„Horla”

Guy de Maupassant

Druga wersja opowiadania

Utwór utrzymany jest w formie dziennika redagowanego przez nieznanego z imienia młodego człowieka. Ze zwykłego, zadowolonego z życia mężczyzny bohater przemienia się w człowieka ogarniętego obsesją: jest przekonany, że tajemnicza, niewidzialna postać, tytułowy Horla (fr. hors – ponad i là – tutaj) nawiedza go nocami i odbiera mu energię życiową. Stopniowo bohater dochodzi do przekonania, że jego osobowość została całkowicie zdominowana przez ponadnaturalną istotę, która wymusza na nim określone postępowanie. Dochodzi do serii dziwnych wydarzeń, które potęgują jego przerażenie: ktoś wypija wodę i mleko z jego karafki, z domu giną przedmioty. O obecności zjawy przekonuje się, gdy nie widzi swojego odbicia w lustrze, co oznacza, że zjawa stała między nim a lustrem. Wreszcie bohater postanawia zabić Horlę, podpalając dom. Patrząc jednak na płomienie uzmysławia sobie, że w ten sposób nie mógł zniszczyć istoty niewidzialnej i bezcielesnej, po czym dochodzi do wniosku, że jedynie poprzez samobójstwo unicestwi władającego nim ducha.

Pierwsza wersja opowiadania

Pierwsza wersja opowiadania Horla powstała w 1886, jednak nie została nigdzie opublikowana. Jej akcja toczyła się w domu dla umysłowo chorych, zaś narratorem był pracujący w nim lekarz. Całość kończyła się konkluzją, iż przypadek głównego bohatera nie dał się zaklasyfikować jako choroba lub jedynie wytwór wyobraźni, zaś narrator był w związku z tym bezradny. Maupassant zrezygnował jednak z takiego sposobu narracji w celu zwiększenia dramatyzmu utworu i lepszego wprowadzenia czytelnika w dramat głównej postaci dzieła.