Wojny z rosją, turcją, szwecją, kozakami -najwazniejsze daty

. WOJNY POLSKI ZE SZWECJĄ (1600-1635) i (1655-1660)1587 r. Zygmunt III Waza zostaje królem Polski.1592 r. Umiera Jan Waza, król Szwecji, tron obejmuje Zygmunt III Waza, 1594 r. Zygmunt wyrusza do Szwecji, gdzie się koronuje.1598 r. Karol Sudermański detronizuje Zygmunta III Wazę przy zgodzie szlachty i koronuje się na władcę Szwecji. Zygmunt III Waza nadal jest królem Polski.1600 r. - Inkorporacja (przyłączenie) Estonii do Polski. Estonia należała do Szwecji, więc Karol Sudermański zdenerwował się, co doprowadziło do wojny 1600 r. Karol Sudermański atakuje Estonię.1601 r. Szwecja zajmuje polskie Inflanty, aż po rzekę Dźwinę.Bitwa pod Kircholmem w 1605 r.Rzeczpospolita (Karol Chodkiewicz) kontra Szwecja..1621 r. Szwedzi ponownie nas atakują.Powód: Rzeczpospolita jest zajęta wojną z Turcją.Skutek: Szwedzi zdobywają bardzo ważny port, Rygę.Bitwa pod Oliwą w 1627 r.Szwecja konta Rzeczpospolita Wygrywa Rzeczpospolita.Rozejm w Starym Targu (Altmark) w 1629 r.Między Polską a Szwecją.Skutki:- Szwedzi zatrzymali większość Inflant i porty Prus Królewskich - Gdańsk i Puck musiały płacić podatek od ceł Szwedom.1632 r. umiera Zygmunt III Waza. Nowym królem zostaje jego syn Władysław IV.,Rozejm w Sztumskiej Wsi w 1635 r.- Zrezygnowali z ceł gdańskich.- Utrzymali jednak swoje Inflanty.- Polska została z Kurlandią i Inflantami polskimi oraz portami pomorskimi.Umiera król Szwecji Gustaw Adolf, nowym władcą zostaje Karol X GustawPRZYCZYNY II WOJNYNa tronie polskim zasiada Jan Kazimierz.Na tronie szwedzkim Karol X Gustaw.PRZEBIEG II WOJNY (tzw. Potopu szwedzkiego)1655 r. Wojska szwedzkie wkraczają na tereny Rzeczpospolitej z Pomorza Szczecińskiego oraz Inflant.Wielkopolskie pospolite ruszenie szybko skapitulowało bez walki pod Ujściem.Litwa i Wielkopolska zostały zajęte przez Szwedów. W tym czasie prowadziliśmy też wojnę z Rosją, która atakowała nas od wschodu.Augustyn Kordecki dzięki niemu nie opanowano Jasnej Góry. Obroniła się też twierdza w Gdańsku i Zamościu. Polska została zalana przez wrogów niczym podczas biblijnego potopu. Rozpoczęła się wojna podjazdowo-partyzancka. Przywódcą armii przeciwko Szwedom i ogólnonarodowego powstania był Stefan Czarniecki.Porozumienie w Wilnie w 1656 r.Traktaty welawsko-bydgoskie z 1657 r.Pokój w Oliwie dnia 3 maja 1660 r.-Między Rzeczpospolitą a Szwecją.Skutki:- Rzeczpospolita utrzymała stan posiadania nad Bałtykiem sprzed wojny.- Potwierdzono traktaty welawsko-bydgoskie.- Jan Kazimierz zrzekł się tronu szwedzkiego.- Szwecja zatrzymała większość Inflant.NAJWAŻNIEJSZE DATY1600 początek I wojny1605 bitwa pod Kircholmem1627 bitwa pod Oliwą1629 rozejm w Trzcianie, rozejm w Starym Targu1635 koniec I wojny, rozejm w Sztumskiej Wsi1655 początek potopu szwedzkiego1656 porozumienie w Wilnie1657 traktaty welawsko-bydgoskie1660 koniec potopu szwedzkiego, pokój w OliwieWOJNY POLSKI Z ROSJĄ (1609-1619) i (1632-1634)Około 1600 r. w Rzeczypospolitej pojawia się młodzieniec zwany Dymitrem Samozwańcem.1609 r. oficjalny początek wojny z Rosją.Lipiec 1610 r.-bitwa Pod kłuszynemMiędzy Polską (hetman Stanisław Żółkiewski) a Rosją.1605-1613 r. tzw. Wielka Smuta w Rosji. Toczyła się wojna domowa, a oprócz tego musiano walczyć z wojskami Szwedów i Polaków.1613 r. Koronacja na cara Michała Fiodorowicza Romanowa.Rozejm w Dywilinie w 1618 r.Między Rosją a Rzeczpospolitą.Skutki:Polska odzyskała Smoleńszczyznę, ziemię czernihowską i siewierską.Władcą Rzeczpospolitej jest Władysław IV.1632 r. Rosja próbuje wykorzystać bezkrólewie w Rzeczpospolitej i odzyskać Smoleńsk.1634 r. Wojska Władysława IV rozbijają siły Rosji.Porozumienie w Wilnie w 1656 r.NAJWAŻNIEJSZE DATY1605-1613 Wielka smuta w Rosji1606 I Dymitriada1608-1609 II Dymitriada1609 Początek I wojny1610 bitwa pod Kłuszynem1619 Koniec I wojny, rozejm w Dywilinie1632 Początek II wojny1634 Koniec II wojny, pokój w Polanowie1656 Porozumienie w Wilnie. WOJNY POLSKI Z TURCJĄ (1620-1621), (1672-1672) i (1673-1676)PRZYCZYNY - Polscy magnaci wtrącali się w sprawy Mołdawii i Wołoszczyzny, które były tureckimi lennami.- Kozacy najeżdżali na Turcję, zaś Tatarzy na Rzeczpospolitą.PRZBIEG I WOJNyBitwa pod Cecorą w 1620 r. Między Rzeczpospolitą (Stanisław Żółkiewski) a Turcją i Tatarami.Wygrały siły turecko-tatarskie.Stanisław Żółkiewski zginął..Bitwa w warownym obozie pod Chocimiem w 1621 r.Między Rzeczpospolitą i Litwą (Karol Chodkiewicz, posiłki: Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny) a Turcją i Tatarami.Wygrały wojska polsko-litewskie.Pokój w Chocimiu w 1621 r.Między Rzeczpospolitą a Turcją.Skutki:- Rzeczpospolita rezygnuje ze swoich wpływów w hospodarstwach naddunajskich.- Musi powstrzymywać najazdy Kozaków.- Turcja z kolei musi powstrzymywać najazdy Tatarów.Władcą Polski jest Michał Korybut Wiśniowiecki. *Władcą Turcji jest sułtan Mehmed IV.1672 r. Armia Turecka zdobywa Kamieniec Podolski, kluczową twierdzę na południowym-wschodzie Rzeczpospolitej; zajęła niemal całą Ukrainę, aż po Lwów.Rzeczpospolitej brakowało armii (na jej czele stał hetman Jan Sobieski), więc rozpoczęto rokowania pokojowe.Pokój w Buczaczu w 1672 r.Między Rzeczpospolitą a Turcją.Skutki:- Polacy zrzekają się Podola i Bracławszczyzny wraz z ziemią kijowską.- Zobowiązaliśmy się również do płacenia corocznego haraczu Turcji.PRZYCZYNY - Postanowienia pokojowe w Buczaczu wywołały ostrą reakcję szlachty i Jana Sobieskiego, który zaczął dążyć do kolejnych działań wojennych.PRZEBIEG III WOJNY-1673 r. Sejm unieważnia pokój w Buczaczu. Rzeczpospolita zbiera 40-tysięczną armię.Bitwa pod Chocimiem w 1674 r.Między Rzeczpospolitą a Turcją.Wkrótce potem umiera Michał Korybut Wiśniowiecki.--Pokój wieczysty w Karłowicach w 1699 r.Skutki_Odzyskujemy ziemie utracone w Buczaczu (tj. Podole i Bracławszczyznę).NAJWAŻNIEJSZE DATY1620 Początek I wojny, bitwa pod Cecorą.1621 Koniec I wojny, bitwa pod Chocimiem, pokój w Chocimiu.1672 Początek i koniec II wojny, pokój w Buczaczu.1673 Początek III wojny.1676 Koniec III wojny, rozejm w Żurawinie.1699 Pokój wieczysty w Karłowicach.WOJNY POLSKI Z KOZAKAMIKozacy to lud zamieszkujący południowo-wschodnie kresy Rzeczypospolitej, Ukrainę. Zajmowali się hodowlą, kupiectwem, ale przede wszystkim utrzymywali się z najazdów na Turcję, co zresztą doprowadziło do wojny z naszymi sąsiadami. PRZYCZYNY POWSTANIA CHMIELNICKIEGO (1648-1654 r.)- Władysław IV, król Polski, planując wyprawę przeciwko Turcji, obiecał Kozakom utworzenie ich autonomicznego terytorium.- Niestety, sprzeciwił się temu Sejm Rzeczypospolitej, co wywołało niezadowolenie wśród Kozaków.- Sytuację wykorzystał dowódca wojska zaporoskiego, Bohdan Chmielnicki, inicjując powstanie.PRZEBIEG POWSTANIA CHMIELNICKIEGOBitwa nad Żółtymi Wodami i pod Korsuniem w 1648 r.Między Tatarami a Rzeczpospolitą Wygrywają Tatarzy.Umiera Władysław IV, nowym królem Polski zostaje Jan Kazimierz.Oblężenie twierdzy Zbaraż w sierpniu 1649 r i otoczenie sił kozackich pod Zborowem..Bitwa pod Beresteczkiem w 1651 r.Między Rzeczpospolitą (Jan Kazimierz) a Kozakami i Tatarami.Wygrały wojska polskie.Zwycięstwo nie zostało wykorzystane, ale wkrótce potem zawarto ugodę.Ugoda w Perejasławiu ze stycznia 1654 r.Między Rosją a Ukrainą.PRZEBIEG WOJNY Z ROSJĄ (1654-1667 r.)1654 r. Rosja atakuje Rzeczpospolitą. Zajmuje Smoleńsk, Białoruś z Mińskiem, część Litwy z Wilnem i Grodnem. W tym czasie kozacy otaczają Lwów, zajmują Lublin i dochodzą aż do Wisły.Hetmanem wielkim litewskim jest wtedy Janusz Radziwiłł.1655 r. Postępy Rosji wstrzymuje potop szwedzki. Rosja obawia się rozszerzenie wpływu Szwecji..Rozejm w Andruszowie z 1667 r.Między Rzeczpospolitą a Rosją.Skutki:*Podział Ukrainy.*Rosja zatrzymała ziemię smoleńską, siewierską i czernihowską oraz lewobrzeżną Ukrainę z Kijowem.Pokój wieczysty w Moskwie w 1686 r.Między Rzeczpospolitą a Rosją.Skutki:-Potwierdzenie warunków z rozejmu w Andruszowie.NAJWAŻNIEJSZE DATY1648 Początek powstania Chmielnickiego.1649 Oblężenie twierdzy Zbaraż.1651 Bitwa pod Beresteczkiem, ugoda w Białej Cerkwi.1654 Ugoda w Perejasławiu.1667 Rozejm w Andruszowie.1686 Pokój wieczysty w Moskwie.EKONOMICZNE I SPOŁECZNE SKUTKI WOJEN- Rzeczpospolita pozostała państwem suwerennym.- Poniosła ogromne straty terytorialne Straty gospodarcze.- Ogólna dewastacja kraju oraz wyniszczenie ludności na skutek głodu, chorób i emigracji. Populacja Rzeczypospolitej zmniejszyła się w tym czasie o 25%.- Ponad połowa gruntów uprawnych leżała odłogiem.- Nastąpił spadek pogłowia bydła, co wpłynęło negatywnie na jakość upraw.- Rzeczpospolita przestała być zapleczem zbożowym Europy Zachodniej.- W wyniku spadku cen zbóż, nastąpiło zmniejszenie dochodu z folwarków. Dlatego też musiano zwiększyć pańszczyznę do 6 dni w tygodniu od jednego łana.- Rosło niezadowolenie chłopów, zaczęło szerzyć się pijaństwo na polskich wsiach, w wyniku czego zmniejszyła się liczba zamożnych kmieci.- Wzrosło znaczenie Warszawy jako stolicy Polski.- Nastąpił wzrost politycznej roli magnaterii.7. LISTA HETMANÓWKarol Chodkiewicz Bitwa pod Kircholmem 1605 r.Bitwa pod Chocimiem 1621 r.Stanisław Koniecpolski Działania podjazdowe podczas wojny ze Szwecją.Stanisław Żółkiewski Bitwa pod Kłuszynem 1610 r.Bitwa pod Cecorą 1620 r.Jerzy Lubomirski Bitwy pod Połonką i Cudnowem 1660 r.Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny Bitwa pod Chocimiem 1621 r. (wspomógł wojska polskie swoimi posiłkami)Jan Sobieski Dowodził armią polską podczas II wojny polsko-tureckiej.Bohdan Chmielnicki -Janusz Radziwiłł -