Kazimierz Denek

Edukacja cywilizacji informacyjnej

W dzisiejszych czasach jesteśmy świadkami i uczestnikami rewolucji technologicznej, która obejmuje wszystkie dziedziny ludzkiej aktywności. Pojawiają się nauki o technologiach. Pedagogika jest nauką, która może poszczycić się wieloma osiągnięciami, lecz niestety edukacja i nauki o niej wciąż nie potrafią przygotowywać młodego pokolenia do zmian systemowych, a co gorsze edukacja nie umie nawet reagować na transformację systemową.

Cywilizacja informacyjna staje się zjawiskiem globalnym, który stymuluje program transformacji systemowej. Siłą sprawczą tej cywilizacji będzie wiedza
(informacja + komunikacja= wiedza). Denek przyszłość społeczeństwa wiedzy przedstawia jako „WWW”, ponieważ dzięki stronom internetowym coraz więcej osób i coraz szybciej wymienia informacje. Internet ma już prawie ćwierć miliarda użytkowników, a liczba stron internetowych przekracza miliard. Aktualnie kupuje się więcej komputerów niż samochodów. Technologie multimedialne w coraz większym stopniu zaczynają docierać do szkół, a ich zadaniem jest przygotowanie młodzieży do życia w cywilizacji informacyjnej oraz udziału w jej rozwoju.

Współczesne społeczeństwo musi wypracować nowe sposoby działania, w celu zdobywania wiedzy i komunikowania się. Takim sposobem jest uczenie się przez całe życie (life long learning). Denek zastanawia się jak pogodzić obowiązki związane z wykonywaniem pracy z koniecznością doskonalenia się lub zdobywania nowych kwalifikacji zawodowych. Z pomocą przychodzi telematyka. Jest to połączenie technologii informacyjnej i technik komunikacyjnych, które stwarza możliwość pobieranie nauki z dowolnej dziedziny, w dowolnym miejscu i czasie. Sieć szybkich łączy pozwala nauczycielom na pracę z uczniami, którzy mieszkają w różnych miejscowościach. Taka forma nauki przybiera formę wideo lekcji. Multimedialne materiały umożliwiają naukę w domu. Należy jednak pamiętać o tym, że media w edukacji utrudniają skoncentrowanie uwagi na tekście, co powoduje trudności w analizowaniu jego treści.

Rozwój mediów modyfikuje rolę nauczyciela jako źródła wiedzy o świecie. Szkoła ma kształtować u uczniów nawyki, które umożliwią im bycie kreatywnymi, przygotowanymi do wyzwań dorosłego życia.

W wielu krajach istnieją środki, które zapewniają realizację celów edukacji (kształcenie i wychowanie) jednak u wielu nauczycieli zanika chęć ich osiągania. Przyjmują oni koncepcje wychowawcze tzw. „Nowej Lewicy”. Wartości nauki przez nie prezentowane to: relatywizm, sceptycyzm i antyautorytaryzm. Taka koncepcja edukacji prowadzi u wychowanków do stanów depresyjnej bezradności, dezorientacji, cynizmu i nihilizmu. Należy dotrzeć do rodziców i nauczycieli, uświadomić im niezbywalność dobrych światopoglądowych i moralnych wartości, od których odstąpiono.

Najważniejszym elementem edukacji są nauczyciele. Ich przydatność w zawodzie określają: wiedza, umiejętności i etos nauczycielski. Najpilniejszą potrzebą jest odbudowa i przywrócenie etosu nauczyciela jak i współdziałanie szkoły z rodziną oraz udział całego społeczeństwa w procesie wychowania młodzieży.

Powodzenie społeczeństwa ściśle związane jest z zasobami kapitału ludzkiego, ten natomiast zależy od jakości jego systemu edukacji. W tej chwili pomiar efektywności kształcenia polega na sprawdzaniu do jakiego stopnia uczniowie w szkole robią to, czego się od nich oczekuje i w jakim zakresie realizują cele, jakie mają osiągnąć. Testy umożliwiają pomiar indywidualnych osiągnięć w trakcie lub po określonym etapie nauki. Koncentrują się one na odtwarzaniu wiedzy pamięciowej i wystawianiu ocen. Marginalnie ukazują jak uczniowie rozumieją fakty, wydarzenia i procesy oraz myślą o nich. Nie dają szansy na adekwatny pomiar i ocenę myślenia uczniów.

Z pomiarem osiągnięć uczniów wiąże się ich ocenianie. Stanowi ono przedmiot stałego zainteresowania tych którzy są: jego obiektem i ponoszą tego konsekwencje (uczniowie i ich rodzice), posługują się nim jako narzędziem funkcjonowania zawodowego (nauczyciele). Ponadto interesują się nim pedagodzy i władze szkolne. Ocenianie jakości kształcenia jest procesem trudnym i złożonym. Nie kwalifikuje się do formułowania recept, jak go doskonalić.

Na koniec Denek mówi o tym, że istnieje konieczność stworzenia systemu monitoringu uczniów. Zapewni on nauczycielom możliwość śledzenia rozwoju ich podopiecznych na poszczególnych poziomach edukacji. Pozwoli na wczesne rozpoznawanie problemów w nauce uczniów i wspomaganie odpowiadające ich potrzebom.