Kapitalizm Zachodu cechuję się racjonalnością. Jest to racjonalna forma gospodarczego działania.
Działania mogą być motywowane ze względu na cel oraz wartość. Stąd działania celowo-racjonalne
oraz wartościowo-racjonalne. Kapitalizm zachodni, nowoczesny jest racjonalny w przeciwieństwie
do kapitalizmu zbójnickiego, ponieważ jego celem jest pomnażanie dóbr materialnych i pod ten cel
podporząkowane są wszelkie działania gospodarcze. Weber pisze w dobie popularności tezy
Marksa, głoszącej, że byt określa świadomość  światopogląd jest pochodną warunków bytowania.
Weber twierdzi coś odwrotnego, uznaję on, że nowoczesny, racjonalny kapitalizm jest efektem
religijności purytańskiej, protestanckiej.
Indywidualizm metodologiczny  jeden z prądów socjologii rozumiejącej. Badacz orientuję się w
swoich badaniach na działanie na jednostek. Zamiast szukać wyjaśnienia zdarzeń społecznych, ma
on za zadanie rozumienie zdarzeń społecznych. Wiąże się to z założenie, że działań ludzkich nie da
się wyjaśnić, możliwe jest tylko jego zrozumienie, gdyż jest pochodnym przekonań i wyznawanych
wartości. W Etyce... Weber stara się mimo to fakty społeczne wyjaśniać. Będzie się starał z jednej
strony zrozumieć działających purytanów, z drugiej strony ukazać związki przyczynowo-skutkowe
pomiędzy jednym, a drugim zjawiskiem społecznym. Pierwszym krokiem było wykazania, że
powiązanie pomiędzy zjawiskami ma charakter obserwowalnych prawidłowości empirycznych 
kapitalizm nowoczesny rozwijał się szczególnie szybko w krajach protestanckich, dodatkowo w
krajach z ludnością mieszaną protestanci szybciej wdrażają się w nowy system gospodarczy. Dalsze
rozważania skupiają się na rozumieniu motywów działań. Teza jest sensowna, gdy możliwe jest
uargumentowanie jej, wykazanie faktycznej zależności, nie zaś jej przypadkowego charakteru.
Weber uznaję, że protestantyzm odznacza się specyficzną formą ascezy  ascezą
wewnątrzświatową. Tezą Webera jest, że protestantyzm promuję rozwój kapitalizmu, nie zaś, że
protestantyzm koniecznie prowadzi do kapitalizmu.
Asceza wewnątrzświatowa wyrosła na specyficznym gruncie Zachodu. Jej zalążki szukać należy w
starożytnym Judaiz
mie. Pierwotne bóstwo Izraela  Jahwe, jest jeszcze starym typem bóstwa
tamtych czasów. W toku racjonalizacji religii Jahwe staję się coraz bardziej transcendentny. Proces
ten zostaję zastopowany przez chrześcijaństwo w postaci Chrystusa. Protestantyzm ponownie
zrywa doczesną więz
z bogiem, ma on charakter czysto transcendentny. Wierny przestaję być
rodzajem naczynia boga, lecz instrumentem. Musi być on elementem aktywnym. W tym
aktywiz
mie ma swój początek etyka protestancka. Asceza wewnątrzświatowa polega na
niezmordowanej pracy w zawodzie.
Zawód jest tą aktywnością, do które został on powołany. Wierny ma zadanie dane od boga do jego
wykonania. Stąd obowiązek wykonywania go maksymalnie dobrze. Postawa ta wytowrzyła
protestancki etos pracy, który nakazuję nam czasu nie marnować, nie trwonić pieniędzy. Ma to być
metoda na osiągnięcie zbawienia. Wiąże się to z założeniami idei predystynacji zakładanej w
kalwiniz
mie  jesteśmy predystynowani do bycia zbawionym lub potępionym. Celem pracy jest
uzyskanie pewności zbawienia  błogosłąwieńśtwo boże objawia się w życiu doczesnym, sukces
zawodowy pokazuję, że jesteśy predystynowani do zbawienia. Wiąże się to także z łączeniem
kondycji moralnej z kondycją finansową. Efektem ascezy wewnąrzświatowej prawodzi do
kumulacji kapitału.
Skutkiem ubocznym tego procesu jest ogólna racjonalizacja świata zachodu. Działania człowieka są
pragmatyczne, nakierowane na konkretne cele. W toku racjonalizacji świata i transcendentalizacji
bóstwa dochodzi do odczarowania świata. Powstaję przeświadczenie, że świat jest wyjaśnialny i
obliczalny (dający się kontrolować). Jest to podstawa scjentystycznego sposobu myślenia, który
dominuje tylko na zachodzie. Zarówno racjonalność i kapitalizm zachodni są więc procesem
wewnętrznych procesów racjonalziacji religii.
Teodycea szczęścia i nieszczęścia.
Każda kultura ma swoją specyficzną kulturę gospodarczą. Religie tworzone przez ludzi
uprzywilejowanych gospodarczo generowały religijność, która zakładała, że dobrobyt jest
legitymizowany religijnie, forma teodycei szczęścia. Skrajnym tego przypadkiem jest purytanizm,
gdzie to co dobre, spotyka nas, gdyż bóg nas chciał. Drugą stroną medalu jest teodycea
nieszczęścia, teodycea zbawienia. Jest to ideologia religijna, która jest generowana przez ludzi
negatywnie uprzywilejowanych: niewolników, pariasów, lud, etc. Samo chrześcijaństwo tłumaczące
dlaczego ludzie cierpią było teodyceą nieszczęścia. Cierpienie na ziemi jest mandatem do szczęścia
w niebie. Cierpienie, nieszczęście jest legitymizowane religijnie.
Religia, a nauka.
Weber zakładał, że nauka jest w stanie wytłumaczyć nam świat, jednak nie nadaje się do
legitymizacji świata, gdyż nie może go usensownić. Nauka nie daje odpowiedzi na pytanie  jak
żyć? , gdyż nauki przyrodnicze się nie zajmują tą domeną świata.
Teologia jest czymś zupełnie innym, niż wszystkie nauki, gdyż zajmuję się oddzielną kwestią.
Teolog musi w pewnym momencie zlożyć ofiarę z intelektu, by uprawiać teologię.
Napięcie pomiędzy nauką, a religią jest zdaniem Webera niemożliwe do usunięcia. Jest to
indywidualna decyzja każdeo człowieka.
Człowiek żyje w politeiz
mie wartości i nie ma ostatecznych przesłanek pozwalających na
stwierdzenie kto ma rację. Każdy z nas wybiera dany światopogląd i musi wyciągnąć z tego
konsekwencje  nie będzie wiedział czy dobrze wybrał.
Jedyną rolą nauki może być dostarczenei jasności co do pobudek naszego działania.
Wybranie konkretnego światopoglądu i podążanie tą ścieżką jest jedyną metodą na usensownienie
życia. Nie chodzi o zwalczanie wszelkich innych światopoglądów i udowadnianie, że nasz wybór
jest jedynym właściwym.