JAK WYKORZYSTAĆ ĆWICZENIA KINEZJOLOGII EDUKACYJNEJ NA ZAJECIACH
Jak wykorzystuję elementy kinezjologii edukacyjnej Dennisona
na zajęciach edukacyjnych w klasach młodszych szkoły podstawowej specjalnej dla uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim.
W pracy z dzieckiem upośledzonym w stopniu lekkim, a zwłaszcza z dzieckiem w młodszym wieku szkolnym niezbędne jest stosowanie ćwiczeń śródlekcyjnych. Umiejętność skupienia uwagi przez te dzieci jest ograniczona. Szybko się męczą i zniechęcają, gdy nie widzą pozytywnych efektów swojej pracy. Łatwo też rezygnują, gdy napotykają na trudności. Należy więc umiejętnie kierować procesem kształcenia i tak dobierać materiał do nauczania i metody pracy, aby były dostosowane do możliwości percepcyjnych dziecka. Należy również stworzyć odpowiednie warunki pracy umożliwiające osiągnięcie założonych celów kształcenia. Odpowiednio dobrane ćwiczenia śródlekcyjne stosowane kilkakrotnie w ciągu dnia zajęć edukacyjnych, zrelaksują i odprężą dzieci nie odrywając ich od zasadniczej linii działania.
Pomocne będą tutaj ćwiczenia kinezjologii edukacyjnej Dennisona. Poprzez bardzo proste i atrakcyjne ćwiczenia, usprawnia się pracę mózgu, co nie jest bez znaczenia w procesie rewalidacji dzieci upośledzonych umysłowo. Kinezjologia edukacyjna czyli gimnastyka mózgu może wspomagać rozwój psychoruchowy, korygować deficyty( nadpobudliwość, koncentrację uwagi, koordynację, pamięć). Ale żeby osiągnąć efekty trzeba ćwiczyć systematycznie, konsekwentnie i długo. Chociaż jak wynika z moich obserwacji już po miesiącu systematycznych ćwiczeń, widać pierwsze zmiany. Ruchy dzieci są bardziej skoordynowane, poprawia się pamięć i koncentracja uwagi. Metodę Dennisona skorelowaną z innymi ćwiczeniami wykorzystuję jako ćwiczenia śródlekcyjne w ciągu całego dnia zajęć edukacyjnych przez blisko cztery lata i moje doświadczenia są pozytywne, chociaż wiele ostatnio mówi się na jej temat krytycznych uwag. Naukowcy różnych krajów zastanawiają się czy faktycznie metoda ta jest pomocą w pedagogice specjalnej czy może jest zagrożeniem. Źródła, na których oparta jest kinezjologia edukacyjna, od dawna są podważane przez amerykańskie kręgi medyczne czy też francuską komisję rządową. Niektóre landy niemieckie postanowieniem tamtejszych ministerstw nauki i kultury całkowicie wyeliminowały kinezjologię edukacyjną z praktyki pedagogicznej (Szkoła Specjalna nr1 2003 s.8).
Uważam, że, wplatane w proces dydaktyczny z umiarem i rozmysłem proste i przyjemne dla dzieci ćwiczenia, nie mogą stanowić dla nich zagrożenia. Z moich obserwacji wynika, że uczniowie bardzo chętnie wykonują takie ćwiczenia jak:
-kreślenie leniwych ósemek,
-rysowanie oburącz,
-ćwiczenia naprzemienne.
Podaję zestaw ćwiczeń, którego elementy można stosować jako ćwiczenia śródlekcyjne lub wykorzystać w zabawach i grach, albo jako oddzielną jednostkę lekcyjną wychowania fizycznego.
Woda – picie w dużych ilościach wody bez gazu, bo tylko dobrze nawodniony i natleniony organizm może podejmować pracę intelektualną.
Punkty na "myślenie".
-zachowanie równowagi pomiędzy prawą i lewą stroną ciała
-wzrost ogólnego odprężenia
-wyeliminowanie przekręcania liter, przestawiania sylab
-zwiększenie poziomu energii.
Ugniatane środka czoła tzw. punkty pozytywne
-usprawnianie uczenia się na pamięć
-eliminowanie blokady pamięci
-łagodzenia napięcia w nowych sytuacjach.
Ćwiczenia naprzemienne
-wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne przekraczanie linii środkowej
-koordynacja pracy rąk
-usprawnienie narządu wzroku- poprawa pisowni, umiejętności czytania, słuchania i rozumienia
-koordynacja prawej i lewej strony ciała
-wzmocnienie zmysłu wzroku i słuchu
Ćwiczenia wykonujemy w pozycji leżącej lub stojącej można przy muzyce:
-prawa dłoń dotyka lewego kolana i odwrotnie,
-ćwiczenie jw. zamiast dłonią dotykamy łokciem,
-prawa ręka do przodu do góry, lewa noga do tyłu do góry i odwrotnie,
-prawa ręka i lewa noga do boków i odwrotnie,
-wolna dłoń dotyka ucha,
-prawa dłoń do lewego ramienia, lewa stopa do prawego kolana i odwrotnie,
-prawa ręka do góry do przodu i lewa noga do tyłu i odwrotnie,
-prawa dłoń do lewego ramienia i lewa stopa do prawego kolana i odwrotnie,
-prawa dłoń do lewego ucha, szczypnięcie-lewa stopa do prawego kolana i odwrotnie,
-prawa ręka na nosie, lewa na prawym uchu i odwrotnie.
Ilość powtórzeń, technikę wykonania ćwiczeń oraz modyfikacje w zależności od potrzeb oraz możliwości dzieci.
Ćwiczenia oczu
-pozycja wyprostowana siedząca lub stojąca, brodę lekko przytrzymujemy aby się nie ruszała. Samymi oczami wodzimy w niewielkim zakresie, tak aby osoba ćwicząca miała przedmiot za którym wodzi cały czas w polu widzenia.
Wodzimy od lewej strony do prawej w linii nosa, od góry do dołu lub po znaku nieskończoności( znak ma przed sobą osoba ćwicząca).
Ćwiczenia te ułatwiają czytanie.
Oddychanie brzuszne
Pozycja leżąca na plecach dłonie na krzyż pod pachami, nogi na krzyż, oczy zamknięte, język dotyka do podniebienia górnego przy zębach – wciągamy powietrze nosem a wydychamy ustami. Ćwiczenie można wykonywać przy muzyce relaksacyjnej.
Leniwe ósemki
znak nieskończoności rysowany raz prawą raz lewą ręką oraz oburącz. Znak rysujemy zaczynając od środka w lewo do góry do środka w prawo do góry i ruch pełen zakończony w środku,
znak nieskończoności na kartce –wodzenie każdym palcem każdej ręki po śladzie znaku albo rysowanie kredka,
na ścianie w odległości 2m znak nieskończoności- dziecko wyciąga swój palec przed siebie prawej ręki i po śladzie rysuje znak. Takie same ćwiczenie z ręką lewą i obie ręce razem.
Słoń- ćwiczenie jw. dziecko do wyciągniętego ramienia przytula ucho i patrząc na swoją dłoń rysuje znak nieskończoności,
Ósemki alfabetyczne- dziecko kreśli na znaku nieskończoności kolejne litery alfabetu. Na lewej stronie znaku litery: a,c,d,e f, g, o, q, s.
Na prawej stronie znaku litery: b, h, j, k, l ,ł, m, n, p, r, x, v. Są to małe litery pisane.
Ćwiczenia te poprawiają technikę pisania, ortografię i koordynacje wzrokowo-słuchową. Aktywizuje mięśnie, pobudza mózg, poprawia pamięć, słuch, zmysł równowagi.
Zwiększa energię i koordynuje przebieg informacji między półkulami.
Rozwija zdolności matematyczne i jasność wypowiadania się.
Ilość powtórzeń ćwiczeń w zależności od potrzeb 10 do 50 razy każdą ręką.
Pozycja Cook'a- pozycja na stojąco lub siedząco, krzyżujemy nogi a dłonie układamy w piramidkę na wysokości pępka albo krzyżujemy i ręce i nogi.
Ćwiczenie to pobudza korę mózgową oraz łączy obszar, który odpowiada za nieprecyzyjne ruchy z obszarem ruchów precyzyjnych. Dotykając językiem podniebienia pobudza się obie półkule, układ limbiczny i ośrodek uczuć wyższych. Ogólnie zwiększa dopływ energii do lewej półkuli.
Poprawia koncentrację, stabilizację emocjonalną, wycisza stresy. Poprawia samopoczucie, wyrażanie uczuć, słuchanie, uczenie się, poczucie własnej wartości, pozwala uniezależnić się od oceny otoczenia.
Sowa- jedną ręką chwytamy mocno mięśnie przeciwległego ramienia, wdychamy powietrze i powoli odwracając głowę wypuszczamy je. Wypuszczając powietrze można pohukiwać jak sowa.
Kołyska na półleżąco- ćwiczenie rozluźnia mięśnie bioder, jest to rodzaj masażu dolnego odcinka kręgosłupa.
W okolicy krzyżowej znajdują się miejsca, których masowanie stymuluje ruchy kości czaszki. Wzmaga to aktywność obu półkul, ułatwia uczenie się i wypowiadanie.
Zginanie stopy- prawa noga zgięta na udzie lewej.
Ćwiczenie to wzmacnia lewą półkulę mózgu, rozluźnia mięśnie, których blokada powoduje kłopoty z mową, poprawia pamięć, koncentrację, rozumienie czytanego takstu.
Luźne skłony- w pozycji siedzącej na brzegu krzesła z wdechem wyciągamy ręce do przodu z wydechem luźny opad.
Ćwiczenie to poprawia koncentrację, ułatwia uczenie się i czytanie ze zrozumieniem.
Ważne – podczas ćwiczeń uzupełniamy wodę, która powinna być cały czas w zasięgu ręki dziecka.
Podaję przykładowy scenariusz zajęcia, w którym wykorzystuję elementy kinezjologii edukacyjnej.
Wielostronna aktywizacja na lekcji wf
w zabawach i grach ruchowych
w kl. II szkoły podstawowej specjalnej
Praca z dziećmi w klasach I-III szkoły specjalnej ma głównie charakter zabawowy. Zabawa uczy dawać, brać, dzielić się, współpracować i podporządkować swoją osobowość grupie. Jest więc ważnym czynnikiem kształtowania osobowości i narzędziem przystosowania społecznego. W okresie szkolnym wymaga ukierunkowania na jakiś wytknięty cel. W każdej zabawie jest okazja do kształtowania różnych umiejętności. Na lekcjach wf za pomocą zabaw i gier ruchowych można utrwalać pojęcia poznane przez dzieci na lekcjach języka polskiego, matematyki, środowiska, muzyki czy plastyki. Na zajęciu wykorzystuję elementy kinezjologii edukacyjnej Paula Dennisona.
Zestawienie pojęć poznawanych na poszczególnych przedmiotach:
-Sylabizowanie wyrazów, ćwiczenia w czytaniu, nazwy zwierząt jako rzeczowniki, nazwy czynności jako czasowniki.
Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 dziesiątkami.
Nazwy ptaków i zwierząt, części ciała ptaka.
Rozróżnianie podstawowych barw.
Kształtowanie poczucia rytmu, wiązanie słowa z ruchem
Scenariusz zajęcia:
I „Przedstawiamy się” – dzieci dzielą swoje imię na sylaby z jednoczesnym wykonaniem ruchu na każdą sylabę.
II Bieg w rozsypce – na sygnał tworzą szereg przeliczają liczebnikami głównymi od 1-9. Powtórzenie zabawy ale tym razem dzieci przeliczają dziesiątkami od 10 do 90.
III „Zabawa w liczby” – dodawanie i odejmowanie pełnymi dziesiątkami w zakresie 100.
Dzieci zamieniają się w liczby i układają swoich kolegów jako działania matematyczne .
IV Ćwiczenia Dennisona- pompowanie piętą i symetryczne bazgranie. V Zabawa „Bociany i żabki” - dzieci losują karteczki odczytują napisy i dzielą się na dwie grupy –bociany i żabki- każda z grup gromadzi się w wyznaczonym miejscu. Nauczyciel recytuje wiersz:
Zielone żabki martwią się w błocie
Biadają do wsi wrócił już bociek
Re, re re
Wyłapie nas ,zaraz zje.
Żabki i bociany chodzą po łące ( dzieci naśladują ruchy zwierząt )- na słowa „ wyłapie nas zaraz zje” bociany łapią żabki i zaprowadzają do swojego „ gniazda”.
VI Zabawa „Wszyscy latają”- uczestnicy chodzą dowolnie po sali, gdy usłyszą nazwę ptaka – biegają i poruszają rękoma, naśladując ruch jego skrzydeł. Jeśli usłyszą nazwę innego zwierzęcia – naśladują jego chód. Na hasło „wszyscy latają”, dzieci rozbiegają się we wszystkich kierunkach, nie potrącając innych.
VII Zbiórka w rzędzie uczestnicy przeliczają „ do dwóch” i dzielą się na dwie grupy. Jedna grupa porządkuje liczby od 1do 10, a druga od 10 do 100.
VIII Zabawa i taniec z elementami metody Dennisona – zestaw ćwiczeń , taniec, relaksacja na tle muzyki.
taniec w rytm muzyki,
ćwiczenia Dennisona: masowanie punktów, ruchy naprzemienne, pozycja Cook'a, „słoń”- kreślenie leniwych ósemek, „sowa”
zabawa w słowa- dzieci siedzą w kole i każde wymyśla słowo lecz wcześniej musi powtórzyć słowo wymyślone przez kolegów siedzących przed nim np. jeżeli dziecko jest na dziesiątym miejscu to musi zapamiętać i powtórzyć dziewięć słów po kolei.
taniec ptaków – reagowanie ruchem na zmianę tempa muzyki,
relaksacja – leżenie na plecach, słuchanie muzyki i opowiadanie o swoich marzeniach i wyobrażeniach.
IX Rytmizacja przysłowia o pracy np. „ Bez pracy nie ma kołaczy”.
Do scenariusza wykorzystałam :
Materiały i pomysły własne
Czasopismo „Wychowanie fizyczne i zdrowotne” nr 4 1996r.
Podręcznik do kl. II szkoły podstawowej specjalnej.
Szkoła Specjalna nr4 1999
Wybrane ćwiczenia opisała i zachęca do ich wykonania: Janina Skalaba