Friedrich Wilhelm Ernst Paulus

Friedrich Wilhelm Ernst Paulus (ur. 23 września 1890 w Breitenau w Hesji, zm. 1 lutego 1957 w Dreźnie) - niemiecki feldmarszałek. Dowódca przeprowadzonych na dużą skalę strategicznych symulacji działań na froncie wschodnim. Współtwórca planu Barbarossa. Dowódca znamiennej 6 armii polowej, która zapisała się na kartach historii, dzięki krwawym bojom w Stalingradzie. Jedyny niemiecki feldmarszałek, który podczas działań II wojny światowej skapitulował i dał się wziąć do niewoli.

Friedrich Wilhelm Ernst Paulus, urodził się 23 września 1890 roku w Breitenau. Mimo że potocznie mówi się o Paulusie jako o szlachcicu dodając przydomek von, jest to błąd historyczny. Był synem przeciętnego, biednego i mało znaczącego urzędnika; drobnomieszczaninem z krwi i kości. Gdy był młodzieńcem, nazywano go żartobliwie "lordem". Później, wraz ze szlifami i nader wartościowymi osiągnięciami, zyskał powabny przydomek "majora z seksapilem". Nie była to czcza gadanina, bowiem Paulus rzeczywiście świetnie się prezentował, był szarmancki i kurtuazyjny. Dbał o elegancję i higienę (ponoć czasami zmieniał bieliznę osobistą 6 razy dziennie) oraz zwracał szczególną i wyjątkową uwagę na prawidłową postawę ciała, dzięki czemu zawsze poruszał się z gracją. Uważał, iż tylko w ten sposób, może choć powierzchownie dorównać swym bogatszym rówieśnikom z lepszych rodzin[1]. Pomimo trudności finansowych rodziców, Paulus uczył się w gimnazjum w Kassel, gdzie w 1909 roku otrzymał świadectwo dojrzałości. Po nieudanych staraniach o przyjęcie do marynarki, bodaj najbardziej elitarnej część armii cesarskiej, młody Paulus zdecydował się na studia uniwersyteckie. Rozpoczął naukę na wydziale prawa na Uniwersytecie Filipa w Marburgu. Uczył się bardzo dobrze i pilnie, gdyż sądził, iż tylko ciężką pracą można osiągnąć dobrą pozycje w hierarchii społeczno-bytowej. Jednakże również nieustannie dławił w sobie zainteresowania i zamiłowania, wiążące się z profesją żołnierza. Dlatego w marcu 1910 r., skończywszy jeden semestr studiów, wstąpił ochotniczo do 3 badeńskiego pułku piechoty w Rastatt.

Po niedługim czasie, awansował na stopień chorążego. Wkrótce też Paulus został skierowany do szkoły wojskowej w Emgers, by w sierpniu 1911 roku otrzymać stopień podporucznika. Zycie prywatne Paulus ustatkował mając 22 lata, kiedy poślubił wywodzącą się z jednego z najznamienitszych rodów rumuńskich Elenę Constancję Rosetti-Solescu. Jego letnia rezydencja mieściła się w Krośnie Odrzańskim (Crossen an der Oder), gdzie dziś znajduje się przedszkole wojskowe.

Podczas I wojny światowej służył w Niemieckim Korpusie Alpejskim, w którym walczył m.in. na Bałkanach oraz pod Verdun. Osiągnął stopień kapitana. Jego służba miała głównie charakter sztabowy, do której Paulus zawsze przejawiał największe predyspozycje i zdolności.

Po wojnie, w październiku 1922 odesłano Paulusa do Berlina na specjalny kurs dla oficerów sztabu generalnego, zorganizowanego przez Ministerstwo Reichswehry. Później młody oficer przeszedł jeszcze jeden kurs w Wyższej Szkole Technicznej. Po ukończeniu szkoleń w 1924 r. Paulus powrócił do służby, lecz nie na długo, ponieważ w 1929 r. wrócił znowu na uczelnie w okręgu Badenia-Wirtembergia, ale już w roli wykładowcy.

W dwudziestoleciu międzywojennym Paulus dowodził eksperymentalną jednostką pancerną. W 1938 r. został szefem sztabu 16 korpusu armijnego osławionego potem generała H. Guderiana.
Krótko przed wojną Paulus objął dowództwo nad 4 Gruppenkommando. Podczas ataku III Rzeszy na Polskę, został szefem sztabu 10 armii, która 26 października 1939 r. została przemianowana na 6 Armię Polową. Po udanej operacji Fall Weiss, Paulus wziął również udział w ataku na Francję i kraje Beneluksu.

29 listopada 1940 r. w Berlinie Paulus - wówczas w stopniu generała majora, został promotorem ściśle tajnych, przeprowadzonych na wielką skalę strategicznych symulacji działań na froncie wschodnim[2].

W maju roku następnego, awansował i został głównym kwatermistrzem - tj. pierwszym zastępcą szefa wojsk lądowych. Na tymże stanowisku przygotowywał i wprowadzał korekty do planu wojny ze Związkiem Radzieckim, zwanym planem Barbarossa.

Na ziemiach polskich, krótko przed atakiem na ZSRR prawdopodobnie stacjonował w Nowej Dębie.

Choć Paulus nie miał doświadczenia w dowodzeniu dużą formacją, wkrótce potem feldmarszałek Walter von Reichenau polecił go na stanowisko dowódcy 6 armii, którym to Paulus nominalnie został w styczniu 1942 r. W ten sposób spełniło się największe marzenie niemieckiego generała. Z tą armią Paulus odniósł szereg sukcesów, m.in. w bitwie o Charków w 1942 r.

W sierpniu 1942 r. zdecydowano, iż armia Paulusa zostanie skierowana do walk o zdobycie Stalingradu.

Pomimo wielu prób szturmu, miasto nie zostało ostatecznie zdobyte przez Niemców. Przeciwnie, wraz z biegiem czasu 6 armia straciła inicjatywę, niemal całkowicie odcięta od zaopatrzenia i w rezultacie została okrążona. Paulus zdawał sobie sprawę ze złego położenia swoich wojsk. Już wcześniej przygotował plany działań odwrotowych. Oddziały pancerne pod dowództwem gen. Sydelitza miały przerwać okrążenie. Hitler zakazał jednak jakichkolwiek działań odwrotowych, obiecując wsparcie wojsk Paulusa nowymi siłami.

W bardzo ciężkich zimowych warunkach, przy ostrym mrozie i zamieci śnieżnej próbowano 12 grudnia uderzeniem z zewnątrz przerwać okrążenie przez oddziały pod dowództwem feldmarszałka Ericha von Mansteina. Była to operacja pod kryptonimem Donnerschlag (Błyskawica). Von Manstein odebrał rozkaz Hitlera w ten sposób, iż ma otworzyć korytarz, przez który wydostanie się 6. Armia i przeprowadzona zostanie ewakuacja. Z drugiej strony Paulus dostał rozkazy, które mówiły o utrzymaniu miasta za wszelką cenę. Von Manstein liczył na równoczesne wraz ze swoim uderzenie Paulusa i połączenie obydwu armii. Jednak służbista Paulus odmawiał rozpoczęcia akcji bez rozkazu Hitlera i padł tym samym ofiarą własnego posłuszeństwa. Rozkazy Hitlera nie nadeszły nigdy. Pomimo lokalnych sukcesów, próby przebicia się przez okrążenie nie powiodły się. W pewnym czasie obie armie dzieliło tylko kilkanaście kilometrów bronionych przez oddziały sowieckie. Wówczas próbowano dostarczać zaopatrzenie drogą powietrzną, lecz wbrew zapewnieniom głównego dowódcy Luftwaffe Hermanna Göringa, nie zdołano tą drogą (głównie z powodu braku lotnisk i dostatecznej liczby samolotów transportowych oraz niezwykle ciężkich warunków klimatycznych) należycie zaopatrzyć wojska Paulusa.

Nieudane próby przerwania blokady, niemożność właściwego zaopatrzenia oraz potęgujące się bombardowania i ataki wojsk sowieckich, spowodowały, że wojsko Paulusa znalazło się w tragicznym położeniu. Sytuację tę obrazują słowa Paulusa, wypowiedziane do jednego ze swych oficerów

"Ludzie padają z wyczerpania. Od czterech dniu już nic nie jedli. Co ja mam powiedzieć jako dowódca armii, gdy żołnierz przychodzi do mnie i mówi: Panie generale proszę mi dać kromkę chleba. Zjadamy ostatnie konie. Czy kiedykolwiek wyobrażał pan sobie naszych żołnierzy, jak rzucają się na padłego konia, odcinają głowę i wyjadają surowy mózg? Jak możemy walczyć, skoro nasi żołnierze nawet nie mają zimowych mundurów?"

Było oczywiste, że armia Paulusa musiała się poddać. Jednakże Hitler kategorycznie zakazał kapitulacji i rozkazał bronić miasta, choćby do ostatniego żołnierza. Uważa się, że Führer rozkazem tym wydał wyrok śmierci na całą armię.

W przededniu kapitulacji tj. 30 stycznia 1943 Paulus został awansowany przez Hitlera do stopnia feldmarszałka. Wielu historyków sądzi, że Adolf Hitler liczył, iż Paulus popełni samobójstwo niżeli podda się, bowiem od 1871 r. żaden niemiecki feldmarszałek nie dał się żywcem wziąć do niewoli. W mniemaniu Hitlera, samobójstwo Paulusa podbudowałoby wątłe już morale Niemców.

Jednak Paulus nie zamierzał odebrać sobie życia i 31 stycznia 1943 bezwarunkowo poddał się dowódcy 64 Armii - generałowi Szumiłowowi. Po okresie przesłuchań, w marcu tego samego roku, wraz z innymi wyższymi oficerami Wehrmachtu został zesłany do łagru Krasnogorodskij Nr 27.

Warto tu wspomnieć, że Paulus po zamachu na Hitlera w lipcu 1944 przystąpił pod presją do zorganizowanej w ZSRR antynazistowskiej organizacji Narodowy Komitet Wolne Niemcy - Nationalkomitee Freies Deutschland - N

W 1946 r. Paulus zeznawał jako świadek w Międzynarodowym Trybunałe Wojskowym w Norymberdze[7].

Do Niemiec Paulus wrócił z niewoli dopiero w 1953 r. i zgodził się osiąść w NRD. Jeszcze przed śmiercią uczestniczył w tworzeniu wojsk lądowych Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Po wielomiesięcznej chorobie zmarł w 1957 r. w Dreźnie.

---