WYŻSZA SZKOŁA OFICERSKA WOJSK LĄDOWYCH

im. gen. Tadeusza KOŚCIUSZKI

KATEDRA WSPARCIA DZIAŁAŃ BOJOWYCH

ZAKŁAD INŻYNIERII WOJSKOWEJ

ZATWIERDZAM

Szef Katedry Wsparcia Działań Bojowych

ppłk dr inż. Marian ŻUBER

Dnia ...................................... 2006 r.

KONSPEKT

do przeprowadzenia zajęć z Zapór i Minerstwa

ze słuchaczami

Kursu Szkolenia Rezerw-specjalność inżynieryjna

Temat 1 : Zapory inżynieryjne

Zajęcie 1: Miny przeciwpiechotne własne

OPRACOWAŁ:

Wykładowca

kpt. mgr inż. Leszek Budny

Wrocław 2006

Temat :Miny przeciwpiechotne własne

Cele:

1. Zapoznać słuchaczy z przeznaczeniem i budową podstawowych min przeciwpiechotnych wojsk własnych.

2. Przedstawić dane taktyczno-techniczne min przeciwpiechotnych SZ RP.

3. Opisać sposoby ich ustawiania i unieszkodliwiania.

4. Omówić przepisy bezpieczeństwa.

Zagadnienia i czas:

Rozpoczęcie zajęć -10'

1. Przeznaczenie i podział min -10'

2. Budowa i dane taktyczno-techniczne oraz sposoby ustawiania i unieszkodliwiania
   min przeciwpiechotnych wojsk własnych -50'

3. Przepisy bezpieczeństwa stosowane podczas ustawiania i unieszkodliwiania
   pojedynczych min - 5'

Zakończenie zajęć - 5'

Forma: Zajęcia audytoryjne - wykład

Metoda: Wykład konwencjonalny

Czas: 2 x 40'

Miejsce: Sala wykładowa

Literatura:

1. Ministerstwo Obrony Narodowej, Sprzęt inżynieryjny. Klasyfikacja i terminologia, Norma obronna NO-01- A001,Warszawa 2001.

2. Ministerstwo Obrony Narodowej, Wojska inżynieryjne: terminologia, Norma Obronna
   NO-01-A005, Warszawa 2003.

3. Sztab Generalny WP, Szefostwo Wojsk Inżynieryjnych, Środki minowania i rozminowania, Inż. 414/78, Warszawa 1978.

4. Sztab Generalny WP, Podręcznik saperski dla wszystkich wojsk i służb, Inż. 534/89, Warszawa 1991.

Pomoce naukowe:

1. Prezentacja komputerowa.

Zabezpieczenie materiałowo-techniczne:

1. Komputer osobisty.

2. Rzutnik multimedialny.

3. Wskaźnik laserowy

Wskazówki organizacyjno-metodyczne:

1. W czasie przygotowania zajęć:

1. na podstawie programu szkolenia zapoznać się z tematem i zagadnieniami szkoleniowymi;

2. przygotować się merytorycznie do prowadzenia poszczególnych zagadnień tematycznych;

3. najpóźniej na trzy dni przed zajęciami przedstawić konspekt (plan konspekt) do zatwierdzenia;

4. dzień przed zajęciami dokonać sprawdzenia sali wykładowej;

5. w dniu zajęć dokonać sprawdzenia sprzętu audiowizualnego.

2. W toku zajęć:

1. zajęcia prowadzić metodą wykładu konwencjonalnego;

2. temat i poszczególne zagadnienia szkoleniowe ująć w prezentacji zajęć;

3. omówić literaturę do zajęć;

4. w czasie zajęć zwrócić uwagę na zrozumienie tematu przez uczestników szkolenia;

5. podczas zajęć na bieżąco aktywować słuchaczy poprzez zadawanie pytań związanych z tematyką wykładu;

6. przestrzegać właściwej dyscypliny szkoleniowej w trakcie wykładu oraz należytego zachowania się;

7. w części końcowej zajęć czas przeznaczyć głównie na udzielenie odpowiedzi na ewentualne pytania ze strony słuchaczy.

Przebieg zajęcia

Część wstępna-10'

• Przyjęcie meldunku

• Sprawdzenie obecności słuchaczy i odnotowanie jej w dzienniku lekcyjnym

• Podanie tematu i celu zajęć

• Podanie zagadnień szkoleniowych

• Podanie literatury

Część główna-65'

Zagadnienie 1. Przeznaczenie i podział min-10'

1.1.Przeznaczenie min przeciwpiechotnych

Analizując definicję miny można stwierdzić, iż miną przeciwpiechotną nazywać będziemy minę, która przeznaczona jest do zranienia, zabicia lub uczynienia niezdolnej do działania siły żywej.

Miny przeciwpiechotne służą do rażenia żołnierzy przeciwnika, osłony przeciwpancernych zapór minowych i wzmocnienia innych zapór inżynieryjnych w celu utrudnienia ich rozpoznania i pokonania.

1.2.Podział min przeciwpiechotnych wojsk własnych

Miny przeciwpiechotne można podzielić:

• według sposobu powodowania wybuchu na:

1. Samoczynne (nie kierowane)-wybuchające natychmiast pod wpływem działania określonych bodźców zewnętrznych lub automatycznie po upływie ustalonego czasu opóźnienia lub zwłoki podczas.

2. Kierowane-wysadzane w żądanym czasie z punktu kierowania wybuchami za pomocą przewodów, fal radiowych lub urządzeń mechanicznych.

• według czasu działania:

1. O działaniu natychmiastowym

2. O działaniu opóźnionym

• w zależności od czynnika powodujących wybuch na miny:

1. O działaniu naciskowym-wybuchające po bezpośrednim nacisku na ich powierzchnię lub powierzchnię naciskową połączonych z nimi zwieraczy.

2. O działaniu naciągowym-wybuchające wskutek napięcia lub zwolnienia odciągu połączonego z zapalnikiem.

3. O działaniu wibracyjnym, wybuchające pod wpływem drgań ich zwieraczy, wywołanych przez przejeżdżający pojazd.

4. O działaniu ze zwłoką, wybuchające po upływie określonego czasu (zwłoki) samoczynnie lub doprowadzane do stanu bojowego pod wpływem wstrząsu, drgań itp.

5. Kombinowane, wybuchające na skutek łącznego działania kilku wyżej wymienionych wpływów zewnętrznych.

• według czynnika rażenia na:

1. Fugasowe- czynnikiem rażenia siłę żywą jest fala uderzeniowa i fala ciśnień gazów powybuchowych.

2. Odłamkowe- czynnikiem rażenia siłę żywą są odłamki pochodzące z defragmentacji kadłuba.

• zależnie od możliwości usunięcia min z miejsca ich usta­wiania oraz od możliwości ich unieszkodliwiania dzieli się je na:

1. Usuwalne i nieusuwalne.

2. Rozbrajalne i nierozbrajalne.

Zagadnienie 2.

Budowa i dane taktyczno-techniczne oraz sposoby ustawiania
i unieszkodliwiania min przeciwpiechotnych wojsk własnych-50'

Podstawowymi elementami większości min są:

1. Kadłub miny- element składowy miny, w której znajduje się materiał wybuchowy.

2. Materiał wybuchowy- związki lub mieszaniny zdolne do przemiany chemicznej postępującej samorzutnie z wielką prędkością, w czasie, której wydziela się duża ilość ciepła i gazów.

3. Zapalnik- urządzenie przeznaczone do spowodowana zapalenia lub detonacji ładunku materiału wybuchowego określonego rodzaju amunicji, w żądanym miejscu i czasie

4. Urządzenie zabezpieczające- urządzenie, które zapobiega przypadkowemu zadziałaniu miny.

2.1.Mina PMD-6M

Przeznaczenie miny

Mina PMD-6M jest fugasową miną przeciwpiechotną, naciskowego działania. Produkowana była przez ZSRR i stanowiła podstawową minę przeciwpiechotną państw Układu Warszawskiego. Odpowiednikiem miny są: chińska mina typ 59, czechosłowacka mina PP-MI-D, jugosłowiańska mina PMD-1.

Budowa miny

Mina PMD-6 składa się z:

• drewnianego kadłuba w kształcie prostokątnego pudełka wykonanego ze sklejki lub deseczek;

• pokrywy naciskowej przegubowo przymocowanej z kadłubem;

• materiału wybuchowego;

• zapalnika naciskowego działania z zawleczką bojową w kształcie litery „T”.

Budowa zapalnika MUW-2

Elementy składowe zapalnika naciskowego działania MUW-2:

1. Mechanizm uderzeniowy MUW-2:

• metalowy kadłub;

• iglica ze sprężyną;

• zawleczka bojowa w kształcie litery „T”;

• zawleczka zabezpieczająca;

• przecinak;

• blaszka ołowiana;

2. Zapał MD-2.

Rys.1.Zapalnik naciskowego działania MUW-2 do miny PMD-6M

z zawleczką bojową w kształcie litery „T”

Ustawienie i uzbrojenie miny PMD-6M z zapalnikiem MUW-2

W celu ustawienia miny przeciwpiechotnej PMD-6M z zapalnikiem naciskowego działania MUW-2 należy:

1. Wybrać miejsce ustawienia miny i oznakować je czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wykopać w gruncie dołek o potrzebnych wymiarach i ustawić w nim uprzednio sprawdzoną pod względem technicznym minę.

3. Połączyć elementy składowe zapalnika MUW-2.

4. Otworzyć minę.

5. Uzbroić minę-czynność polega na włożeniu zapalnika w otwór w przedniej ściance kadłuba w ten sposób, aby zapał znalazł się otworze materiału wybuchowego, a zawleczka bojowa oparła się ramionami o ściankę kadłuba.

6. Wyciągnąć zawleczkę zabezpieczającą.

7. Zamaskować minę cienką warstwą gruntu.

8. Zdjąć chorągiewkę minerską i odejść z miejsca ustawienia miny.

2.2.Mina POMZ-2M

Przeznaczenie miny

Mina POMZ-2M jest odłamkową miną przeciwpiechotną naciągowego działania. Przeznaczona jest do rażenia w promieniu około 10,0 m siły żywej przeciwnika. Służy do zakładania pól minowych, jak również do minowania zapór drutowych i zawał leśnych.

Budowa miny

Mina POMZ-2 M składa się z:

• 
  ponacinanego cylindrycznego kadłuba żeliwnego o średnicy 60 mm i wysokości 107 mm;

• ładunku MW miny, który stanowi nabój wiertniczy z trotylu prasowanego 75 g;

• zapalnika MUW-2 (MUW) z zapałem MD-5M;

• drutu odciągowego;

• dwóch kołków odciągowych;

• kołka ustawczego.

Budowa zapalnika MUW i MUW-2

Zapalnik naciągowego działania MUW składa się z:

1. Mechanizmu uderzeniowego MUW:

• metalowy kadłub;

• iglica ze sprężyną;

• zawleczka bojowa w kształcie litery „P”;

2. Zapału MD-5M.

3. Tulejki zabezpieczającej z przetyczką.

Rys.2. Zapalnik naciągowego działania MUW do miny POMZ-2M

z zawleczką bojową w kształcie litery „P”.

Elementy składowe zapalnika naciągowego działania MUW-2:

1. Mechanizm uderzeniowy MUW-2:

• metalowy kadłub;

• iglica ze sprężyną;

• zawleczka bojowa w kształcie litery „P”;

• zawleczka zabezpieczająca;

• przecinak;

• blaszka ołowiana;

2.Zapał MD-5M.

Rys.3.Zapalnik naciągowego działania MUW-2 do miny POMZ-2M

z zawleczką bojową w kształcie litery „P”

Ustawienie i uzbrojenie miny POMZ-2 M z jednym odciągiem

W celu ustawienia miny POMZ-2M z jednym odciągiem należy:

1. Wybrać miejsce ustawienia miny i oznakować je czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wbić w grunt kołek odciągowy.

3. Przymocować drut odciągowy do kołka odciągowego i rozwinąć go do miejsca ustawienia miny.

4. Wbić kołek ustawczy miny i przymocować tymczasowo drut odciągowy.

5. Włożyć do kadłuba miny materiał wybuchowy i nałożyć kadłub na kołek ustawczy.

6. Połączyć mechanizm uderzeniowy MUW-2 z zapałem MD-5M.

7. Wkręcić zapalnika w górny otwór kadłuba miny, tak aby zawleczka bojowa była zwrócona
   w stronę drutu odciągowego.

8. Przymocować końcówkę odciągu do główki zawleczki bojowej.

9. Zamaskować minę.

10. Wyciągnąć zawleczkę zabezpieczającą z zapalnika MUW-2.

11. Zdjąć chorągiewkę minerską i odejść z miejsca ustawienia miny.

Ustawienie i uzbrojenie miny POMZ-2 M z dwoma odciągami

Aby ustawić minę POMZ-2M z dwoma odciągami należy:

1. Wybrać miejsce ustawienia miny i oznakować je czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wbić w grunt kołki odciągowe w odległości 10-14 m jeden od drugiego i zamocować do nich drutu odciągowy.

3. Pośrodku odciągu od strony przeciwnika wbić kołek ustawczy miny.

4. Włożyć do kadłuba materiał wybuchowy i nałożyć kadłub na kołek ustawczy.

5. Połączyć mechanizm uderzeniowy MUW-2 z zapałem MD-5 M.

6. Wkręcić zapalnik w górny otwór kadłuba miny, tak aby zawleczka bojowa była zwrócona w stronę odciągu.

7. Zamocować jeden koniec przygotowanego wcześniej odcinka drutu o długości 10-12 cm do drutu odciągowego, a drugi do główki zawleczki bojowej zapalnika.

8. Zamaskować minę.

9. Wyciągnąć zawleczkę zabezpieczającą z zapalnika MUW-2.

10. Zdjąć chorągiewki minerską i odejście z miejsca ustawienia miny.

2.3.Przeznaczenie, budowa miny PSM-1

Przeznaczenie miny

Mina przeciwpiechotna PSM-1 jest odłamkową miną przeciwpiechotną i w zależności od zastosowanego zapalnika miną naciskowego, naciągowego lub kierowanego działania.

Mina PSM-1 może być ustawiona jako pojedyncza mina, w grupach min oraz w samoczynnych mieszanych polach minowych. Dzięki zastosowanemu zapalnikowi elektrycznemu może służyć do zakładania kierowanych przeciwpiechotnych pól minowych.

Budowa miny

Mina PSM-1 składa się z:

• kadłuba wraz z zespołem inicjującym;

• materiału wybuchowego;

• zapalnika naciągowego działania MUW-2M;

• zapalnika naciskowego działania MWN-2M;

• 
  zapalnika elektrycznego;

• trójnika.

Kadłub wypełniony jest ładunkiem MW. Na kadłubie zawalcowano dno z cienkiej blachy stalowej. W górnej części kadłuba znajduje się gniazdo do wkręcania zespołu inicjującego.

Zespół inicjujący składa się z:

• obsady zapalnika;

• obsady wzmacniacza ogniowego;

• wzmacniacza ogniowego;

• łuski;

• opóźniacza pirotechnicznego;

• materiału inicjującego;

• pobudzacza;

• ładunku miotającego.

Dodatkowymi elementami wchodzącymi w skład miny PSM-1 są:

• komplet kołków odciągowych;

• drut odciągowy.

Ustawianie, uzbrajanie miny PSM-1 z zapalnikiem naciskowego działania MWN-2M

W celu ustawienia miny należy:

1. Wybrać miejsce ustawienia miny i oznakować je czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wykopać w gruncie dołek o potrzebnych wymiarach i ustawić w nim uprzednio sprawdzoną pod względem technicznym minę.

3. Uzbroić miny w zapalnik MWN-2M poprzez wkręcenie zapalnika w gniazdo na zapalnik.

4. Zamaskować minę.

5. Wyciągnąć zawleczkę zabezpieczającą zapalnika MWN-2M.

6. Zdjąć chorągiewkę minerską i odejść z miejsca ustawienia miny.

Ustawianie, uzbrajanie miny PSM-1 z zapalnikiem naciągowego działania MUW-2M (dwustronnie z jednym odciągiem i zapalnikiem)

W celu ustawienia miny należy:

1. Wybrać miejsce ustawienia miny i oznakować je czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wbić w grunt w odległości około 19,0 m kołki odciągowe i przymocować do nich drut odciągowy.

3. Ustawić minę w uprzednio wykopanym dołku, od strony przeciwnika, pośrodku drutu odciągowego w odległości 0,5 m od odciągu.

4. Wykręcić korek i wkręcić w jego miejsce zapalnik.

5. Obsypać minę gruntem i lekko go zagęścić.

6. Zamocować do drutu odciągowego na wysokości miny jeden koniec wcześniej przygotowanego odcinka drutu 0,4-0,5m, drugi zaś zakończony karabińczykiem zamocować do zawleczki bojowej zapalnika.

7. Zamaskować minę i wyciągnąć zawleczkę zabezpieczającą.

8. Zdjąć chorągiewkę minerską i odejść z miejsca ustawienia miny.

2.4.Przeznaczenie, budowa miny MON-100

Przeznaczenie miny

Mina MON-100 jest przeciwpiechotną miną odłamkową o działaniu kierunkowym. W zależności od rodzaju zastosowanego zapalnika może być miną:

• samoczynną o działaniu naciągowym,

• kierowaną.

Przeznaczona jest do rażenia kolumn pieszych przeciwnika, jak i lekko opancerzonych pojazdów, osłony pól minowych, a także stanowisk dowodzenia, stanowisk obserwacyjnych. Doskonale sprawdza się w terenie górzystym, a głównie w wąwozach i innych ciaśninach terenowych. W odróżnieniu od innych min przeciwpiechotnych, można ją ustawić na powierzchni gruntu oraz na różnych przedmiotach terenowych.

Budowa miny

Mina MON-100 składa się z:

• kadłuba- wykonanego z tłoczonej blachy w kształcie ściętego ostrosłupa;

• gniazda na zapalnik;

• przegrody metalowej;

• ucha;

• nakładki;

• uchwytu do przenoszenia miny;

• zasadniczego materiału wybuchowego i detonatora pośredniego (trotyl prasowany);

• zapalnika naciągowego działania MUW-2 z zapałem MD-5M;

• zapalnika elektrycznego ERG z obsadą;

• drutu odciągowego;

• metalowego stojaka.

Ustawienie i uzbrojenie miny MON-100 z zapalnikiem naciągowego działania

Ustawienie miny obejmuje:

1. Wybór miejsca i oznakowanie czerwoną chorągiewką minerską.

2. Wbicie kołka odciągowego i przymocowanie drutu odciągowego.

3. Wbicie wieszaka w grunt, drzewo, słup lub inny przedmiot terenowy służący jako podstawa.

4. Osadzenie w otworze wieszaka stożka obejmy i zakręcenie nakrętki.

5. Założenie ucha miny na śruby obejmy i lekkie zamocowanie miny nakrętkami.

6. Założenie celownika na kadłub miny poprzez przesunięcie suwaka, położenie go na ścianie bocznej miny i zwolnienie suwaka.

7. Nakierowanie miny na cel.

8. Dokręcenie nakrętek i po sprawdzeniu wycelowania zdjęcie celownika.

9. Wkręcenie zapalnika.

10. Zamocowanie jednego końca przygotowanego wcześniej odcinka drutu o długości 10-12 cm do drutu odciągowego na wysokości miny, a drugi do zawleczki bojowej zapalnika.

11. Zamaskowanie miny.

12. Wyciągniecie zawleczki zabezpieczającej.

13. Zdjęcie chorągiewki i odejście z miejsca ustawienia miny.

2.5.Dane taktyczno-techniczne przeciwpiechotnych min SZRP

Wyszczególnienie	Miny
		PMD-6M	POMZ-2M	PSM-1	MON-100
Masa całkowita miny [kg]	0,4	1,77	2,71	5
Masa ładunku MW [g]	200	75	165	2000
Rodzaj zastosowanego MW	Trotyl	Trotyl	Flegmatyz. Heksogen	Trotyl
Wymiary kadłuba [mm]	190 x 90 x 50	60 x 130	75 x 135	236 x 83
Niezbędna siła do zadziałania [N]	30-80	5	20 50-100	5
Materiał kadłuba	Drewno	Żeliwo	Stop cynku i aluminium	Blacha stalowa
Zapalnik	MUW-2+MD-2	MUW+MD-5M MUW-2+MD-5M	MUW-2M MWN-2M ZE-PSM	MUW-2+MD-5M Elektryczny
Promień rażenia [m]	1,0	10,0	20,0	100 x 6,0 x 9,0
Wysokość detonacji miny[m]	-	-	0,5-1,5	-

2.6.Rozbrajanie i unieszkodliwiania min przeciwpiechotnych własnych

UWAGA!

ROZBRAJANIE MIN PRZECIWPIECHOTNYCH JEST ZABRONIONE. MINY MOŻNA NISZCZYĆ POPRZEZ TRAŁOWANIE, PRZYŁOŻENIE ŁADUNKÓW MW

Rys.4. Sposoby umieszczania ładunków MW zwykłych i kumulacyjnych podczas niszczenia min powierzchniowych i gruntowych

1, 2, 3-ładunki bezpośrednio przełożone;

4, 5 ładunki podwieszone wysuwane z odległości
3-4 m.

Zagadnienie 3. Przepisy bezpieczeństwa stosowane podczas ustawiania i unieszkodliwiania pojedynczych min-5'

Wszyscy żołnierze wyznaczeni do ustawiania min powinni dokładnie znać konstrukcję i działanie min, zasady i sposoby ich ustawiania w terenie, sprzęt minerski oraz przepisy bezpieczeństwa podczas ustawiania min.

Przed przystąpieniem do ustawiania min dowódca powinien sprawdzić wiadomości żołnierzy o minach oraz znajomość przepisów bezpieczeństwa.

Aby zapobiec wejściu żołnierzy na zaminowany teren, należy oznaczyć odcinki minowania, a teren przed przystąpieniem do prac ogrodzić lub oznakować.

Należy przestrzegać następujących zasad:

• miny i zapalniki w warunkach polowych przechowywać oddzielnie;

• polowe magazyny min rozmieszczać nie bliżej niż 50 m od miejsca ćwiczenia;

• przechowywane miny i zapalniki ochraniać wyznaczonymi do tego celu żołnierzami;

• prowadzić dokładną ewidencję min i zapalników;

• w jednym polowym magazynie przechowywać tyle min lub sprzętu minerskiego aby można załadować go na jeden samochód;

• ustalać kto z magazynu ma pobierać środki minowania i sprzęt;

• w pobliżu magazynów nie sprawdzać min i zapalników, do tego celu wyznaczyć miejsca odległe od nich o 50 m;

• miny uzbrajać bezpośrednio na miejscu ich ustawienia;

• minę ustawia i uzbraja jeden żołnierz;

• zabrania się używać do minowania niesprawnych min i zapalników;

• podczas ustawiania sprawdzić otwór na zapalnik czy nie jest uszkodzony lub zanieczyszczony, do sprawdzenia używać klucze sprawdziany;

• maskując ustawione miny gruntem, nie wolno go ubijać nogami, łopatą czy innym sprzętem; wszystkie czynności wykonywać ręcznie;

• żołnierz uzbrajający minę w razie podchodzenia do niego osoby postronnej, przełożonego lub kontrolującego powinien przerwać pracę;

• zdejmowanie min z miejsca ich ustawienia jest dopuszczalne jeżeli były one ustawione bez elementów nieusuwalności; miny ustawione z elementami nieusuwalności, z uszkodzonymi kadłubami oraz miny wmarznięte w grunt, należy zniszczyć w miejscu ich ustawienia;

• miny, których nieusuwalność nie może być dokładnie określona należy ściągać linką kotwiczną, te które nie wybuchły mogą być rozbrajane;

• podczas rozbrajania min należy zachować szczególną ostrożność;

• miejsce wykrytej miny oznaczyć czerwoną chorągiewką;

• rozbrajanie prowadzi tylko jeden żołnierz;

• rozbrajać można tylko te miny, które są dobrze znane i ich rozbrajanie jest dozwolone;

• podczas rozbrajania min należy być ostrożnym. Miejsce wykrytej miny oznaczyć czerwoną;

• zabrania się usuwania wykrytych min rękami, wszystkie miny należy z miejsca ustawienia ściągać linka z kotwiczką;

• miny ustawione na nieusuwalność niszczy się na miejscu 400 g ładunkami MW położonymi na pokrywie lub kadłubie. Dla min przeciwpiechotnych 200g.

PKW pod nadzorem dowódcy. Pozostali żołnierze powinni znajdować się w bezpiecznej odległości około 350 m. Dowódcy, kontrolujący prace nie mają prawa chodzić samodzielnie po terenie, zmieniać organizacji prac bez wiedzy bezpośredniego przełożonego. Dowódca pododdziału powinien ciągle przebywać w rejonie prac.

Część końcowa-5'

• Pytania sprawdzające stopień opanowania przerobionego materiału

• Podanie zadań na samokształcenie

• Podanie tematu i terminu następnych zajęć oraz sposobu przygotowania się do nich

• Przyjęcie meldunku o zakończeniu zajęć

Mina- ładunek materiału wybuchowego zwykle umieszczony w kadłubie (obudowie) przeznaczony do niszczenia lub uszkodzenia pojazdów, łodzi lub samolotów oraz niszczenia i rażenia siły żywej, którego detonacja następuje pod wpływem oddziaływania sprzętu bojowego lub siły żywej po upływie określonego czasu bądź w sposób kierowany

---