Kod Michelangelo w Kaplicy Sykstyńskiej

The Michelangelo Code

12.08.2008 | Rabbi Benjamin Blech

Czy Kaplica Sykstyńska jest miejscem największego aktu wywrotowego w historii sztuki?

W sercu Watykanu, Kaplica Sykstyńska jest miejscem konklawe gdzie wybiera się każdego nowego papieża. Niewątpliwie jest to najświętsza kaplica w chrześcijańskim świecie, i przyciąga ponad 4 mln odwiedzających rocznie. Większość świata zna ją najlepiej z uwagi na wspaniałe freski namalowane przez wielkiego renesansowego artystę Michelangelo Buonarroti. Ale pozostała mało znana tajemnica, że w tej cytadeli chrześcijaństwa znajduje się może największy akt wywrotowy w historii sztuki.

Prawie nikt z odwiedzających który wchodzi do Kaplicy nie wie, że patrzy na tajne przesłania zamieszczone przez Michelangelo w jego artystycznym arcydziele. Na pewno byłby zaskoczony wiedząc, że we własnej kaplicy papieża, Michelangelo umieścił te tajne przesłania by opowiedzieć się za rewolucyjną zmianą w relacjach chrześcijaństwa z judaizmem, i że sam kod pochodzi z żydowskiej tradycji.

Michelangelo jeszcze jako nastolatek zafascynował się Midrash i Kabbalah, kiedy uczyli go prywatni nauczyciele zapewnieni przez jego patrona, Lorenzo de' Medici. Wykorzystując swoją znajomość judaizmu i jego mistycznych symboli, później włączył przekazy w swoje malowidła, na ścianach kaplicy niebezpiecznie wbrew naukom Kościoła. W ten sposób skrytykował ówczesne skorumpowane przywództwo duchowe, i potępił fiasko Kościoła w uznaniu jego długu wobec żydowskiego pochodzenia.

Wyrażona 500 lat wcześniej bardziej liberalna współczesna teologia Papież Jana Pawła II i "Dobrego Papieża" Jana XXIII, odkrycie tego tajnego kodu i heroicznych opinii mogłyby kosztować Michelangelo życie.

Kiedy pierwszy raz usłyszałem o tym od Roya Dolinera, żydowskiego docenta i uczonego w dziedzinie nauk humanistycznych, który oprowadzał wycieczki po Kaplicy Sykstyńskiej przez niemal dekadę, zakładałem, że były zbyt niewiarygodne by były prawdziwe. Dopiero kiedy pokazał mi swoje sumienne badania (po czym sam przeprowadziłem liczne badania), przekonałem się całkowicie o ich zasadności.

W końcu napisałem książkę z Royem – Tajemnice Kaplicy Sykstyńskiej: zakazane przekazy Michelangelo w sercu Watykanu /"The Sistine Secrets: Michelangelo's Forbidden Messages in the Heart of the Vatican," wydanej wcześniej w tym roku. Ku naszej wielkiej radości, książka już zaczyna zmieniać sposób interpretacji pracy Michelangelo przez badaczy, rozniecając żywą, a czasem gorącą debatę.

"Jak dzieło Michelangelo w Kaplicy Sykstyńskiej zmieniło na zawsze świat sztuki, tak ta książka na zawsze zmieni sposób postrzegania, a przede wszystkim zrozumienia dziła Michelangelo" – powiedział Enrico Bruschini, oficjalny historyk sztuki w Ambasadzie USA w Rzymie i czołowy ekspert sztuki Rzymu i Watykanu.

Prawdziwy człowiek renesansu, Michelangelo dobrze czuł się w filozofii i sztuce; w teologii chrześcijańskiej jak i w żydowskim mistycyzmie. Ale ci, którzy studiowali jego prace w przeszłości, na ogół nie mieli szerokiego zasobu wiedzy, który zrobił z niego artystę. Większość badaczy Kaplicy Sykstyńskiej nie znali judaizmu i kabały; niemożliwe było dla nich żeby w pełni pojąć aluzje artysty. Łącząc wiedzę z różnych dziedzin, Roy i ja, docent i ortodoksyjny rabin, mogliśmy odkryć tajemnice długo ukrywane we freskach Michelangelo.

Od początku Michelangelo miał swój program różniący się od tego swojego patrona. Wiemy że w 1508 Papież Juliusz II nakazał Michelangelo nałożyć tynk i pomalować rozpadający się sufit Kaplicy Sykstyńskiej, poniżające zajęcie dla każdego wielkiego artysty, a zwłaszcza dla Michelangelo, który brzydził się malowaniem, i żył tylko dla rzeźbienia. Papież dał mu prosty wzór, bardzo standardowe i banalne rozmieszczenie Jezusa i Maryi na obu końcach sufitu, otoczonych przez apostołów, i prosty wzór geometrycznych kształtów pośrodku. Artysta odmówił, i walczył z papieżem, który, chory i roztargniony, pozwolił mu wymyślić własny plan

Wyobraź sobie zdziwienie papieża i oglądających, kiedy odsłonięto gotowy projekt 4.5 roku później. 98% Kaplicy zdobili herosi i heroinie z żydowskiej Biblii. Resztę wypełniały pogańskie sybille i nadzy chłopcy.

Na największym na świecie fresku o powierzchni 12.000 stóp² /1.115 m² nie było ani jednej chrześcijańskiej postaci. Jedynym ukłonem w stronę Ewangelii – i jeden ze sposobów w jaki udało się Michelangelo uratować życie i malowidło – były ledwie zauważalne imiona żydowskich przodków Jezusa, które nie występują w chronologicznym porządku. Dlaczego Michelangelo nie posłuchał papieża w ten sposób?

Michelangelo miał tajny program: przypomnieć Kościołowi, że jego korzenie pochodzą z danej narodowi żydowskiemu Tory. Tę intuicję którą wprowadził do swojej pracy, dopiero teraz zaczyna zwracać uwagę współczesnych naukowców. Pokazuje się też w popularnych mediach. Tytułowy artykuł czasopisma Time z 24 marca, "10 idei zmieniających świat" / "10 Ideas That Are Changing the World," wybrał to co teraz naukowcy nazywają "Re-judaizowaniem Jezusa" / "Re-Judaizing Jesus" jako najpotężniejszą ideę w dziedzinie religii.

Freski Michelangelo podkreślają uniwersalność Boga i pokrewieństwo całej ludzkości przez zapoczątkowanie obrazowej narracji z historią Stworzenia w Księdze Rodzaju, a nie z narodzeniem Jezusa. Dla Kościoła który głosił wykluczenie i kładł nacisk na Boską miłość tylko dla ograniczonej liczby Jego dzieci, Michelangelo podkreślił tolerancję wszystkich wierzeń, nawet pogardzanych w jego czasach Żydów.

Jednym freskiem ilustrującym tę ideę jest portret Aminadaba, ojca Nachshona, znajdujący się nad wzniesionym miejscem gdzie papież siadał na tronie. Hebrajscy uczeni wiedzą, że hebrajskie imię Aminadaba oznacza "książę z mojego narodu". Ale Kościół interpretuje to, że "książę Żydów" odnosi się prosto do Jezusa. Michelangelo umieścił Aminadaba, "Księcia Żydów", jako surogat samego Jezusa.

N ad papieskim tronem, Michelangelo pokazał Aminadaba (po lewej), żydowską postać z Biblii, z żółtą "oznaką hańby" by upomnieć liderów Kościoła za ich złe traktowanie Żydów. 

Jest to jedna z wyjątkowo rzadkich postaci Michelangelo siedząca idealnie prosto, patrząca do przodu, sygnał od artysty, że postać jest faktycznie ważna. Co więcej, jaskrawo żółte kółko, tkanina naszyta na ubranie na lewym ramieniu Aminadaba. (Tego szczegółu nie pokazywano nowoczesnym zwiedzającym aż do odnowienia fresku w 2001. Ta łatka pokazuje znak hańby wymuszoną na Żydach w Europie przez IV Sobór Laterański w 1215 i Inkwizycję w XV wieku. Tutaj, prosto nad głową papieża wikariusza Chrystusa, Michelangelo przypominał Kościołowi, że Jezus był Żydem. Potępił Kościół za haniebne traktowanie Żydów, z których urodził się Jezus.

Było to odważne stwierdzenie. Jego zawoalowane przekazy były zawoalowane w czasie gdy Talmud i inne żydowskie święte księgi palono w całej Europie, Inkwizycja działała pełną parą i naród żydowski wypędzono z Hiszpanii w 1492. Michelangelo miał odwagę wyzwać dwór papieski, pytając poprzez symbole na swoich malowidłach: "Czy to tak traktujecie rodzinę Naszego Pana?"

Pogarda Michelangelo wobec traktowania przez Kościół Żydów poszła dalej by obrazić samego papieża niemal niedostrzegalnym gestem Aminadaba. Prawie ukryty w cieniu, ten surogat Jezusa subtelnie pokazuje palcami "rogi diabła", które kieruje w dół w kierunku miejsca gdzie pod bogato haftowanym ceremonialnym baldachimem stał papieski tron P apieża Juliusza.

W podobny sposób, na innym fresku znajdującym się nad oryginalnym wejściem do kaplicy przez które wchodził Papież Juliusz, Michelangelo pokazuje proroka Zachariasza z twarzą papieża. Nad jego ramieniem widać aniołka z palcami pokazującego palcami obsceniczny gest znany we Włoszech jako "pokazanie figi".

W symbolice fresków Kaplicy Sykstyńskiej, zamiast wstydu i prześladowania, włączenia społecznego i uznania Boskiej Łaski, są cechy za którymi opowiada się Michelangelo za traktowanie przez Kościół Żydów. Mamy jeszcze bardziej potężny przejaw filosemityzmu Michelangelo w jego późniejszej pracy – "Ostatnia Wieczerza".

Na niej, złotowłosy anioł ubrany w czerwień jest prosto nad głową Jezusa i wskazuje na 2 mężczyzn w grupie znanych jako "sprawiedliwe dusze", zbiór postaci reprezentujących tych uprzywilejowanych, którzy spędzą wieczność w stanie szczęścia z Jezusem jako nagrodą za ich czyny na ziemi. Obu tych mężczyzn Michelangelo pokazuje jako Żydów, potencjalnie bluźnierczy akt. Jeden ma na głowie dwu-rożną czapkę, do noszenia której Kościół zmusił żydowskich mężczyzn dla wzmocnienia średniowiecznego uprzedzenia, że Żydzi, zrodzeni z diabła, mieli rogi. Ta postać jest pokazana mówiąca do starszego Żyda kiedy jednym palcem wskazuje w górę, pokazując Jedność Boga. Druga postać ma żółtą czapkę hańby; w XIII wieku Kościół nakazał żydowskim mężczyznom we Włoszech nosić takie czapki publicznie. Przed dwoma postaciami, kobieta, jej włosy skromnie przykryte, szepcze w ucho nagiego młodzieńca przed nią. Młodzieniec przypomina młodego nauczyciela Michelangelo, Pico della Mirandola, właściciela największej wtedy biblioteki Kabały na świecie, i który uczył młodego artystę tajemnic żydowskiego mistycyzmu kiedy wszczepił w niego trwający przez całe życie szacunek do narodu żydowskiego.

Przyznając Żydom miejsce w niebie z Jezusem, XVI-wieczny Michelangelo zajął wtedy bluźniercze stanowisko w sprawie która jeszcze prowokuje ożywioną debatę pośród chrześcijan w XXI wieku. Jego obraz tych którym udzielono Boskiej Łaski wyraźnie zaprzeczał oficjalnej nauce Kościoła, mówiącej, że Żydzi nigdy nie mogą mieć nadziei na niebiańską nagrodę.

Michelangelo określał geniusz jako "wieczną cierpliwość". W tym roku, 500 rocznicy rozpoczęcia pracy przez Michelangelo na suficie Kaplicy Sykstyńskiej, w końcu "złamaliśmy" jego "kod", i jego spostrzeżenia, pomysłowo ukryte w jego pracy, można wreszcie ułyszeć.

https://www.aish.com/ci/a/48962531.html