Uniwersytet Warszawski

Wydział Historyczny

Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych

Beata Dąbrowska

Numer albumu: 228891

PORADNIK BIBLIOGRAFICZNY.

JOHN RONALD REUEL TOLKIEN (1892- 1973)

Życie i twórczość

Praca licencjacka

na kierunku Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo

Praca wykonana pod kierunkiem

Dr Marianny Banackiej

Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych

Warszawa ……..

Oświadczenie kierującego pracą

Oświadczam, że niniejsza praca została przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, że spełnia ona warunki przedstawienia jej w postępowaniu o nadanie tytułu zawodowego

Data Podpis kierującego pracą

Oświadczenie autora pracy

Świadom odpowiedzialności prawnej oświadczam, że niniejsza praca licencjacka została napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treści uzyskanych w sposób niezgodny z obowiązującymi przepisami.

Oświadczam również, że przedstawiona praca nie była wcześniej przedmiotem procedur związanych z uzyskaniem tytułu zawodowego w wyższej uczelni.

Oświadczam ponadto, że niniejsza wersja pracy jest identyczna z załączoną wersją elektroniczną.

Data Podpis autora pracy.

Streszczenie

Niniejsza praca jest próbą przybliżenia dorobku twórczego angielskiego pisarza J.R. R. Tolkiena. Niniejszy tekst ukazuje ewentualnemu czytelnikowi jego książki, prace i artykuły, które przez szereg minionych lat doczekały się przekładu na język polski. W pracy tej można znaleźć krótkie opisy, które uświadamiają czytelnikom jak wielką popularność zdobyła proza Tolkiena w naszym kraju. Tekst ten jest poradnikiem bibliograficznym o charakterze bibliografii podmiotowo-przedmiotowej z ograniczonym zakresem terytorialnym do Polski oraz chronologicznym lat 1960 - 2004. Na tematy związane z wykreowanym przez profesora Tolkiena Śródziemia pisze się dziesiątki artykułów, wierszy i esejów. Krótkie adnotacje mają charakter wstępu i zachęty do zagłębienia się w świat magii Tolkiena.

Słowa kluczowe

Tolkien, poradnik, bibliografia, życie, twórczość, opis, adnotacja, książka, artykuł, Śródziemie.

Dziedzina pracy

15400 Bibliotekoznawstwo

SPIS TREŚCI

WSTĘP

Poradnik bibliograficzny „J.R.R. Tolkien (1982-1973). Życie i twórczość.” jest próbą prezentacji piśmiennictwa, opublikowanego w Polsce, na wyżej wymieniony temat. Podejmując trud opracowania niniejszego zestawienia kierowałam się chęcią przyjścia z pomocą tym wszystkim, których interesuje problematyka recepcji Tolkiena w Polsce. Praca ta jest także wynikiem moich zainteresowań twórczością J.R.R. Tolkiena. Poradnik bibliograficzny w takiej formie jest chyba pierwszym sposobem zaprezentowania twórczości Tolkiena, bo wiele jest bibliografii stworzonych przez wielbicieli i badaczy twórczości i życia Profesora. Wspomnę tu o najważniejszej, stworzonej przez prof. Jakuba Z. Lichańskiego i opublikowanej w zbiorze esejów „J.R.R. Tolkien. Recepcja Polska” 1996 roku , i która znajduje się na stronie internetowej www.bilp.uw.edu.pl

Poradnik ten obejmuje opisy , wraz z adnotacjami, książek, artykułów z czasopism, artykułów z książek, wycinków z czasopism, które ukazały się w Polsce w latach 1960-2004. Ograniczyłam się do opisów wydawnictw ogólnodostępnych, pomijając wydawnictwa klubowe, o których wspomnę w rozdziale: „ Recepcja Tolkiena w Polsce”.

Poradnik ma charakter bibliografii podmiotowo-przedmiotowej z ograniczonym zakresem terytorialnym do Polski.

Opracowanie składa się z bibliografii książek samego Tolkiena wydanych w Polsce (zaznaczam liczbę wydań, do których udało mi się dotrzeć), bibliografii artykułów z czasopism i książek, biografii i opracowań twórczości (są to zarówno wydania polskie jak i tłumaczenia wydań obcojęzycznych), recenzje na temat książek Tolkiena, opisów książek na temat filmu ( pominęłam tu artykuły na temat ekranizacji „Władcy Pierścieni”).

W osobnym rozdziale wymieniłam wydawnictwa opracowywane przez kluby fantastyki działające w kraju. Część z tych wydawnictw zakończyła już swoją działalność, a część jest wydawana nadal. Podaję w tym rozdziale ich adresy kontaktowe: pocztowe oraz internetowe.

Bibliografia jest podzielona na działy, ułożona w porządku alfabetycznym, według nazwisk autorów. Zawiera indeks autorski i tytułowy zamieszczonych prac z podaniem numerów pozycji w bibliografii, pod którymi opisy tych prac znajdują się

a także indeks chronologiczny, zaczynając od wydawnictw z roku 1960 kończąc na 2004 roku.

Opisy są sporządzone według normy PN - 82 N - 01152 - 01 - drugiego stopnia z adnotacjami.

WPROWADZENIE

1. Biografia J.R.R. Tolkiena

John Ronald Reuel Tolkien urodził się 3 stycznia 1892 roku w Bloemfontein w Afryce Południowej, jako pierworodny syn Arthura Tolkiena i Mabel z Suffieldów. „Niedługo po tym, jak skończył trzy lata, jego matka powróciła do Anglii, zabierając ze sobą Johna i młodszego syna, Hilary'ego. Tolkien nie zapamiętał nic ze swego życia w Afryce Południowej, z wyjątkiem paru słów w afrikaans i niewyraźnego wspomnienia nagiego, pylistego krajobrazu. Jego ojciec, który nie mógł porzucić pracy na stanowisku dyrektora oddziału Banku Afrykańskiego w Bloemfontein, pozostał w Afryce z zamiarem dołączenia do żony i dzieci w Anglii tak szybko, jak to tylko możliwe. Tolkien pamięta, jak ojciec malował litery „A.R. Tolkien” na rodzinnym kufrze na krótko przed ich wyjazdem. Widział go wtedy po raz ostatni i było to jedyne żywe wspomnienie, jakie o nim zachował. Parę miesięcy po tym, jak matka z dziećmi wyruszyła do Anglii, Arthur Tolkien zapadł na ostry gościec stawowy i był zmuszony odłożyć swój wyjazd do ojczyzny. W styczniu 1896 roku wciąż jeszcze niedomagał, i Mabel Tolkien postanowiła powrócić do Afryki Południowej, aby go pielęgnować.” „Po śmierci męża Mabel Tolkien czekały trudne decyzje. Nie mogła wraz z synami zamieszkać na stałe w zatłoczonej podmiejskiej willi swych rodziców, lecz jej własne środki finansowe z trudem wystarczyłyby na utrzymanie samodzielnego domu. Jej mąż zgromadził jedynie skromny kapitał, który mógł przynieść dochód nie wyższy niż trzydzieści szylingów tygodniowo, a więc zbyt mało nawet na podstawowe utrzymanie jej i obu chłopców. Zaczęła przeglądać ogłoszenia i latem 1896 roku znalazła odpowiednie i wystarczająco tanie miejsce, gdzie mogła wraz z dziećmi prowadzić niezależne życie. Ich nowy dom był ceglanym „bliźniakiem” w wiosce Sarehole, oddalonej mniej więcej o milę od południowych obrzeż Birminghamu.”

Gdy młody Tolkien miał 8 lat jego matka zmieniła wiarę. „Od tego czasu pozostał już na zawsze zdeklarowanym katolikiem, co wywarło głęboki wpływ na całe jego życie. Świadomość, że choć katolicyzm nie był wiarą jego ojca, ale był wiarą ojców jego ojca, rozpaliła i ożywiła w nim miłość do średniowiecza.”. „Pod koniec1900 roku rodzina musiała wyprowadzić się z domku, gdzie przeżyli tak szczęśliwe cztery lata, i zamieszkać w wynajętym domu w Moseley, bliżej centrum miasta.” Po krótkim czasie nowa przeprowadzka. „Czas spędzony przez Tolkiena w King's Heath był także krótki. Na początku 1902 roku rodzina przeniosła się do Edgbaston, do domu nieco tylko lepszego od budynków w slumsach,. Jedynym pocieszeniem była bliskość kościoła oratorianów, wspólnoty założonej tu ponad pięćdziesiąt lat wcześniej przez Johna Henry'ego Newmana. Była to pociech tym większa, że Mabel Tolkien odkryła w swoim nowym proboszczu, ojcu Morganie, nieocenionego przyjaciela i rozumiejącego kapłana. Ojciec Francis Xavier Morgan miał też odegrać kluczową rolę w życiu Tolkiena.” 14 listopada 1904 roku umiera matka Tolkiena. Poza rodziną, Tolkienem i jego bratem opiekuje się ojciec Morgan. W 1908 roku młody John spotyka Edith Bratt. Po kilku spotkaniach zrywa znajomość. Jest to wpływ ojca Morgana, który wściekły na Tolkiena za zaniedbania w nauce i oszustwa , przenosi go do nowej kwatery. W 1910 roku Tolkien otrzymuje stypendium w Oxfordzie, a już „w 1911 debiutuje wierszem The Battle of the Eastern Fields.” Na jesieni rozpoczyna studia na Oxfordzie. Dwa lata później odnowił znajomość z Edith, zaręcza się z nią w styczniu 1914 roku. Rok później, w czerwcu, udaje mu się skończyć studia. Zaciąga się do wojska, jako specjalista w sygnalizacji wojskowej. 22 marca 1916 roku bierze ślub z Edith, by 3 miesiące później zostać wysłanym do Francji nad Sommę. W wyniku zapadnięcia na gorączkę okopową zostaje wysłany do Anglii. Podczas dochodzenia do zdrowia zaczyna pisać zaczątki The Boook of Last Tales, która to książka dała początek „Silmarillionowi”. W tym też czasie, w roku 1917 przychodzi na świat jego pierwszy syn John Francis Reuel. Po awansie na porucznika zostaje zdemobilizowany i wraca z rodziną do Oxfordu. W 1919 rozpoczyna pracę nauczyciela akademickiego. Rok później „przenosi się do Leeds, gdzie w tamtejszym uniwersytecie podejmuje pracę jako wykładowca języka angielskiego.” W tym roku rodzi się drugi syn, Michael Hilary Reuel.

„Wkrótce po tym jak Tolkien zaczął pierwsze próbne szkice tego co miało później stać się Silmarillionem, a na długo zanim zaczął w ogóle myśleć o hobbitach, zabawiał siebie i swoje dzieci, przemieniając się raz do roku w Świętego Mikołaja. Był równie utalentowanym rysownikiem, co gawędziarzem i używał obu tych darów w każde Boże Narodzenie, tworząc coś co ostatecznie przybrało kształt Listow od Świętego Mikołaja. Pierwszy list powstał w 1920 roku, kiedy John miał trzy lata.” A „w każde kolejne Boże Narodzenie, w miarę jak John rósł i rodziły się następne dzieci, listy Świętego Mikołaja stawały się bardziej wyszukane i fantazyjne.”

W 1922 roku „wspólnie z E. V. Gordonem rozpoczyna pracę nad wydaniem Sir Gawain and the Green Knight.”. Dwa lata później Tolkien zostaje profesorem języka angielskiego w Leeds. W tym samym roku przychodzi na świat jego trzeci syn - Christopher Rewel, „ukazuje się Sir Gawain. W lecie Tolkien zostaje wybrany na profesora języka staroangielskiego w Oxfordzie.” W 1927 roku na świat przychodzi czwarte dziecko Edith i Johna - Priscilla. Trzy lata później zaczyna pracę nad Hobbitem , która trwa aż do 1936 roku, w którym to roku zostaje też „wygłoszony wykład Beowulf: the Monster and the Critics.” W międzyczasie zawiązują się Inklingowie, grupa której członkami poza Tolkienem i Lewisem są „brat Lewisa, major Warren Hamilton Lewis, Owen Barfield, Charles Williams, Lord David Cecil, Nevill Coghill, Hugo Dyson, Dr Humphrey Havard, Dorothy Sayers oraz Christopher Tolkien.”

„21 września 1937 roku zostaje opublikowany Hobbit, Tolkien rozpoczyna pracę nad Władcą Pierścieni.” Od tego czasu następuje wzrost publikacji i wykładów J.R.R. Tolkiena. Rok po roku powstają kolejne książki, opowiadania, wykłady Profesora Tolkiena, są dodruki kolejne wydania jego pierwszej Książki, czyli Hobbita. Ukazuje się Liść, dzieło NIggle”a, On Fairy - Stories, pojawiają się pierwsze tłumaczenia Hobbita, ukazuje się Rudy Dżil i jego pies. W 1949 roku kończy pracę nad Władcą Pierścieni. W latach 1954 - 55 ukazuje się kolejno w trzech tomach wydawnictwie Allen and Unwin.

Cztery lata później Tolkien przechodzi na emeryturę. Kilka lat później następuje początek „kultu” Tolkiena, głównie w Stanach Zjednoczonych. Autor wydaje Przygody Toma Bombadila, Kowala z Podlesia Większego. W 1960 roku w Polsce zostaje wydany Hobbit, w 1961-63 Władca Pierścieni.

Rok 1968 to „przeprowadzka Tolkienów do Poole, niedaleko Bournemouth.”Po kilku latach, 29 listopada 1971 umiera Edith Tolkien. Tolkien powraca do Oxfordu. Otrzymuje doktorat honoris causa Uniwersytetu w Oxfordzie oraz otrzymuje komandorię Orderu Imperium Brytyjskiego.

John Ronald Reuel Tolkien zmarł 2 września 1973 roku , w Bournemouth. Został pochowany wraz z żoną w Oxfordzie. Na płycie nagrobnej, obok ich imion są też wyryte imiona „Beren i Luthien”.

2. Recepcja J.R.R. Tolkiena w Polsce

Mityczny świat stworzony przez Tolkiena przyciągnął do siebie wielu fanów, wręcz wyznawców kultury elfów, hobbitów i krasnoludów. „Ktoś bardzo skrupulatny obliczył, że Tolkien pozostawił po sobie ponad dwieście najróżniejszych publikacji - 37 książek, 63 artykułów i 121 przekładów i opracowań tekstów napisanych w dawno wymarłych językach. Niewielką tylko część stanowią teksty, które utrwaliły sławę Tolkiena jako twórcy baśni - przeważają publikacje o charakterze naukowym.” Nie wszystkie te teksty zostały przetłumaczone na język polski, wiele z nich czeka na tłumacza, wydawcę lecz każdy z nich - te polskie czy angielskie artykuły napisane w języku szwedzkim, rozprawki o Tolkienie w języku niemieckim i wiele, wiele innych - wszystkie są szczegółowo badane i omawiane przez grupy ludzi zwących się Tolkienistami. Ruch fanowski powstały wokół twórczości J.R.R. Tolkiena rozrósł się do niewyobrażalnych rozmiarów. Nie ma chyba kraju, w którym nie powstałby jakiś klub miłośników twórczości Tolkiena.

„Twórczość pisarska Tolkiena ujawnia marzenie, które dzięki swej podstawowej konstrukcji opartej na obrazach związanych z czterema żywiołami jest tożsame z marzeniem wszystkich ludzi. Stąd nasza łatwość w odbiorze świata jego książek.” Odbiór książek Profesora ułatwiają dwie pozycje fonograficzne. „To przecież zgodnie z ideą Tolkiena - jego pieśni, jego opowieści powinny być przekazywane w bezpośrednim kontakcie narrator - słuchacze. W roku 1967, równocześnie z publikacją śpiewnika The Road Goes Ever On: A Song Cycle, wydano płytę Poems and Songs Of Middle Earth. Obok wykonawcy pojawił się tu i sam Profesor, czytający niektóre ze swych wierszy. W 1975 roku opublikowano podwójny album płytowy, przedstawiający archiwalne ( z 1952 roku) nagrania Tolkiena czytającego ( a także śpiewającego!) fragmenty Hobbita i Władcy Pierścieni.” W książce Michała Błażejewskiego J.R.R. Tolkien - powiernik pieśni szczególnie przyciąga uwagę jedno stwierdzenie: „ na początku było słowo…” Tak też można patrzeć na Tolkienowski fenomen tworzenia literackiej rzeczywistości. Na początku było słowo, język , zabawa w wymyślanie nowych wyrazów, budowanie z nich nowych języków, które mogłyby służyć do układania niezwykłych opowieści. Zaczęło się rzeczywiście od zabaw z przyjaciółmi, od „prywatnych” tajemnych języków i słów, od układania trudnych do rozszyfrowania przez postronnych wierszyków.” Oto słowo, przedmiot, którym Tolkien, pewnym jest, kochał się bawić, stało się kluczem do współczesnej literatury fantastycznej. Począwszy od słowa poprzez pojedyncze frazy powstały tajemny i fascynujące nas do tej pory języki. Języki, którymi posługiwały się nowe, całkiem nieznane istoty. Istoty, które zamieszkiwały nowe miasta, nieznane regiony północy, wschodu, dziwne krainy Rodanu, Ithilien czy Śródziemia.

Słowo, które było na początku urosło do rozmiarów Świata. Świata, który nawet po śmierci jego twórcy rozwija się i tworzy coraz to nowe elementy. Naśladowcy i fani Tolkiena zrzeszeni w klubach fantastyki spisują słowniki języków Śródziemia, tworzą mary, grafiki, eseje itp. Można ich odnaleźć „ poprzez najróżniejsze kluby i stowarzyszenia - sam Tolkien jest przykładem tego, że i w klubach mogą się dziać interesujące rzeczy. Kluby te mają charakter spontanicznej zabawy i pozbawione są tej administracyjno-formalistycznej otoczki, która dusi każdy pomysł już w zarodku i przykłada nadmierne znaczenie do funkcji, składek, sprawozdań i tego typu rzeczy. Dobry klub ma w sobie coś z natury hobbickiej (solidność i zaradność), wzbogaconej o pewne elementy elfickie (fantazja i spontaniczność). Życie klubowe „tolkienistów” rozpoczęło się bardzo wcześnie - nikt chyba nie pamięta, kto był pierwszy. Prawdopodobnie w każdym zakątku ziemi są takie stowarzyszenia przyjaciół Tolkiena i jego bohaterów. Najszacowniejszym jest The Tolkien Society założone w 1969 roku, którego członkiem był sam Tolkien. Bardzo cenione są publikacje klubowe: biuletyn Amon Hen, półrocznik Mallorn, biuletyn sekcji językowej Quettar.” „Na drugiej półkuli jest The American Tolkien Society, działające od 1974 roku. Wydają m. in. Minas Tirith Evening-Star. Oprócz tego wnoszą do ruchu fanowskiego pewien charakterystyczny dla Ameryki rys - proponują miłośników Tolkiena całą masę klubowych gadżetów: czapek, koszulek, toreb, znaczków.

W Polsce „nie zawsze pomysły „skrzyknięcia się” tolkienistów kończyły się sukcesem- wystarczy przypomnieć inicjatywę powołania Fan-Klubu im. J.R.R. Tolkiena, której patronował miesięcznik Radar i Polskie Stowarzyszenie Fantastyki. Mamy jednak i my coś interesującego. Sekcja Tolkienowska Śląskiego Klubu Fantastyki w Katowicach, opublikowała w 1984 roku pierwszy numer Gwaihira, biuletynu sekcji. Do roku 1986 ukazały się tylko cztery numery, ale sztafetę przejął potem coraz bardziej regularny miesięcznik Gwaihirzę. Obok niego ukazuję się anglojęzyczna mutacja Little Gwaihir i Wiadomości Bucklandu, stały i dość regularny biuletyn spraw bieżących.

Wydawnictwa klubowe, inaczej fanziny, wydawane w Polsce przeżywały od czasu powstania ruchu fanowskiego swoistego rodzaju wzloty i upadki. Tak, jak największe stowarzyszenie miłośników prozy Profesora Towarzystwo Hobbityczne, większość z nich ukazywała się krótką chwilę. Co prawda zdarzały się przypadki kilkuletniego ukazywania się fanowskich periodyków, jednak większość z nich ilość swoich numerów zawieszała po kilku zaledwie publikacjach. Do najbardziej poczytnych i szeroko rozpowszechnionych można zaliczyć: Dragon Helm - Klubu Fantastyki Angmar, Śródziemie - Towarzystwa Hobbitycznego czy Vingilote - Bractwa Uczonych Królewskiego Miasta Annuminas. W obecnej chwili wydawane są w większej ilości pisma internetowe, chociaż niektóre z nich mają swoje odzwierciedlenie w postaci słowa drukowanego. Takim pismem jest Simbelmyne czy Aiglos ŚKF-u, które regularnie i rzeczowo dostarczają nam coraz to nowszych i bardziej wyrafinowanych kąsków ze świata Tolkiena.

Ruch fanowski, to nie tylko kluby, chociaż te są protoplastami i inicjatorami różnych innych działań na polu tolkienizmu. Dziesiątki stron internetowych, których słowem kluczowym jest „Tolkien”, wprowadzają nas w świat wyszukanych i oryginalnych prób interpretacji i naśladownictwa twórczości Profesora. Wielu ludzi, tych zrzeszonych w klubach jak i samotnych wyznawców Śródziemia tworzą strony poświęcone Tolkienowi i jego twórczości, dodając do tego własne interpretacje, opracowania, recenzje czy ilustracje. Szczególny rozkwit tego można zaobserwować właśnie teraz, gdy film Władca Pierścieni Petera Jacksona odniósł tak oszałamiający sukces. Film spopularyzował Władcę Pierścieni, ale nie tylko, zachęcił wielu młodych ludzi do szukania i czytania czegoś więcej o Śródziemiu. Spowodował, że wielu z nich sięgnęło po Silmarillion, Hobbita, Niedokończone opowieści…

To film sprawił, że ludzie zapragnęli sielskości hobbickich smajali, magii elfickich dworów, tajemnic i przygód dalekich wypraw. I na to znalazły się odpowiedzi. Niegdyś nieliczne imprezy poświęcone Tolkienowi, teraz zapraszają każdego lata do uczestnictwa spotkaniach, dyskusjach i odtwarzaniu zwyczajów Ludów Śródziemia. „Przed” filmem konwenty fantastyki oferowały tylko panele tolkienowskie, jako część większej imprezy. W tej chwili organizowane są seminaria i konwenty poświęcone prozie Tolkiena.

• PORADNIK BIBLIOGRAFICZNY

1. KSIĄŻKI J.R.R. TOLKIENA (WYDANIA RÓŻNE)

1. Hobbit czyli tam i z powrotem

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Warszawa: Iskry, 1960

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 2. - Warszawa: Iskry, 1985

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik.- Wyd. 3.- Warszawa: Iskry, 1988

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 4. - Warszawa: Iskry, 1991

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 5, dodr. 1. - Warszawa: Iskry, 1996

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 5, dodr. 2. - Warszawa: Iskry, 1997

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 6. - Warszawa: Iskry, 1997

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 7. - Warszawa: Iskry, 1997

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 8. - Warszawa: Iskry,1998

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 9. - Warszawa: Iskry,1998

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 10. - Warszawa: Iskry, 1999

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 13. - Warszawa: Iskry, 2001

Hobbit czyli tam i z powrotem./ John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 14. - Warszawa: Iskry, 2004

Hobbit albo tam i z powrotem

Hobbit albo tam i z powrotem. / John Ronald Reuel Tolkien; przeł. Paulina Braiter; il. Alan Lee. - Mysiadło: Atlantis-Rubikon, 1997

Hobbit albo tam i z powrotem. / John Ronald Reuel Tolkien; przekł. Paulina Braiter; il. Alan Lee. - Warszawa: Amber,2000

Hobbit czyli tam i z powrotem

Hobbit czyli tam i z powrotem. / John Ronald Reuel Tolkien; przeł. Andrzej Polkowski.- Warszawa: Libros, 2002

Pierwszy przekład „Hobbita” ukazał się w Polsce w 1960 roku, jako czwarty na świecie. „Hobbit” był opowieścią pisaną dla dzieci Tolkiena, która to opowieść wywędrowała z pokoju dziecięcego i ukazała się drukiem 1937 roku. Przedstawione są w niej losy i przygody małego hobbita, Bilbo Bagginsa, i krasnoludów. Bohaterowie wspólnie przemierzają Śródziemie, aby wykraść skarb strzeżony przez smoka Smauga. Bilbo, lubiący spokój i dobre jedzenie, musi zamienić się w sprytnego włamywacza. Dzięki temu przeżyje wiele niezapomnianych przygód i zyska nowych przyjaciół. Obecnie jest to lektura szkolna.

2. Władca Pierścieni

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; t. 1-2 wiersze tłum. Włodzimierz Lewik, w t. 3 - Andrzej Nowicki . -Warszawa: Czytelnik, 1961- 1963

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze tłum. Włodzimierz Lewik . - Wyd. 2. -Warszawa: Czytelnik, 1981

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik. - Wyd. 3. - Warszawa ,Poznań: Czytelnik/CIA- Books/SVARO, 1990

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik ; il. Alan Lee. - Warszawa: Atlantis, 1992

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik ; il. Alan Lee. - Wyd. 2. - Warszawa: Atlantis, 1997

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik, Andrzej Nowicki, Tadeusz Andrzej Olszański, Maria Skibniewska. - Warszawa: Muza EMPiK , 1996

Władca Pierścieni /John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik, Andrzej Nowicki, Tadeusz Andrzej Olszański, Maria Skibniewska. - Warszawa: Muza EMPiK , 2003

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska; wiersze przeł. Włodzimierz Lewik, Andrzej Nowicki, Tadeusz Andrzej Olszański, Maria Skibniewska. - Warszawa: Muza EMPiK , 2004

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Jerzy Łoziński. - Poznań: Zysk S-ka. Wydaw.,1996-1997

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Jerzy Łoziński. - Poznań: Zysk S-ka. Wydaw., 2001

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Jerzy Łoziński. - Libros, 2002

Władca Pierścieni / John John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Cezary i Maria Frąc . - Warszawa: Amber, 2001

Władca Pierścieni / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Cezary i Maria Frąc . - Warszawa: Amber, 2003

Po raz pierwszy wydany w Polsce w latach 1961-63, w tłumaczeniu Marii Skibniewskiej, w latach 90-tych pojawiają się kolejne tłumaczenia. Historia opowiedziana we „Władcy Pierścieni” rozpoczyna się w sześćdziesiąt lat po tym jak Bilbo wrócił z przygody opisanej w „Hobbicie”. Dowiadujemy się, że pierścień, który posiada, jest Jedynym Pierścieniem, Pierścieniem Rządzącym - przyczyną rozgrywających się na świecie wydarzeń. Pierścień ten musi opuścić Sire. Zadania tego podejmuje się Frodo, bratanek Bilba. Dołączają do niego Sam, Merry i Pippin. Muszą stawić czoło siłom Ciemności, Czarnym Jeźdźcom. W trudnym zadaniu pomagają im przedstawiciele innych ras Śródziemna, ludzie: Aragon, Boromir, elf: Legolas, krasnolud: Gimli. Mentorem i przewodnikiem wyprawy jest czarodziej Gandalf. Tak formuje się Drużyna, której celem stanie się zniszczenie Pierścienia, aby to zrobić muszą dotrzeć do Ognistej Góry w Mordorze. Opowiedziane są koleje ich trudnej drogi, drogi pełnej przeciwieństw, niespodzianek, cierpienia, drogi, której celem jest ocalenie Śródziemia.

3. Rudy Dżil i jego pies

Rudy Dżil i jego pies. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Iskry, 1962

Rudy Dżil i jego pies. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Wyd. 2. - Warszawa: Iskry, 1965,

Rudy Dżil i jego pies. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber, 1997 

Utwór z pogranicza powiastki filozoficznej i baśni. Rudy Dżil to osadzona w baśniowo-historycznych realiach wczesnośredniowiecznej Anglii, historia sprytnego i zuchwałego wieśniaka, który pokonał i oswoił smoka.

4. Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego.

Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Iskry, 1980

Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Wyd. 2. - Warszawa: Iskry, 1989

W tym wydaniu obok „Rudego Dżila i jego psa” znajduje się „Kowal z Podlesia Większego”. Utwór ten ma charakter moralitetu. Przedstawia dzieje człowieka obdarowanego w dzieciństwie Czarodziejską Gwiazdą, odbywającego wspaniałe wędrówki do Krainy Czarów. Znajdujemy tu subtelny humor z elementami groteski, atmosferę baśniowej fantastyki. Jest to opowieść o tym, że nie wszystko musi być proste i jasne.

5. Kowal z Podlesia Większego

Kowal z Podlesia Większego. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber, 1997

6. Tolkien dzieciom

Tolkien dzieciom. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska, Agnieszka Kreczmar. - Warszawa: Iskry, 1994

Książka ta zawiera w sobie takie opowiadania jak: „Rudy Dżil i jego pies”, „Kowal z Podlesia Większego”, „ Przygody Toma Bombadila”. ”Przygody Toma Bombadila” to zbiór wierszy, z których część możemy znaleźć we „Władcy Pierścieni”. Wiersze te przedstawiają Toma Bombadila, legendy o nim przechowywane przez Hobbistów. Wiersze opisują wypadki z końca III Ery, rozszerzenie horyzontów mieszkańców Shire , dzięki kontaktom z elfami i ludźmi. Zbiór ten jest kolejnym, w nowej formie, wydaniem utworów dla dzieci.

7. Silmarillion

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Czytelnik, 1985

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Czytelnik, 1990

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber,1996

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber,1998

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber, 2003

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Amber, 2004

Silmarillion. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Maria Skibniewska. - Warszawa: Atlantis 1998

Wydana po śmierci Tolkiena historia Śródziemia od jego początków, uporządkowana i opublikowana przez syna , Christophera Tolkiena, zgodnie z intencją autora. „Silmarillion” powstał na podstawie licznych zapisków, gotowych fragmentów. Utwór zawiera historię Śródziemia do III Ery i wydarzeń opisanych we „Władcy Pierścieni”, rzucając wiele światła na Wojnę o Pierścień i stanowi obok „Władcy Pierścieni” i „Hobbita” zasadniczy kanon dzieł Tolkiena. Zawarte są w niej: Historia Silmarilów, Muzyka Ainurów, Historia Valarów. Upadek Numenoru i Pierścienie Władzy są odrębnymi utworami. Zawarty jest tu też indeks imion własnych.

8. Niedokończone opowieści Númenoru i Śródziemia

Niedokończone opowieści Númenoru i Śródziemia. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Paulina Braiter, Agnieszka Sylwanowicz . - Warszawa: Atlantis, 1994

Zbiór kilkunastu opowieści, podzielony na części odpowiadające trzem erom świata. Obok właściwych tekstów znajdują się obszerne komentarze i przypisy. Dołączony jest obszerny indeks haseł i nazw własnych. Części zawierają m. in. Utwory: O Tuorze i jego przybyciu do Gondolinu. Opis wyspy Numenor, Historię Galadrieli i Keleborna, Przyjaźń Gondoru z Rohanem, Poszukiwanie Pierścienia. Część czwarta opowiada o Dunedainach, Istarich, Palantirach. Jest to wydanie luksusowe z ilustracjami Jacka Kopalskiego.

Niedokończone opowieści. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Radosław Kot. - T. 1-3. - Warszawa: Amber, 1995-1996

Wydanie w miękkiej oprawie podzielone na trzy tomy. Zawartość treści jest taka sama jak w wydaniu Atlantisu.

9. Listy od Świętego Mikołaja

Listy od Świętego Mikołaja. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Magda Iwińska, Hanna i Piotr Paszkiewiczowie. - Poznań: Rebis, 1994

Listy, które pisał Tolkien dla swoich dzieci od roku 1920 przez kolejnych 20 lat. W listach opisuje domostwo Świętego Mikołaja, jego przyjaciół, istoty, które żyją na dalekiej północy: gnomy, gobliny i śnieżne elfy. W książce zamieszczonych jest kilka listów pisanych ręką Świętego Mikołaja. Przedstawione są ilustracje, wykonane przez Tolkiena, które wysłał dzieciom. Na końcu zamieszczony jest alfabet goblinów i list napisany tym alfabetem. Prezentowane są tutaj listy z lat 1925 do 1937.

10. Listy Świętego Mikołaja

Listy Świętego Mikołaja. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Paulina Braiter - Ziemkiewicz. - Poznań: Zysk i S-ka. Wydaw., 2001

Listy te są bogatszym wydaniem niż „Listy od Świętego Mikołaja”.

11. Drzewo i liść. Mythopoeia

Drzewo i liść. Mythopoeia. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Joanna Kokot, Marek Obarski, Krzysztof Sokołowski. - Poznań: Zysk i S-ka Wydawn., 1994

Drzewo i liść. Mythopoeia. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Joanna Kokot, Jakub Z.Lichański, Krzysztof Sokołowski. - Poznań; Zysk i S-ka Wydaw., 2000

Książka zawiera esej „O baśniach”, opowiadanie „Liść, dzieło Niggle'a” oraz poemat „Mythopoeia”. Esej i opowiadanie są ze sobą ściśle powiązane, oba wykorzystują symbolikę drzewa i liścia, i mówią o sztuce tworzenia. „Mythopoeia” to poemat o tworzeniu mitu, w którym miłośnik mitu podważa poglądy wroga mitu. Oba tłumaczenia różnią się osobą tłumacza „Mythopoei”.

12. Księga zaginionych opowieści

Księga zaginionych opowieści . / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Magda Pietrzak-Merta. - Warszawa: Atlantis, 1995

Księga ta stanowi najwcześniejsze dokonanie Tolkiena w dziedzinie literatury fantastycznej. Po raz pierwszy pojawiają się tu Malarowie, Dzieci Iluvatara, elfy i ludzie, krasnoludy i orkowie oraz krainy, w których została umiejscowiona ich historia: Valinor i Śródziemie. Tekst opracowany jest przez Christophera Tolkiena, każda opowieść posiada komentarz, załączone są liczne zmiany w nazwach, komentarz lingwistyczny zawarty jest w indeksie nazw na końcu książki; można tam odnaleźć informacje na temat języka elfów. Jest to I część Historii Śródziemia: The Book of Lost Tales.

13. Ostatnie legendy Śródziemia

Ostatnie legendy Śródziemia. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Magda Pietrzak-Merta. - Warszawa: Atlantis, 1996

Jest to II część „Księgi zaginionych opowieści”. Utwory zostały tutaj ułożone na podobnej zasadzie jak w „Księdze zaginionych opowieści”. Zawarte są w niej: Opowieść o Tinuviel, Turambar i Foalokę, historia Eriola lub AElfwinego , opis upadku Gondolinu oraz koniec legend. Jest to II część The Book of Lost Tales. Jest to tak jak “Księga zaginionych opowieści” swoiste uzupełnienie historii i mitów przedstawionych w „Simarillionie”.

Ostatnie legendy Śródziemia. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum Radosław Kot. - T.1-3. - Warszawa : Amber, 1998

Wydanie w trzech tomach, w miękkiej oprawie.

14. Przygody Toma Bombadila

Przygody Toma Bombadila. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Aleksandra Jagiełowicz. - Warszawa: Amber , 1997

Nowe tłumaczenie wierszy o Tomie Bombadilu

15. Gospodarz Giles z Ham

Gospodarz Giles z Ham. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Cezary Frąc. - Warszawa: Amber, 2002

Nowe tłumaczenie utworu znanego jako „Rudy Dżil i jego pies”

16. Pan Gawen i Zielony Rycerz. Perła. Król Orfeo

Pan Gawen i Zielony Rycerz. Perła. Król Orfeo. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Andrzej Wicher. - Warszawa: Amber, 1997

Poematy są częścią unikatowego średniowiecznego rękopisu. Napisane są przez nieznanego autora, a tylko przełożone przez Tolkiena na język angielski. ”Perła” to opowieść uznawana za elegię na śmierć dziecka. „Król Orfo” poemat, który powstał najprawdopodobniej w północnej Anglii w 1330 roku, opowiada o podróży i przygodach króla, który wyrusza w świat w przebraniu nędzarza.

17. Władca Pierścieni - wiersze

Władca Pierścieni - wiersze. / John Ronald Reuel Tolkien; tłum. Tadeusz A. Olszański. - Warszawa: Amber, 1998

Zbiór wierszy w tłumaczeniu Tadeusza A. Olszańskiego, z ilustracjami Alana Lee. Są to wypisy wierszy z „Władcy Pierścieni” . Wiersze te mają przeważnie charakter elficki i hobbicki.

18. Łazikanty

Łazikanty. / John Ronald Reuel Tolkien; przeł. Paulina Braiter. - Warszawa: Prószyński i

S-ka, 1998

Opowieść o psie Łaziku, który zamieniony w zabawkę przez czarodzieja, usiłuje odzyskać dawną postać i wrócić do domu. Przeżywa mnóstwo przygód, trafia na Księżyci dno oceanu, spotyka smoka i węża morskiego, syreny, magiczne istoty. Opowieść tę napisał Tolkien dla dzieci w związku z pewnym wypadkiem, który spotkał jego syna Michaela. W książce znajdują się ilustracje samego Tolkiena.

19. Listy

Listy. / red. Humphrey Carpenter, współpr. Christopher Tolkien; tłum. Agnieszka Sylwanowicz. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 2000

Twórca bajecznego Śródziemia był jednym z najwytrwalszych korespondentów ubiegłego stulecia. Pisał do swoich wydawców, rodziny, przyjaciół oraz do miłośników swych książek. Listy przedstawiają fascynujący portret Tolkiena , jako gawędziarza, uczonego, katolika, ojca i obserwatora otaczającego go świata. Pokazują nam jego twórczy geniusz oraz plan stworzenia nowego świata - Śródziemia.

20. Potwory i krytycy

Potwory i krytycy. / red. Christopher Tolkien; tłum. Tadeusz.Andrzej Olszański. - Poznań Zysk i S-ka Wydaw., 2000

Eseje zebrane w tym zbiorze były prezentowane podczas wykładów w większości nawiązują one do studiów nad literaturą średniowieczną. Dotyczą m.in.: „Beowulfa”, poematu „Pan Gawen i Zielony Rycerz”. Inne eseje to teksty „O baśniach”, „Angielski i walijski”, „Tajny nałóg”, „Adres pożegnalny”. Książka ta może być interesująca nie tylko dla fanów Tolkiena.

2. FRAGMENTY UTWORÓW

1. Liść, dzieło Niggle'a. / J.R.R. Tolkien; tłum. Krzysztof Sokołowski // „ Fantastyka”. - 1985 nr 2 s. 7-11

2. Liść Drobniaka. / J.R.R. Tolkien; tłum. Józef Brodzki // „Życie i Myśl”. - 1994 nr 4

3. Mythopoeia. / J.R.R. Tolkien, tłum. Agnieszka i Jakub Z. Lichańscy. // „ Gnosis”. - nr 7 . - (1995) s. 37-39.

• 4. Listy gwiazdkowe: ( 1925, 1933, 1935, 1939- list ostatni). / J.R.R. Tolkien; tłum. Hanna Truba, Piotr Paszkiewicz // „ Ład” . - 1982 nr 38 s. 6

• 5. O Tuorze i jego przybyciu do Gondolinu. / J.R.R. Tolkien; tłum. Paulina Braiter // „ Nowa Fantastyka” . - 1994 nr 9 s. 3-16

• 6. Silmarillion. / J.R.R. Tolkien; tłum. Maria Skibniewska // „ Radar” . - 1984 nr 51 / 52

Silmarillion. / J.R.R. Tolkien; tłum. Maria Skibniewska // „ Radar” . -1985 nr 3- 51 / 52 ( bez 14/15)

Silmarillion. / J.R.R. Tolkien; tłum. Maria Skibniewska // „ Radar” . - 1986 nr 1-13

7. Opowieść o Tinúviel. / J.R.R. Tolkien; tłum. Magda i Tomasz Merta // „Nowa Fantastyka” . - 1995 nr 9 s. 3-16, 25-26

• 8. Turambar i Foalókë. / J.R.R. Tolkien; tłum. Magda Pietrzak-Merta // „Nowa Fantastyka” . - 1996 nr 9 s. 3-16 i 10

Turambar i Foalókë. Cz. 2. / J.R.R. Tolkien; tłum. Magda Pietrzak-Merta // „Nowa Fantastyka” . - 1996 nr 10 s. 9-16, 25-26

3. ARTYKUŁY O PROZIE

3.1 CZASOPISMA

1. Babuchowski Szymon

Chrześcijański dramat dziejów. / Szymon Babuchowski // Gość Niedzielny. - 2003 nr 39 s. 33

Artykuł został napisany w rocznicę śmierci J.R.R. Tolkiena. Autor porównuje utwory J.R.R. Tolkiena i C.S. Lewisa pod względem historii tworzonych światów, upadku stworzenia, odkupienia i głoszenia Dobrej Nowiny. Człowiek, w utworach tych, traktowany jest, jako bohater kolejnego dramatu dziejów. Utwory są próbą pokazania rzeczywistości takiej, której dopiero oczekujemy.

2. Banaszkiewicz Jacek

O prawdzie i zmyśleniu u Tolkiena. / Jacek Banaszkiewicz; rozm. przepr. Aleksander Pawlicki // Gutenberg. - 2002 nr 1 s. 12-17

Jest to wywiad z Jackiem Banaszkiewiczem, profesorem historii na UW i UMCS w Lublinie, badaczem średniowiecza i miłośnikiem twórczości J.R.R. Tolkiena. Przedstawiona jest tu rozmowa o tzw. społeczeństwie tolkienowskim, które ma składniki kulturowego średniowiecza i antyku. Profesor Banaszkiewicz wypowiada się na temat roli eposu we współczesnym świecie.

3. Bardel Michał

Byłem hobbitem. / Michał Bardel // Znak. - 2004 nr 9 s. 80-85

Sekretarz redakcji „Znaku”, wykładowca w Wyższej Szkole Europejskiej im. Ks. J. Tischnera w Krakowie. Opowiada o świecie zrodzonym w wyobraźni Tolkiena, który był dla niego drugim domem. Popularność Tolkiena wywodzi się stąd, że jego świat przez niego stworzony jest światem prawdziwym. Porusza problem mitu, prawdziwości i ich kreacji w świecie literackim .

4. Bardel Michał

Pierworodni. / Michał Bardel // Studium . - nr 9. - ( 1997) s. 121-125

Autor przedstawia wykład o Elfach. Zawiera on historię ludu, propozycję reguł nazewniczych związanych z ludem elfickim oraz rodowód poszczególnych szczepów elfickich. Traktat to opowieść o powstaniu i dziejach ludu elfickiego od Początku do końca III Ery, o podziale na Elfy Zachodnie - Elearów i na Elfy Wschodnie - Avarich. Wiele tu odwołań i odesłań do „ Quenta Silmarillion” J.R.R. Tolkiena.

5. Bardel Michał, Grabowski Maciej, Kot Dobrosław

J.R.R. Tolkien - geniusz czy nieszkodliwy schizofrenik? / Michał Bardel, Maciej Grabowski, Dobrosław Kot; rozm. przepr. Ewa Kołodziejczyk // Studium. -nr 9 (1997) s. 115-119

Jest to rozmowa z członkami klubu fantastyki, zrzeszających miłośników prozy Tolkiena, nosi on nazwę Bractwo Uczonych Królewskiego Miasta Annuminas. Loża Tolkienowska, bo i taka nazwa przyjęła się wśród członków klubu powstała w 1992 roku. Wydają oni periodyk o nazwie „Vingilote”, w którym zamieszczają wszystkie swoje teksty nawiązujące do twórczości J.R.R. Tolkiena. Piszą prace, traktaty naukowe , sięgają do wiedzy z różnych dziedzin: humanistyki, etnologii, geografii, historii, filozofii, językoznawstwa. Jest opisany podział na tzw. cztery katedry. Przedstawiają drogę nowicjusza w Bractwie.

6. Bilska Anna

Odpowiedzialność za świat./ Anna Bilska// Radar.-1985 nr 1 s. 14-15, il.

Autorka w swoim artykule porusza problem mitu w twórczości Tolkiena. O tym, że czerpie on z mitologii, z podań celtyckich, germańskich, aby stworzyć świat prawdziwy, który stanie się podstawą do zbudowania kosmologii. Ważną sprawą jest zmaganie między Dobrem a Złem. Autorka przedstawia wiele przykładów, które udowadniają prawdziwość świata Tolkiena.

7. Błażejewski Michał

John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973). / Michał Błażejewski // Sfinks. Magazyn Informacyjny SF&F Księgarnia Verbum 2”. - 1995 nr 3(7) s.3-10.

Przedstawiony został krótki rys biograficzny. Pokazane są okładki jednych z pierwszych wydań książek Tolkiena w Polsce. Porusza się problem tłumaczenia książek, stworzenia porządnej bibliografii polskich tekstów na temat „Profesora” i jego twórczości. Wspomina się również o Sekcji Tolkienowskiej Śląskiego Klubu Fantastyki.

8. Borkowicz Jacek

Tolkien - współczesny Homer. / Jacek Borkowicz // Więź. - 2002 nr 3 s. 133-137

Notka biograficzna na temat Tolkiena. Opowieść jest mocno osadzona w czasie, przestrzeni. Opisy krain Śródziemia przypominają opis współczesnej Europy. Świat ten jest w pełni autonomiczny. Autor pisze tu o różnorodności ras i języków Śródziemia, i wpływie na tę różnorodność zainteresowania Tolkiena starymi językami. Porównuje twórczość i samego Tolkiena do Homera.

9. Braiter Paulina

Zabawa z dawna oczekiwana. / Paulina Braiter / Nowa Fantastyka. - 1992 nr 2 s. 64-65

Jest to relacja ze spotkania, konwentu fantastyki zorganizowanego z okazji setnej rocznicy urodzin Tolkiena. Z tej okazji połączono dwa doroczne konwenty: Oxonmoot i Mythcon w oxfordzkim Keble College. Program konwentu zawierał kilkadziesiąt wykładów, monodramy, wystawy, wizytę u Priscilli Tolkien. Polskę reprezentowała dziewięcioosobowa grupa fanów.

10. Chęcińska Urszula

Z tolkienowskiej nostalgii. / Urszula Chęcińska // Pogranicza. - 2002 nr 4 s. 119-121

Szkic poświęcony Tolkienowi i jego zdolnościom językowym. Zamiłowanie do badania starych języków, często wymarłych języków, często powoduje tworzenie przez niego nowych, odmiennych, aczkolwiek z widocznym wpływem staroangielskiego, języków. Wielki wpływ na Tolkiena miała matka, Maybel poprzez swoje opowieści i pieśniami. Autorka pisze także o ekranizacji „Władcy Pierścieni” w kontekście kwestii językowych, które ważne są także dla reżysera filmu, Petera Jacksona.

11. Czarnecka Katarzyna

Bóg jest Panem aniołów i ludzi i elfów: chrześcijańskie elementy we „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena. / Katarzyna Czarnecka // Przegląd Powszechny. - 2003 nr 7/8 s. 173-185

Głęboka wiara Tolkiena ma odbicie w jego twórczości. Autorka pokazuje wiele chrześcijańskich odniesień do książki, jest to „ prawdziwa i ważna opowieść o sprawach najważniejszych”. Porusza sprawę powołania, konfrontacji dobra ze złem i konsekwencji wyborów, jakich dokonują bohaterowie. Uważa, że Tolkien przedstawia sprawy trudne współczesnym w taki sposób by były zrozumiałe i mogły do nich dotrzeć.

12. Czeżyk Mariola

Extratextual perspectives of two trilogies. / Mariola Czyżyk // Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Filologia Angielska. - 1988 nr 8 s. 75-89

Artykuł stanowi omówienie wybranych motywów pełniących rolę w organizacji modelu świata w dwóch trylogiach: „Władca Pierścieni” J.R.R. Tolkiena i „Ziemiomorze” Urszuli K. Le Guin. Motywy te mają poszerzyć czytelniczą wiedzę o różnych filozofiach, religiach i mitologiach świata. Artykuł w języku angielskim, streszczenie w języku polskim. Zawiera rysunki i tabele.

13. Fairburn Elwin

Tolkien: mitologia dla Anglii. / Elwin Fairburn; przeł. Jarosław Tomaszewicz // Nowa Fantastyka. - 1994 nr 9 s. 65-67

Artykuł pochodzi z brytyjskiego pisma, tzw. nowej prawicy „Perspectives” z 1992 roku. Omawia jak Tolkien kreował świat, sposób , w jaki starał się stworzyć mit narodowy, „mitologię dla Anglii”. Przedstawia poglądy Tolkiena na kosmopolityzm, demokrację, materializm, na faszyzm i jego nacisk na zachowanie tożsamości narodowej.

14. Fiałkowski Tomasz

Tolkien : hobbici i krytycy. / Tomasz Fiałkowski // Tygodnik Powszechny . - 2002 nr 8 s.8-9

Jest to szkic na temat Tolkiena. Są tu przedstawione elementy twórczości autora „Władcy Pierścieni”, jego biografii i twórczości od momentu dorastania, wpływu wychowania na twórczość, by w pewnym momencie przejść do opisu kolejnych wydawanych dzieł. Wykorzystuje w artykule fragmenty utworów. Fiałkowski porusza temat akceptacji i krytycyzmu wobec twórczości Tolkiena. Dlaczego Tolkien z jednej strony jest uwielbiany, a z drugiej krytykowany. Co jest w jego prozie takiego i w nim samym, że wzbudza tak wiele kontrowersji.

15. Fulińska Agnieszka

W krainie starożytnych elfów. J.R.R. Tolkien (1892-1973). / Agnieszka Fulińska // Tygodnik Powszechny . - 1993 nr 16 s. 7

Artykuł powstał w rocznicę śmierci J.R.R. Tolkiena. Autorka opisuje powstanie „Hobbita” i „ Władcy Pierścieni” jako wyraz lingwistycznej pasji pisarza, który stworzył swoją własną mitologię, zapełniając lukę historii dawnej Brytanii. Stworzył nowy świat fikcji przyporządkowując mu nowe języki, kulturę i historię. Na potrzeby własnej mitologii stworzył obraz świata, w którym kultura oraz sztuka były w równym stopniu związane ze słowem pisanym i mówionym.

16. Garbowski Christopher

J.R.R. Tolkien: między sprawiedliwością a nadzieją. / Christopher Grabowski // Przegląd Powszechny. - 1997 nr 1 s.80-86.

Przedstawia Tolkiena jako najpoczytniejszego pisarza chrześcijańskiego, mimo że nie posługuje się on otwarcie symboliką chrześcijańską. Porusza problem nadziei, dobra i zła, symboliczne są też daty. Ważną rolę w świecie Śródziemna odgrywa los. Los , który mogą kształtować tylko ludzie. Los- wyrok Boga. Twórczość Tolkiena wyraża tęsknotę za Bogiem sprawiedliwym i miłosiernym. Opisuje „Silmarillion”, który przez środowisko tolkienistów nazywany jest Biblią Śródziemia, utwór który odbiorcom przywodzi na myśl Biblijną Księgę Rodzaju.

17. Grzędowicz Jarosław

Władca wyobraźni. / Jarosław Grzędowicz // Gazeta Polska. - 2002 nr 10 s. 12-13

Autor tłumaczy co to jest fantasy. Stara się wyjaśnić z czego wynika tak wielka popularność Tolkiena. Zwraca on uwagę na powrót w literaturze do archetypu, na wynikającą z tego atrakcyjność świata fantasy. Artykuł zawiera zdjęcia z ekranizacji „Władcy Pierścieni”. Nawiązując do obecnego boomu tolkienowskiego, Grzędowicz pisze także o fenomenie gier RPG.

18. Gumkowski Marek

Przybywajcie do Śródziemia. / Marek Gumkowski // Polityka . - 1997 nr 7 s. 54 - 55

Autor pisze o entuzjastach, którzy zakładają sekcje i kluby tolkienowskie. W jaki sposób można wytłumaczyć fenomen książek Tolkiena. Wzbudzają onewiele kontrowersji, z jednej strony są uwielbiane, z drugiej krytykowane. Mimo, że interpretacja tekstu jest trudna, można odczytywać go jako alegorię do wydarzeń współczesnych. Autor wspomina o pierwszych przekładach na języki narodowe, i także na język polski w latach 60-ych XX wieku.

19. Juszczak Wiesław

„Władca Pierścieni”: „zmyślenie” i „prawda”. /Wiesław Juszczak // Tygodnik Powszechny. - 2002 nr 11 s. 8-9

Film „Władca Pierścieni”, to wydarzenie kulturalne początku wieku nie tylko w Polsce. Juszczak pisze o swoich wrażeniach , kiedy to poznał pisarstwo Tolkiena, było ono dla niego: „ jak powrót do dzieciństwa”. Nawiązuje do książek Daniela Grotty i Humphrey'a Carpentera, dwóch biografii Tolkiena, opisuje ich wrażenia i uczucie do Tolkiena i jego prozy. W artykule docieka jak w naszej współczesnej, racjonalnej kulturze mógł powstać epos, gatunek literacki nie współczesny.

20. Kamińska Dorota Anna

Baggins czy Pytlik czyli jak przetłumaczyć Tolkiena. / Anna Dorota Kamińska // Nowa Fantastyka. - 1996 nr 9 s. 67-68

Autorka artykułu podaje propozycje tłumaczenia w nowy sposób dzieła Tolkiena. Opisuje przekład Marii Skibniewskiej, który nie wszystkich zadowala. Polskiemu przekładowi przedstawia czeski sposób tłumaczenia, Stanislavy Posustovej. Autorka artykułu pisze o nazwach własnych, które wg niej w czeskiej wersji są bardziej przystępne i w ciekawszy sposób oddają klimat tolkienowskiego świata.

21. Korulska Ewa

Tolkien- lektura albo gra z tekstem. /Ewa Kotulska // Nowa Polszczyzna. -1997 nr 4 s. 32-36

Opisuje przygodę z Tolkienem. Jest to pokazanie zajęć z młodzieżą szkolną. Zajęcia te z uczniami, do których sami się przygotowali, odbyły się w ramach „zielonej szkoły”. Autorka zauważa, że wydarzenie to miało charakter niepowtarzalny, wyzwoliło w uczniach aktywność i pomysłowość, stworzyło też płaszczyznę porozumienia i kontaktu między dziećmi i nauczycielami.

22. Kot Radosław

Którędy do Śródziemia? / Radosław Kot // Argumenty . -1986 nr 12 s. 12

Śródziemie to kraina stworzona przez wyobraźnię Tolkiena. Autor przedstawia nam problemy w zakwalifikowaniu „Władcy Pierścieni” pod względem literackim. Mamy wiele możliwości odczytywania dzieła Tolkiena, pod względem społecznym może być odczytane jako utopia, pod względem moralnym jako baśń, od strony światopoglądowej zaś jako mit o stworzeniu świata. Literatura fantasy, o której pisze autor jest dalekim krewnym literatury SF, ale staje się modna przyćmiewając klasyczną SF.

23. Kubiak Krzysztof

Przypominamy świat Śródziemia. Próba etnologicznego odczytania “ Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena. / Krzysztof Kubiak // Etnografia Polska. - t. 28.- 1984 z. 2 s. 270-283

Przedstawiono tu kilka możliwości analizy etnologicznej pracy Tolkiena. Autor porównuje dwa opozycyjne wobec siebie światy: Krainę Śródziemna i Mordor pod względem etyki, kultury, systemu politycznego, czasu, zamieszkujących je ludzi i innych istot a także krajobrazu, kolorów, topografii a nawet wiatru. W osobnej tabeli przedstawia proces inicjacji głównych bohaterów, ich funkcje społeczne, stan cywilny, kontakt ze śmiercią przed wyruszeniem na wyprawę i po jej zwycięskim zakończeniu. Swoje wyniki analiz przedstawia za pomocą wykresów i tabel.

24. Kuncewicz Piotr

Tolkien czyli świat. / Piotr Kuncewicz // Współczesność. - 1963 nr 24 s. 9.

Świat baśni stworzony przez Tolkiena, to świat samowystarczalny, stworzony dokładnie pod względem historycznym, geograficznym. Zwraca uwagę na szeroki zasięg związków filologicznych, ukazuje wątki historyczne, a także na brak wzmianek o religii i kościołach. Pokazuje na dramat zbiorowości, historii, świata. Według Kuncewicza „Władca Pierścieni” jest wielką baśnią , która zasługuje na uwagę. Mimo , że książka ta uważana jest za baśń, przez swoją złożoność kreowanego świata, jest skierowana bardziej dla dorosłych niż do dzieci. Artykuł ten będzie zamieszczony w książce „Samotni wobec historii”.

25. Lichański Jakub Zdzisław

Człowiek, który stworzył Imperium Ciemności. / Jakub Zdzisław Lichański // Kurier Polski . -1992 nr 43 s. 4

Artykuł napisany w 100-lecie urodzin J.R.R.Tolkiena. Autor zwraca uwagę na zdumiewające zjawisko, jakim jest twórczość Tolkiena we współczesnej literaturze i jego niesłabnącą popularność. Lichański stara się odpowiedzieć na pytanie: dlaczego?. Dlatego, że Tolkien ma dar opowiadania, korzysta z kultury północy, zrekonstruował język elfów. Proza Tolkiena jest „jak powrót do korzeni, do domu rodzinnego”.

26. Lichański Jakub Zdzisław

Epos i retoryka. Przypadek Tolkiena. / Jakub Zdzisław Lichański // Acta Universitas Wratislaviensis, Literatura. - nr 7. -(1998) s.87-101

Artykuł ten jest fragmentem większej całości. Próba charakterystyki powieści i czym ona jest. Czy „Władca Pierścieni” jest powieścią czy eposem. Przedstawia sugestie Arystotelesa dotyczące eposu, cech dzieła epickiego. Stara się spojrzeć w ten sposób na utwór Tolkiena.

27. Lichański Jakub Zdzisław

Jak Shire zostało Włością? // Jakub Zdzisław Licheński; rozm. przepr. Konrad Bańkowski // Nowa Fantastyka. - 1998 nr 3 s.70 -71

Rozmowa przeprowadzona przez Konrada Bańkowskiego. Rozmówcy poruszają problem tłumaczenia „Władcy Pierścieni” przez Jerzego Łozińskiego. Prof. Lichański, jako jeden konsultantów przekładu mówi o trudnościach w stworzeniu dobrego przekładu, o polonizacji nazw własnych. Rozmówcy zgadzają się na to lecz nie na proponowane zmiany obyczajów. Lichański mówi w jaki sposób radzono sobie ze stroną techniczną tłumaczonego tekstu. Rozmowa schodzi na temat możliwości zekranizowania powieści.

28. Lichański Jakub Zdzisław

J.R.R. Tolkien. / Jakub Zdzisław Lichański // Twórczość. - 1993 nr 12 s. 131-134.

Mówi o fenomenie Tolkiena. Proza ta posiada konwencję opisu realistycznego, a jego źródłami są język, legendy, pieśni. Świat tolkienowski można dowolnie interpretować, jako baśń, przypowieść pełną mitów i symboli, opowieść realistyczną, a nawet jako fragment pradawnych Kronik.

29. Lichański Jakub Zdzisław

Mythopoeia J.R.R. Tolkiena. / Jakub Zdzisław Lichański // Gnosis. - z. 7. - (1995) s. 32-39

Autor porusza problem mitu w odniesieniu do publikacji Bronisława Malinowskiego, Mircea Eliade. „ Mythopoeia” jest to w wolnym tłumaczeniu tworzenie mitu. Lecz obok mitu, w dziełach Tolkiena ważny jest język, jako narzędzie rozumienia i pojmowania świata, istnienia zła w świecie tolkienowskim. Mity są wiedzą o naszych początkach, ale też możliwością zatarcia różnic, które rozdzielały ludzkość. „Mythopoeia” w tłumaczeniu Agnieszki i Jakuba Z. Lichańskich.

30. Materek Dariusz

Profesor od elfów. / Dariusz Materek // Słowo Ludu. - 2000 nr 114

Jest to Krótka biografia Tolkiena, z omówieniem „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”. mowa jest o tłumaczeniu tychże na inne języki, a w związku z tym rosnącej popularności twórczości Tolkiena na świecie. Sekretem sukcesu twórczości jest niezwykła wiarygodność stworzonego świata oraz konsekwencja w kreowaniu wizerunku kultury, życia i historii Śródziemia. Autor wspomina o wpływie wydarzeń z życia Tolkiena na tworzone przez niego swego fikcyjnego świata.

31. Miłosz Czesław

Hobbit: bohater XX wieku. / Czesław Miłosz // Tygodnik Powszechny. - 2002 nr 8 s. 9

Miłosz opisuje pierwsze spotkanie z książkami Tolkiena, ponieważ jego studentów, w Stanach Zjednoczonych, bardzo fascynowały. Przedstawia swój sposób odczytania prozy „Profesora”, jak ważna jest narracja, tajemniczość i, że jest to historia mityczna. Powieść jest wierna ideałom staroświeckimi brak w niej pesymizmu.

32. Mroczkowski Przemysław

Uczoność i wyobraźnia w Oxfordzie. / Przemysław Mroczkowski //Tygodnik Powszechny. - 1973 nr 40 s. 4-5, 7.

Autor wspomina niektórych profesorów Oxfordu. Mówi o wpływie jaki mieli na studentów w latach kiedy prowadzili wykłady. Przedstawia ich sylwetki, a także pisarstwo najsłynniejszego z nich, J.R.R. Tolkiena. Opowiada o członkach klubu dyskusyjnego „Inkling's”. Cytuje fragmenty listu od Tolkiena, z którym korespondował, i którego poznał w latach 50- tych XX wieku.

33. Mroczkowski Przemysław

Oksfordzcy mistrzowie wyobraźni. / Przemysław Mroczkowski; rozm. przepr. Tomasz Fiałkowski // Tygodnik Powszechny. - 1994 nr 14 s. 12

Rozmowa w związku z filmem „Cienista dolina” o C.S. Lewisie, przyjacielu Tolkiena. Rozmawiają o oxfordzkich uczonych. Profesor Mroczkowski był w Oxfordzie w 1956 r., poznał wtedy Tolkiena i Lewisa.

34. Nowicki Maciej

Na początku był hobbit. / Maciej Nowicki // Życie. - 2001 nr 275

Krótka biografia, opisująca dziecięce fascynacje Tolkiena . autor opisuje co go pochłaniało. Pisze o językach , światach fantasy. Pisze też o wpływie otaczającego Tolkiena środowiska, dzieciństwie spędzonym na wsi i rosnącej miłości do sielskości i spokoju takiego życia. Nowicki wspomina o pomyśle na „Hobbista”. Pisze jak zaczął tworzyć się świat, o pisaniu najpierw dla synów, i o późniejszych perypetiach z wydaniem książek, a także w jaki sposób radził sobie z rosnącą popularnością i sukcesem.. Zamieszczony jest spis wykorzystanych utworów.

35. Olszański Tadeusz Andrzej

Dlaczego Tolkien? / Andrzej Tadeusz Olszański // Magazyn Literacki . - 1993 nr 2 s. 67-72.

Zadaje pytanie : Co sprawia, że proza Tolkiena wyróżnia się z zalewu literatury fantastycznej? Dlaczego są trudności z zakwalifikowaniem „Władcy Pierścieni” do literatury pięknej? A np.: „Rok 1984” Orwella i „Władcę much” Goldinga zalicza się do tejże, mimo, że są to tez utwory fantastyczne. Wiele jest ataków krytyki w stosunku do prozy Tolkiena, że jest antyfeministyczna, podżega do wojny, że świat jest światem mężczyzn. Mogłoby to wynikać z tego, że Tolkien był wierzącym katolikiem i miał konserwatywne poglądy.

36. Olszański Tadeusz Andrzej

Tolkien i mit arturianski. / Tadeusz Andrzej Olszański // Nowa Fantastyka. - 2004 nr 8

s.69-70

Sposób postrzegania dzieł Tolkiena, jako przetworzenie tradycji arturiańskiej. Tolkien jednak nawiązuje do wcześniejszych mitycznych tradycji europejskiej Północy, „Beowulfa” i „Kalewali”. Przedstawia wybory Tolkiena i symbolikę religijną. Porównuje świat tolkienowski i świat arturiański, zachodzące między nimi podobieństwa i różnice

37. Orliński Wojciech

Bajarz hipisów. / Wojciech Orliński // Gazeta Wyborcza. - 2002 nr 38; dod. mag. rr 7 s. 22-23

Orliński pisze o popularności twórczości Tolkiena. O wydaniach pirackich jego książek w Stanach Zjednoczonych. Przedstawia biografię Tolkiena, jego silną wiarę, warunki i czas w jakich rodziło się Śródziemie. Pisze o wpływie katolickiego wychowania na jego twórczość. Wspomina też o wielu ankietach, które potwierdzają popularność twórczości „Profesora”.

38. Orliński Wojciech

Mroczna Puszcza, czyli sępny las. / Wojciech Orliński // Gazeta Wyborcza . - 1998 nr 109 s. 16

Nowy przekład „Władcy Pierścieni” według Jerzego Łozińskiego, który wzbudza wiele kontrowersji. Tolkien, w swoich wytycznych w sprawie przekładów, chciał aby tłumaczono nazwy własne na języki narodowe, ale szybko tego pożałował. W obecnym tłumaczeniu nazwy te nie pasują do naszej kultury, nie mają podstaw etymologicznych w języku polskim, są za bardzo naciągane. Lecz jest to inne, nowe rozwiązanie pokazanie prozy Tolkiena.

39. Osęka Michał

Kiedy grafik tłumaczy pisarza. / Michał Osęka // Literatura na Świecie. - 1980 nr 12 s. 328-331.

„Hobbit” z ilustracjami Jana Młodożeńca. Autor opowiada o kilkunastu ilustracjach znajdujących się w tejże książce, podaje strony na których . Odnosi on wrażenie, że ilustrator nie czytał ilustrowanej przez siebie książki, albo jej sens jest mu obojętny. Pyta: Czy ilustrator może nie brać pod uwagę powierzonego sobie utworu literackiego? Ilustracje te według autora nie pasują do charakteru opowieści Tolkiena..

40. Ostrowski Witold

Twórcy nowoczesnej baśni, przypowieści, mitu: C.S. Lewis i J.R.R. Tolkien. / Witold Ostrowski // Kierunki. - 1986 nr 7 s.12 \

Wspomina o rozwoju literatury SF i fantasy na świecie. Porównuje Tolkiena i C.S. Lewisa cykl Narnii. Czasie lotów na Księżyc i rozwoju techniki i nauki ci dwaj zwracają się do niekonwencjonalnej powieści. Jest to swoista rehabilitacja baśni, baśni nie tylko dla dzieci. Artykuł posiada ilustracje.

41. Pearce Joseph

Prawdziwy mit: katolicyzm „ Władcy Pierścieni”. /Joseph Pearce; tłum. Hubert Czaplicki // Fronda. - nr 27/28 . - (2002) s.190-201

„Władca Pierścieni” powinien być lekturą każdego chrześcijanina. Pearce przedstawia pojęcie mitu według Tolkiena, które pochodzi bezpośrednio z wiary. Twórczość Tolkiena jest sposobem na wyrażenie transcendentalnych prawd w prosty sposób. Opisuje on „Silmarillion” porównując go do Księgi Rodzaju, gdzie przedstawia mit stworzenia, złu przeciwstawione jest dobro.

42. Pogoda Monika Anna Maria

Sfilmować marzenia: o ekranizacjach „Wiedźmina”, „Harrego Pottera” i „Władcy Pierścieni”. / Monika Anna Maria Pogoda // Pogranicza. - 2002 nr 4 s. 101-118

Kino sięgnęło po książki, które są dla ich fanów przedmiotem kultu. Peter Jackson wyszedł naprzeciw miłośnikom prozy Tolkiena. Reżyser wykazuje dużą dbałość o szczegóły, o optymalne przedstawienie fabuły. Zadaje pytanie: Czy filmy nie zabiją książek, a może są one drogą do książek i czytania?

43. Poradecki Mateusz

Społeczne i rasowe relacje w obliczu wojny w prozie J.R.R. Tolkiena i A. Sapkowskiego. / Mateusz Poradecki. - streszcz. w jęz. ang. // Zeszyty Naukowe WSHE, Ser. 1. - Z. 2 . - (2003) s. 113-128

Studium dotyczy relacji społecznych i rasowych w obliczu wojny, ukazanych w prozie Tolkiena i Sapkowskiego. Z dzieł obu pisarzy zauważyć można zmiany w poetyce gatunku, z baśni przekształca się w fantastykę. Autor ukazuje wojnę w świecie Tolkiena i Sapkowskiego, która u pierwszego ma optymistyczne zakończenie, u drugiego zaś pesymistyczne. Mateusz Poradecki jest asystentem na UW.

44. Pustowaruk Marek

Świat znaczący: o symbolice miejsc w „Hobbicie” i „Władcy Pierscieni” J.R.R. Tolkiena. / Marek Pustowaruk .- streszcz. w jęz. ang. // Literatura Ludowa . - 2003 nr 2 s. 21-32

Autor artykułu koncentruje się na symbolice miejsc w „Hobbiście” i „Władcy Pierścieni”. Przedstawia elementy reprezentatywne dla fantastycznej geografii - las, rzeka, góra. Motywy te można odczytać jako manifestację samej Natury, nad którą istoty Tolkiena nie są w stanie zapanować.

45. Rapacki Marek

Gilgamesz z dziecinnego pokoju. / Marek Rapacki // Gazeta Wyborcza . - 2002 nr 46 s. 20-21

Według autora porównywanie książek Tolkiena z innymi książkami fantasy nie jest dobre. Dzieła Tolkiena można traktować jako traktaty historyczne, materiał lingwistyczny, a także czytać dla przyjemności. Mają one wiele warstw: przygodową, poetycką, filozoficzną, mitologiczną, teologiczną, lingwistyczną. Czy tak bogata literatura powinna być zaliczana do literatury popularnej?

46. Rapacki Marek

Tolkien i jego świat. / Marek Rapacki // Gazeta Wyborcza . - 2002 nr 46 s. 20

Wspomina świat, który stworzył „Profesor”, jego prace naukowe. Pisze o książkach i ich tematyce.

47. Rokoszewska Małgorzata

Oblicze władcy pierścieni. / Małgorzata Rokoszewska // Super Nowości . - 2004 nr 16

W artykule zawarte są wypowiedzi i opinie o. Macieja Złonkiewicza, przeora klasztoru Dominikanów w Tarnobrzegu. Porusza on teologiczne aspekty twórczości Tolkiena, nieograniczoną wielość opinii na temat twórczości i możliwości odczytania „Władcy Pierścieni”. Tutaj rozmówcy odczytują ją jako Misterium Męki Pańskiej.

48. Rozbicki Adam

Był hobbitem. / Adam Rozbici // Uroda. - 2002 nr 3

„Władca Pierścieni” przedstawiony jest jako najważniejsza książka XX wieku. Autor pisze o początkach książki, czasy I wojny światowej, okopy nad Sommą. Zainteresowanie Tolkiena językami. Ogromna popularność Profesora w Stanach Zjednoczonych, powstające tam towarzystwa tolkienowskie. Rozbicki podkreśla, że wiele z faktów życia Tolkiena znaleźć można we „Władcy Pierścieni”.

49. Rusiecki Stefan

Władca wyobraźni. / Stefan Rusiecki // Życie Warszawy . - 1997 nr 244

Notka biograficzna przedstawiająca pasję Tolkiena - tworzenie języków. Początki „Hobbita” i innych książek stworzonych przez Tolkiena. Wspomina o pierwszym wydaniu w Polsce, jako jednego z pierwszych tłumaczeń na język narodowy. W miarę czasu pojawiają się nowe pozycje dotyczące twórczości, świata stworzonego a także nowe polskie przekłady. Rusiecki porównuje i ocenia kolejne tłumaczenia, opisuje pojawiające się na naszym rynku książki.

50. Sapkowski Andrzej

Ratujmy elfy czyli Mordoru zakusom wrażym kres położym. / Andrzej Sapkowski // Nowa Fantastyka. - 1997 nr 12 s.65-67.

Tolkien i ekologia, w jaki sposób nadchodzące zło niszczy piękne, zielone kraje, środowisko. Sapkowski podaje przykłady odniesień ekologicznych w fantasy. Są to: las- symbol ekologiczny, miejsce baśniowe, powrót do korzeni, linia obrony przed chaosem; rzeka- symbol potężnej siły witalnej, obdarzającej życiem; ginące stworzenia- eksterminacja świata zwierząt; elfy. Pokazuje, jak w różnych utworach fantasy przedstawione są te elementy.

51. Skoszkiewicz Janusz

Gdy profesorowie się nudzą. / Janusz Szoszkiewicz // Odgłosy. - 1973 nr 11 s. 11

Skoszkiewicz opisuje powstanie „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”. Pisze o ich niezmiennej popularności i o poprzedniku Tolkiena, innym profesorze z Oxfordu, Charlsie Lutwidgu Dodgsonie, który 60 lat przed Tolkienem stworzył „Alicję w krainie Czarów” pod pseudonimem Lewis Carroll. Autor porównuje obu pisarzy i dwie wielkie osobowości.

52. Skórska Małgorzata

Totalna animacja. Krytycy o fantastyce. / Małgorzata Skórska // Nowa Fantastyka. - 1991 nr 6 s.62

Autorka wyjaśnia czym jest animizm- rodzaj metafory, który przedmiotom martwym nadaje właściwości istot żywych. Mówi o konstrukcji „Władcy Pierścieni, o opozycji dobra i zła, służy temu także świat przyrody, który jest niezależny. Sposób podejścia do rzeczywistości stworzonej przez Tolkiena.

53. Skórska Małgorzata

Ratujmy Śródziemie. / Małgorzata Skórska // Nowa Fantastyka. - 1992 nr 12 s. 65-66

Spojrzenie na dzieło Tolkiena, jako powieść, jako pełnoprawnego przedstawiciela tego gatunku. Omawia konstrukcję utworu, jego strukturę. W jaki sposób ewoluuje bohater, jak weryfikuje swoje poglądy na świat. „Władca Pierścieni” posiada treść o schemacie baśniowym, ale wyrażonym w nowoczesnej formie.

54. Sokołowski Krzysztof

Fenomen Tolkiena. / Krzysztof Sokołowski // Fantastyka. - 1985 nr 2 s. 4-6

Artykuł poświęcony twórczości Tolkiena, początkom „Hobbita” i innym dziełom. Ukazuje stosunek krytyków do twórczości Tolkiena. Pytanie skąd bierze się fenomen czytelniczy autora. Analizuje cztery żywioły ( wodę, powietrze, ziemię i ogień), na których oparta jest konstrukcja twórczości pisarskiej. Artykuł bogato ilustrowany.

55. Sokołowski Krzysztof

Kochajmy Tolkiena. / Krzysztof Sokołowski // Mała Fantastyka. - 1987 nr 1 s. 36-38

Notka biograficzna o J.R.R. Tolkienie. Autor opisuje od początku powstanie świata Śródziemna, później „Hobbita” i przygody Bilba, a także „Władcę Pierścieni”. Artykuł zawiera wiele cytatów z książek Tolkiena, jego biografii napisanej przez Humphreya Carpentera.

56. Sokołowski Krzysztof

Opętani. / Krzysztof Sokołowski // Razem. - 1987 nr 47

Jest to obszerna nota biograficzna na temat Tolkiena oraz omówienie jego książek. O rodzącej się fascynacji czytelników Tolkienem i stworzonym przez niego światem. Ciągle rozwijający się ruch fanów Śródziemna. Sokołowski pisze o rosnących rzeszach czytelników, których fascynacje niekiedy rośnie od pierwszego uwielbienia

57. Sokołowski Krzysztof

Tolkien. / Krzysztof Sokołowski // Radar. - 1985 nr 14/15 s. 28-29

Przedstawia tutaj krótką biografię pisarza. Autor wymienia większość pozycji książkowych Tolkiena oraz ważniejsze fakty z jego życia. Szeroko opisuje publikowany w czasopiśmie „Silmarillion“ tłumaczony przez Marię Skibniewską. Sokołowski jest wielkim wielbicielem prozy Tolkiena, sam także tłumaczy fragmenty utworów Tolkiena.

58. Sokołowski Krzysztof

Zaczarowany świat. Fan-Klub im. Tolkiena. / Krzysztof Sokołowski // Radar . - 1986 nr 16 s. 20-21

Autor przedstawia nam w jaki sposób odczytywane są książki Tolkiena. Wiele miejsca w artykule poświęca ilustracjom. Zamieszczone są ilustracje do „Hobbita” z 1937 roku. Jednak najwięcej ich znajduje się w „Bestiariuszu Tolkienowskim”. Artykuł jest próbą zainicjowania działalności fan - klubu Tolkiena.

59. Szostak Wit

Kulturowy fenomen Tolkiena. / Wit Szostak // Znak . - 2004 nr 9 s. 14-18

Kulturowy fenomen Tolkiena dawno przekroczył granice literatury. ”Władca Pierścieni” badany, jako dzieło literackie, ale też dzieło dające możliwość dyskusji o zamierzeniach Tolkiena. Długie lata pracy nad stworzeniem przebogatego świata, mitologii, poszukiwanie mitu uniwersalnego. Późniejsze wydarzenia po publikacji dzieła, i recepcja: ruch fanowski na świecie i trudności w badaniach literackich.

60. Szpakowska Małgorzata, Juszczak Wiesław, Krakowska - Narożniak Joanna, Gumkowski Marek, Golińska Justyna

Epopeja zastępcza?: dyskusja redakcyjna. / Małgorzata Szpakowska, Wiesław Juszczak, Joanna Krakowska - Narożniak, Marek Gumkowski, Justyna Golińska // Dialog. - 2002 nr 8/9 s. 144-151

Rozmowa o miejscu twórczości Tolkiena, źródłach jego pisarstwa. Skąd bierze się fenomen Tolkiena, dlaczego dociera także do współczesnej młodzieży? Rozmawiają o ekranizacji powieści.

61. Szulc Przemysław

Kosmogonia Śródziemia w Legendarium Johna R.R. Tolkiena. / Przemysław Szulc // Acta Universitatis Wratislaviensis, Literatura. - 2003 nr 11 s. 27 - 49

Legendarium to historia Śródziemia. Podstawą mitologii Śródziemia jest mit kosmogoniczny połączony z mitem teogonicznym. W przejrzystych tabelach autor wymienia wszystkich Valarów, ich funkcje i szczegółowo opisuje inne istoty i rasy zamieszkujące Śródziemie. Pokazuje nam skąd Tolkien czerpał nazwy, aby zbudować świat o takiej strukturze.

62. Szurek Agnieszka

Sprawiedliwość i prawo w świecie Tolkienowskiego legendarium. / Agnieszka Szurek // Acta Universitatis Wratislaviensis. Literatura. - nr 10. - 2002 s. 61-76

Poruszony został problem sprawiedliwości w twórczości Tolkiena. Świat przez niego stworzony jest pełen zakazów, praw i narzuconych przez tradycję ograniczeń. Refleksja nad bezsilnością prawa. Tolkienowskie legendarium, nie było ostateczną wersją, autor ciągle dopisywał nowe wersje opowieści i zazwyczaj nie miały one zastępować starych, tylko rozwijać te już będące..

63. Szyjewski Andrzej

Prawda a mit. / Andrzej Szyjewski // Znak . - 2004 nr 9 s. 19-34

Artykuł porusza problem zrozumienia mitu poprzez Tolkienowskie „oczarowanie”, zanurzenie w cudowności, jako przewodniku wiodącym do sacrum. Mit i fantazja są fundamentalnymi cechami człowieczeństwa. Nie potrafimy żyć bez mitówi poszukujemy ich w swoim otoczeniu. Andrzej Szyjewski, to religioznawca, etnolog religii, pracownik Instytutu Religioznawstwa UJ.

64. Ślósarska Joanna

Drzewa Valinoru: magiczny egzystencjalizm w „Silmarillionie” J.R.R. Tolkiena. / Joanna Ślósarska // Prace Polonistyczne. - ser. 58. - 2003 s. 217-228

Motyw dwóch Drzew Valinoru, rosnących w Nieśmiertelnych Krainach, wykorzystany jest z mitologii celtyckiej. Według autorki nie jest celem Tolkiena wierne odtworzenie mitologii, ale celem jest stworzenie nowej. Porusza temat życia i śmierci, dojrzewania, odwagi, doświadczenia piękna i dobra a wszystko to w tolkienowskim legendarium.

65. Tokarska-Bahir Joanna

Zestaw ratunkowy. / Joanna Tokarska-Bahir // Tygodnik Powszechny. - 2002 nr 8 s. 9

Autorka pisze, że „Władca Pierścieni” jest powieścią, która zawsze się sprawdza. Jest dla niej swoistym zestawem ratunkowym, który zabiera ze sobą w każdą podróż.

66. Uznański Sebastian

Gdyby Freud spotkał Tolkiena. / Sebastian Uznański // Nowa Fantastyka . -2004 nr 2 s.69-71

Odczytanie dzieł Tolkiena poprzez perspektywę psychoanalityczną. Autor przedstawia nam Freudowską koncepcję psychiki, rasy zamieszkujące Śródziemie, i to jakie symbolizują tendencje w psychice. Pisze o funkcjach, jakie spełnia pierścień ( niewidzialność, długowieczność, władzę a także seksualność).

67. Wolicka Elżbieta

Komentarz na temat świata. / Elżbieta Wolicka // Tygodnik Powszechny. - 2002 nr 8 s. 9

„Władca Pierścieni” jako przypowieść alegoryczna, która sprawia, że wierzy się , że to prawda. Zwraca uwagę na mitotwórczą siłę wyobraźni, głęboką wiedzę o człowieku, erudycję i historyczno-literacką znajomość źródeł europejskiej kultury jaką posiadał Tolkien. Tłumaczy na czym polega urok eposu, który ma wiele inspiracji i motywów.

68. Wydmuch Marek

Goście w raju. / Marek Wydmuch // Kultura . - 1979 nr 9 s. 5.

Autor opisuje powstanie „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”. Uważa je za dzieła ważne dla niego samego z powodu ciekawej fabuły i atmosfery książki. „Władca Pierścieni” to epos pisany na wzór epiki średniowiecznej. Twórca musiał posiadać, i posiadał, dobrą znajomość kultury Zachodu. Przedstawia on rozwój literatury fantasy w krajach anglosaskich na początku XX wieku.

69. Zając Michał

Wejść do Śródziemia. / Michał Zając // Guliwer. - 1991 nr 2 s.42-45

Przedstawione są elementy biografii Tolkiena i omówiona popularność jego utworów. Tolkien stworzył świat całkowici nowy z wyobraźni, mitów, podań. Część artykułu poświęcona jest fanklubom Tolkiena na świecie i w Polsce. Prowadzonej przez nie działalności. Autor wspomina o bogatej literaturze przedmiotu: biografiach, encyklopediach, atlasach, słownikach i o fenomenie recepcji Tolkiena.

70. Zgorzelski Andrzej

Czy pan lubi Tolkiena? / Andrzej Zgorzelski; rozm. przepr. Anna Andruszkiewicz. - streszcz. w jęz. fr. // Przegląd Powszechny. - 2002 nr 12 s. 373-384

Profesor Zgorzelski, znawca literatury angielskiej i amerykańskiej, opowiada o fascynacji Tolkienem, jego twórczością i literaturą science fiction. Mówi o tym, co go w niej raziło, mówi o tłumaczeniu na język polski. Mimo, że Tolkien połączył romans rycerski z eposem heroicznym, wykorzystał wiele mitycznych konwencji, to wszystko okazuje się spójne i naturalne.

71. Zgorzelski Andrzej

Time Setting in J.R.R. Tolkien' s “The Lord of the Rings”. / Andrzej Zgorzelski // Zagadnienia Rodzajów Literackich . - t. XIII. - z. 2 (25). - 1971 s. 91-100.

Przedstawienie zmian zachodzących w wewnętrznych związkach współczesnej baśni literackiej. Pokazuje różnorodność motywów literackich. Wyrażnie dominują elementy baśniowe, jest także epika bohaterska, mity i powieść przygodowa. Omawia tło czasowei trzy rodzaje czasu: rocznikarski, baśniowy i epcki ( fabularny)., który ma największy wpływ na zmiany zachodzące w konwencji baśni.

72. Ziemkiewicz Rafał Aleksander

Kwitko Worczyk, Nornik z Dnoworek. / Rafał Aleksander Ziemkiewicz // Nowa Fantastyka. - 1997 nr 7 s.77

Autor pisze o nowym tłumaczeniu „Władcy Pierścieni. O sugestiach samego Tolkiena ,co do tłumaczenia. Najnowszy proponowany tekst stwarza pewien niedosyt, nie do końca są spolszczone nazwy własne. Autor pokazuje , jak wielkie trudności sprawia dokładne tłumaczenie takiego tekstu oraz jakie mogą wynikać z tego obrazy.

73. Ziółkowski Adam

J.R.R. Tolkien albo baśń zrehabilitowana. / Adam Ziółkowski // Znak. -1983 nr 9 s. 1479-1490.

Według autora baśń we współczesnej cywilizacji jest zdegradowana do literatury dziecięcej. Przedstawia on wykład Tolkiena z 1936 roku p.t.: „Beowulf: potwory i krytycy”, esej „O baśniach”. Uzasadnia, że Tolkien , jak nikt inny czuł potrzebę przywrócenia baśniom i mitom należnego im miejsca w literaturze. Pokazuje nam źródła inspiracji twórcy „Władcy Pierścieni”. Sposób wejścia do świata baśni, u Tolkiena następował poprzez tworzenie nowych języków.

74. Zysk Tadeusz Sylwanowicz Agnieszka, Olszański Tadeusz Andrzej. Zientalak jr Dariusz

Przyłapany na szkodzie. / Tadeusz Zysk, Agnieszka Sylwanowicz, Tadeusz Andrzej Olszański, Dariusz Zientalak jr // Fenix. - 1997 nr 4 s. 130-158

Jest to polemika na temat przekładu „Władcy Pierścieni” przez Jerzego Łozińskiego. Po wydrukowaniu recenzji przez czasopismo „Fenix”. Glos zabiera wydawca Tadeusz Zysk, Agnieszka Sylwanowicz, Tadeusz A. Olszański i szef działu publicystyki Dariusz Zientalak jr. W obronie przekładu staje wydawca , Tadeusz Zysk, który udowadnia słuszność spolszczenia tłumaczenia nazw własnych we „Władcy Pierścieni”.

75. Żylińska Jadwiga

Świat zaginiony. / Jadwiga Żylińska // Twórczość . - 1986 nr 6 s. 113-117.

Autorka opowiada o swoich początkach kontaktów z twórczością Tolkiena, w jaki sposób ją oczarował. Trylogia to moralitet, bohaterska baśń o walce dobra ze złem, tęsknota za światem magicznym i mistycznym. „Władca Pierścieni” jest opowieścią wydestylowaną z mitów przywiezionych przez kolejne fale najeźdźców., ale ma własną historię, chronologię, geografię, w których toczy się akcja.

76. Mit i łaska: z o. Joachimem Badenim OP rozmawia Dobrosław Kot. / Znak . - 2004 nr 9 s. 35-54

Rozmowa z cenionym duszpasterzem i rekolekcjonistą. Kiedy poznał książki Tolkiena, w jaki sposób je odczytuje. Mówią o problemie mitu i wiary, prawdy, Boga i idei kobiety w świecie Śródziemna. Istnienie magii we „Władcy Pierścieni”, na czym ona polega. Wolność wyboru między Dobrem a Złem.

77. Franaszek Andrzej, Jagodziński Tadeusz, Juszczak Wiesław, Lichański Jakub Zdzisław, Olszański Tadeusz Andrzej, Wolicka Elżbieta

Uwiedzeni Śródziemiem. /Andrzej Franaszek, Tadeusz Jagodziński, Wiesław Juszczak, Jakub Zdzisław Lichański, Tadeusz Andrzej Olszański, Elżbieta Wolicka. / Znak . - 2004 nr 9 s. 55-80===

Ankieta i odpowiedzi kilku osób, jak i kiedy dali się uwieść Tolkienem, dlaczego wciąż do niego wracają, na czym polega fenomen twórczości Profesora.Odpowiedzi udzielili: Andrzej Franaszek- krytyk literacki, red. Tygodnika Powszechnego; Tadeusz Jagodziński- dziennikarz BBC; Wiesław Juszczak- prof. Dr hab. Pracownik Instytutu Historii Sztuki UW; Jakub Z. Lichański- prof. Dr hab. Pracownia Badań Historii i Teorii Retoryki Instytutu Literatury Polskiej UW;Tadeusz A. Olszański- politolog, ekspert Ośrodka Studiów Wschodnich; Elżbieta Wolicka- prof. Dr hab., filozof, historyk sztuki, wykładowca KUL-u.

1. ARTYKUŁY W KSIĄŻKACH

1. Garbowski Christopher

Kosmologia w “Silmarillionie” Tolkiena. / Christopher Garbowski [ W:] Z Bogiem przez wieki: inspiracje i motywy religijne w literaturze polskiej i literaturach zachodnioeuropejskich XIX i XX wieku. / pod red. Piotra Żbikowskiego. - Rzeszów: Wydaw. Wyższej Szkoły Pedagogicznej , 1998 s. 383-392.

Rola mitów w dziełach Tolkiena. Autor nawiązuje do mitologii stworzonej przez twórcę Śródziemna w odniesieniu do motywów dobra i zła występujących w chrześcijaństwie. Przedstawione jest tu stworzenie świata przez Ainurów i odwiecznej walce Dobra ze Złem. O tym że ten odwieczny spór i walka nigdy nie są rozstrzygnięte, nie zakończone. Autor przybliża nam rolę mitu w dziełach Tolkiena oraz ukazuje wspólne elementy z tematyką biblijną.

2. Hartwig-Sosnowska Jolanta

Władca Pierścieni: cały świat w każdym z nas. / Jolanta Hartwig - Sosnowska [W:] Wyobraźnia bez granic. / Jolanta Hartwig - Sosnowska. - Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987 s. 124-162.

Jest to opowieść o dojrzewaniu wewnętrznym. Żartobliwy ton gawędy sprawia, że tekst jest łatwy w odbiorze. Autorka przybliża tu motyw wędrówki oraz pokazuje, mimo bogactwa baśniowych postaci i rekwizytów, że w twórczości Tolkiena poruszane są problemy doniosłe i uniwersalne. Pokazanie bogactwa i skali stworzonego świata ukazuje nam , że początkowy zamysł J.R.R.T. stworzenia wziął się z jego pracy i fascynacji - mitów, legend, baśni, eposów, starych języków.

3. Kokot Joanna

Funkcje kulturowe wypowiedzi artystycznych w “ The Lord of the Rings” J.R.R. Tolkiena. / Joanna Kokot. [ W :] Tekst w tekście. / Joanna Kokot. - Gdańsk: Wydaw. Uniwersytetu Gdańskiego, 1993 s. 17-43.

Artykuł przybliża i mówi o funkcjach wierszy w tekstach J.R.R.T. Poszerza wiedzę słuchaczy i czytających na tematy związane z światem wykreowanym przez aytora, jego wierzeniach, historii, legendach i bohaterach. Przybliża i ukazuje wartości jakimi kierował się autor pisząc je.

4. Kuncewicz Piotr

Tolkien, czyli świat./ Piotr Kuncewicz [W:] Samotni wobec historii. / Piotr Kuncewicz. - Warszawa: Czytelnik, 1967 s. 133-144

Świat baśni stworzony przez Tolkiena, to świat samowystarczalny, stworzony dokładnie pod względem historycznym, geograficznym. Zwraca uwagę na szeroki zasięg związków filologicznych, ukazuje wątki historyczne , a także brak wzmianek o religii ,kościołach. Pokazuje dramat zbiorowości, kolektywu, historii, świata.

5. Lichański Jakub Zdzisław

Quenta Silmarillion — kształtowanie mitu. / Jakub Zdzisław Licheński. [W:] Écriture/Pisanie. / red. Zofia Mitosek, Jakub Zdzisław Lichański. - Warszawa: Wydaw. DiG, 1995 s. 59-76

Autor artykułu bazuje w swoim tekście na opracowaniach syna Profesora, Christophera. Jest to swoista geneza powstania Silmarilów, o których jest mowa w „Silmarillionie”. Autor omawia i tłumaczy jak bardzo w twórczości Tolkiena są mapy, pieśni i poematy, chronologia, mity czy genealogia. Celem artykułu jest pokazanie czytelnikowi sposobu w jaki pisarz stworzył mit i całą mitologię Śródziemna. Jak toczyła się gra z tekstem i czego ona dotyczyła. W tekście tym przedstawiony jest mechanizm kształtowania się całości Quenta Silmarillion. Pisze o brulionach na których bazował syn Tolkiena redagując Silmarillion, o wersjach wydarzeń i różnie rozwijających się wątkach tych samych historii. Autor przybliża nam rozmiar ilości pomysłów na rozwinięcie nawet jednego małego wątku.

6. Lichański Jakub Zdzisław

Epos i retoryka. Prolegomena do badań literatury fantasy. Propozycja definicji./ Jakub Zdzisław Lichański. [ W: ] Retoryka i badania literackie. / red. nauk. Jakub Zdzisław Lichański. - Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1997 s.125-166.

Autor w swoim artykule przedstawia nam ogólny zarys literatury fantasy. W pierwszej jego części pisze czym charakteryzuje się ten gatunek literacki i jakie są jego cele. W kolejnej części próbuje opisać metody badań, oraz trudności jakie wynikają ze stosowania różnych metod i metodologii badawczych tej literatury. Przedstawia swoje kryteria i proponuje własne sposoby jak fantasy badać. W drugiej części przedstawia, stosując zaproponowane metody porównawcze, utwory Tolkiena i C.S. Lewisa. Porównuje światy wykreowane przez obydwóch pisarzy: Śródziemie i Narnię.

7. Przybyłek Marcin

Postacie mężczyzn (Homer, Tolkien). / Marcin Przybyłek. - Warszawa: Stowarzyszenie Aktywnego Rozwoju dla Studentów, 1995 s. 14-19

Autor przybliża obraz mężczyzny przedstawiany w utworach Tolkiena. Dzieli przedstawiony obraz mężczyzny na całą grupę postaci. Ukazuje sposoby przedstawiania współczesnego obrazu archetypów mężczyzny, oraz rodzaje przemian w nich zachodzących. Tak na przykład Hobbit jest archetypem rozpieszczonego chłopca, Elf jest zniewieściałym chłopcem , a Krasnolud - buntownik. Autor mówi nam, że u Tolkiena każda postać, zdarzenie coś symbolizują.

8. Szurek Agnieszka

Teorie fikcji i problemy analizy “Władcy Pierścieni” J.R.R.Tolkiena. / Agnieszka Szurek. [W:] Retoryka i badania literackie. / red. Nauk. Jakub Zdzisław Licheński. - Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 1997 s.45-54.

Teoria fikcji przedstawiona w artykule nawiązuje do twardych realiów ukazanych w utworach Tolkiena. Żelazna konsekwencja w budowaniu wymyślonego świata nie musi być jednak przestrzegana w dziełach fikcyjnych. Realia nie muszą być dopasowane w żaden sposób do naszej rzeczywistości, Dzieła fikcji literackiej posiadają wspólną cechę. Odbiorca pozostaje z nimi w emocjonalnym kontakcie, zostaje wciągnięty przez opowieść, obraz czy sztukę. Odbiorca nie jest biernym widzem. Autorka przytacza nam swoją koncepcje odbierania fikcji literackiej „mebe - belive” - czyli „gra lub zabawa polegająca na umowie, aby to co zostało przedstawione w dziele fikcyjnym traktować jako wiarygodne.

9. Ślósarska Joanna

Wędrówka na Górę Przeznaczenia. / Joanna Ślósarska. [W:] Rozum, transcendencja i zło w literaturze. / Joanna Ślosarska. - Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN , 1992 s. 90-110

Propozycja odczytania dzieła Tolkiena z punktu widzenia jego przesłania poznawczego, estetycznego i etycznego. Utwór Tolkiena jest analizowany w kontekście filozoficznym różnych okresów i kręgów kulturowych. Autorka w swych porównaniach odnosi się do współczesnych twórców i określa metafizyczne zależności podstaw kreowanego w utworach Tolkiena świata.

10. Zgorzelski Andrzej

Konwencje gatunkowe i rodzajowe w trylogii J.R.R. Tolkiena. / Andrzej Zgorzelski. [W:] Kreacje świata sensów: szkice o współczesnej powieści angielskiej. Andrzej Zgorzelski. - Warszawa: Lubelskie Towarzystwo Naukowe, 1975 s. 52-78

Szkic analityczny. Świat stworzony przez Tolkiena nie da się wytłumaczyć żadną hipotezą naukową, ponieważ nigdy nie było takiej epoki w prehistorii ludzkości. Zwraca uwagę na silne elementy baśniowe, ale mimo baśniowości znajdują się także inne elementy związane z mitami, wierzeniami, legendami. Pisze o sposobie kształtowania się czasu w powieściach, o podziale. Prowadzi rozważania dotyczące ukształtowania akcji i postaci, organizacji płaszczyzn czasowych przestrzennych liryzm narracji.

4. BIOGRAFIE, KSIĄZKI O PROFESORZE TOLKIENIE

1. Błażejewski Michał

J.R.R. Tolkien. Powiernik Pieśni. / Michał Błażejewski. - Gdańsk: Phantom Press, 1993

Pierwsza w Polsce biografia znakomitego pisarza. Publikacja została wydana w stulecie urodzin . Znajdziemy tu oprócz analizy dorobku Tolkiena wykaz wydanych utworów tegoż oraz prac naukowych na ich temat. Prezentuje kluby zrzeszające fanów twórczości Profesora w Polsce i na świecie.

2. Bruner Kurt, Ware Jim

Znaleźć Boga we Władcy Pierścieni. / Kurt Bruner, Jim Ware; przekł. Joanna Gorecka-Kalita. - Kraków: Wydaw. WAM, 2003

Próba odczytania „Władcy Pierścieni” z jednoznacznie chrześcijańskiego punktu widzenia. Praca jest wynikiem fascynacji twórczością Tolkiena. Autorzy zadają pytanie , w jakim stopniu bogaty, fantastyczny świat Tolkiena uwidacznia chrześcijańskie rozumienie naszego rzeczywistego świata. Kilkanaście rozdziałów, a każdy z nich zaczyna się cytatem z „Władcy Pierścieni, a kończy rozważania chwilą refleksji. Wiele jest cytatów z Biblii.

3. Carpenetr Humphrey

Inkilngowie. / Huphrey Carpenter, tłum. Agnieszka Sylwanowicz. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 2000

Obszerne omówienie działalności I znaczenia Inklingów. Postacie i twórczość Tolkiena, Lewisa, Williama i innych z kręgu. Książka Warta do przeczytania dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej o świecie, w którym żył i obracał się Tolkien.

4. Carpenter Humphrey

J.R.R.Tolkien: Wizjoner i marzyciel. / Humphrey Carpenter; przeł. Agnieszka Sylwanowicz. - Warszawa: Alfa-Wero, 1997

Najobszerniejsza, bardzo dokładna i oficjalna biografia Tolkiena, napisana dzięki korzystaniu z archiwum pisarza i Inklingów. Książka przybliża postać Tolkiena. Autor stara się nie formułować sądów na temat pisarstwa Profesora. Biografia posiada liczne dodatki: drzewo genealogiczne rodziny pisarza, opublikowane dzieła Tolkiena, chronologię wydarzeń z życia, wykaz źródeł, a także liczne fotografie.

5. Carter Lin

Tolkien: Świat „Władcy Pierścieni. / Lin Carter; przeł. Agnieszka Sylwanowicz.- Warszawa: Sky, 2003

Praca nie jest nowością, napisana została w 1969 roku, mimo to warta jest zaprezentowania. Jest jednym z pierwszych opracowań „Władcy Pierścieni”. Oprócz informacji o życiu i książkach Tolkiena są też wiadomości na temat elementów fantastyki w dawnej literaturze. Ten amerykański pisarz fantasy i science fiction, był także krytykiem literackim i kierownikiem w dziale tejże literatury w wydawnictwie.

6. Colbert David

Mabiczny świat Włady Pierścieni. / David Colbert; przeł. Agnieszka Sylwanowicz. - Warszawa: „Świat Książki”; WAB, 2003

Książka zawiera mnóstwo interesującej wiedzy o Profesorze genezie powstania jego dzieł. Przewodnik wiedzie czytelnika drogą pytań i odpowiedzi. Są tam pewne uproszczenia, ale zarówno aparat źródłowy jak i same sformułowania wielu trudnych zagadnień budzą respekt. Praca ta sugeruje i narzuca pewne wątki interpretacyjne.

7. Coren Michael

Tolkien : człowiek, który stworzył Władcę Pierścieni. / Michael Coren; przeł. Agnieszka Sylwanowicz. - Poznań: Media Rodzina, 2002

Biografia Tolkiena, o dość wątpliwej wartości biograficznej, autor nie koncentruje się nad szczegółami biograficznymi. Biografia jest powierzchowna, sentymentalna wręcz „cukierkowa”. Forma edytorska jest bardzo starannie opracowana( twarda oprawa, wymyślne ozdobniki). Książka do przeczytania, ale nie wnosząca nic nowego do wiedzy o Profesorze.

8. Day David

Pierścień Tolkiena. / David Day; il. Alan Lee; przeł. Maciej Antosiewicz. - Warszawa: Amber, 1997

Autor wytrwale podąża za symbolem pierścienia na przestrzeni wieków. Pokazuje nam jak Tolkien czerpał z mitów, historii literatury wielu kultur podczas tworzenia swoich wyjątkowych dzieł. Tolkien radykalnie zmienia legendę pierścienia i nadaje jej nowe, aktualne dla dwudziestego stulecia, znaczenie. Książka bogato ilustrowana przez Alana Lee.

9. Garbowski Christopher

Recovery and Transcendence for the Contemporary Mythmaker. The Spiritual Dimension in the Works of J.R.R.Tolkien. / Christopher Garbowski. - Lublin : Maria Curie - Skłodowska Uniwersity Press, 2000.

Uzdrowienie i transcendencja u współczesnego mitotwórcy: duchowy wymiar dzieła J.R.R. Tolkiena. Autor studium kładzie nacisk na twórczość Tolkiena dotyczącą Śródziemna. Tematem jest duchowy i religijny wymiar dzieła. Pierwszy rozdział skupia się na biografii pisarza, ale pod względem wątków, które wpłynęły na problematykę jego twórczości. Następny rozdział bada mitotwórczy rozwój pisarstwa Tolkiena, genezę Śródziemna. Trzeci rozdział omawia konstrukcję literacką. Autor w swoich badaniach głęboko wnika w duchowy wymiar Śródziemna oraz religijne problemy związane z tym zagadnieniem.

10. Grotta Daniel

Tolkien, twórca Śródziemna: biografia. / Daniel Grotta; przeł. Marcin Wawrzyńczak. - Warszawa: Prószyński i S-ka, 1998

Przybliża sylwetkę twórcy „Hobbita”, „Władcy Pierścieni” i „Silmarillionu”. Ukazuje mało znane epizody z życia: studenckie lata spędzone w Oxfordzie, okopy I wojny światowej. Wykorzystuje informacje, których udzielali mu przyjaciele, wyszukane w archiwach bibliotecznych i redakcyjnych. Tolkiena umieszcza w kontekście epoki i społeczeństwa, spuścizny i wydarzeń jego życia. .

11. Gulisamo Paolo

Tolkien: mit i łaska. / Paolo Gulisamo; przeł. Agnieszka Kuciak . - Poznań: W drodze, 2002

W 12 rozdziałach omówione zostały koleje życia pisarzai jego najważniejsze dokonania literackie. Zamieszczona jest chronologia życia i twórczości. Gulisamo proponuje pewien sposób odczytania utworów Tolkienai jest to sposób bardzo indywidualny.

12. Iwicka Beata

Kultura Śródziemia w końcu Trzeciej i na początku Czwartej Ery. / Beata Iwicka. - Gdańsk: Gdański Klub Fantastyki, 1996

Jest to przedruk pracy magisterskiej autorki. To swoistego rodzaju biografia Tolkiena, która podejmuje wątki z Jego życia, jak i twórczości. Znaleźć tu można elementy z życia pisarza, jak i notki o krytykach, wydawcach, którzy wypowiadali się na temat jego twórczości. Autorka opisuje tu Śródziemie jako świat bardzo nam podobny, analizuje języki, zwyczaje. Zajmuje się nazewnictwem, genezą imion i obyczajów.

13. J.R.R.Tolkien. Recepcja polska: studia i eseje. / red. Jakub Zdzisław Lichański. - Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 1996

Zbiór studiów i esejów poświęconych fenomenowi Tolkiena, „Władcy Pierścieni”, a także innym utworom tego autora. Zbiór ten utworzony został z prac powstałych w latach 1965-1994, prezentuje różne sposoby odczytania dzieła J.R.R. Tolkiena. Książkę zamykają dodatki: kalendarium życia i twórczości, bibliografia polskich przekładów oraz streszczenie tekstów w języku angielskim.

14. Kawiński Artur

Tolkien- barwy pieśni: opisanie muzycznego świata Śródziemna. / Artur Kawiński. - Gdańsk: Gdański Klub Fantastyki, 2001

Książka absolwenta UG przekonuje, że o dziele Tolkiena można mówić na różne sposoby i nie napisano o nim wszystkiego. Muzyka, która jest tematem pracy, to bardzo ważny element w świecie Śródziemna. W trzech rozdziałach omawia wybrane elementy biografii, ontologię dźwięku w świecie powieści, i muzykę, jako transcendencję w powieściowym świecie. Praca ilustrowana materiałami, m.in. z archiwum autora.

15. Kocher H. Paul

Mistrz Śródziemna. / Paul H. Kocher; przeł. Radosław Kot . - Warszawa: Amber, 1998

Oryginał wydany ponad 30 lat temu. Ksiązka jest przykładem pracy krytyczno-literackiej, a także wyrazem fascynacji twórczością Tolkiena. Jest świetnym wprowadzeniem do utworów Profesora. Autor opiera się na badaniach i dorobku tylko Tolkiena, nie wykorzystuje innych studiów i opracowań. Nie umieszcza twórczości pisarza w szerszym spektrum. Zawarte są przypisy, indeksy i nota biograficzna.

16. Korulska Ewa

Hobbit czyli wielka przygoda z lekturą. / Ewa Korulska. - Kraków: Wydaw. Edukacyjne, 1998

Książka z serii „Metodyczna Biblioteka „To lubię!” stworzona z myślą o odświeżeniu refleksji nad sposobami czytania prozy z dziećmi i młodzieżą szkolną. Książka składa się z dwóch części: propozycji lekcji i pomysłów interpretacyjno-metodycznych.

17. Kubala Arkadiusz

Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemna czyli tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych śródziemna Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena. / Arkadiusz Kubala. - Warszawa: Amber, 2003

Przewodnik zawiera ponad 800 nazw z WP. H Ś. N.O.. Świat Śródziemia jest przebogaty i ma ogromną liczbę nazw. Autor omawia i wyjaśnia ich pochodzenie i znaczenie, z jakich pochodzą języków, a także przedstawia je w przekładzie na język polski ( są różne wersje, w zależności od tłumaczenia). Indeksy nazw polskich z odniesieniem do oryginalnych. Mapy.

18. Olszański Tadeusz Andrzej

Zarys teologii Śródzeimia i inne szkice tolkienowskie. / Tadeusz A. Olszański. - Gdańsk: Gdański Klub Fantastyki, 2000 [seria: Anatomia Fantastyki, nr 11]

Zbiór szkiców tolkienowskich. Zamieszczone są eseje o teologii Śródziemna, omówiona została wielotomowa edycja „Historii Śródziemna” ( opracowana przez Christophera Tolkiena). W zbiorze tym znajduje się także zapis dyskusji między autorem a Ryszardem Derdzińskim, która odbyła się na łamach „Simbelmyne”. Olszański przedstawia nam szkic na temat projektu Tolkiena o spisaniu ”Mitologii dla Anglii”.

19. Pearce Joseph

Tolkien: człowiek i mit. / Joseph Pearce; przekł. Joanna Kokot. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 2001

Studium, to stanowi próbę z tajemnicą i fenomenem pisarza. Prezentuje najistotniejsze zdarzenia z życia oraz osiągnięcia twórcze. Pearce omawia szczegółowo świat Śródziemna i analizuje znaczenie mitu w tolkienowskiej filozofii. Biografia ta przybliża sylwetkę J.R.R. Tolkiena. Stara się wyjaśnić główne idee pisarstwa. Analizuje dorobek literacki.

20. Pearce Joseph

Tolkien: księga pamiątkowa: studia o spuściźnie literackiej. / red. Joseph Pearce; przekł. Joanna Kokot. -Poznań: Zysk i S-ka. Wydaw., 2003

Zbiór 15 szczegółowych studiów. Dotyka kwestii chrześcijańskiego wymiaru twórczości Tolkiena. Pokazuje wiele faktów na temat grupy Inklingów, przyjaźni Tolkiena i C.S. Lewisa, a także recepcji Profesora w Anglii i Stanach Zjednoczonych.

21. Perry Michael W.

Klucz do Tolkiena: chronologia i komentarz do Władcy Pierścieni. / Michael W. Perry; przeł. Ryszard Derdziński . - Warszawa: Muza, 2004

Książka, która szczegółowo rekonstruuje chronologię wydarzeń przedstawionych w dziele Tolkiena. Opisane są dzień po dniu czyny bohaterów i związki między równolegle zachodzącymi zdarzeniami. Chronologia ta może być wyjściem do rozważań na temat wielu zagadnień. Możemy dowiedzieć się wiele na tamat powstania „Władcy Pierścieni oraz zastosowanych w nim technikach pisarskich.

22. Shippey Thomas A.

Droga do Śródziemna. / Thomas A. Shippey; przeł. Joanna Kokot. - Poznań: Zysk i S-ka. Wydaw.,2001

Przystępne studium wprowadzające w istotę twórczości J.R.R. Tolkiena. Pokazuje wpływy zainteresowań naukowych pisarza na powstanie „Hobbita” i „Władcy Pierścieni”. Pokazuje nam , w jaki sposób można odczytać tę najsłynniejszą powieść. Rola jaką odegrał „Silmarillion” i inne utwory w kreacji mitycznego świata. Proponuje nowe podejście do twórczości Tolkiena, kontekst literacki i językowy. Posiada wiersze Tolkiena. Shippey to następca Tolkiena na uniwersytecie w Leeds.

23. Smadje Isabelle

Władca pierścieni albo kuszenie zła. / Izabelle Smadje; przeł. Beata Spierałska. - Warszawa: Bellona, 2004

Nowa oryginalna interpretacja „Władcy Pierścieni”. Francuska autorka młodego pokolenia, doktor estetyki i filozofii, korzysta z analiz filozoficznych Foucoulta, Levi-Straussa i innych myślicieli. Czy sukces Tolkiena wynika z tego, że nobilituje on wojnę i śmierć? Czy jej osnową jest fascynacja złem i cierpieniem? Przedstawia dzieło Tolkiena jako rasistowskie, konserwatywne, upowszechniające śmierć, destrukcję i podbój ziem i ludów.

24. Szyjewski Andrzej

Od Valinoru do Mordoru: Świat mitu a religie w dziele Tolkiena. / Andrzej Szyjewski .- Kraków: M, 2004

Obszerne studium będące wynikiem dziecięcego zauroczenia. Odkrywanie mitu i religii w świecie tolkienowskim. Praca posiada bogaty wykaz źródeł, skrótów, indeks oraz dodatki: życiorys, chronologię I Ery.

25. Światy Tolkienowskie. Wizje Śródziemia. Album. / tłum. Maria Skibniewska, Joanna Kokot. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., Poznań 1996.

Album malarski składający się z kilkudziesięciu prac różnych artystów. Są to obrazy , dla których powstania inspiracją były utwory Tolkiena. Każda kolejna praca jest opatrzona fragmentem tekstu Tolkiena nawiązującego do przedstawionego obrazu. Koniec albumu opatrzony jest notkami biograficznymi o ilustratorach książek Profesora.

26. White Michael

Tolkien: biografia. / Michael White; przeł. Konrad Majchrzak i Michał Majchrzak. - Poznań: Dom Wydawniczy Rebis ,2003

Biografia napisana przez zawodowego pisarza biografii. Stworzył on kolejny portret Tolkiena, jako konserwatysty niechętnego współczesności, który koncentruje się na stworzeniu mitu. Zagłębia się w koleje jego życia, małżeństwo, przyjaźń z C.S. Lewisem. Wyłania się wyrazisty obraz człowieka. W książce znajdziemy bibliografię, indeks nazwisk i ilustracje na wkładce.

White Michael

Tolkien: biografia. / Michael White; przeł. Konrad Majchrzak i Michał Majchrzak. - Wyd. 2. - Poznań: Dom Wydawniczy Rebis , 2004

27. Włodek Julia

Hobbit, czyli Tam i z powrotem J.R.R. Tolkiena: powtórka z lektur. / Julia Włodek . - Warszawa: Nasza Księgarnia, 2001

Seria opracowań, streszczeń, wypracowań. Opracowanie lektury dla uczniów szkoły podstawowej. Składa się ze streszczenia wydarzeń, przedstawienia bohaterów baśni, trasy ich wędrówki po skarb, wniosków jakie wyniósł hobbit ze swojej wędrówki.

5. KSIĄŻKI O FILMIE

1. Fisher Jude

„Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia: Filmowe postacie i miejsca. / Jude Fisher; przekł. Andrzej Pyrzycki, Aleksandra Jagiełowicz. - Warszawa: Wydawnictwo „Amber”, 2001

Encyklopedyczny przegląd postaci, rekwizytów, miejsc i krajobrazów Śródziemna z pierwszej części filmowej trylogii „Władca Pierścieni”. Wspaniale ilustrowany tom, to źródło nigdzie indziej nie publikowanych informacji. Tu ujrzymy zdjęcia Drużyny, orków i innych bohaterów pojawiających się w pierwszej części. TU także zobaczymy miejsca Śródziemna, jak Hobbiton, Morię, Orthank.

2. . Fisher Jude

„Władca Pierścieni: Dwie Wieże: Fimowe postacie i miejsca. / Jude Fisher; przekł. Cezary Frąc . - Warszawa: Wydawnictwo „Amber” , 2002

Bogato ilustrowany album zawierający ponad 100 kolorowych zdjęć, pozwala na wyjątkową podróż przez najważniejsze wydarzenia drugiej części. Album jest bezcennym wprowadzeniem do filmu, niezapomnianą wędrówką po krainach Śródziemna. Opisani są bohaterowie drugiej części, siły dobra i zła. Zawiera unikalny rozkładany plan bitwy w Helmowym Jarze. Przedmowa Viggo Mortensena.

3. Fisher Jude

„Władca Pierścieni: Powrót Króla: Fimowe postacie i miejsca. / Jude Fisher; przekł. Aleksandra Jagiełowicz . - Warszawa: Wydawnictwo „Amber”, 2003

Ilustrowany przegląd postaci, miejsc i krajobrazów Śródziemna z trzeciej części filmowej trylogii. Opisuje zwycięstwa i porażki Drużyny, sceny wojny z Sauronem i zmaganie Froda z Pierścieniem. Książka zawiera mapę Mordoru. To niezapomniana wyprawa po królestwie Gondoru, Mordorze.

4. Sibley Brian

Władca Pierścieni. Przewodnik po filmie. / Brian Sibley; przekł.. Aleksandra Jagiełowicz . - Warszawa: Wydawnictwo „Amber”, 2001

Przepięknie ilustrowany „Przewodnik po filmie” pokazuje od kulis pierwszą część trylogii: pomysł, wybór aktorów i plenerów, prace nad kolejnymi scenami, efekty specjalne, kostiumy. Rewelacyjne zdjęcia z planu filmowego, wywiady reżyserem odtwórcami głównych ról. Pokazany jest proces powstawania jednego z najważniejszych filmów w ostatnim dziesięcioleciu.

5. Sibley Brian

Władca Pierścieni: Jak powstała fimowa trylogia. / Brian Sibley; przekł. Aleksandra Jagiełowicz . - Warszawa: Wydawnictwo „Amber”, 2002

Bogato ilustrowany przewodnik po kulisach prodykcji, zawierający ponad 300 fotografii ze wszystkich trzech części, wywiady z aktorami, specjalistami uczestniczącymi w przekształceniu powieści J.R.R. Tolkiena w znaczące wydarzenie filmowe. Brian Sibley, pisarz i dziennikarz, przez całe życie interesował się kinem i literaturą fantasy.

6.SŁOWNIKI, ENCYKLOPEDIE, BESTIARIUSZE

1. Day David

Bestiariusz Tolkienowski. / David Day; il. Ian Miller; przekł. Renata Giedrojć, Joanna Kokot, Jakub Zdzisław Lichański. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 1996 ,2001

Atrakcyjny, bogato ilustrowany i obszerny przewodnik po Śródziemiu. Kolorowe i czarno-białe ilustracje kilkunastu grafików, przedstawiają ludy, florę, faunę. Piękna książka do oglądania.

Day David

Bestiariusz Tolkienowski. / David Day; il. Ian Miller; przekł. Renata Giedrojć, Joanna Kokot, Jakub Zdzisław Lichański. - Wyd. 2. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 2001

2. Fonstad Karen W.

Atlas Śródziemna./ Karen W. Fonstad, tłum. Tadeusz Andrzej Olszański . - Warszawa: Amber, 1998

Dzieło o olbrzymim znaczeniu dla wszystkich zafascynowanych światem Tolkiena. Stanowi klucz do Uniwersum. Duże i kolorowe mapy wraz ze szczegółowymi komentarzami. Mapy przedstawiają wygląd Śródziemna w poszczególnych Erach, migracje ludów, bohaterów, bitwy. Posiada także mapy tematyczne klimat, roślinność, kalendaria. Indeksy

3. Foster Robert

Encyklopedia Śródziemna. / Robert Foster; przekł. Andrzej “Bilbo” Kowalski, Tadeusz Andrzej“Halbarad” Olszański, Agnieszka “Evermind” Sylwanowicz. - Warszawa: Amber, 1998

Dzieło o charakterze informacyjnym. Ma być uzupełnieniem dzieł Tolkiena, rozjaśnić fakty historyczne i zestawić informacje. Alfabetycznym porządku jest wszystko o postaciach, miejscach, przedmiotach, wydarzeniach. Obszerne wprowadzenie, dodatki, tablice chronologiczne i genealogiczne. Zamieszczony jest wykaz skrótów, źródeł ( do wydań polskich).

4. Tyler J.E.A.

Tolkien. Przewodnik encyklopedyczny. / J.E.A. Tyler; przekł. Anna Banaszak. - Poznań: CIA Books - SVARO, 1992

Obszerny , atrakcyjny przewodnik po Śródziemiu. Zawiera około 1800 haseł dotyczących „Władcy Pierścieni”, „Hobbita” i innych. Przy hasłach są odsyłacze do innych haseł. Posiada mapy. Polskie wydanie oparte jest na pierwszym oryginalnym wydaniu, więc nie ma tam żadnych zmian, mimo, że ukazało nowe książki Tolkiena.

• 7. MAPY

1. Sibley Brian, Howe John

Tam i z powrotem. Mapa do Hobbita. / Brian Sibley, John Howe; przekł. Joanna Kokot. - Poznań: Zysk S-ka Wydaw., 1996

Ogromna ilustrowana mapa do „Hobbita”, obok niej tekst. Opowiada on o początkach książki Tolkiena, tworzeniu postaci , ich drogi do Samotnej Góry. Tekst posiada spis miejsc znajdujących się na mapie Dzikich Krain.

2. Strachey Barbara

Podróże Froda: Atlas do “ Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena. / Barbara Strachey; przekł. Joanna Kokot. - Poznań: Zysk i S-ka Wydaw., 1994

Ponad sto stron i pięćdziesiąt map obrazujących szlaki wędrówek Froda i innych bohaterów epopei Tolkiena. Atlas sporządzony z powodu braku map ukazujących całą trasę wędrówki Drużyny. Każda mapa opatrzona jest komentarzem. Autorka odkrywa także kilka nieścisłości i z wielką precyzją pokazuje nam świat powieści.

8. RECENZJE

Hobbit czyli Tam i z powrotem

1. Cyperling J.: Hobbit czyli tam i z powrotem. // „Dziennik Łódzki” 1986 nr 148 s. 4

2. Konopacki T.: Zaczęło się od „Hobbita”. // „Dziennik Bałtycki”; „Wieczór Wybrzeża” 2004 nr 6

3. Kuliczkowska K.: Bilbo Baggins- uczciwy włamywacz. // „Nowe Książki” 1962 nr 24 s. 1476- 1477

4. Łomnicka M.: W świecie krasnoludów. // „Sztandar Młodych” 1986 nr 22

5.Ogonowski T.: Książka na weekend. // „Czas Pomorza” 2004 nr 31

6. Oramus M.: Porządkowanie świata. // „Przegląd Techniczny 1986 nr 21 s. 45

7. Orliński W.: Hobbit czyli Tam i z powrotem. // „Gazeta Wyborcza” 2004, dod. Książki nr 3 s. III

8. Sokołowski K.: Smutny początek, koniec pełen smutku…. // „Fantastyka” 1986 nr 7 s. 60

9. Stawiński J.: Swift redivivus. // „Nowe Książki” 1962 nr 2 s 74-75

10. Szota W.: Tropem hobbita. // „Gazeta Pomorska” 1996 nr 260

11. Zgorzelski A.: Tolkienowskie księgi świata: od baśni do kosmogonii. // „Nowe Książki” 1986 nr 2 s. 80-82

Władca Pierścieni

12. Bela T.: J.R.R. Tolkien i jego fantasy. // „Arka” 1991 nr 4 s. 125-131

13. Drawicz A.: I hobbity są na świecie. // „Sztandar Młodych” 1962 nr 10

14. Drawicz A.: Cisnąć pierścień. // „Tygodnik Powszechny” 1982 nr 42 s. 6

15. Drawicz A.: Filus na torze. // „Sztandar Młodych” 1962 nr 225

16. Drawicz A.: Koniec i bomba. // „Sztandar Młodych” 1963 nr 270

17. Fostowicz M.: Pierścień władzy. // „Odra” 1984 nr 3 s. 99-100

18. Hartwig-Sosnowska J.: Niełatwy optymizm. // „Czas Krakowski” 1991 nr 29

19. Kamińska A.D.: Nowy przekład Tolkiena. // „Nowa Fantastyka” 1998 nr 3 s. 70-71

20. Krawczuk A.: Od Tolkiena do Platona. // „Życie Warszawy” 1984 nr 161 s. 5

21. Kulesza N.: Książka i film. // „Magazyn Literacki” 2001 nr 10

22. Lichański J. Z.: Nieustająca radość czytelników. // „Nowe Książki” 2002 nr 4 s. 70-71

23. Lichański J. Z.: Nonnos dwudziestego wieku. // „Nowe Książki” 1993 nr 12 s. 60-61

24. Lichański S.: W kraju baśni i poezji. // „Za i przeciw” 1962 nr 22

25. Mroczkowski P.: Dalsza baśń o prawdach. // „Przegląd Kulturalny” 1962 nr 51/52 s. 9

26. Mroczkowski P.: Powrót Króla. // „Więź” 1964 nr2 s. 97-98

27. Mroczkowski P.: Wielka baśń o prawdach. // „Przegląd Kulturalny” 1961 nr 49 s. 4

28. Rudzka B.: Wyzwanie dla prozaicznego realizmu. // „Nurt” 1966 nr 12 s. 156-160

29. Stawiński J.: Hobby uczonego i hobby królewskie. // „Express Wieczorny” 1961 nr 279

30. Stawiński J.: Swift redivivus. // „Nowe Książki” 1962 nr 2 s. 74-75

31. Szymańska B.: O wielkim wędrowaniu. // „Echo Krakowa” 1982 nr 6

32. Śmigielski P.: Zwycięstwo światów. // „Dziennik Zachodni” 1997 nr 68 s. 19

33. Wilhelmi J.: Spojrzenie z zewnątrz. // „Kultura” 1966 nr 22 s. 3

34. Winiarska I.: Między dobrem a złem. // „Za i przeciw” 1983 nr 22

35. Woroszylski W.: Droga do Ognistej Góry. // „Więź” 1982 nr 10 s. 156-160

36. Wydmuch M.: Najprostsza w świecie Historia. // „Nowe Książki” 1983 nr 4 s. 13-14

37. Wydmuch M.: O hobbitach, czyli nie całkiem na temat. // „Kobieta i życie” 1982 nr 2 s. 15

38. Ziemkiewicz R. A.: Profesor w świecie mitów. // „Fenix” 1991 nr 1(5) s. 125-131

Rudy Dżil i jego pies

39. Jaremko-Pytowska Z.: Bajki dla dzieci i dorosłych. // „ Nowe Książki” 1962 nr 16 s. 978-979.

Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego

40. Tesarowicz I.: Nie bójmy się baśni. // „ Nowe Książki” 1980 nr 20 s. 67-68.

41. Wydmuch M.: Profesorskie fantazje. // „Kobieta i życie” 1980 nr47

Silmarillion

42. Brzozowska A.: Tolkien tam i z powrotem. // „Kobieta i życie” 1986 nr 18 s. 15

43. Drawicz A.: Profesor osiodłał poetę. // „Tygodnik Powszechny” 1986 nr 28 s.7

44. Kowalska D. M.: Smutek przemijania. // „TIM- Tygodnik Ilustrowany Magazyn” 1986 nr 6

45. Kowalski M. A.: Jestem bogiem. // „Przegląd Tygodniowy” 1986 nr 11 s. 13

46. Raszeja J. Pan Andy. // „Gazeta Pomorska” 1988 nr 65

47. Sokołowski K.: Smutny początek, koniec pełen smutku…. // „Fantastyka” 1986 nr 7 s. 60

48. Statuch E.: Magia dla dorosłych. // „Sztandar Młodych” 1986 nr7

49. Zgorzelski A.: Tolkienowskie księgi świata: od baśni do kosmogonii. // „Nowe Książki” 1986 nr 2 s. 80-82

Niedokończone opowieści Númenoru i Śródziemia

50. Lichański J. Z.: Tolkien. // „Nowe Książki” 1994 nr 12 s. 31-32.

51. Lipka K.: Niedokończone opowieści. // „Nowa Fantastyka” 1996 nr 9 s. 71

Ostatnie legendy śródziemia

52. Lipka K.: Tolkien zza grobu. // „Nowa Fantastyka” 1996 nr 10 s. 17-18

Tolkien dzieciom

53. Błażejewski M.: Tolkien dzieciom. // „Głos Wybrzeża” 1994 nr 126

54. Lichański J. Z.: Tolkien. // „Nowe Książki” 1994 nr 12 s. 31-32.

55. Lipka K.: Tolkien dla dorosłych. // „ Nowa Fantastyka” 1994 nr 9 s. 68.

Władca Pierścieni-Wiersze

56. Lichański J. Z.: Władca Pierścieni - Wiersze. // „Nowe Książki” 1998 nr 10 s.66

Łazikanty

57. Chaciński B.: Oczywista fantazja. // „Express Wieczorny” 1998 nr 112

58. Lichański J. Z.: Nieznana powieść. // „Nowe Książki” 1998 nr 10 s.67

59. Rusiecki S.: Łazikanty. // „Życie Warszawy” 1998 nr 173

Listy

60. Garbol T.: Listy. // “Ethos” 2002 nr 3 / 4 s. 431-437

61. Gołębiewski Ł.: Rodzicielska wrażliwość. // „Rzeczpospolita” 2000 nr 295

62. Gumkowski M.: Lepszy „trącący myszką”. // „Gazeta Wyborcza. Stołeczna” 2002 nr 36

63. Majerska D.: Listy. // „Nowa Fantastyka” 2001 nr 5 s. 69

9. FANZINY

1. Gwaihirzę, wydawany przez Sekcję Tolkienowska Śląskiego Klubu Fantastyki, Katowice

2. Little Gwaihir, wydawany jw.

3. Wiadomości Bucklandu, wydawany jw.

4. Vingilote, Loża Tolkienowska, Kraków

5. Galathilion, wyd. Tomasz Gubała

6. Śródziemie, wydawany przez Towarzystwo Hobbityczne, Warszawa

7. Simbelyne, dwumiesięcznik Sekcji Tolkienowskiej Śląskiego Klubu Fantastyki;

8. Dragon Helm, wydawany przez Klub Fantastyki ANGMAR, Gdańsk

9. Nyelinke Eldarin, , wydawany przez Sekcję Tolkienowską Śląskiego Klubu Fantastyki, Katowice

10.Khazad, Gildia Krasnoludzka, Warszawa

11. Quenta, Galicyjska Gildia Fanów Fantastyki, Kraków

12. Aiglos - tolkienowski almanach Sekcji Tolkienowskiej Śląskiego Klubu Fantastyki

10. INNE (NAŚLADOWCY, KOMIKS, STRONY INTERNETOWE,

1. NAŚLADOWCY, KONTYNUACJE

1. W hołdzie królowi. / pod red. Martina H. Greenberga - Poznań: Zysk i S-ka. Wydaw., 1999

Zbiór opowiadań fantasy 19 autorów. Bajkowe światy stworzone przez pisarzy nawiązują treścią do prozy Tolkiena. Swoisty hołd, który oddają w formie opowiadań, mówi nam jak wiele znaczyła twórczość Inklinga w późniejszym rozwoju nurtu fantasy. Szczególnie wartymi uwagi są opowiadania Pratchetta i Norton, które mimo tego, że umiejscowione w uniwersach tworzonych przez autorów odzwierciedlają duch fantasy, w którego narodzinach brał udział J.R.R. Tolkien.

2. Yeskov Kirył J.

Ostatni Władca Pierścienia. / Kirył J. Yeskov; przekł. Ewa i Eugeniusz Dębscy. - Poznań: Oficyna Wydawnicza 3.49, 2000

Jest to powieść, która powstała pod wpływem inspiracji twórczością Tolkiena. Specyficzny klimat i fabuła książki wciąga czytelnika prawie od pierwszej strony. Autor w powieści próbuje nam ukazać wojnę o Pierścień Jedyny w całkiem innym spojrzeniu. Tutaj orkowie są tymi dobrymi, a elfy są złe i podstępne. Tę pozycję można polecić każdemu miłośnikowi prozy J.R.R. T.

3. Beard Henry N., Kenney Douglas C.

Nuda Pierścieni. / Herry N. Beard, Douglas C. Kennedy; przeł. Zbigniew A. Królicki. - Poznań: Zysk i S-ka. Wydaw., 1997

Jest to komiczna wersja “Władcy Pierścieni” , która swoim pozbawionym szacunku tonem jednych odstręcza, innych zaś fascynuje. . Tutaj Frodo jest pokryty futrem i ma na imię Frytek, a Gandalf nazywa się Goodgulf. Sauron nosi imię Sorheda. Na potrzeby książki autorzy zadbali nawet o spreparowanie adekwatnych do tolkienowskich, map i wierszy.

4. Murray Andrew

Zagadki Tolkienowskie. / Andrew Murray; przekł. Magdalena i Michał Bruczkowscy. - Warszawa: Amber, 1997

Książka ta przeznaczona jest dla ludzi, którzy chcą sprawdzić swoją wiedzę tolkienowską. Podzielona na 100 rozdziałów pełna jest zagadek. Każdy z rozdziałów składa się z 10 pytań z jednego, określonego działu tolkienowskiego. Oprócz 10 podstawowych pytań w każdym dziale znaleźć można pytanie jedenaste zatytułowane „Dogrywka”. I tak są tu rozdziały pod tytułem np.: „Pisarz i krytycy”, „ W kręgu fanów” czy „Sam Gamgee”. Bogactwo pytań uzupełniają zamieszczone na końcu książki odpowiedzi.

5. Tolkienowskie kalendarium 2000. / oprac. Paulina Braiter; il. Ted Nasmith. - Warszawa: Prószyński S-ka, 1999

Bogato ilustrowany kalendarz, które to ilustracje powstały w oparciu o wątki „Silmarillionu” J.R.R. Tolkiena. Bardzo starannie wydany

6. Tolkienowskie kalendarium 2001. / oprac. Paulina Braiter; il. John Howe. - Warszawa: Prószyński i S-ka., 2000

Kolejna propozycja kalendarza, tutaj podstawą do ilustracji był „Władca Pierścieni” J.R.R. Tolkiena.

7. Pierumov Nik

Pierścień mroku. / Nik Pierumov; tłum. Ewa i Eugeniusz Dębscy. - Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002

Nik Pierumov powraca do świata Śródziemia 300 lat po pamiętnej wojnie o pierścień opisanej we „Władcy Pierścieni”. Po Śródziemiu wędruje trójka niespokojnych duchów - hobbit i dwa krasnoludy. Nie są zwyczajnymi poszukiwaczami przygód. Oni już wiedzą, że Zło, które uważano za pokonane, odrodziło się, a jego niszczycielska Moc wzrasta. Podejmują więc heroiczną walkę, by je unicestwić, zanim stanie się wszechpotężne i Mrok ogarnie cały świat. Powieść wydana jest w trzech częściach: Ostrze Elfów, Czarna Włócznia i Adamant Henny.

10.2. KOMIKS

1. Hobbit. / il. Dawid Wenzel; tłum. Maurycy Kulak. - Kraków: Wydaw. Zielona Sowa, 2002

Wydany po raz pierwszy w 1937 roku „Hobbit” stał się jedną najbardziej popularnych książek na świecie. Komiks dzięki bajecznie kolorowym ilustracjom i starannie zaadoptowanym tekstem powieści stanowi dobry sposób na wprowadzenie młodego czytelnika w magiczny świat stworzony przez Tolkiena.

10.3. STRONY INTERNETOWE

Jest to wykaz najbardziej znanych i popularnych stron dzięki, którym można dowiedzieć się czegoś więcej o Tolkienie, jego twórczości oraz ruchu fanów jego twórczości. Opisy pojedynczych stron są w tym przypadku bezcelowe, ponieważ każda z nich mówi praktycznie o tym samym, to jest o biografii, twórczości, filmie, wszelkiego rodzaju naśladowcach, ilustratorach i fanach. Każda s podanych poniżej stron posiada linki do stron o podobnej tematyce, co daje nam zbiór prawie, że nieskończony.

Po wpisaniu hasła „Tolkien” wyszukiwarka internetowa „google” wykazuje około 174 000 dostępnych stron z tym hasłem.

Strony podane poniżej są stronami, które posłużyły mi, między innymi, do napisania tej pracy.

www.hobbit.net.pl - jest to adres Klubu Internetowego Hobbit;

www.parmadili.skf.org.pl - strona główna Sekcji Tolkienowskiej Śląskiego Klubu Fantastyki

www.aiglos.tolkien.com.pl - jest to Almanach Tolkienowski ŚKF;

www.elendili.pl - jest to Tolkienowskie forum dyskusyjne;

www.rozbrykany-barlog.endore.org - Tolkien na wesoło;

www.tolkien.art.pl ; strona internetowa poświęcona w całości Tolkienowi;

www.bilp.uw.edu.pl - Bibliografia Tolkienowska opracowana przez prof. Jakuba Z. Lichańskiego.

WYKAZ CZASOPISM

Acta Universitatis Wratislaviensis. Literatura;

Argumenty;

Dialog;

Etnografia Polska;

Fantastyka;

Fronda;

Gazeta Polska;

Gazeta Wyborcza;

Gnosis;

Gość Niedzielny;

Guliwer;

Gutenberg;

Kierunki;

Kultura;

Kurier Polski;

Literatura Ludowa;

Literatura na Świecie;

Magazyn Literacki;

Mała Fantastyka;

Nowa Fantastyka;

Nowa Polszczyzna;

Odgłosy;

Pogranicza;

Polityka;

Prace polonistyczne;

Przegląd Powszechny;

Radar;

Razem;

Sfinks. Magazyn Informacyjny;

Słowo Ludu;

Studium;

Super Nowości;

Twórczość;

Tygodnik Powszechny;

Uroda;

Więź;

Współczesność;

Zagadnienia Rodzajów Literackich;

Zeszyty Naukowe WSHE. Ser. 1;

Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego, Uniwersytetu Gdańskiego. Filologia Angielska;

Znak;

Życie Warszawy;

Życie;

INDEKS AUTORÓW, TŁUMACZY, RECENZENTÓW

(numer rozdziału<podrozdziału> - pozycja w rozdziale)

Andruszkiewicz Anna 3-7

Antosiewicz Michał 4-8

Babuchowski Szymon 3.1-1

Badeni Joachim 3-76

Banaszak Anna 6-4

Banaszkiewicz Jacek 3.1-2

Bardel Michał 3.1-3,4,5

Beard Henry N. 10.1-3

Bela Teresa 8-11

Bilska Anna 3.1-6

Błażejewski Michał 3.1-7; 4.1; 8-53

Borkowicz Jacek 3.1-8

Braiter Paulina 1-1; 1-8; 1-10; 1-18; 3.1-9; 2-5; 10.1-5,6

Brodzki Józef 2-2

Bruczkowska Magdalena 10.1-4

Bruczkowski Michał 10.1-4

Bruner Kurt 4-2

Brzozowska Anna 8-42

Carpenter Humphrey 1-19; 4-3,4

Carter Lin 4-5

Chaciński Bartłomiej 8-57

Chęcińska Urszula 3.1-10

Colbert David 4-6

Coren Michael 4-7

Cyperling J 8-1

Czarnecka Katarzyna 3.1-11

Czyżyk Mariola 3.1-12

Day David 4-8; 6-1

Derdziński Ryszard 4-22

Dębska Ewa 10.1-2; 10.1-7

Dębski Eugeniusz 10.1-2; 10.1-7

Drawicz Andrzej 8-14,15,16,43

Fairburn Elwin 3-13

Fiałkowski Tomasz 3-14

Fisher Jude 5-1,2,3

Fonstad Karen W. 6-2

Foster Robert 6-3

Fostowicz Michał 8-17

Franaszek Andrzej 3.1-77

Frąc Cezary 1-2,15; 5-2

Frąc Maria 1-2

Fulińska Agnieszka 3.1-15

Garbol Tomasz 8-60

Garbowski Christopher 3.1-16; 3.2-1;4-9

Giedroyć Renata 6-1

Golińska Justyna 8-60

Gołębiewski Łukasz 8-61

Gorecka- Kalita Joanna 4-2

Grabowski Maciej 3.1-4

Greenberg Martin H. 10.1-1

Grotta Daniel 4-10

Grzędowicz Jarosław 3.1-17

Gulisamo Paolo 4-11

Gumkowski Marek 3.1-18,60; 8-62

Hartwig - Sosnowska Jolanta 3.2-2; 8-18;

Howe John 7-1; 10.1-6

Iwicka Beata 4-12

Iwińska Magdalena 1-10

Jagiełowicz Aleksandra 1-14; 5-1,3,4,5

Jagodziński Tadeusz 3.1-77

Jaremko - Pytowska Zofia 8-39

Juszczak Wiesław 3.1-19,60,77

Kamińska Anna Dorota 3.1-20

Kawiński Artur 4-14

Kenney Douglas C. 10.1-3

Kocher Paul H. 4-15

Kokot Joanna 1-11; 3.2-3; 4-20,21,23,26; 6-1; 7-1,2;

Konopacki Tomasz 8-2

Kot Dobrosław 3.1-4,76

Kot Radosław 1-8,13; 3.1-22; 4-15

Korulska Ewa 3.1-21; 4-16

Kowalska Dorota Maria 8-19,44

Kowalski Andrzej 6-3

Kowalski Marek Arpad 8-45

Krakowska - Narożniak Joanna 3.1-60

Krawczuk Aleksander 8-20

Kreczmar Agnieszka 1-6

Królicki Zbigniew A. 10.1-3

Kubala Arkadiusz 4-17

Kubiak Krzysztof 3.1-23

Kuciak Agnieszka 4-11

Kulak Maurycy 10.1-1

Kulesza Norbert 8-21

Kuliczkowska Krystyna 8-3

Kuncewicz Piotr 3.1-24; 3.2-4

Lee Allan 1-1; 4-8

Lewik Włodzimierz 1-1; 1-2

Lichańska Agnieszka 2-3

Lichański Jakub Zdzisław 1-13; 2-3; 3.1-25,26,27,28,29; 3.2-5,6-1; 4-13; 6-1; 8-22,23,50,54,56,58

Lichański Stefan 8-24

Lipka Krzysztof 8-51,52,55

Łomnicka Mirosława 8-4

Łoziński Jerzy 1-2

Majchrzak Konrad 4-27

Majchrzak Michał 4-27

Majerska Dominika 8-63

Materek Dariusz 3.1-30

Merta Magdalena 2-7

Merta Tomasz 2-7

Miller Ian 6-1

Miłosz Czesław 3.1-31

Mroczkowski Przemysław 3.1-32,33; 8-25,26,27

Murray Andrew 10.1-4

Nasmith Ted 10.1-5

Nowicki Andrzej 1-2

Nowicki Maciej 3.1-34

Obarski Marek 1-13

Ogonowski Tomasz 8-5

Olszański Tadeusz Andrzej 1-2,17,20; 3.135,36,74,77; 4-18,19; 6-2,3

Oramus Marek 8-6

Orliński Wojciech 3.1-37,38; 8-7

Osęka Michał 3.1-39

Ostrowski Witold 3.1-40

Paszkiewicz Hanna zob. Truba Hanna 1-9; 2-4

Paszkiewicz Piotr 1-9; 2-4

Pearce Joseph 3.1-41; 4-19,20

Perry Michael W. 4-21

Pierumov Nik 10.1-7

Pietrzak - Merta Magdalena zob. Merta Magdalena 1-12,13; 2-7,8

Pogoda Monika Anna Maria 3.1-42

Polkowski Andrzej 1-1

Poradecki Mateusz 3.1-43

Przybyłek Marcin 3.2-7

Pustowaruk Marek 3.1-44

Pyrzycki Andrzej 5-1

Rapacki Marek 3.1-45,46

Raszeja Jan 8-46

Rokoszewska Małgorzata 3.1-47

Rozbicki Adam 3.1-48

Rudzka Brygida 8-28

Rusiecki Stefan 3.1-49; 8-59

Sapkowski Andrzej 3.1-50

Shippey Thomas A. 4-22

Sibley Brian 5-4,5; 7-1

Skibniewsa Maria 1-1,2,3,4,5,6,7; 2-6;4-26;

Skoszkiewicz Janusz 3.1-51

Skórska Małgorzata 3.1-52,53

Smadje Izabelle 4-23

Sokołowski Krzysztof 1-12,13; 2-1; 3.1-54,55,56,57,58;8-8,47

Spieralska Barbara 4-24

Statuch Elżbieta 8-48

Stawiński Julian 8-9,29;30

Strachey Barbara 7-2

Sylwanowicz Agnieszka 1-8,19; 3.1-74; 4-3,4,5,6,7; 6-3

Szostak Wit 3.1-59

Szota Wojciech 8-10

Szpakowska Małgorzata 3.1-60

Szulc Przemysław 3.1-61

Szurek Agnieszka 3.1-62; 3.2-8

Szyjewski Andrzej 3.1-63; 4-24

Szymańska Beata 8-31

Ślósarska Joanna 3.1-64; 3.2-9

Śmigielski Piotr 3.1-32

Tesarowicz Iwona 8-40

Tokarska - Bahir Joanna 3.1-65

Tolkien Christopher 1-19,20

Tolkien J.R.R 1-1-18;2 -1-8

Tyler J.E.A 6-4

Uznański Sebastian 3.1-66

Ware Jim 4-2

Wawrzyńczak Marcin 4-10

Wenzel Dawid 10.2-1

White Michael 4-29

Wicher Andrzej 1-16

Wilhelmi Janusz 8-33

Winiarska Iwona 8-34

Włodek Julia 4-27

Wolicka Elżbieta 3.1-67,77

Woroszylski Wiktor 8-35

Wydmuch Marek 3.1-68; 8-36,37,41

Yeskov Kirył J. 10.1-2

Zając Michał 3.1-69

Zgorzelski Andrzej 3.1-70,71; 3.2-10

Ziemkiewicz Rafał A. 3.1-72; 8-38

Zientalak Dariusz 3.1-74

Ziółkowski Adam 3.1-73

Zysk Tadeusz 3.1-74

Żylińska Jadwiga 3.1-75

• INDEKS TYTUŁÓW

Atlas Śródziemia 6-2

Baggins czy Pytlik czyli jak przetłumaczyć Tolkiena 3.1-20

Bajarz hipisów 3.1-37

Bajki dla dzieci i dorosłych 3.1-39

Bestiariusz Tolkienowski 6-1

Bilbo Baggins- uczciwy włamywacz 8-3

Bóg jest Panem aniołów i ludzi i elfów: chrześcijańskie elementy we „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena 3.1-11

Był hobbitem 3.1-48

Byłem hobbitem 3.1-3

Chrześcijański dramat dziejów 3.1-1

Cisnąć pierścień 8-14

Człowiek , który stworzył Imperium Ciemności 3.1-25

Czy pan lubi Tolkiena? 3.1-70

Dalsza baśń o prawdach 8-25

Dlaczego Tolkien? 3.1-35

Droga do Ognistej Góry 8-35

Droga do Śródziemia 4-22

Drzewa Valinoru 3.1-64

Drzewo i liść 1-11

Ecriture/Pisanie 3.2-5

Encyklopedia Śródziemia 6-3

Epopeja zastępcza? 3.1-60

Epos i retoryka. Prolegomena do badań literatury fantasy. Propoycja definicji 3.2-6

Epos i retoryka. Przypadek Tolkiena 3.1-28

Extratextual perspectives of two trilogies 3.1-12

Fenomen Tolkiena 3.1-54

Filus na torze 8-15

Funkcje kulturowe wypowiedzi artystycznych „The Lord of the Rings” J.R.R. Tolkiena 3.2-2

Gdy profesorowie się nudzą 3.1-51

Gdyby Freud spotkał Tolkiena 3.1-66

Gilgamesz z dziecinnego pokoju 3.1-45

Gospodarz Giles z Ham 1-15

Goście w raju 3.1-68

Hobbit 10.2-1

Hobbit albo tam i z powrotem 1-1

Hobbit czyli Tam i z powrotem 1-1

Hobbit czyli tam i z powrotem 1-1

Hobbit czyli Tam i z powrotem 8-1,7

Hobbit czyli wielka przygoda z lekturą 4-16

Hobbit, czyli Tam i z powrotem J.R.R. Tolkiena: powtórka z lektur 4-27

Hobbit: bohater XX wieku 3.1-31

Hobby uczonego i hobby królewskie 8-29

I hobbity są na świecie8-13

Inklingowie 4-3

J.R.R. Tolkien 3.1-26

J.R.R. Tolkien - geniusz czy nieszkodliwy schizofrenik? 3.1-5

J.R.R. Tolkien albo baśń zrehabilitowana 3.1-73

J.R.R. Tolkien i jego fantasy 8-11

J.R.R. Tolkien. Powiernik pieśni 4-1

J.R.R. Tolkien: między sprawiedliwością a nadzieją 3.1-16

J.R.R. Tolkien. Recepcja polska 4-13

J.R.R. Tolkien: Wizjoner i marzyciel 4-4

Jak Sire zostało Włością? 3.1-29

Jestem bogiem 8-45

John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973) 3.1-7

Kiedy grafik tłumaczy pisarza 3.1-39

Klucz do Tolkiena: chronologia i komentarz do Władcy Pierścieni 4-21

Kochajmy Tolkiena 3.1-55

Komentarz na temat świata 3.1-67

Koniec i bomba 8-16

Konwencje gatunkowe i rodzajowe w trylogii J.R.R. Tolkiena 3.2-10

Kosmogonia Śródziemia w Legendarium Johna R.R. Tolkiena 3.1-62

Kosmologia w „Silmarillionie” Tolkiena 3.2-1

Kowal z Podlesia Większego 1-4,5

Kreacje świata sensów 3.2-10

Król Orfeo 1-16

Książka i film 8-21

Książka na weekend 8-5

Księga zaginionych opowieści 1-12

Którędy do Śródziemia? 3.1-22

Kultura Śródziemia w końcu Trzeciej i na początku Czwartej Ery 4-12

Kulturowy fenomen Tolkiena 3.1-59

Kwitko Worczyk, nornik z Dnoworek 3.1-72

Lepszy „trącący myszką” 8-62

Listy 1-19; 8-60,63

Listy gwiazdkowe: ( 1925, 1933, 1935, 1939- list ostatni) 2-4

Listy od Świętego Mikołaja 1-9

Listy Świętego Mikołaja1-10

Liść Drobniaka 2-2

Liść, dzieło Niggle'a 2-1

Łazikanty 1-18; 8-59

Magia dla dorosłych 8-48

Magiczny świat Władcy Pierścieni 4-6

Między dobrem a złem 8-34

Mistrz Śródziemia 4-15

Mit i łaska 3.1-76

Mroczna Puszcza, czyli sępny las 3.1-38

Mythopoeia 1-11; 2-3

Mythopoeia J.R.R. Tolkiena 3.1-27

Na początku był Hobbit 3.1-34

Najprostsza w świecie Historia8-36

Nie bójmy się baśni 8-40

Niedokończone opowieści 1-9; 8-51

Niedokończone opowieści Numenoru i Śródziemia 1-8

Niełatwy optymizm 8-18

Nieustająca radość czytelników 8-23

Nieznana powieść 8-57

Nonnos dwudziestego wieku 8-23

Nowy przekład Tolkiena8-19

Nuda Pierścieni 10.1-3

O hobbitach, czyli nie całkiem na temat 8-37

O prawdzie i zmyśleniu u Tolkiena 3.1-2

O Tuorze i jego przybyciu do Gondolinu 2-5

O wielkim wędrowaniu 8-31

Oblicze władcy pierścieni 3-47

Oczywista fantazja 8-57

Od Tolkiena do Platona 8-20

Od Valinoru do Mordoru. Świat mitu a religie w dziele Tolkiena 4-24

Odpowiedzialność za świat 3.1-6

Opętani 3.1-56

Opowieść o Tinúviel 2-7

Ostatni Władca Pierścienia 10.1-2

Ostatnie legendy Śródziemia 1-13

Oxfordzcy mistrzowie wyobraźni 3.1-33

Pan Andy 8-46

Pan Gawen i Zielony Rycerz 1-16

Perła 1-16

Pierścień mroku 10.1-7

Pierścień Tolkiena 4-8

Pierścień władzy 8-17

Pierworodni 3.1-4

Podróże Froda. Atlas do „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena 7-2

Porządkowanie świata 8-6

Postacie mężczyzn (Homer, Tolkien) 3.2-7

Potwory i krytycy 1-20

Powrót Króla 8-26

Prawda a mit 3.1-63

Prawdziwy mit: katolicyzm „Władcy Pierścieni” 3.1-41

Profesor od elfów 3.1-30

Profesor osiodłał poetę 8-43

Profesor w świecie mitów 8-38

Profesorskie fantazje 8-41

Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia, czyli tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena 4-17

Przybywajcie do Śródziemia 3.1-18

Przygody Toma Bombadila 1-14

Przyłapany na szkodzie 3.1-74

Przypominamy świat Śródziemia 3.1-23

Qenta Silmarillion- kształtowanie mitu 3.2-5

Ratujmy elfy czyli Mordoru zakusom wrażym kres położym 3.1-50

Ratujmy Śródziemie 3.1-53

Recorvery and Transcendencje for the Contemporary Mythmaker. The Spiritual Dimension in The Works of J.R.R. Tolkien 4-9

Retoryka i badania literackie: rekonesans 3.2-6,8

Rodzicielska wrażliwość 8-61

Rozum, transcendencja i zło w literaturze 3.2-9

Rudy Dżil i jego pies 1-3,4

Samotni wobec historii 3.2-4

Sfilmować marzenia: o ekranizacjach „Wiedźmina”, „Harrego Pottera” i „Władcy Pierścieni” 3.1-42

Silmarillion 1-7; 2-6

Smutek przemijania 8-44

Smutny początek, koniec pełen smutku… 8-8,46

Spojrzenie z zewnątrz 8-33

Społeczne i rasowe relacje w obliczu wojny w prozie J.R.R. Tolkiena I A. Sapkowskiego3.1-43

Sprawiedliwość i prawo w świecie Tolienowskiego legendarium 3.1-61

Swift redivivus 8-9,30

Świat zaginiony 3.1-75

Świat znaczący: o symbolice miejsc w „Hobbicie” i „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena 3.1-44

Światy Tolkienowskie. Wizje Śródziemia 4-25

Tam i z powrotem. Mapa do hobbita 7-1

Tekst w tekście 3.2-3

Teorie fikcji i problemy analizy „Władcy Pierścieni” 3.2-8

Time Setting In J.R.R. Tolkien's „ The Lord of the Ring's” 3.1-71

Tolkien3.1-57; 8-50,54

Tolkien - barwy pieśni 4-14

Tolkien - lektura albo gra z tekstem 3.1-21

Tolkien - współczesny Homer 3.1-8

Tolkien czyli świat 3.1-24; 3.2-4

Tolkien dla dorosłych 8-55

Tolkien dzieciom 1-6; 8-53

Tolkien i jego świat 3.1-46

Tolkien i mit arturiański 3.1-37

Tolkien tam i z powrotem 8-42

Tolkien zza grobu 8-52

Tolkien, twórca Śródziemia: biografia 4-10

Tolkien. Przewodnik encyklopedyczny 6-4

Tolkien: biografia 4-26

Tolkien: człowiek i mit 4-19

Tolkien: człowiek, który stworzył władcę Pierścieni 4-7

Tolkien: hobbici i krytycy 3.1-14

Tolkien: księga pamiątkowa 4-20

Tolkien: mit i łaska 4-11

Tolkien: mitologia dla Anglii 3.1-13

Tolkien: Świat „Władcy Pierścieni” 4-5

Tolkienowskie kalendarium 2000 10.1-5

Tolkienowskie kalendarium 2001 10.1-6

Tolkienowskie księgi świata: od baśni do kosmogonii 8-11,49

Totalna animacja 3.1-52

Tropem hobbita 8-10

Turambar i Foalókë 2-8

Twórcy nowoczesnej baśni, przypowieści mity ( C.S. Lewis i J.R.R. Tolkien) 3.1-40

Uczoność i wyobraźnia w Oxfordzie 3.1-32

Uwiedzeni Śródziemiem 3.1-77

W hołdzie królowi 10.1-1

W krainie starożytnych elfów. J.R.R. Tolkien (1892-1973) 3.1-15

W kraju baśni i poezji 8-24

W świecie krasnoludów 8-4

Wejść do Śródziemia 3.1-69

Wędrówka na Górę Przeznaczenia3.2-9

Wielka baśń o prawdach 8-27

Władca Pierścieni 1-2

Władca Pierścieni - wiersze 1-17

Władca pierścieni albo kuszenie zła 4-23

Władca pierścieni. Drużyna Pierścienia: Filmowe postacie i miejsca 5-1

Władca pierścieni. Dwie Wieże: Filmowe postacie i miejsca 5-2

Władca Pierścieni. Jak powstała filmowa trylogia 5-5

Władca pierścieni. Powrót Króla: Filmowe postacie i miejsca 5-3

Władca Pierścieni. Przewodnik po filmie 5-4

Władca Pierścieni: „zmyślenie” i „prawda” 3.1-19

Władca Pierścieni: cały świat w każdym z nas 3.2-2

Władca Pierścieni-Wiersze 8-56

Władca wyobraźni 3.1-17,49

Wyobraźnia bez granic 3.2-2

Wyzwanie dla prozaicznego realizmu 8-28

Z Bogiem przez wieki: inspiracje i motywy religijne w literaturze polskiej i literaturach zachodnioeuropejskich XIX i XX wieku 3.2-1

Z tolkienowskiej nostalgii 3.1-10

Zabawa z dawna oczekiwana 3.1-9

Zaczarowany świat. Fan - Klub im. Tolkiena 3.1-58

Zaczęło się od „Hobbita” 8-2

Zagadki Tolkienowskie 10.1-4

Zarys teologii Śródziemia i inne szkice tolkienowskie 4-18

Zestaw ratunkowy 3.1-65

Znaleźć Boga we Władcy Pierścieni 4-2

Zwycięstwo światów 8-32

• INDEKS CHRONOLOGICZNY

1960

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

1961

Mroczkowski P., Wielka baśń o prawdach

Stawiński J., Hobby uczonego i hobby królewskie

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1962

Drawicz A., Filus na torze

Drawicz A., I hobbity są na świecie

Jaremko- Bytowska Z., Bajki dla dzieci i dorosłych

Kuliczkowska K., Bilbo Baggins - uczciwy włamywacz

Lichański S., W kraju baśni i poezji

Mroczkowski P., Dalsza baśń o prawdach

Stawiński J., Swift redivivus

Tolkien J.R.R., Rudy Dżil i jego pies

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1963

Drawicz A., Koniec i bomba

Kuncewicz P., Tolkien czyli świat

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1964

Mroczkowski P., Powrót Króla

1965

Tolkien J.R.R., Rudy Dżil i jego pies

1966

Rudzka B., Wyzwanie dla prozaicznego realizmu

Wilhelmi J., Spojrzenie z zewnątrz

1967

Kuncewicz P., Samotni wobec historii

Kuncewicz P., Tolkien czyli świat

1971

Zgorzelski A., Time Setting In J.R.R. Tolkien's „ The Lord of the Ring's”

1973

Mroczkowski P., Uczoność i wyobraźnia w Oxfordzie

Skoszkiewicz J., Gdy profesorowie się nudzą

1975

Zgorzelski A., Konwencje gatunkowe i rodzajowe w trylogii J.R.R. Tolkiena

Zgorzelski A., Kreacje świata sensów

1979

Wydmuch M., Goście w raju

1980

Osęka M., Kiedy grafik tłumaczy pisarza

Tesarowicz I., Nie bójmy się baśni

Tolkien J.R.R., Kowal z Podlesia Większego

Tolkien J.R.R., Rudy Dżil i jego pies

Wydmuch M., Profesorskie fantazje

1981

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1982

Drawicz A., Cisnąć pierścień

Szymańska B., O wielkim wędrowaniu

Truba H., Paszkiewicz P., Listy gwiazdkowe: ( 1925, 1933, 1935, 1939- list

ostatni)

Woroszylski W., Droga do Ognistej Góry

Wydmuch M., O hobbitach, czyli nie całkiem na temat.

1983

Winiarska I., Między dobrem a złem

Ziółkowski A., J.R.R. Tolkien albo baśń zrehabilitowana

1984

Fostowicz M., Pierścień władzy

Krawczuk A., Od Tolkiena do Platona

Kubiak K., Przypominamy świat Śródziemia

Tolkien J.R.R., Silmarillion

1985

Bilska A., Odpowiedzialność za świat

Sokołowski K., Fenomen Tolkiena

Sokołowski K., Liść, dzieło Niggle'a

Sokołowski K., Tolkien

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Wydmuch M., Najprostsza w świecie historia

1986

Brzozowska A., Tolkien tam i z powrotem

Cyperling J., Hobbit czyli tam i z powrotem

Drawicz A., Profesor osiodłał poetę

Kot R., Którędy do Śródziemia?

Kowalska D.M., Smutek przemijania

Kowalski A.M., Jestem bogiem

Łomnicka M., W świecie krasnoludów

Oramus M., Porządkowanie świata

Ostrowski W., Twórcy nowoczesnej baśni, przypowieści, mitu ( C.S. Lewis i J.R.R. Tolkien)

Sokołowski K., Smutny początek, koniec pełen smutku…

Sokołowski K., Zaczarowany świat. Fan - Klub im. Tolkiena

Statuch E., Magia dla dorosłych

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Zgorzelski A., Tolkienowskie księgi świata: od baśni do kosmogonii

Żylińska J., Świat zaginiony

1987

Hartwig-Sosnowska J., Władca Pierścieni: cały świat w każdym z nas

Hartwig-Sosnowska J., Wyobraźnia bez granic

Sokołowski K., Kochajmy Tolkiena

Sokołowski K., Opętani

1988

Czyżyk M., Extratextual perspectives of two trilogies

Raszeja J., Pan Andy

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

1989

Tolkien J.R.R., Kowal z Podlesia Większego

Tolkien J.R.R., Rudy Dżil i jego pies

1990

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1991

Bela T., J.R.R. Tolkien i jego fantasy

Hartwig - Sosnowska J., Niełatwy optymizm

Skórska M., Totalna animacja

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Zając M,. Wejść do Śródziemia

Ziemkiewicz R.A., Profesor w świecie mitów

1992

Braiter P., Zabawa z dawna oczekiwana

Kokot J., Funkcje kulturowe wypowiedzi artystycznych „The Lord of the Rings” J.R.R. Tolkiena

Kokot J., Tekst w tekście

Lichański J.Z., Człowiek , który stworzył Imperium Ciemności

Skórska M., Ratujmy Śródziemie

Ślósarska J., Rozum, transcendencja i zło w literaturze

Ślósarska J., Wędrówka na Górę Przeznaczenia

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

Tyler J.E.A., Tolkien. Przewodnik encyklopedyczny

1993

Błażejewski M., J.R.R. Tolkien. Powiernik pieśni

Fulińska A., W krainie starożytnych elfów. J.R.R. Tolkien (1892-1973)

Lichański J.Z., J.R.R. Tolkien

Lichański J.Z., Nonnos dwudziestego wieku

Olszański T.A., Dlaczego Tolkien?

1994

Błażejewski M., Tolkien dzieciom

Tolkien J.R.R., Liść Drobniaka

Fairburn E., Tolkien: mitologia dla Anglii

Lichański J.Z., Tolkien

Lichański J.Z., Tolkien

Lipka K., Tolkien dla dorosłych

Mroczkowski P., Oxfordzcy mistrzowie wyobraźni

Strachey B., Podróże Froda. Atlas do „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena

Tolkien J.R.R., Drzewo i liść

Tolkien J.R.R., Listy od Świętego Mikołaja

Tolkien J.R.R., Mythopoeia

Tolkien J.R.R., O Tuorze i jego przybyciu do Gondolinu

Tolkien J.R.R., Tolkien dzieciom

1995

Błażejewski M., John Ronald Reuel Tolkien (1892-1973)

Lichański J.Z., Mythopoeia J.R.R. Tolkiena

Lichański J.Z., Qenta Silmarillion- kształtowanie mitu

Mitosek Z., Lichański J.Z., Ecriture/Pisanie.

Przybyłek M., Postacie mężczyzn (Homer, Tolkien)

Tolkien J.R.R., Księga zaginionych opowieści

Tolkien J.R.R., Niedokończone opowieści

Tolkien J.R.R., Niedokończone opowieści Numenoru i Śródziemia

Tolkien J.R.R., Opowieść o Tinúviel 1995

1996

Day D., Bestiariusz Tolkienowski.

Iwicka B., Kultura Śródziemia w końcu Trzeciej i na początku Czwartej Ery

Kamińska D.A., Baggins czy Pytlik czyli jak przetłumaczyć Tolkiena.

Lichański J.Z., J.R.R. Tolkien. Recepcja polska.

Lipka K., Niedokończone opowieści

Lipka K., Tolkien zza grobu

Sibley B., Howe J.,Tam i z powrotem. Mapa do hobbita

Szota W., Tropem hobbita

Światy Tolkienowskie. Wizje Śródziemia

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Niedokończone opowieści

Tolkien J.R.R., Ostatnie legendy Śródziemia

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Turambar i Foalókë 1996

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

1997

Bardel M. Pierworodni

Bardel M., Grabowski M., Kot D., J.R.R. Tolkien - geniusz czy nieszkodliwy schizofrenik?

Beard H., Nuda Pierścieni

Carpenter H., J.R.R. Tolkien: Wizjoner i marzyciel

Day D., Pierścień Tolkiena

Garbowski Ch., J.R.R. Tolkien: między sprawiedliwością a nadzieją

Gumkowski M., Przybywajcie do Śródziemia

Korulska E., Tolkien - lektura albo gra z tekstem

Lichański J.Z., Epos i retoryka. Prolegomena do badań literatury fantasy. Propozycja definicji.

Murray A., Zagadki Tolkienowskie

Rusiecki S., Władca wyobraźni

Sapkowski A., Ratujmy elfy czyli Mordoru zakusom wrażym kres położym

Śmigielski P., Zwycięstwo światów

Tolkien J.R.R., Hobbit albo tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Kowal z Podlesia Większego

Tolkien J.R.R., Król Orfeo

Tolkien J.R.R., Pan Gawen i Zielony Rycerz

Tolkien J.R.R., Perła

Tolkien J.R.R., Przygody Toma Bombadila

Tolkien J.R.R., Rudy Dżil i jego pies

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

Ziemkiewicz R.A., Kwitko Worczyk, nornik z Dnoworek

Zysk T., Sylwanowicz A., Olszański T.A., Zientalak D., Przyłapany na szkodzie

1998

Chaciński B., Oczywista fantazja

Fonstad K. W., Atlas Śródziemia.

Foster R., Encyklopedia Śródziemia

Garbowski Ch., Kosmologia w „Silmarillionie” Tolkiena

Grotta D., Tolkien, twórca Śródziemia: biografia

Kamińska D.A., Nowy przekład Tolkiena

Kocher P.H., Mistrz Śródziemia

Korulska E., Hobbit czyli wielka przygoda z lekturą

Lichański J.Z., Epos i retoryka. Przypadek Tolkiena

Lichański J.Z., Jak Sire zostało Włością?

Lichański J.Z., Nieznana powieść

Lichański J.Z., Retoryka i badania literackie: rekonesans

Lichański J.Z., Władca Pierścieni-Wiersze

Orliński W., Mroczna Puszcza, czyli sępny las

Rusiecki S., Łazikanty

Szurek A., Teorie fikcji i problemy analizy „Władcy Pierścieni”

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Łazikanty

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni - wiersze

Żbikowski P., Z Bogiem przez wieki: inspiracje i motywy religijne w literaturze polskiej i literaturach zachodnioeuropejskich XIX i XX wieku

1999

Greenberg M.H., W hołdzie królowi

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkienowskie kalendarium 2000

2000

Carpenter H., Inklingowie

Carpenter H.,Listy

Garbowski Ch., Recorvery and Transcendencje for the Contemporary Mythmaker. The Spiritual Dimension in The Works of J.R.R. Tolkien

Gołębiewski Ł., Rodzicielska wrażliwość

Materek D., Profesor od elfów

Olszański T.A., Zarys teologii Śródziemia i inne szkice tolkienowskie

Tolkien J.R.R., Drzewo i liść

Tolkien J.R.R., Mythopoeia

Yeskov K., Ostatni Władca Pierścienia

2001

Day D., Bestiariusz Tolkienowski

Fisher J., Władca pierścieni. Drużyna Pierścienia: Filmowe postacie i miejsca

Kawiński A., Tolkien - barwy pieśni

Kulesza N., Książka i film

Majerska D., Listy

Nowicki M., Na początku był hobbit

Pearce J., Tolkien: człowiek i mit

Sibley B., Władca Pierścieni. Przewodnik po filmie

Shippey T., Droga do Śródziemia

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Listy Świętego Mikołaja

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

Tolkienowskie kalendarium 2001

Włodek J., Hobbit, czyli Tam i z powrotem J.R.R. Tolkiena: powtórka z lektur

2002

Banaszkiewicz J., O prawdzie i zmyśleniu u Tolkiena

Borkowicz J., Tolkien - współczesny Homer

Chęcińska U., Z tolkienowskiej nostalgii

Coren M., Tolkien: człowiek, który stworzył władcę Pierścieni

Fiałkowski T., Tolkien: hobbici i krytycy

Fisher J., Władca pierścieni. Dwie Wieże: Filmowe postacie i miejsca

Juszczak W., „Władca Pierścieni”: „zmyślenie” i „prawda”.

Garbol T., Listy

Gulisamo P., Tolkien: mit i łaska

Gumkowski M.,Lepszy „trącący myszką”

Grzędowicz J., Władca wyobraźni

Lichański J.Z., Nieustająca radość czytelników

Miłosz Cz., Hobbit: bohater XX wieku

Orliński W., Bajarz hipisów.

Pearce J., Prawdziwy mit: katolicyzm „Władcy Pierścieni”

Pierumov N., Pierścień mroku

Pogoda M.A.M., Sfilmować marzenia: o ekranizacjach „Wiedźmina”, „Harrego Pottera” i „Władcy Pierścieni”

Rapacki M., Gilgamesz z dziecinnego pokoju

Rapacki M.,Tolkien i jego świat

Rozbicki A., Był hobbitem

Sibley B., Władca Pierścieni. Jak powstała filmowa trylogia

Szpakowska M., Juszczak W., Krakowska-Narożniak J., Golińska J., Gumkowski M., Epopeja zastępcza?

Szurek A., Sprawiedliwość i prawo w świecie Tolienowskiego legendarium

Tokarska-Bahir J., Zestaw ratunkowy

Tolkien J.R.R., Gospodarz Giles z Ham

Tolkien J.R.R., Hobbit albo tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli Tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

Wenzel D., Hobbit

Wolicka E., Komentarz na temat świata

Zgorzelski A., Czy pan lubi Tolkiena?

2003

Babuchowski S., Chrześcijański dramat dziejów

Bruner K., Ware J., Znaleźć Boga we Władcy Pierścieni

Carter L., Tolkien: świat „Władcy Pierścieni”

Colbert D., Magiczny świat Władcy Pierścieni

Czarnecka K., Bóg jest Panem aniołów i ludzi i elfów: chrześcijańskie elementy we „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena

Fisher J., Władca pierścieni. Powrót Króla: Filmowe postacie i miejsca

Kubala A., Przewodnik po nazwach miejscowych Śródziemia, czyli tłumaczenie i etymologia nazw miejscowych Śródziemia Trzeciej i Czwartej Ery według J.R.R. Tolkiena

Pearce J., Tolkien: księga pamiątkowa

Poradecki M., Społeczne i rasowe relacje w obliczu wojny w prozie J.R.R. Tolkiena I A. Sapkowskiego

Pustowaruk M., Świat znaczący: o symbolice miejsc w „Hobbicie” i „Władcy Pierścieni” J.R.R. Tolkiena

Szulc P., Kosmogonia Śródziemia w Legendarium Johna R.R. Tolkiena

Ślósarska J., Drzewa Valinoru

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

White M., Tolkien: biografia

2004

Bardel M., Byłem hobbitem

Franaszek A., Jagodziński T., Juszczak W., Lichański J.Z., Olszański T.A., Walicka E.,Uwiedzeni Śródziemiem

Konopacki T., Zaczęło się od „Hobbita”

Kot D., Mit i łaska

Ogonowski T., Książka na weekend

Olszański T.A.,Tolkien i mit arturiański

Orliński W., Hobbit czyli Tam i z powrotem

Perry M.W., Klucz do Tolkiena: chronologia i komentarz do Władcy Pierścieni Rokoszewska M., Oblicze władcy pierścieni

Smadje I., Władca pierścieni albo kuszenie zła

Szostak W., Kulturowy fenomen Tolkiena

Szyjewski A., Od Valinoru do Mordoru. Świat mitu a religie w dziele Tolkiena

Szyjewski A., Prawda a mit

Tolkien J.R.R., Hobbit czyli tam i z powrotem

Tolkien J.R.R., Silmarillion

Tolkien J.R.R., Władca Pierścieni

Uznański S., Gdyby Freud spotkał Tolkiena

White M., Tolkien: biografia

BIBLIOGRAFIA

1. Błażejewski Michał: J.R.R. Tolkien. Powiernik Pieśni. Gdańsk: Phantom Press 1993

2. J.R.R.Tolkien. Recepcja polska: studia i eseje. Red. Jakub Zdzisław Lichański. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 1996

3. Pearce Joseph: Tolkien: człowiek i mit. Poznań: Zysk i S-ka Wydaw. 2001

J. Pearce: Tolkien: człowiek i mit. Poznań 2001 s.25.

J. Pearce, op. cit. s.26.

Ibidem, s. 29.

Ibidem, s. 29.

Ibidem, s. 31

J.R.R. Tolkien. Recepcja polska: studia i eseje. Warszawa 1996 s. 189

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 190

J. Pearce, op. cit. s.51

J. Pearce, op. cit. s. 51

J.R.R. Tolkien. Recepcja polska: studia i eseje. Warszawa 1996 s. 190

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 190

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 190

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 190

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 190

J.R.R. Tolkien, op. cit. s. 191

M. Błażejewski: J.R.R. Tolkien - powiernik pieśni. Gdańsk 1993 s. 47

J.R.R. Tolkien. Recepcja polska: studia i eseje. Warszawa 1996 s. 19

M. Błażejewski: J.R.R. Tolkien - powiernik pieśni. Gdańsk 1993 s. 56

M. Błażejewski, op. cit. s. 59

M. Błażejewski, op. cit. s. 85 - 86

M. Błażejewski, op. cit. s. 87

M. Błażejewski, op. cit. s. 87

6

6

5

84

83

---