A A A
Pedagogika zabawy według muzycznej koncepcji
Carla Orffa
Danuta Gaida, nauczyciel Gminnego Przedszkola w Tworogu, pedagog, absolwent Wydziału Pedagogicznego
Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie oraz Wydziału Pedagogiczno-Artystycznego Uniwersytetu
Śląskiego w Katowicach
Okres przedszkolny jest czasem naturalnego, nieograniczonego potencjału twórczego dziecka. W tym wieku
dziecko jest najbardziej podatne na stymulację zachowań twórczych. Począwszy od wieku 3-4 lat wykształca
się u dzieci zainteresowanie muzyką oraz słuch absolutny. Brak ćwiczeń w tym okresie powoduje stratę nie
do odrobienia, ponieważ z każdym rokiem zmniejsza się możliwość ich rozwinięcia.
Współczesna pedagogika zabawy posługuje się różnorodnymi muzycznymi metodami pracy: Carla Orffa,
Rudolfa Labana, Emila Jaquesa Dalcroze a. Wymienieni twórcy tworzyli nowe szkoły ruchu, tańca,
gimnastyki, rytmiki. Cechą specyficzną wymienionych koncepcji jest otwartość wobec różnych kultur,
obyczajów i tradycji. W praktyce oznacza to możliwości wykorzystania tak rodzimego materiału
muzycznego, jak i europejskiego dorobku kulturalnego.
Rozwijające się w wielu krajach Europy systemy kształcenia muzycznego wychodziły z różnych założeń
dydaktycznych. Dążyły one do wyposażenia dzieci we wrażliwość i wyobraz
nię muzyczną. Jedną z tych
koncepcji jest koncepcja pracy z dziećmi metodą Carla Orffa.
Carl Orff był niemieckim kompozytorem i pedagogiem żyjącym w latach 1895-1982. Jego praca
pedagogiczna trwała 50 lat. Jej efektem było dzieło  Orff Schulwerk  Musik f�r Kinder . Koncepcja Orffa
odniosła sukces i przeniknęła do wielu systemów edukacyjnych. Od 1961 roku w Akademii Muzycznej w
Salzburgu działa założony przez niego Centralny Ośrodek Kształcenia Nauczycieli Wychowania
Muzycznego. Bazuje on na koncepcji Orff Schulwerk. W Polsce od 1994 roku istnieje Towarzystwo Carla
Orffa przy Akademii Muzycznej im. F. Chopina. Organizuje ono seminaria oraz prowadzi własną działalność
wydawniczą.
Orff jako pedagog dążył do uaktywnienia dzieci, inspirując je do samodzielnego tworzenia muzyki. Był
przekonany o wzajemnym przenikaniu się muzyki i ruchu. Według tego twórcy rytm, słowo, śpiew, ruch, gra
na instrumentach łączą się w jedną całość, tworząc elementarną muzykę, elementarne instrumentarium,
elementarne formy słowne i ruchowe. Muzyka elementarna według Orffa jest muzyką połączoną z ruchem,
tańcem, mową. Pozwala ona na pełne zaangażowanie wszystkich zmysłów. Podstawą muzyki elementarnej
według niego jest improwizacja - gesto-dz
więki: klaskanie, pstrykanie, tupanie. Stanowią one pierwsze
muzykowanie. Potem dopiero dochodzą instrumentyperkusyjne  grzechotki, kołatki, bębenki.
Wykorzystywane są także flety, dzwonki, metalofony, ksylofony, gitara, lutnia.
Kontakty z muzyką pomagają dziecku przedszkolnemu w procesie przygotowania do nauki czytania poprzez
wyrabianie słuchu fizycznego i fonematycznego. Wyrabiają osobowość poprzez kształtowanie upodobań i
zainteresowań. Rozwijają wrażliwość, uczucia, wartościowanie, kształtują postawy moralne, zachowania
prospołeczne. Wyrabiają procesy poznawcze, takie jak: spostrzeganie, pamięć, myślenie. Wyrabiają także
prawidłowy oddech potrzebny podczas recytacji i mówienia.
Carl Orff wykorzystuje słowo poprzez rytmizację oraz artykulację tekstu: legato - staccato, poprzez
posługiwanie się tempem: szybko - wolno, dynamiką: głośno - cicho, a także poprzez różnorodne zabarwienia
emocjonalne, takie jak zdziwienie, pytanie. W swojej metodzie wykorzystuje zabawy rytmiczno-muzyczne,
śpiew, ruch, grę na instrumentach, improwizację ruchową, wokalną, instrumentalną, rozbudza u dzieci
Pedagogika zabawy według muzycznej koncepcji Carla Orffa 1
kreatywność.
W każdym systemie wychowania muzycznego można wyodrębnić jedną dominującą formę aktywności
muzycznej. W systemie edukacyjnym Carla Orffa dominującą formą zajęć jest gra na instrumentach.
Założeniem dydaktycznym metody jest twórcze podejście dziecka do proponowanych przez nauczyciela
zadań muzycznych. Wartość tej metody stanowi realizowanie materiału muzycznego przy aktywnym udziale
dzieci; pozwala ona na twórczą ich samodzielność, poszukiwanie nowych rozwiązań, odkrywanie nowych
środków wyrazu. Prowadzi do intensywnego rozbudzania wyobraz
ni i wrażliwości w znaczeniu ogólnym i
muzycznym.
Metoda Carla Orffa umożliwia odwrócenie uwagi dziecka od trudnych problemów muzycznych,
wymagających określonych umiejętności i zdolności. Umożliwia swobodę działań, pozwala dzieciom wejść w
bogaty świat muzyki, nawet przy niewielkiej wiedzy muzycznej. Pozwala na organizowanie sytuacji
problemowo-otwartych, dostarcza bogatych i różnorodnych doświadczeń, zachęca do podejmowania przez
dziecko indywidualnych zadań, prób. Podsuwa także dziecku ciekawe materiały do zabawy, pozwala na
ocenianie aktywności i chęci dziecka, a nie wytworu. Pozwala także dziecku na twórcze obcowanie z muzyką,
zaspokaja jego naturalne potrzeby: śpiewania, naśladowania, układania własnych kompozycji muzycznych,
wokalnych. Dziecko poznaje swoje możliwości, nabywa poczucie własnej wartości, wyzbywa się
zahamowań, odkrywa, że jest potrzebne i ważne w grupie rówieśniczej. Dziecko odkrywa także własne
zdolności wokalne, taneczne, muzyczne. Koncepcje C. Orffa znajdują również zastosowanie w pracy z
dziećmi niepełnosprawnymi, przyczyniając się do ich pełniejszego rozwoju.
Zajęcia otwarte metodą C. Orffa - wiosenne instrumenty [kliknij TUTAJ]
Pedagogika zabawy według muzycznej koncepcji Carla Orffa 2