Prawo-określa się jako zbiór norm postępowania których naruszenie grozi sankcjami. Funkcje prawa : stabilizująca( prawo uchwala funkcjonujący w społeczeństwie lad polityczny gospodarczy i społeczny ), - dynamizujący ( dzięki odpowiednim zapisom prawnym można zmieniać rożne obszary życia społecznego), - ochronna ( prawo chroni wartości istotne ze społecznego punktu widzenia), - represyjna ( prawo wymierza kary za popełnione przestępstwa), - wychowawcza ( prawo wskazuje normy pozytywne). Norma prawna- to wypowiedź zmieniająca żądanie władzy publicznej aby w określonej sytuacji adresat podjął działanie. Jest to normą postępowania która została ustanowiona przez kompletne organy władzy. Podział sankcji :- karne( mają charakter represyjny i polegają na odebraniu lub ograniczeniu dostępu do dóbr uznawanych za cenne), - egzekucji ( polega na zmuszeni adresata nieprzestrzegającego normy prawnej do zrealizowania takiego stanu rzeczy który istniałby gdyby normą była przestrzegana), - nieważności ( polega na tym ze jeżeli czynność prawa została wadliwie dokonana to nie wywołuje skutków prawnych). Gałęzie prawa : - prawo publiczne ( służy ochronie interesów państwa zbiorowości i dobra wspólnego), - prywatne ( chroni interesy jednostek reguluje stosunki majątkowe i osobiste). Najważniejsze gałęzie prawa :- prawo międzynarodowe publiczne ( reguluje stosunki między państwami i innymi podmiotami stosunków międzynarodowych, podstawowymi źródłami są umowy międzynarodowe), - prawo konstytucyjne ( obejmuje normy dotyczące ustroju państwowego kompetencji organów oraz praw obywatelski. Mają znaczenie szczególne są bowiem zasadami całego prawa w Polsce), - prawo administracyjne ( reguluje organizacje funkcjonowania organów administracji rządowej i samorządowej, podstawowymi źródłami tego prawa są kodeks postępowania administracyjnego owe akty wydawane przez różne organy administracyjne), - karne ( określa reguły odpowiedzi oraz sankcje za czyny zabronione, podstawowymi źródłami są kodeks karny), - cywilne ( normuje stosunki majątkowe i niektóre niemajątkowe między osobami fizycznymi i prawnymi, podstawowym źródłem jest kodeks prawa cywilnego), - pracy ( reguluje stosunki między pracownikami a pracodawcami, określa ich prawa i obowiązki a także zasady zawierania umów o pracę, podstawowym źródłem jest kodeks pracy). Podział aktów prawnych: - akty powszechnie obowiązujące ( należą do nich: konstytucja, ratyfikowane umowy, ustawy rozporządzenia, akty prawa miejscowego), - akty prawa wewnętrznego obowiązujące ( obowiązek ich przestrzegania wiąże się ze stosunkiem zależności organizacyjnej).

Hierarchia aktów prawnych: - konstytucja, - ustawa, - umowa międzynarodowa, - rozporządzenie, - akt prawa miejscowego. Konstytucja to najważniejszy akt prawny w państwie określa jego ustrój kompetencje, prawa i obowiązki obywateli, zgodne z konstytucją muszą być wszystkie umowy. Ustawa konstytucyjna to akt prawny mający moc prawną różną konstytucji. Ustawa to akt prawny o charakterze ogólnym, uchwalony przez parlament. Umowa międzynarodowa to pisemne porozumienie regulowane prawem międzynarodowym którego stronami mogą być państwa. Rozporządzenie to pakt normatywny który jest wydawany na podstawie umowy aby mogła ona być wykonana przez odpowiednią instytucje wykonawczą: prezydent, RM, prezes RM, minister kierujący dziełem, KRRiT. Akt prawa miejscowego obwiązuje na obszarze działaniu organu który go wydał. Prawa człowieka są to podstawowe prawa które przysługują każdemu człowiekowi od momentu narodzin aż do śmierci. Niezależnie od jego pochodzenia, koloru skóry, narodowości płci religii czy wyznawanych poglądów, i których nie można się zrzec. O podstawowych wolnościach i prawach człowieka mówi się ze względu na ich powszechność niezbywalność nienaruszalność. Geneza praw człowieka należy dopatrywać się już w dekalogu rzymskim prawie w średniowieczu renesansie poprzez USA konstytucje Francuską i 3 Maja. Rozpowszechnienie idei praw człowieka nastąpiło za sprawą ONZ w połowie XX w. I generacja praw człowieka prawa indywidualne: - do życia, wolności własności. II generacja ekonomiczne. III generacja kolektywne: odnoszące się do jakości życia.

Wewnątrz krajowy system ochrony praw człowieka: dopełnia oficjalny system międzynarodowy w Polsce główne elementy tego systemu są opisane w konstytucji RP i obejmują działalność następujących organów państwowych: -TK, - Rzecznik Praw obywatelskich, - sądy powszechne i administracyjne, - KRRiT. Rola rzecznika praw obywatelskich: jest on organem samodzielnym oraz instytucjonalnie oddzielonym od innych organów państwowych, rzecznik jest w swojej działalności niezawisły i odpowiada jedynie przed sejmem na zasadach określonych w ustawie. Stoi na straży wolności praw człowieka i obywatela. Rzecznik jest ograniczony zakresem kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy, ustalenia faktycznego naruszenia prawa oraz tego iż okoliczności te istotnie wymagają interwencji rzecznika. Rzecznik wypełnia 4 funkcje: - prewencyjną, - diagnostyczną, - kontrolną, -kreującą.

System międzyrządowy: system międzyrządowy ochrony praw człowieka obejmuje system uniwersalny, którego podstawę stanowią dokumenty oraz systemy regionalne: - organizacja narodów zjednoczonych (przyjmowanie skarg i przekazywanie ich do komisji praw człowieka), - komitet praw człowieka ( pośredniczy w polubownym załatwieniu sporów). Europejski system ochrony praw człowieka: jest to organizacja zrzeszająca niemal wszystkie kraje europejskie. System afrykański oparty jest na afrykańskiej karcie praw człowieka i ludów przyjęty w 1981r.. Komisja składa się z 11 członków wybieranych na 6 letnią kadencję. Działalność jej okazała się mało efektywna z powodu braku realnych środków oddziałania na państwa członkowskie, które naruszały postanowienia karne. Afrykański trybunał praw człowieka i ludów to organ który został powołany w 1998r. jako organ uzupełniający dla komisji. Postępowanie przed trybunałem prowadzi do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy . Pierwszeństwo ma polubowne załatwienie. System interamerykański: opiera się na amerykańskiej konwencji praw człowieka uchwalonej przez organizację państw amerykańskich w 1969r. – międzyamerykańska komisja praw człowieka ( do najważniejszych jej zadań należy sporządzanie raportów na temat realizacji praw jednostki w poszczególnych krajach objętych konwencją oraz rozpatrywanie skarg lub zawiadomień o naruszeniu praw człowieka, komisja kieruje także sprawy do rozpatrywania przez międzyamerykański trybunał praw człowieka), - międzyamerykański trybunał praw człowieka składa się z 7 członków jego rolą jest wydawanie opinii dla władz poszczególnych państw, w sprawach indywidualnych przedłożonych za pośrednictwem komisji trybunał wydaje wyroki ostateczne. System arabski: jest zgodny z islamskim szariaktem i oparty na arabskiej karcie praw człowieka. Organem kontrolnym jest komitet ekspertów praw człowieka. W świecie arabskim podstawowe prawa i wolności jednostki są integralną częścią religii islamskiej, jako wiążące zalecenia boskie nie mogą być przez nikogo unieważnione w jakimkolwiek zakresie. W systemie tym brakuje możliwości składania skarg indywidualnych.