Fundusze Strukturalne UE

Strona24

Fundusze Strukturalne UE

dr M. Zielińska

rok akademicki 2013/2014

Wykład I – 05.10.2013

Egzamin 11 stycznia 2014r. podzielony na 2 części 8:30!!!!!!!!!!!!!!!! Test jednokrotnego wyboru 20-25 pytań, do 5-u pytań opisowych. (ZERÓWKA).

Literatura:

Jan Wiktor Tkaczyński, Rafał Willa, Marek Świstak wyd. BECK
„Fundusze strukturalne oraz fundusz spójności” Tomasz Kierzkowski, Agnieszka Jankowska, wyd. BECK

www.mrf.gov.pl

Fundusze strukturalne są to pieniądze które można uzyskać z Unii Europejskiej na dofinansowanie pewnych przedsięwzięć. To w jaki sposób zostało to zorganizowane opiera się o budżet europejski. Fundusze funkcjonują w ramach polityki spójności. Rozwijała się ona, ewoluowała z innych polityk.

Historia Funduszy Strukturalnych (albo polityki spójności bo się pokrywają, ale nie jest to, to samo).

Lata 50.

Sam początek – integracja po II wojnie Światowej, dokładnie 1957r. Podpisano w tym roku Traktat tzw. Rzymski który ustanawiał EWG (Europejską Wspólnotę Gospodarczą). Już nie obowiązuje od kilku lat, bo postanowienia jego wchłoną Traktat TFUE (Traktat o Funkcjonowaniu UE). Traktat z 1957 roku już pierwszy raz mówi, czy zauważono w nim różnice w zamożności regionów w tej dawnej wspólnocie europejskiej. Wówczas należało 6 państw europejskich, ale już wtedy zauważano, że regiony różnią się od siebie pod względem zamożności. W preambule do tego traktatu zawarto takie stwierdzenie, że państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju przez zmniejszanie różnic między regionami i łagodzenie zacofania regionów mniej rozwiniętych. W zdaniu tym jest sformułowanie państwa członkowskie pragną, oznacza to, że ten obowiązek zmniejszania różnic między regionami spoczywał tylko i wyłącznie na państwach członkowskich. Jest to wówczas podstawa funkcjonowania, nie uważano, że należy robić cokolwiek na arenie międzynarodowej. Zdanie to oznaczało deklaracje i zadania państw członkowskich. Aby pomóc realizować państwom członkowskim ten obowiązek, aby wzmacniać jedność swoich gospodarek, powołano do życia EBI (Europejski Bank Inwestycji) jest najstarszym organem wspólnotowym, nadal funkcjonującym. Miał on i ma pomagać w zmniejszaniu tych różnic między regionami. Kapitał tego baku, jest własny, na który składają się składki państw członkowskich (obecnie utworzono jeszcze fundusz inwestycyjny). Lata 50 to pierwsza informacja o tym, że jest jakiś problem między regionami i pierwsza inicjatywa naprawy. Zmniejszanie tych dysproporcji należało jednak tylko do państw członkowskich.

Lata 60.

Pojawiła się wyraźna potrzeba uaktywnienia organów wspólnotowych w celu realizacji europejskiej polityki regionalnej. Pojawiła się ona, ta potrzeba działania jeżeli chodzi o zróżnicowanie między regionami na poziomie wspólnotowym, szczególnie w ramach działania EWG, pojawiła się w wyniku głębokiego kryzysu politycznego jaki miał miejsce w latach 60. Kryzys polityczny dotyczył sposobu, czy trybu podejmowania decyzji odnośnie funkcjonowania Wspólnoty Europejskiej. Francja zamieszanie spowodowała, ponieważ stosowała ona przez pół roku tzw. politykę pustego krzesła i bojkotowała postanowienia ówczesnej komisji – rady ministrów. Było wówczas 6 państw członkowskich – Niemcy, Francja, Włochy i kraje Beneluksu. Francja była wówczas państwem najbardziej rolniczym, i zależało jej na tym, żeby rolnictwo było najbardziej dotowane. Jednomyślnością wówczas podejmowano decyzje, i jak zabrakło Francji, nie było jednomyślności. Przełamanie tego kryzysu nastąpiło w wyniku porozumienia, tzw. kompromisowi luksemburskiego. Oznacza to, że państwa członkowskie ówczesnej wspólnoty postanowiły, że w kwestiach najważniejszych nadal jednomyślność, w kwestiach mniej ważnych głosowanie większościowe. Aby uniknąć zmniejszania dysproporcji w jednym państwie kosztem innych, pojawiła się potrzeba stworzenia polityki regionalnej na poziomie wspólnotowym. Dlatego też, powołano w ramach Komisji Europejskiej (wtedy Komisja Wspólnot Europejskich) taką komórkę – Dyrekcję do spraw polityki regionalnej (dyrekcja generalna). Zadaniem jej, tej dyrekcji było stworzenie koncepcji rozwoju regionalnego całej ówczesnej wspólnoty. W latach 60 zatem, najważniejszym posunięciem jest powołanie dyrekcji generalnej, bowiem okazało się, że należy robić coś na poziomie ponadnarodowym, nie tylko regionalnym.

Lata 70.

Problemem było od samego początku, odkąd pojawił się program polityki regionalnej finansowanie. Tak na prawdę pomimo tego, żeby powstała dyrekcja generalna, państwa nie mogły się porozumieć do momentu, w którym nie powołano do zmniejszania dysproporcji dwóch funduszy, czyli do finansowania działań związanych z polityką regionalną, stworzono dwa fundusze, istniały one wcześniej, ale pieniądze szły z ogólnego budżetu, i stwierdzono, że należy bardziej uszczegółowić finansowanie. Pierwszym z nich był Europejski Fundusz Społeczny (EFS) utworzony w 1960r. (w 1957r. wtedy powołany na mocy traktatu, zaczął faktycznie funkcjonować w 1960r.) koncentrował się on i koncentruje na walce z bezrobociem. To pierwszy fundusz budżetowy który powołano aby finansować politykę regionalną wspólnot. EFS to najstarszy fundusz strukturalny z funduszy unijnych, który nadal funkcjonuje. Drugim funduszem budżetowym od 1964r. istniejącym jest Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej – sekcja orientacji. Część tego funduszu sekcji orientacji miała na celu wspieranie przekształceń strukturalnych w rolnictwie i rozwój obszarów wiejskich. Oba fundusze istnieją do dziś. Jest to pierwszy ważny moment jeżeli chodzi o politykę regionalną, bowiem pojawiło się konkretne źródło finansowania dysproporcji, tego zmniejszenia zróżnicowań między regionami.

Kolejną istotną rzeczą jaka pojawiła się w latach 70, a dokładniej w 1975r, to powstanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Stał się on głównym źródłem finansowania polityki regionalnej we wspólnotach. Powstał w latach 70, jest on zatem sporo młodszym funduszem w porównaniu z EFS-em. Miał on pierwotnie 3 cele:

zmniejszenie różnic wynikających z dominacji rolnictwa,
miał być odpowiedzią na zmiany w przemyśle (w jego strukturze),
miał wpływać na zmniejszenie różnic w zakresie bezrobocia ale strukturalnego (wynikające z zachodzących makro-gospodarczych zjawisk).

Od samego początku miał on bardzo różne cele, w różnych dziedzinach. EFRR był i jest nadal najważniejszym źródłem finansowania, jest najpotężniejszym funduszem. W latach 70 powstały zatem 3 fundusze, które działają do dziś.

Lata 80.

Ważne zmiany zaszły w wyniku wejścia w życie kolejnego traktatu niemającego w nazwie traktat – JAE (Jednolity Akt Europejski). Podpisany on został w 1986r. Nakazywał on państwom członkowskim jak i wspólnocie (zobowiązywał już obie strony) do podjęcia efektywnych działań na rzecz zwiększenia spójności międzyregionalnej. Traktat ten tworzył podstawę prawną do prowadzenia polityki regionalnej we wspólnotach europejskich. 1988r. – pierwsze poważne zmiany w ramach realizacji polityki regionalnej, tzn. określono zasady prowadzenia tej polityki na 5 lat. Czyli zaczęło się to co nadal funkcjonuje – specjalne programowanie – wprowadzono obowiązek programowania (tworzenia dokumentów określających cele na kilka lat, a nie na rok). Określono 6 celów które konkretnie trzeba realizować i podwojono środki finansowe dla tych 3 funduszy (o całe 100%). Stworzono także w tych latach tzw. NUTS (Nomenklatura jednostek terytorialnych dla celów statystycznych). Opracował ją w latach 70 tzw. EUROSTAT (Urząd Statystyczny Wspólnot Europejskich) funkcjonujący również do dziś. Czym jest NUTS – w latach 70 zauważono, że skoro należy zmniejszać dysproporcje między regionami, to trzeba te regiony dokładnie opisać (każde państwo członkowskie ma inny podział terytorialny i tak, trudno przyłożyć np. duże landy do małych gmin w innych państwach członkowskich). Dlatego ważne było stworzenie jakiegoś podziału ogólnego. Podział administracyjny Wspólnoty (NUTS) włączono w ramy polityki regionalnej.

Lata 90.

Wejście w życie traktatu z Maastricht (uzgodniony w 91, podpisany w 92, wszedł w życie w 93 roku) – jest to traktat, który UTWORZYŁ Unię Europejską. Na mocy tego traktatu powołano do życia kolejne instytucje: powstał Komitet Regionów – organ doradczy składający się z przedstawicieli organów lokalnych i regionalnych państw członkowskich (ok. 300 przedstawicieli), funkcjonował i nadal funkcjonuje. Miał on bardzo duży wpływ na postanowienia dotyczące polityki spójności. Komitet Regionów wydaje on opinię, bardzo istotną, ale akty które wydaje nie są wiążące. Na mocy tego traktatu powołano także kolejny fundusz – Fundusz Spójności. Pierwotnie był to tylko instrument finansowy Komisji Europejskiej (to ona decydowała na co będą przyznane środki). Na mocy tego traktatu nastąpiła również modyfikacja polityki regionalnej na lata 1994 – 1999:

zwiększono środki na politykę regionalną,
utrzymano zasadę wieloletniego programowania,
ustalono katalog nowych celów.

W tamtym czasie powołano również na mocy innych aktów prawnych do życia kolejny fundusz – Instrument Finansowy Orientacji Rybołówstwa (powołano fundusz dot. rybołówstwa, to należy zapamiętać, bowiem nazwa obecnie została zmieniona). Powołano wówczas do życia jeszcze 13 inicjatyw wspólnotowych – dodatkowych instrumentów finansowych które miały uzupełniać w zakresie finansowania fundusze strukturalne. Dotyczyły one konkretnych problemów, i z nich miały być pokrywane palące, nagłe problemy.

Lata 2000 – 2006.

Przygotowano dokument pod nazwą Agenda 2000: Unia Europejska silniejsza i rozszerzona. Zmniejszono liczbę inicjatyw z 13 do 4, i są to (część z nich została przejęta do funduszy, a część została jako inicjatywy):

Inicjatywa INTERREG 3 – finansowała ona tereny przygraniczne w zakresie infrastruktury, czyli np. tworzenie przejść granicznych lub mostów, oraz tworzył centra gospodarcze (np. tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, biur promocji)
Inicjatywa URBAN 2 – wspieranie miast (dodatkowymi środkami finansowymi) a w szczególności zdegradowanych obszarów miejskich, oraz finansowanie konkretnych rodzajów miast, bez podziału na dzielnice zdegradowane i nie zdegradowane (np. miasta przemysłowe, lub miasta portowe) oraz innych miast, a w szczególności tych, gdzie było duże dziedzictwo historyczne.
Inicjatywa EQAL – dotyczyła rynku pracy. Miała ona 2 główne cele: można było finansować ochronę praw pracowników oraz przeciwdziałanie dyskryminacji w miejscu pracy (wszelkie projekty równościowe).
Inicjatywa LEADER + – akceleracja obszarów wiejskich – inicjatywa ta finansowała rozwój obszarów wiejskich albo przyśpieszenie rozwoju obszarów wiejskich, np. rozwój tradycji regionalnych, podtrzymanie tradycji miejscowych lub regionalnych, wytwarzanie wyrobów regionalnych, z inicjatywy można była otrzymać dofinansowanie na wykorzystanie lokalnych surowców.

Lata 2007 – 2013.

Przygotowano pakiet 5-u rozporządzeń (wszystkie z 2006r.):

Rozporządzenie tzw. Ogólne 1083/2006 ustanawiające wspólne przepisy dotyczące europejskiego funduszu społecznego, europejskiego funduszu rozwoju regionalnego i funduszu spójności.
Rozporządzenie dotyczące samego funduszu rozwoju regionalnego,
Rozporządzenie dotyczące samego europejskiego funduszu społecznego,
Rozporządzenie dotyczące funduszu spójności,
Rozporządzenie dotyczące EUWT (Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej).

Na mocy tych rozporządzeń przyjęto założenia (reformy) na te lata 2007 – 2013:

Utrzymano znaczenie i budżet polityki spójności (polityka spójności dysponuje ponad ¹/₃ budżetu UE),
Skupiono się (koncentracja) na 3 podstawowych celach (zmniejszono je z 6 do 3):

Konwergencja – wspiera wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy w tych regionach najuboższych (najmniej uprzywilejowanych). Są to regiony gdzie PKB na jednego mieszkańca wynosi mniej niż 75% średniej unijnej (liczonej do 27 państw).
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – wspiera wzrost zatrudnienia i wzrost gospodarczy, ale tych regionów które się nie kwalifikują do tego pierwszego (wspiera regiony bogatsze, bardziej uprzywilejowane).
Europejska współpraca terytorialna – dzieli się na trzy elementy (przykład na wchłonięcie inicjatywy INRERREG 3):

współpracę trans graniczną – dotyczy przygranicznych regionów,
współpracę transnarodową – współpraca między państwami,
współpracę międzyregionalną – regiony mogą dowolnie zawierać umowy o współpracy w ramach kompetencji którymi dysponują.

W obecnej chwili nadal wspierane są kraje najbiedniejsze, aby zmniejszać dysproporcje, a zatem większość środków finansowych jest przeznaczana na cel 1. Są jednak koncepcje, aby chronić też te bogatsze regiony.

Zmniejszono liczbę funduszy strukturalnych – zostały 2: EFS i EFRR (rolnictwo i rybołówstwo wyłączono z ram polityki spójności, choć wcześniej się w nich znajdowało, i przeniesiono do wspólnej polityki rolnej i do wspólnej polityki rybołówstwa, ale ma wrócić od 1-go stycznia 2014r.). Także w ramy finansowania polityki spójności włączono FS (fundusz spójności), co oznacza, że choć fundusz ten istniał zawsze, to od 2007r. podlega on takim samym zasadom jak reszta funduszy strukturalnych, wcześniej był niejako poza tym głównym nurtem finansowania, nie był funduszem strukturalnym.
Zrezygnowano w ogóle z inicjatyw wspólnotowych. Najpierw było ich 13, później zmniejszono do 4, obecnie nie ma żadnej inicjatywy. To co było finansowane z tych inicjatyw zostało przeniesione (włączone) albo do EFS albo do EFRR (od 2014r. mają ponownie wrócić dodatkowe źródła finansowania).
Uproszczenie systemu wdrażania funduszy, np.

Wprowadzono nowe dokumenty programowe (określały one cele jeżeli chodzi o lata 2007 – 2013).
Wprowadzono zasadę jedno-funduszowego programowania (1 program operacyjny może być finansowany, z małymi wyjątkami z jednego funduszu, będzie to zmienione od 2014r.).
Bardziej elastyczne reguły kwalifikowalności kosztów (wydatków) w ramach uzyskanego dofinansowania (państwa sam mogą decydować które koszty kwalifikowalne a które nie).

Utrzymano katalog podstawowych zasad:

Zasadę programowania,
Zasadę dodatkowości – Unia nigdy nie finansuje z funduszy strukturalnych niczego w 100%, zawsze trzeba mieć swój wkład własny, zasada ta ma zostać utrzymana,
Zasadę partnerstwa – od stycznia 2014 ma zostać ona zmieniona
Zasadę ewaluacji (oceny w nowych przepisach) – monitorowanie i ocena – chodzi o ocenę tego, w jaki sposób środki finansowe są przez państwa członkowskie przyswajane.

W rozporządzeniu które obecnie obowiązuje, jest coś takiego, jak hierarchia i powiązanie celów ze sobą. To znaczy – najbardziej ogólne cele dla polityki spójności ustala dokument, który się nazywa Europa 2020 (zastąpił Strategię Lisbońską). Dokument ten zawiera ogólne cele dla całej polityki, ale w tym także dla polityki spójności. Rozporządzenia (te 5 rozporządzeń) rozdziela cele, na 3 cele szczegółowe (zawarte powyżej, i poniżej powtórzone). Oznacza to, że programowanie idzie z samej góry, jest dokument na całą Unię Europejską, a później są dokumenty, które rozbijają cele ogólne na cele bardziej szczegółowe, w odniesieniu do polityki spójności na te 3 cele zawarte powyżej i poniżej. Te 3 cele, hierarchicznie ułożone (które jeszcze obowiązują, ale od nowego roku mają być 2) mają za zadanie zrealizować 2 główne założenia:

Przystosować Unię do funkcjonowania w warunkach jej rozszerzenia (zmniejszać różnice między bogatymi a biednymi państwami),
Dostosowanie polityki spójności do działań, do nowych wyzwań. Te nowe wyzwania, to w szczególności to, aby UE była konkurencyjna w sensie gospodarczym w skali globalnej. Jest to największe wyzwanie przed jakim stoi Unia jako organizacja, aby Unia była konkurencyjna jako gospodarka w skali globalnej.

Cele – szczegółowy ich opis:

Konwergencja (zbieżność) – wspiera wzrost gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Odbywa się w 2 grupach regionów:

regiony o niskim poziomie rozwoju gospodarczego, są to regiony które mają PKB na mieszkańca poniżej 75% średniej unijnej – chodzi o regiony poziomu NUTS 2.
regiony tzw. efektu statystycznego – są to regiony, które gdyby nie tych nowych 10 państw członkowskich były by biedne, ale ponieważ weszły i miały dofinansowanie, ponieważ weszły regiony biedniejsze to te, które kiedyś były bogate po prostu spadły na dół, okazało się, że są bogatsze niż kiedyś były. Są to zatem regiony, które były pokrzywdzone przez to, że weszły państwa jeszcze biedniejsze, i żeby tak nagle im nie zabierać pomocy, stwierdzono, że ten cel będzie wspierał również te regiony, tego efektu przejściowego, efektu statystycznego, które gdyby nie nowe państwa członkowskie, w dalszym ciągu były by biedne i miałyby największe dofinansowanie.

W ramy finansowania tego celu włączono fundusz spójności. Czyli ten cel (konwergencja), wspiera: EFRR, EFS, oraz fundusz spójności (wszystkie 3 fundusze go wspierają). Na ten cel przeznaczono już ponad 81% wszystkich środków polityki spójności.

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – wspiera on zmiany strukturalne w regionach, które nie kwalifikują się do celu pierwszego (cel ten zbudowany jest przez negację). Wspiera zmiany strukturalne tych regionów, które nie kwalifikują się do celu pierwszego ponieważ są za bogate, mają wyższy poziom rozwoju gospodarczego. Plus wspiera zmiany na rynku pracy. Przeznaczono na ten cel 16% środków z polityki spójności. Wspieranie tych bogatszych regionów, to jest nowość w polityce spójności, koncepcja ta po raz pierwszy pojawiła się w 2007r. Do tej pory skupiano się przede wszystkim na zmniejszaniu dysproporcji.
Europejska współpraca terytorialna – nowy cel polityki spójności, chociaż w praktyce jest on kontynuacją działań z inicjatywy INTERREG 3. Nowy w sensie takim, że cel ten zawarty został w rozporządzeniu, jednakże działania podejmowane były już wcześniej. Na cel ten przeznaczonych zostało ok. 2,5% środków finansowych polityki spójności. Wspiera on konkurencyjność regionalną, i harmonijny rozwój terytorialny UE. Aby ten rozwój był harmonijny stwierdzono, że w szczególności należy wspierać 3 rodzaje działań (elementy):

Współpracę trans graniczną – współpraca regionów przygranicznych, finansowane może być np. wymiana doświadczeń między przedstawicielami tych regionów, organizowanie konferencji, itp.
Współpraca transnarodowa – współpraca państw, które są na obrzeżach UE, jak np. Polska, aby zawierać różnego rodzaju umów o partnerstwie, ale bardziej na obrzeżach niż w samej Unii,
Międzyregionalna współpraca – współpraca regionów, możliwość zawierania umów bez wyszczególniania jakie regiony (czy biedne czy bogate), np. zawieranie porozumień, wymiana doświadczeń.

Plany finansowania na lata 2014 – 2020.

[Fundusze zostały te same, zmienić się mają zasady] Dnia 6 października 2011r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet legislacyjny dla polityki spójności na lata 2014 – 2020. Zmiany od 1 stycznia 2014r. Przedstawiła 8 różnych rozporządzeń (są to projekty):

Rozporządzenie ogólne z 2011r. które ustanawia przepisy wspólne dla 5-u funduszy – rozporządzenie ustanawiające wspólne przepisy dotyczące europejskiego funduszu rozwoju regionalnego, europejskiego funduszu społecznego, funduszu spójności, europejskiego funduszu rolnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich oraz europejskiego funduszu morskiego i rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i funduszu spójności oraz uchylające rozporządzenie nr 1083/2006. [ SEC (2011) 1141 FINAL ]
Dotyczy EFRR i pierwszego nowego celu polityki spójności (nazywa się on: inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia).
Dotyczy EFS,
Dotyczy Funduszu Spójności (FS),
Dotyczy EFRR – nowy, 2 cel polityki spójności – europejska współpraca terytorialna (EWT),
Dotyczy Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT),
Rozporządzenie w sprawie Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji,
Program UE na rzecz przemian i innowacji społecznych.

Najważniejsze założenia na ten okres programowania:

Nowe programowanie strategiczne – uzasadniają, że w obecne wymogi funkcjonowania UE, należy włączyć, w ramy polityki spójności fundusz rolny i fundusz morski rybołówstwa – europejski fundusz rolny na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, europejski fundusz morski i rybacki.
Koncentracja tematyczna – skupienie się na konkretnie wyznaczonych, określonych celach. Będą 2 cele:

Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia,
Europejska współpraca terytorialna.

Dalsze wzmocnienie terytorialnego wymiaru polityki spójności, są projekty nowych instrumentów finansowych jeżeli chodzi o europejską współpracę terytorialną, nowe instrumenty rozwoju terytorialnego są przewidziane.
Wprowadzenie tzw. uwarunkowań ex-ante (z góry, przed faktem) – aby przed państwa członkowskie przed rozpoczęciem finansowania spełniły określone w rozporządzeniach warunki. Zanim będzie w ogóle uruchomione finansowanie z UE, aby były spełnione pewne warunki.
Wprowadzenie tzw. uwarunkowań makroekonomicznych – żeby powiązać politykę spójności z zarządzaniem gospodarczym. Aby wsparcie z UE było powiązane z wynikami budżetowymi i z deficytem i z długiem publicznym, itd. Jest to w pewnym sensie nakaz nałożony na państwa członkowskie, aby powiązywały swoją politykę, z polityką gospodarczą krajową którą prowadzą. Po raz pierwszy się takie coś pojawiło w cieniu wydarzeń jakie miały miejsce w Grecji.

[Fundusz spójności wspiera wielkie projekty, zarówno finansowo jak i przestrzennie duże projekty, EFRR wspiera nie tylko duże projekty, ale również wszystkie mniejsze projekty]

Wykład II – 26.10.2013

Pojęcie polityki spójności i polityk pokrewnych.

Samo słowo polityka (na potrzeby zajęć, bo nie w sensie politologicznym, ale w kontekście pewnej formy działania jaką przejawia UE) są to cele, zadania, oraz środki czy metody realizacji tych zadań. Generalnie funkcjonują 3 rodzaje polityk: polityka regionalna, strukturalna i spójności. Pojęcia te nie są do końca zamiennikami, nie można zamiennie ich stosować, ale mają ten sam cel.

Polityka strukturalna – najstarsze pojęcie jakie funkcjonuje w odniesieniu do interwencji finansowych wspólnot europejskich (pojęcie to jest z 57r. dlatego mowa o wspólnotach). Jest to pojęcie które funkcjonuje od 57 roku i dotyczy zarówno wsparcia regionów jak i pomocy poszczególnym sektorom gospodarki.

Polityka regionalna – ma na celu zwiększenie spójności gospodarczej i społecznej w UE, co znaczy że jej podstawowym celem jest pomoc finansowa regionom.

Polityka spójności – określenie najmłodsze jej podstawowym celem jest zmniejszanie zróżnicowań w UE. Odnosi się i do regionów i do obszarów, czyli do takich części terytoriów UE, które w sensie administracyjnym regionami nie są, np. obszarów wiejskich, wyspiarskich, i w konsekwencji odnosi się także do pomocy mieszkańcom UE.

Polityki, choć różnią się co do zakresu przedmiotowego, mają ten sam cel, którym jest wyrównywanie różnic gospodarczych i społecznych, między regionami i obszarami UE, a w konsekwencji między mieszkańcami Unii. Generalnie można powiedzieć, że jest to taki sposób rozdzielania środków finansowych, aby większość tych środków trafiła do (mniej zamożnych) regionów które są w gorszej sytuacji społecznej, czy społeczno-gospodarczej. Jest to nowość, jeśli chodzi o myślenie europejskie, bowiem spójność do tej pory traktowana była spójność rozpatrywano tylko z punktu widzenia społecznego lub gospodarczego, a od jakiegoś czasu pojawiło się też takie myślenie, że należy rozpatrywać spójność i to zmniejszanie różnic także pod względem terytorialnym. Czyli nie patrzy się tylko na społeczeństwo, na obywateli i na przedsiębiorców, a z drugiej strony nie patrzy się tylko na takie czysto społeczne ujęcie, ale także rozpatruje się UE z punktu widzenia jej terytorium geograficznego. I ta nowość która od kilku lat funkcjonuje w ramach UE, to jest właśnie takie myślenie, że należy zwiększać spójność i społeczną i gospodarczą, ale także i terytorialną. Jeszcze inaczej można powiedzieć, że osiąganie spójności to jest zmniejszanie albo niwelowanie różnic. Jeszcze też często zamiennie mówi się, że Unia dąży do osiągnięcia kohezji (spójności). Oprócz tego, że UE dąży do spójności pod względem i społecznym, i gospodarczym i także terytorialnym, to w tym nowym myśleniu które się pojawiło, jeżeli chodzi o politykę spójności, i w szczególności w tym okresie programowania który się kończy, to jest takie ujęcie, że w przypadku polityki spójności nie chodzi o to, żeby dotować, czy wspierać finansowo mniej zamożne regiony, ale także chodzi o to, żeby wspomóc te bardziej zamożne regiony, żeby one stały się takim punktem odniesienia do którego te mniej zamożne regiony mogą dążyć.

Podstawy prawne polityki spójności.

Prawo pierwotne – podstawy traktatowe. Podstawą traktatową jest traktat o TFUE (o funkcjonowaniu UE), a szczególnie dwa tytuły tego traktatu: tytuł 18 – „spójność społeczna, gospodarcza i terytorialna” oraz tytuł 11 – „Europejski Fundusz Społeczny”. Art. 174 otwiera tytuł 18, w którym określone są w nim cele polityki spójności w odniesieniu do UE. I on jest podzielony na taką strukturę wewnętrzną, że dzieli się on na części: ogólną, uszczegółowiającą część ogólną, cele ogólne i są cele bardziej szczegółowe, i cele najbardziej szczegółowe. Artykuł ten stanowi tak, że w odniesieniu do rozwoju UE, rozwija ona i prowadzi działania służące wzmocnieniu jej spójności społecznej, gospodarczej (ekonomicznej) i terytorialnej. Działanie to rozpisane zostało na cele mniejsze, w szczególności UE dąży do zmniejszenia różnic w poziomach rozwoju różnych regionów i zmniejszenia zacofania regionów mniej uprzywilejowanych. A w szczególności (znowu zejście na niższy poziom szczegółowości) uwagę poświęca się:

obszarom wiejskim,
obszarom podlegającym przemianom przemysłowym,
regionom które cierpią wskutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków przyrodniczych i demograficznych, np. obszary górskie, czy obszary najbardziej wysunięte na północ, obszary wyspiarskie, i transgraniczne.

Art. 175 zawiera konkrety, jeżeli można tak powiedzieć. Mówi on, że UE wspiera osiąganie powyższych celów przez działania które podejmuje za pośrednictwem funduszy strukturalnych, EBI, oraz innych istniejących instrumentów finansowych (jest to bardzo pojemne pojęcie, bowiem w zależności od tego, jakie instrumenty w danym okresie programowania UE sobie stworzy, to można je pod to pojęcie podłączyć). Tak są skonstruowane te przepisy, że pierwszy mówi o celach, a w kolejnych wskazane zostały środki za pomocą których cele te mają zostać osiągnięte.

Traktatowa podstawa prawna funkcjonowania:

Europejskiego funduszu rozwoju regionalnego – art. 176. zawiera podstawę prawną funkcjonowania EFRR, a w szczególności zawiera cel dla którego powstał fundusz. EFRR przyczynia się do zmniejszania podstawowych różnic regionalnych w Unii, poprzez udział w rozwoju i dostosowaniu strukturalnym regionów opóźnionych w rozwoju, oraz poprzez udział w przekształcaniu upadających regionów przemysłowych.
Europejski Fundusz Społeczny – podstawę prawną ma w tytule 11, w art. 162. Artykuł ten mówi, że EFS dąży do ułatwiania zatrudnienia pracowników, zwiększania ich mobilności, zawodowej i geograficznej, dąży też do ułatwiania tym pracownikom dostosowania się do zmian w przemyśle i w systemach produkcyjnych poprzez kształcenie zawodowe i poprzez przekwalifikowanie.
Fundusz Spójności – podstawa prawna to art. 177, który m.in. mówi o celu FS, podany jest cel funkcjonowania tego funduszu. Stanowi on, że fundusz wspiera finansowo projekty w dziedzinie środowiska, i sieci transeuropejskich w zakresie infrastruktury transportowej. (TEN-T – transeuropejskie sieci w zakresie transportu; dot. transportu; wsparcie funduszu spójności). Art. ten oprócz tego, że zawiera podstawę prawną dla funkcjonowania FS, zawiera także odniesienie do prawa wtórnego UE w zakresie polityki spójności. Stanowi on, że Rada i Parlament Europejski stanowią wydając rozporządzenia (w drodze rozporządzeń), określają zadania, cele priorytetowe, oraz organizację funduszy strukturalnych i funduszu spójności, co może obejmować grupowanie funduszy.

	Fundusze strukturalne	Fundusz Spójności
Poziom wdrażania	Wdrażane na poziome regionów (na różnych poziomach - nomenklatura NUTS 2 i NUTS 3)	Wdrażany na poziomie całych terytoriów państw członkowskich (odnoszą się do całego państwa członkowskiego, bo wspiera on duże projekty i infrastrukturalne i projekty dotyczące ochrony środowiska)
Alokacja (wskaźnik ekonomiczny – współczynnik na podstawie którego przyjęto jak te środki będą wdrażane)	PKB < 75% średniej unijnej (liczonej dla średniej z 27 państw członkowskich) [musi być mniej aby region uzyskał wsparcie z funduszy strukturalnych]	DNB (dochód narodowy brutto = PKB + dochód zza granicy) < 90% średniej unijnej (liczonej dla średniej z 27 państw członkowskich)
Powstanie	Powstały od początku funkcjonowania, jako instrumenty ogólno-finansowe, jakoi wsparcie o którym decydowały Parlament, Rada i Komisja	Pierwotnie był instrumentem ekonomicznym Komisji Europejskiej, za pomocą którego wspierała ona przyznawała (decyzje) w zakresie finansowania projektów strukturalnych i środków transportu, w tych mniej zamożnych państwach członkowskich

Są dla obu wspólne cele, wspólne rozporządzenia decydujące o tym, jak te trzy fundusze mają działać, wspólne kryteria przyznawania środków.

NUTS (Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do celów statystycznych, w Polsce niekiedy mówi się o NTS).

Nomenklatura NUTS stworzona została przez EUROSTAT (Europejski Urząd Statystyczny). NUTS powstał w celu gromadzenia i udostępniania danych statystycznych. Dlatego, że jeżeli się mówi o wsparciu dla regionów UE, to trzeba wiedzieć o czym tak naprawdę się mówi. Podział ten, w wyniku gromadzenia nomenklatury, każde państwo członkowskie, zostało podzielone na jednostki, które są ze sobą powiązane terytorialnie i hierarchicznie. Jednostki te znajdują się na 3 poziomach, zależnych od liczby mieszkańców. Mówimy więc o regionach poziomu NUTS 1, poziomu NUTS 2 i poziomu NUTS 3. Podstawą prawną dla funkcjonowania NUTS jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z 2003r. – w sprawie ustanowienia wspólnej klasyfikacji jednostek terytorialnych dla celów statystycznych, z późn. zm.

Regiony poziomu NUTS 1 – są to największe regiony, minimalna liczba mieszkańców w tym regionie to 3 mln mieszkańców, a górna to 7 mln mieszkańców.
Regiony poziomu NUTS 2 – minimalna liczba mieszkańców 800 tyś. mieszkańców, a maksymalna to 3 mln mieszkańców.
Regiony poziomu NUTS 3 – minimalna liczba mieszkańców to 150 tyś a maksymalna 800 tyś mieszkańców.

Na jego mocy, tego rozporządzenia z 2003r. państwa członkowskie mogą, ale nie musza dokonać dalszego podziału regionów, swojego kraju, korzystając z nomenklatury. Regiony poziomu NUTS 4 i NUTS 5 to jest już podział krajowy, i zgodnie z rozporządzeniem nazywają się one lokale jednostki administracyjne.

W Polsce podział ten reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 14 listopada 2007r. ze zm. [Dz. U. 2007 nr 214 poz. 1573], które odnosi się do nomenklatury jednostek terytorialnych dla celów statystycznych (NTS). Na jego mocy przyjęto 5-o stopniowy podział terytorialny UE z punktu widzenia tej nomenklatury. Trzy pierwsze poziomy mają regionalny charakter, dwa pozostałe mają charakter lokalny. W rozporządzeniu tym jest określone, że mamy poziom NUTSa, nazwy jednostki która odpowiada temu poziomowi i liczbę ilościową w odniesieniu do tych jednostek. I tak w Polsce mamy:

Poziom NUTS 1 – nazwa tej jednostki to „regiony” i na chwilę obecną jest 6 regionów poziomu NUTS 1.
Poziom NUTS 2 – nazwa tej jednostki to „województwo” i liczba województw to 16.
Poziom NUTS 3 – nazwa tej jednostki to „podregiony”, i liczba ich, to 66.
Poziom NUTS 4 – nazwa tej jednostki to „powiaty i miasta na prawach powiatu”, i liczba ich, to: 314 powiatów i 66 miast na prawach powiatu.
Poziom NUTS 5 – Gminy – nazwa tej jednostki to „gminy” (nazywane lokalnymi jednostkami administracyjnymi), i liczba ich, to ponad 2.400 gmin.

Nasz obszar, województwa łódzkiego wygląda następująco: my jesteśmy regionem centralnym (NUTS 1) – woj. Łódzkie (NUTS 2), podregion miasto Łódź (NUTS 3).

Kwalifikowalność geograficzna regionów (jak ten NUTS przekłada się na wsparcie dla regionów w obecnym okresie programowania). Na chwilę obecną są trzy cele:

Konwergencja – wsparcie otrzymują:

regiony poziomu NUTS 2 (PKB na mieszkańca < 75% średniej unijnej liczonej dla średniej 27 państw członkowskich),
regiony tzw. efektu statystycznego (regiony które były mniej zamożne do momentu wejścia nowych państw członkowskich, na tle których okazało się, że są one zamożne).

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie – wsparcie otrzymują:

regiony, które mają powyżej 75% średniej unijnej liczonej dla 27 państw członkowskich, czyli regiony poziomu NUTS 2 tylko te bardziej zamożne,

Europejska współpraca terytorialna – wsparcie otrzymują:

regiony poziomu NUTS 3, czyli mniejsze jednostki pod względem liczby mieszkańców.

NUTS, jak będzie wyglądało po 1 stycznia 2014r.:

Podział na regiony słabiej rozwinięte i na regiony w okresie przejściowym. Regiony słabiej rozwinięte, ą to ciągle regiony, których średnia na mieszkańca < 75% liczonej dla 27 państw. Regiony w okresie przejściowym (drugi rodzaj regionów), i kategoria ta będzie obejmowała regiony między 75%<…>90% PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Regiony te, oba rodzaje, będą otrzymywać wsparcie z nowego, celu pierwszego polityki spójności, który nazywa się inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.

Nowe podstawy prawne – zarówno traktatowe jak i prawo wtórne.

Rozporządzenie ramowe (ogólne) – ustanawiające wspólne przepisy dotyczące europejskiego funduszu rozwoju regionalnego (EFRR), europejskiego funduszu społecznego (EFS), funduszu spójności (FS), europejskiego funduszu rolnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich (EFRROW) oraz europejskiego funduszu morskiego i rybackiego (EFMiR) objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące EFRR, EFS i funduszu spójności oraz uchylające rozporządzenie nr 1083/2006 (ustanawia ono przepisy dla 3 funduszy na okres 7-u lat, które kończą się w 20013r.). Rozporządzenie to jest bardzo obszerne, ma 147 artykułów, preambuła sama ma 93 punkty. Rozporządzenie ramowe (ramowe dlatego, że ono ustanawia wspólne ramy dla wszystkich funduszy objętych na daną chwilę polityką spójności) dzieli się na 4 części:

1 – „przedmiot”,
2 – „przepisy wspólne dla funduszy objętych wspólnymi ramami strategicznymi”,
3 – zawiera przepisy ogólne dla funduszy strukturalnych i funduszu spójności,
4 – dotyczy przekazywanie uprawnień i zawarte są również przepisy końcowe.

Druga część rozporządzenia nazywa się „fundusze objęte wspólnymi ramami strategicznymi (WRS)”. WSPÓLNE RAMY STRATEGICZNE (WRS) jest to dokument który odnosi się do funkcjonowania nowych pięciu funduszy.

Fundusze objęte wspólnymi ramami strategicznymi.

F undusze + WRS

E FRR EFS FS EFRROW EFMiR

Fundusze strukturalne

„Fundusze”

Projekt rozporządzenia ogólnego zawiera KATALOG ZASAD, które będą obowiązywały, przez najbliższe 7 lat, tj. między latami 2014 – 2020. Są to zasady:

Zasada programowania,
Zasada spójności,
Zasada efektywności,
Zasada dzielonego zarządzania,
Zasada należytego zarządzania finansami,
Zasada partnerstwa i wielopoziomowego sprawowania rządów,
Zasada przestrzegania prawa UE i prawa krajowego (zasada zgodności),
Zasada promowania równouprawnienia kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji,
Zasada zrównoważonego rozwoju,
Zasada dodatkowości (odnosi się tylko do funduszy strukturalnych i funduszu spójności – „funduszy”),
*Zasada warunkowości (wiąże tylko fundusze, określona w innym dokumencie, ale bardzo ważna zasada).

Jeżeli chodzi o przepisy dotyczące „funduszy”, to w 3 części rozporządzenia ramowego zawarta jest misja i cele polityki spójności, geograficzny zakres wsparcia, informacje dotyczące środków finansowych i zasad które wiążą fundusze, dużo informacji dotyczących programowania, treści programów operacyjnych, informacje dotyczące tzw. dużych projektów, informacje dotyczące rozwoju terytorialnego, dotyczące monitorowania i oceny i informacje dotyczące informacji i komunikacji (informowania o tym, że są fundusze, jak działają i jak są rozdzielane środki) oraz systemy zarządzania i kontroli (instytucje, które mają wdrażać fundusze w państwach członkowskich). W nowym okresie programowania Unia dąży przede wszystkim do uproszczenia stosowania polityki spójności. Stwierdzono bowiem przebiurokratyzowanie systemu. Dlatego też określono nowe cele. Te CELE dla których przyjęto rozporządzenie ogólne, to:

uproszczenie realizacji polityki spójności,
skupienie się na wynikach (efektach),
skupienie się na realizacji zasad polityki spójności (aby w większym stopniu były realizowane).

Założenie jest takie, że nowy system który ma funkcjonować przez kolejne 7 lat ma zachęcać do udziału, do aplikowania ośrodki, a nie zniechęcać, że projekty mają być rozpatrywane z punktu widzenia efektów które zamierza się w rzeczywistości osiągnąć, aby projekty nie były dla projektów, ale żeby było skupienie na wynikach i na wskaźnikach tego, co faktycznie udało się dzięki środkom unijnym zrealizować, założenie aby zmniejszać opóźnienia w realizacji projektu, które często wynikają ze zbyt dużego przebiurykratyzowania.

Zasady, które mają funkcjonujonować w ramach polityki spójności od 1 stycznia 2014r., szczegółowo:

Zasada programowania.

Programowanie oznacza proces organizacji podejmowania decyzji i alokacji zasobów finansowych, w kilku etapach, w perspektywie wieloletniej mający na celu wspólną realizację przez UE i państwa członkowskie unijnej strategii na rzecz inteligentnego trwałego wzrostu gospodarczego, sprzyjającego włączeniu społecznemu (USWG – Unijna Strategia Wzrostu Gospodarczego).

P rogramowanie

Skąd środki finansowe? Na co? Ile? Etapy Lata 2014-2020

(z budżetu UE) (cele) (na poziomie UE i państw członkowskich)

Unijna strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (USWG) – są to cele i wspólne zamierzenia wytyczające kierunek działania państw członkowskich i UE, zawarte w dokumentach:

Komunikat Komisji Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu (podstawowy dokument).
Konkluzje Rady Europejskiej z czerwca 2010 r. – załącznik nr 1: cele UE an rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego.
Decyzja Rady z 2010r. w sprawie ogólnych wytycznych polityki zatrudnienia państw członkowskich (ze zm.).

E uropa 2020 (do 2013r.)

SWW

( strategiczne wytyczne wspólnoty dla spójności)

NSRO = NSS

( Narodowe strategiczne ramy odniesienia = narodowa strategia spójności – NA POZIOMIE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH)

PO | RPO

( Programy operacyjne | regionalne programy operacyjne)

Projekty

U SWG (2014-2020)

WRS

( wspólne ramy strategiczne)

Umowy Partnerskie – UP

( mają przełożyć cele tych ram na warunki krajowe – NA POZIOMIE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH)

PO | RPO

( Programy operacyjne | regionalne programy operacyjne)

Projekty

Europa 2020 – (podstawa) jest to unijna strategia wzrostu na 10 lat – od 2010 – 2020r. (obecnie została na 7 lat, obejmuje zatem również USWG). Ma ona 5 celów (mają być one osiągnięte do końca 2020r.):

zatrudnienie [75% osób w wieku 20 – 64 lata powinno mieć pracę],
badania i rozwój oraz innowacje [na tą dziedzinę powinno być przeznaczone co najmniej 3% PKB całej Unii],
cele w odniesieniu do zmian klimatu i energii. Ma podcele:

ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do danych z 1990r.,
20% energii jaka jest wytwarzana w UE powinno pochodzić ze źródeł odnawialnych,
efektywność energetyczna powinna wzrosnąć o 20%,

edukacja:

odsetek osób które przedwcześnie kończą naukę nie powinien przekraczać 10%,
co najmniej 40% osób powinno mieć wykształcenie wyższe,

przeciwdziałanie ubóstwu i wykluczeniu społecznemu [aby zmniejszyć liczbę osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, o 20 mln w skali całej Unii].

Unia koordynuje realizację tych zadań, a każde państwo członkowskie co roku ma określić, jak zamierza cele te realizować na swoim terytorium. Służą temu współczynniki:

stopa zatrudnienia w %,
ile % PKB kraju jest przeznaczane na badania i rozwój,
% obniżenie emisji CO₂,
% udział energii odnawialnej w odniesieniu do wszystkich źródeł energii,
efektywność energetyczna rozumiana jako ograniczenie zużycia energii w mln ton
% ilość osób które przedwcześnie kończą naukę,
% ilość osób z wykształceniem wyższym na terenie kraju,
liczbowo ilość ludności zagrożonej wykluczeniem społecznym.

Wykład III – 23.11.2013

SWW – strategiczne wytyczne wspólnoty dla spójności (dokument), to co jest charakterystyczne dla tego dokumenty, po raz pierwszy dla … zebrano wykaz priorytetów dla całej polityki spójności. Drugą nowością było to, że SWW był tworzony przez Komisję Europejską w porozumieniu z państwami członkowskimi. Ani cała UE nie narzucała jak ma wyglądać wykaz tego, co ma być tworzone, ale państwa w tym uczestniczyły. Poza tym zawiera indykatywny wykaz priorytetów do realizacji. Inaczej mówiąc, wykaz priorytetów nie ma zamkniętego charakteru, to co było tam określone państwa mogły sobie rozbudować w zależności od krajowych potrzeb. Definicja SWW – dokument który określa ramy interwencji funduszy strukturalnych i funduszu spójności i wskazuje priorytety Unijne które mają służyć realizacji polityki spójności. Został przyjęty decyzją Rady z 6 października 2006r. – w sprawie strategicznych wytycznych wspólnoty dla spójności.

Wytyczne:

Zwiększenie atrakcyjności Europy i jej regionów pod względem inwestycji i zatrudnienia. Podcel tej wytycznej:

rozszerzenie i poprawa infrastruktury transportowej – czystego transportu,
modernizacja sieci kolejowych,
transport multimedialny,

Cel: Wzmacnianie synergii miedzy ochroną środowiska a wzrostem gospodarczym (chodzi o pokazanie sposobów, w jaki inwestycje w ochrony środowiska może się przyczynić do ochrony środowiska), np.:

inwestycje w ochronę środowiska mogą się przyczynić do stabilnego wzrostu gospodarczego, ponieważ obniżają tzw. zewnętrzne koszty gospodarki, np. oczyszczanie środowiska,
stymulowanie innowacji jeżeli są problemu z ochroną środowiska, to pojawiają się …
prowadzenie dyskusji na temat wykorzystania tradycyjnych źródeł energii w Europie,

Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności na rzecz wzrostu:

rozwiązanie problemu niskiego poziomu badań i rozwoju technologicznego (BRT),
promowanie nowych lub ulepszonych towarów, usług i procesów, tak abyśmy my jako Europa mogli konkurować z innymi gospodarkami światowymi,
promowanie przedsiębiorczości (ułatwianie przedsiębiorcom dostępu do źródeł finansowania innowacji),
promowanie społeczeństwa informacyjnego,

Zwiększenie liczby i poprawa jakości miejsc pracy. Cele:

wsparcie aktywnych polityk rynku pracy (wszelkiego rodzaju wsparcie dla osób trwale bezrobotnych i bezrobotnych i dla wszystkich które mają utrudnione wejście na rynek),
rozwijanie systemów kształcenia przez całe życie (ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności które …),
reforma systemów edukacyjnych i szkoleniowych, tak aby dostosować to, co jest na …

NSRO (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) –

WRS Wspólne Ramy Strategiczne (nie jest już dokumentem, ma być aktem delegowanym Komisji, Komisja tworzy treść tego dokumentu i sama ma wydać …)

Załącznik do rozporządzenia (Załącznik Nr I Rozporządzenia Ogólnego [RO])

W RS

Akt delegowany Komisji

Definicja WRS – Wspólne Ramy strategiczne oznaczają elementy wskazujące wyraźny kierunek strategiczny dla procesu programowania i ułatwiające sektorową i terytorialną koordynację interwencji Unii z funduszy objętych zakresem WRS, oraz z innych właściwych polityk i instrumentów Unii zgodnie z celami i zadaniami USWG. Art. 11 RO mówi, co ma być w nowej treści WRS, i są to:

Określone środki, które są potrzebne do osiągnięcia spójności i zgodności programowania funduszy objętych zakresem WRS, z zaleceniami dla poszczególnych państw.
Mechanizmy koordynacji między funduszami objętymi zakresem WRS a między tymi funduszami i innymi politykami i instrumentami Unii.

C ELE

P olityka spójności Inne polityki Inne instrumenty finansowe

FS fs + EFRROW + EFMR Programy Inne fundusze Inne instrumenty

(TEN)

Horyzontalne zasady i cele polityczne – przekrojowe, związane z wdrażaniem funduszy z zakresu WRS.
Rozwiązania dotyczące wyzwań terytorialnych oraz kroki które należy podjąć aby wspierać zintegrowane podejście do obszarów miejskich, wiejskich, przybrzeżnych, rybołówstwa oraz szczególne wyzwania terytorialne o których mowa w art. 174 TFUE.
Dla każdego celu tematycznego należy określić orientacyjne działania o wysokiej europejskiej wartości dodanej oraz odpowiednie zasady realizacji.
Priorytety dotyczące współpracy dla funduszy objętych zakresem WRS.

Cztery pierwsze elementy są określone w załączniku pierwszym, natomiast dwa ostatnie elementy mają być określone w drodze aktu delegowanego. Z art. 12 TFUE, w przypadku poważnych zmian USWG Komisja dokonuje przeglądów wspólnych ram strategicznych i w razie potrzeby przyjmuje w drodze aktów delegowanych zmiany do załącznika nr I.

Treść WRS określoną w nowym załączniku Nr 1, nowym załączniku nr 1. Nowymi elementami są:

Spójność i zgodność w zarządzaniu gospodarczym Unii. Państwa członkowskie aby uprzywilejowały wydatki związane wzrostowi Unii, i są różne kategorie wydatków:

Edukacja,
Badania,
Innowacje,
Efektywność energetyczną,
Wydatki mające zapewnić małym i średnim przedsiębiorcom dostęp do źródła finansowania,
Związane z zagwarantowaniem zrównoważonej ochrony środowiska,
Związane z zarządzaniem zasobami naturalnymi i działaniami w dziedzinie klimatu.

Mechanizmy koordynacji między funduszami objętymi zakresem WRS:

Ma być komplementarność interwencji z tych trzech funduszy

mają się uzupełniać,
należy unikać pokrywania się podejmowanych działań,
państwa mogą założyć punkty kompleksowej obsługi (gdzie będzie można uzyskać porady w zakresie wsparcia z każdego z tych pięciu funduszy).

Mówi o koordynacji między funduszami objętymi zakresem WRS a innymi obszarami polityk i instrumentami finansowymi Unii. Mają być następujące programy:

Koordynacja między funduszami objętymi zakresem WRS a polityką rolną i polityką rybołówstwa.
Horyzont 2020 – program Unijny w dziedzinie badań i innowacji.
Program COSME – program w dziedzinie badań i innowacji.
Inteligentna specjalizacja – przygotowanie strategii, które zamierzają podjąć w odniesieniu do badań i rozwoju.
Program LIVE – program w zakresie ochrony środowiska, w szczególności chodzi tu o przystosowanie do zmian klimatu, i efektywne gospodarowanie zasobami.
Program ERASMUS dla wszystkich – rozszerzony zakres podmiotowy o wykładowców itp.
Program na rzecz przemian i innowacji społecznych (jest innym instrumentem finansowym, ale przynależy do polityki spójności) – ma działać aktywnie na rzecz zatrudnienia i włączenia społecznego.
Instrument łącząc Europę – fundusz w swojej istocie, który ma być przeznaczony na realizację polityki w zakresie transeuropejskich sieci infrastruktury (tzw. TEN), i ma być to wsparcie w dziedzinach:

Transportu,
Telekomunikacja,
Energetyka,

Trzy fundusze dotyczące realizacji celów politycznych Unii:

Europejski Fundusz Rozwoju,
Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (wspiera państwa Europejskie, które chcą dołączyć do UE),
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa.

Polityczne cele przekrojowe i zasady horyzontalne.

Zasady (UE oczekuje, że w przypadku polityki spójności państwa członkowskie mają ich przestrzegać):

Partnerstwo i wielopoziomowe sprawowanie rządów.
Zasada zrównoważonego rozwoju – który uwzględnia wymogi ochrony środowiska, a w szczególności, funkcjonuje też w ramach polityki spójności, zanieczyszczający płaci.
Propagowanie równości kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacji.

Przekrojowe cele polityczne do których dąży UE:

Dostępność – umożliwienie publicznego dostępu do tych produktów, usług, towarów i infrastruktury, która jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania ogółu społeczeństwa, np. usługi społeczeństwa informacyjnego
Kwestie związane ze zmianami demograficznymi. W ramach tego celu PC mają opracować strategie, które mają rozwiązać problemy demograficzne jak np. starzenie się społeczeństwa.
Łagodzenie zmian klimatu.

Cele wynikające z aktów prawnych:

Konwergencja
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie,
Europejska współpraca terytorialna.

Cele które wynikają z nowego okresu programowania:

Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Europejska współpraca terytorialna.

NSRO – Narodowe strategiczne ramy odniesienia – każde państwo musiało je przygotować. U nas nazywało się to narodowa strategia spójności. NSRO jest to dokument w którym każde państwo członkowskie musiało przedstawić priorytety polityki spójności w aspekcie gospodarczym, społecznym i terytorialnym, które miały być realizowane przy wsparciu finansowych środków Unijnych. Przy każdym NSRO musiało się znaleźć 5 elementów:

Analiza bieżącej sytuacji danego państwa członkowskiego. UE zaleciła państwom aby najpierw przyjrzały się swoim państwom, aby dokonały analizy państwa i postawiły sobie cele. Państwa mogły stosować różne metodologie do oceny swojej analizy. Polska przyjęła analizę SWOT, czyli z punktu widzenia czterech czynników: mocne strony, słabe strony, szanse i zagrożenia. Wówczas można było przejść do pkt. 2.
Strategia działań z uwzględnieniem priorytetów tematycznych i terytorialnych. Jest to sposób postępowania ukierunkowany na osiągnięcie wcześniej założonych celów. Cele ogólne jakie sobie postawiliśmy są następujące, że tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia i wzrost poziomu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Polska przyjęła 6 celów szczegółowych (cztery pierwsze są celami tematycznymi, dwa ostatnie są celami terytorialnymi):

Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,
Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej,
Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski,
Dotyczy przedsiębiorstw i mówi o podniesieniu konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw (rozwój sektora usług),
Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji gospodarczej, społecznej, terytorialnej,
Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich.

Cele te musiały być skwantyfikowane, czyli liczbowe wskaźniki musiały zostać im przypisane.

Wykaz programów operacyjnych. Są w przypisaniu do powyższych 6-u celów, były stworzone, aby te cele realizować.

ad. Cel 1 – Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa – dwa programy operacyjne:

Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Ad. Cel 2 - Cel związany z kapitełem ludzkim, realizuje PO Kapitał Ludzki i Program Pomoc Techniczna (mają regulować dwa cele programów tematycznych).
Ad. Cel 3 – trzy programy krajowe:

Infrastruktura i Środowisko
Innowacyjna gospodarka
Rozwój Polski Wschodniej

Ponadto istniało 16 programów regionalnych

Ad. Cel 4 – Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Ad. Cel 5 – PO Rozwój Polski Wschodniej i 16 programów regionalnych
Ad. Cel 6 – jeden centralny program – Rozwój Polski Wschodniej + 16 programów regionalnych operacyjnych.

Tzw. indykatywna roczna lokacja ze wszystkich 3 funduszy spójności (orientacyjny roczny podział środków, które państwa przewidują z tych funduszy).
Powiązanie priorytetów narodowych ram z priorytetami UE.

Rozporządzenie przewiduje, że te państwa na których terytorium znalazły się regiony mniej uprzywilejowane, musiały zawrzeć ponadto jeszcze inne elementy. I są to elementy:

Określenie przewidywanych działań na rzecz zwiększenia wydajności administracji publicznej,
Kwota całkowitych rocznych środków z europejskiego funduszu rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich i europejskiego funduszu rybołówstwa,
Dane niezbędne do przeprowadzenia weryfikacji zasady dodatkowości.

PO Infrastruktura i Środowisko jako jedyny finansowany był z EFRR i Funduszu Spójności.
PO Innowacyjna Gospodarka – z EFRR.
PO Kapitał Ludzki – z funduszu EFS
PO Polski Wschodniej – z funduszu EFRR
PO Pomoc Techniczna – z EFRR
16 programów operacyjnych finansowanych z EFRR

Wykład IV – 07.12.2013

Umowa partnerska.

Każde państwo członkowskie przekazuje umowę partnerską Komisji w ciągu 3 miesięcy od przyjęcia WRS.

Treść umowy partnerskiej (to co się musi znaleźć w każdym państwie członkowskim):

Rozwiązania zapewniające zgodność tego dokumentu z USWG. W ramach tak ogólnie sformułowanego zagadnienia wyszczegółowione są elementy:

Analiza rozbieżności i potrzeb rozwojowych w odniesieniu do celów tematycznych,
Zwięzła analiza ocen ex ante (z góry) programów,
Określenie głównych rezultatów jakich się oczekuje dla każdego z funduszy objętych zakresem WRS,
Orientacyjna alokacja wsparcia unijnego dla każdego z funduszy objętych zakresem WRS,
Określenie horyzontalnych zasad i najważniejszych celów politycznych wdrażania funduszy,
Wykaz programów (operacyjnych) dla każdego z funduszy osobno.

Zintegrowane podejście do rozwoju terytorialnego (jaki każde państwo członkowskie ma pomysł na swój rozwój).
Zintegrowane podejście które ma mieć na celu zaspokojenie szczególnych potrzeb obszarów geograficznych najbardziej dotkniętych ubóstwem oraz grup najbardziej zagrożonych wykluczeniem lub dyskryminacją.
Rozwiązania które mają zapewnić skuteczną realizację postanowień tej umowy, np. musi być zawarta w każdej umowie partnerskiej tabela celów pośrednich i końcowych do której się dąży w związku z realizacją celów.
Muszą być zawarte rozwiązania, które zapewnią efektywne wdrażanie funduszy, np. ocena czy istnieje potrzeba wzmocnienia potencjału administracyjnego władz.
Oceny istniejących systemów elektronicznych jeżeli chodzi o wymianę dany w ramach państw członkowskich oraz państw a komisją.

Przyjęcie i zmiana umów partnerskich.

Ocenia się ją z punktu widzenia zgodności tej umowy z kilkoma elementami:

Czy umowa jest zgodna z treścią rozporządzenia ogólnego (najbardziej formalna ocena, czy w treści wszystkie elementy),
Czy umowa jest zgodna z WRS,
Czy jest zgodna z zaleceniami jakie wystosowano do tego państwa członkowskiego na podstawie traktatu,

Kiedy wymagania formalne się zgadzają, to Komisja przedstawia swoje uwagi. Jeżeli nie ma żadnych uwag, albo zostały uwzględnione przez państwa członkowskie, to Komisja przyjmuje umowę partnerską w drodze decyzji. Komisja ma obowiązek zatwierdzić umowę nie później niż w ciągu 6 miesięcy po przesłaniu jej przez państwo członkowskie (3 miesiące na przedstawienie uwag, a 6 miesięcy na zatwierdzenie).

Założenia umowy partnerskiej i załączniki do założeń (to dokumenty). W naszych nowych programach operacyjnych (na najbliższe 7 lat), Polska będzie realizowała 11 celów tematycznych:

Wspieranie badań naukowych, …, - wskaźniki (jak będzie oceniana realizacja celów): liczba przedsiębiorstw które dzięki wsparciu unijnemu albo rozpoczęły, albo znacząco rozwinęły działalność badawczo rozwojową.
Zwiększenie dostępności stopnia wykorzystania i jakości tzw. TIKÓW (technologii informacyjno komunikacyjnych) – wskaźnik: liczba usług publicznych udostępnionych on-line.
Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw – wskaźnik: liczba przedsiębiorstw wspartych dotacjami.
Wspieranie przejścia na gospodarkę nisko-emisyjną we wszystkich sektorach – wskaźnik: liczba zmodernizowanych energetycznie budynków.
Promowanie dostosowania do zmian klimatu zapobiegania ryzyku (wystąpienia kataklizmów) i zarządzania ryzykiem (szybkie reagowanie w przypadku wystąpienia kataklizmów) – wskaźnik: liczba wybudowanych, rozbudowanych albo zmodernizowanych urządzeń ochrony przeciwpowodziowej.
Ochrona środowiska naturalnego – wskaźnik: liczba wybudowanych, rozbudowanych lub zmodernizowanych oczyszczalni ścieków.
Promowanie zrównoważonego transportu i rozwój najważniejszych infrastruktur sieciowych – wskaźnik: długość nowo wybudowanych dróg lub dróg które w wyniku modernizacji podwyższyły swoją klasę.
Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników – wskaźnik: liczba osób które otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej.
Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem – wskaźnik: liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które zostały objęte wsparciem unijnym.
Inwestowanie w edukację, w umiejętności i w uczenie się przez całe życie – wskaźnik: liczba studentów objętych wsparciem w ramach programów współpracy szkół wyższych z przedsiębiorcami.
Wzmacnianie potencjału i skuteczności administracji publicznej – wskaźnik: liczba instytucji administracji publicznej objętych wsparciem w zakresie poprawy standardów zarządzania.

Programy Operacyjne.

Jakie programy operacyjne będą od 1 stycznia 2014r. w Polsce (ma ich nadal być 6):

Infrastruktura i środowisko (budżetowo największy program – ponad 24 miliardy euro).
Inteligentny rozwój (ponad 7 miliardów euro).
Wiedza, edukacja, rozwój (zamiast kapitału ludzkiego, program społeczny – prawie 4 miliardy euro).
Polska wschodnia (wsparcie da 7-u województw wschodnich, 2 miliardy euro).
Polska cyfrowa (niecałe 2 miliardy euro).
Pomoc techniczna (570 mln euro – służą administracji publicznej, które wdrażają środki unijne oraz kampania reklamowa).

Koniec rozdziału PROGRAMOWANIE!!

Zasada partnerstwa to inaczej ścisła współpraca. Została wymyślona z 2 powodów:

Aby było bardziej efektywne i większe wydawanie środków unijnych,
Współodpowiedzialność za przeprowadzane działania.

Sama zasada jest stara, jej korzenie sięgają 57r., przy okazji stworzenia EFS. W ramach funduszy strukturalnych pojawiła się w 88r. ma ona dwie podstawy prawne i jest to wyjątek, bo zwykle w rozporządzeniu jest podstawa. I są to:

Rozporządzenie ogólne – są możliwe dwa poziomy ścisłej współpracy (dwa poziomy stosowania zasady partnerstwa):

Relacje między Komisją Europejską a państwami członkowskimi (zasada partnerstwa w ujęciu wertykalnym),
W ramach każdego państwa członkowskiego (zasada partnerstwa w ujęciu horyzontalnym).

Definicja partnerstwa – w zależności od potrzeb i zgodnie z obowiązującymi przepisami krajowymi, każde państwo członkowskie organizuje partnerstwo z władzami i podmiotami takimi jak (katalog podmiotów z którymi należy współpracować):

Władze publiczne różnych szczebli – zgodnie z rozporządzeniem należy współpracować z władzami:

Regionalnymi,
Lokalnymi,
Miejskimi,
Inne.

Partnerzy gospodarczy i społeczni – to, że należy z nimi współpracować, również pojawiło się w rozporządzeniu. W samym rozporządzeniu nie ma podanych kategorii co się pod nimi rozumie. W naszej polskiej ustawie z 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju zawarty jest taki katalog, i rozumie się przez nich:

Organizacje pracodawców (reprezentatywne organizacje w rozumieniu ustawy o komisji trójstronnej)
Organizacje związkowe,
Samorządy zawodowe,
Izby gospodarcze,
Organizacje pozarządowe,
Jednostki naukowe w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki.

Inne odpowiednie podmioty – rozporządzenie je precyzuje, i są to:

Podmioty reprezentujące społeczeństwo obywatelskie,
Podmioty które zajmują się ochroną środowiska naturalnego,
Podmioty, które działają na rzecz wspierania równości kobiet i mężczyzn.

Warunki stosowania zasady partnerstwa (dołączony w rozporządzeniu):

Państwa członkowskie wyznaczają najbardziej reprezentatywnych partnerów – tak jak najczęściej jest to przyjmowane w funduszach, to chodzi o takie podmioty, które rzeczywiście są głosem danego środowiska (skupiają w swoich strukturach osoby, które … ). Reprezentatywność ma dotyczyć dwóch elementów:

Szczebel z którego pochodzą partnerzy:

Krajowy,
Regionalny,
Lokalny,

Obszaru który jest przedmiotem zainteresowania partnerów:

Obszar gospodarczy,
Społeczny,
Środowiska naturalnego.

Kryteria reprezentatywności są ustalone tylko w jednej ustawie i tylko dla pracodawców i pracowników. Są to postanowienia ustawy o komisji trójstronnej. W Polsce, zgodnie z tą ustawą reprezentatywni są:

Od strony pracowników – za reprezentatywne uznaje się:

Ogólnokrajowe organizacje związkowe,
Ogólnokrajowe zrzeszenia (federacje) związków zawodowych,
Ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje),

Muszą one zrzeszać więcej niż 300 tyś członków będące pracownikami.

Od strony pracodawców – za reprezentatywne organizacje pracodawców uznaje się te, które mają charakter ogólnokrajowy i które zrzeszają pracodawców zatrudniających więcej niż 300 tyś pracowników.

Partnerstwo jest realizowane, z pełnym poszanowaniem odpowiednich kompetencji partnerów. I mówi się, jakie kompetencje należy szanować:

Instytucjonalne,
Prawne,
Finansowe.

Jeżeli ktoś jest partnerem to znaczy, że nie musi wprowadzać zmiany. Należy w pełni szanować działalność podmiotów z którymi współpracę się rozpoczyna.

Partnerstwo odnosi się do wszystkich działań, które są

Przygotowanie programów operacyjnych,
Realizacja (wdrażanie) programów,
Monitorowanie,
Ocena.

Państwa członkowskie, mają możliwość selektywnej współpracy w odniesieniu do tych wszystkich czterech faz. Oznacza to, że współpraca z partnerem może być wdrażana na jednym z tych etapów, nie musi być na wszystkich czterech (jest to stosowanie zasady partnerstwa w praktyce):

Partnerstwo w przygotowaniu programów operacyjnych – umożliwienie partnerom aktywnego udziału w sporządzaniu projektów programów operacyjnych oraz należy prowadzić z nimi konsultacje na temat programów operacyjnych.
Partnerstwo we wdrażaniu – należy umożliwić partnerom udział w wdrażaniu programów. Dla przykładu można tworzyć rozszerzone sieci współpracy.
Partnerstwo w monitorowaniu – najbardziej dostrzegalny przykład stosowania zasady partnerstwa. Konkretnie to udział obowiązkowy partnerów w pracach tzw. komitetów monitorujących. Partnerzy mają równe prawo głosów jak wszystkie inne podmioty, które w ramach tego komitetu funkcjonują.
Partnerstwo w ocenie (ewaluacji). Nie ma szczegółowych informacji jakby należało tego stosować.

Monitorowanie – jest to proces systematycznego zbierania i analizowania informacji na temat programów operacyjnych i informacji ilościowych i jakościowych oraz w aspekcie rzeczowym i finansowym, który to proces ma na celu zapewnienie zgodności wykonywania programów i projektów z wcześniej określonymi celami. Idea monitorowania jest taka, aby w trakcie określania celów, aby na etapie wdrażania sprawdzać, czy udaje się osiągnąć te cele do których dążymy. Jest to proces systematyczny – przez cały okres programowania informacje są zbierane, i różnie się to odbywa, mogą być zbierane w miesięcznych, kwartalnych oraz rocznych okresach. Pisanie raportów jest najpopularniejszą formą i w funduszach według jakiegoś wcześniej określonego wzoru. Informacje zbiera się z 4 punktów widzenia:

Jakościowe – np. jakie tematy przeprowadzanych szkoleń,
Ilościowa – np. ile osób zostało przeszkolonych,
Aspekt finansowy i rzeczowy – np. jaki budżet był przeznaczony na szkolenia, oraz jaki konkretny produkt powstał, czyli np. liczba szkoleń.

Na drugim etapie, monitorowanie obejmuje … .Zbiera informacje, analizuje i proponuje działania naprawcze (to jest rola instytucji zarządzających). Monitorowanie spoczywa na dwóch rodzajach podmiotów: komitetów monitorujących oraz instytucji zarządzających. U nas w Polsce dla każdego programu operacyjnego powołano komitet monitorujący. Powołano je w drodze zarządzeń odpowiednich ministrów. I to właśnie w tych komitetach najlepiej widać pracę partnerów.

Postanowienia rozporządzenia dotyczącego EFS-u.

Rozporządzenie mówi tak: instytucja zarządzająca każdym programem operacyjnym zachęca do odpowiedniego udziału partnerów społecznych oraz organizacji pozarządowych, w działaniach finansowanych z tego funduszu. Partnerzy społeczni są grupą uprzywilejowaną w ramach EFS-u. są im przydzielane odpowiednie kwoty na tzw. budowę zdolności, w tym np. na szkolenia, na tworzenie sieci współpracy. Organizacje pozarządowe – im umożliwia się dostęp do finansowania działalności, w szczególności w dziedzinie integracji społecznej, równości płci i równości szans. Dlatego powstały raporty, które mają pomóc … . Czynniki sprzyjające , które powodują, że organizacje ubiegają się o środki z funduszy strukturalnych:

Środki które mają duży wpływ:

Znajomość metody projektowej i doświadczenie w pracy projektowej (myślenie w kategoriach celów, działań i rezultatów),
Doświadczenie w aplikowaniu o fundusze,
Dostęp do informacji oraz infrastruktury wspomagającej informację, mamy tu 9 różnych działań, które mają pomóc organizacjom, 3 najważniejsze, które powodują, że organizacje starają się o środki unijne

Podejmowanie systematycznych działań związanych z poszukiwaniem możliwych źródeł finansowania organizacji,
Szkolenia związane z funkcjonowaniem organizacji, np. budowanie zespołu, czy zarządzanie finansami,
Planowanie strategiczne (tworzenie oficjalnych dokumentów, planów działania, na co najmniej dwa lata z wyprzedzeniem),

Poziom współpracy z partnerami zewnętrznymi – te organizacje które mają partnerów zewnętrznych, częściej się starają o środki unijne, np.. samorząd lokalny
Kultura organizacyjna.

Czynniki, które mają niewielki wpływ:

Przynależność do zrzeszeń i federacji.
Doświadczenie w startowaniu w przetargach organizowanych przez samorząd.

Wykład V – 11.01.2014r.

ZASADA DODATKOWOŚCI

Wkłady z funduszy strukturalnych nie mogą zastępować publicznych lub równoważnych wydatków strukturalnych ponoszonych przez państwo członkowskie. (FS ma odrębną zasadę – warunkowości). Sformułowanie „nie zastępują” ma dwa wymiary:

Pozyskiwanie pomocy z funduszy strukturalnych nie może prowadzić do zmniejszenia dotychczasowych wydatków krajowych na obszary finansowane z tych funduszy,
Wsparcie z funduszy strukturalnych może stanowić tylko i wyłącznie uzupełnienie środków zwiększając całkowitą pulę środków przeznaczonych na fundusz określonych działań.

Powód wprowadzenia tej zasady: aby środki z UE miały rzeczywisty wpływ na gospodarki państw członkowskich i nie zapełniały tzw. „dziury budżetowej”.

Wydatki publiczne – to publiczny wkład w finansowanie operacji (pojęcie które zgodnie z nowym rozporządzeniem obejmuje nowy projekt lub grupę projektów) pochodzący z budżetu: państwa, władz regionalnych, władz lokalnych, UE (środki, gdzie dany kraj pozyskał wcześniej środki z Unii i stał się on wydatkiem publicznym), związany z funduszami strukturalnymi i funduszem spójności oraz wszelkie wydatki o podobnym charakterze.

Wydatek o podobnym charakterze – każdy wkład w finansowanie operacji pochodzący z budżetu podmiotów prawa publicznego lub stowarzyszeń lub związków, jednej lub więcej władz regionalnych lub lokalnych, lub podmiotów prawa publicznego które są zobowiązane stosować prawo zamówień publicznych.

Weryfikacja zasady dodatkowości – sprawdzanie czy państwa członkowskie nie łatają dziury budżetowej środkami z Unii. To sprawdzanie odbywa się w 3 etapach:

tzw. weryfikacja ex ante (przed) – przed rozpoczęciem okresu programowania. Podejmowane są tu dwa rodzaje działań:

określanie rodzaju wydatków publicznych, które będą uwzględniane przy tej weryfikacji (trzeba sprawdzić na co państwa członkowskie wydają środki finansowe; rodzaj wydatków publicznych), następuje przez opracowanie listy wydatków publicznych dla 2-óch okresów programowania, tego który się kończy, i tego który ma się zacząć, opracowuje się ją po to, aby można było zgromadzić porównywalne dane. Wydatki publiczne dzieli się na 4 kategorie:

wydatki na tzw. infrastrukturę podstawową – tą która jest konieczna aby społeczeństwo i gospodarka mogły funkcjonować, np. ochrona zdrowia, transport, edukacja, energetyka, zaopatrzenie w wodę,
wydatki publiczne na zasoby ludzkie – na szkolenia, na badania i rozwój, wydatki na edukację ale inwestycyjne (budowa czegoś, szkół, gimnazjów),
sektor produkcyjny – promowanie działalności i wsparcie działalności gospodarczej, np. na budowa infrastruktury różnego rodzaju,
inne wydatki – np. wsparcie rozwoju regionalnego, wsparcie dla regionów, w szczególności w zakresie pomocy technicznej.

Określenie kategorii i poziomu wydatków, sprawdza się poziom – musi być przynamniej równy kwocie wydatków realnie poniesionych w poprzednim okresie programowania. Poziom wydatków realnych który musi być utrzymany, utrzymuje się go, ale z uwzględnieniem 2-óch warunków - makroekonomicznych (czyli np. bierze się pod uwagę dodatkowe okoliczności jak np. kryzys), i inne szczególne uwarunkowania jak np. powodzie, kataklizmy. Rodzaje wydatków publicznych i ich poziom jest jednym z elementów decyzji jaką wydaje Komisja która zatwierdza umowę partnerską (to, na co państwo się z Unią umówiło, jest jednym z elementów decyzji).

określenie poziomu tych wydatków – w jakiej wysokości wydatkowanie ma być utrzymane.
Weryfikacja w połowie okresu programowania – uznaje się, że ta zasada jest utrzymana jeżeli średnio roczne wydatki publiczne na te wszystkie kategorie osiągnęły poziom średnio-rocznych wydatków publicznych z połowy poprzedniego okresu programowania. Jeżeli nastąpiły jakieś szczególne okoliczności, i państwo członkowskie nie trzymało poziomu wydatków z zeszłego roku, i ma odpowiednią argumentację, to Komisja wydaje nową decyzję która zatwierdzi ten nowy poziom wydatków publicznych (pojawia się nowa zasada prawna).

Weryfikacja ex post (weryfikacja okresu programowania który się zakończył w 2012r. będzie miała miejsce dopiero w 2016r.). celem tej weryfikacji ex post jest porównanie rzeczywistych wydatków publicznych lub równoważnych, które były poniesione w państwach członkowskich z wydatkami które były zakładane na etapie weryfikacji ex ante. Jeżeli państwo członkowskie utrzymało poziom wydatków z założonymi, to Komisja nie podejmuje żadnych działań, jeżeli zaś nie było utrzymane, i nie będzie w stanie uzasadnić dlaczego nie przestrzegała tej zasady, to Komisja wszczyna procedurę, która nazwana jest w … w efekcie przeprowadzenia której UE może anulować część lub całość środków przyznanych z funduszy strukturalnej (oznacza to, że trzeba je będzie zwrócić). Jest specjalne rozporządzenie, w którym jest opisane na jakich zasadach państwa członkowskie będzie musiała zwrócić środki finansowe.