Badania podmiotowe (wywiad)
- zebranie wszelkich informacji zarówno o charakterze ogólnym (wiek pacjenta, zawód, sytuacja rodzinna), jak i dane związane z dolegliwościami (początek i przebieg schorzenia, sposoby i efekty dotychczasowego leczenia)
Badania przedmiotowe (fizykalne)
- klasyczne badanie fizykalne składa się z oglądania, obmacywania, opukiwania,
osłuchiwania
Dzieli się na:
miejscowe - dotyczące poszczególnych części ciała
ogólne - odnoszące się do ciała badanego w całości
statyczne: miejscowe (pomiary linijne- długości i obwody kończyn,
ocena ciepłoty, napięcia mięśniowego)
ogólne (ocena postawy ciała)
dynamiczne: miejscowe (badanie zakresu ruchomości, ocena siły
mięśniowej, testy czynnościowe)
ogólne (analiza chodu, badanie funkcji chwytnej w obrębie
kończyny górnej)
Badania dodatkowe
Pomiary linijne:
pomiary długości:
- wykonywane z użyciem taśmy centymetrowej (krawieckiej)
- pozycje wyjściowe badanego powinny być wygodne i stabilne
- uzyskane wyniki zaokrągla się do pełnych centymetrów
- o ile to możliwe badań należy zawsze dokonywać obustronnie ( w celu
porównania), w kolejności: strona zdrowa - strona chora
- pomiarów tych (ze względu na niewielki zazwyczaj dynamizm zmian)
najczęściej dokonuje się jedno- lub dwukrotnie w czasie procesu
usprawniania
- wyróżnić można pomiary całkowite (dot. całej kończyny) i odcinkowe
(sprawdzające długość poszczególnych jej części)
- w grupie pomiarów całkowitych rozróżnia się badanie długości względnej
(długość kończyny wraz ze stawem łączącym ją z odpowiednią obręczą),
długości bezwzględnej (długość kończyny z wyłączeniem stawu łączącego
ją z odpowiednią obręczą) i długości absolutnej (anatomicznej)
pomiary obwodów:
- wykonuje się z użyciem taśmy centymetrowej (krawieckiej)
- służą do oceny przyrostów lub ubytków masy mięśniowej oraz
ewentualnych zmian wysiękowych w obrębie stawów
- uzyskane wyniki zaokrągla się do 0,5 cm
- o ile to możliwe badań należy zawsze dokonywać obustronnie
- ze względu na większy dynamizm zmian, pomiarów należy dokonywać co
kilka dni w czasie procesu usprawniania
Pomiary długości - kończyna górna:
Długość względna: pozycja stojąca lub siedząca
- wyrostek barkowy łopatki
- wyrostek rylcowaty kości promieniowej
Długość bezwzględna: pozycja stojąca lub siedząca
- guzek większy kości ramieniowej
- wyrostek rylcowaty kości promieniowej
Długość absolutna: pozycja stojąca lub siedząca
- guzek większy kości ramieniowej
- koniec opuszki najdłuższego palca
Długość ramienia: pozycja stojąca lub siedząca
- guzek większy kości ramieniowej
- wyrostek łokciowy kości łokciowej lub nadkłykieć boczny kości
ramieniowej
Długość przedramienia: pozycja stojąca lub siedząca
- wyrostek łokciowy kości łokciowej
- wyrostek rylcowaty kości łokciowej
(pomiaru tego można dokonywać w dowolnym ustawieniu kątowym stawu
łokciowego, ponieważ punkt początkowy i końcowy znajdują się w obrębie
tej samej kości)
Długość ręki: pozycja siedząca
- środek linii łączącej wyrostki rylcowate kości przedramienia
- koniec opuszki najdłuższego palca
(pomiaru dokonuje się po stronie grzbietowej)
Szerokość ręki: pozycja siedząca
- przyśrodkowa część główki II kości śródręcza
- boczna część główki V kości śródręcza
(pomiaru dokonuje się po stronie grzbietowej)
Pomiary długości - kończyna dolna:
Długość względna: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- kolec biodrowy przedni górny
- kostka przyśrodkowa goleni
Długość bezwzględna: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- krętarz większy kości udowej
- kostka boczna goleni
Długość absolutna: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- krętarz większy kości udowej
- zewnętrzna krawędź stopy na wysokości kostki bocznej
Długość uda: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- krętarz większy kości udowej
- szpara stawu kolanowego po stronie bocznej
Długość podudzia: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- szpara stawu kolanowego po stronie przyśrodkowej
- kostka przyśrodkowa goleni
Długość stopy: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- guz piętowy
- koniec opuszki najdłuższego palca
(pomiaru dokonuje się po stronie podeszwowej; w pozycji stojącej wartość
pomiaru jest o około 0,5 - 1 cm większa)
Szerokość stopy: pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- przyśrodkowa część główki I kości śródstopia
- boczna część główki V kości śródstopia
(pomiaru dokonuje się po stronie grzbietowej)
Pomiary długości - odcinek szyjny kręgosłupa:
Zgięcie (skłon w przód): pozycja swobodnie stojąc lub siedząc ze wzrokiem
skierowanym na wprost (płaszczyzna frankfurcka)
- guzowatość potyliczna zewnętrzna
- wyrostek kolczysty VII kręgu szyjnego
- następnie poleca się wykonanie zgięcia w maksymalnym zakresie i po
uzyskaniu pozycji końcowej dokonuje się pomiaru odległości pomiędzy
ww. punktami kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 2,5 do 3 cm
II 41-60 lat - 2,5 cm
III 60-85 lat - 2 cm
Wyprost (skłon w tył): pozycja swobodnie stojąc lub siedząc ze wzrokiem
skierowanym na wprost (płaszczyzna frankfurcka)
- szczyt bródki
- wcięcie jarzmowe rękojeści mostka
- następnie poleca się wykonanie wyprostu w maksymalnym zakresie i po
uzyskaniu pozycji końcowej dokonuje się pomiaru odległości pomiędzy
ww. punktami kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 8,5 cm
II 41-60 lat - 7,5 cm
III 61-85 lat - 5,5 cm
zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów wyprostu i zgięcia odcinka szyjnego kręgosłupa:
I S 8,5 - 0 - 2,5(3)
II S 7,5 - 0 - 2,5
III S 5,5 - 0 - 2
Zgięcie boczne: pozycja swobodnie stojąc lub siedząc ze wzrokiem
skierowanym na wprost (płaszczyzna frankfurcka)
- wyrostek sutkowaty kości skroniowej
- wyrostek barkowy łopatki
- następnie poleca się wykonanie ruchu skłony głowy bok w maksymalnym
zakresie, dokładnie w płaszczyźnie czołowej i przy uzyskaniu pozycji
końcowej dokonuje się powtórnie pomiaru pomiędzy ww. punktami
kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 6,5 cm
II 41-60 lat - 5 cm
III 61-85 lat - 4 cm
zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów skłonów bocznych odcinka szyjnego kręgosłupa:
I F 6,5 - 0 - 6,5
II F 5 - 0 - 5
III F 4 - 0 - 4
Skręt: pozycja swobodnie stojąc lub siedząc ze wzrokiem
skierowanym na wprost (płaszczyzna frankfurcka)
- szczyt bródki
- wyrostek barkowy łopatki
- następnie poleca się wykonanie ruchu skrętu głową w maksymalnym
zakresie, dokładnie w osi długiej głowy i odcinka szyjnego kręgosłupa
bez współruchów w postaci skłonów; po uzyskaniu pozycji końcowej
mierzy się powtórnie odległość między ww. punktami kostnymi
- różnica stanowi miarę ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 8,5 cm
II 41-60 lat - 7,5 cm
III 61-85 lat - 6 cm
zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów rotacyjnych odcinka szyjnego kręgosłupa:
I R 8,5 - 0 - 8,5
II R 7,5 - 0 - 7,5
III R 6 - 0 - 6
Pomiary długości - odcinek piersiowy i lędźwiowy kręgosłupa:
Zgięcie (skłon w przód) -odcinek piersiowy: pozycja swobodnie stojąc ze
wzrokiem skierowanym na wprost (płaszczyzna
frankfurcka)
- wyrostek kolczysty I kręgu piersiowego
- wyrostek kolczysty XII kręgu piersiowego
- następnie poleca się wykonanie skłonu w przód w maksymalnym zakresie,
przy wyprostowanych stawach kolanowych i w tej pozycji mierzy się
ponownie odległość między ww. punktami kostnymi
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 2,5 cm
II 41-60 lat - 2 cm
III 61-85 lat - 1,5 cm
Zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów zgięcia w odcinku piersiowym kręgosłupa:
I S 0 - 2,5
II S 0 - 2
III S 0 - 1,5
Zgięcie (skłon w przód) -odcinek lędźwiowy: pozycja swobodnie stojąc
- wyrostek kolczysty I kręgu lędźwiowego
- wyrostek kolczysty V kręgu lędźwiowego
- następnie poleca się wykonanie skłonu w przód w maksymalnym zakresie,
przy wyprostowanych stawach kolanowych i w tej pozycji mierzy się
ponownie odległość między ww. punktami kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 6 cm
II 41-60 lat - 5 cm
III 61-85 cm - 4 cm
Wyprost (skłon w tył) -odcinek lędźwiowy: pozycja swobodnie stojąc
- koniec wyrostka mieczykowatego
- okolice guzków łonowych na kości łonowej
- następnie poleca się wykonanie skłonu w tył (przeprostu) w maksymalnym
zakresie, przy wyprostowanych stawach kolanowych i w tej pozycji mierzy
się ponownie odległość między ww. punktami kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 8 cm
II 41-60 lat - 6,5 cm
III 61-85 lat - 4,5 cm
Zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów wyprostu i zgięcia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa:
I S 8 - 0 - 6
II S 6,5 - 0 - 5
III S 4,5 - 0 - 4
Zgięcie boczne - odcinek piersiowo-lędźwiowy: pozycja swobodnie stojąc,
z kończyną górną po stronie badanej odwiedzioną w stawie
ramiennym (do kąta ok. 90 stopni) i założoną na kark
- szczyt dołu pachowego
- najwyższe miejsce talerza kości biodrowej po tej samej stronie
- w górnym punkcie należy starać się znaleźć (wyczuć) górne żebro
- następnie poleca się wykonanie skłonu w bok w maksymalnym zakresie,
w płaszczyźnie czołowej i w tej pozycji mierzy się ponownie odległość
między ww. punktami na ciele
- różnica jest miarą ruchomości
- badanie to jest dość trudne i wymaga odpowiedniej wprawy (ze względu na
mało precyzyjne określenie topografii górnego punktu pomiarowego)
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat: - 9 cm
II 41-60 lat - 7,5 cm
III 61-85 lat - 5 cm
Zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów skłonów bocznych odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa:
I F 9 - 0 - 9
II F 7,5 - 0 - 7,5
III F 5 - 0 - 5
Skręt: pozycja swobodnie stojąc
- dolny koniec wyrostka mieczykowatego mostka
- kolec biodrowy przedni górny
- następnie poleca się wykonanie skrętu w stronę przeciwną do kolca
biodrowego, który jest punktem wyznacznikowym pomiaru i po uzyskaniu
pozycji końcowej mierzy się ponownie odległość między ww. punktami
kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 4,5 cm
II 41-60 lat - 3 cm
III 61-85 lat - 2 cm
Zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów rotacyjnych odcinka piersiowo-lędźwiowego kręgosłupa:
I R 4,5 - 0 - 4,5
II R 3 - 0 - 3
III R 2 - 0 - 2
Całkowity skłon kręgosłupa w przód: pozycja swobodnie stojąc ze
ze wzrokiem skierowanym na
wprost (płaszczyzna frankfurcka)
- guzowatość potyliczna zewnętrzna
- grzebień pośrodkowy kości krzyżowej przy jej podstawie
- następnie poleca się wykonanie ruchu skłonu w przód przy
wyprostowanych stawach kolanowych i po uzyskaniu pozycji końcowej
mierzy się ponownie odległość między ww. punktami kostnymi
- różnica jest miarą ruchomości
szacunkowe normy zakresów ruchu:
I 18-40 lat - 11,5 cm
II 41-60 lat - 10 cm
III 61-85 lat - 7,5 cm
Zapis systemem SFTR szacunkowych norm zakresów ruchów zgięcia kręgosłupa w całości:
I S 0 - 11,5
II S 0 - 10
III S 0 - 7,5 cm
Pomiary obwodów - kończyna górna:
R1 - pomiar ramienny pierwszy:
krótki - pozycja stojąca lub siedząca
- przednia krawędź dołu pachowego
- brzeg przykręgosłupowy łopatki
- pomiar masy mięśnia naramiennego
długi - pozycja stojąca lub siedząca
- wcięcie szyjne rękojeści mostka
- brzeg przykręgosłupowy łopatki
- pomiar masy mięśnia naramiennego
R2 - pomiar ramienny drugi:
- pozycja stojąca lub siedząca
- obwód ramienia w najgrubszym miejscu
- pomiar masy mięśnia dwugłowego i trójgłowego ramienia
- po znalezieniu największego obwodu należy zaznaczyć jego odległość od
wyrostka łokciowego
Ł - pomiar łokciowy:
- pozycja stojąca lub siedząca
- przez wyrostek łokciowy i nadkłykieć kości ramiennej
- pomiar obwodu stawu łokciowego
P1 - pomiar przedramienia pierwszy:
- pozycja stojąca lub siedząca
- obwód przedramienia w najgrubszym miejscu
- pomiar masy mięśni: zginaczy i prostowników stawu nadgarstkowo-
promieniowego
- po znalezieniu największego obwodu należy zaznaczyć jego odległość od
wyrostka łokciowego
P2 - pomiar przedramienia drugi:
- pozycja stojąca lub siedząca
- przez wyrostki rylcowate kości przedramienia
- pomiar obwodu stawu nadgarstkowo-promieniowego
Pomiary obwodów - kończyna dolna:
P1 - pomiar pośladkowy pierwszy:
krótki - pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- krętarz większy
- szpara pośladkowa
- pomiar masy mięśni pośladkowych
długi - pozycja stojąca lub leżenie bokiem
- spojenie łonowe
- szpara pośladkowa
- pomiar masy mięśni pośladkowych
U1 - pomiar udowy pierwszy:
- pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- obwód uda w najgrubszym miejscu
- pomiar masy mięśni: przywodzicieli, kulszowo-goleniowych,
czworogłowego uda
- po znalezieniu największego obwodu należy zaznaczyć jego odległość od
podstawy rzepki
U2 - pomiar udowy drugi:
- pozycja stojąca lub leżenie tyłem
- obwód uda mierzony 6 cm od podstawy rzepki
- pomiar masy głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda
- czasem pomiaru tego dokonuje się 10 lub 12 cm od podstawy rzepki
- po znalezieniu największego obwodu należy zaznaczyć jego odległość od
podstawy rzepki
- badanie tego pomiaru jest jednym z najbardziej przydatnych, gdyż
praktycznie wszelkie zaburzenia funkcji kończyny dolnej powodują
osłabienie i zanik głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda
K - pomiar kolanowy:
- na wysokości szpary stawu kolanowego
- pomiar obwodu stawów: kolanowego i rzepkowo-udowego
G1 - pomiar goleniowy pierwszy:
- obwód podudzia w najgrubszym miejscu
- pomiar masy mięśnia trójgłowego
- po znalezieniu największego obwodu należy zaznaczyć jego odległość od
podstawy rzepki
G2 - pomiar goleniowy drugi:
- tuż ponad kostkami goleni
- pomiar obwodu stawu skokowo-goleniowego
Pomiary linijne
9