|
Rosja |
Włochy |
Szwajcaria |
Belgia |
System polityczny |
||||
Charakter głowy państwa |
republika |
republika |
republika |
monarchia konstytucyjna |
Budowa terytorialna |
federacja |
państwo unitarne |
federacja |
federacja |
Forma rządów |
system semiprezydencki |
system parlamentarno-gabinetowy |
system parlamentarno-komitetowy (rządy zgromadzenia) - supremacja parlamentu nad pozostałymi władzami, które sam powołuje i sam nimi kieruje oraz kontroluje. Nie mają one możliwości hamowania jego poczynań lub tym bardziej przeciwstawiania się mu. |
system parlamentarno-gabinetowy |
Konstytucja |
Konstytucja Federacji Rosyjskiej z 25 grudnia 1993 r. W 2008 r. wprowadzono nowelę wydłużającą kadencję prezydenta z 4 do 6 lat i Dumy Państwowej z 4 do 5 lat oraz nadającą kontrolne kompetencje Dumie wobec rządu. |
Konstytucja Republiki Włoskiej z 27 grudnia 1947 r. Składa się z ok.150 artykułów i należy do najobszerniejszych spośród europejskich ustaw zasadniczych. Uzupełnieniem włoskiej ustawy zasadniczej są ustawy konstytucyjne, przyjmowane w takim samym trybie jak poprawki do Konstytucji. |
Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej z 1 stycznia 2000 r. |
Konstytucja Belgii z 7 lutego 1831 r. Była wielokrotnie nowelizowana. Należy do najstarszych w Europie. |
Zasady ustrojowe |
- demokratycznego państwa prawa |
- demokratycznego państwa prawa |
- federalizmu |
- suwerenności narodu |
|
Rosja |
Włochy |
Szwajcaria |
Belgia |
Władza ustawodawcza |
Duma Państwowa i Rada Federacji |
Izba Deputowanych i Senat |
Rada Narodu i Rada Kantonów |
Izba Reprezentantów i Senat |
Kadencja |
5 lat |
5 lat |
4 lata - Rada Narodu Kadencja Rady Kantonów nie jest sprecyzowana przez Konstytucję. |
4 lata |
Skład |
Duma Państwowa - 450 (wybory bezpośrednie, proporcjonalne) |
Izba Deputowanych - 630 (wybory bezpośrednie, system mieszany, 2 okręgi 1-mandatowe, a pozostałe to okręgi wielomandatowe) |
Rada Narodu - 200 (wybory proporcjonalne, każdy kanton to 1 okręg wyborczy) |
Izba Reprezentantów - 150 (wybory bezpośrednie, ordynacja proporcjonalna) |
Organizacja |
Przewodniczący Dumy Państwowej i Przewodniczący Rady Federacji; Komitety, komisje |
Przewodniczący Izby Deputowanych i Przewodniczący Senatu; |
Przewodniczący izb; |
Przewodniczący, wiceprzewodniczący izb; prezydia, komitety |
kompetencje |
Uprawnienia parlamentu są niewielkie, oprócz funkcji ustawodawczych i kreacyjnych może m.in. pozbawić urzędu prezydenta, gdy dopuści się on zdrady stanu lub popełni ciężkie przestępstwo, ale decyzja taka wymaga jednak wyrażenia zgody przez co najmniej 2/3 Dumy i zatwierdzenia jej przez taką samą większość Federacji. |
Parlament sprawuje klasyczne funkcje: ustawodawczą oraz kontrolną. Każda izba parlamentu może samodzielnie zmusić Radę Ministrów do podania się do dymisji przegłosowując bezwzględną większością głosów wniosek zgłaszany przez 10% swojego składu. |
System dwuizbowości szwajcarskiej ma charakter symetryczny - obie izby mają takie same prawa, zgoda obu izb jest konieczna dla uchwalenia czegokolwiek, a postępowanie ustawodawcze może się rozpocząć w każdej z izb. Zgromadzenie Federalne (parlament) to najwyższa władza rządząca, ma niezwykle szerokie uprawnienia. Wyróżnia się szereg jego funkcji. Najważniejsze to:
|
Izba Reprezentantów oraz Senat otrzymały odmienne kompetencje. Niektóre z nich należą wyłącznie do Izby Reprezentantów, jak kontrola rządu federalnego, uchwalanie budżetu, dochodów i wydatków, jak również głosowanie nad konstruktywnym wotum nieufności. Niektóre kompetencje należą wyłącznie do Senatu, jak rozwiązywanie spraw w przypadku powstania konfliktu interesów pomiędzy Parlamentem federalnym a Radami Wspólnot Językowych i Regionów. Inne kompetencje są wspólne dla Izby i Senatu a wynikające z nich zadania wypełniane są alternatywnie. Należą do nich: przedstawianie kandydatów do Sądu Arbitrażowego, do Sądu Kasacyjnego i Rady Państwa.
|
|
Rosja |
Włochy |
Szwajcaria |
Belgia |
Władza wykonawcza |
Prezydent i rząd, na czele którego stoi premier |
Prezydent i Rada Ministrów, na czele której stoi premier |
Prezydent i Rada Federalna |
Monarcha (Albert II) i rząd, na którego czele stoi premier |
kadencja |
Kadencja prezydenta - 6 lat |
Kadencja prezydenta - 7 lat |
Prezydent zostaje wybrany na rok. Kadencja Rady Federalnej wiąże się z kadencją Rady Narodu. |
„zasada legislatury” - rząd funkcjonuje przez pełną kadencją parlamentu - 4 lata |
Wybór/powołanie |
Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych i bezpośrednich. |
Prezydent jest wybierany w wyborach pośrednich przez specjalne kolegium złożone z członków Izby Deputowanych i Senatu oraz delegatów rad regionalnych. |
Rada Federalna licząca 7 osób jest wybierana przez Zgromadzenie Federalne. Członkami Rady muszą być osoby z różnych kantonów. Zwyczaj ustanowiony przez tzw. formułę magiczną mówi, iż w Radzie muszą zasiadać przedstawiciele głównych grup językowych i wyznaniowych Szwajcarii oraz pochodzący z trzech największych kantonów: Berna, Zurychu i Vaud. |
Premier jest desygnowany przez monarchę. Premier i wybrany przez niego skład rządu musi uzyskać wotum zaufania Izby Reprezentantów. Skład rządu musi wynosić maksymalnie 15 osób, a stanowiska ministerialne muszą być podzielone równo pomiędzy Walonów i Flamandów. |
kompetencje |
Prezydent uznawany jest za głowę państwa i gwaranta konstytucji oraz wolności i praw człowieka i obywatela. Ma bardzo silną pozycję w państwie. Jest podmiotem określającym podstawowe kierunki wewnętrznej i zagranicznej polityki państwa, a także reprezentantem Federacji w kraju i w stosunkach międzynarodowych. W związku z powyższym kieruje polityką zagraniczną państwa, prowadzi rokowania i podpisuje umowy międzynarodowe, podpisuje listy uwierzytelniające. Rozstrzyga również sprawy obywatelstwa oraz nadaje odznaczenia państwowe, tytuły i wyższe stopnie wojskowe. Posiada prawo łaski. Oprócz tego, prezydent może zarządzać wybory do Dumy, może ją rozwiązać, ma prawo inicjatywy ustawodawczej, posiada rozległe uprawnienia kreacyjne, m.in. przedstawia kandydatów na stanowiska premiera, sędziów, prokuratora generalnego. Prezydent Federacji Rosyjskiej jest również najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, może wprowadzać stan wojenny i wyjątkowy, tworzy i przewodniczy Radzie Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, zatwierdza doktrynę wojskową państwa, powołuje i odwołuje najwyższe dowództwo Sił Zbrojnych Federacji. |
Prezydent jest głową państwa. Jego kompetencje mają charakter głównie reprezentacyjny, należą do nich możność wystosowania orędzia do izb parlamentu, zarządzanie wyborów, promulgacja ustaw, akredytacja przedstawicieli dyplomatycznych, zwierzchność nad siłami zbrojnymi, przewodniczenie Najwyższej Radzie Sądownictwa, obsadzanie 1/3 składu Sądu Konstytucyjnego, stosowanie prawa łaski, nadawanie odznaczeń. Akty Prezydenta Republiki wymagają dla swojej ważności kontrasygnaty właściwego ministra. |
Prezydent nie jest głową państwa, jest tylko jednym z członków (primus inter pares) Rady Federalnej. Prowadzi jej obrady, podpisuje jej uchwały i przedstawia jej oświadczenia w parlamencie. |
Monarcha wygłasza orędzia i ma prawo inicjatywy ustawodawczej. Wszystkie wydawane przez niego akty muszą mieć kontrasygnatę odpowiedniego ministra. Desygnuje premiera wg uznania (lecz musi być on członkiem zwycięskiej partii). Nadaje tytuły szlacheckie i ordery, przyznaje obywatelstwa. Przyjmuje poselstwa zagraniczne i może dać weto absolutne ustawom parlamentu. Jest też obecny na zebraniach rady ministrów gdzie zamieszcza 2 swych doradców i desygnuje wg uznania połowę wiceministrów. Może zdymisjonować rząd bez niczyjej zgody. Ma prawo łaski. Ogłasza stan wojny i dowodzi armią. Zwołuje radę stanu. |
|
Rosja |
Włochy |
Szwajcaria |
Belgia |
Władza sądownicza |
Władzę sądowniczą stanowią niezawisłe sądy. Istnieje Sąd Najwyższy, który rozstrzyga w sprawach cywilnych i karnych oraz Sąd Arbitrażowy, który ustala spory co do procedur sądowych. W Rosji funkcjonuje Sąd Konstytucyjny odpowiedzialny za praworządność konstytucyjną całego systemu prawa Federacji Rosyjskiej. |
Istnieje trójinstancyjna struktura sądów powszechnych: sądy pokoju, sądy apelacyjne, sądy kasacyjne. Sądownictwo administracyjne jest odrębne, a najwyższym sądem dla spraw z jego zakresu jest Rada Stanu. Uzupełnieniem systemu sądownictwa administracyjnego są szczególne sądy administracyjne, w tym Trybunał Obrachunkowy. We Włoszech funkcjonuje Sąd Konstytucyjny, jednak nie stanowi on części władzy sądowniczej, lecz jest organem politycznym, funkcjonującym poza systemem sądów powszechnych. |
Nie ma instytucji sądownictwa konstytucyjnego. Istnieje Trybunał Federalny, który rozstrzyga spory konstytucyjne, spory pomiędzy Federacją a kantonami i pomiędzy kantonami, nie może natomiast badać zgodności ustaw z konstytucją, ustawy może bowiem uchylać tylko parlament. |
Belgia posiada 4 rodzaje sądów cywilnych i karnych: sądy ustaw, sądy zwykłe, sądy apelacyjne i sądy kasacyjne. Sądownictwo administracyjne też ma 4 szczeble: zwykłe sądy administracyjne, prowincjonalne sądy administracyjne, regionalne sądy administracyjne oraz królewski sąd administracyjny. Nie ma sądu konstytucyjnego, zgodność ustaw z konstytucją może być podważona tylko przez króla. |