Olivier Messiaen

[edytuj]

Z Wikipedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Dorobek kompozytorski
Rodzaj twórczości	Liczba dzieł
Muzyka wokalna
Pieśni	8
Muzyka chóralna	7
Muzyka instrumentalna
Symfonie
Koncerty	5
Muzyka kameralna	11
Inne formy orkiestralne	12
Opery	1
Balety
Utwory na fortepian	33
Muzyka filmowa
Musical
RAZEM	78

Olivier Messiaen (ur. 10 grudnia 1908 w Awinionie, zm. 27 kwietnia 1992 w Clichy) - francuski kompozytor, organista, nauczyciel i z zamiłowania ornitolog. Znany za swej głębokiej katolickiej religijności. Uważany za kontynuatora tradycji Claude'a Debussy'ego, rozwijał jego nowatorskie metody. Były to między innymi kompozycje oparte na skali całotonowej. Podobnie jak jego wielki mistrz, Messiaen zainteresowany był obcymi kulturami muzycznymi, między innymi muzyką hinduską. Z czasem opracował swą własną technikę kompozytorską, odrzucającą tonalność, którą wyłożył w traktacie Technique de mon language musical. Muzyka Messiaena, bogata brzmieniowo, szczególny nacisk kładła na rytmiczność. Messiaen, szczególnie zainteresowany ornitologią, dokonał wielu transkrypcji ptasich śpiewów. Był także jednym z pionierów stosowania instrumentów elektronicznych.

Messiaen w wieku 11 lat wstąpił do konserwatorium paryskiego, gdzie studiował grę na organach i kompozycję. W 1930 został głównym organistą kościoła św. Trójcy w Paryżu i pozostał na tym stanowisku przez czterdzieści lat. W 1950 roku rozpoczął swoją pracę nauczycielską w konserwatorium w Darmstadt. Następnie kontynuował karierę w konserwatorium paryskim (Paris Conservatoire) pozostając profesorem harmonii i kompozycji. Do najsłynniejszych jego studentów należeli Pierre Boulez i Karlheinz Stockhausen.

Do największych kompozytorskich dokonań Messiaen'a należał, zaliczany także do najwspanialszych dzieł muzycznych XX wieku Quatuor pour la fin du temps (Kwartet na koniec czasu^[1]) skomponowany przez niego w czasie uwięzienia w niemieckim obozie jenieckim (Stalag VIII A w Zgorzelcu - wtedy Görlitz) w 1940 roku. Prawykonanie kwartetu na fortepian, klarnet, skrzypce i wiolonczelę miało miejsce w tym samym obozie. Instrumentalistami byli sam Messiaen i trzej jego obozowi towarzysze. Charakterystycznymi dla twórczości Messiaena były utwory organowe.

Spis treści [ukryj] 1 System skal 2 Rytmika 3 Przypisy 4 Zobacz też

System skal [edytuj]

Podstawą harmonii i melodii w utworach Messiaena jest system 7 modes, czyli skal (fr. mode, l.mn. modes). Zbudowane są z następstw interwałów powtarzanych po dwa lub trzy razy. Ponieważ w wyniku tej powtarzalności skale można transponować co najwyżej 6 razy, kompozytor nazwaje je "modi o ograniczonej transpozycyjności".

Modi niejednokrotnie mogą budzić skojarzenie z tradycyjnymi skalami dur lub moll, i była to jedna z przyczyn szybkiej i stosunkowo szerokiej popularności muzyki Messiaena. W odróżnieniu od ówczesnej awangardy, utwory te brzmiały "tradycyjnie".

Rytmika [edytuj]

Messiaen był przeciwnikiem tradycyjnej, europejskiej rytmiki opartej na stałym metrum i miarowości. Interesowały go rytmy swobodne, z nierównych wartości. Stworzył system rytmów opartych przede wszystkim o stopy wzorowane na starogreckiej poezji oraz o rytmy hinduskie. Podobnie jak w przypadku skal, również i w tych formułach rytmicznych charakterystyczną cechą jest ich symetryczność, a więc identyczność bez względu na to, czy wykonuje się je od przodu, czy od tyłu. Dlatego Messiaen nazwał je "rytmami nieodwracalnymi”. W formułach tych z reguły co najmniej jedna wartość zostaje nieco wydłużona, co zaburza wyjściową symetrię; wartość tę kompozytor nazywał "dodaną".

Przypisy [edytuj]

1. ↑ Dokładne tłumaczenie tytułu Quatuor pour la fin du temps brzmi: "Kwartet na koniec czasów" (lub czasu). Zdaniem T. Kaczyńskiego wersja "Kwartet na koniec Świata" jest dla polskiego czytelnika bardziej sugestywna i komunikatywna.

Zobacz też [edytuj]

• kolorystyka

Dzieła kompozytorskie
Lata pracy	Tytuł dzieła	Forma muzyczna
1928 -1960	Le banquet céleste, for organ, I/1	Utwór organowy
1928 -1929	Preludes, cykl ośmiu, I/2	Utwór fortepianowy
1930	Diptyque, I/3	Utwór organowy
1930	Mélodies , trzy pieśni, I/4	Pieśń na sopran i fortepian
1930	La Mort du nombre, for soprano, tenor, violin & piano, I/6	Pieśń na sopran, tenor, skrzypce i fortepian
1931	Le Tombeau resplendissant, I/7	Utwór orkiestralny
1932	'Apparition de l'église éternelle I/8	Utwór organowy
1932 -1947	Hymne (au Saint Sacrement), I/9	Utwór orkiestralny
1932	Theme and Variations, I/10	Duet na skrzypce i fortepian
1932	Fantaisie burlesque, I/11	Miniatura fortepianowa
1932 -1933	L' Ascension, 4 meditations , I/12a	Utwór orkiestrowy
1932 -1933	L' Ascension, I/12b	Utwór organowy
1935	La Nativité du Seigneur, 9 meditations, I/14	Utwór organowy
1930	Les Offrandes oubliées, méditations symphoniques, 15/a	Utwór orkiestralny
1930	Les Offrandes oubliées, méditations symphoniques, 15/b	Utwór organowy
1935	Vocalise-étude, I/15	Pieśń na sopran i organy
1935	'Pie`ce pour le tombeau de Paul Dukas, I/16	Utwór fortepianowy
1936 -1937	Poe`mes pour Mi, I/17a	Pieśń na sopran i fortepian
1936 -1937	Poe`mes pour Mi, I/17b	Pieśń na sopran i orkiestrę
1937	O sacrum convivium!, I/18	Pieśń na sopran i fortepian
1938	Chants de terre et de ciel, I/19	Pieśń na głos i fortepian
1939	Le Corps glorieux, I/20	Utwór organowy
1940 -1941	Quatuor pour la fin du temps, I/22	Kwartet skrzypce, wiolonczela, klarnet i fortepian
1943	Rondeau, I/24	Rondo na fortepian
1943	Visions de l'Amen, I/25	Duet Fortepianowy
1943 -1944	Trois petites liturgies, I/26	Utwór sakralny na chór żeński. fortepian, fale Martenota, perkusję i instrumenty smyczkowe
1944	Regards (20) sur l'enfant Jésus, I/27	Utwór organowy
1945	Harawi, I/28	Pieśń na sopran i fortepian
1948 -1990	Turangalîla-symphonie, I/29	Symfonia na monumentalny skład orkiestry, z fortepianem i falami Martenota)
1949	Cantéyodjayâ, I/30	Utwór fortepianowy
1948	Cinq rechants, I/31	Otwór na dwanaście głosów
1949 -1950	'Études de rhythme, I/32-35	Etiudy fortepianowe
1949 -1950	Messe de la Pentecôte I/36	Utwór organowy
1951	Le merle noir, I/37	Sonata na flet z towarzyszeniem fortepianu
1951	Livre d'orgue, I/38	Utwór organowy
przed 1953	Chant donné, I/39	Utwór kameralny
1953	Réveil des oiseaux, I/40	Koncert fortepianowy
1955 -1956	Oiseaux exotiques, for piano, 11 winds & 7 percussion, I/41	Koncert fortepianowy z towarzyszeniem 11 instrumentów dętych i perkusji
1956 -1958	Catalogue d'oiseaux (7 zeszytów), I/42	Pieśń na głos i fortepian
1959 -1960	Chronochromie, I/43	Utwór orkiestralny
1960	Verset pour la Fe^te de la Dédicace, I/44	Utwór organowy
1963	Monodie, I/45a	Utwór organowy
1962	Sept hai"kai", for piano, I/45	Koncert fortepianowy z towarzyszeniem 13 instrumentów dętych, 8 skrzypiec i 7 perkusji
1963	Couleurs de la cité céleste, I/46	Utwór na fortepian z towarzyszeniem 13 instrumentów dętych i 6 perkusji
1963 -1964	Et exspecto resurrectionem mortuorum, I/47	Utwór na 34 instrumentów dętych i 3 perkusje
1965 -1969	La Transfiguration de Notre-Seigneur Jésus-Christ, I/48	Sakralna muzyka na chór i orkiestrę
1969	Méditations sur le myste`re de la Sainte Trinité, I/49	Utwór organowy
1970	La Fauvette des jardins, I/50	Utwór fortepianowy
1971 -1974	Des Canyons aux étoiles I/51	Koncert fortepianowy
1975 -1983	Saint François d'Assise, I/52	Opera
1984	Livre du Saint-Sacrement, I/53	Utwór organowy
1985	Petites esquisses d'oiseaux (6 utworów), I/54	Koncert fortepianowy
1986	Un Vitrail et des oiseaux, I/55	Utwór orkiestralny
1987	La Ville d'en haut, I/56	Utwór orkiestralny
1989	Un Sourire, I/57	Utwór orkiestralny
1991	Piece, I/58	Kwintet fortepianowy
1945	Chant des Déportés, I/60	Sakralna muzyka na chór i orkiestrę
1988 -1992	Eclairs sur l'au-delá, I/61	Utwór orkiestralny
1990 -1992	Concert a` quatre, for flute, cello, piano & orchestra, I/62	Koncert na flet, skrzypce i fortepian z orkiestrą
1917	La Dame de Shalott, II/1	Utwór fortepianowy
1921	Ballades (2) de Villion, II/2	Pieśń na głos i fortepian
1925	La tristesse d'un grand ciel blanc, II/3	Utwór fortepianowy
1927	Esquisse modale, II/4	Utwór organowy
1928	Fugue d-moll, II/5	Wariacja organowa
1928	Variations écossaises, II/6	Utwór orkiestralny
1928	Le banquet eucharistique, II/7	Utwór organowy
1928	L'hôte aimable des âmes, II/8	Utwór orkiestralny
1930	Simple chant d'une âme, II/9	Utwór orkiestralny
1931	Fugue sur un sujet de Georges Hüe, II/10	Utwór kameralny
1931	L'ensorceleuse, II/11	Kantata
1933	Fantasie, II/12	Duet skrzypce i fortepian
1933	Mass, for 8 sopranos & 4 violins, II/13	Msza na 8 sopranów i 4 skrzypce
1937	Fe^te des belles eaux, II/14	Muzyka elektroniczna na 6 fal Martenota
1938	Monodies (2) en quarts de ton, II/15	Muzyka elektroniczna mikrotonowa na fale Martenota
1941	Choeurs pour une Jeanne d'Arc II/16	Sakralna muzyka na chór
1942	Musique de sce`ne pour un Oedipe, II/17	Muzyka elektroniczna na fale Martenota
1986	Chant (dans le style Mozart)	Sonata na klarnet
ca. 1930 -1935	Offrande au Saint-Sacrement	Utwór organowy
1937	Oraison	Muzyka elektroniczna na fale Martenota
1964	Prélude	Utwór fortepianowy