związek ze zmianą ciĘnienia. W czasie,
TECHNIKA PODWODNA
gdy mówi, para nurków U.S. Navy za-
nurza si´ w zlokalizowanym na zewnÄ…trz
W SKRÓCIE
Prawdziwe nurkowanie budynku duŻym basenie testowym,
gdzie zostaje wystawiona na dzia"anie
Eksperymentalna jednostka
ha"asu pracujÄ…cych tam narz´dzi.
Wirus kontra wirus
nurków U.S. NAVY to zarazem
Aby wykonaç swoje g"ówne zadanie,
John K. Rose i jego koledzy z Yale
niebo i piek"o NEDU poddaje sprz´t wielu testom, po-
University przekszta"cili powszechny
u byd"a wirus pryszczycy (p´cherzykowatego
czynając od tych, w których ryzyko
zapalenia jamy g´bowej  VSV) tak,
naraŻenia ludzkiego Życia jest mini-
by móg" on atakowaç komórki zakaÅ»one
ziĘ nurkuje dziesi´ciu ludzi  malne. JeĘli wyniki pierwszych prób
wirusem HIV. Naukowcy zastÄ…pili pewien
mówi komandor porucznik Ro- okaŻą si´ pozytywne, sprz´t testuje si´
gen VSV genami dwóch ludzkich bia"ek,
które wyst´pujÄ… na powierzchni limfocytu T.
Dbert Mazzone, wskazujÄ…c wy- w  olbrzymie  najwi´kszej w USA ko-
Do nich w"aĘnie wiÄ…Å»e si´ wirus HIV
ciÄ…gni´tÄ… r´kÄ… b"´kit Zatoki MeksykaÅ‚
- morze dekompresyjnej, w której moŻna
swojÄ… powierzchniowÄ… glikoproteinÄ… gp120.
skiej rozciÄ…gajÄ…cej si´ za oknem jego wytworzyç ciĘnienie, jakie panuje na du-
Pozwala to wirusowi HIV wniknÄ…ç
biura.  Woda ma 30°C. DysponujÄ… naj- Å»ych g"´bokoĘciach, i która jest central-
do limfocytu i sk"oniç go do produkcji
nowych wirionów. JednakÅ»e wirus VSV nowoczeĘniejszym sprz´tem i dostajÄ… nym obiektem laboratoriów NEDU. Za-
uzbrojony w gp120 przerywa ten cykl,
za to pieniÄ…dze  dodaje, jakby sam so- mkni´ci w komorze nurkowie poddajÄ…
przechwytując cząstki HIV, zanim zdąŻą
bie nie dowierzajÄ…c. sprz´t dzia"aniu wysokiego ciĘnienia
one wypÄ…czkowaç z zakaÅ»onych
Na tym polega praca w U.S. Navy s w kaÅ»dym z pi´ciu przedzia"ów wype"-
limfocytów T. Przekszta"cony VSV jest
bardzo wybiórczy i obniÅ»a liczb´ Experimental Diving Unit (NEDU  nionych mieszankami oddechowymi
czÄ…stek HIV do poziomu niewykrywalnego
Jednostce Eksperymentalnej Nurków oraz w przedziale wodnym.
w testach laboratoryjnych.
Marynarki Wojennej USA) mieszczÄ…- W  olbrzymie moÅ»na wytworzyç ci-
cej si´ w Panama City na Florydzie. Ęnienie odpowiadajÄ…ce ciĘnieniu wyst´-
Nowy gatunek zwierz´cy
G"ównym zadaniem NEDU jest spraw- pujÄ…cemu na g"´bokoĘci 610 m. Jednak
W przypominajÄ…cych kszta"tem grzyby
dzenie, czy sprz´t, a szczególnie uÅ»y- tylko kilka z 600 przeprowadzanych
kopcach z klatratów metanu i wody,
wane przez nurków z U.S. Navy cz´sto w roku  nurkowaÅ‚
 odbywa si´ na sy-
powstajÄ…cych w miejscach wycieku
bardzo skomplikowane aparaty od- mulowanej g"´bokoĘci 300 m lub wi´k-
tego gazu przez szczeliny w dnie Zatoki
dechowe  w tym unikatowe i horren- szej. Tzw. g"´bokie nurkowania trwajÄ…
dalnie drogie (45 tys. dolarów) apara- 30 dni. Z przyczyn fizjologicznych, aby
ty o obiegu zamkni´tym b´dÄ…ce w uchroniç nurków przed toksycznym
wyposaŻeniu elitarnych jednostek sa- dzia"aniem tlenu lub narkotycznym
perskich  nie zawiodÄ….
Oficjalnie dzia"alnoĘç NEDU dotyczy
tylko si" zbrojnych USA. Jednak lista
 Dopuszczone do UŻycia w U.S. Navy
(http://www.navsea.navy.mil/sea00c/
pdf/anu.pdf), stworzona na podstawie
wyników badał
tej jednostki, sta"a si´
swoistym przewodnikiem wszystkich
p"etwonurków w Ameryce Pó"nocnej
Meksykał
skiej, geochemicy z Texas A&M
University znaleęli prawdopodobnie nieznany i Europie. Ponadto zgodnie z ostatnio
dotąd gatunek pierĘcienic (powyŻej).
wprowadzonymi przepisami jest pra-
To sp"aszczone, róŻowawe, przypominające
wie niemoŻliwe wprowadzenie na ry-
wija stworzenie z gromady wieloszczetów
nek Unii Europejskiej jakiegokolwiek
ma 2 do 5 cm d"ugoĘci i Å»yje w g´stych
koloniach 250 km na po"udnie od Nowego sprz´tu do nurkowania, który nie prze-
Orleanu. Naukowcy podejrzewajÄ…,
szed"by bardzo rygorystycznych testów
Å»e nowy gatunek wp"ywa na aktywnoĘç
U.S. Navy.  NEDU jest prawdopodob-
w obr´bie tych bogatych w energi´
nie jedyną organizacją opracowującą Ęci-
pok"adów  metanowego lodu .
s"e, oparte na procedurach matematycz-
nych, testy sprz´tu podwodnego 
Egzotyczne mezony
podkreĘla John R. Clarke, dyrektor na-
Model Standardowy doczeka" si´ minionego
ukowy jednostki.
lata dobrych wieĘci z Brookhaven National
Oprócz sprawdzania sprz´tu NEDU
Laboratory. Fizycy wytropili wreszcie
nieuchwytny dotÄ…d egzotyczny mezon.
zajmuje si´ czasem takÅ»e fizjologiczny-
Zespó" 51 badaczy z oĘmiu laboratoriów
mi aspektami nurkowania. Podczas
przez pi´ç lat przesiewa" Ęlady przejĘcia
mojej wizyty w sierpniu ub. r. Marie E.
wiązki mezonów pi o energii 18 mld
Knafelc, pracownik naukowy, bada"a
elektronowoltów przez komor´ z ciek"ym
wodorem. Stwierdzono, Że w 500 przypadkach funkcjonowanie pod wodą ludzkiego
na 40 tys. zbadanych produkt zderzenia
ucha. Testy mają pomóc w opracowa-
nie przypomina zwyk"ego mezonu, z"oŻonego
niu lepszych przepisów dotyczących
z kwarka i antykwarka zwiÄ…zanych ze sobÄ…
ochrony s"uchu nurków uŻywających
za poĘrednictwem gluonu. Te nowe przypadki
wyglÄ…dajÄ… jak pary kwarków po"Ä…czone specjalistycznych narz´dzi.  Utrata s"u-
drgajÄ…cÄ… strunÄ… gluonowÄ… lub wiÄ…zane
chu zdarza si´ nurkom cz´Ä˜ciej niÅ» lu-
gluonami czwórki kwarków.
dziom nie nurkującym  wyjaĘnia
NUREK David Junkers
CiÄ…g dalszy na stronie 12 Knafelc i zaprzecza, jakoby mia"o to w  mokrej cz´Ä˜ci komory.
10 ÂWIAT NAUKI StyczeÅ‚
1998
ROSEMARY WALSH
Penn State Electron Microscope Facility
GLENN ZORPETTE