Sposoby ewidencji księgowej podatku od nieruchomości
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 3 (387) z dnia 1.02.2015
1. Kto i w jakim terminie jest zobowiązany do zapłaty podatku od nieruchomości?
Podatek od nieruchomości jest podatkiem lokalnym, którego wysokość i termin zapłaty reguluje ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 849 ze zm.). Przedmiot i podmiot opodatkowania oraz moment powstania obowiązku podatkowego w podatku od nieruchomości zgodnie z przepisami zawartymi w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych przedstawia poniższa tabela.
Przedmiot opodatkowania |
Podatnicy podatku od nieruchomości |
Data powstania obowiązku |
|
Zasadniczo podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące (zob. art. 3 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych): - właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych,
- posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych,
- użytkownikami wieczystymi gruntów,
- posiadaczami nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
|
Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku (zob. art. 6 ust. 1ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Przy czym, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem (zob. art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). |
W odniesieniu do osób fizycznych, podatek od nieruchomości na rok podatkowy ustala w drodze decyzji organ podatkowy właściwy ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania. Podatek jest płatny w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Ponadto osoby fizyczne zobowiązane są składać właściwemu organowi podatkowemu informację o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzoną na formularzu według ustalonego wzoru, w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości lub od dnia zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania (por. art 6 ust. 6 i ust. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
Z kolei osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Agencji Nieruchomości Rolnych, a także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe składają, w terminie do 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości należy wpłacić, bez wezwania, na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do 15. każdego miesiąca, a za styczeń do 31 stycznia (por. art. 6 ust. 9 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
Zwracamy uwagę, że obowiązek złożenia informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości dotyczy także podatników zwolnionych z podatku od nieruchomości (zob. art. 6 ust. 10 ww. ustawy).
W 2015 r. 31 stycznia przypadał w sobotę. W związku z tym ostateczny termin wpłaty podatku od nieruchomości za styczeń 2015 r. dla osób prawnych, jednostek organizacyjnych, w tym spółek niemających osobowości prawnej upływa 2 lutego 2015 r. Także ostateczny termin złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości na 2015 r. przez ww. jednostki przesuwa się z 31 stycznia na 2 lutego 2015 r. |
2. Moment ujęcia podatku od nieruchomości w księgach rachunkowych
Terminy zapłaty podatku od nieruchomości nie mają wpływu na moment ujęcia tego podatku w księgach rachunkowych. |
Zasadniczo, przy ewidencji księgowej podatku od nieruchomości należy kierować się obowiązującą w rachunkowości zasadą memoriału zdefiniowaną w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Stanowi ona, że w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Zatem podatek od nieruchomości należny od jednostki za 2015 r. powinien obciążyć jej koszty operacyjne w 2015 r.
Ponadto, do przyjęcia odpowiedniej ewidencji podatku od nieruchomości w księgach rachunkowych wskazane jest również uwzględnić zasadę współmierności określoną w art. 6 ust. 2 ustawy o rachunkowości, która mówi o tym, że do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione. Zasada ta wiąże się z postanowieniami art. 39 ustawy o rachunkowości, w świetle którego w odniesieniu do kosztów dotyczących przyszłych okresów sprawozdawczych jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów. Jeśli więc kwota podatku od nieruchomości wpływa znacząco na wynik finansowy bieżącego okresu jednostki, wskazane jest ją rozliczać w czasie przez konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" i odpisywać w koszty danego okresu 1/12 części tego podatku.
Należy jednak podkreślić, że gdy kwota należnego za rok obrotowy podatku od nieruchomości w ocenie jednostki nie jest istotna, to znaczy nie ma istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, to jednostka może odnieść kwotę tego podatku bezpośrednio w koszty. Decyzję o sposobie ujęcia podatku od nieruchomości w księgach rachunkowych podejmuje kierownik tej jednostki. Przyjęty do stosowania sposób ewidencji podatku od nieruchomości opisuje się w polityce (zasadach) rachunkowości jednostki.
3. Podstawowe zasady ewidencji podatku od nieruchomości
W księgach rachunkowych podatek od nieruchomości odnosi się w ciężar kosztów działalności operacyjnej jednostki, a dokładnie na konto kosztów według rodzajów 40-3 "Podatki i opłaty" bądź na odpowiednie konto zespołu 5, zapisem: Wn konto 40-3, Ma konto 22 "Rozrachunki publicznoprawne". W przypadku stosowania przez jednostkę pełnego rachunku kosztów (zespół 4 i 5), dokonuje się następujących zapisów: Wn konto 40-3, Ma konto 22 oraz równolegle: Wn konto zespołu 5, Ma konto 49 "Rozliczenie kosztów". Z kolei wpłatę raty podatku od nieruchomości ewidencjonuje się zapisem: Wn konto 22, Ma konto 13-0 "Rachunek bieżący". Jeśli jednostka podejmie decyzję o rozliczaniu kwoty podatku od nieruchomości w czasie za pośrednictwem konta 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów", ewidencja księgowa będzie uzależniona od przyjętego w jednostce sposobu ewidencji kosztów.
Rozliczanie podatku od nieruchomości w czasie w jednostkach prowadzących ewidencję kosztów |
||
na kontach zespołu 4 i 5 |
na kontach zespołu 4 |
na kontach zespołu 5 |
|
|
|
Przykład
Podatek od nieruchomości rozliczany w czasie "metodą pełną"
I. Założenia:
1. Spółka z o.o. złożyła w styczniu 2015 r. deklarację na podatek od nieruchomości za 2015 r. Kwota podatku za cały rok określona w deklaracji wynosiła: 25.440 zł.
2. Zgodnie z założeniami polityki rachunkowości jednostka stosuje ewidencję kosztów wyłącznie w układzie rodzajowym, a podatek od nieruchomości rozlicza w czasie przez konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów".
II. Dekretacja:
Opis operacji |
Kwota |
Konto |
|
|
|
Wn |
Ma |
1. PK - podatek od nieruchomości za 2015 r. na podstawie deklaracji |
25.440 zł |
40-3 |
22 |
2. PK - przeniesienie podatku do rozliczenia w czasie |
25.440 zł |
64-0 |
49 |
3. PK - kwota podatku przypadająca na styczeń 2015 r.: 25.440 zł : 12 m-cy = |
2.120 zł |
49 |
64-0 |
4. WB - przelew miesięcznej raty podatku od nieruchomości |
2.120 zł |
22 |
13-0 |
III. Księgowania:
Naszym zdaniem, prawidłowe będzie również - jeżeli taką zasadę przyjmie jednostka w swojej polityce rachunkowości - księgowanie podatku od nieruchomości płatnego w miesięcznych ratach z pominięciem konta 64-0, tj. księgując kwotę podatku przypadającą na dany miesiąc, zapisem: Wn konto 40-3 lub konto zespołu 5, Ma konto 22 oraz jednocześnie wpłatę tego podatku, zapisem: Wn konto 22, Ma konto 13-0.
4. Uproszczona ewidencja księgowa podatku od nieruchomości
W praktyce jednostki prowadzące ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 lub na kontach zespołu 4 i 5 stosują również alternatywny sposób ewidencji kosztów rozliczanych w czasie, który także uznaje się za prawidłowy. Schemat księgowania w tym przypadku jest następujący:
1) kwotę podatku od nieruchomości za cały rok księguje się bezpośrednio |
- Wn konto 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów", |
2) kwotę podatku przypadającą na bieżący okres rozlicza się zapisem: |
- Wn konto 40-3 "Podatki i opłaty", |
oraz księgowanie równoległe w przypadku ewidencji kosztów w zespole 4 i 5: |
- Wn konto zespołu 5, |
Jednostka stosująca takie rozwiązanie ewidencyjne sporządzająca rachunek zysków i strat w wersji porównawczej nie uwzględnia salda konta 64-0 przy ustalaniu zmiany stanu produktów.
Przykład
Podatek od nieruchomości rozliczany w czasie "metodą uproszczoną"
I. Założenia:
1. Przedsiębiorstwo osoby fizycznej otrzymało w lutym 2015 r. decyzję z urzędu gminy o wysokości podatku od nieruchomości za 2015 r. Kwota podatku wynosi: 15.000 zł i dotyczy budynku wykorzystywanego na działalność gospodarczą. Pierwsza rata podatku przypada do zapłaty 15 marca 2015 r. i wynosi: 3.750 zł.
2. Właściciel firmy podjął decyzję o rozliczaniu w czasie podatku od nieruchomości ze względu na istotną wartość. Podatek będzie rozliczany w miesięcznych ratach przez cały rok, tj.: 15.000 zł : 12 m-cy = 1.250 zł.
3. Jednostka prowadzi ewidencję kosztów wyłącznie w zespole 4, a czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów ujmuje w księgach rachunkowych w sposób uproszczony, tj. bezpośrednio z dokumentów źródłowych koszty do rozliczenia w czasie odnosi na konto 64-0 "Czynne rozliczenie międzyokresowe kosztów", a następnie co miesiąc odpowiednią kwotą obciąża konto zespołu 4.
II. Dekretacja:
Opis operacji |
Kwota |
Konto |
|
|
|
Wn |
Ma |
1. PK - podatek od nieruchomości za cały 2015 r. |
15.000 zł |
64-0 |
22 |
2. PK - kwota podatku od nieruchomości za styczeń i luty 2015 r.: 1.250 zł × 2 m-ce = |
2.500 zł |
40-3 |
64-0 |
3. PK - kwota podatku od nieruchomości za marzec 2015 r. |
1.250 zł |
40-3 |
64-0 |
4. WB - zapłata pierwszej raty podatku |
3.750 zł |
22 |
13-0 |
III. Księgowania:
Przykład
Podatek od nieruchomości odniesiony jednorazowo w ciężar kosztów
I. Założenia:
1. Spółka jawna złożyła w styczniu deklarację o wysokości podatku od nieruchomości za 2015 r. w kwocie: 3.334 zł. W tym samym miesiącu zapłaciła jednorazowo całą kwotę podatku. Podatek od nieruchomości dotyczy budynku administracji.
2. Ze względu na nieistotną w ocenie jednostki wartość - kwotę podatku od nieruchomości spółka zaliczyła jednorazowo w ciężar kosztów działalności operacyjnej.
3. Zgodnie z polityką rachunkowości, spółka prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 i 5, a koszty podatku od nieruchomości zalicza do kosztów zarządu.
II. Dekretacja:
Opis operacji |
Kwota |
Konto |
|
|
|
Wn |
Ma |
1. PK - kwota podatku od nieruchomości za 2015 r.: |
|
|
|
a) zarachowanie kwoty podatku w ciężar kosztów rodzajowych |
3.334 zł |
40-3 |
22 |
b) równoległe obciążenie kosztów w zespole 5 |
3.334 zł |
55 |
49 |
2. WB - uregulowanie zobowiązania z tytułu podatku od nieruchomości |
3.334 zł |
22 |
13-0 |
III. Księgowania:
Uproszczenia w rachunkowości spółki z o.o.
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 16 (424) z dnia 20.08.2016
Jesteśmy małą spółką z o.o. (suma aktywów: 14,8 mln zł, przychody: 2,5 mln zł, zatrudnienie: 18 osób). Nie mamy jednak zgody organu zatwierdzającego na sporządzanie sprawozdania w formie uproszczonej dla jednostek małych. Ze względu na wielkość jednostki nasze sprawozdanie finansowe nie podlega badaniu. Dla celów bilansowych stosujemy amortyzację podatkową. Czy możemy nadal stosować uproszczenia przewidziane ustawą o rachunkowości i np. nie ustalać odroczonego podatku dochodowego oraz rezerw na urlopy wypoczynkowe i nagrody jubileusze, mimo iż nie mamy statutu jednostki małej?
1. Definicja jednostek małych
Ustawa z dnia 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1333) wprowadziła nową kategorię jednostek - jednostki małe. Wiąże się to z możliwością stosowania przez te jednostki uproszczeń w rachunkowości, w szczególności w sprawozdawczości finansowej. |
1) spółki osobowe i kapitałowe oraz inne osoby prawne,
2) oddziały przedsiębiorców zagranicznych (w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej),
3) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych, spółki partnerskie.
Według ustawy o rachunkowości ww. jednostki uznaje się za jednostki małe, jeżeli:
1) w roku obrotowym, za który sporządzają sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 17.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 34.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
2) organ zatwierdzający ww. jednostek podjął decyzję w sprawie sporządzenia sprawozdania finansowego z zastosowaniem uproszczeń dla jednostek małych.
Ustawa zawiera także wyłączenia z katalogu jednostek małych określone w art. 3 ust. 1e pkt 1-7 ustawy o rachunkowości, z którego wynika, że jednostkami małymi nie mogą być m.in. jednostki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, tzn. jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, przepisów o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów (tj. m.in. banki i zakłady ubezpieczeń).
2. Uproszczenia stosowane przez jednostki o niewielkich rozmiarach
Jak wynika z informacji zawartych w pytaniu spółka (niebędąca bankiem) nie spełnia powyższych kryteriów (nie posiada pozytywnej decyzji organu zatwierdzającego). Dlatego też nie może stosować uproszczeń w rachunkowości przewidzianych dla jednostek małych. Niemniej jednak ustawa o rachunkowości przewiduje także szereg innych uproszczeń, z których pytająca spółka może skorzystać. |
Jednostki (nienazywane już małymi), które za poprzedni rok obrotowy (jeden rok) nie przekroczyły co najmniej dwóch z trzech następujących wielkości:
1) 17.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 34.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty,
mogą odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego (art. 37 ust. 10). Zatem pytająca spółka może korzystać z tego uproszczenia i nie ustalać ww. aktywów i rezerw. Decyzję w tej sprawie podejmuje tylko kierownik jednostki (a nie organ zatwierdzający, jak to ma miejsce w przypadku uproszczeń dla jednostek małych).
Dodatkowo jednostki spełniające ww. kryteria (pkt 1-3) mogą także stosować uproszczenia polegające na:
1) dokonywaniu kwalifikacji umów leasingu według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym - art. 3 ust. 6 ustawy o rachunkowości,
2) niestosowaniu przepisów rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych - art. 28b ustawy o rachunkowości.
Ponadto, w myśl art. 45 ust. 2 i 3 ustawy o rachunkowości, sprawozdanie finansowe jednostki składa się z bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej. Natomiast w sytuacji, gdy sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowemu badaniu w trybie art. 64 ust. 1, dodatkowo obejmuje ono także zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych.
Z informacji zawartych w pytaniu wynika, iż osiągane przez pytającą spółkę z o.o. wielkości sumy aktywów, przychodów oraz zatrudnienia nie spełniają kryteriów odnośnie badania, określonych w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości, dlatego też nie wystąpi obowiązek badania sprawozdania finansowego. W związku z tym pytająca jednostka może nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. |
3. Rezerwy na urlopy wypoczynkowe i nagrody jubileuszowe w jednostkach o niewielkich rozmiarach
Jednostki dokonują biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów w wysokości prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy, wynikających w szczególności z obowiązku wykonania, związanych z bieżącą działalnością, przyszłych świadczeń na rzecz pracowników. Zobowiązania te wykazuje się w bilansie jako rezerwy na zobowiązania (art. 39 ust. 2a ustawy o rachunkowości). Przy dokonywaniu biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów należy uwzględnić również zasadę istotności, zgodnie z którą wyodrębnienia wymagają te operacje, które mają istotny wpływ na sytuację majątkową, finansową oraz wynik finansowy jednostki.
Przedmiotem biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów mogą być m.in. koszty niewykorzystanych urlopów przysługujących za dany okres sprawozdawczy wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne.
Rezerwy na niewykorzystane urlopy tworzy się - w naszej ocenie - w odniesieniu do pracowników produkcyjnych, wynagradzanych w systemie akordu lub dniówki, gdyż wykorzystanie przez nich zaległych urlopów może spowodować zakłócenia relacji między wielkością produkcji danego okresu a kosztami dotyczącymi tej produkcji, jak również w okresie remontów związanych z zamknięciem całego wydziału. |
Nie ma natomiast konieczności tworzenia rezerw na niewykorzystane urlopy, w przypadku gdy przesunięcie urlopów pomiędzy latami ma charakter powtarzalny w każdym roku i jednocześnie wysokość kosztów związanych z niewykorzystanymi urlopami jest z roku na rok zbliżona.
Na nagrody jubileuszowe powinny być dokonywane bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, o ile są to istotne kwoty. |
4. Stosowanie amortyzacji bilansowej dla celów podatkowych
Ustawa o rachunkowości w art. 32 stanowi, iż odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środka trwałego dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
1) liczba zmian, na których pracuje,
2) tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
3) wydajność, mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów, albo innym właściwym miernikiem,
4) prawne lub inne ograniczenia czasu używania,
5) przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Poprawność stosowanych okresów i stawek amortyzacji środków trwałych powinna być przez jednostkę okresowo weryfikowana, co może spowodować korektę dokonywanych w następnych latach obrotowych odpisów amortyzacyjnych.
Ustawa o rachunkowości nie zawiera przepisów mówiących o zastosowaniu wprost podatkowych stawek amortyzacji. Jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby stosować do amortyzacji stawki podatkowe (lub inne branżowe), jeżeli zapewniają one odpisanie środka trwałego przez okres jego ekonomicznej użyteczności. |