Przesłanki wydania decyzji o poddaniu świadka badaniu psychologicznemu; dopuszczalność oparcia skazania na dowodzie z zeznań świadka koronnego

Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Krakowie - II Wydział Karny
z dnia 20 lipca 2012 r.
II AKa 113/12

Teza

1. Dla decyzji o poddaniu świadka badaniu psychologicznemu znaczenie ma nie to, jak istotne są zeznania świadka, ale to czy istnieją wątpliwości co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego postrzeżeń (art. 192 § 2 KPK). Nie ma żadnych racjonalnych powodów, by stopień takich wątpliwości był mniejszy w przypadku zeznań mniej znaczących dla wyrokowania. Wątpliwości takich nie uzasadnia częste spożywanie przez świadków M.P. i R.W. alkoholu oraz amfetaminy i kokainy. Nie ma podstaw do stwierdzenia, by popadli oni w ciągi alkoholowe czy narkotyczne, a tym mniej w głód narkotykowy, uzasadniające omawiane wątpliwości. Nie uzasadniają ich sprzeczności w zeznaniach świadków ani powoływanie się przez nich na niepamięć. Jak to trafnie wyraził Sąd Apelacyjny w Lublinie, „sam fakt składania odmiennych zeznań, jeśli nie ma swego źródła w zakłóconej zdolności do zapamiętywania i odtwarzania zdarzeń, nie uzasadnia przesłuchania świadka z udziałem biegłego" (wyrok z dnia 18 listopada 2004 roku - II AKa 309/04, KZS 1/06 poz. 62).

2. Sąd Apelacyjny konsekwentnie wyraża pogląd, że użycie sformułowania „co najmniej" w opisie czynu jest nieprawidłowe z uwagi na treść art. 5 § 2 KPK.

3. Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu Okręgowego, iż zeznania świadka koronnego mogą być jedynym dowodem obciążającym, aczkolwiek wymagającym szczególnie wnikliwej analizy. Nie jest to pogląd odosobniony, bo w orzecznictwie sądów apelacyjnych nie budzi wątpliwości dopuszczalność oparcia skazania tylko na dowodzie z zeznań świadka koronnego.

• KZS 2012 nr 9, poz. 42, KZS 2012 nr 9, poz. 45, KZS 2012 nr 9, poz. 46, Legalis

• Kodeks postępowania karnego, Art. 5 § 2, Art. 192 § 2

---------------------------------------------------------------------------------------------

Ocena oświadczenia woli świadka o odmowie składania zeznań

Wyrok
Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu
z dnia 22 lutego 2012 r.
II AKa 27/12

Teza

1. Treść udzielonego pouczenia świadka o przysługującym mu prawie do odmowy zeznań powinna być przekazana w sposób odpowiednio dla niego zrozumiały, stosownie do wieku, rozwoju umysłowego.

2. Ocena, czy oświadczenie woli świadka o składaniu czy też odmowie zeznań, w sytuacji gdy przysługuje mu prawo odmowy zeznań, a istnieje wątpliwość co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń, składane jest z rozeznaniem, dokonywana jest przez organ procesowy wykonujący czynności przesłuchania, a zwłaszcza przez sąd z uwagi na zasadę jawności. Ta ocena wymaga wiadomości specjalnych. W takiej sytuacji sąd winien korzystać z pomocy biegłego psychologa. Podstawę w tym zakresie stanowi art. 192 § 2 KPK.

3. Jeżeli świadek po pouczeniu nie oświadcza, że korzysta z prawa odmowy zeznań, lecz przystępuje do składania zeznań, to brak takiego oświadczenia nie narusza przepisów KPK.

KZS 2012 nr 5, poz. 76, Legalis

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Małoletniość świadka jako przesłanka przesłuchania go z udziałem biegłego

Wyrok
Sądu Apelacyjnego w Białymstoku
z dnia 2 grudnia 2010 r.
II AKa 183/10

Teza

Chociaż przepis art. 192 § 2 KPK przewiduje jedynie możliwość zastosowania określonego w nim trybu, niewątpliwie specyfika dowodu z zeznań małoletniego z uwagi na uwarunkowania rozwojowe, powinna z reguły prowadzić do takiej formy przesłuchania, a jako konieczność należy traktować tę formę w sytuacji, gdy zeznania małoletniego świadka mają szczególne znaczenie dla wyniku postępowania.

• OSAB 2010 nr 3, str. 66, KZS 2011 nr 4, poz. 58, Legalis

• Kodeks postępowania karnego, Art. 192 § 2

----------------------

zadaniem biegłego psychologa biorącego udział w przesłuchaniu jest wypowiedzenie się w kwestii rozwoju umysłowego świadka, jego zdolności postrzegania lub odtwarzania postrzeżeń, ocena jego osobowości, nigdy zaś ocena wiarygodności zeznań świadka, a tym bardziej stwierdzenia faktu popełnienia przestępstwa (wyrok Sądu Najwyższego z 20.09.1974 r., III KR 103/74 OSNKW 1974, Nr 12, poz. 231; wyrok Sadu Apelacyjnego w Lublinie z 4.07.2000r., II AKA 86/00 OSNPr i PR 2001, Nr 6, poz. 26). Ciężar ustaleń faktycznych, ocena całokształtu materiału dowodowego, zakres winy i kary są wyłącznie uprawnieniem sądu i nawet, gdy żądanie odpowiedzi wykracza poza kompetencje biegłych, ich wnioski w tym zakresie nie mogą być uznawane za mające wpływ na zakres orzekania sądu, natomiast mogą być potraktowane jako wada opinii skutkująca potrzebą zastosowania wymogów z art. 201 KPK.