Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa
Przedmiotem tego Święta jest miłość Boga objawiona w Sercu Jezusa. Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa obchodzona jest w piątek po drugiej niedzieli po Zesłaniu Ducha Świętego. Jej ideą jest przypominanie o wielkiej miłości Zbawiciela do ludzi oraz wezwanie skierowane do każdego z nas, aby na tę miłość odpowiedzieć . Oddając cześć Sercu Jezusowemu, uświadamiamy sobie bardziej niż kiedykolwiek, że "miłość nie jest miłowana". Pragniemy więc, aby nasze serca rozpalił ogień Bożej miłości. Widzimy jak wielu pozostaje głuchymi na wezwanie Pana i przepraszamy za nich. Wielu żyje w grzechu, więc za nich chcemy wynagradzać. Chcemy się tez wpatrywać w Serce Zbawiciela, ponieważ jak pisze Jan Paweł I w swym „Liście o Sercu Bożym z okazji Trzystuletniej Rocznicy Śmierci Św. Małgorzaty Marii”- „od Najświętszego Serca Jezusa serce człowieka otrzymuje zdolność kochania”.
Starożytność chrześcijańska czciła miłość Chrystusa przedstawioną w obrazie Serca Jezusa w Dobrym Pasterzu. Kult miłości ofiarnej i wiernej aż do końca nawiązywał do perykopy Janowej o otwartym boku Jezusa (7, 37; 19, 34). W wiekach średnich przejawia się on w kulcie Jezusowych ran, ukoronowanej cierniami głowy Jezusa (XII i XII1 w.). Rozwinął się szczególnie w XIII i XIV stuleciu w kręgach mistyków: Bonawentury (+ 1274), Mechtyldy z Magdeburga (f 1282), Gertrudy z Helfta (+ 1302), Henryka Suzo (+ 1366), Katarzyny ze Sieny (+ 1380). W XV wieku rozszerza się prawie wszędzie nabożeństwo do ran Chrystusa i wizerunki „Jezusa cierpiącego”. Między mistykami, którzy wnikają duchowo w ranę Serca Jezusowego, lub którym nasz Zbawiciel ukazuje swoje Serce znajdą się święta Ludwina z Schiedam (1380-146?), św. Katarzyna Bolońska (1413-1463), święta Franciszka Rzymianka (1384-14 40), i święta Joanna Francuska(1464-1505) W devotio moderna, a w XVI w. dzięki działalności jezuitów, oratorium P. Berulle'a (+ 1629) i Jana z Eudes ( + 1680) kult ten dochodzi do formy szczytowej.
Św.Jan z Eudes był niewątpliwie najżarliwszym apostołem nabożeństwa do Najświętszego Serca, jeszcze przed świętą Małgorzatą Marią, której później był współczesnym. Misjonarz, działający czynnie, a zarazem mistyk, zaczął głosić nabożeństwo do „Serca Maryi”, lecz wkrótce doszedł do Serca Jezusa, gdyż te dwa Serca stanowią jedno, tak są zjednoczone miłością. Chciał on zaprowadzić publiczna cześć obu Serc Najświętszych, ułożył więc Mszę i Oficjum, które kazał odprawiać. Jan z Eudes jako pierwszy otrzymał pozwolenie od swego biskupa (1672) na odprawienie Mszy św. o Sercu Pana Jezusa. Jako spowiednik był związany z Marią Małgorzatą Alacoque, w której wizjach odczytywano pragnienie ze strony Jezusa specjalnego święta ku czci Miłości personifikowanej w Bożym Sercu. Organizował on bractwa czczące Najświętsze Serce, wreszcie założył zgromadzenie zakonne pod wezwaniem Najświętszych Serc. Atakowany i prześladowany bronił nabożeństwa, głoszonego w swoim dziele: „Serce przedziwne Najświętszej Matki Bożej”, którego dwunasta księga cała jest poświęcona Najświętszemu Sercu. „Serce Jezusa - pisze - jest sanktuarium i obrazem Boskiej doskonałości. Jest świątynią, ołtarzem i kadzielnicą Boskiej miłości (...) Jest to ognisko miłości oczyszczającej, oświecającej, uświęcającej, przemieniającej i ubóstwiającej”
Stolica Apostolska 100 lat zwlekała z oficjalnym ustanowieniem "nowego" święta. Pierwsi otrzymali pozwolenie biskupi polscy od papieża Klemensa XII (1765) oraz Rzymskie Bractwo Serca Jezusowego. Papież Pius IX rozszerzył je w 1856 roku na cały Kościół.
Papież Leon XIII podniósł jego rangę i zalecił poświęcenie się Sercu Jezusowemu całemu światu. On też zatwierdził specjalną Mszę św. wotywną przeznaczoną na pierwsze piątki miesiąca. Co jest warte uwagi, 25 maja 1899 roku, Leon XIII ogłosił Encyklikę „Annum Sacrum” a 11 czerwca poświęcił cały rodzaj ludzki Sercu Jezusowemu. Wszyscy następcy Leona XIII na stolicy piotrowej będą zalecać z naciskiem nabożeństwo do Najświętszego Serca. Papież Pius XI w 1925 roku ustanowił Święto Chrystusa Króla, które przedstawia społeczny aspekt kultu Najświętszego Serca a 8 maja 1928 roku wydał Encyklikę ”Miserentissimus” o powszechnym obowiązku wynagradzania Najświętszemu Sercu Jezusa. Papież ten ogłosił formularz mszalny i oficjum święta ku czci Najświętszego Serca. Pius XII natomiast opublikował specjalną encyklikę Haurietis aquas (1956) o czci Serca Jezusowego.
Rozwój kultu Serca Jezusowego napotykał także pewne trudności w różnych okresach historii.. Szczególnie zwalczali go teologowie oświecenia i janseniści. Jednak Nabożeństwo do Najświętszego Serca nie jest , czego się obawiali niektórzy, jakąś dewocją, spełnianiem małych i łatwych praktyk pobożnych, ze względu na przedmiot mał mający wspólnego z Ewangelią. Jak pisze Pius XII w encyklice „Haurietis Aquas” (z dnian 15 maja 1956): „Serce naszego Zbawiciela jest w pewien sposób obrazem Boskiej Osoby Słowa i Jego podwójnej natury ludzkiej i Boskiej. W nim możemy widzieć nie tylko symbol, ale jakby STRESZCZENIE CAŁEJ TAJEMNICY NASZEGO ODKUPIENIA”.„Kiedy wielbimy Najświętsze Serce Chrystusa, czcimy w nim i przez nie zarówno niestworzoną Słowa Bożego, jak i Jego miłość ludzką i inne uczucia i cnoty. Jedna i druga bowiem miłość skłoniła naszego Zbawiciela do ofiarowania się za nas i za cały Kościół” (# 43). Patrząc z podobnej perspektywy, K. Rahner przez teologiczne refleksje nad Sercem jako Prasłowem, Prapojęciem, na którym opierają się Pismo święte i praxis Kościoła, kiedy mówią o Sercu Jezusa, jak również poprzez rozumienie serca jako centrum osoby, całego człowieka, stworzył antropologiczno-teologiczne podstawy tego kultu.
Uroczystość Serca Pana Jezusa od początku posiadała wyjątkowo dużo tekstów mszalnych. W latach 1672-1840 można ich naliczyć ponad 30. W latach 1765-1970 Stolica Apostolska zatwierdziła kolejno 4 formularze:1. Miserebitur (dla Polski i Portugalii - 1765 r.), 2. Egrediemini (dla Wenecji, Austrii i Hiszpanii-1778 r.), 3. Cogitationes (1929), z polecenia Piusa XI opracowana przez zespół benedyktynów pod kierunkiem H. Quentina, 4. Sciens Iesus z 1921 r. Msza Cogitationes w 1970 r. została wzbogacona nowymi czytaniami (cykl ABC). W tych tekstach mszalnych zauważamy położenie nacisku na różne wymiary uroczystości. Najwcześniejsze teksty podkreślają mękę Chrystusa, sięgają do mistyki Pieśni nad Pieśniami. Pius XI natomiast (1928) przesuwa akcent bardziej na pojednanie i obowiązek zadośćuczynienia. Formularze z 1778 r. wysuwają jako ideę przewodnią serce - ofiarę miłości. W Mszale z 1970 r. znajdują się dwa formularze związane z Sercem Jezusa (świąteczny i wotywny). Zestaw tekstów świątecznych nawiązuje do formularza, którego autorem jest Pius XI razem ze swoim współpracownikiem, benedyktynem H. Quentinem. Kolekty (jedna nowa) podejmują myśl wysławiania Boga za dary łaski, "za niewyczerpane skarby miłości" otrzymane w Sercu Jezusa, a także motyw zadośćuczynienia, który traktowany jest jako obowiązek.
Bardzo charakterystyczna jest modlitwa po Komunii, w której odnajdujemy prośbę, by przeświadczenie o miłości Bożej w Sercu Jezusa, jedynym "miejscu, w którym świat odkrywa prawdziwą naturę Boga", prowadziło do umiejętności dostrzegania Chrystusa w braciach. Teksty euchologijne Mszy wotywnej nastawione są bardziej na naśladowanie Bożego Serca. Prefacja jest wyjątkowo przepełniona tekstami biblijnymi. Zbawczy czyn Chrystusa na krzyżu (wywyższenie), wypływający z niepojętej miłości, staje się źródłem sakramentów Kościoła (chrzest i Eucharystia - krew i woda wypływające z boku Chrystusa). Augustyn (In lohannis Evangelium Tractatus 120. 2, PL 35, I 53) podkreśla, że Serce Jezusa zostało otwarte (nie tyle zranione czy uderzone), aby mogło ukazać się jako źródło sakramentów Kościoła, bez których nie można wejść do prawdziwego życia. Czerpanie z sakramentów świętych ("zdrojów zbawienia") prowadzi, jest "pociągnięciem" do chwały Ojca, tam gdzie przebywa Jezus "wywyższony", tj. uwielbiony. Liturgia godzin rozwija te tematy. Hymn z Jutrzni: Iesu auctor clementiae, skomponowany jest na podstawie wyboru z Iubilus św. Bonawentury. (a nie jak dotychczas sądzono, św. Bernarda). Hymn z Godziny czytań sławi nieskończoną miłość Bożego Serca ukonkretnioną w darze samego siebie dla okazania miłosierdzia rodzajowi ludzkiemu.
Zakończmy te rozważania nad Uroczystością Najświętszego Serca fragmentami zacytowanymi z „Autobiografii” św. Małgorzaty Marii Alacoque:
„Nagle uczułam jak ogarnia mnie głębokie skupienie i równocześnie ukazało mi się Serce mojego umiłowanego Jezusa bardziej jaśniejące niż słońce. Znajdowało się ono wśród płomieni swej przeczystej miłości otoczone Serafinami” (...) Aniołowie ci śpiewali:
„MIŁOŚĆ TRIUMFUJE, MIŁOŚĆ SIĘ RADUJE, MIŁOŚĆ NAJŚWIĘTSZEGO SERCA RADOŚCIĄ NAS NAPEŁNIA”.
Ostatnie wielkie objawienie będące jej udziałem, które miało miejsce w czasie adoracji Najświętszego Sakramentu w oktawie Bożego C między 13 a 20 czerwca 1675 rok przyniosło nam idee obchodzonej niebawem uroczystości. Pan Jezus ukazawszy się swej powiernicy, odsłonił swe Boskie Serce i wskazując na nie, powiedział:
„OTO SERCE, KTÓRE TAK BARDZO UMIŁOWAŁO LUDZI, ŻE NICZEGO NIE SZCZĘDZIŁO, AŻ DO WYCZERPANIA I WYNISZCZENIA SIĘ, BY IM DAĆ DOWODY SWEJ MIŁOŚCI. A W ZAMIAN OD WIĘKSZOŚCI LUDZI DOZNAJE TYLKO NIEWDZIĘCZNOŚCI PRZEZ NIEUSZANOWANIA I SWIĘTOKRADZTWA, PRZEZ OZIĘBŁOŚĆ I POGARDĘ Z JAKA SIĘ ODNOSZĄ DO MNIE W TYM SAKRAMENCIE MIŁOŚCI...”
DLATEGO ŻĄDAM OD CIEBIE, ŻEBY PIERWSZY PIĄTEK PO OKTAWIE BOŻEGO CIAŁA BYŁ POŚWIĘCONY NA SZCZEGÓLNA UROCZYSTOŚĆ KU UCZCZENIU MOJEGO SERCA, ABY W TYM DNIU PRZYSTĘPOWANO DO KOMUNII SWIĘTEJ I SKŁADANO UROCZYSTE WYNAGRODZENIE, PRZEZ PUBLICZNE AKTY PRZEBŁAGANIA, AŻEBY NAPRAWIĆ ZNIEWAGI JAKICH TO SERCE DOZNAŁO PODCZAS WYSTAWIENIA NA OŁTARZACH, OBIECUJĘ CI RÓWNIEŻ, ŻE MOJE SECE ROZSZERZY SIĘ, BY ROZLEWAĆ OBFICIE STRUMIENIE SWEJ BOSKIEJ MIŁOŚCI NA TYCH, KTÓRZY MU ODDAWAĆ BĘDĄ TĘ CZEŚĆ I KTÓRZY STARAĆ SIĘ BĘDĄ, BY MU BYŁA ODDAWANA.” {Autobiografia # 92)