DZIAŁ III
Pytania z grupy przedmiotów kształcenia specjalnościowego dla pedagogiki opiekuńczej i resocjalizacyjnej
Pytanie 1 PATOLOGIE SPOŁECZNE JAKO ZJAWISKA SPOŁECZNE I PRZEDMIOT BADAŃ PEDAGOGICZNYCH.
Patologia, występuje w różnych grupach ludzkich i jest ściśle związana z rozwojem społeczeństw.
Początkowo termin patologia (z gr. pathos-cierpienie, logos-nauka) był używany w medycynie, a dopiero w końcu XIX wieku zaczęto odnosić go do zjawisk społecznych.Wg definicji A. Podgóreckiego patologia społeczna to postawy i zachowania ludzi, które naruszają podstawowe normy etyczne oraz wyrządzają mniej lub bardziej wymierne szkody społeczne.Ujmując to bardziej ogólnie patologia społeczna, zwana również społeczną dezorganizacją lub zachowaniami dewiacyjnymi, oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie więzi społecznych, zachwianie systemu wartości oraz nieskuteczność kontroli społecznej.
Podstawą badań w patologii społecznej mogą być następujące problemy:
- pierwszy-dotyczy zjawisk związanych z życiem jednostki i określany jest mianem patologii indywidualnej;
- drugi-obejmuje negatywne zjawiska związane z życiem rodziny i nosi nazwę patologii rodziny;
- trzeci-stanowią ujemne zjawiska powstające w grupach społecznych.
Pytanie 2 RODZAJE PATOLOGII SPOŁECZNYCH I ICH PRZYCZYNY
1.ALKOHOLIZM - społeczna aprobata picia alkoholu; powszechność picia w domu i poza domem, na spotkaniach, zebraniach, wczasach, wycieczkach, szkoleniach i zjazdach, przy najróżniejszych innych okazjach; łatwość kupna alkoholu, dostępność zakupu, nieograniczony czas sprzedaży
2.NARKOMANIA - gwałtowne tempo życia, wymagające nadmiernego wysiłku psychicznego, ustawiczne napięcie nerwowe z tym związane, stały się przyczyną wielu niepowodzeń życiowych, konfliktów interpersonalnych oraz związanych z tym zaburzeń nerwowych u wielu ludzi, co prowadzi do szukania metod niwelowania ich; młodzi ludzie coraz częściej i chętniej sięgają po narkotyki pod wpływem niewłaściwej atmosfery rodzinnej, grupy rówieśniczej i massmediów, ale także w celu poznania czegoś nowego, chęci ucieczki od rzeczywistości; ciekawość, szpan przed rówieśnikami; trudna sytuacja w rodzinie, problemy z nauką
3.PRZEMOC - doświadczenie przemocy w przeszłości, obojętność, brak tolerancji lub nadmierne obawy rodziców o dziecko, problemy społeczno- ekonomiczne, choroby psychiczne, uzależnienia, młody wiek matki, krótkie odstępy między kolejnymi ciążami; izolacja społeczna, depresja, brak samokontroli; ?niedostatek empatii
4.SAMOBÓJSTWA- odrzucenie, poczucie krzywdy, niezrozumienie, brak odporności na stres, nieumiejętność radzenia sobie z sytuacją finansową, samotność, choroba, pochodzenie z rodzin patologicznych
5.PROSYUCJA- ubóstwo i nędza, pogoń za zyskiem, brak odpowiednich wzorców moralnych, dysfunkcjonalność rodziny, własna wola kobiety, przymus czy namowa innej osoby
6.PRZESTĘPCZOŚĆ- podłożem większości najcięższych przestępstw są motywy materialne; odwet (szczególnie wśród osób nietrzeźwych), przyczyny mające podłoże seksualne
Pytanie 3. CHARAKTER I SPECYFIKA DIAGNOZY PEDAGOGICZNEJ W PRACY OPIEKUŃCZEJ W ZRÓŻNICOWANYCH ŚRODOWISKACH.
Diagnoza pedagogiczna (wg W. Okonia) to rozpoznanie jakiegoś zdarzenia czy sytuacji w celu zdobycia dokładnych informacji i przygotowanie do działań naprawczych.
Diagnoza pedagogiczna składa się z następujących elementów:
Rozpoznanie zjawiska i jego interpretacja
Ocena zjawiska z punktu widzenia przyjętych standardów
Działania projektujące, profilaktyczne, naprawcze.
Diagnoza pedagogiczna jest w przypadku dzieci i młodzieży jedynie elementem szerokiego postępowania rozpoznawczego. Ma ogromne znaczenie, ale jedynie w połączeniu z diagnoza lekarską i psychologiczna daje obraz pełnego zjawiska. Należy podkreślić diagnozę środowiska rodzinnego, ponieważ to właśnie środowisko jest rodzinne jest jednym z najważniejszych czynników rozwoju dziecka. Uchwycenie wiec pewnych elementów środowiska rodzinnego, które maja wpływ na zaburzenie bądź utrwalanie się niepożądanego stanu rzeczy, daje możliwość wyeliminowania ich i wyrównanie nieprawidłowości. Rodzina w okresie dorastania dziecka ma na nie największy wpływ.
Spełnia pewne funkcje:
Funkcje biopsychiczne(prokreacyjna, seksualna)
Funkcje ekonomiczne(produkcyjna, zarobkowa, gospodarcza, opiekuńczo-zabezpieczajaca)
Funkcje społeczne(klasowa)
Funkcje socjopsychologiczne(socjalizacyjna, kulturalna, emocjonalna)
W badaniu środowiska zbiera się informacje dotyczące danych o rodzicach dziecka, o panujących stosunkach interpersonalnych i psychofizycznym rozwoju dziecka.
Diagnoza samego dziecka i jego funkcjonowania psychospołecznego dzieli się na 3 sfery:
Emocjonalna
Instrumentalna
Społeczna.
Diagnosta-badacz musi pozyskiwać informacje o dziecku w odpowiedniej kolejności mając na uwadze najważniejszy aspekt a więc funkcjonowanie emocjonalne. Orientacja w temperamencie dziecka, który badany jest przez psychologa, zaspokajanie potrzeb dziecka, mechanizmy obronne, treść i znak przeżyć emocjonalnych są niezbędne do zdiagnozowania dziecka. Te elementy bada nauczyciel.
Pytanie 5. Charakter i specyfika badań pedagogicznych wśród młodocianych przestępców.
Metoda badań to zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących całość postępowania badacza, zmierzających do rozwiązania problemu naukowego. Jest to określony powtarzalny sposób rozwiązania problemu z zastosowaniem odpowiedniej techniki badawczej, przy pomocy właściwych dla tej techniki narzędzi.
Metody badawcze dzielimy na ilościowe i jakościowe. Badacz korzystający z metod ilościowych zakłada istnienie obiektywnej rzeczywistości i możliwości poznania jej. Ograniczeniem jest tutaj niemożność zbadania obiektów, które nie poddają się takiemu precyzyjnemu pomiarowi. Tymczasem metody jakościowe posługują się narzędziami elastycznymi, które można dostosować do nowych warunków, nieprzewidzianych przed rozpoczęciem badania. Charakterystyczna dla tych metod jest bezzałożeniowość (brak hipotez, które następnie podlegałyby weryfikacji) i możliwość sięgnięcia do głębszego kontekstu - zbadania także tego, czego nie da się obiektywnie zmierzyć.
Technika badań to czynności praktyczne, regulowane wypracowanymi drogą doświadczenia dyrektywami pozwalającymi na otrzymanie optymalnie sprawdzalnych informacji.
Narzędziem badawczym nazywamy zaś każdy przedmiot służący do realizacji wybranej techniki badań. Takim przedmiotem może być kwestionariusz, dyktafon, a nawet długopis czy ołówek.
Postęp pedagogiki, w sensie zdobywania nowej wiedzy o wychowaniu, zależny jest od odpowiednich badań pedagogicznych z zastosowaniem właściwych metod. Wybór metody jest uzależniony od specyfiki badanego obiektu (np. liczby badanych osób) i sytuacji (gdzie, w jakich warunkach przeprowadzane jest badanie). Wybór ten jest nadrzędny wobec wyboru techniki i narzędzi. Prawidłowe przygotowanie do badań powinno obejmować wybór metody, techniki i narzędzi - według podanej kolejności. Żadna z metod nie występuje w stanie czystym. Wielowymiarowość i złożoność rzeczywistości wychowawczej nie pozwala zamknąć jej w ramach jednej metody, dlatego zwykle sięga się do kilku różnych metod jednocześnie.
Przestępczość młodocianych, to jedno z wielu badanych zagadnień teoretycznych w kryminologii. Rozpatruje się ją w różnych aspektach. Najczęściej jednak w aspekcie jakościowym i ilościowym. W aspekcie jakościowym przedstawiając dyskusje na temat specyfiki popełnianych przestępstw i w aspekcie ilościowym ustalając rozmiary występowania przestępczości. Ostatni z aspektów ma na celu również wykazać czy Młodociani są sprawcami większej czy mniejszej liczby przestępstw niż dorośli
Utworzono wiele teorii, mających wyjaśniać przyczyny przestępczości .Mówiąc o przyczynach we wstępie należy wspomnieć o teoriach biologicznych, których celem jest doszukiwanie się etiologii przestępczości wśród nieletnich.
Przedmiot badań:
- Zjawisko przestępczości
Definicje:
nieletni - osoba, która popełniła czyn zabroniony przez ustawę karną przed ukończeniem określonego wieku (w Polsce 17 lat); młody wiek sprawcy, niedojrzałość psychicznej i fizycznej powodują, że współczesne ustawodawstwa stosują wobec nieletnich odmienne zasady odpowiedzialności karnej oraz specyficzne środki reedukacji.
Przestępczość - zabroniony czyn człowieka, społecznie niebezpieczny, zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.
Następnym etapem jest stworzenie planu badań (projektu badawczego) (przykładowy, ale nie jestem pewna czy to ma tak być)
Cel badań:
- ukazanie przyczyn wzrostu przestępczości wśród nieletnich,
- przedstawienie wielkości tego problemu.
. Główny problem badawczy:
- Jakie są główne przyczyny wzrostu przestępczości wśród młodocianych ?
Problemy szczegółowe:
- Czy sytuacja materialna rodziny ma wpływ na postępowanie dzieci?
- Czy szkoła powinna pomagać rodziną patologicznym?
- Jaki jest wpływ środowiska rówieśniczego na dzieci i młodzież?
- Jak powinno się pomagać młodzieży, mającej problemy z prawem?
- Czy uzależnienia wśród nieletnich przyczyniają się do wzrostu przestępczości?
. Hipoteza wiodąca:
- Wydaje się, że istnieją pewne zależności tj. sytuacja materialna rodziny, wpływ grup rówieśniczych, uzależnienia które mają duży wpływ na wzrost przestępczości wśród nieletnich.
. Hipotezy cząstkowe:
- Prawdopodobnie sposób funkcjonowania rodziny ma wpływ na zachowanie się dzieci
- Prawdopodobnie grupy rówieśnicze odgrywają dużą rolę we wzroście przestępczości wśród nieletnich
- Prawdopodobnie częstym powodem dokonywania przestępstw przez małoletnich są ich uzależnienia.
Zmienne :
a) zmienna zależna:
- wzrost przestępczości wśród dzieci i młodzieży,
b) zmienne niezależne:
- ciężka sytuacja materialna rodziny,
- patologia rodziny,
- demoralizujące grupy rówieśnicze,
- uzależnienia,
. Wskaźniki:
- a) ilość osób pochodzących z rodzin patologicznych,
- b) ilość osób posiadających uzależnienia
- c) ilość osób przebywających, kontaktujących się ze środowiskiem kryminogennym
(środowisko rówieśnicze)
Metody i techniki badawcze:
a) metoda - sondaż diagnostyczny,
b) technika - ankieta, obserwacja, wywiad środowiskowy.
c) Narzędzia - kwestionariusz ankiety, kwestionariusz wywiadu, schemat obserwacji.
Grupa badanych osób to:
a) dzieci w wieku od 7 - 13 lat (sprawiające trudności )- szkoła, świetlica środowiskowa,
b) młodzież od 14 - 17 roku życia (przebywająca w zakładach wychowawczych i zakładach poprawczych)
. Sposób opracowania badań:
- Przedstawienie wyników badań
Ukazanie problemu przestępczości wśród nieletnich, przedstawienie jego rozmiaru, zwrócenie uwagi na przyczyny wzrostu przestępczości, ( Przedstawienie przeprowadzonych badań za pomocą wykresu )
Wskazanie środków profilaktycznych i zapobiegawczych wzrostowi przestępczości oraz poprawy resocjalizacji młodzieży
Pytanie 7. Podstawy prawne dotyczące opieki instytucjonalnej.
- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009r., Nr 175, poz. 1362)
- Ustawa z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zm.);
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 18 października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz. U. z 2004 r., Nr 233, poz. 2344) , oraz Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzin zastępczych ( Dz. U nr 201 poz. 1456);
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 19 października 2007r. w sprawie placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz. U. z 2007 r., Nr 201, poz. 1455);
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy
na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz. U. z 2005 r., Nr 6, poz. 45);
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 30 września 2005 r. w sprawie ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz. U. z 2005 r., Nr 205, poz. 1701);
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz.U. z 2005 r., Nr 217, poz. 1837 )
- Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005 r. w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. z 2005 r., Nr 217, poz. 1837 )
Pytanie 8. Relacje w pracy opiekuńczo wychowawczej i dydaktycznej
Należy z pełnym zrozumieniem i życzliwością traktować wychowanka, a jednocześnie nie można rezygnować z wymagań wobec młodych ludzi, gdyż ten kto nie wymaga, nie stawia przed nimi celów, tak naprawdę nie wychowuje. Koordynacja całego procesu opiekuńczo-wychowawczego i dydaktycznego w grupie wychowawczej uwarunkowana jest w znacznej mierze od postawy wychowawcy w stosunku do swoich podopiecznych.
Nauczyciel-wychowawca, który chce skutecznie organizować pracę opiekuńczo-wychowawczą w swojej grupie wychowawczej, musi dobrze poznać swoich podopiecznych. W tym celu systematycznie powinien gromadzić dane o wychowanku poprzez obserwację, ankietę, wywiad, rozmowę z nim samym, rozmowę z nauczycielami i rodzicami. Umożliwia to wykrycie przyczyn jego aktualnego zachowania i planowanie procesu wychowawczego i opieki. Wnikliwa znajomość wychowanka, jego potrzeb i możliwości, zainteresowań, uzdolnień, a także warunków środowiskowych, w jakich żyje i wychowuje się jest niezbędna. Wydobywa na światło dzienne kwestię ewentualnej pomocy materialnej i psychologiczno-pedagogicznej, bądź też możliwości większej opieki indywidualnej nad wychowankami ze strony wychowawcy. Dzięki posiadanym informacjom można łatwiej rozwiązywać problemy opiekuńczo-wychowawcze i skutecznie kontaktować się z rodzicami wychowanków. Istotnym aspektem, gdy dysponuje się informacjami dotyczącymi sytuacji wychowanków jest respektowanie zasad wynikających z kultury, dyskrecji i taktu pedagogicznego. Pozytywna postawa opiekuńcza wobec podopiecznego przejawiała się jako stały stosunek do jego potrzeb i ich zaspokajaniu w codziennych sytuacjach życiowych, akceptacja każdego wychowanka takim, jakim jest, życzliwość wobec podopiecznego, liczenie się z jego osobowością i indywidualnością, aktywne nastawienie do potrzeb, kierowanie się rzeczywistym interesem podopiecznego.
W pracy wychowawczej za bardzo ważny cel uznaje się też nawiązywanie bliskiego kontaktu z wychowankami. Istotną rolę odgrywa więź między wychowawcą a wychowankiem. W procesie wychowania jest ona niezwykle ważna, ponieważ jej brak to jedna z przyczyn niepowodzeń wychowawczych. Bez akceptacji nie może być mowy o nawiązaniu bliskiego kontaktu z podopiecznymi, a wszelka praca wychowawcza nabiera charakteru działań pozornych. Wychowawca akceptujący cieszy się akceptacją i zaufaniem wśród swych wychowanków.
Nawiązywanie bliskiego kontaktu z wychowankami wymaga stworzenia ciepłych i bezpiecznych relacji, w których wychowawca jest opiekunem i sojusznikiem w pokonywaniu trudności napotykanych przez młodzież. Uzyskanie takich relacji z podopiecznymi nie zawsze jest łatwe. Aby je osiągnąć wychowanek musi odczuć, że wychowawca interesuje się jego sprawami i dostrzega ich ważność. Zrozumienie wychowanka, zainteresowanie się jego kłopotami oraz szanowanie jego indywidualności to elementy bliskiego, a zarazem dobrego kontaktu.
Ważne jest budowanie bliskich relacji wychowawca-wychowanek w tym celu ważne są zajęcia integracyjne w grupie wychowawczej. Warto także utrzymywać z wychowankami kontakt poza grupą, rozmawiać z nimi indywidualnie, szczególnie z tymi, którzy nastręczają różnych trudności. Wychowanek może zachowywać się w grupie np. agresywnie, żeby popisać się przed kolegami. Ważna jest osobista więź wychowawcy z wychowankiem. Także mówienie indywidualne wychowankowi rzeczy przykrych nie poniża go w oczach grupy i wtedy jest bardziej skłonny do przyjęcia oraz przemyślenia uwag zgłaszanych pod swoim adresem.
Bardzo ważny jest też przykład osobisty wychowawcy. Musi istnieć zgodność tego, co mówi wychowawca z tym, co robi, jest to bowiem podstawą budowania autorytetu nauczyciela-wychowawcy. Wychowawca powinien się prawidłowo komunikować z wychowankami po to, aby jego słowa i argumenty były autentyczne i prawdziwe. Wychowawca powinien zdawać sobie sprawę, że swoim zachowaniem modeluje zachowania młodzieży. Postawa wychowawcy jest komentowana, bywa też, że naśladowana, dlatego też morale i kultura osobista muszą być bez zarzutu.
Działania wychowawcze przynoszą efekt w postaci lepszej wzajemnej komunikacji interpersonalnej z wychowankami, którzy mają zaufanie do wychowawcy, często przychodzą ze swoimi osobistymi problemami, pytając o radę lub pomoc w rozwiązaniu problemu. Wzajemne zaufanie, szczerość i otwartość sprawia, że wychowankowie czują się bezpiecznie. We wzajemnych relacjach w większym stopniu potrafią mówić o swoich problemach, uważniej słuchać siebie, poznawać siebie i kolegów, swoje mocne strony. Wychowankowie potrafią krytycznie spojrzeć na własne postępowanie, mają odwagę przyznać się do swoich błędów, jeśli postępują niewłaściwie.
Pytanie 9. Opieka nad młodzieżą z zaburzeniami semantycznymi i psychicznymi
Zaburzenia semantyczne wyrażają się trudnościami w rozumieniu logiczno - syntaktycznym związków, w jakich występują wyrazy w zdaniu. Utrudnione jest rozumienie dłuższych i złożonych zdań, wymagających syntezy myślowej. Trudności semantyczne są jednym z objawów zaburzeń orientacji przestrzenno -czasowej, która występuje przy uszkodzeniu „sfery nakładania się” okolic: ciemieniowej, skroniowej i potylicznej, tzn. okolicy skórno - kinestetycznej, słuchowej i wzrokowej. Oprócz zaburzeń orientacji przestrzennej może wystąpić dysgrafia, dysleksja, apraksja konstrukcyjna, akalkulia, a także mylenie kierunkowe, mylenie stron świata na mapie, niemożność narysowania planu pokoju itp. Zaburzenia w pisaniu wyrażają się niemożnością zapamiętania kształtu liter, zwłaszcza podobnych.
Zaburzenia semantyczne to także niski zasób słownictwa. Obserwuje się niewłaściwe używanie nazw do określonych przedmiotów, osób i zjawisk. Dzieci z zaburzeniami umysłowymi rzadko używają słów oznaczających cechy przedmiotu. Ich słownik jest konkretny, rzadko występują określenia abstrakcyjne.
11. Kurator sądowy, jego funkcje założone i realizowane.
Kurator sądowy to funkcjonariusz publiczny, pełniący swoje obowiązki w jednym zespole kuratorskiej służby sądowej. Kuratorzy sądowi realizują określone przez prawo zadania o charakterze:
wychowawczo-resocjalizacyjnym,
diagnostycznym,
profilaktycznym
kontrolnym, związane z wykonywaniem orzeczeń sądu.
Kuratorzy sądowi wykonują swoje zadania zarówno w środowisku osób których dotyczy postępowanie czyli podopiecznych, w miejscu ich zamieszkania, jak i na terenie zakładów zamkniętych i placówek ich pobytu, w szczególności na terenie zakładów karnych, placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz leczniczo-rehabilitacyjnych. Kuratorów sądowych można podzielić na:
1.kuratorów zawodowych,
- dla dorosłych - wykonujący orzeczenia w sprawach karnych, którzy są organami wykonawczymi sądu
- rodzinnych - wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich
2.kuratorów społecznych - wykonujący orzeczenia w jednym z dwóch powyższych zespołów lecz pełniący swoje zadania społecznie.
Zasady organizacji służby kuratorskiej i wykonywania obowiązków przez kuratorów sądowych oraz status kuratorów sądowych określa Ustawa o kuratorach sądowych, zgodnie z którą kuratorem zawodowym, może zostać ten kto:
- posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
- jest nieskazitelnego charakteru,
- jest zdolny ze względu na stan zdrowia do pełnienia obowiązków kuratora zawodowego,
- ukończył wyższe studia magisterskie z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych albo inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych lub prawnych,
- odbył aplikację kuratorską,
- zdał egzamin kuratorski.
Natomiast kuratorem społecznym może zostać osoba, która odpowiada pierwszym trzem ww. warunkom oraz: posiada co najmniej wykształcenie średnie i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej i złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy, jest przebadany przez psychologa klinicznego o możliwości wykonywania czynności jako kurator.
Wykonując swoje obowiązki służbowe, kurator zawodowy ma prawo do:
Odwiedzania w godzinach od 7:00 do 22:00 osób objętych postępowaniem w miejscu ich zamieszkania lub pobytu, a także w zakładach zamkniętych.
Żądania okazania przez osobę objętą postępowaniem dokumentu pozwalającego na stwierdzenie jej tożsamości.
Żądania niezbędnych wyjaśnień i informacji od podopiecznych objętych dozorem, nadzorem lub inną formą kontroli zleconej przez sąd.
Przeglądania akt sądowych i sporządzania z nich odpisów w związku z wykonywaniem czynności służbowych oraz dostępu do dokumentacji dotyczącej podopiecznego i innych osób objętych postępowaniem.
Żądania od Policji oraz innych organów lub instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, stowarzyszeń i organizacji społecznych w zakresie ich działania, a także od osób fizycznych pomocy w wykonywaniu czynności służbowych.
Do obowiązków kuratora sądowego po objęciu dozoru należy:
Zaznajomienie się z aktami sprawy karnej i innymi informacjami o skazanym oraz z przebiegiem dotychczasowych nadzorów.
Nawiązanie pierwszego kontaktu z podopiecznym, nie później niż w ciągu 7 dni od daty wpływu prawomocnego orzeczenia do zespołu kuratorskiej służby sądowej.
Poucza skazanego o prawach i obowiązkach wynikających z orzeczenia sądu oraz omawia sposób i terminy ich realizacji.
Udziela podopiecznemu pomocy w rozwiązaniu trudności życiowych.
Współdziała z organizacjami, instytucjami, stowarzyszeniami i innymi podmiotami, których celem działania jest pomoc podopiecznym.
Ponadto Kurator ma obowiązek przebieg nadzoru i podejmowane na bieżąco czynności dokumentować w karcie czynności nadzoru, prowadzonej osobno dla każdego podopiecznego, w której wpisuje datę, miejsce i rodzaj czynności, uzyskane dokumenty i informacje oraz ich źródła, a także własne uwagi i zamierzenia w zakresie sprawowania nadzoru.
Pierwsze sprawozdanie z objęcia dozoru kurator składa później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym, kolejne zaś sprawozdania z przebiegu dozoru - na żądanie sądu.
W sprawozdaniu z objęcia dozoru należy przedstawić diagnozę środowiskową, zamierzenia readaptacyjne, metody prowadzenia dozoru i kontroli zachowania skazanego, warunki osobiste i bytowe skazanego oraz jego stosunek do dozoru i obowiązków okresu próby, a także określić możliwości i przeszkody ich realizacji oraz podać źródła informacji o skazanym. Pod koniec dozoru kurator składa sprawozdanie, w którym jest opisany jego przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji planu pracy z dozorowanym, oceny wykonania obowiązków i postawy dozorowanego w okresie próby.
12. Antropotechnika psychosocjologiczna w oddziaływaniu resocjalizacyjnym.
Antropotechnika - głównymi elementami są osoby wychowujące oraz psychotechniki wychowania resocjalizującego:
- zależność za względu na osobę wychowującego,
- ukierunkowanie aktywności (doradzanie, przekonywanie do aktywności wychowanka).
Głównym środkiem oddziaływań jest osoba wychowawcy, która stosuje metodę wpływu osobistego. Podstawowym czynnikiem jest więź osobowa z wychowankiem, grupą oraz środowiskiem
Wyróżniamy tu:
- antropotechnikę interakcji dwuosobowej (kiedy posługujemy się tu pojedynczym
człowiekiem),
- antropotechnikę grupy
- antropotechnikę środowiska.
Grupa społeczna- to zorganizowana zbiorowość, posiadająca odpowiednie cechy. Rezultaty wykorzystywania tych 3 rodzajów antropotechniki: zaspokajanie potrzeb, ukształtowanie pozytywnych cech jednostki, oddziaływanie terapeutyczne.
Wychowawca postrzegany tu jest jako osoba ucząca, która wywiera wpływ na osobę resocjalizowaną. Zachodzą między nimi interakcje, których celem jest pomoc wychowankowi. Osoba resocjalizowana poprzez rozmaite techniki jest skłonna do powtarzania zachowań, które wywarły na nią pozytywny wpływ. Nieodzowna jest tu rola wychowawcy, który pełni niejako role mentora i wzoru dla wychowanka.
Wychowanek jest tutaj zależny od wychowawcy. Psychotechnika prowadzi tu do kształtowania dyspozycji psychicznych, które określają przebieg procesów emocjonalnych wychowanka.
Wychowawca pełni tu rolę kogoś kto musi, poprzez zlecanie różnych zadań, pokazać wychowankowi różnych sytuacji i jej aspektów, których on nie dostrzega. Rola wychowawcy w tym momencie jest nie tylko jako krytykanta działań wychowanka ale także kogoś kto instruuje go jak ma działać.
Wychowawca ma także za zadanie argumentowanie wychowankowi swoich decyzji. Musi umieć wytłumaczyć przyczynę swojego postępowania wobec niego. Powinien także zlecać wychowankowi nowe zadania w celu podtrzymania jego aktywności. Pomaga to także w podtrzymaniu zaufania do siebie przez wychowanka.
Pytanie 13. Zasady działania MONAR-u.
Monar - zintegrowany system przeciwdziałania narkomanii, bezdomności i zagrożeniom społecznym oraz niesienia szeroko rozumianej pomocy osobom pozostającym w trudnej sytuacji życiowej - samotnym, chorym na AIDS, skrzywdzonym przez los. Monar to apolityczna organizacja pozarządowa, stowarzyszenie, zarejestrowane w 1981 r. i działające na terenie całej Polski. Monar jest jedną z największych tego rodzaju organizacji na świecie. Udziela pomocy rocznie ponad 20 tysiącom osób w 135 placówkach różnego typu.
Pierwszy ośrodek dla osób uzależnionych utworzony w październiku 1978 r. przez Marka Kotańskiego w Głoskowie i nazwany Monarem.
Stowarzyszenie zatrudnia ponad 700 pracowników etatowych (psychologów, pedagogów, lekarzy, specjalistów i instruktorów terapii uzależnień) oraz ok. 300 wolontariuszy. 40% kadry merytorycznej Stowarzyszenia stanowią osoby, które same przeszły przez terapię Monaru.
Stowarzyszeniem kieruje 19-osobowy Zarząd Główny wybierany przez Walny Zjazd Członków Stowarzyszenia. Członkowie Zarządu reprezentują różne nurty działań Monaru, posiadają wieloletnią praktykę w prowadzeniu placówek i projektów. Stowarzyszenie prowadzi 14 Oddziałów Regionalnych w całej Polsce. Zrzesza razem 490 członków.
Monar posiada kompleksową ofertę oddziaływań w następujących obszarach:
Profilaktyka uzależnień
oparta jest na uniwersalnych wartościach takich jak dobroć, uczciwość, miłość, szacunek dla drugiego człowieka, odpowiedzialność za siebie i innych. Rozwijanie tych wartości i wiara w sens czynienia dobra to w koncepcji Monaru główne cele profilaktyki. Celem profilaktyki Monaru jest propagowanie życia bez narkotyków, promocja zdrowia i twórczego rozwoju indywidualnego.
Leczenia, rehabilitacji i terapii osób uzależnionych
konsultacje, poradnictwo, terapia indywidualna i grupowa oraz detoksykacja, pomoc ambulatoryjna oraz stacjonarna terapia i rehabilitacja dla osób uzależnionych. Z pomocy specjalistycznej Monaru mogą też skorzystać rodziny i bliscy osób uzależnionych.
Readaptacji społecznej
Stowarzyszenie Monar od 1993 r. prowadzi zorganizowaną pomoc dla osób bezdomnych, samotnych, chorych terminalnie, opuszczających zakłady karne, żyjących z różnych powodów na marginesie życia (wykluczonych społecznie).
Ruch Wychodzenia z Bezdomności Markot to sieć 70 placówek - noclegowni, domów stacjonarnej pomocy oraz jadłodajni.
W ramach pomocy ludziom wykluczonym społecznie Monar prowadzi programy terapii alkoholowej, pomocy postpenitencjarnej, izbę chorych i pogotowie dla ludzi bezdomnych, programy pomocy hospicyjnej oraz centralny punkt pomocy psychologiczno-prawnej.
Monar we współpracy z Centralnym Zarządem Służb Więziennych prowadzi programy w placówkach penitencjarnych oraz oferuje pomoc terapeutyczną osobom opuszczającym zakłady karne.
Redukcji szkód
Monar prowadzi programy niskoprogowe dla osób aktywnie używających narkotyki, których celem jest poprawa ich zdrowotnej i socjalnej sytuacji oraz programy redukcji szkód spowodowanych używaniem narkotyków, których celem jest przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się wirusa HIV, innych chorób zakaźnych, oraz kryminalizacji.
Prowadzi poradnictwo prozdrowotne, edukacja i informacja, wymianę igieł i strzykawek.
Pozostałe działania Monaru
Stowarzyszenie prowadzi aktywną politykę zagraniczną realizując wiele projektów w krajach Europy Centralnej i Wschodniej oraz Środkowej i Wschodniej Azji oraz współpracując z organizacjami o podobnym charakterze z krajów Europy Zachodniej.
Jest członkiem międzynarodowych i krajowych organizacji i stowarzyszeń, w tym Światowej Federacji Społeczności Terapeutycznych.
W Stowarzyszeniu Monar obowiązuje kodeks etyczny i standardy pracy przyjęte we wszystkich organizacjach podobnego typu na świecie.
Działania Monaru oparte są na środkach finansowych pozyskiwanych z budżetu państwa oraz od innych organizacji, sponsorów i darczyńców.
Misja Stowarzyszenia
Troska o każdego człowieka, który znalazł się w potrzebie i pomoc bliźnim w duchu miłości, tolerancji i dbałości o ludzką godność oraz poszanowaniu praw człowieka.
MONAR wierzy, że nikt nie jest stracony na zawsze, że każdy człowiek zasługuje na pomoc, na szansę odnalezienia swego miejsca w życiu.
MONAR lansuje życie bez narkotyków, otwartość i wrażliwość na innych, czynienie dobra, odpowiedzialność za własne życie i wiarę w nieograniczone możliwości człowieka.
Stowarzyszenie MONAR realizuje swoją misję stwarzając warunki do godnego życia ludziom żyjącym na marginesie życia społecznego, osobom uzależnionym, bezdomnym, chorym, samotnym, biednym i bezradnym, żyjącym z HIV, dzieciom ze środowisk społecznie zaniedbanych, osobom chorym, uchodźcom politycznym i wszystkim tym, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej.
Główne cele
1. ochrona i promocja zdrowia
2. pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywanie szans tych rodzin i osób
3. działalność charytatywna
4. działalność na rzecz mniejszości
5. działania na rzecz osób niepełnosprawnych
6. promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem
7. upowszechnienie i ochrona praw kobiet oraz działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn
8. upowszechnianie i ochrona praw dziecka
9. działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości
10. działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych
11. działalność wspomagająca naukę, oświatę, edukację i wychowanie
12. wspomaganie krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży
13. wspomaganie kultury i ochrona dóbr tradycji
14. promocja kultury fizycznej i sportu
15. działalność z zakresu ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego
16. działalność wspomagająca technicznie, szkoleniowo i informacyjnie organizacje pozarządowe i podmioty publiczne
17. działalność na rzecz porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym
18. działania na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami
19. promocja i organizacja wolontariatu
Pytanie 14. Psychoedukacyjne wsparcie i pomoc dziecku w sytuacjach krytycznych zdarzeń życiowych.
Psychoedukacja - jest to formą oddziaływania psychologicznego, która ma na celu
zmianę postaw i zachowań ludzi, a jej podstawowym zadaniem jest uczenie nowych
umiejętności np. interpersonalnych lub radzenia sobie w trudnych sytuacjach
np. z chorobą. Oddziaływania psychoedukacyjne prowadzone są w formie
ustrukturalizowanych zajęć treningowych lub grup dyskusyjno-edukacyjnych. Osoba
poszukująca pomocy uzyskuję więc informacje ze wskazaniem możliwych sposobów
postępowania.
Interwencja psychologiczna/kryzysowa - to pokierowanie przez eksperta-terapeutę
zachowaniem klienta (osoby, rodziny) będącego w sytuacji kryzysowej wymagającej
szybkiego działania, np. w sytuacji potencjalnego lub rzeczywistego zagrożenia życia
lub zdrowia danej osoby lub kogoś z członków rodziny.
W psychologii najczęściej mówi się o dwóch rodzajach kryzysów:
- kryzysach rozwojowych jako nieodłącznej części życia każdego człowieka, zawsze wymagających zmiany ról i zadań np. rozpoczęcie/zakończenie szkoły, rozpoczęcie/zakończenie pracy, zawarcie związku małżeńskiego, urodzenie dziecka itp.
-kryzysach sytuacyjnych( traumatycznych) wywołanych najczęściej przez nagłe, niespodziewane, silnie urazowe zdarzenia, które zagrażają bezpieczeństwu, poczuciu tożsamości, zdrowiu, a nawet życiu.
Wydarzenia, które mogą spowodować tego rodzaju kryzys to: śmierć bliskiej osoby, zdrada, gwałt, wypadek komunikacyjny, powódź, walka zbrojna, akt terrorystyczny, poważna choroba somatyczna, inwalidztwo, przemoc w rodzinie.
Kryzysy dzielimy również na ostre(przebiegające gwałtownie zaraz po wydarzeniu do kilku tygodni) i chroniczne ( z objawami utrzymującymi się powyżej kilku tygodni, czasem nawet latami). Do kryzysów chronicznych dochodzi, gdy osoba wycofała się lub zastosowała patologiczne rozwiązania lub zatrzymała się w fazie reakcji emocjonalnej.
Skutki psychologiczne
Sytuacja kryzysowa charakteryzuje się szczególną dynamiką zmian. W nadzwyczaj krótkim czasie w środowisku człowieka zachodzą burzliwe przemiany stwarzające nową sytuację, która najczęściej zaskakuje go nagle i rozwija się gwałtownie. Mnogość i intensywność działających bodźców wywiera istotny wpływ na ludzi.
Objawy kryzysu:
A. Na płaszczyźnie emocjonalnej: intensywny lęk, przerażenie, rozpacz, złość, poczucie winy i klęski, bezradność i poczucie beznadziejności, niepokój o przyszłość, zaprzeczanie, zmęczenie, brak poczucia bezpieczeństwa, poczucie utraty kontroli, żal, wściekłość, otępienie, niepewność, panika, depresja, frustracja, oszołomienie itp.
B. Na płaszczyźnie zachowania: niezdolność do podejmowania typowych aktywności, zmiany aktywności, zwiększenie zależności od otoczenia, intensyfikacja działań nieprzemyślanych lub/i patologicznych (alkohol, narkotyki), wybuchy gniewu, poddenerwowanie, reakcje histeryczne, osłabione reakcje, zmiana w sposobie komunikowania się, płacz, pobudzenie ruchowe, Unikanie ludzi izolowanie się
C. Na płaszczyźnie biofizjologicznej: pocenie się, biegunka, wymioty, bóle, wysypki, problemy z oddychaniem, męczliwość, utrata apetytu, zaburzenia snu
D. Na płaszczyźnie poznawczej: utrata zwykłej zdolności rozwiązywania problemów i podejmowania decyzji typu: dezorientacja, brak logicznego myślenia, zawężenie pola uwagi, kłopoty z koncentracją, koszmary senne, zjawiska rozszczepienia(depersonalizacja, derealizacja, amnezja), wtręty myślowe (intensywne, wyraziste wspomnienia, sny koszmarne, natrętne odtwarzanie wydarzeń), zaburzenia psychotyczne( halucynacje, dziwaczne interpretacje, wyobrażenia)
Objawy kryzysu chronicznego: brak umiejętności radzenia sobie, bierność, bezradność, brak motywacji do zmiany, skłonność do wycofywania się, pogarszanie relacji społecznych, lęk przed wysiłkiem i kontaktami, nastrój obniżony, dolegliwości somatyczne.
Dzieci w sytuacji kryzysowej doświadczają tak samo silnych emocji jak dorośli. Dysponują jednak mniejszymi umiejętnościami radzenia sobie. Są więc bardziej podatne na urazy psychiczne. Ponadto doświadczają częściej poczucia osamotnienia, ponieważ osoby dorosłe nie rozmawiają z nimi. Ważne jest informowanie dzieci o tym co się dzieje, co dorośli już zrobili i co planują dalej robić.
Metody stosowane podczas zajęć psychoedukacyjnych to między innymi: gry i zabawy, ćwiczenia ruchowe, prace plastyczne, ćwiczenia relaksacyjne, swobodne wypowiedzi, dyskusje kierowane, pantomima, drama, scenki, wizualizacja, czyli atrakcyjne z punktu widzenia dzieci metody aktywizujące.
Np. teatr- metoda dramy może być wspaniałym miejscem do stosowania działań psychoedukacyjnych, będących jedną z odmian pomocy psychologicznej. Podstawą "dramy" jest wchodzenie w role w zależności od potrzeby i zamierzonych celów.
Podstawowe cele programu działań psychoedukacyjnych realizowanych np. w trakcie zająć teatralnych
Rozbudzanie twórczej aktywności dziecka w różnych sferach: dramatycznej, plastycznej, muzycznej i technicznej.
Rozwija wyobraźnię, fantazję
Rozwój aktywności, otwartości
Wyrabianie umiejętności współżycia i współpracy odpowiedzialności za pracę własną i zespołu, poprawa społecznego i emocjonalnego funkcjonowania dzieci poprzez nawiązanie satysfakcjonujących kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi (zmiana sposobu zachowań).
Zmniejszenie napięć i niepokojów związanych ze szkołą i z rodziną (odreagowanie emocjonalne).
Nauka rozpoznawania, nazywania i wrażania uczuć, radzenia sobie z przykrymi emocjami,
Nauka komunikowania się, asertywności, rozwiązywania konfliktów
Uczenie aktywności, samodzielności i pewności w działaniu, wpajanie poczucia wiary we własne możliwości, odwaga
Umożliwienie uczniom zaprezentowania swoich zdolności i umiejętności i przeżycia sukcesu.
Wpajanie za pomocą doboru odpowiedniego repertuaru właściwej hierarchii wartości,
zapobieganie wadliwej adaptacji dzieci do warunków życia i wymagań otoczenia poprzez uczenie ich pozytywnego patrzenia na siebie, swoje życie i otoczenie (zmiana sądów o rzeczywistości).
Stworzenie grupy koleżeńskiej o pozytywnych wzorcach postępowania wspierającej swoich członów. ]
Wzmacnianie poczucia własnej wartości.
Pytanie 15. Pomiar i społeczna ocena skutków przestępczości.
Przestępczość - przez pojęcie przestępczość rozumie się zbiór czynów zabronionych ustawowo pod groźbą kary, a popełnionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestępczość jest zjawiskiem społecznym.
Charakteryzuje się następującymi cechami:
stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,
wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa w stosunku do ogółu ludności.
Wskaźnik przestępczości kryminalnej na 100 tys. ludności przedstawia się następująco (poniższe dane pochodzą z zestawienia dokonanego przez portal internetowy "Wirtualna Polska" z 2010 roku):
1. Katowice 2. Wrocław 3. Poznań 4. Kraków 5. Gdańsk 6. Lublin
7. Szczecin 8. Opole 9. Łódź 10. Warszawa
Koszty przestępczości
Kiedy mówi się o kosztach przestępczości, na ogół wpierw myślimy o kosztach wymiaru sprawiedliwości, kosztach więzień, kosztach zatrudniania policjantów. Koszty te są oczywiście łatwo mierzalne, a wydatki na te cele są dorocznie określane w ustawie budżetowej. Jednak koszty ogólnie rozumianego wymiaru sprawiedliwości są tylko jednymi z wielu - i na dodatek nie najważniejszymi - kosztami związanymi z przestępczością.
Podstawowym bowiem kosztem przestępczości są koszty ponoszone przez ofiary przestępstw oraz koszty ponoszone w celu uniknięcia wiktymizacji. W celu łatwiejszego wyobrażenia sobie zasięgu kosztów przestępczości pomyślmy przez chwilę o tym, jak wyglądałby świat gdyby nie było w nim przestępczości. Byłby to świat bez strachu przed przestępczością i bez bólu nią spowodowanego. Nie byłoby policjantów i sądów karnych, więzień ani ofiar. Byłby to bez wątpienia lepszy świat.
Zacznijmy od prostego przykładu. Jakie są koszty rozboju? Przede wszystkim, są pewne zniszczenia (poszarpane ubranie itp.). Po drugie, pewne rzeczy zostały ukradzione. Po trzecie, ofiara czuła ból i strach w trakcie napadu, a obecnie czuje się mniej bezpieczna. Po czwarte, ofiara poświęciła pewien czas na raportowanie zdarzenia policji, a policja na próbę złapania sprawcy. Po piąte, prokurator, sędzia, służba więzienna muszą być opłaceni po złapaniu sprawcy. Po szóste, kiedy przestępca pójdzie do więzienia, również i jego czas pozostaje zmarnowany. Po siódme, informacja o przestępstwie wpływa również na inne osoby, czyniąc je mniej szczęśliwymi.
Jak widać koszty przestępczości są bardzo różnej natury. Koszty te można i powinno się ująć w sposób bardziej formalny. Można je na przykład pogrupować ze względu na czas i rodzaj ponoszonych wydatków:
W przewidywaniu przestępstwa
W zakres tej kategorii wchodzą indywidualne wydatki na bezpieczeństwo (np. zamki w drzwiach), wydatki na ubezpieczenie (np. od kradzieży), koszty asekuranckiego zachowania [, strach przed przestępczością (zmniejszona jakość życia), zbiorowe wydatki na bezpieczeństwo (np. monitoring, oświetlenie ulic), publiczne programy prewencyjne;
Jako konsekwencja przestępstwa
Na tę kategorię składają się: wartość ukradzionego lub zniszczonego mienia, skutki emocjonalne i fizyczne przestępstwa ponoszone przez ofiary, wydatki na naprawę zdrowia, wydatki na pomoc ofierze (np. psychologiczną), stracone możliwości zarobkowe wskutek niezdolności do pracy (lub długotrwale odczuwanych skutków przestępstwa), obniżona jakość życia;
W odpowiedzi na przestępstwo
Są to wydatki na szeroko rozumiany system wymiaru sprawiedliwości (policja, prokuratorzy, sędziowie, służba więzienna), koszty ponoszone przez świadków wydarzenia (związane ze stawiennictwem ale także współodczuwanymi skutkami przestępstwa), koszty pomyłek sądowych, koszty ponoszone przez przestępcę oraz jego bliskich.
Innym spotykanym ujęciem kosztów przestępczości jest ich następująca kategoryzacja:
Koszty wiktymizacji (obejmujące zarówno koszty łatwo wymierne, jak np. koszty zniszczonego mienia, jak i koszty trudniej mierzalne lecz nie mniej realne takie jak ból, cierpienie i obniżona jakość życia na skutek wiktymizacji); (Wiktymizacja -proces stawania się ofiarą, pokrzywdzenie, czyli doznanie krzywd i szkód w wyniku jakiegoś zdarzenia, a także działania prowadzące do tego, że dana osoba staje się ofiarą przemocy).
Koszty zabezpieczeń indywidualnych (zamki itp.);
Koszty zachowań ostrożnościowych;
Koszty systemu wymiaru sprawiedliwości;
Koszty publicznych programów prewencyjnych;
Trwałe efekty odziaływujące na jednostki (np. strach przed przestępczością, który trwa u ofiary przez miesiące czy lata);
Trwałe efekty na społeczności (np. degradacja okolicy z powodu przenosin zamożniejszych mieszkańców w bezpieczniejsze rejony);
Koszty nad-ostraszania (tj. koszty społecznie użytecznych działań zaniechanych przez ludzi z obawy o oskarżenie o działalność przestępczą);
Koszty zapewnienia sprawiedliwości (tj. koszty poniesione wyłącznie w celu upewnienia się, że została wymierzona sprawiedliwość - np. koszty wieloinstancyjnego postępowania karnego, obrońców z urzędu itp.);
Koszty ponoszone przez uwięzionych sprawców.
Można wreszcie spojrzeć na koszty przestępczości jako na coraz szerzej rozlewającą się falę reakcji na przestępstwo. Przestępstwo tworzy bowiem relację społeczną, w tym sensie, że dotyka nie tylko ofiarę i przestępcę, ale również innych członków społeczeństwa i wywołuje falę efektów w społeczeństwie niczym kamień wrzucony w wodę.
Od bardzo dawna przestępczość była traktowana nie tylko jako wykroczenie przeciwko pojedynczej osobie (ofierze), ale i społeczeństwu jako takiemu. W mniej lub bardziej intuicyjny sposób rozpoznawano, że przestępczość wywiera negatywne skutki na całe społeczeństwo i dlatego też społeczeństwo ma prawo bronić się przed przestępczością.
Wartość życia
O ile powszechnie akceptowalne jest ujęcie szkód materialnych jako kosztów przestępczości, o tyle czasami można spotkać się z opiniami, że nie można ujmować bólu lub życia w kategoriach pieniężnych. Nie istnieje rynek na te wartości, wartości te nie są sprzedawane i kupowane i tylko wąsko patrzący ekonomiści mogliby mówić o wartości życia, ponieważ ludzkie życie jest bezcenne. Niemniej jednak ludzie, zarówno jako jednostki jak i społeczeństwo jako całość, podejmują decyzje opierając się na implicite przyjmowanej wartości życia i odpowiednio dokonuje wydatków na bezpieczeństwo.
Powyższe uwagi w równym stopniu odnoszą się do szacowania wartości uszkodzeń ciała itd.
Jakość życia
Obrażenia fizyczne są tylko jednym z możliwych skutków przestępczości. Nie mniej istotne są skutki psychiczne bycia ofiarą oraz strach przed zostaniem ofiarą w przyszłości. Pomiar jakości życia jest jednak bardzo trudny nie tylko w ujęciu absolutnym (jaka jest wartość dobrego/kiepskiego życia) ale i ujęciu relatywnym, tj. zmian (jak wiele dana osoba straciła/zyskała) w wyniku przestępczości lub innej społecznej plagi, np. zanieczyszczenia środowiska. Trudności te nie powinny jednak powstrzymywać przed próbą oszacowania tych kosztów. To właśnie strach przed przestępczością motywuje ludzi do głosowania za zwiększonymi nakładami na policję na ulicach lub surowszymi karami. To również strach przed przestępczością skłania ludzi do inwestowania w indywidualne środki ochrony jak ubezpieczenie, zamki antywłamaniowe oraz agentów ochrony. Z kolei brak lęku przed przestępczością czyni ludzi bardziej szczęśliwymi i przyjacielskimi. Wszystkie te skutki mają swoje konsekwencje dla gospodarki w szerokim znaczeniu.
Metody wyceny
Utracona produkcja
Każda osoba ma pewne zdolności produkcyjne, które będą utracone lub ograniczone na skutek wypadku lub przestępstwa. Tym samym, możemy zmierzyć jak dużo potencjalnej produkcji w okresie życia danej osoby zostało straconej na skutek przestępstwa
Premia za ryzyko
Pewne zawody są bardziej ryzykowne niż inne ze względu na większą liczbę wypadków przy pracy, czy zagrożenia innego typu. Bycie np. policjantem lub kierowcą jest ryzykowne bardziej niż bycie urzędnikiem. Ludzie nie decydowaliby się na pracę w tych ryzykownych zawodach, gdyby nie to, że wyższe ryzyko danej pracy jest kompensowane wyższymi zarobkami. Różnica pomiędzy zarobkami na stanowisku, wiążącym się z większym ryzykiem a stanowiskiem, które przy porównywalnych kwalifikacjach zawodowych nie przedstawia takiego ryzyka, zwana jest premią za ryzyko. Znając premię za ryzyko i znając prawdopodobieństwo zdarzania się wypadków przy pracy, można obliczyć subiektywną i domyślnie przyjmowaną przez każdego pracownika wartość życia.
Ceny nieruchomości
Pewne okolice są bezpieczniejsze niż pozostałe. wyższy poziom bezpieczeństwa zwiększa ceny nieruchomości w stosunku do tych mniej bezpiecznych. Różnica w cenach pozwala na obliczenie premii za niższe prawdopodobieństwo bycia obrabowanym, napadniętym lub zasztyletowanym w pobliżu domu
Odszkodowania sądowe
Wartość życia może być również mierzona poprzez wysokość odszkodowań sądowych dla ofiar przestępstw oraz wypadków. Wysokość zasądzanych odszkodowań jest miarą sędziowskiego oszacowania wartości ludzkiego życia i zdrowia. wysokość odszkodowań, jakie są przyznawane przez sądy, jest często ściśle określona prawem lub ustaloną linią orzecznictwa, która niekoniecznie musi oddawać poglądy społeczeństwa
Wycena warunkowa
Metoda wyceny warunkowej oparta jest o metodę skłonności do zapłaty, która jest swego rodzaju sondażem opinii publicznej. Badacze pytają ludzi o to ile byliby skłonni zapłacić za pewne nierynkowe dobra: np. istnienie parków narodowych lub bezpieczeństwo na drogach. Odpowiedzi ludzi ujawniają wprost ich wycenę danego dobra, a przy tym uwzględnione są wszystkie istotne dla ludzi czynniki (szkody materialne, strach, ból itd
Podsumowanie metod
Każda z metod ma swoje ograniczenia. Dlatego też wydaje się właściwe zarówno szukać wyceny przy użyciu rozmaitych sposobów, jak i raczej patrzeć na pewne przedziały wartości niż szukać dokładnej liczby odzwierciedlającej koszt przestępczości. Taka dokładność bowiem nie jest możliwa do uzyskania ani teraz, ani w dającej się przewidzieć przyszłości. szacunki są konieczne dla oceny prowadzonej polityki karnej. Mając na względzie zakres czynników branych pod uwagę w omawianych wyżej metodach, najpełniejszy obraz kosztów przestępczości daje metoda wyceny warunkowej. Wartości uzyskiwane tą metodą biorą bowiem pod uwagę wszystkie istotne koszty przestępczości, w tym właśnie te trudno mierzalne, jak ból i strach, a które łatwo uchodzą analizie innymi metodami.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Szacunki określają rozmiar kosztów przestępczości na wielkość pomiędzy 4% a 12% Produktu Krajowego Brutto. Koszty przestępczości stanowią więc istotny czynnik obciążający społeczeństwo
Koszty przestępczości przekraczają wydatki wszystkich Polaków na takie kategorie dóbr jak usługi transportowe, restauracje, łączność, wyposażenie mieszkań, odzież czy zdrowie. Rzeczywiste koszty przestępczości stanowią również wielokrotność państwowych wydatków na zapewnienie bezpieczeństwa. Dlatego też kiedy mówimy o kosztach przestępczości, powinniśmy mieć zawsze na uwadze rzeczywiste koszty społeczne a nie wyłącznie wydatki budżetowe.
Koszty poszczególnych przestępstw
Znajomość ogólnych kosztów przestępczości jest ważna, gdyż pokazuje ogólny ciężar jaki przestępczość nakłada na społeczeństwo. Jednak dla oceny prowadzonej polityki karnej ważne jest szacowanie kosztów poszczególnych rodzajów przestępstw. Przestępstwa szczególnie kosztowne wymagają bowiem szczególnych wysiłków w celu ograniczenia ich liczby, podczas gdy nie wymagają tego przestępstwa mniej poważne. Szacunki kosztów związanych z poszczególnymi rodzajami przestępstw pomogą nam w sprecyzowaniu występującego w kodeksie karnym pojęcia "społecznej szkodliwości". Przez społeczną szkodliwość należy rozumieć właśnie rozmiar szkody, jakie dane przestępstwo wyrządza ofierze i społeczeństwu.
16. Zdrowie fizyczne, psychiczne, społeczne i moralne oraz ich uwarunkowania.
Czynniki wpływające na zdrowie człowieka.
Światowa Organizacja Zdrowia mówi o zdrowiu jako o subiektywnie odczuwanej pełni sprawności psychicznej, fizycznej oraz społecznej, w wyniku właściwego dostosowania się do warunków środowiskowych.
W myśl tej definicji, jeżeli u osoby nie stwierdza się poważnych zaburzeń w jej wyglądzie, budowie albo czynnościach organizmu, można o niej mówić, że jest uznawana za osobę zdrową, pomimo iż może już dochodzić w jej organizmie do procesy chorobowego - jeszcze nie wykrytego. Objawy choroby mogą jeszcze nie zostać zauważone, a często sami lekarze nie mogą we wstępnej fazie choroby ich zauważyć i stwierdzić. Zdrowie w taki sposób określane jest uwarunkowane między innymi prawidłowym biochemicznym składem, równowagą i harmonią w środowisku wewnętrznym danego organizmu, jak i zewnętrznym, nazywanym też jako naturalne środowisko człowieka.
Do najważniejszych czynników, których celem jest zachowanie przez człowieka zdrowia należy uwzględnić:
a. adaptacyjne i genetyczne uwarunkowania zdrowotne, które są rozumiane jak zdolności dziedziczno - rodzinne, czyli warunkowana rodzinnie odporność albo podatność osobnika na konkretne chorobowe stany.
b. uwarunkowania środowiskowe zdrowia związane między innymi z:
1) wewnętrznym środowiskiem
2) zewnętrznym środowiskiem, również z klimatyczno- pogodowymi czynnikami
3) zawodowym środowiskiem.
c. Uwarunkowania zdrowotne powiązane z poziomami świadomości oraz oświaty zdrowotnej, stylem prowadzonego życia oraz leczniczo - profilaktyczną aktywnością służby zdrowia, czego wyrazem mogą być:
1) styl życia oraz panujące zwyczaje
2) używki oraz nawyki
3) wszelkiego rodzaju uzależnienia
4) higiena codziennego życia
5) racjonalna ekologiczna profilaktyka
6) racjonalna żywieniowa profilaktyka
d. oraz inne czynniki, które warunkują zdrowie człowieka.
adaptacyjne i genetyczne uwarunkowania zdrowotne, które są rozumiane jak zdolności dziedziczno - rodzinne, czyli warunkowana rodzinnie odporność albo podatność osobnika na konkretne chorobowe stany.
Każdy z żywych organizmów, w szczególności organizm ludzki, ma między innymi pierwotną predyspozycję do własnej ochrony, a także podatność na sposób zachowania się w przypadku określonych chorób. Są to bardzo indywidualne zróżnicowania, uwarunkowane odpowiednimi genami, które są zawarte w materiale genetycznym poszczególnych osób.
Zdrowie.
Przez termin „zdrowie” rozumie się stan pełnej sprawności fizycznej, psychicznej i społecznej; w węższym znaczeniu - nieobecność choroby lub kalectwa; z fizjologicznego punktu widzenia zdrowie to zdolność organizmu do odpowiedniego przystosowania się do warunków środowiska.
Zdrowie psychiczne zaś to zdolność człowieka do rozwoju w kierunku coraz wyższych uczuć i wartości oraz realizacji twórczych możliwości, czyli kształtowania siebie na coraz wyższym poziomie i szerszych płaszczyznach (intelektualnej, emocjonalnej, moralnej itp.). W literaturze pojęcie zdrowia psychicznego jest pojmowane bardzo różnie. Przykładowo zdrowie to interpretuje się jako:
• brak zaburzeń psychicznych;
• integracja, zespolenie i organizacja struktur oraz funkcji psychicznych;
• rozwój w kierunku coraz wyższej rzeczywistości, a więc rozwój hierarchiczny;
• stan równowagi psychicznej (homeostaza);
• zdolność do działań produktywnych i efektywnych;
• wyraz sprawności zespołowej podstawowych funkcji psychicznych;
• zdolność do współżycia z otoczeniem i do przekształcania tego otoczenia;
• zdolność do przystosowania się do zmieniających się warunków życia;
• pełny dobrostan fizyczny, umysłowy i społeczny, a nie tylko nieobecność choroby, czy kalectwa (całościowe ujęcie zdrowia somatycznego i psychicznego jednostki przyjęte przez Światową Organizację Zdrowia).
Pytanie 17. Możliwości i utrudnienia w zakresie interwencji kryzysowej wobec osób doznających przemocy w rodzinie.
W pierwszej kolejności powinniśmy przeanalizować rodzaje stosowanej przemocy: fizyczną, emocjonalną, ekonomiczną oraz wykorzystywanie dzieci w celu kontrolowania i karania ich matki.
O czym warto pamiętać, udzielając pomocy ofierze przemocy domowej:
Pytaj wprost o przemoc. Rozmawiaj z ofiarą oddzielnie, bez udziału sprawcy i jej dzieci.
Zachęcaj ją do opowiadania o swoich problemach. Doceń jej odwagę, jeśli zdecyduje się podzielić swoimi doświadczeniami.
Wspieraj ją, nawet jeśli ogarnie cię zniechęcenie. Niektóre ofiary odchodzą od partnera i wracają do niego po kilka razy. Nie jest to oznaka Twojego niepowodzenia.
Jasno sprecyzuj swoje przekonania dotyczące przemocy:
Nie jest pani odpowiedzialna za przemoc. Za przemoc odpowiedzialny jest sprawca.
Poszerzaj jej wiedzę o tym, jakie ma przed sobą możliwości i broń jej interesów. Uświadom jej, że przemoc w rodzinie jest dość powszechnym zjawiskiem:
Rozmawiałem z wieloma kobietami, które znajdują się w sytuacji podobnej do pani czy Wiele bitych kobiet odczuwa podobnie jak pani. Większość czuła się zniechęcona, lecz z pomocą udało im się zmienić swoje życie. Unikaj jednak opatrzenia jej etykietką-stygmatem "ofiara ". Nazwij krzywdę, którą jej wyrządzono. Kobiety z różnych przyczyn nie chcą, by mówiono o nich "ofiara".
Włącz się aktywnie, okaż troskę i pomóż opracować plan zapewniający bezpieczeństwo. Pozwól ofiarom samodzielnie podejmować decyzje. Nie uzależniaj swojej pomocy od wykonania twoich poleceń i instrukcji w rodzaju: Musi pani zaskarżyć partnera; powinna pani go opuścić. Szanuj jej decyzje. To ona będzie ponosiła konsekwencje swoich wyborów. Zawsze zdawaj pytanie w rodzaju: W jaki sposób mógłbym pani być pomocny? Co pani chce zrobić? Słuchaj pilnie jej próśb i staraj się na nie reagować.
Znajdź jej mocne strony i wzmacniaj je.
Odwołuj się do jej nadziei, marzeń i planów na przyszłość.
>Nawiąż współpracę z innymi służbami i instytucjami, które mogą jej pomóc. Aktywnie z nimi współpracuj.
Gdy ofiara pozostaje ze sprawcą, rozważ następujące kwestie:
Co może zapewnić jej bezpieczeństwo w nagłych wypadkach?
Kogo może wezwać w momencie kryzysu?
Czy wezwie policję, gdy znowu dojdzie do aktów przemocy? Czy w domu jest telefon? Czy może, w porozumieniu z dziećmi i sąsiadami, opracować jakiś sygnał, aby oni w krytycznym momencie wezwali policję na pomoc?
Jeżeli zajdzie potrzeba ucieczki, dokąd może się udać? Którędy będzie mogła opuścić dom?
Zorientuj się, jakie są niebezpieczne miejsca w domu i poradź jej, by nie dała się tam złapać w pułapkę.
Przypomnij jej, że w trakcie najbardziej gwałtownego ataku zawsze najlepiej dla niej będzie zaufać własnemu osądowi dotyczącego tego, co w danej sytuacji powinna uczynić - niekiedy najlepiej jest uciec, innym razem słuszniej będzie uspokoić napastnika, a dobre jest każde rozwiązanie, które zapewnia jej ochronę.
Poradź swojej klientce, by zawsze miała na podorędziu następujące rzeczy, na wypadek, gdyby musiała uciekać
dowód osobisty, paszport,
legitymacja ubezpieczeniowa,
akt zawarcia małżeństwa i akty urodzenia dzieci,
prawo jazdy,
kartę telefoniczną,
numer konta bankowego, książeczki oszczędnościowe, karty płatnicze,
świadectwa szkolne i świadectwa zdrowia,
lekarstwa i recepty,
dokumenty rozwodowe i inne dokumenty sądowe,
ubrania i inne niezbędne artykuły dla siebie i dzieci,
klucze do mieszkania.
Gdy klientka zamierza porzucić sprawcę, zastanów się wraz z nią nad następującymi kwestiami:
Jak i kiedy może się ona bezpiecznie przeprowadzić? Czy dysponuje środkiem transportu? Pieniędzmi? Czy ma dokąd pójść?
Czy miejsce, do którego zamierza się udać, jest bezpieczne?
Czy są w tym miejscu możliwości wezwania policji, na wypadek, gdyby okazało się to konieczne?
Komu zamierza ona powiedzieć, a komu nie, o swojej przeprowadzce?
Co ona lub inni mogą zrobić, aby jej partner nie zdołał jej znaleźć?
Jak zdoła bezpiecznie udawać się codziennie do pracy lub do szkoły, by odebrać stamtąd dzieci?
Które z prawnych kroków pomogą poczuć się jej bezpieczniej? Zapisz adresy pomocnych instytucji i numery telefonów.
Czy klientka zna numer telefonu miejscowego schroniska?
Pytanie 18. Strategie i style pracy socjoterapeutycznej wśród osób społecznie niedostosowanych.
W socjoterapii stosuje się wiele metod i technik pracy. Do najczęściej wykorzystywanych należą: rundka w kręgu, "burza mózgów", uzupełnianie zdań, techniki plastyczne, śpiew i muzykowanie, psychogimnastyka, praca w parach lub małych grupach, gry i zabawy, inscenizacje i odgrywanie scenek (psychodrama), relaksacja, wizualizacja.
Cele rozwojowe dotyczą głównie:
poznania samego siebie, swoich mocnych i słabych stron;
budowania poczucia własnej wartości;
doskonalenia umiejętności zachowań asertywnych;
kształtowania inteligencji emocjonalnej (rozpoznawanie, nazywanie emocji i uczuć).
Cele edukacyjne wspomagają proces nabywania wiedzy o samym sobie i o innych ludziach oraz proces rozumienia świata społecznego.
Cele edukacyjne dotyczą głównie:
przełamywania nieśmiałości i nawiązywania kontaktów;
umiejętności wyrażania swoich uczuć;
umiejętności wytyczania celu;
umiejętności podejmowania samodzielnych decyzji i brania za nie odpowiedzialności;
uczenia tolerancji i akceptacji drugiego człowieka;
uczenia współpracy i współdziałania.
Jednak istota socjoterapii polega głównie na realizacji celów terapeutycznych, czyli organizowaniu takich sytuacji społecznych podczas spotkań, które dostarczą uczestnikom zajęć doświadczeń korekcyjnych, przeciwstawnych doznanym urazom oraz sprzyjać będą odreagowaniu napięć emocjonalnych i posłużą uczeniu się nowych umiejętności społecznie aprobowanych.
Cele terapeutyczne dotyczą głównie:
odreagowania emocji;
rozwiązywania problemów, trudnych sytuacji;
lepszego zrozumienia ludzkich zachowań;
otrzymywania wsparcia od grupy;
przyjmowania i dawania informacji zwrotnych.
Pytanie 19. Problematyka ubóstwa w Polsce - przyczyny, następstwa
i przeciwdziałanie.
Ubóstwo to stan różnego rodzaju braków - braków w takich rozmiarach, że człowiek permanentnie nie zaspokaja swoich podstawowych potrzeb.
To nie tylko niskie dochody, ale także poczucie marginalizacji i wyłączenia, świadomość izolacji od innych ludzi, niezdolność do trwałych satysfakcjonujących związków z ludźmi, problemy psychiczne.
Trzy aspekty ubóstwa:
Ekonomiczny
Społeczny
Psychologiczny
Skutki ubóstwa:
Niski standard życia
Pogorszenie stanu zdrowia
Zaniżenie aspiracji edukacyjnych
Brak dostępu do dóbr kultury, do wypoczynku
Poczucie poniżenia, bezradności, obniżenie poczucia własnej wartości
Wzrost ryzyka patologii społecznej (alkoholizm, przestępczość, rozbicie rodziny, przemoc domowa)
Zepchnięcie na margines życia społecznego
Grupy społeczne najbardziej narażone na ubóstwo
Osoby utrzymujące się ze źródeł niezarobkowych (bezrobotni, renciści, emeryci, rolnicy)
Mieszkańcy miast poniżej 20 tysięcy mieszkańców
Osoby posiadające na utrzymaniu dzieci, zwłaszcza rodziny wielodzietne
Rodziny, w których jest osoba niepełnosprawna
1.Struktura społeczno-zawodowa ludności -ubóstwo generuje przede wszystkim
- brak pracy
- rodziny utrzymujące się ze świadczeń (poza emeryturą czy rentą) są zdecydowanie w najgorszej sytuacji,
2.Wielkość miejscowości zamieszkania
- o wiele częściej w gorszej sytuacji są osoby zamieszkujące na wsi i w małych miasteczkach;
- zakres ubóstwa w wielkich miastach jest znacznie niższy,
3.Wykształcenie - im niższe, tym wyższy odsetek ludzi ubogich,
4.Terytorialne zróżnicowanie skali ubóstwa według województw
-ubóstwo jest powiązane z niskim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, wyrażonego PKB na mieszkańca
5.Charakterystyka gospodarstw domowych
-w najtrudniejszej sytuacji znalazły się rodziny wielodzietne,
-wysokie jest zagrożenie ubóstwem w rodzinach posiadających dzieci niepełnosprawne,
6.specyficzną cechą ubóstwa w Polsce jest wiek wyższy odsetek ubogich jest wśród osób młodych.
Konkretne formy pomocy przybierają następujący charakter:
Pomoc stała -najczęściej przybiera postać pieniężną i rzeczową i dotyczy osób, które z różnych powodów nie są w stanie podjąć pracy i w związku z tym trzeba im zapewnić środki do życia.
-Skala tej pomocy jest zróżnicowana, chodź jej zasadniczą część stanowią środki przyznawane na podstawie regulacji prawnych.
-Liczba osób korzystający z tej formy pomocy nie jest na ogół znaczna i cechuje się stabilnością.
-Do tej grupy można też zaliczyć osoby otrzymujące rentę socjalną.
Pomoc okresowa -przyznawana jest osobom czy rodzinom, które z różnych względów nie mogą zapewnić sobie wystarczających środków do życia.
•Pomoc ta przybiera formę bądź zasiłków finansowych, bądź rzeczową, albo jedną i drugą.
•Skala w ten sposób udzielanej pomocy jest zmienna, a liczba osób korzystających w przypadku Polski zależy przede wszystkim od liczebności grupy osób, które utraciły prawo dla zasiłków dla bezrobotnych.
•Osobną kategorię stanowią osoby korzystające z domów pomocy społecznej (chodzi tu zarówno o dzieci, jak i dorosłych).
Pomoc o charakterze doraźnym, zarówno rzeczowa, jak i pieniężna w postaci różnego rodzaju zasiłków (w tym również zasiłków celowych) -
•ta forma pomocy ma w największym stopniu charakter uznaniowy.
•Wynika to zarówno z możliwości działania organizatorów i dawców, jak i wielkiego zróżnicowania potrzeb biorców.
•Ta forma pomocy obejmuje też wydawanie posiłków, schronienie, ubrania.
2. Czynniki związane ze skłonnością do ulegania
W pewnych warunkach jest bardziej prawdopodobne, że jednostka będzie podporządkowywać się grupie. Czynniki te wiążemy najczęściej z cechami grupy wywierającej nacisk, cechami zadania lub sprawy, której dotyczy nacisk lub cechami osoby, na którą wywierany jest nacisk. Dzieje się tak gdy:
W danej sytuacji osoba ma duże poczucie niepewności.
Dana osoba ma niską samoocenę
Grupa składa się ze specjalistów
Grupa jest duża (według E. Aronsona - gdy istnieje jednomyślność to tendencja do podporządkowania się naciskowi grupy jest mniej więcej tak samo wielka wtedy, gdy jednomyślna większość składa się z trzech osób jak i wtedy gdy składa się z szesnastu osób)
Grupa jest jednomyślna
Zadanie powierzone jednostce przez grupę jest pilne. (Problem ten został przedstawiony w eksperymencie Johna M. Harleya i C. Daniel Batona).
Jednostce zależy na uczestniczeniu w grupie.
Łatwiej jest o konformizm wobec grup, których wartości, normy nie stoją w sprzeczności wobec norm zinternalizowanych już przez jednostkę.
Dana osoba nie jest zaangażowana w działanie, które jest obiektem nacisku (Na przykład trudniej jest mi ulec przekonaniu grupy, że film "Amadeusz" jest słaby jeśli wcześniej mówiłem już komuś, że jest świetny).
Jednostka nie ma sprzymierzeńców (choćby wyobrażonych).
Uleganie dotyczy zachowania w odległej przyszłości, a nie tu i teraz
Jednostka nie ma poczucia kompetencji odnośnie danego zadania (wie, że się na tym nie zna)
Jednostka ma słabą pozycję w grupie i jednocześnie zależy jej na uczestniczeniu w grupie
Jednostka jest zewnątrzsterowna.
W grupie istnieje poczucie zagrożenia zewnętrznego.
Badania z lat 60. XX wieku sugerowały, że kobiety mają większą skłonność do ulegania. Współczesne badania nie potwierdzają tego.
2. Cywilizacyjno-kulturowe uwarunkowania ewolucji pedagogiki.
Twórcą nowożytnej pedagogiki był Jan Amos Komeński. Rozwój pedagogiki jako nauki był powolny i trudny. W miarę poszerzania się wiedzy o przyrodzie i społeczeństwie, pełniejszego poznania praw rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka, nastąpiło podjęcie prób oparcia procesów wychowawczych na bardziej ścisłych podstawach. Pod koniec wieku XIX ukształtował taki się zasób wiedzy pedagogicznej, który dysponował aparatem naukowej analizy. Ciągły rozwój społeczeństwa spowodował, że przedmiot badań pedagogiki uległ rozszerzeniu. W poprzednim stuleciu nastąpił szybki rozwój praktyki wychowawczej, a równocześnie z nim ujawniły się problemy pedagogiczne. Powstały nowe kierunki działalności wychowawczej, a wraz z nimi utworzyły się nowe dziedziny pedagogiki np. pedagogika przedszkolna, lecznicza, społeczna itp.
W wyniku rozwoju praktyki wychowawczej rozszerzył się zakres przedmiotu zainteresowań pedagogiki. Obecnie obejmuje on zarówno problematykę dorastających pokoleń, ale także wychowanie i kształcenie ludzi dorosłych. Praktyka bowiem wykazała, że człowiek od kołyski, aż do śmierci podlega procesowi wychowania. Współczesna dynamika przeobrażeń powoduje konieczność uzupełniania i aktualizowania zdobytej wiedzy, stawiając coraz większe wymagania w zakresie wykształcenia i znajomości techniki. Na przełomie XIX i XX wieku został zapoczątkowany ruch reformatorski w pedagogice zwany nowym wychowaniem. Zrodziła się koncepcja tzw. "nowej szkoły", "szkoły twórczej" traktującej dziecko jako istotę działającą na miarę swoich możliwości. Głównym punktem wyjścia dla formułowania i prezentowania idei pedagogicznej nowego wychowania była totalna krytyka tzw. szkoły tradycyjnej, która przekazywała uczniom oderwane od życia, przestarzałe, niepotrzebne treści nauczania. Powstało wiele nowych kierunków i metod nauczania: szkoła pracy, metoda projektów, plan daltoński, szkoła Freineta, system wychowania przedszkolnego M. Montessori i inne.
W pedagogice początków XX wieku dominował szeroko rozumiany naturalizm, w którym wychowanie utożsamiano z realizacją programu opartego na prawach przyrody. Człowiek pojmowany był jako element świata przyrody. Dla praktyki wychowawczej szczególne znaczenie miały nauki przyrodnicze. Było to wychowanie naturalistyczne.
W pierwszej połowie XX wieku zgodnie z hasłem głoszonym przez Ellen Key szwedzką spadkobierczynię naturalistycznych poglądów J.J.Rousseau wiek XX został nazwany "stuleciem dziecka". Jego świat nie tylko został wyodrębniony ze świata dorosłych. Został wywyższony i umieszczony na piedestale. Dzieciństwo i dziecko stało się wartością. Dorośli stworzyli świat dziecka z odrębnymi meblami, modami, zabawkami, filmem, teatrem. Zaczęli chronić ten świat walcząc o prawa dziecka. W wieku tym nastąpił rozwój nauk biologicznych, psychologicznych, pedagogicznych i socjologicznych, a co za tym idzie odkrycie bogactwa natury dziecięcej. Badania wykazały jak ważne w rozwoju dziecka jest nabywanie wczesnych doświadczeń.
Uwagę Europy Zachodniej, Ameryki Północnej, a od okresu Drugiej Rzeczpospolitej także Polski, absorbowały coraz to nowe nurty teoretyczne, ukierunkowane na interpretację celów, zadań, metod i istoty wychowania.
Pedagogika jest nauką ciągle ewoluującą, dostosowująca się do nowych wyznań związanych z postępem cywilizacyjnym i kulturowym.
7
27