Windows 95
Kiedy latem, 24 sierpnia 1995 roku korporacja zaprezentowała Windows 95, wielu zauważyło, że system ten zawiera kilka rewolucyjnych rozwiązań. Chyba najważniejszą i największą zmianą było wprowadzenie Menu Start - właśnie na owym elemencie Microsoft oparł całą swoją kampanię marketingową. Idea Menu Start oraz paska zadań sprawdziła się i była (i nadal jest) obecna we wszystkich kolejnych wersjach systemu Windows.
Co ważne, system ten oferował możliwość nadawania plikom długich nazw, to właśnie w tym momencie pliki mogły być opisane jako raport.skup.sprzedaz-1996.doc, a nie rapsksp6.doc. Windows 95 posiadał względnie niskie wymagania sprzętowe i pozwalał się uruchomić na PC z procesorem Intel 80386DX oraz 4 MB pamięci RAM, zaś do komfortowej pracy wystarczyła maszyna z 100 MHz CPU i 16 MB pamięci operacyjnej.
Z ciekawych funkcji jakie pojawiły się w tym systemie, warto wymienić Mój Komputer, którego sposób działania jest taki sam po dziś dzień, oraz Kosz, który w końcu pojawił się w "okienkach". Z technicznego punktu widzenia następca Windows 3.x posiadał możliwość uruchamiania aplikacji 32-bitowych, a system DOS został ukryty przed użytkownikiem (choć oczywiście stanowił istotny składnik tego systemu). Również w tym miejscu pojawił się rejestr systemowy z grubsza przypominający ten obecny w Windows XP i nowszych, tym samym zaczęła maleć rola nieco przestarzałych plików INI.
Windows 95 doczekał się kilku istotnych uaktualnień, gdyż świeżo po premierze był to system średnio stabilny i lubił się zawiesić. Wśród wielu aktualizacji warto wymienić wersję OSR2, która zawierała pełne wsparcie dla systemu plików FAT32 oraz wbudowaną przeglądarkę Internet Explorer 3, wersję OSR2.1 z wbudowaną obsługą USB, a także OSR2.5, która to posiadała wbudowaną przeglądarkę IE w wersji 4.0.
Wsparcie techniczne dla Windows 95 zakończyło się 31 grudnia 2002, czyli nieco ponad 7 lat po wydaniu tegoż systemu. Z perspektywy czasu powiedzieć można, że był system, który podbił rynek komputerów domowych i przyczynił się do monopolistycznej pozycji Microsoftu, jako dostawcy systemów operacyjnych dla desktopów.
Windows 98 oraz Me czyli o tym, jak kończy się era DOS-a
25 czerwca 1998 - trzy lata po premierze Windows 95 - Microsoft wydał bazującą na tym samym jądrze wersję 98. Nowy system był jednak znacznie poprawiony, posiadał pełną obsługę systemu plików FAT32, co umożliwiało mu pracę z partycjami większymi niż 2 GB. Ulepszono znacznie obsługę USB, mechanizmu Plug and Play, a także dopracowano stabilność, przez co BSOD (niebieski ekran śmierci) nie pojawiał się tak często, jak w przypadku poprzednika.
Początkowo system był krytykowany za powolne działanie, jednak po wydaniu uaktualnionej wersji oznaczonej jako Windows 98 Second Edition, większość osób uznała tę wersję "okienek" za dobry system. Wsparcie dla technologii MMX oraz AGP sprawiało, że system świetnie radził sobie jako platforma dla gier.
Windows 98 SE pobił wszelkie rekordy popularności, a użytkownicy tego systemu zmusili Microsoft do przedłużenia wsparcia technicznego dla niego dwa lata - do 11 lipca 2006 roku. W tej wersji "okienek" po raz pierwszy pojawił się mechanizm Windows Update, który był darmową usługą do aktualizacji systemu.
Wśród wielu nowości Windows 98 warto wymienić zintegrowanie Internet Explorera z powłoką systemu, co było bezpośrednią przyczyną głośnych procesów sądowych Microsoft vs państwo (chodziło oczywiście o USA).
Mniej więcej rok po premierze Windows 98 Microsoft rozpoczął pracę nad kolejnym rozszerzeniem tego świetnego systemu operacyjnego. Projekt rozbudowania o liczne funkcje multimedialne i internetowe, poprawiono nieco wygląd, zaprojektowano nowe tematy graficzne i całość wydano we wrześniu 2000 roku jako kolejny system operacyjny - Windows Millenium Edition (Me).
Windows Me zamyka linię systemów Windows bazujących na systemie DOS. Był to system wydany w pośpiechu, toteż charakteryzował się sporą liczbą błędów i niedoróbek. Jako system aspirujący do miana multimedialnego posiadał on wbudowany program do edycji wideo Windows Movie Maker, a także odtwarzacz DVD Windows DVD Player.
Ponadto system posiadał już całkowicie zaimplementowany system Windows Update, który potrafił dokonywać aktualizacji automatycznie, a z ciekawszych narzędzi zapewniających bezpieczeństwo wymienić można znany również z Windows XP mechanizm przywracanie systemu polegający na tworzeniu bezpiecznych punktów przywracania.
Pomimo tych innowacji system nigdy nie pozbył się przyklejonej mu na samym początku łatki "kolorowej nakładki na Windows 98" i zakończył swój cykl życiowy wraz ze swoim starszym bratem 11 lipca 2006 roku.
Windows 2000 i jego następcy - nowa jakość
Kilka miesięcy przed premierą Windows Me Microsoft zaprezentował światu bazujący na architekturze NT Windows 2000. Był to system, który - jak się później okazało - wyznaczył nowy kierunek rozwoju "okienek".
Windows 2000 (NT 5.0) światło dzienne ujrzał 17 lutego 2000 roku. Był to system stworzony do pracy w sieci, wiele jego elementów stworzono specjalnie do tego celu. Jako, że grupą docelową tej wersji okienek był biznes, powstały cztery odmiany przeznaczone do różnych zastosowań korporacyjnych: Professional, Server, Advanced Server, a także Datacenter Server.
System obsługiwał 64-bitowe procesory serwerowe Intel Itanium i posiadał wiele narzędzi ułatwiających pracę administratorom, takich jak Microsoft Management Console czy aplikacje systemu administracji. Był to pierwszy system linii NT ze wsparciem dla USB i IrDA. Wprowadzono też obsługę systemu plików NTFS 5, który w stosunku do oryginalnego NTFS oferował między innymi wsparcie dla szyfrowania danych. Microsoft na potrzeby Windows 2000 stworzył nowy model pisania sterowników dla systemu - WDM (Windows Driver Model). Należy podkreślić, że system ten bez problemu radził sobie z jednoczesną obsługą wielu systemów plików, takich jak FAT, FAT32 czy NTFS.
Windows 2000 teoretycznie mógł być wykorzystywany przez zwykłych użytkowników, gdyż zapewniał wsparcie dla gier (obecnie dostępne jest dla tego systemu API DirectX 9.0c Shader Model 3.0), a także mechanizmu Plug and Play oraz standardu USB. System był dostępny w naszym ojczystym języku tylko w wersji Professional, zaś pozostałe dostępne były w większości wyłącznie po angielsku.
Linia systemów NT połączyła się z linią Windows do zastosowań domowych, a owoc owej syntezy został wydany pod postacią Windows XP. Równocześnie Microsoft zawiesił rozwijanie rodziny "okienek" bazujących na DOS-ie.
Windows XP - system, który nie chce przeminąć
Opisując Windows XP wychodzimy z okresu przeszłości i wchodzimy w teraźniejszość, bowiem system ten pomimo upływu wielu lat, dalej pozostaje najbardziej popularną wersja "okienek" i obecny jest na większości działających na świecie komputerów PC.
Windows XP to rozwinięcie architektury NT zastosowanej w Windows 2000 (NT 5.0) i przystosowanie jej do wymagań i potrzeb użytkownika domowego - stąd też następca 2000 oznaczony jest numerem NT 5.1. Pierwsze prace nad nowym system zostały podjęte na długo przed premierą Windows 2000, zaś pierwsza wersja testowa systemu o kodowej nazwie Neptune została upubliczniona w 1999 roku.
Nieco później Neptune (oraz bliźniaczy Odyssey) został włączony do nowego projektu o nazwie Whistler, który miał doprowadzić do powstania Windows XP - intensywne prace trwały przez cały 2000 rok.
Debiut finalnej wersji systemu Windows XP datowany jest na 25 października 2001 roku. Nowy system w momencie startu dostępny był w wersji Home przeznaczonej wybitnie dla mniej zaawansowanych użytkowników domowych oraz Professional, w której starano się kontynuować tradycję linii NT dodając do systemu zaawansowaną obsługę sieci oraz zabezpieczeń.
Nazwa XP pochodziła od angielskiego słowa eXPerience i oznaczała doświadczenie, doznanie. Tym samym Microsoft zaprzestał nadawania desktopowej rodzinie Windows nazw w postaci dat kolejnych wydań (95, 98) czy numerów wersji (1, 2, 3), gdyż XP był drugim - po Windows Me - systemem, w którym zastosowano nowe nazewnictwo.
Graficzny interfejs użytkownika (GUI) o nazwie Luna prezentował się efektownie (jak na 2001 rok), lecz wiele osób zarzucało mu swoisty przerost formy nad treścią. Luna oparta była na bitmapach i aż do debiutu swego następcy Windows Aero pozostała najbardziej efektownym interfejsem stworzonym dla systemu Windows. Ci, którym nowy wygląd "okienek" nie przypadł do gustu, mogli zastosować styl klasyczny znany z Windows 2000 - opcja ta była i jest standardowo dostępna w praktycznie wszystkich edycjach systemu Windows XP.
System wyposażony został w przeglądarkę Internet Explorer 6 oraz odtwarzacz multimedialny Windows Media Player 9, które zapewniały względnie dobry komfort używania Internetu i multimediów. Opcja Pulpitu zdalnego umożliwiała przekazanie władzy nad systemem innemu użytkownikowi przez sieć bądź Internet.
Wśród wprowadzonych do systemu licznych, nowych funkcji kilka określić można mianem istotnych. Windows XP potrafi nagrywać płyty CD, dzięki technologii ClearType potrafi wygładzać czcionki na ekranach LCD, posiada nowy pasek Start oraz możliwość przełączania użytkowników. Dzięki trybowi oszczędzania energii czas pracy na baterii laptopów uległ wydłużeniu.
W 2002 roku swój debiut miały dwie kolejne wersje systemu Windows XP: przeznaczony do domowych centrów rozrywki Windows XP Media Center Edition oraz przeznaczony do komputerów z ekranami dotykowi Windows XP Tablet PC Edition. Pod koniec 2004 roku debiutowały trzy kolejne wersje: Odświeżony Windows XP Media Center oznaczony jako Edition 2005, przeznaczony do dystrybucji w krajach rozwijających się Windows Starter Edition, a także Windows XP N, który od tradycyjnego systemu różnił się brakiem Windows Media Player i kilku innych funkcji - zmiany te wymusiła na gigancie z Redmond Komisja Europejska.
Do podstawowej wersji Windows XP zostały wydały do tej pory trzy zbiorcze poprawki określone mianem Service Pack. Każda z nich zawierała wszystkie poprawki, które do tej pory Microsoft wydał dla tego systemu, jednak wraz z wydaniem SP zwykle pojawiała się nowa funkcjonalność, którą wprowadzały one do systemu:
- wydany 9 września 2002 roku Service Pack 1 wprowadzał do systemu obsługę USB 2.0, Windows XP radził sobie również z obsługą dysków większych niż 128 GB,
- wydany 6 sierpnia 2004 roku Service Pack 2 wprowadzał Centrum zabezpieczeń systemu Windows, umożliwiał blokowanie wyskakujących okienek w IE, a także wprowadzał narzędzie Zapora systemu Windows, które funkcjonowało jak prosty firewall,
- wydany 29 kwietnia 2008 roku Service Pack 3 wprowadzał nowy sposób aktywowania systemu, uaktualnienie konsoli przystawek MMC 3.0, nowe sterowniki oraz zwiększenie wydajności pracy systemu.
Cykl życiowy Windows XP zakończy się w kwietniu 2014 roku, czyli 13 lat po wydaniu pierwszej wersji tego systemu. Jeżeli nic się nie zmieni, Windows XP pozostanie najbardziej popularnym systemem operacyjnym na świecie jeszcze przez kilka dobrych lat. Na chwilę obecną system ten jest na tyle dopracowany, że wiele osób nie widzi potrzeby zmiany go na nowszą Vistę, świadczy to o tym, iż jest to system dojrzały i zaprojektowany na solidnych podstawach.
Windows Vista - bolesne narodziny, bolesne życie
O następcy Windows XP pierwsze informacje zaczęły pojawiać się w 2002 roku. W marcu 2003 roku do sieci wyciekła wczesna testowa wersja systemu Longhorn Milestone 4, zaś opublikowana 20 października 2003 roku podczas PDC wersja Alpha Build 4051 była pierwszą oficjalną demonstracją tego systemu.
Premiera systemu była planowana na koniec 2004 roku, lecz na skutek wewnętrznych problemów Microsoftu został on ostatecznie wydany dopiero 30 listopada 2006 roku (choć właściwa premiera i uruchomienie dostępności dla użytkowników domowych miały miejsce jeszcze później - 29 stycznia 2007 roku). Z powodu przedłużających się prac nad tym systemem wielu zaczęło go krytykować już podczas zakrojonych na gigantyczną skalę publicznych testów beta.
To, co rzuca się w oczy jako pierwsze, to nowy wygląd systemu Windows Aero. Jest to najładniejsza z dostępnych w Windows Vista powłok, najbardziej efektowna lecz również najbardziej wymagająca względem sprzętu. Poza Aero opracowano interfejsy Windows Basic, Standard i interfejs klasyczny, które zostały wykorzystane w różnych wersjach systemu.
System ten stawia na bezpieczeństwo, toteż standardowo konto użytkownika pozbawione jest części praw administratora (wszystkie istotne akcje wymagają potwierdzenia), ponadto każde konto posiada możliwość przyznania praw w trójstopniowej skali. Wbudowana zapora systemu zachowuje się jak prosty firewall, a Windows Defender chroni system przed szkodnikami typu spyware. Ta wersja systemu została wyposażona również w mechanizm kontroli rodzicielskiej. Warto zaznaczyć, że wiele aktualizacji, które system pobiera w tle z Internetu jest instalowanych bez potrzeby ponownego uruchomienia komputera. Najdroższa edycja Ultimate umożliwia ponadto szyfrowanie całych partycji przy pomocy narzędzia BitLocker. Miłośnicy gier otrzymali wraz z Windows Vista wsparcie dla API DirectX 10 (oraz DirectX 10.1, który zadebiutował wraz z dodatkiem Service Pack 1).
Wśród wielu nowości jakie pojawiły się w Windows Vista można odnotować wsparcie dla formatów wideo nowej generacji takich jak HD DVD czy Blu-ray, możliwość wykorzystania pendrivea do przyspieszenia pracy systemu, a także udoskonalone i przebudowane Menu Start.
Windows Vista dostępny jest w ośmiu wersjach, ponadto wszystkie odmiany, poza Windows Starter 2007, dostępne są w edycji 32- i 64-bitowej. Poszczególne wersje dedykowane są mniej lub bardziej zaawansowanym użytkownikom domowym oraz klientom korporacyjnym. Edycją, która posiada wszystkie cechy wszystkich wersji (oraz specjalne, bonusowe funkcje) jest Ultimate.
Wymagania sprzętowe Windows Vista (zalecane), teoretycznie nie są wysokie i nakazują posiadanie komputera o dosyć przeciętnej konfiguracji:
- procesor 32- lub 64-bitowy taktowany zegarem 1000 MHz,
- pamięć 1024 MB RAM,
- karta graficzna zgodna z DirectX 9 i Pixel Shader 2.0 oraz posiadająca 128 MB pamięci,
- dysk o pojemności 40 GB,
- napęd optyczny DVD.
Wymagania minimalne są jeszcze niższe od ww. jednak w praktyce komputer o konfiguracji zbliżonej do zalecanych wymagań sprzętowych nie będzie w stanie w sposób komfortowy dla użytkownika obsługiwać Windows Vista. Właśnie ten element wywołuje po dziś dzień ogromne kontrowersje. Warto zauważyć, że pod wpływem ogromnej fali krytyki Microsoft zapewnił, że następca Visty będzie mniej zasobożerny.
18 marca 2008 roku Microsoft wydał pierwszy zbiorczy zestaw poprawek do Visty - Service Pack 1. Zawierał on komplet łatek wydanych dotychczas dla tego systemu, a także wprowadzał do systemu nową funkcjonalność. Są to m.in.:
- wsparcie dla DirectX 10.1,
- rozwiązanie problemów związanych z niewykrywaniem pamięci RAM w większej ilości niż 2 GB,
- obsługa standardu IEEE 802.11n,
- wsparcie dla systemu plików Extended File Allocation Table,
- szybsze wybudzanie się ze stanu hibernacji,
- udoskonalony Windows Sidebar,
- niższe zużycie prądu na urządzeniach SONY.
Windows Vista jest systemem skazanym na niepowodzenie, gdyż ma już "złą sławę" systemu-potwora, który pochłania wszystkie zasoby komputera niewiele oferując w zamian. Paradoksalnie, jego następca będzie technicznie systemem bardzo podobnym, jednak zapewne to właśnie Windows 7 odbierze żółtą koszulkę lidera od dzielnie trwającego na posterunku XP.
Obiektywnie oceniając ten system z perspektywy czasu, widać, że Microsoft wykonał ogromną pracę, by przywrócić Viście miano "dobrego systemu" - cóż z tego, jeśli wyrok już zapadł i system - określany przez wielu drugim Me - został skreślony przez użytkowników. Windows Vista jest na dzień dzisiejszy systemem dopracowanym i można z niego bez przeszkód korzystać w codziennej pracy i zabawie.