Scenariusz godziny wychowawczej (termin realizacji - 17.05.2007r.)
Opracowała: Anita Twardowska
Temat: Techniki skutecznego zapamiętywania i uczenia się.
Cele:
uczeń potrafi określić przyczyny dekoncentracji,
ćwiczy koncentrację uwagi,
poznaje i doskonali techniki zapamiętywania.
Środki dydaktyczne: karty pracy („Preferowany zmysł w procesie uczenia się”, „Kwestionariusz wielorakiej inteligencji”, „Zapamiętywanie nazwisk i twarzy”, „Bujanie w obłokach - jak więc ćwiczyć wyobraźnię?”, „Z mapą nie zginiesz”); kredki
Metody: wykład; ćwiczenia grupowe i indywidualne.
Przebieg lekcji
1. Poinformowanie uczniów, co będzie tematem zajęć. Uświadomienie im, że pamięć można ćwiczyć i w związku z tym na lekcji poznają kilka ćwiczeń. Jednak, żeby osiągnąć sukces należy samodzielnie ćwiczyć w domu, aby usprawnić własną pamięć.
2. Wykład nauczyciela o mnemotechnikach.
Wyjaśnienie pojęcia mnemotechnika - z greckiego mnemo = pamięć i techne = sztuka, rzemiosło, czyli sposoby ułatwiające zapamiętywanie nowych wiadomości i faktów.
O tym, że pamięć można ćwiczyć wiedziano już w starożytności, bowiem wtedy powstały mnemotechniki, czyli techniki zapamiętywania. Dla ćwiczenia różnych sposobów zapamiętywania ważne są:
sposób rozumienia treści,
ćwiczenie wzroku i słuchu,
spostrzegawczość,
koncentracja uwagi.
Na lekcji skupimy się na ćwiczeniach związanych z koncentracją uwagi i zapamiętywaniem.
3. Wspólne ustalenie powodów dekoncentracji.
Uczniowie podają źródła, które ich zdaniem wpływają na dekoncentrację. Być może pojawią się takie, jak:
telewizja,
muzyka,
hałas,
kłopoty osobiste,
roztargnienie.
4. Preferowany zmysł w procesie uczenia się.
Uczeń wykonuje poniższy test. Przy kolejnych wyobrażeniach może zamknąć oczy. Każdy punkt ocenia w skali od 0 do 2.
0 - kiedy nie może wyobrazić sobie danej sceny, usłyszeć dźwięku czy odczuć sytuacji,
1 - kiedy idzie mu średnio,
2 - kiedy obraz, dźwięk lub sytuacja są bardzo wyraźne.
Wyobraź sobie: liczba punktów
purpurową różę, …………………
biegnącego psa, …………………
swój dom, …………………
jesienny liść, …………………
swój monogram na zeszytowej okładce, …………………
rwący nurt rzeki, …………………
płomień świecy, …………………
czerwoną cyfrę na czarnym tle, …………………
kolorowe motyle. …………………
Usłysz:
odgłosy ruchu ulicznego, …………………...
odgłos kroków na schodach, ……………………
swój głos w trakcie śpiewania ulubionej piosenki, …………………..
brzęk tłuczącego się szkła, …………………..
szczekanie psa, …………………..
trenerski gwizdek, …………………..
głos ulubionego nauczyciela w czasie wykładu, ………………….
dzwoniący telefon, ………………….
dźwięk szkolnego dzwonka. ………………….
Wyobraź sobie, jak się czujesz:
idąc boso po mokrym mchu, ……………………
biegnąc najszybciej, jak tylko potrafisz, ……………………
dotykając korę drzewa, ……………………
idąc boso po plaży, ……………………
dotykając zamszu, ……………………
pływając w jeziorze, ……………………
gniotąc kartkę papieru, …………………....
ściskając komuś dłoń, ……………………
dotykając kota. ……………………
Porównuje wyniki dotyczące trzech systemów zmysłowych. Ten, który ma najwyższą liczbę punktów, wiedzie u niego prym w trakcie uczenia.
5. Propozycje ćwiczeń.
Nauczyciel wybiera fragment ściany w klasie i poleca uczniom zapamiętanie wszystkich detali (kolor, wypukłości, co wisi na ścianie itp.) - czas obserwacji 3 min.
Po trzyminutowym przyglądaniu się uczniowie starają się zapisać jak największą ilość zapamiętanych szczegółów. Następnie patrzą na ten sam fragment ściany i notują te detale, które pominęli przy pierwszej obserwacji. Po kilkukrotnym powtórzeniu ćwiczenia ilość detali powiększy się.
Ćwiczenie to uczy obserwować i skupiać się nad tym, co obserwujemy.
Zapamiętywanie nazwisk i twarzy (uczeń przez 2 minuty przygląda się 10 twarzom, a następnie pod każdym rysunkiem wpisuje właściwe nazwisko).
„Bujanie w obłokach”
Uczeń przygląda się dokładnie rysunkowi - zoo. Następnie zamyka oczy i próbuje go odtworzyć. Ożywia zwierzaki, dodaje ruch, dodatkowe elementy (dźwięk, kolor, uczucia - strach, śmiech). Próbuje wymyślić jakąś ciekawą historyjkę ze zwierzakami w roli głównej (praca w grupach).
Mapa myśli - to robienie notatek, które łatwiej odczytać, zrozumieć i znaleźć w nich potrzebne informacje. A oto wskazówki dla ucznia:
▪ kolory - rysując mapę myśli, używaj wielu kolorów; to pobudza do pracy prawą półkulę mózgu,
▪ temat - na środku kartki umieść temat, na jaki tworzysz mapę, np. gdy robisz mapę o owadach, w środku w kółeczku narysuj pszczołę albo muchę i podpisz „Owady”,
▪ gałęzie - z tematu niech wychodzą wypustki jak gałęzie. Każda z nich oznacza jakieś zagadnienie z życia owadów. Przykładowe gałęzie to: budowa, systematyka, występowanie, odżywianie, rozmnażanie itp. Każda z odnóg dzieli się z kolei na mniejsze, coraz bardziej szczegółowe tematy. Poszczególne tematy ze wszystkimi odgałęzieniami otocz jednym kolorem. W ten sposób łatwiej oddzielisz je od siebie.
▪ symbole - podpisywanie wszystkiego przyniesie odwrotny skutek - mapa stanie się nieczytelna. Zamiast słów używaj symboli. Wymyślaj takie symbole, jakie pierwsze przychodzą ci do głowy, np. odżywianie - łyżka itp.
▪ słowa - klucze - jeśli musisz coś zapisać, nie używaj pełnych zdań. To niepotrzebna strata czasu i miejsca na kartce. Twoja pamięć przechowuje wszystkie potrzebne ci informacje. Mapa myśli ma pomóc ci odnaleźć je i wydobyć. Służą do tego słowa - klucze.
▪ związki - rysując mapę myśli, zauważysz, że niektóre jej części wiążą się ze sobą, np. systematyka owadów ma związek z ich budową, a ta z kolei wynika ze sposobu ich odżywiania, ze środowiska życia itp. Związki te zaznaczaj strzałkami łączącymi ze sobą poszczególne gałęzie.
Uczeń rysuje mapę myśli, która go przedstawiała. Robi podział na zainteresowania, przyjaciół, marzenia, rodzinę, szkołę, charakter itp.
6. Podsumowując, uświadamiamy uczniom kilka podstawowych zasad, które gwarantują sukces w nauce:
materiał wyuczony ze zrozumieniem zostaje na długo w pamięci.
powtarzanie zapobiega zapomnieniu mechanicznie wyuczonego materiału,
pamięć należy ćwiczyć.
7. Na zakończenie zajęć uczniowie wypełniają kwestionariusz wielorakiej inteligencji.
Wypełnij poniższy kwestionariusz, przypasując wartość liczbową każdemu stwierdzeniu, które twoim zdaniem jest prawdziwe w odniesieniu do ciebie. Jeśli w pełni się z nim zgadzasz, postaw cyfrę 5. Jeśli sądzisz, że nie masz z nim nic wspólnego, wstaw 0. Użyj cyfr od 0 do 5, aby określić stopień prawidłowości poszczególnych stwierdzeń.
liczba pkt
posiadam uzdolnienia manualne, ...........
posiadam dobre wyczucie kierunku, ...........
posiadam naturalną umiejętność rozwiązywania sporów, ...........
łatwo zapamiętuję słowa piosenek, ..........
potrafię wyjaśnić w sposób prosty trudne zagadnienia, ..........
robię wszystko krok po kroku, ..........
dobrze znam samego siebie i rozumiem, dlaczego postępuję tak, a nie inaczej, ..........
lubię ćwiczenia grupowe i spotkania towarzyskie, ..........
z zainteresowaniem słucham wykładów innych ludzi, ..........
słuchając muzyki, doznaję zmian nastroju, ..........
lubię rozwiązywać krzyżówki i łamigłówki, ..........
tablice, zestawienia i pomoce wizualne odgrywają dla mnie ważną rolę podczas uczenia się, ..........
jestem wrażliwy na uczucia otaczających mnie ludzi, ...........
najlepiej uczę się, kiedy muszę zrobić coś samemu, ..........
zanim zechcę się czegoś nauczyć, muszę zobaczyć jaką będę miał z tego korzyść, ..........
podczas nauki i rozmyślań lubię spokój i samotność, ..........
potrafię usłyszeć poszczególne instrumenty w złożonych utworach muzycznych, ..........
łatwo przychodzi mi wywołanie w wyobraźni zapamiętanych i wymyślonych obrazów, ..........
posiadam bogaty język i potrafię się nim posługiwać, ..........
lubię robić notatki, ..........
posiadam dobre poczucie równowagi i lubię ruch fizyczny, ..........
potrafię dostrzegać strukturę przedmiotów i związki między różnymi rzeczami, ..........
potrafię pracować w zespole, ...........
jestem dobrym obserwatorem i często zauważam rzeczy uchodzące uwadze innych, ..........
często bywam niespokojny, ..........
lubię się uczyć, ..........
lubię komponować muzykę, ..........
potrafię rozwiązywać zadania matematyczne. ..........
Klucz do kwestionariusza wielorakiej inteligencji
Typ inteligencji: stwierdzenia: suma punktów
lingwistyczna 5, 9, 19, 20 ........................
matematyczno - logiczna 6, 11, 22, 28 ........................
wizualno - przestrzenna 2, 12, 18, 24 ........................
muzyczna 4, 10, 17, 27 ........................
interpersonalna 3, 8, 13, 23 ........................
intrapersonalna 7, 15, 16, 26 ........................
kinestetyczna 1, 14, 21, 25 .......................
Literatura:
Batko A. Jak osiągnąć sukces w nauce? wyd. Zamiast korepetycji, Kraków 1998
Hamer H. Klucz do efektywności nauczania wyd. Veda, Warszawa 1994
Łukaszewicz M. Sukces w szkole wyd. Rebis, Poznań 1999
Smith A. Przyśpieszone uczenie się w klasie, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny, Katowice 1997
1