A.W.
II ASK
Polski Biały Krzyż
Organizacja powstała w maju 1918 roku w Nowym Jorku w czasie trwania I wojny światowej, dzięki staraniom Heleny Paderewskiej (żony Ignacego Paderewskiego) i polonijnych organizacji kobiecych działająca głównie w okresie II Rzeczypospolitej. Powołana w celu niesienia pomocy ofiarom wojny - wolontariuszom służącym w Polskiej Armii we Francji oraz ich rodzinom. Symbolizował ulgę w ,,cierpieniu, nieskazitelną przeszłość i nadzieję na przyszłość”.
Helena Paderewska, wskutek sprzeciwu Czerwonego Krzyża wobec utworzenia polskiej filii tej organizacji, zorganizowała i finansowała nabór ochotniczek do służby pielęgniarskiej, by wysłać je w miejsca, gdzie podczas pierwszej wojny światowej walczyli Polacy wcieleni do trzech armii – rosyjskiej, niemieckiej i austriackiej.
Drugim celem statutowym stowarzyszenia, z którego Biały Krzyż stał się szczególnie znany, było szerzenie kultury i oświaty, rozbudzanie postaw patriotycznych oraz świadomości narodowej i obywatelskiej wśród żołnierzy polskich służących w armiach zaborczych, a po zakończeniu I wojny światowej wśród żołnierzy służby zasadniczej Wojska Polskiego.
Polski Biały Krzyż wniósł istotny wkład w prowadzenie w Wojsku Polskim II Rzeczypospolitej działalności oświatowo-wychowawczej. Odegrał dużą rolę w rozbudzaniu patriotyzmu oraz świadomości narodowej i obywatelskiej żołnierzy. Prowadzono wśród żołnierzy kursy dokształcające, rozwijano czytelnictwo, organizowano imprezy artystyczne. Stowarzyszenie szybko zostało zarejestrowane, zdobyło osobowość prawną, z możliwością zakładania oddziałów i tworzenia związków . W ten sposób z organizacji lokalnej przekształciło się w powszechną instytucję społeczną, integrującą polski naród wokół idei niepodległości i ,,zwróconą ku przyszłości narodu”.
Zwierzchnictwo polityczne i programowe nad działalnością Polskiego Białego Krzyża sprawował Komitet Narodowy, którego przywódcą był Roman Dmowski.
W początku 1919 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dokonano translokacji Polskiego Białego Krzyża do kraju. Obejmuje obejmie opiekę nad żołnierzem zdrowym. Miał go utrzymywać w dobrej kondycji fizycznej, podnosić na duchu, oświecać i zapoznawać z obowiązkami obywatelskimi, kształtując postawy patriotyczno - narodowe.
Idea wychowania narodowego i patriotycznego:
kształtowanie nowego patriotyzmu, którego przedmiotem ma być sam naród oraz obrona jego cech i właściwości przed jakimkolwiek wpływami ze strony innych narodów i ”obcych” ideologii;
Wojsko Polskie jako narodowe miało być szkołą, w której doskonalono ,,tak ciało, jak i duch, aby w ten sposób wyzwolić największe wartości polskie i ludzkie”;
rozbudzenie postawy patriotycznej;
kształtowanie mocnego pionu moralnego;
wsparcie akcji Polskiego Białego Krzyża przez polskie duchowieństwo - gromadzono dary napływające z poszczególnych parafii i przesyłano je do Francji, ale również zajmowano się „produkcją” podstawowej garderoby dla żołnierzy (robiono z wełny ciepłe skarpety, szale, rękawice, swetry);
zachowanie polskiej tradycji wojskowej - ceremonie składania przysięgi wojskowej, wręczanie sztandarów oraz uroczystości nadania imienia patrona;
Likwidacja analfabetyzmu;
praca kulturalno – oświatowa: nauczanie systematyczne, doraźne, zakładanie świetlic i opieka nad nimi, organizowanie bibliotek żołnierskich i rozwijanie czytelnictwa
Bibliografia:
1.Elwira Jolanta Kryńska, Polski Biały Krzyż 1918-1961, Białystok 1997.
2.Aneta Niewęgłowska, Polski Biały Krzyż a wojsko w latach 1919-1939, Toruń 2005.