Świat społeczny i teoria działania społecznego Łukasz Dragan

Alfred Schütz

Max Weber: teoria działania (współodczuwająca introspekcja badacza)

Wszelkie zdarzenia można sprowadzić do jednostkowych działań, które tworzą bardziej zaawansowane struktury, a więc zrozumienie subiektywnych sensów działających jednostek jest konieczne dla wyjaśniania zjawisk społecznych. Polega to ma na wskazaniu interesów, wartości czy celów, którymi kieruje się jednostka. Sytuacja taka wymagała w teorii podzielania przez ludzi wspólnych znaczeń, bo Weber nie brał pod uwagę interakcji pomiędzy jednostkami.

Edmund Husserl: Fenomenologia

Metoda fenomenologiczna polega na opisywaniu tego, co bezpośrednio jest obserwatorowi dane - wymaga wyzbycia się pewności co do wszelkich znanych uprzedzeń i wcześniejszych założeń, opisywanie rzeczywistości wyłącznie na podstawie tzw. fenomenów (nosi to nazwę redukcji fenomenologicznej). Każda jednostka ma swój własny, oczywisty "świat życia" i jest przekonana, że dzieli go z innymi ludźmi i w ten sposób modyfikuje swoje działania, jakoby miała żyć we wspólnej rzeczywistości doznań (jednostki pozostają w stosunku do siebie w postawie naturalnej).

Interakcjonizm symboliczny

Polega na założeniu, że kształtowanie się struktur społecznych bazuje na wymianie i ewolucji znaczeń symboli rzeczy podczas dowolnych oddziaływań pomiędzy ludźmi, wpływanie na wzajemne zachowania. Znaczenia te mogą być modyfikowane przez interpretację ich przez daną jednostkę na własny sposób, dokonywaną w konkretnych sytuacjach.

Schütz zastanawiał się co takiego musi się stać, aby ludzie uznali daną sytuację za rzeczywistą i wspólną dla siebie mimo iż każdy w inny sposób ją postrzega. Połączył więc wszystkie powyższe trzy terminy i uważał, że prawdziwe zrozumienie procesów społecznych może być przeprowadzone tylko dzięki obserwacji interakcji (Husserl) jakie odbywają się w tym samym „świecie” dzielonym przez jednostki, jednak aby to zrobić niezbędne jest zastosowanie intersubiektywności, czyli odsunięcia „czystej” obiektywności na rzecz poznania sposobu, w jaki jednostki utrzymują i tworzą ten „własny podzielany świat”, zajęcia się problemem ich subiektywnego postrzegania tej samej sytuacji (Weber).

Wiedza podręczna

Ogólne zasady i przepisy społeczne, jakimi dysponuje każda z jednostek, wiedza praktyczna i potoczna - są wpajane jednostce jeszcze w procesie socjalizacji i stanowią rzeczywistość działań danej osoby, nadają sens pojawiającym się zdarzeniom. Jednostka, gdy spotyka inną jednostkę, przyjmuje, że posiada ona ten sam zasób wiedzy podręcznej, co ona sama - bez względu na to, co takiego ona przeżyła i uważa, że jej świat jest takim samym światem, jak świat tej drugiej jednostki (wzajemna przekładalność perspektyw - oczekiwanie takiej interakcji, że motyw „ażeby” Pana X stanie się motywem „ponieważ” Pana Y, gdzie „ażeby” to cel działań Pana X). Pomaga w tym klasyfikowanie różnorodnych zachowań w podobne do siebie typy, co nosi nazwę typifikacji - dzięki temu zbędne staje się analizowanie danych sytuacji ciągle na nowo, przypisuje się im tylko typ.

---