MICHAŁ PAWEŁ MARKOWSKI, NIETZSCHE. FILOZOFIA INTERPRETACJI - CO TO JEST PRAWDA?
Nietzsche
napisał:
Świat, który nas obchodzi jest fałszywy, nie jest
pewnym stanem rzeczy lecz wymysłem, od nowa przemieszczającym się
fałszem, nie zbliży się do prawdy - bo żadnej "prawdy"
nie ma.
Tematy
Nietzscheańskiej filozofii:
- Uzależnienie wartości świata
od naszych interpretacji
- Interpretacja jest oceną
perspektywiczną, dokonywaną z partykularnego, ograniczonego punktu
widzenia
- Nieobecność prawdy w świecie, który nas obchodzi
Jedyna pozytywna teza o prawdzie to taka, że należy ją podać w wątpliwość, dlatego cała filozofia prawdy sprowadza się do 3 podstawowych negatywnych tez, będących punktem wyjścia "eksperymentowania":
1.
Prawda nie istnieje
- nie ma żadnego ostatecznego kryterium
prawdy, które zakłada adekwatne odniesienie myśli do rzeczy
-
nie potrafimy ocenić zgodności między myślą i rzeczywistością
z uniwersalnego, poza-poznawczego punktu widzenia
- jedyna
prawda ginie więc w gąszczu interpretacji
- nie jest wartością
stałą lecz zmienną
- prawda jest efektem ścierających się
perspektyw
- to co uważamy za prawdę jest tylko przesądem
narzuconym ogółowi, który został podniesiony do rangi wzorca
2.
Prawda jest niepoznawalna
- nie mamy żadnego organu do jej
poznawania, gdyż wszystkie kategorie naszego rozumu są
sensualistyczne i wywodzą się ze świata empirycznego
-
poznajemy tylko tyle ile jest nam potrzebne do przeżycia
3.
Prawda jest niewyrażalna
- nie dysponujemy środkami wyrazu by
prawdę wyrazić
Przedmiotem ataku Nietzschego nie jest prawda w ogóle lecz to co nazywa on "wolą prawdy"
Klasyczny model prawdy zastępuje modelem interpretacyjnym albowiem "wola prawdy" jest ze swej istoty sztuką interpretacji.
Kryterium
prawdy dla Nietzschego tkwi we wzroście poczucia mocy. Prawda więc
jest funkcją mocy
- Prawdziwe jest to co je wzmacnia. Prawda
jest więc funkcją aktywności, tym co czynimy.
- Proponuje
użyteczną fikcję - wpleciona w sferę aktywności powoduje wzrost
mocy
- Prawdziwe to co skuteczne, nieprawdziwe to co nie
skuteczne
Prawda jest tym, co przynosi pożytek gatunkowi (pragmatyczność)
Ostatecznie nie chodzi o prawdę, lecz o to która fikcja, interpretacja jest użyteczniejsza w życiu.