MATERIAŁY - EGZAMIN na uprawnienia E

Przykładowe pytania

1. Jaki akt prawny reguluje kompleksowo przepisy BHP?

Podstawowym aktem prawnym regulującym przepisy BHP jest Dział X ustawy z dnia 2.02.1996 r. „Kodeks Pracy" (Dz, U. nr 24 z [996 r.) - obowiązujący od 2 czerwca 1996 roku.

2. Jaki akt prawny reguluje gospodarkę energetyczną i kto ją nadzoruje?

Prawo energetyczne - ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 54 z dnia 4.06.1997 r.). Obowiązuje od 5 grudnia 1997 r. Nadzór sprawuje Urząd Regulacji Energetyki (URE).

3. Kto ma prawo eksploatować urządzenia energetyczne?

Osoby sprawujące dozór nad eksploatacją urządzeń energetycznych oraz osoby eksploatujące te urządzenia w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu, kontrolno-pomiarowym, pod warunkiem posiadania dodatkowych kwalifikacji tj. świadectw kwalifikacyjnych.

4. Podać efekty oddziaływania prądu przemiennego na organizm człowieka.

• ponad 25 mA - początek skurczów mięśni;

• ponad 70 mA - początek migotania komór sercowych;

• ponad 200 mA - migotanie komór serca (skurcz mięśni sercowych -

ograniczenie krążenia krwi);

• ponad 3 A - paraliż i zatrzymanie pracy serca;

• ponad 5 A - zwęglenie tkanek organizmu.

5. Podaj podstawowe obowiązujące normy w zakresie ochrony przeciwporażeniowej.

• PN-IEC 60364-4-41:2000 Instalacje elek­tryczne w obiektach budowlanych. Ochro­na dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przeciwporażeniowa;

• PN-IEC 60364-4-47:2001 Instalacje elek­tryczne w obiektach budowlanych. Ochro­na dla zapewnienia bezpieczeństwa. Sto­sowanie środków ochrony zapewniających bezpieczeństwo. Postanowienia ogólne. Środki ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym.

• PN-IEC 60364-5-54:1999 Instalacje elek­tryczne w obiektach budowlanych. Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne.

• PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elek­tryczne w obiektach budowlanych. Spraw­dzanie. Sprawdzanie odbiorcze.

6. Jaki akt prawny określa wymagania rezystancji izolacji w instalacjach elektrycznych?

• PN-IEC 60364-6-61:2000 Instalacje elek­tryczne w obiektach budowlanych. Spraw­dzanie. Sprawdzanie odbiorcze.

7. Z jakich przepisów dotyczących ochrony przeciwporażeniowej można korzystać do urządzeń wykonanych przed wejściem w życie PN-IEC 60364?

• Zasady wiedzy technicznej

8. Od kiedy wprowadzono obowiązek: stosowania w instalacjach elektrycznych wyłączników przeciwporażeniowych oraz prowadzenie oddzielnie przewodu ochronnego i neutralnego?

Od 1 kwietnia 1995roku-Rozporządzenie Min. Budownictwa z dnia 14.12.1994 r. (Dz.U. nr 10 z 1995r.).

9. Podać wysokość napięcia bezpiecznego ~ ul - (roboczego i dotyku) w zależności od warunków środowiskowych.

a) dla prądu przemiennego:

- 50 V - warunki środowiskowe 1 (pomieszczenia suche)

- 25 V - warunki środowiskowe 2 (pomieszczenia mokre i gorące)

b) dla prądu stałego:

- 120 V - warunki środowiskowe 1 (pomieszczenia suche)

- 60V - warunki środowiskowe 2 (pomieszczenia mokre i gorące)

Napięcie bezpieczne UL jest to największa bezpieczna wartość napięcia roboczego lub dotykowego, utrzymująca się długotrwale

10. Jaki prąd jest bardziej niebezpieczny ?

Prąd przemienny, ponieważ powoduje trwały skurcz mięśni sercowych( migotanie komór sercowych) znacznie zmniejszenie krążenia krwi, z której dostaje się tlen do komory mózgowej).

Prąd stały nie powoduje wyżej wymienionych skutków tylko działanie cieplne i elektrolityczne.

11. Co to jest część czynna i części jednocześnie dostępna ?

• Część czynna jest to część przewodząca prąd elektryczny znajdująca się w czasie normalnej pracy pod napięciem.

• Części jednocześnie dostępne części przewodzące dostępne i obce znajdujące się w zasięgu ręki.

• „Zasięg ręki” - obszar wokół człowieka w kształcie walca o średnicy 2,5 m r wysokości 2,5 m i 1,25 m poniżej ustawienia stóp.

12. Podaj wymagania dotyczące rezystancji izolacji w instalacjach elektrycznych.

Według normy PN-IEC-60364-6-61 o napięciu do 500V, R iz ≥ 0,5 MΩ

o napięciu ponad 500 V - R iz ≥ 1MΩ.

13. Od czego zależą skutki porażenia prądem elektrycznym ?

• natężenia prądu;

• czasu przepływu prądu;

• drogi przepływu prądu oraz: rodzaju prądu i warunków środowiskowych.

14. Wymień klasy ochronności urządzenia i czym się charakteryzują.

• klasa O - urządzenia posiada tylko ochronę podstawową (izolację roboczą);

• klasa I - urządzenie posiada izolację roboczą i zacisk do ochrony dodatkowej;

• klasa II - urządzenie posiada izolację; ochronną (podwójną lub wzmocnioną);

• klasa III - urządzenie na napięcie nie przekraczające napięcia bezpiecznego UL.

15. Co to jest napięcie dotyku? .

Jest to napięcie występujące w warunkach normalnych i zakłóceniowych, między dwoma częściami jednocześnie dostępnymi nie należącymi do obwodu elektrycznego.

16. Co to jest napięcie rażenia?

Jest to spadek napięcia występujący wzdłuż drogi przepływu prądu przez ciało człowieka.

17. Podać różnicę między napięciem dotyku i napięciem rażenia.

• Napięcie dotyku jest sumą spadków napięć na ciele człowieka, obuwiu i podłożu.

• Napięcie rażenia jest to spadek napięcia tylko na ciele człowieka.

18. Co to jest napięcie krokowe?

Jest to spadek napięcia, występujący na powierzchni ziemi pomiędzy stopami człowieka spowodowany zwarciem doziemnym.

19. Ile wynosi rezystancja ciała człowieka (Rc)?

1000 ±50 omów.

20. Jaka wartość prądu rażenia jest dla człowieka bezpieczna (Jr)?

UL - napięcie bezpieczne

(dla prądu stałego prąd bezpieczny jest do 60 mA).

21. Jak zapewniamy ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym?

Przez zastosowanie napięcia bezpiecznego lub ochrony przed dotykiem bezpośrednim lub pośrednim.

22. Przy jakich urządzeniach elektrycznych należy zastosować ochronę przed porażeniem?

Na każdym, na którego obudowie może się pojawić niebezpieczne napięcie dotyku, a odbiornik nie jest zasilany z transformatora lub przetwornicy separacyjnej lub nie zastosowano w nim izolacji ochronnej.

23. Co zaliczamy do ochrony przed dotykiem bezpośrednim (ochrony podstawowej)?

Izolację roboczą, osłony, obudowy, ogrodzenia, bariery, bezpieczne odstępy od urządzeń elektrycznych, instalowanie urządzeń poza „zasięgiem ręki”. Obudowa winna, mieć stopień ochrony co najmniej IP2X

24. Jakie zadania ma ochrona podstawowa (przed dotykiem bezpośrednim)?

Nie dopuścić do bezpośredniego zetknięcia się człowieka z częściami urządzeń elektrycznych będą­cych pod napięciem, do udzielenia się napięcia na przedmioty przewodzące, których mógłby się, dotknąć człowiek oraz do przeskoku łuku elektrycznego.

25. Wymienić środki ochrony przed dotykiem pośrednim (ochrony dodatkowej).

(wg normy PN-IEC-60364-4-41).

• samoczynne wyłączenie zasilania (uziemienie, zerowanie, wyt. różnicowo-prądowe),

• izolacja ochronna,

• izolowanie stanowiska,

• seperacja,

• połączenia wyrównawcze

26. Co to jest uziemienia ochronne?

Jest to środek ochrony dodatkowej polegający na połączeniu części przewodzących z uziomem i powodujący w warunkach zakłóceniowych samoczynne, odłączenie zasilania. Może być stosowane w urządzeniach prądu stałego i przemiennego, niezależnie od ich napięcia znamionowego. '

27. Jakie wymagania muszą być spełnione dla uziemienia ochronnego?

- Uziemienie jest skuteczne jeżeli: RA • J a ≤U L tj. jeżeli

UL - napięcie-bezpieczne (U L= U d, )

Ja- prąd zapewniający samoczynne wyłączenie w czasie bezpiecznym dla człowieka (Ja = Jw),

RA - rezystancja uziemienia ochronnego (R A = Ro)

28. Co to jest prąd zapewniający samoczynne wyłączenie (Ja)?

Jest to prąd dostatecznie szybkiego zadziałania którego zadaniem jest niedopuszczenie do pow­stania niebezpiecznego napięcia, dotyku, a jeżeli takie napięcie na obudowie powstanie, wyłączyć to urządzenie w czasie bezpiecznym dla człowieka Np. przy napięciu 23 5 V w czasie do 0,4 sek_ w pomieszczeniach normalnych, i do 0,2 sęk. w pomieszczeniach szczególnie niebezpiecznych.

29. Od czego zależy prąd zapewniający samoczynne wyłączenie?

Od rodzaju i wielkości zabezpieczenia: Ja = k •Jb np.

dla bezpieczników topikowych z charakterystyki czasowo-prądowej;

k= 5 (dla wył inst. - typu S -,,B")

k=10 (dla wył. inst. o charakt „C”)

Jb - wielkość wkładki bezpiecznikowej;

Ja = l,2Inz (Inz - prąd nastawienia wyzwalacza lub przekaźnika zwarciowego).

30. W jakich sieciach można stosować zerowanie?

W układach sieciowych TN-C, tj. w sieciach prądu przemiennego do 500 V przystosowa­nych do zerowania, w których punkt zerowy transformatora jest bezpośrednio uziemiony, a wyprowadzony przewód neutralny możliwie licznie uziemiony. Wszystkie części przewodzące powinny być przyłączone do przewodu ochronnego lub ochronno-neutralnego. 31. Jakich wartości nie może przekroczyć impedancja pętli zwarcia przy zerowaniu?

Ua - napicie w stos. do ziemi (U0 = Uf)

Ja - prąd zapewniający samoczynne wyłączenie zasilania w czasie dla człowieka bezpiecznym

32. Kiedy zerowanie będzie skuteczne?

- Jeżeli: Zs • Ja ≤ 5Uo lub
albo Jz>Ja

Zs - impedancja pętli zwarcia; Jz - prąd zwarcia.

33. Jakim kolorem winien być oznaczony przewód neutralny (N) i ochronny (PE)?

• Przewód neutralny - kolorem niebieskim (w wypadku braku przewodu tej barwy, należy na końcówki dowolnego przewodu nałożyć tulejki lub koszulki koloru niebieskiego).

• Przewód ochronny winien być koloru żółto-zielonego.

34. Jakie wymagania muszą spełniać wyłączniki przeciwporażeniowe różnicowo-prądowe?

Powinny wyłączyć z sieci chronione urządzenie w czasie 0,4 sek. lub 0,2 sek. (w zależności od pomieszczeń) od czasu pojawienia się prądu różnicowego, równego prądowi wyzwalającemu, wyłącznika (czułości wyłącznika).

35. Jaką czułość powinien mieć wył różnicowo- prądowy?

- Zależnie, od układu i pomieszczeń, np. w mieszkaniach: 30 mA.

36. Co należy stosować do obniżenia napięcia?

Transformator bezpieczeństwa wykonany według PN/E-08105 lub przetwornicę bezpieczeństwa wykonaną według PN/E-08104 (przenośne trafo i przetwornice winny być urządzeniami klasy II ochronności).

37. Do ilu wolt należy obniżyć napięcie po stronie wtórnej trafo bezpieczeństwa?

• do napięcia 42 V prądu przemiennego dla pomieszczeń suchych (war. środow. 1);

• do 24 V dla pomieszczeń szczególnie niebezpiecznych (war. środow. 2) (dla prądu stałego: odpowiednio do napięcia 80 V i 48 V.)

38- Co to jest seperacja odbiornika?

Jest to oddzielenie obwodu odbiornika od obwodu zasilania poprze transformator lub przetwornicę separacyjną.

39. Do jakich napięć sieci można stosować seperację?

- Do 500 V prądu przemiennego i 750 V prądu stałego.

40. Na jakie górne napięcie znamionowe może być odbiornik obwodzie odseparowanym?

- Na napięcie do 500 V (prądu odbiornika - nie ogranicza się).

41. Jakie warunki muszą być spełnione przy separacji ?

W obwodzie odseperowanym może być tytko jeden odbiornik na napięcie do 500 V (prąd znamionowy - bez ograniczenia).

42. Czy można stosować więcej odbiorników w obwodzie odseparowanym?

Wyjątkowo w pomieszczeniach o charakterze nieprzemysłowym dopuszcza się instalowanie większej ilości odbiorników. Części przewodzące winny być połączone za pomocą izolowanych połączeń wyrównawczych. Zaleca się aby iloczyn długości przewodów i napięcia odbiorników nie przekraczał 100 000 (L(mJ x U[V] Ś. 100.000), np. 200 m x 500 V = 100 000.

43. Podać rezystancję transformatora separacyjnego l izolacji obwodów odseparowanych.

- 20 MΩ miedzy uzw. pierwotnym i wtórnym, rezyst izolacji obwodów - co najmniej 500 kΩ.

44. Dla jakich urządzeń i odbiorników można stosować sieć ochronną?

Można stosować do odbiorników niezależnie od ich napięcia znamionowego, jeżeli zasilane są z osobnego transformatora z oddzielonymi uzwojeniami, osobnego zespołu prądotwórczego lub baterii akumulatorów. Wszystkie części czynne muszą być izolowane od sieci. Stosujemy w układach IT.

45. Jakie wymagania musi spełniać sieć ochronna?

- Wszystkie przedmioty metalowe i części urządzeń elektrycznych muszą być metalicznie połączone z uziemioną siecią ochronną, a znajdujące się w zasięgu ręki części przewodzące są połączone ze sobą uziemionymi przewodami wyrównawczymi. Sieć ochronna musi być wyposażona w urządzenia do kontroli stanu izolacji.

46. Podać wartość rezystancji izolacji roboczej, dodatkowej i wzmocnionej odbiorników, w których zastosowano izolację ochronną?

Co najmniej: 2 MΩ - izolacja robocza, 5 MΩ - izolacja dodatkowa, 7 MΩ - izolacja wzmocniona.

47. Jak są oznaczone odbiorniki, w których zastosowano izolację ochronną?

Są to odbiorniki klasy II-giej ochronności.

48.Kiedy można zastosować izolowanie stanowiska do urządzeń prądu przemiennego i stałego?

Jeżeli odbiornik zainstalowany jest na stałe i w pomieszczeniach suchych, bez względu na napięcie znamionowe odbiornika. W miejscach zainstalowania urządzeń elektrycznych rezystancja podłóg i ścian powinna przekraczać 50 kΩ przy napięciu do 500 V i 100 kΩ przy napięciu 500 V.

49. Podać wymagania dotyczące zamocowania izolacji stanowiska.

Warstwa izolacyjna musi być zamocowana na stałe do podłoża (np. klejenie), a jej wymiary uniemożliwiały dotkniecie części czynnych i przedmiotów przewodzących (były poza zasięgiem ręki).

50. Sposób uwalniania porażonego prądem przy urządzeniach do 1 kV.

- przez wyłączenie napięcia,

- przez odciągniecie stosując sprzęt ochronny lub suchą tkaninę,

- przez odizolowanie.

51. Uwalnianie porażonego przy urządzeniach powyżej 1 kV.

- przez wyłączenie napięcia,

- przez odciągniecie porażonego stosując sprzęt ochronny.

52. Co należy robić po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego?

Sprawdzić czy porażony oddycha. Jeżeli nie oddycha, należy natychmiast zastosować sztuczne oddychanie; natomiast, jeżeli dodatkowo stwierdzimy, że nie ma krążenia krwi (brak tętna) należy oprócz sztucznego oddychania stosować masaż serca.

53. Jaką metodą sztucznego oddychania należy stosować?

Stosować przede wszystkim metodę „usta-usta" jako najbardziej skuteczną, najłatwiejszą i naj­mniej meczącą. Jeżeli twarz ratowanego jest poparzona łukiem elektrycznym lub zmasakrowana, należy zastosować metodę, „Silwestra" lub „Nielsona".

54. Jak dzielimy układy sieciowe?

- Dzielimy na układy: TT, IT, TN-C, TN-S, TN-C-S.

55. Jaki akt prawny reguluje przepisy w zakresie-BHP przy instalacjach i urządzeniach energetycznych?

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17.09.1999 r. (Dz. U. Nr 30) obowiązujące od 9 kwietnia 2000 r.

56. Kto ma prawo wystawiać polecenia pisemne?

Osoba posiadająca zaświadczenie „D" (dozoru) i upoważniona pisemnie przez prowadzącego eksploatację urządzeń energetycznych.

57. Co wiano być uwzględnione w poleceniach pisemnych?

• Miejsce, czas i rodzaj wykonywanej pracy;

• środki, przy pomocy, których praca ma być wykonana;

• pracownik przygotowujący miejsce pracy i dopuszczający do pracy oraz osoba kierująca lub nadzorująca.

58. W ilu egzemplarzach pisze się polecenie pisemne oraz okres ich przechowywania?

W dwóch egzemplarzach. Przechowywać miesiąc od zakończenia prac (oryginał i kopia).

59. Kto otrzymuje polecenia?

Oryginał osoba, na którą zostało imiennie wysławione np. wykonawca, kopie otrzymuje dopuszczający do pracy

60. Na czym polega przygotowanie miejsca pracy?

• na wyłączeniu urządzenia (wyłącznik mocy - odłącznik),

• sprawdzeniu braku napięcia (sprawdzić: wskaźnik - brak napięcia - wskaźnik), rozładowaniu,

• uziemieniu,

• wywieszeniu tabliczek ostrzegawczych i informacyjnych.

61. Jakie prace mogą być wykonane bez polecenia?

- Prace związane z ratowaniem życia i zdrowia oraz urządzeń i mienia.

62. Jakie prace wymagają wystawienia polecenia pisemnego?

- Prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego (pod napięciem lub w pobliżu urządzeń będących pod napięciem).

63. Na czym polega dopuszczenie do pracy?

- Na sprawdzeniu kwalifikacji brygady dopuszczanej do pracy, poinformowaniu o warunkach pracy, udowodnieniu braku napięcia przez dotknięcie ręką (po uprzednim sprawdzeniu wskaźnikiem), podpisaniu przez wykonawcę, i dopuszczającego polecenia pisemnego.

64. Jak dzielimy sprzęt ochronny?

• Na zasadniczy i dodatkowy.

65. Jaki sprzęt zaliczamy do zasadniczego?

- Taki, którym bezpośrednio dotykamy urządzeń pod napięciem.

66. Sprzęt zasadniczy do 1 kV.

- Rękawice dielektryczne-, narzędzia monterskie, wskaźniki napięcia, cęgi do bezpieczników, drążki izolacyjne.

67. Podać okresy badań sprzętu ochronnego.

• Rękawice, kalosze, półbuty i wskaźniki neonowe - co 6 miesięcy;

• pomosty izolacyjne co 3 lata;

• pozostały sprzęt co 2 lata.

68. Jakimi gaśnicami można gasić urządzenie elektryczne?

- Gaśnicą śniegowa, proszkową i tetrową (halonową).

69. Gdzie i jakich urządzeń nie wolno gasić gaśnica tetrową (halonową)?

- W pomieszczeniach zamkniętych i urządzeń elektrycznych o napięciu wyższym od 3 kV.

70. Kto i ile kary pieniężnej może nałożyć za brak uprawnień służb energetycznych lub zły stan techniczny urządzeń energetycznych?

- Prezes URE na kierownika przedsiębiorstwa w wysokości do 300 % jego wynagrodzenia

miesięcznego i na przedsiębiorstwo do 15 % przychodu za rok ubiegły.

71. Kogo zaliczamy do służb eksploatacyjnych?

- Do służb eksploatacyjnych zaliczamy osoby sprawujące kierownictwo i dozór nad eksploatacją urządzeń energetycznych, osoby wykonujące usługi w zakresie konserwacji i napraw oraz osoby obsługujące urządzenia energetyczne.

72. Co powinny określać instrukcje o eksploatacji urządzeń energetycznych?

- ogólną charakterystykę techniczną;

- czynności związane z uruchomieniem, obsługą i zatrzymaniem urządzenia;

- zasady postępowania w razie awarii, pożaru i innych zakłóceń;

- zakresy i terminy wykonywania pomiarów i zapisów ruchowych;

- zakresy i terminy prób, przeglądów i remontów;

- wymagania dotyczące ochrony przed pożarem, wybuchem i porażeniem;

- wymagania kwalifikacyjne osób obsługujących urządzenia.

73. Co winno być wywieszone z instrukcji o eksploatacji przy urządzeniach energet?

- Wyciąg z instrukcji o eksploatacji określający podstawowe czynności związane z obsługą, a w szczególności zasady postępowania na wypadek awarii, pożaru lub innych zakłóceń w pracy urządzenia.

74. Jaką dokumentację techniczną winno mieć urządzenie energetyczne?

- Dokumentacje fabryczną (obejmującą instrukcję fabryczną, karty gwarancyjne, opisy techniczne i rysunki montażowe) oraz dokumentację eksploatacyjną (obejmującą protokół przyjęcia urządzenia do eksploatacji, instrukcje; eksploatacji, wyniki prób i pomiarów oraz wykaz części zamiennych).

75. Kto wydaje decyzje o przyjęciu urządzenia do eksploatacji?

- Wydaje kierownik zakładu wyznaczając jednocześnie osobę dozoru odpowiedzialną za eksploatację tego urządzenia energetycznego.

76. Co powinien zawierać protokół przyjęcia do eksploatacji urządzenia energetycznego?

- wyniki przeprowadzonych prób i pomiarów;

- wykaz braków i usterek oraz termin ich usunięcia;

- wykaz dokumentacji technicznej i części zamiennych;

- stwierdzenie, że urządzenie energetyczne może być przyjęte do eksploatacji.

77. Czy można przyjąć do eksploatacji (do ruchu) urządzenia energetyczne nie spełniające warunków technicznych budowy tego urządzenia?

- W wyjątkowych wypadkach, kierownik zakładu pracy za zgodą inspektora Państwowej inspekcji Pracy może podjąć decyzję o przyjęciu do eksploatacji urządzenia energetycznego nie spełniającego warunków technicznych budowy, jeżeli nie spowoduje to zagrożenia bezpieczeństwa obsługi, a nie przyjęcie do eksploatacji mogłoby spowodować straty gospodarcze. Urządzenie takie nie może być dłużej eksploatowane niż 6 miesięcy.

78. Ile obwodów (zabezpieczeń) należy stosować w mieszkaniu?

Co najmniej cztery, tj.:

-obwód oświetlenia,

- gniazd wtyczkowych w łazience,

- gniazd wtyczkowych w kuchni,

-gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia.

79. Kiedy należy wycofać z eksploatacji urządzenie energetyczne?

- Po stwierdzeniu pogorszenia stanu technicznego oraz uszkodzenia urządzenia energetycznego zagrażającego bezpieczeństwu obsługi.

80. Jakie prace powinny być wykonywane, przez co najmniej dwie osoby?

- Zgodnie z Rozporządzeniem Min. Pracy z dnia 28 maja 1996 roku (Dz. U. nr 62) prace przy urządzeniach elektrycznych będących pod napięciem, w pobliżu urządzeń elektrycznych będących pod napięciem, przy eksploatacji linii kablowych, w studniach kablowych i przy wyłączonych liniach napowietrznych, jeżeli krzyżują się z liniami będącymi pod napięciem.

81. Co należy stosować w instalacjach elektrycznych budynków mieszkalnych?

- Zgodnie z Rozporządzeniem Min. Infrastruktury z dnia 12.02.2002 r. (Dz. U. nr 75) od 15 grudnia 2002 roku należy stosować:

• oddzielny przewód ochronny i neutralny;

• wyłączniki różnicowoprądowe;

• połączenia wyrównawcze;

• żyły miedziane przewodów do 1O mm2 ;

• zasady prowadzenia przewodów równolegle do ścian i sufitów;

• wyłączniki nadprądowe;

• ochronę przeciwprzepieciową.

82. Jakie zabezpieczenia stosujemy przy transformatorach?

Zabezpieczenia zwarciowe dla trafo do 1000 kVA i gazowo-przepływowe dla trafo ponad 1OOO kVA.

83. Podać podział elektronarzędzi, częstotliwość badań okresowych i rezystancję izolacji.

• Zgodnie z PN-88/E-O8400/10 elektronarzędzia dzielimy na 3 kategorie użytkowania. Kategoria I, II, III (zależna od częstotliwości użytkowania).

• Badania okresowe przeprowadza się:

• elektronarzędzia kategorii l -co 6 miesięcy (używane dorywczo i zwracane do narzędziowni),

• elektronarzędzia kategorii II - co 4 miesiące (używane często i niezwracane do narzędziowni),

• elektronarzędzia kategorii III - co 2 miesiące (używane często i zainstalowane na stale).

• Rezystancja izolacji winna wynosić, co najmniej:

• klasy ochronności l i II - 2 MΩ.

• klasy ochronności II - 7 MΩ.

84. Co należy i czego nie wolno wykonać w obwodach wtórnych przekładników?

• Należy uziemić obwód uzwojenia wtórnego, a w wypadku demontażu odbiorników w obwodzie wtórnym - zmostkować (zewrzeć) obwód wtórny.

• Nie wolno zabezpieczać obwodu wtórnego.

85. Jaki jest cel stosowania odłączników?

- Stosujemy w układach o napięciu ponad 1000 V celem stworzenia widocznej przerwy.

86. Co możemy wyłączyć odłącznikiem?

• Przekł. napięciowe,

• linie napow. z wyłącz, odbiorami o napięciu do 30 kV i dł. do 10 km,

• linie kablowe z wyłącz, odbiorami o napięciu do 10 kV i dł. do 5 km;

• transformatory w zależności od napięcia i mocy znamionowej np. 6 kV trafo o mocy 200 kVA na biegu jałowym i 20 kVA (obc); na 20 kV - 630 kVA (b.jał) i 50 kVA (obciążony).

87. Podać częstotliwość pomiarów rezystancji izolacji oraz skuteczności ochrony przeciwporażeniowej.

- Według „Prawa budowlanego" z dn. 7.07. 1 994 r. (Dz. U. Nr 89).

- Pomiary rezystancji izolacji i skuteczności ochrony przed porażeniem w pomieszczeniach o wyziewach żrących, bardzo wilgotnych, gorących ( > 35 ° C)

i na otwartym powietrzu -co najmniej raz w roku.

- W pomieszczeniach pozostałych - nie rzadziej, niż co 5 lat.

88. Jaki akt prawny reguluje wymagania kwalifikacyjne dla osób zatrudnionych przy urządzeniach energetycznych?

Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci. Dz.U. 2003 nr 89 poz. 828;

89. Podać warunki ochrony przed porażeniem w kuchniach i łazienkach?

• Należy stosować ochronę dodatkową bez względu na rodzaj podłogi.

• W wewnętrznej przestrzeni ochronnej (do wys. 2,25 m nad wanną i 0,6 m wokół wanny) można instalować tylko wamik elektryczny i przewody zasilające warnik.

• W zewnętrznej przestrzeni ochronnej (ponad 0,6 m wokół wanny i do wys. 2,25 m) można instalować oprawy oświetleniowe i gniazdo wtyczkowe zasilane z trafo separacyjnego umieszczonego poza przestrzenią ochronną lub, jeżeli zasilanie jest przez wył. różnicowo-prądowy o czułości 30 m A.

90. Zadania uziemienia roboczego.

Ma zapewnić prawidłową prace urządzeń elektrycznych w warunkach normalnych oraz ochronę przeciwporażeniową w warunkach zakłóceniowych.

92. Dobrać bezpieczniki do silnika klatkowego.

Obliczamy prąd znamionowy In z wzoru:

następnie prąd rozruchu Ir z wzoru:
, Ir = k·In k- zależy od budowy (podaje producent)

oraz prąd bezpiecznika Ib z wzoru
α - ciężkość rozruchu

(np. rozruch ciężki α=1,5 , rozruch średni α=2,5 , rozruch lekki α=2,5 )

Po wyliczeniu Ib dobieramy bezpieczniki znamionowe „w gorę” np. Ib = 14A, bezp. 16A.

93. Jakiej mocy silniki klatkowe można podłączać bezpośrednio do sieci publicznej?

Według PN/E-05012 do sieci publicznej można załączać bezpośrednio silniki o mocy do 4 kW przy 230 V i do 5,5 kW przy 400 V. Stosując przełącznik λ/Δ o mocy do 12 kW przy 230 V i 15kW przy 400 V.

94. Co daje stosowanie przełączników λ/Δ?

3-krotnie zmniejszenie prądu rozruchu: lrλ =
, Ir = 3 • lrλ .

95. Warunki pracy równoległej transformatorów.

Jednakowe napięcia, zgodność faz, jednakowe grupy połączeń, jednakowe napięcia zwarcia (± 10 %) t stosunek mocy 1:3.

96. Co określają stopnie ochrony urządzeń elektrycznych?

Według PN-92/E-08106 stopień ochrony oznaczamy literami IP oraz dwóch cyfr oznaczających szczelność przed ciałami stałymi - pyłami (od O do 6) pierwsza cyfra oraz przed wodą (od O do 8) druga cyfra np. IP54 (kopalnie).

97.Gdzie należy instalować ograniczniki przepięć w sieciach do 1kV?

Ograniczniki przepięć (odgromniki) należy instalować między każdym przewodem fazowym a przewodem PEN lub PE.

Przewody PEN i PE winny być połączone bezpośrednio z ziemią. Przewody łączące ograniczniki powinny mieć przekrój, co najmniej 16 mm2. Ograniczniki należy instalować na końcu linii oraz w odległości, co 300 m miedzy nimi. Rezystancja uziemienia ograniczników nie może przekraczać 1OΩ .

98. Czy stosowanie Polskich Norm jest obowiązkowe?

Zgodnie z Ustawą z dnia 12.09.2002 roku o normalizacji (Dz. U. Nr 1 69) od 2003 roku stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne (do 2002 roku - było obowiązkowe).

99. Co określają „warunki przyłączenia do sieci i jak długo zachowują ważność"?

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 grudnia 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków przyłączenia podmiotów do sieci elektroenergetycznych, ruchu i eksploatacji tych sieci. Dz.U. 2005 nr 2 poz. 6 „warunki określają":

• miejsce przyłączenia i moc przyłączeniową,

• usytuowanie zabezpieczenia głównego,

• system ochrony przed porażeniem,

• koszt przyłączenia i termin ważności 'warunków".

„Warunki" są ważne przez 2 lata.

100. Jak dzielimy podmioty przyłączane do sieci elektroenergetycznej?

Na 6 grup w zależności" od napięcia zasilania i mocy przyłączeniowej, a m.in.:

• grupa I - podmioty przyłączane bezpośrednio do sieci przesyłowej;

• grupa II - podmioty przyłączane bezpośrednio do sieci rozdzielczej o napięciu zna­mionowym 110kV;

• grupa III - podmioty przyłączane do sieci rozdzielczej ponad 1 kV, lecz niż­szym niż 110 kV;

• grupa IV - podmioty przyłączane do sieci rozdzielczej o napięciu do 1 kV i mocy przyłączenia ponad 40 kW, lub prądzie znamionowym zabezpieczenia przedlicznikowego większym niż 63 A ;

• grupa V - podmioty przyłączone bezpośrednio do sieci rozdzielczej o napięciu zna­mionowym nie wyższym niż 1kV oraz mocy przyłączeniowej nie większej niż 40 kW i prądzie znamionowym zabezpieczenia przedlicznikowego nie większym niż 63A;

• grupa VI - podmioty przyłączane do sieci na czas określony, lecz nie dłuży niż rok.

101. Jakie mogą być odchylenia napięcia i częstotliwości w dostawie energii elektrycznej?

• Napięcia w przedziale -10% do +5% napięcia znamionowego;

• Częstotliwość; 50 Hz. z odchyleniami - 0,5 Hz do + 0,2 Hz.

102. Kiedy użytkownik (odbiorca) może żądać sprawdzenia układu pomiarowego i kto za to płaci?

Na każde żądanie odbiorcy w terminie do 14 dni. Koszty pokrywa odbiorca tytko wtedy, gdy nie stwierdzono nieprawidłowości w działaniu układu pomiarowego (licznika).

103. Jak dzielimy urządzenia elektryczne w strefach zagrożonych wybuchem?

Dzielimy na dwie grupy:

• Grupa I - urządzenia elektryczne dla podziemi kopalń (górnictwo) EEx I;

• Grupa II - urządzenia elektryczne w strefach zagrożonych wybuchem (poza górnictwem)

• EEx II (EEx - oznaczenie międzynarodowe - było do 1998 r. Ex).

104. Podaj klasyfikację stref zagrożonych wybuchem.

• ZO - strefa, w której mieszanina wybuchowa gazów, par i mgieł występuje stale lub długotrwale w normalnych warunkach pracy;

• Z1 - strefa, w której mieszanina wybuchowa może występować w normalnych warunkach pracy;

• Z2 - strefa, w której istnieje niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia mieszaniny wybuchowej gazów, par lub mgieł.

105. Podać rodzaje budowy przeciwwybuchowej i ich symbole.

• osłona ognioszczelna „d";

• budowa wzmocniona „e";

• budowa iskrobezpieczna „i";

• osłona olejowa „o".

106. Odczytać oznaczenia na tabliczce znamionowej EE x d I, EEx i II.

• urządzenie elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym, w osłonie ognioszczelnej dla podziemi kopalń (EEx d I);

• urządzenie elektryczne w wykonaniu iskrobezpiecznym (poza górnictwem).

107. Co oznacza napis ostrzegawczy „Nie otwierać pod napięciem" w pomieszczeniach wybuchowych?

Dla wtyczek i gniazd wtykowych oraz obudowy bezpieczników topikowych stosuje się blokadę mechaniczną lub elektryczną, aby uniemożliwić rozłączenie styków będących pod napięciem.

108. Kiedy dostawca może wstrzymać dostarczanie energii?

Gdy odbiorca zwleka z zapłatą za pobraną energię elektryczną, co najmniej miesiąc po upływie terminu płatności, pomimo upomnienia na piśmie i wyznaczenia dodatkowego terminu (Dz. U. Nr 135/2002).

109. Kiedy dostawca winien wznowić dostawę energii?

Dostawca jest zobowiązany do bezzwłocznego wznowienia dostaw energii elektrycznej, jeżeli ustaną przyczyny uzasadniające wstrzymanie ich dostarczania.

110. Kiedy dostawca może zainstalować przedpłatowy układ pomiarowy na dostawę energii elektrycznej i kto za to płaci?

Dostawca może zainstalować przedpłatowy układ pomiarowy, jeżeli odbiorca, co najmniej dwukrotnie w ciągu roku, zwlekał z zapłatą za pobraną energię elektryczną przez okres, co najmniej jednego miesiąca. Koszty zainstalowania ponosi dostawca (Zmiana Prawa Energetycznego - Dz. U. Nr 135/2002).

GAŚNICE

Gaśnica to urządzenie (najczęściej przenośne) służące do gaszenia pożarów. Mniejsze gaśnice stosuje się w samochodach, większe w obiektach publicznych i przemysłowych. Istnieją także tzw. agregaty gaśnicze złożone z jednej lub więcej dużych gaśnic, umieszczonych na dwukołowym podwoziu i zaopatrzonych we wspólną dyszę. Gaśnice mają kolor czerwony. Jedynym wyjątkiem jest gaśnica śniegowa, która może mieć także kolor srebrny. Każda gaśnica posiada etykietę opisującą jej przeznaczenie i sposób użycia. Prawidłowo zamontowana gaśnica, musi być umieszczona na specjalnym zaczepie do haka na ścianie, bądź umieszczona w objemce na podłodze.

Oznaczenia literowe środków gaśniczych stosowane w Europie:

A - Pożary ciał stałych, które paląc się nie tylko powodują płomień ale także ulegają rozżarzeniu np. drewna, papieru, gumy,

B - pożary cieczy i ciał stałych, które paląc się ulegają stopieniu np. benzyny, polietylenu, smoły,

C - pożary gazów palnych np. metanu, acetylenu, propanu,

D - pożary metali palnych np. magnezu, sodu, uranu,

E - pożary urządzeń elektrycznych, oznaczenie to bywa często pomijane, zamiast niego umieszcza się odpowiednią informację tekstową,

F - pożary łatwopalnych środków gotujących (oleje roślinne, tłuszcze zwierzęce).

Ze względu na zawartość środka gaśniczego dzieli się gaśnice na:

Gaśnica proszkowa

Środkiem gaśniczym jest proszek wyrzucany za pomocą sprężonego gazu (dwutlenek węgla lub azot). Głównym składnikiem proszków gaśniczych są zwykle węglany lub fosforany sodu. Działanie gaśnicze proszku polega przede wszystkim na przerwaniu reakcji spalania w wyniku antykatalizy. Ponadto proszki typu ABC topią się i pienią w wysokiej temperaturze odcinając dopływ tlenu. Dodatkowo jeszcze występuje efekt tłumienia płomieni strumieniem niepalnego gazu, będącego nośnikiem proszku. Gaśnice proszkowe przeznaczone są do gaszenia pożarów z grup A, B i C albo B, C w zależności od rodzaju użytego proszku. Możliwe jest także gaszenie urządzeń elektrycznych pod napięciem, zwykle do 1000V. Istnieją także gaśnice przeznaczone na wyższe napięcia.

Gaśnice proszkowe są szczególnie polecane do gaszenia pożarów w archiwach, bibliotekach itp - wynika to z faktu nieniszczenia (niezamakania) gaszonych przedmiotów.

Nie są zbyt wskazane do gaszenia urządzeń mechanicznych w ruchu, mogą spowodować ich zatarcie. Użycie gaśnic proszkowych w roli gaśnic samochodowych wynika z faktu wycofania gaśnic halonowych i jeszcze starszych gaśnic tetrowych (zob.czterochlorek węgla) z powodu toksycznego wpływu na warstwę ozonową halonów i toksycznego wpływu par czterochlorku węgla na drogi oddechowe człowieka.

Gaśnica śniegowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy jest zawarty w wysokociśnieniowej butli, skroplony CO2 (dwutlenek węgla), który rozprężając się adiabatycznie oziębia się do ok. -78°C i zestala w formę tzw. suchego lodu. Działanie gaśnicze polega na odcinaniu dostępu tlenu i znacznemu obniżeniu temperatury. Jednak ze względu na niewielkie ciepło parowania dwutlenku węgla efekt chłodzący jest mniejszy niż zwykłej wody. Gaśnice śniegowe służą do gaszenia pożarów z grup B, C, urządzeń elektrycznych zwykle do 1000V a zwłaszcza elektroniki i maszyn precyzyjnych. Zaletą gaśnic śniegowych jest brak jakiegokolwiek zanieczyszczenia gaszonych przedmiotów i pomieszczeń. Wadą natomiast duża w porównaniu z innymi gaśnicami o podobnej skuteczności masa. Gaśnicą śniegową nie należy gasić ludzi, gdyż działanie tak niskiej temperatury powoduje dodatkowe obrażenia.

Wadą gaśnicy śniegowej jest rówież niezbyt wysoka temperatura krytyczna skroplonego CO2 (31,4 °C), przez co gaśnica nie może być przechowywana w pomieszczeniach o podwyższonej temperaturze. Powinna też być chroniona przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Przegrzanie gaśnicy powoduje jej rozładowanie przez wbudowany zawór bezpieczeństwa.

Gaśnica pianowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy jest piana gaśnicza wyrzucana za pomocą sprężonego gazu (azotu lub dwutlenku węgla). Gaz może być zawarty w specjalnym zbiorniku (gaśnica na pianę mechaniczną) albo powstawać w wyniku reakcji chemicznej (gaśnica na pianę chemiczną).

Nie produkowane obecnie ale spotykane jeszcze gaśnice na pianę chemiczną mają zbiornik (na ciśnienie max. 20 atm) w którym mieści się roztwór dwuwęglanu sodowego ze środkiem pianotwórczym (tzw. ładunek zasadowy) i w specjalnym koszu szklany słój (o poj. 1 litra) z rozcieńczonym kwasem siarkowym lub roztworem siarczanu glinu (tzw. ładunek kwaśny). Oba ładunki są przegrodzone membraną z cienkiej płytki ołowianej.

Powstający dwutlenek węgla podnosząc ciśnienie (do 10-17 atm) wyrzuca ładunek gaśniczy na źródło ognia.

Działanie gaśnicze piany polega na odizolowaniu od dostępu tlenu a także zwilżaniu palnych przedmiotów zawartą w niej wodą. Gaśnice pianowe służą do gaszenia pożarów z grup A (substancje stałe np. meble) i B (płyny łatwopalne, także lżejsze od wody np. benzyna).

Gaśnicy pianowej nie wolno używać do gaszenia urządzeń elektrycznych pod napięciem, gdyż strumień piany doskonale przewodzi prąd, ani ciał reagujących chemicznie z wodą (np. karbid).

Nie należy też używać gaśnic pianowych do gaszenia rzeczy drogocennych lub wrażliwych na zamoczenie.

Gaśnice pianowe są wycofywane z użycia. Wynika to nie tylko z uwagi na ograniczony zakres zastosowania czy możliwość zamoczenia gaszonych przedmiotów. Powodem jest utylizacja zużytych ładunków z powodu utraty aktywności środka pianotwórczego (tzw. słaba piana). Wymogi ochrony środowiska podnoszą koszty utylizacji zużytych ładunków co sprawia, iż gaśnice pianowe wychodzą z użycia.

Gaśnica halonowa

Środkiem gaśniczym w tej gaśnicy są halony - chlorowcopochodne węglowodorów, wyrzucane za pomocą sprężonego azotu albo pod ciśnieniem własnych par. Działanie gaśnicze polega głównie na antykatalizie. Przeznaczone do gaszenia pożarów typu B i C a także urządzeń elektrycznych.

Gaśnice halonowe wyparły z użycia gaśnice tetrowe jednakże nie na długo.

Już w połowie lat 90. XX wieku udowodniono szkodliwy wpływ halonów na górne warstwy atmosfery (zob. dziura ozonowa) i gaśnice te, pomimo dużej skuteczności zostały na przełomie wieków wycofane ze względu na degradację środowiska naturalnego, a także powstawanie w trakcie gaszenia szkodliwych dla człowieka gazów.

Gaśnica tetrowa

gaśnica, w której środkiem gaśniczym jest czterochlorek węgla wyrzucany za pomocą sprężonego gazu (najczęściej powietrza, rzadziej azotu lub dwutlenku węgla). Gaz jest zawarty w zbiorniku gaśnicy nad lustrem środka gaśniczego.
Gaśnice tetrowe zostały całkowicie wycofane z użycia w latach 80. XX wieku. Powodem były istotne wady tetry jako środka gaśniczego.

BHP podczas pracy z prądem elektrycznym - słowniczek.

BARIERA (przeszkoda)

element chroniący przed niezamierzonym dotykiem bezpośrednim części czynnych, lecz nie chroniący przed dotykiem bezpośrednim spowodowanym działaniem rozmyślnym.

CZĘŚĆ CZYNNA

przewody lub części przewodzące urządzenia lub instalacji elektrycznej, która może się znaleźć się pod napięciem w warunkach normalnej pracy instalacji elektrycznej, lecz nie pełni funkcji przewodu ochronnego; częścią czynną jest przewód neutralny N, łącznie jest nim przewód ochronny PE ani ochronno -neutralny PEN.

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA DOSTĘPNA

część przewodząca instalacji elektrycznej dostępna dla dotyku palcem probierczym, która może być dotknięta i która w warunkach normalnej pracy instalacji nie znajduje się pod napięciem, lecz w wyniku uszkodzeni może znaleźć się pod napięciem.

CZĘŚĆ PRZEWODZĄCA OBCA

część przewodząca nie będąca częścią urządzenia ani instalacji elektrycznej, która może się znaleźć pod określonym potencjałem, zazwyczaj pod potencjałem ziemi; zalicza się do nich metalowe konstrukcje, rurociągi, przewodzące podłogi i ściany.

CZĘŚĆ JEDNOCZEŚNIE DOSTĘPNA

przewód lub część przewodząca, które mogą być dotknięte jednocześnie przez człowieka lub zwierzę: mogą nim być części czynne, części przewodzące dostępne i obce, przewody ochronne i uziomy.

DOTYK POŚREDNI

dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części przewodzących dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji.

DOTYK BEZPOŚREDNI

dotknięcie przez człowieka lub zwierzę części czynnych.

INSTALACJA ELEKTRYCZNA

Zespół urządzeń elektroenergetycznych o skoordynowanych parametrach, o napięciu znamionowym do 1000V prądu przemiennego i 1500V prądu stałego, przeznaczony do doprowadzenia energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorników. Instalacja elektryczna obejmuje przewody, aparaty i przyrządy łączeniowe, zabezpieczające, ochronne, sterujące i pomiarowe, wraz z obudowami i konstrukcjami wsporczymi, oraz odbiorniki i miejscowe źródła energii elektrycznej.

IZOLACJA DODATKOWA

odrębna izolacja zastosowana oprócz izolacji podstawowej.

IZOLACJA OCHRONNA

środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegającej na zastosowaniu izolacji podwójnej lub izolacji wzmocnionej, lub osłony izolacyjnej ochronnej.

IZOLACJA PODSTAWOWA

izolacja części czynnych zastosowana w celu zapewnienia ochrony przeciwporażeniowej podstawowej.

IZOLACJA STANOWISKA

środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na pokryciu stanowiska materiałem izolacyjnym oraz na izolowaniu od ziemi znajdujących się w zasięgu ręki części przewodzących urządzeń i części obcych połączonych ze sobą nieuziemionymi przewodami wyrównawczymi.

NAPIĘCIE BARDZO NISKIE (ELV)

Napięcie przemienne sinusoidalne o wartości skutecznej nie przekraczającej 50 V lub napięci stałe - o pomijalnym tętnieniu - o wartości średniej nie przekraczającej 120 V.

NAPIĘCIE DOTYKOWE

napięcie występujące w razie uszkodzenia izolacji między dwoma punktami, z którymi mogą się zetknąć jednocześnie ręce lub ręka i stopa człowieka; napięciem dotykowym - dla oceny zagrożenia porażeniem zwierząt w gospodarstwach hodowlanych i lecznicach - jest napięcie występujące w razie uszkodzenia izolacji między punktami, z którymi mogą się zetknąć równocześnie głowa i noga zwierzęcia.

NAPIĘCIE RAŻENIOWE DOTYKOWE

spadek napięcia na rezystancji ciała człowieka podczas przepływu prądu wywołanego napięciem dotykowym ; pojęcie stosowane obecnie głównie w technice ochrony przeciwporażeniowej w urządzeniach wysokiego napięcia.

NAPIĘCIE W MIEJSCU USZKODZENIA

napięcie występujące podczas zwarcia doziemnego między częścią przewodzącą a ziemią odniesienia.

NAPIĘCIE WZGLĘDEM ZIEMI

największe z napięć występujących długotrwale między częścią czynną urządzenia a ziemią: w sieciach lub instalacji elektrycznej o bezpośrednim uziemieni roboczym nie dotkniętej zwarciem doziemnym,

w sieci lub instalacji elektrycznej bez bezpośredniego uziemienia roboczego dotkniętej zwarciem doziemnym.

OBCIĄŻALNOŚĆ PRĄDOWA DŁUGOTRWAŁA (PRZEWODU)

maksymalna wartość prądu, który może płynąć długotrwale przez przewód o określonych warunkach bez przekroczenia dopuszczalnej temperatury przewodu.

OBWÓD FELV

(ang. functional extra - low voltage)- obwód napięcia bardzo niskiego, nie zapewniający niezawodnego oddzielenia elektrycznego od innych obwodów; obwód może mieć uziemieni robocze; napięcie bardzo niskie jest stosowane ze względów funkcjonalnych, a nie do celów ochrony przeciwporażeniowej.

OBWÓD PELV

(ang. protective extra - low voltage) - obwód napięcia bardzo niskiego, z uziemieniem roboczym, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów.

OBWÓD SELV

(ang. safety extra - low voltage) - obwód napięcia bardzo niskiego, bez uziemienia roboczego, zasilany ze źródła bezpiecznego, zapewniający niezawodne oddzielenie elektryczne od innych obwodów.

OCHRONA PRZECIWPORAŻENIOWA

zespół środków technicznych zapobiegający porażeniom prądem elektrycznym ludzi i zwierząt w normalnych i zakłóceniowych warunkach przy urządzeń elektrycznych; w urządzeniach niskiego napięcia rozróżnia się ochronę przeciwporażeniową przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa), przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa) oraz ochronę uzupełniającą.

ODBIORNIKI ENERGII ELEKTRYCZNEJ

urządzenie przeznaczone do przetwarzania energii elektrycznej w inną formę energii, np. światło, ciepło, energia mechaniczną.

POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE

elektryczne połączeni części przewodzących dostępnych i części przewodzących obcych, dokonane w celu uzyskania wyrównania potencjałów.

POŁĄCZENIE WYRÓWNAWCZE GŁÓWNE

połączenie wyrównawcze wykonane przeważnie z przyziemnej kondygnacji budynku, w pobliżu miejsca wprowadzenia sieci lub instalacji elektrycznej do budynku, np. w pobliżu złącza.

PORAŻENIE PRĄDEM ELEKTRYCZNYM

skutki patofizjologiczne wywołane przepływem prądu elektrycznego przez ciało człowieka lub zwierzęcia.

PRĄD PRZECIĄŻENIOWY

prąd przetężeniowy powstały w uszkodzonym obwodzie elektrycznym.

PRĄD RAŻENIOWY

prąd przepływający przez ciało człowieka lub zwierzęcia, który może powodować skutki patofizjologiczne.

PRĄD RÓŻNICOWY

prąd o wartości chwilowej równej sumie algebraicznej wartości chwilowych prądów płynących we wszystkich przewodach czynnych w określonym miejscu sieci lub instalacji elektrycznej; w urządzeniach napięcia przemiennego wartość skuteczna prądu różnicowego jest sumą geometryczną (wektorową) wartości skutecznych prądu płynącego we wszystkich przewodach czynnych.

PRĄD UPŁYWOWY

prąd, który w urządzeniu nie dotkniętym zwarciem płynie od części czynnych do ziemi; wielofazowym urządzeniu napięcia przemiennego wypadkowy prąd upływu jest geometryczną (wektorową) sumą prądów upływowych poszczególnych faz; zawiera ona składową czynną wynikającą z upływności izolacji, a także składową pojemnościową wynikającą z pojemności izolacji oraz pojemności przyłączonych kondensatorów.

PRĄD UZIOMOWY

część prądu jednofazowego zwarcia doziemnego odprowadzana przez rozpatrywany uziom bezpośrednio do ziemi.

PRĄD ZWARCIA

prąd przetężeniowy powstały w wyniku bezpośredniego połączenia ze sobą lub przez impedancję o pomijalnej wartości przewodów, które w normalnych warunkach pracy instalacji elektrycznej mają różne potencjały.

PRZEWÓD NEUTRALNY N

przewód połączony bezpośrednio z punktem neutralnym (zerowym) układu sieci i mogący służyć do przesyłania energii elektrycznej.

PRZEWÓD OCHRONNO - POWROTNY PER

uziemiony przewód spełniający równocześnie funkcję przewodu ochronnego PE i przewodu powrotnego R w sieci lub instalacji prądu stałego.

PRZEWÓD OCHRONNO - NEUTRALNY PEN

uziemiony przewód spełniający równocześnie funkcję przewodu ochronnego PE i przewodu neutralnego (zerowego) N.

PRZEWÓD OCHRONNY PE

uziemiony przewód stanowiący element zastosowanego środka ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej, nie podlegający obciążeniu prądami roboczymi, do którego przyłącza się przewodzące dostępne, połączone z główną szyną uziemiającą.

PRZEWÓD WYRÓWNAWCZY

przewód zapewniający wyrównanie potencjałów łączonych części.

SEPARACJA ELEKTRYCZNA

środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na zasileniu urządzenia elektrycznego za pomocą transformatora separacyjnego lub przetwornicy separacyjnej, przy czym wszystkie części czynne obwodu separowanego są niezawodnie oddzielone elektrycznie od innych obwodów i od ziemi.

SIEĆ OCHRONNA

środek ochronny przeciwporażeniowej dodatkowej, w układzie IT o stałej stanu izolacji doziemnej, polegający na połączeniu wszelkich części przewodzących dostępnych i części obcych z uziemioną siecią z przewodów ochronnych PE oraz z przewodów wyrównawczych; pojęcie to obecnie, w sposób raczej bezzasadny, jest eliminowana z użycia.

STOPIEŃ OCHRONY IP

umowna miara ochrony, zapewnionej przez obudowę, przed dotknięciem części czynnych i poruszających się mechanizmów, przedostawaniem się części stałych i wnikaniem wody, ustalona zgodnie z PN\E-08106.

TĘTNIENIE NAPIĘCIA (PRĄDU) STAŁEGO

stosunek wartości skutecznej składowej przemiennej sinusoidalnej AC do wartości średniej napięcia (prądu) stałego DC; tętnienie uważa się za pomijalne, jeżeli nie przekracza 0,10 (10 %).

TRANSFORMATOR SEPARACYJNY

transformator ochronny o napięciu wtórnym wyższym od napięcia bardzo niskiego w normalnych warunkach pracy.

UKŁAD IT

układ sieci elektrycznej rozdzielczej lub instalacji elektrycznej, w którym wszystkie części czynne są izolowane od ziemi albo jedna z nich jest uziemiona przez bezpiecznik iskiernikowy i\ lub przez dużą impedancję, a części przewodzące są uziemione.

UKŁAD OCHRONNY RÓŻNICOWOPRĄDOWY

środek ochrony przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na zastosowaniu członu pomiarowego różnicowoprądowego i urządzenia wyłączającego w razie wystąpienia nadmiernego prądu różnicowego oraz na połączeniu części przewodzących dostępnych : przewodem ochronnym PE z uziemionym punktem neutralnym ( zerowym) układu TN, albo przewodu ochronnego PE z uziemieniem pomocniczym, niezależnie od układu sieci lub instalacji.

UKŁAD TN

układ sieci elektrycznej rozdzielczej lub instalacji elektrycznej, w którym punkt neutralny (zerowy) jest bezpośrednio uziemiony, a części przewodzące dostępne są połączone przewodami ochronnymi PE i\lub przewodami ochronno- neutralnym PEN (przewodami ochronno-powrotnymi PER), w wyniku czego pętla zwarcia z częścią przewodzącą jest w całości metaliczna. Stosownie do braku lub obecności i zasięgu przewodu ochrono -neutralnego PEN (przewodu ochronno - powrotnego).

UKŁAD TT

układ sieci elektrycznej lub instalacji elektrycznej, w którym punkt neutralny (zerowy) lub przewód czynny jest bezpośredni uziemiony, a części przewodzące są połączone uziomami nie połączonymi z uziemieniem roboczym, w wyniku czego pętla zwarcia z częścią przewodzącą zamyka się przez ziemię.

URZĄDZENIE ELEKTRYCZNE

wszystkie urządzenia i elementy instalacji elektrycznej przeznaczone do wytwarzania, przekształcenia, rozdziału lub wykorzystania energii elektrycznej. Urządzeniami elektrycznymi są np. maszyny elektryczne, transformatory, aparaty, przyrządy pomiarowe, urządzenia zabezpieczające, oprzewodowanie, odbiorniki.

UZIEMIENIE

połączenie elektryczne z ziemią; uziemieniem nazywa się też urządzeni uziemiające obejmujące uziom, przewód uziemiający oraz - jeśli występują - zacisk probierczy uziomowy i szynę uziemiającą.

UZIEMIENIE OCHRONNE

środek ochronny przeciwporażeniowej dodatkowej w układzie TT oraz IT, polegający na połączeniu części przewodzących urządzenia elektrycznego z uziomem o rezystancji uziemienia skoordynowanej z charakterystyką zwarciową zabezpieczenia tego urządzenia; pojęcie obecnie eliminowane z użycia w odniesieniu do instalacji niskiego napięcia.

UZIOM

przedmiot lub zespół przedmiotów metalowych umieszczonych bezpośrednio w gruncie (ziemi) lub w betonie i ziemi, tworzący elektryczne połączenie przewodzące z ziemią

WEWNĘTRZNA LINIA ZASILANIA (WLZ), OBWÓD ROZDZIELCZY

obwód elektryczny zasilający tablice rozdzielcze (rozdzielnice), z których są zasilane obwody odbiorcze.

WYŁĄCZNIK PRZECIWPORAŻENIOWY RÓŻNICOWOPRĄDOWY

łącznik samoczynny wyposażony w człon pomiarowy i wyzwalający, wywołujący działanie (wyłączenie) w przypadku wystąpienia prądów różnicowych większych od znamionowego prądu wyzwalającego; wyłącznik różnicowo prądowy wysokoczuły to wyłącznik o znamionowym różnicowym prądzie wyzwalającym nie przekraczającym 30 mA.

ZACISK PROBIERCZY UZIOMOWY

zacisk śrubowy w przewodzi uziemiającym, przeznaczony do rozłączania przy pomiarze rezystancji uzwojeń.

ZEROWANIE

środek ochronny przeciwporażeniowej dodatkowej polegający na połączeniu części przewodzących urządzenia elektrycznego z przewodami ochronnymi PE lub z przewodem ochronno - neutralnym PEN (przewodem ochronno - powrotnym PER) układ ten o impedancji pętli zwarcia ( z tym przewodem) skoordynowanej z charakterystyką zwarciowego zabezpieczenia tegoż urządzenia; pojęcie to obecnie, w sposób raczej bezzasadny, jest eliminowane z użycia.

ZŁĄCZE INSTALACJI ELEKTRYCZNEJ

urządzenie elektryczne, w którym następuje połączenie wspólnej sieci elektrycznej rozdzielczej z instalacją elektryczną odbiorcy.

serwtech.laizsme.edu.pl

1

---