W oczekiwaniu na wielką wojnę; Przedstawiciele ruchu narodowego (Narodowa Demokracja, inaczej endecja) na czele z Romanem Dmowskim zakładali, że głównym wrogiem Polaków i wszystkich Słowian są Niemcy. W razie wojny należy się, więc opowiedzieć po stronie Rosji, która po zwycięstwie wdzięczna za przychylność zrezygnuje z polityki antypolskiej. Odmienną koncepcją było rozwiązanie sprawy polskiej w oparciu o Austro-Węgry. Jej czołowym zwolennikiem był Józef Piłsudski, który rozwinął działalność w Galicji. Sądził on, że może liczyć jedynie na monarchię Habsburgów, gdyż tylko w tym państwie była możliwa działalność wojskowa. W pierwszych dniach wojny Piłsudski zaproponował Austriakom pomoc wojskową w postaci wywołania powstania przeciwko Rosji w zaborze rosyjskim. W sierpniu 1914r. wkroczył on z oddziałami strzeleckimi na teren zaboru. Jednak społeczeństwo odniosło się do strzelców niechętnie, gdyż widziano w nich austriackich najemników, a nie żołnierzy walczących o wolną Polskę. Naczelny Komitet Narodowy (NKN) powstał 16 sierpnia 1914r. Była to reprezentacja stronnictw polskich w Galicji. Jej celem było wsparcie działalności Piłsudskiego. Mimo niepowodzeń oddziały Piłsudskiego rozbudowano i przekształcono w Legiony Polskie. Walczyły one przeciwko wojskom rosyjskim na froncie wschodnim. I Brygadą dowodził Józef Piłsudski. Polacy walczyli nie tylko u boku państw centralnych, ale też wspierali wojska Rosji. Polska jednostka- Legion Puławski, zorganizowana z inicjatywy Dmowskiego została przeniesiona w głąb Rosji. W Bayonne we Francji sformułowano oddział ochotników, zwanych bajończykami. Sprawa Polska na arenie międzynarodowej: Sytuacja sprawy polskie zmieniła się gdy państwa centralne oczuły brak żołnierzy, Wówczas by pozyskać rekrutów spośród Polaków, wydano akt 5 listopada 1916r. Ogłosili ją dwaj gubernatorzy- niemiecki i austriacki w imieniu cesarzy. Zapowiadali w nim utworzenie państwa polskiego o ustroju monarchicznym z ziem polskich byłego zaboru rosyjskiego. Odezwa 5 listopada była pierwszym aktem międzynarodowym o odrodzeniu państwa polskiego. Po ciągnęło to za sobą pewne konsekwencje. Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich 27 marca 1917r. wydała oświadczenie o prawie Polski do niepodległości. Wkrótce podobny dokument ogłosiła druga władza rosyjska- Rząd Tymczasowy. Francja wyraziła zgodę na utworzenie Armii Polskiej. Jej dowódca został generał Józef Haller. Dużą część społeczeństwa polskiego odnosiła się niechętnie do Niemców i Austriaków. Okupanci prowadzili gospodarkę rabunkowa. Innym powodem niezadowolenie był kryzys przysięgowy w 1917r. Gdy Józef Piłsudski odmówił złożenia przysięgi braterstwa broni z armiami Austro-Węgier i Niemiec oraz wierność cesarzom, a na jego polecenie I i III Brygada Legionów niemal w całości uczyniła to samo, kilka tysięcy Legionistów rozbrojono i internowano. Piłsudski po odejściu z Legionów w 1916r. nadal dysonował zorganizowaną siłą militarną- Polską Organizacją Wojskową. Utworzono ją w roku 1914 w celu prowadzenia dywersji i sabotażu na tyłach wojsk rosyjskich. Pod koniec wojny Polska się zbroiła, aby się wyzwolić z pod okupacji. W Galicji Polska Komisja Likwidacyjna tworzyła odbudową administracji na uwolnionych terenach. Zorganizowała też pomoc dla Lwowa gdzie doszło d walk o miasto między Ukrainą i Polską. Ukraińcy zamierzali utworzyć własne państwo. Dlatego zrobiono Ukraińska Radę Narodową. Zaczęli atakować dworzec kolejowy, szkoły i cytadelę. Polską kierował Czesław Mączyński kierujący członkami z POWu młodzieży akademickiej i orląt lwowskich. Po trzech tygodniach Lwów przejęła Polska. Wybuchały strajki i manifestacje. W listopadzie 1918 utworzono w Lublinie pierwszą Radę Delegatów Robotniczych i Rząd ludowy Republiki Polskiej i pierwszy rząd w roli centralnego ośrodka władzy. Jego skład to PPS i PPSD oraz PSL I POW. Premierem rządu był Ignacy Daszyński. Rząd mówił o szerokich prawach wyborczych, wolności druku zgromadzeń 8-godzinnym dniu pracy i zapowiadał kontrolę nad robotnikami i przemysłem. Obiecywał reformę rolną nacjonalizację wielkiego przemysłu i lasów. Socjalistyczny program rządu miał być realizowany w ramach demokracji parlamentarnej. Piułsudski10 listopada przyjechał do Warszawy. Nazajutrz Rada Regencyjna przekazała mu dowództwo nad władzą cywilną. 11 listopada1918r. to koniec wojny i odrodzenia państwa polskiego. I. Daszyński uznał zwierzchnictwo Piłsudskiego i podał się do dymisji. 1918 powierzył misję sformułowania rządu Jędrzejskiemu i Moraczewskiemu. Ten rząd podjął kroki przeciw Radom delegatów Robotniczych. 22 listopada Piłsudski i Moraczerski podpisali dekret zwołanie sejmu Ustawodawczego i Piłsudski objął urząd Naczelnika Państwa. Mianował i odwoływał członków rządu. W 1918 przybył do Poznania Ignacy Paderewski.- pianista. W Wielkopolsce wybuchło powstanie spowodowane antypolskimi posunięciami Niemiec. Po 3 miesiącach Niemcy zostali wyparci z obszaru powstania. W 1919 wzrosła liczba wojska Polskiego które pod dowództwem gen. Hallera liczyło 600tys. Odbyły się wybory parlamentarne i Piłsudski stał się Naczelnikiem Państwa. Doprowadził od kompromisu z Dmowskim. Państwo nie miało ustalonych granic. Piłsudski wysłał do Dmowskiego list, w którym napisał że nie chce on podwójnego przedstawicielstwa według aliantów. Rezultatem było wydelegowanie Dmowskiego na konferencje paryską i Paderewski i Dmowski Podpisał traktat wersalski. Polska odzyskała byt i czekała na kształt granic. O kształcie granic Polski miały zadecydować mocarstwa konferencji paryskiej, ale trwały polsko ukraińskie walki w Galicji i konflikt o Zaolzie. W 1919 Czechosłowacja zajęła Śląsk Cieszyński i 120 tys Polaków. Postulaty polskie popierała Francja. Gdańsk otrzymał status wolnego miasta przez Ligę Narodów. Na górnym Śląsku, Powiślu, Warmii i Mazurach miały się odbyć plebiscyty. Kwestia granic wschodnich była nie rozstrzygnięta. Piłsudski był przeciw koncepcji federacyjnej, która stawiała za cel osiągniecie przez Polskę przewagi w tym regionie przy pomocy Litwy Białorusi i Ukrainy. Inkorporacyjna koncepcja endecji i federacyjna prowadziły do konfliktów z sąsiadami aż do wojny z bolszewicką Rosją. traktat wersalski- podpisany 28 VI 1919r. traktat pokojowy między Niemcami i aliantami. Utworzenie nowych państw: Austria, Czechosłowacja, Królestwo Węgier, Serbów, Chorwatów i Słoweńców, Polska, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia; Zwycięstwo Wielkopolan; Pomorze, Wielkopolska i Górny Śląsk nadal znajdowały się w granicach Niemiec. W Poznaniu powołano w nowym składzie Naczelną Radę Ludową w której główną rolę odgrywał Wojciech Korfanty. Powitanie 26 grudnia 1918r. Ignacego Paderewskiego. W odpowiedzi Niemcy 27 grudnia zorganizowali pochód przez miasto, zrywali flagi polskie itp. Zachowanie Niemców stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu walk ulicznych, które zapoczątkowały powstanie wielkopolskie. W ciągu kilku dni Polacy opanowali Poznań, a powstanie objęło całą Wielkopolskę. Rozpoczął się marsz w kierunku Odry. Powstanie poparła Francja. Ostatecznie walki przerwano 16 lutego 1919r. na mocy rozejmu zawartego w Trewirze. Powstanie Wielkopolskie wpłynęło na decyzje, które zapadły podczas konferencji pokojowej w Paryżu. Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie przyłączono do odrodzonej Polski, a także Ziemie Chełmińską. Gdańsk otrzymał status wolnego miasta pod kontrolą Ligi Narodów. Walka o granice wschodnie; W odrodzonej Polsce wśród ugrupowań politycznych nie było jednomyślności w sprawie przyszłego kształtu granicy wschodniej. Józef Piłsudski uważał, że Polska powinna wraz z Litwą, Białorusią i Ukrainą stworzyć silne państwo federacyjne. Natomiast Roman Dmowski chciał przyłączenia (inkorporacji) do ziem rdzennie polskich części ziem zachodniej Białorusi i Ukrainy oraz Litwę. Państwo miało mieć charakter narodowy. Pierwsze starcia z oddziałami Armii Czerwonej miały miejsce na froncie litewskim w lutym 1919 roku. W kwietniu 1920r. Polacy podpisali sojusz z Ukrainą, na mocy którego uznali niepodległość państwa ukraińskiego, w zamian dostaliśmy tereny Galicji Wschodniej i część Wołynia. Obie strony miały podjąć wspólne działania wojenne przeciw Armii Czerwonej. Od Francji i Anglii polskie wojsko otrzymało część uzbrojenia z demobilu. Wojna polsko-radziecka wkroczyła w kolejną fazę wiosną 1920 roku. Trzy armie Polskie rozpoczęły 25 kwietnia 1920r. ofensywę na froncie południowym, poprowadzoną przez Józefa Piłsudskiego. 7 maja zajął Kijów. Jednak ludność Ukrainy nie poparła swoich władz, zniechęcona długimi walkami i podpisaniem przez Petlurę sojuszu z niedawnym wrogiem. Po kontrnatarciu Armii Konnej Siemiono Budionnego wojska polskie opuściły Kijów i rozpoczęły odwrót. Na północnym odcinku frontu rozpoczęta 4 lipca 1920r., ofensywa Armii Czerwonej zepchnęła polskie jednostki na południowy zachód. Bolszewicy zajęli Wilno, Grodno i Białystok. Na początku sierpnia Rosjanie zajęli Łomżę oraz Ostrołękę i znaleźli się na przedpolach Warszawy. Bitwa Warszawska; Latem 1920r. państwo było poważnie zagrożone, gdyż oddziały frontu północnego Armii Czerwonej zmierzały szybkow kierunku Warszawy. W stolicy zawiązała się Rada Obrony Państwa, której pracami kierował Józef Piłsudski. Rada powołała 24 lipca 1920r. koalicyjny Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem jako premierem. 13 sierpnia 1920r. rozpoczęła się bitwa warszawska. Następnego dnia, tzw. Manewr znad Wkry poprowadził Władysław Sikorki. Działania te stworzyły dogodne warunki dla oczekującej nad rzeką Wieprz grupy Piłsudskiego. 16 sierpnia 1920r. jego wojska uderzyły w prawe skrzydło Armii Czerwonej. Bitwa warszawska zakończyła się 25 sierpnia 1920r. zwycięstwem wojsk Polskich. Potem siły radzieckie zostały całkowicie rozbite nad Niemnem (20-28 września). W tym czasie na południowym odcinku frontu oddziały polskie zajęły ziemie po rzekę Zbrucz. 12 października 1920 r. walczące strony zawarły pokój w Rydze. Natomiast 18 marca 1921r. podpisano w Rydze traktat pokojowy. Ustalono w nim przebieg polskiej granicy wschodniej, zwrot zagrabionego jeszcze przez carat mienia, wzajemne poszanowanie suwerenności państwowej i zrzeczenie się przez obie strony odszkodowań wojennych. Zdobycie Wilna; Generał Lucjan Żeligiwski 9 października 1920r. zajął Wilno. Pod opieką wojsk polskich ogłoszono utworzenie z Wileńszczyzny autonomicznej Litwy Środkowej, której sejm w 1922r. zadecydował o przyłączeniu do RP. Litwini nie uznali tego faktu. Plebiscyt na terenach spornych; Mieszkańcy Śląska Cieszyńskiego, Górnego Śląska, Warmii, Mazur i Powisla mieli sami wybrać czy chcą należeć do Polski, czy do Niemiec lub Czechosłowacji. Pierwsze powstanie śląskie; Zarówno Niemcy jak i Polacy przygotowywali się do walki zbrojnej. Niemcy miały znaczną przewagę. Próbowali zastraszyć Polaków. Wywołało to odwrotny skutek. W nocy z 16 na 17 sierpnia 1919r. w powiecie pszczyńskim wybuchło powstanie przeciwko Niemcom. Na całym Górnym Śląsku wybuchł strajk generalny. Po tygodniu na rozkaz Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska przerwano działania wojenne. Drugie powstanie Śląskie; Po ratyfikowaniu traktatu wersalskiego na tereny sporne przybyły francuskie i włoskie oddziały wojskowe, a niemieckie do czasu plebiscytu musiały opuścić Śląsk. Polski komisarzem plebiscytowym mianowano Wojciecha Korfantego, a jego siedzibą został Bytom. Podczas ofensywy radzieckiej na Warszawę w lipcu i sierpniu 1920r. bojówki niemieckie wszczynały zbrojne zajścia na terenach plebiscytowych, aby zastraszyć ludność.

W obronie przed nimi w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920r. rozpoczęło się drugie powstanie śląskie. Powstańcom udało się zająć większość terenów spornych. Najważniejszym rezultatem było wycofanie policji niemęskiej z obszaru plebiscytowego. Trzecie powstanie śląskie; 20 marca 1921r. na Górnym Śląsku przeprowadzono plebiscyt. Za przyłączeniem Śląska do Polski opowiedziało się 40% głosujących, a do Niemiec 60%. W tej sytuacji Korfanty wezwał do strajku generalnego. W nocy z 2 na 3 maja 1921r. wybuchło trzecie powstanie śląskie. Dopiero po dwóch miesiącach walk, podczas których Polacy wsławili się obroną Góry Świętej Anny, komisji koalicyjnej udało się doprowadzić do rozejmu. W ostatecznym podziale Górnego Śląska Polsce przypadło ok.30% terytorium plebiscytowego oraz większość kopalni i hut. Plebiscytowa klęska na Warmii, Mazurach i Powiślu; Plebiscyt na tych terenach odbył się 11 lipca 1920r. w niekorzystnym dla Polski momencie. Od 1919r. trwała wojna z Rosją bolszewicką, a wroga armia zbliżała się do Warszawy. Te niekorzystną sytuację wykorzystała propaganda niemiecka, wzywając, aby nie głosować na państwo o niepewnej przyszłości. Poza tym Mazurzy byli w większości protestantami i lękali się nietolerancji religijnej. Za przyłączeniem tych terenów do Polski opowiedziało się tylko 4% głosujących. W jej granicach znalazło się zaledwie kilka gmin z obszary plebiscytowego. Struktura narodowościowa; W 1922r. po zakończeniu walk o granicę, obszar Rzeczypospolitej wynosił 388 tys.km². Ludność liczyła ok.27 mln. Polacy 65%, Ukraincy 16%, Żydzi 10%, Białorusini 6%, Niemcy 2,5%, Inni (Ormianie, Tatarzy, Rosjanie, Słowacy, Czesi) 1%. Żydzi napływali do Polski od wieków, szukając schronienia przed prześladowaniami w innych państwach. W XIX w. ich liczba uległa zwiększenie po pogromach i przymusowych wysiedleniach w Rosji. Żydzi polscy mieli dobrze rozwinięte szkolnictwo religijne, własną prasę i teatry. Domagali się równouprawnienia w życiu politycznym. Ukraińcy i Białorusini mieli złą sytuację społeczną i ekonomiczną. Mieli oni utrudniony dostęp do pracy, więc często wracali na wieś i trudnili się rolnictwem. W 1929roku uformowała się Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, która dokonywała aktów sabotażowych. Część Ukraińców dążyła do utworzenia odrębnego państwa. Konflikt pogłębiał się tez na skutek różnic religijnych (Ukraińcy i Białorusini byli wyznawcami prawosławia lub grekokatolicyzmu); W dziejach II Rzeczypospolitej lata trzydzieste przyniosły pogorszenie położenia ludności żydowskiej, ukraińskiej i białoruskiej. Część Polaków uważała, że Żydzi stosują nieuczciwe praktyki w handlu, by wyeliminować z rynku Polską konkurencję. Doszło nawet do pogromów ludności żydowskiej w Mińsku Mazowieckim (1934), czy Prytyku (1936). Konstytucja marcowa; Wraz z ustaleniem granic Polski w latach 1918-1922, kształtował się też ustrój państwa. Jego prawne podstawy określono w konstytucji z 17 marca 1921r., uchwalonej przez Sejm Ustawodawczy. Znaczenie konstytucji marcowej: a) ustrój to republika parlamentarna b) zasada podziału władz na ustawodawczą(sejm i senat), wykonawczą(prezydent) i sądowniczą(niezawisłe sądy) c) największe uprawnienia miał sejm d) prezydent pełnił głownie funkcje reprezentacyjne, był wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Narodowe(sejm i senat), każdy akt prawny wychodzący z jego kancelarii podlegał kontrasygnacie odpowiedniego ministra e) wybory miały być równe, tajne, powszechne i bezpośrednie f) prawa wyborcze dla obywateli po 21 roku życia-sejm, po 30-senat g) misja utworzenia rządu przez premiera wychodziła od prezydenta h)rząd odpowiadał przed parlamentem i) gwarancja odrębności językowej i religijnej dla mniejszości narodowych j) wolność sumienia i wyznania dla obywateli, nienaruszalność własności prywatnej k) źródłem władzy jest naród l) bezpłatna nauka w szkołach państwowych Porównanie z konstytucją kwietniową: Obie konstytucje, zarówno marcowa jak i kwietniowa, wprowadziły monteskiuszowy trójpodział władzy na: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, przy czym obie ustaliły zupełnie różne pozycje tych władz. Konstytucję marcową; charakteryzowała się przewagą władzy ustawodawczej (sejm i senat) nad wykonawczą (prezydent i rząd), co wynikało z obaw stronnictw prawicy i centrum przed przyznaniem zbyt wielkich uprawnień Piłsudskiemu, którego uważano za gł. kandydata do prezydentury. Natomiast w konstytucji kwietniowej; wzmocniona była pozycja prezydenta, który był nacz. władzą wykonawczą, zwierzchnikiem rządu i sił zbrojnych; ordynacja wyborcza praktycznie odsunęła opozycję od wpływu na kształt organów ustawodawczych i rządu; rola sejmu i senatu została ograniczona, a rząd uniezależniono od parlamentu. Pod rządami sejmu: W latach 1918-1926 aż 13 razy zmieniał się rząd, a żadna partia nie miała zdecydowanej przewagi. Niestabilność władzy wykonawczej osłabiła skuteczność działania. Przejawem słabości polskiej demokracji było zamordowanie pierwszego prezydenta niepodległej RP Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922r., zaledwie kilka dni po objęciu urzędu. W atmosferze wzburzenia wybrano na urząd Stanisława Wojciechowskiego, jednak rząd ten szybko upadł. NA czele koalicyjnego rządu Chjeno-Piasta stanął Wincenty Witos. Młode państwo borykało się z wieloma problemami (bezrobocie, inflacja), co doprowadziło do rozruchów. Rząd nie mógł sobie poradzić i w grudniu 1923r. podał się do dymisji. Nowy gabinet sformował Władysław Grabski, który w styczniu 1924r. rozpoczął reforma walutowo-skarbową. Po dwóch latach rząd upadł, a kolejny gabinet pod koniec 1925 roku utworzył Aleksander Skrzyński. Przewrót majowy; Po przekazaniu urzędu Naczelnika Państwa w ręce prezydenta RP Józef Piłsudski zrezygnował ze wszystkich funkcji wojskowych i zamieszkał w Sulejówku niedaleko Warszawy. Jednak pilnie śledził wydarzenia na arenie politycznej. Piłsudski mając duże poparcie zdecydował się w maju 1926r. przejąć władzę drogą wojskowego zamachu stanu. 12 maja 1926r. Piłsudski wraz z wiernymi sobie oddziałami wkroczył do Warszawy. Stolicy broniły nieliczne oddziały zebrane ze szkól wojskowych. Pomoc z innych części kraju nie nadeszła, gdyż robotnicy kolejowi na wezwanie PPS ogłosili strajk powszechny i nie przepuścili transportów wojsk wiernych rządowi. Po trzech dniach walk rząd Witosa i prezydent Wojciechowski podali się do dymisji. W dwa tygodnie później Piłsudski wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta. Odmówił tego urzędu i zaproponował kandydaturę Ignacego Mościckiego, który został trzecim prezydentem RP. W Polsce zakończył się okres rządów parlamentarnych, a rozpoczął rządów autorytarnych nazwanych przez zwolenników Piłsudskiego sanacją, gdyż miały uzdrowić życie polityczne. Rzeczywista władza spoczywała w rękach Piłsudskiego. Autorytarne rządy Piłsudskiego; Marszałek Piłsudzki nie rozwiązał sejmu i nie wprowadził jawnej dyktatury. Pełnił funkcję generalnego inspektora sił zbrojnych i ministra spraw wojskowych. Zamiarem Piłsudzkiego było ograniczenie uprawnień parlamentu oraz wzmocnienie władzy wykonawczej. W tym celu sanacyjni politycy 2 sierpnia 1926r. przeprowadzili nowelizację konstytucji, zwiększając uprawnienia prezydenta. Mógł rozwiązywać parlament i wydawać rozporządzenia z mocą ustawy. Na początku marca 1928r piłsudczycy założyli Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR). Celem BBWR było doprowadzenie do uchwalenia nowej konstytucji. Blok uzyskał wówczas tylko 28% mandatów i nie mógł kontrolować tworzenia prawa w sejmie. Wybory Brzeskie; Jesienią 1928r. opozycja w bronie praw sejmu i demokracji zawarła sojusz polityczny. Zawiązało go sześć partii tworzących blok pod nazwą Centrolewu. 29 czerwca 1930r. w czasie kilkudziesięciotysięcznej demonstracji w Krakowie czołowi politycy Centrolewu wzywali naród do walki z dyktaturą Piłsudzkiego. Piłsudzki zdecydował się uderzyć w opozycję. Polecił rozwiązać Sejm. W nocy z 9 na 10 września 1930r. policja aresztowała przywódców Centrolewu, których osadzono w twierdzy brzeskiej. W atmosferze zastraszania przeprowadzono w listopadzie 1930r. wybory, które opozycja nazwała brzeskimi, gdyż wielu przeciwników rządu przebywała w brzeskim więzieniu. Bezwzględną większość głosów zyskał BBWR, co umocniło rząd. Walka z sanacją przyśpieszyła zjednoczenie się w 1931r. ruchu ludowego. Powstało stronnictwo Ludowe (SL). Domagało silono reformy rolnej. W 1934r. utworzono w Berezie Kartuskiej specjalny obóz odosobnienia dla przeciwników politycznych, których więziono bez wyroku sądu. Rosło zniechęcenie społeczeństwa do sanacyjnej władzy, która mówiła o budowaniu silnego państwa, a zastraszała opozycję i naruszała praworządność. Konstytucja Kwietniowa 23 kwietnia 1935r. prezydent podpisał uchwaloną przez parlament nową ustawę zasadniczą. Znaczenie konstytucji kwietniowej: *zamiast republiki parlamentarnej republika prezydencka, *prezydent wybierany na 7 lat przez Zgromadzenie Elektorów (5 urzędników państwowych i 75 przedstawicieli posłów i senatorów), * prezydent mógł rozwiązać sejm i senat, *rząd, sejm, senat, wojsko, organy kontroli państwa pozostawały pod kontrolą prezydenta, *za losy państwa prezydent był odpowiedzialny przed Bogiem i historią, *prezydent mógł wydawać dekrety z mocą ustawy oraz mianować 1/3 senatorów, *znacznie ograniczono prawa socjalne, *najważniejsze jest państwo a nie naród. Obóz Sanacyjny po 1925 roku. Wkrótce po wejściu w życie konstytucji kwietniowej zmarł Józef Piłsudzki 12 maja 1935r. Śmierć ta wstrząsnęła całym społeczeństwem, a także ujawniła rozdźwięk w obozie sanacyjnym. Powstała: grupa „zamkowa” prezydenta Mościckiego, Obóz Zjednoczenia Narodowego, utworzony przez prawicę sanacyjną , skupiony wokół marszałka Edwarda Rydza-Śmiałego, Związek Nap[Rawy Rzeczypospolitej - Czołowym przedstawicielem był Michał Grażyński, Stronnictwo Pracy utworzone przez Opozycję demokratyczną. Spuścizna okresów zaborów i I wojny; Państwo polskie rozpoczynało swój niepodległy byt z niskiego poziomu rozwoju cywilizacyjnego. Podstawową gałęzią gospodarki było rolnictwo. Linie kolejowe biegły w kierunku centrum państw zaborczych. Różny był poziom edukacji. W zaborze pruskim i rosyjskim szkolnictwo służyło polityce wynaradawiania. Reforma Skarbowo - walutowa, Reforma Władysława Grabskiego; *rząd pokrywał deficyt budżetowy drukując banknoty, które traciły na wartości, *wzrastały koszty utrzymania, *gospodarka uległa dezorganizacji, *grudzień 11923 Władysław Grabowski zapowiada przeprowadzenie reformy skarbowo-walutowej, *etapy reformy:1 (1919-1923) - ujednolicenie obiegu pieniężnego, hiperinflacja, 2. (1924) - reformy W. Grabowskiego - wprowadzenie złotego i banku polskiego, *wojna celna z Niemcami przyczyniła się do uniezależnienia polskiej gospodarki od Niemieckiej. Reforma rolna;*w1921r. z rolnictwa utrzymywało się prawie 66% ludności, *dyskusje na temat parcelowania majątków, *grudzień 1925 - uchwalono ustawę parcelacji majątków, *zmiany nie zmieniły życia ludności na wsi, potrzebne były nowe miejsca pracy w przemyśle. Inwestycje lat 20-tych; *budowle, porty w Gdyni stanowiły wielkie osiągnięcia inwestycyjne, *wzrosła produkcja przemysłowa, *w 1928r bezrobocie osiągnęło najniższy poziom w dwudziestoleciu międzywojennym, *Polska zaczęła budować samoloty pasażerskie, *ważnym przedsięwzięciem tej doby była Państwowa Fabryka Związków Azotowych, *rozbudowano przemysł elektrotechniczny, *działania Eugeniusza Kwiatkowskiego przyniosły postęp ekonomiczny;

Skutki kryzysu w latach 1929-1935 *w1926r. gospodarkę nie tylko polską ale i w innych krajach ogarną kryzys ekonomiczny, *na rynku znalazła się nadwyżka towarów rolniczych, *spadła produkcja przemysłowa, *opanowanie przemysłu przez kartele było niekorzystne, *pojawiło się zjawisko zwane nożycami cen, *pogorszyła się sytuacja rolnictwa, *bezrobocie wywołało falę strajków i manifestacji, *popularne było hasło „nie pomogły głosy pomogą kosy”, *w 1925r. komunistyczna partia polski próbowała tworzyć front przeciw sanacji, Program inwestycyjny lat 30-tych; Rząd zdecydował się na zwiększenie roli państwa w gospodarce. Organizował roboty publiczne z utworzonego 1933r. Funduszu Pracy. Państwowe plany inwestycyjne przewidywały budowę Centralnego Okręgu Przemysłowego i modernizację przemysłu. W ramach COP w polskich zakładach produkowano silniki. Powstała fabryka armat i silników lotnych. W Rzeszowie produkowano obrabiarki i działa przeciwlotnicze. Powstały elektrownie. Rozwój gospodarczy pozytywnie wpłynął na sektor prywaty. Rozbudowa COP sprzyjała koniunkturze gospodarczej w Europie. Sytuacja gospodarcza Polski na tle gospodarki innych państw. Wartość rocznej produkcji na jednego mieszkańca w Polsce wynosiła 317 marek a w Austrii 528 marek, we Francji 930 marek, w Niemczej 1077 marek a w Holandii 1480 marek. Znacznie mniej zużywano u nas węgla, żelaza, stali, cukru, papieru, benzyny, prądu, rowerów, książek itp. Uprzemysłowienie Polski w latach 1919 - 1939 w porównaniu z innymi krajami europejskimi przedstawiało się skromnie. Sytuacja rolnictwa ukształtowała się korzystniej. Nieźle rozwiała się gospodarka bydła. Polska na arenie międzynarodowej po I wojnie światowej; Przyjazne stosunki Polska miała jedyni z Łotwą i Rumunią. Zawarty w 1921 r. sojusz polsko-rumuński służył przede wszystkim obronie przed Rosją. Konflikty: polsko-litewski i polsko-czechosłowacki. Elity rządzące odrodzoną Polską zabiegały o zbliżenie z Francja-Mała Ententa. Dyplomacja francuska chciała zacieśnić stosunki z Polską w obawie przed rewanżyzmem w polityce niemieckiej. W 1921r. zawarto polsko-francuski sojusz wojskowy. Do Paryża udał się marszałek Piłsudski. Podpisany w październiku 1925r. pakt reński w Locarno osłabił sojusz polsko-francuski. Polska stanęła przed poważnym zagrożeniem ze strony Niemców, którzy chcieli oderwania od Polski niemieckich prowincji na wschodzie. Polska dyplomacja dążyła do zacieśnienia kontaktów z Wielką Brytanią lecz zakończyło się to niepowodzeniem. W 1925r. rząd polski podpisał konkordat ze Stolicą Apostolską; Polityka równowagi między Berlinem a Moskwą. ZSRR i Niemcy nie pogodziły się z utratą terytoriów, które znalazły się w granicach Rzeczypospolitej. W 1928r. minister spraw zagranicznych August Zaleski podpisał w Paryżu pakt Branda-Kellogga. Pakt potępiał wojnę jako rozstrzygnięcie kwestii spornych. W lipcu 1932r. Polska podpisała pakt o nieagresji z ZSRR. W styczniu 1934 r. Polska zawarła z zachodnim sąsiadem układ-deklarację o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach. W 1936r. Hitler łamiąc postanowienia traktatu wersalskiego, obsadził wojskiem pas Nadrenii. Zaniepokojona Francja ponownie ożywiła kontakty dyplomatyczne z Polską. W 1939r. podpisano protokół, w którym ustalono terminy i formy przyjścia Francji z pomocą napadniętej Polsce. Konflikty z Litwą i problem Zaolzia; W grudniu 1926r. Niemcy zyskały w rządzie litewskim sojusznika. Oba kraje zanosiły skargi na Polskę. Państwo litewskie od czasu włączenia do Polski Litwy Środkowej utrzymywało, że jest w stanie wojny z Polską. Kolejny konflikt polsko-litewski miał miejsce w 1938 r. W 1938r. w czasie kryzysu monachijskiego Beck skierował do Pragi ultimatum żądając oddania Polsce zabranego w 1920r. Zaolzia. Osamotniona Czechosłowacja spełniła warunki ultimatum i 2 października 1938r. Zaolzie powróciło do Polski; Niemieckie żądania wobec Polski. 4 października 1938r. Józef Lipski polski ambasador w Berlinie został wezwany do ministra spraw zagranicznych Joachima von Ribbentropa gdzie poinformowano go o propozycji uporządkowania wszystkich istniejących między Niemcami a Polską punktów spornych. Niemcy chcieli przyłączyć do siebie Gdańsk i poprowadzić eksterytorialną autostradę oraz linie kolejowe przez Pomorze do Prus Wschodnich. W zamian Polska miłą otrzymać gwarancje o niezmienności wspólnej granicy i układ na 25lat. Zgoda na niemieckie warunki oznaczała utratę suwerenności Polski. W marcu 1939r. Ribbentrop ponowił żądania, które Beck kategorycznie odrzucił. Francuskie i brytyjskie gwarancje dla Polski; Francja w 1939r. potwierdziła obowiązki sojusznicze wobec Polski, a brytyjski premier Arthur Neville Chamberlain jeszcze w marcu 1939r zdeklarował w Izbie Gmin udzielenie Polsce natychmiastowego wsparcia. Polsko-brytyjski układ sojuszniczy strony podpisały 25 sierpnia 1939r. Polska w 1939r. znalazła się w śmiertelnym niebezpieczeństwie.

---