Kazimierz Denek – Edukacja cywilizacji informacyjnej
Edukacja nie stanowi tutaj majątku. Jej model cele treści i metody kształcenia zależą od takich czynników jak epoka historyczna, aprobowane poglądy w filozofii psychologii, ekonomi, socjologii. Dowodzi temu nauczanie w tradycji idealizmu, realizmu, behawioryzmu czy kognitywizmu. Uczeń w ostatniej z nich staje się poszukiwaczem wiedzy. Stawia sam cele, uzyskuje dane, tworzy inf, rozwija struktury poznawcze. Uzyskuje wiedzę zdobywa mądrość.
Znajomość tendencji i trendów należy do podstawowych warunków osiągnięcia sukcesów w kształceniu i wychowaniu. Tendencji i trendów nie należy utożsamiać z modą. Tendencja jest ewolucją procesem społecznym, którego przebieg jest znany. O trendzie mówimy wtedy, gdy jego oznaki o takim samym lub zwiększającym się tempie występują przez dłuższy czas.
Od społeczeństwa przemysłowego do cywilizacjii informacjii
Społeczeństwo informacyjne – nazwę wprowadził John Naisbitt
Poprzednio mówiło się o społeczeństwie poindustrialnym wolnego czasu lub usług.
Cywilizację informacji określa się mianem społeczeństwa sieciowego. Określa się ją również mianem społeczeństwa planetarnego lub wiedzy.
Cywilizację informacji charakteryzują megatrendy. John Naisbitt wyodrębnił 10 megatrędów.
Megatrendy :
Tendencje od – do
Społeczeństwa przemysłowego – społeczeństwa informacyjne go
Technologi siłowej – ultratechnologi
Gospodarki narodowej – gospodarki globalnej
Myślenia krótkofalowego – myślenia długofalowego
Centralizacji – decentralizacji
Pomocy zinstytucjonalizowanej – samopomocy
Demokracji przedstawicielskiej – demokracji uczestniczącej
Hierarchii – sieci
Północy – południa
Schematu albo – albo – wielokrotnego wyboru
Z tych megatrędów wynika :
- zapewnienie uczniom integralnego rozwoju wszytskich sfer ich osobowości
- piorytet wychowania nad kształceniem młodego pokolenia – wychowanie należy do rodziny współpracującej ze szkoła. Uczniowie traktowani podmiotowo po patrnersku
- Intensyfikacja oddziaływań wychowawczych na takich zaniedbanych odcinkach jak: pomoc w odzyskaniu orientacji etycznej i hierarchizacja wartości, personalizacja życia w rodzinie, grupie rówieśniczej i społeczeństwie, wychowanie w duchu miłości Ojczyzny.
- wzrost autonomi szkół podstawowych, gimnazjów, szkół zawodowych i liceów
- uzmysłowienie uczestnikom kształcenia, że edukacja to przede wszytskim relacje między pokoleniami. Dialog pomiędzy nimi jest coraz trudniejszy ze względu na rozwarstwienie i przepaść. Edukacja ma dać możliwości rozwiązania tego
- wprowadzenie do programu kształcenia i doskonalenia nauczycieli problematyki promocji zdrowia.
Warto zauważyć że wymienione tendencje w edukacji wynikają z nieprzewidywalności, zmienności, nieodwracalności procesów zachodzących we współczesnym świecie.
Co nastąpi po wigilii stuleci i mileniów?
Marszowi ku cywilizacji informacji i jej rozwojowi towarzyszą zagrożenia w postaci manipulacji informacyjnej mas- mediów, internetu, inżynierii genetycznej, grożby wojny nuklearnej, ataku na demokracje i dobrobyt. Ostrzeżenia o końcu świata przeplatają się z realnymi obawami globalizmu.
Kraje o dojrzałej gospodarce rykowej stoja przed wyzwaniami jak: dewaluacja i relatywizacja wartości ogólnoludzkich, absolutowania wartosci, negacji ideałów na rzecz interesów niedorozwoju techniczno – ekonomicznego wielu krajów, masowego bezrobocia, kryzysów ekonomicznych i demograficznych, przerostu urynkowienia.
Obserwuje się z jednej strony Mac świat – rządz i w nim pieniądz, konsumpcja. Uzupełniają go nacjonalistyczne getta proponujące postawy zamknięte. Poszerza się krąg ludzi z marginesu
Optymiści uważają, że problemy współczesnego świata rozwiąze technika. Tworzy ona bowiem cywilizację i kulturę. Natomiast pesymisci prezentują orientacje katastrofizmu. Wysiłek ludzki nie zapobiegnie zagładzie. Moraliści dowodzą, że bez rewolucji serc i umysłów społ nie zmieni się nie znadjdzie optymalnej drogi rozwoju.
Prognozowanie edukacji.
Zdaniem Gribbina J. ludzkość jest bliska odkrycia teorii uniwersalnej wiedzy, która wyjaśni wszystkie zjawiska we wszechświecie.
Uważa się że trudno przewidzieć przyszłość ale można się do niej przygotować. U progu nowego stulecia stoi się przed wyzwaniami jak pokój, walka z ubóstwem, zapewnienie możliwości rozwoju. Rozwiązać je można na podstawie umów o etyce., usunięciu ubustwa, środowisku naturalnym, kulturze.
Podstawą prognozowania edukacji jest poprawna diagnoza. Rozrónia się prognozowanie
- rozpoznawcze – koncentruje się na ekstrapolacji trendów i poszukiwania uzasadnionego logicznie rozwoju ze zbioru alternatywnych możliwości w skali od przesżłości po terażniejszość do przyszłości
- heurystyczne – bazuje na kombinacji intuicji, ekspertyz i uznanych powszechnie założeń Łączy wiedzę i doświadczenie ekspertów
- normatywne – jasne jednoznaczne przyjęcie wartości i norm, które mają obowiązywać w przyszłości
- zintegrowane – opiera się na porównaniu charakterystycznych cech otrzymanych w trzech poprzednio przedstawionych wizjach przyszłosci w celu ich zweryfikowania i uwiarygodnienia.
Podstawową rolę przy doborze technik prognozowania odgrywa cel, horyzont czasowy, prognozy oraz ilosć rozpatrywanych w niej czynników.
Prognozowanie edukacji jest zaniedbane.
Edukacja w społeczeństwie wiedzy
Edukacja nie jest przygotowana do współczesnych wyzwań cywilizacyjnych. Powoli dostosowuje się do zmian. Nie potrafi ich wyprzedzać. Koncentruje się wciąż na przekazywaniu wiedzy encyklopedycznej i podstawowych umiejętności poznawczych co mija się z oczekiwaniami rynku pracy. Oczekuje on bowiem umiejętności poznawczych wyższego rzędu, które są niezbędne w dostrzeganiu, określaniu i rozwiązywaniu problemówo oraz podejmowaniu trafnych decyzji.
Nowoczesnej edukacji upatruje się w teorii konstruktywizmu. Stąd większe zainteresowanie współpracą i współzależnością uczniów w procesie kształcenia. Szkoła która w szerokim zakresie będzie wykorzystywać technologię informatyczą zmieni organizację uczenia się. To uczeń będzie decycował o miescu, czasie i tempie nauki.
Reforma systemu edukacji
Nauczanie zintegrowane – zakłada pogłębione uczenie się, oparte na treściach dobranych i ułożonych zgodnie z wymaganiami teorii problemowo – kompleksowej i programowania dydaktycznego, naturalizmu i ideii przewodnich w przedmiotach szkolnych. Zostali nim objęci uczniowie klas I – III szkoły podstawowej.
Koncepcje nauczania zintegrowanego zawdzięczamy – B. Bernsteinowi
Rozróżnia on programy kształcenia, w któtcyh treści pozostają między sobą w relacjach zamkniętcyh bądź otwartych. Mówim y więc o programach zintegrowanych bądź kolekcji. W szkolnictwie Europy dominują programy kolekcji.
Nauczanie zintegrowane w naszym kraju wyszło już poza fazy eksperymentów. Sprzyja ono : ścisłej współpracy nauczyciela z uczniem, przełamaniu biernosci i niechęci, wyzwoleniu naturalnej aktywnosci poznawczej. Koncentruje treści dydaktyczne wokół wspólnych kół problemowych, ośrodków tematycznych i idei podrzędnych o charakterze przyrodniczo – geograficznym i społeczno – kulturowym, w których zacierają się granice równych dyscyplin. W ramach każdego ośrodka sformuowane są tematy dnia wokół których nauczyciel organizuje działania i czynności uczniów.
Program kolekcji – nauczyciel jest aktywny natomiast uczniowie odbierają kolekcjonują treści, nie uczestniczą w procesie ich tworzenia.
Nauczanie zintegrowane – tutaj aktywni są głównie uczniowie, Zadaniem nauczyciela jest stworzenie im ku temu niezbędnych warunków. Uczniowie są partnerami w procesie zdobywania wiedzy. Uczą się samodzielnego zdobywania wiadomości, umiejętności, spostrzegania, określania i rozwiązywania problemów.
Dokonując pomiaru kształcenia zawsze spotkamy się z błędem, którego wielkości nie sposób jest określić.
Źródła słabości pomiaru tkwią w tym że trudno jest oddzielić efekty oddziaływania szkoły od innych wpływów, nie potrafimy opisać wielu celów edukacji szkolnej w jednoznacznych kategoriach czynności uczniów, pomiar z reguły skupia się na zewnętrznej aktywności intelektualnej pomijając stronę emocjonalną, motywacyjną
O reformie systemu edukacji zdecydują nauczyciele
Reforma edukacji aby była pomyślna musi być wynikiem współpracy społecznej. Zdecydują o niej głównie nauczyciele.
Przebudowa oświaty nie jest możliwa bez zmian w dotychczasowego sytemu kształcenia, dokształcania i doskonalenia nauczycieli.
Edukacja nauczycieli obejmuje
- kształcenie zawodowe – przygotowuje do efektywnego wykonywania funkcji czynności i zadań nauczycieli.
- kształcenie przedmiotowe – zapewnia kwalifikacje do nauczania określonych uzupełniających się przedmiotów szkolnych
W zreformowanej szkole zmianie ulegnie charakter pracy i zadania nauczycieli. Staną oni przed koniecznością poświcenie większej uwagi problematyce wychowania, uczenia się zintegrowanego podejścia do procesu dydaktycznego pracy w zespole współpracy ze środowiskiem lokalnym. Nowym wyzwaniem będzie też blokowe nauczanie przedmiotów i edukacja informacyjna.