Edgar Rice Burroughs

Tarzan wśród małp

Przekład Władysław Kierst

Tytuł oryginału Tarzan of the Ape

Rozdział I
Na morzu

Niniejszą historię posłyszałem od osoby, której nie zależało wcale na tym, aby mnie lub kogokolwiek z nią zapoznać. Mój współbiesiadnik zaczai ją opowiadać przy kieliszku rozweselającego, dobrego wina — tak dowiedziałem się na początku, a później, gdy wzbraniałem się dać jej wiarę, dowiedziałem się następnie i reszty tej dziwnej historii.

Gdy mój gość, opowiedziawszy mi już wiele, spotkał się z moim niedowierzaniem, uniosła go próżność i ta zastąpiła pierwiastkowe działanie starego wina. Chcąc mnie przekonać, wydobył on i okazał pisane dokumenty, zwietrzały stary manuskrypt i suche raporty urzędowe Brytyjskiego Urzędu Kolonialnego, na poparcie prawdziwości wielu ważnych szczegółów ciekawej swej opowieści.

Nie twierdzę, że historia ta jest prawdziwą, gdyż nie byłem naocznym świadkiem wydarzeń, które opisuję, lecz ten fakt, że opowiadając ją wam, użyłem zmyślonych nazwisk osób działających, dostatecznie dowodzi szczerości mej wiary, że mogłaby być prawdziwą.

Pożółkłe, spleśniałe karty dziennika, spisanego przez człowieka, od dawna zmarłego, i raporty Urzędu Kolonialnego doskonale zgadzały się z opowieścią mego współbiesiadnika. Powtarzam przeto historię tak, jak zdołałem złożyć całość z tych różnorodnych źródeł.

Jeżeli, czytelniku, nie wyda ci się ona prawdopodobną, zgodzisz się przynajmniej w tym ze mną, że jest jedyną w swoim rodzaju, oryginalną i ciekawą.

Z papierów Urzędu Kolonialnego i z diariusza zmarłego dowiadujemy się, że pewien angielski szlachcic, którego zwać będziemy Janem Claytonem, lordem Greystoke, otrzymał od rządu poufne polecenie zbadania stosunków pewnej kolonii brytyjskiej na zachodnim pobrzeżu Afryki. Było wiadomo, że z mieszkańców tej kolonii inne państwo europejskie rekrutowało sobie żołnierzy dla swojej armii terytorialnej, której używało jedynie w celu wymuszania zbiorów gumy i kości słoniowej od dzikich plemion zamieszkujących wzdłuż brzegów rzeki Kongo i Aruwimi.

Mieszkańcy brytyjskiej kolonii uskarżali się, że wielu z młodzieży dało się zwieść pięknymi i świetnymi obietnicami, lecz że z ich liczby nikt prawie nie wracał do swych rodzin.

Anglicy, zamieszkali w Afryce, posuwali się nawet jeszcze dalej w swych oskarżeniach. Twierdzili mianowicie, że ludność czarna znosiła prawdziwą niewolę, że gdy termin zaciągów minął, oficerowie biali nadużywali nieświadomości swych czarnych żołnierzy i przekonywali ich, że mają jeszcze długie lata do odsłużenia.

Dlatego Urząd Kolonialny powołał Jana Claytona na nowe stanowisko w Afryce Zachodniej, a tajne jego instrukcje wskazywały mu za cel główny staranne zbadanie nieuczciwego traktowania czarnych poddanych brytyjskich przez oficerów innego, zaprzyjaźnionego państwa. Cel jednak, w jakim Clayton został wysłany, nie ma większego znaczenia w niniejszej opowieści, gdyż Clayton nie dokonał wcale swego zadania, a nawet wcale nie dotarł do miejsca swego przeznaczenia.

Clayton był Anglikiem tego typu, który wyobraźnię chętnie łączy z wielkimi wypadkami historycznymi na licznych polach zwycięskich bitew — człowiekiem silnych nerwów, dzielnym i wybitnym, zarówno pod względem umysłowym, moralnym i fizycznym.

Z postawy był wzrostu wyżej średniego, oczy miał szare, rysy twarzy regularne, wyraziste, zręczność ruchów znamionowała w nim silne zdrowie zahartowane latami ćwiczeń wojskowych.

Ambicja odegrania roli na polu politycznym skłoniła go do poczynania starań o przeniesienie z szeregów armii do urzędu kolonialnego, i oto widzimy, że otrzymał on, choć był jeszcze młodym, trudną i ważną misję w służbie rządowej.

Gdy otrzymał to stanowisko, doznał jednocześnie uczucia dumy i trwogi. Wyróżnienie wydawało mu się dobrze zasłużoną nagrodą za pracę i służbę wojskową i jako jeden ze szczebli drabiny prowadzącej do stanowisk jeszcze ważniejszych i bardziej odpowiedzialnych; z drugiej jednak strony zaledwie trzy miesiące temu pojął za żonę szlachetną Alicję Rutherford i myśl, że piękną i młodą jego żonę czekają niebezpieczeństwa i zupełny brak towarzystwa w podzwrotnikowej Afryce, napełniała go trwogą.

Przez wzgląd na żonę Clayton zamierzał zrzec się stanowiska, lecz ona nie chciała się na to zgodzić. Przeciwnie, nalegała na to, żeby stanowisko przyjął i zabrał ją ze sobą.

Matki, bracia i siostry, ciotki i dalsi krewni mieli także coś do powiedzenia, jak postąpić należało, lecz o tym, jakie były ich rady, opowieść nasza milczy.

Wiemy tylko, że pewnego pięknego poranku w maju 1888 roku Jan lord Greystoke i pani Alicja odpłynęli z Dover, udając się do Afryki.

W miesiąc później przybyli do portu Freetown, gdzie wynajęli niewielki okręt, „Fuwaldę”, który miał ich zawieźć na miejsce przeznaczone.

I tu Jan lord Greystoke i pani Alicja, jego małżonka, zginęli bez wieści z oczu ludzkich.

W dwa miesiące, licząc od czasu, kiedy zarzucili kotwicę w Freetown, a później opuścili port, pół tuzina brytyjskich okrętów wojennych przeszukiwało południowy Atlantyk, aby odszukać ślady zaginionych i ich niewielkiego statku. Wkrótce potem znaleziono szczątki jakiegoś statku na brzegach wyspy Świętej Heleny, co kazało przypuszczać, że „Fuwalda” zatonęła z całą załogą. Wskutek tego poszukiwania, dopiero co rozpoczęte, zostały wstrzymane, chociaż nadzieja tliła się jeszcze przez czas długi w sercach tęskniących za zaginionymi.

„Fuwalda” był to statek o pojemności około 100 ton, typu statków często spotykanego w handlu nadbrzeżnym na południowym Atlantyku, których załoga składa się z wszelkiego rodzaju wyrzutków, morderców, którzy uniknęli szubienicy, rozbójników rozmaitych ras i narodowości.

„Fuwalda” nie była wyjątkiem z reguły. Oficerowie jej byli to ludzie wypróbowani we wszystkich przygodach, okrutni w postępowaniu ze służbą okrętową. Kapitan, człowiek zresztą dobrze świadomy swego morskiego rzemiosła, wzbudzający nienawiść swych podwładnych, obchodził się brutalnie ze swymi ludźmi. Znał on, a przynajmniej używał wobec nich tylko dwu argumentów — pręta i rewolweru — prawdopodobnie różnorodne zbiorowisko ludzi, których miał, nie łatwo mogłoby zrozumieć jakieś inne dowody.

Wobec takiego stanu rzeczy, już na drugi dzień po wypłynięciu z Freetown, Jan Clayton i jego młoda żona byli świadkami takich scen na pokładzie „Fuwaldy”, jakie, zdawało się im, mogły się zdarzyć w sensacyjnych opisach przygód morskich, spotykanych tylko w książkach.

Już rankiem nazajutrz utworzyło się pierwsze ogniwo tego łańcucha wydarzeń, które miały stworzyć wyjątkowe warunki życia jednej, nie urodzonej jeszcze wtedy, ludzkiej istoty, życie takie, jakiego nie znają ludzkie dzieje.

Dwaj majtkowie myli pokład „Fuwaldy”, pierwszy porucznik pełnił służbę, gdy kapitan począł rozmawiać z Claytonem i jego żoną.

Ludzie, zajęci myciem, posuwali się tyłem ku osobom tym, zajętym rozmową i patrzącym w stronę przeciwną. Przybliżali się coraz bliżej, aż jeden z nich znalazł się tuż za kapitanem. Jeszcze jedna chwila, i gdyby przesunął się był obok kapitana, cała nasza dziwna historia może by się nie przytrafiła.

Lecz właśnie w owej chwili oficer obrócił się, żegnając lorda Greystoke i jego żonę. Czyniąc to, potknął się o majtka i upadł na pokład, wywracając kubeł z wodą, przy czym unurzał się w brudnej wodzie.

Przez krótką chwilkę scena wydawała się śmieszną jedynie, lecz tylko przez chwilkę. Wyrzucając z siebie potok przekleństw, kapitan, z twarzą nabrzmiałą od złości, powstał na nogi i potężnym uderzeniem zwalił majtka na ziemię.

Był to człowiek niewielkiego wzrostu, w starszym wieku — tym jaskrawszym był brutalny czyn kapitana. Drugi za to majtek nie był ani drobnej postawy, ani wiekowy, przeciwnie, był to człowiek niedźwiedzich rozmiarów, z dziko wyglądającymi czarnymi wąsami i wielkim jak u wołu karku, osadzonym na potężnych ramionach.

Ten, spostrzegłszy, że jego towarzysz upadł, pochylił się całym ciałem i wydając cichy warkot, przyskoczył do kapitana i jednym potężnym ciosem zwalił go na kolana.

Twarz kapitana ze szkarłatnej stała się kredowobiała — gdyż był to bunt przeciw władzy; z buntami miał on już dawniej do czynienia i uśmierzał je i przedtem. Nie tracąc czasu na podnoszenie się na nogi, wyjął rewolwer z kieszeni i zmierzył wprost w wielką masę muskułów sterczącą przed nim. Chociaż jednak ruchy jego były szybkie, Clayton, który również był żwawy, zdążył wdać się w okamgnieniu w sprawę, wskutek czego kula, która miała ugodzić serce majtka, trafiła go w nogę, gdyż lord Greystoke szarpnął ręką kapitana, gdy broń zabłysła w słońcu.

Nastąpiły wymówki pomiędzy Claytonem i kapitanem. Clayton oświadczył kapitanowi, że uważa za godną potępienia brutalność jego postępowania w stosunku do załogi i że nie myśli godzić się na takie jego zachowanie się, dopóki on i pani Greystoke są pasażerami na okręcie.

Kapitan miał zamiar dać gniewną odpowiedź, lecz pomyślawszy, obrócił się na pięcie i odszedł z miną ponurą na tył statku.

Nie chciał on wchodzić w zatarg z przedstawicielem rządu angielskiego, gdyż potężna ręka tego rządu rozporządzała narzędziem kary, które on sobie ważył i przed którym czuł respekt — dalekonośną angielską marynarką.

Dwaj majtkowie po pewnej chwili ochłonęli: starszy z nich pomógł wstać młodszemu rannemu koledze. Olbrzym, znany wśród swoich pod przezwiskiem Czarnego Michała, z wielką ostrożnością popróbował oprzeć się na nodze, a widząc, że może ona go unieść, zwrócił się do Claytona z wyrazami niezręcznej podzięki.

Jakkolwiek ton jego słów był cierpki, czuć w nich było wdzięczność. Gdy skończył krótkie swe przemówienie, obrócił się i odszedł ku przedniej wieży statku, okazując widoczną chęć przerwania wszelkiej dalszej rozmowy.

Nie widać go było przez parę dalszych dni, a przez ten czas kapitan miał dla załogi tylko cierpkie na ustach wyrazy, gdy z obowiązku zmuszony był przemawiać do kogokolwiek.

Clayton z żoną w dalszym ciągu stołowali się w jego kajucie tak, jak czynili dawniej, przed opisanym tu wydarzeniem, lecz teraz kapitan wyszukiwał sobie widocznie w tym czasie obowiązkowe zajęcia, aby nie zasiąść do obiadu wspólnie.

Inni oficerowie statku byli to ludzie nieokrzesani, niewiele co wyżej stojący pod względem ogłady nad nędzną załogą, którą pomiatali, i radzi byli, że mogli unikać zbliżenia się z wykwintnym, angielskim lordem i jego żoną. W ten sposób młodzi małżonkowie byli jakby odosobnieni.

Taki stan rzeczy, sam przez się, zupełnie dogadzał ich życzeniom, lecz pociągał za sobą pewnego rodzaju wyłączenie z życia małego statku, nie dając im możności uczestniczenia w codziennych wydarzeniach, które miały wkrótce doprowadzić do krwawej tragedii.

W całej atmosferze panującej wśród załogi było coś, trudno dającego się określić, co wróżyło nieszczęście. Zewnętrznie życie mało co zmieniło się na małym statku, lecz młoda para czuła, że zbliża się niebezpieczeństwo, chociaż o tym nie mówili ze sobą.

Następnego dnia od zranienia Czarnego Michała, Clayton wstąpił właśnie na pokład w chwili, gdy czterech majtków niosło zwisające ciało jednego z ludzi załogi, a pierwszy porucznik stojąc z potężnym prętem w ręku, spoglądał na tę kupkę zgorzkniałych marynarzy.

Clayton nie rozpytywał się o znaczenie tej sceny — nie miał potrzeby — lecz następnego dnia, gdy na horyzoncie ukazały się widoczne zarysy wielkiego brytyjskiego okrętu wojennego, postanowił zażądać, aby jego i jego żonę odesłano na okręt, gdy niepokój jego wciąż wzrastał i to przekonanie, że dalsze pozostawanie na posępnej „Fuwaldzie” skończyć się musi.

W południe zbliżyli się do okrętu na dystans, dogodny do rozmowy, lecz gdy Clayton już prawie zdecydował się zażądać od kapitana, aby go przewieziono, spostrzegł nagle śmieszność podobnego żądania. Jakie powody mógł przedstawić oficerowi, dowodzącemu okrętem Jej Królewskiej Mości, dla wytłumaczenia żądania, że chce z powrotem wracać tam, skąd przybywał.

Cóż bowiem będzie, jeśli powie, że na jego statku dwu niekarnych majtków zostało źle potraktowanych przez oficera. Wyśmieją jego i podany przezeń powód, a chęć opuszczenia statku przypiszą jednej przyczynie — tchórzostwu.

Jan Clayton, lord Greystoke, nie zażądał przeto, aby go przewieziono na brytyjski okręt wojenny i w południowej porze był świadkiem, jak górne jego części rozpływały się na dalekim widnokręgu. Działo się to już wtedy, gdy dowiedział się czegoś nowego, co mu okazało, że jego niepokój był zupełnie usprawiedliwiony. Nowa wiadomość zmusiła go do przeklinania fałszywej swej dumy, która powstrzymała go przed kilku godzinami od szukania bezpiecznego schronienia dla młodej małżonki na statku wojennym, gdy schronienie było tuż blisko, które teraz znikało już bezpowrotnie.

W samo południe stary majtek, którego powalił kilka dni temu kapitan, czyścił klamki; przy robocie zbliżył się on do miejsca, gdzie na brzegu statku stali Clayton z żoną, przypatrując się zarysom wielkiego okrętu wojennego. Zbliżywszy się tuż blisko do Claytona, przemówił cichym szeptem:

— Nastąpi zapłata, panie, za załogę, i zważ moje słowo, nastąpi zapłata.

— Co chcesz powiedzieć, mój przyjacielu? — zapytał Clayton.

— Co, czy nie widzieliście, co się dzieje? Czy nie słyszeliście, że ten diabelski pomiot, kapitan i jego towarzysze, gaszą kwitnące życie ludzi?

— Dwie rozbite głowy wczoraj, a trzy dziś. Czarny Michał prawie zupełnie się poprawił, nie jest to człowiek, który mógłby to znosić. Zauważ moje słowo, panie.

Chcesz powiedzieć, człowieku, że załoga zamyśla bunt?

— Bunt! — wykrzyknął stary. — Bunt! Śmierć będzie, panie, zauważ me słowo, panie.

— Kiedy?

— To przyjdzie, to przyjdzie, lecz ja nie powiem kiedy; już i tak powiedziałem zbyt wiele, lecz ponieważ był pan dobry w ów dzień, sądziłem, że dobrze będzie was uprzedzić. Lecz trzymajcie język, a gdy posłyszycie strzały, schodźcie na dół i pozostawajcie tam.

— To już wszystko, tylko trzymajcie język albo wsadzą wam pigułkę pomiędzy żebra, zauważ moje słowo, panie. — I stary majtek, czyszcząc w dalszym ciągu klamki, oddalił się od miejsca, gdzie stał Clayton z żoną.

— Diablo miła perspektywa, Alicjo — rzekł Clayton.

— Musisz ostrzec natychmiast kapitana, Janie. Być może, da się jeszcze uprzedzić nieszczęście — odpowiedziała Alicja.

— Sądzę, że powinienem to zrobić, jednak z czysto egoistycznych motywów mam zamiar „trzymać język”. Cokolwiek tamci zrobią, oszczędzą nas, uznając, że wystąpiłem w obronie ich towarzysza Czarnego Michała: skoro jednak spostrzegą, że ich zdradziłem, nie będzie dla nas zmiłowania, Alicjo.

— Masz tylko jedną drogę, drogę obowiązku, Janie, a ta droga każe bronić urzędowej władzy. Jeżeli nie uprzedzisz kapitana, staniesz się współwinnym tego, co nastąpi, jak gdybyś dopomagał zmowie i brał czynny udział w jej wykonaniu.

— Nie rozumiesz tej sprawy, droga moja — odpowiedział Clayton. — Ciebie ocalić mam na myśli, i to jest moim najpierwszym obowiązkiem. Kapitan sam sprowadził tę biedę na swą głowę, dlaczego miałbym narażać swą żonę na niewypowiedziane okropności, usiłując — według wszelkiego prawdopodobieństwa — na próżno ocalić go od skutków jego szaleństwa? Nie masz wyobrażenia, droga moja, co może nastąpić, jeżeli ta banda bandytów owładnie „Fuwaldą”.

— Obowiązek jest obowiązkiem, mój mężu, i żadne wykrętne rozumowanie nie może go odmienić. Marna byłaby to ze mnie żona angielskiego lorda, gdybym stała się winna przezeń zejścia z drogi wyraźnego obowiązku. Zdaję sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie nam grozi, i potrafię spojrzeć mu w oczy wraz z tobą — a zniosę niebezpieczeństwo łatwiej niż hańbę wspomnienia, że było w twej mocy uprzedzić nieszczęście, gdybyś nie zapomniał o swoim obowiązku.

— Niech więc będzie tak, jak chcesz, Alicjo — odpowiedział Clayton, uśmiechając się. — Być może — niepotrzebnie się trwożę. Chociaż nie podoba mi się to, co się dzieje na statku, być może sytuacja nie jest tak zła, jak się obawiam. Możliwe, że stary majtek wygłosił tylko życzenia swego złego serca, a nie mówił tego, co w rzeczywistości nastąpi.

— Bunt na otwartym morzu było to wydarzenie dość częste sto lat temu, lecz w roku pańskim 1888 jest to rzecz bardzo mało prawdopodobna.

— Lecz oto kapitan idzie do swojej kajuty. Chciałbym ostrzec go i zwalić sobie ten ciężar z głowy, gdyż nie mam zamiaru wdawać się z tym brutalem w długie rozmowy.

Mówiąc tak, Clayton posunął się niedbale w kierunku korytarza, którym przeszedł kapitan, i za chwilę stukał do jego drzwi.

— Proszę wejść — dał się słyszeć gruby głos zgorzkniałego kapitana.

A gdy Clayton wszedł i zawarł za sobą drzwi, kapitan zapytał:

— O cóż to chodzi?

— Przyszedłem, aby opowiedzieć rozmowę, jaką dziś słyszałem, gdyż sądzę, że chociaż może ona nie mieć znaczenia, jednakże dobrze będzie, jeżeli pan zostanie uprzedzony. Krótko mówiąc, ludzie na statku obmyślają bunt i mord.

— To kłamstwo! — wykrzyknął kapitan. — Jeżeli pan mieszasz się znowu do utrzymania dyscypliny na statku i wtrącasz się do nie swojej rzeczy, musisz przyjąć odpowiedzialność za następstwa, do pioruna. Nie obchodzi mnie to, czy pan jest lordem czy nie. Tu na statku ja jestem kapitanem i nadal proszę nie wtrącać swego nosa do moich spraw.

Wypowiedziawszy tę przemowę uniósł się do takiej wściekłości, że stał się purpurowym na twarzy i ostatnie wyrazy wypowiedział krzykiem, zaznaczając swe uwagi głośnym uderzeniem w stół ogromną swą pięścią i wygrażając Claytonowi swą drugą ręką.

Rozdział II
Schronisko na dzikim lądzie

Niedługo wypadło czekać. Już następnego rana, gdy Clayton wyszedł na pokład na zwykłą przechadzkę przed śniadaniem, rozległ się wystrzał, a za nim następny i następny.

Widok, jaki nasunął się ich oczom, potwierdził najgorsze obawy. Naprzeciwko niewielkiej garstki oficerów była cała zbieranina załogi okrętowej, a na jej czele stał Czarny Michał.

Na pierwszy strzał z szeregów oficerskich ludzie rozbiegli się, szukając zasłony, i z punktów dogodnych, spoza masztów, wieży okrętowej i kajut, odpowiadali na ogień pięciu ludzi, którzy reprezentowali znienawidzoną władzę okrętową.

Dwaj ludzie padli od strzałów z rewolweru kapitana. Leżeli tam, gdzie padli, wśród walczących.

Nagle pierwszy oficer upadł na twarz, a na głos komendy Czarnego Michała krwi chciwe ordynusy natarli na pozostałych czterech. Załoga zdołała zaopatrzyć się tylko w sześć rewolwerów, większość uzbrojona była w bosaki, siekiery, toporki i oskardy.

Kapitan wystrzelił swój magazyn i nabijał ponownie rewolwer w chwili, gdy nastąpiło natarcie. Broń drugiego oficera zacięła się, z dwu więc tylko rewolwerów można było strzelać do buntowników, gdy ci szybko zbliżali się do oficerów. Ci zaczęli się cofać przed rozwścieczonymi napastnikami.

Z obu stron słychać było wymysły i straszne przekleństwa. Przekleństwa te, odgłosy strzałów, krzyki i jęki ranionych, czyniły pokład „Fuwaldy” podobnym do domu furjatów.

Zanim oficerowie zdążyli cofnąć się na dwadzieścia kroków, dosięgli ich ludzie. Olbrzymi Murzyn rozwalił siekierą głowę kapitana od czoła do podbródka, a chwilę później i inni upadli zabici lub ranni. Krótką i okropną była robota zbuntowanej załogi „Fuwaldy”. Przez cały czas walki Jan Clayton stał w pobliżu, opierając się niedbale na barierce i puszczając w zamyśleniu dym z cygara, jak gdyby był świadkiem obojętnej partii krykieta.

Gdy ostatni oficer poległ, Clayton zrozumiał, że należy jak najprędzej wracać do żony. aby kto z załogi nie dostał się do niej samotnej.

Aczkolwiek zachowywał spokój i obojętność, Clayton czuł w duszy obawę i był podrażniony, gdyż obawiał się o bezpieczeństwo swej żony, wśród tych dzikusów, w których ręce los ich tak nielitościwie rzucił.

Gdy obrócił się, chcąc zejść po schodkach, ze zdziwieniem spostrzegł swą żonę, stojącą tuż przy jego boku.

— Od jak dawna jesteś tutaj, Alicjo?

— Od początku — odpowiedziała. — Jakie to straszne, jakie straszne! Czego możemy oczekiwać z rąk takich ludzi?

— Śniadania, sądzę — odrzekł z uśmiechem, chcąc śmiałością usunąć jej bojaźń.

— Przynajmniej chcę ich o nie poprosić. Chodź ze mną, Alicjo. Musimy im okazać, że oczekujemy grzecznego traktowania.

Ludzie tymczasem, otoczywszy zabitych i rannych oficerów i nie okazując ani zajadłości, ani litości, zebrali się, by wyrzucić zarówno jeszcze pozostających przy życiu, jak i zabitych w morze. Z równie zimnym sercem pozbyli się rannych z własnych swych szeregów i ciał trzech marynarzy, którym łaskawa Opatrzność darowała natychmiastową śmierć od kul oficerskich.

W tym momencie jeden majtek z załogi spostrzegł zbliżających się Claytona z żoną i z okrzykiem: „Jeszcze dwoje na strawę dla ryb” skierował się ku nim z podniesioną siekierą.

Lecz Czarny Michał poskoczył jak błyskawica; majtek rozciągnął się na ziemi, dostawszy kulą w plecy, zanim przebiegł pół tuzina kroków.

Głośnym krzykiem Czarny Michał ściągnął na siebie uwagę innych i wskazując na lorda i lady Greystoke, rzekł:

— Ci tam, to moi przyjaciele, zostawić ich w spokoju. Zrozumiano?

— Ja jestem teraz kapitanem okrętu i co ja mówię, to będzie miało posłuch — dodał, zwracając się do Claytona: — Pilnujcie siebie, a nikt wam krzywdy nie uczyni — i spojrzał groźnie swych towarzyszy.

Państwo Clayton tak dobrze zastosowali się do rozkazu Czarnego Michała, że od tej chwili mało co widzieli ludzie z załogi i nic nie wiedzieli o tym, jakie ci mieli plany.

Od czasu do czasu dochodziły ich uszu odgłosy starć i sporów wśród zbuntowanych, a dwukrotnie posępny zgrzyt broni palnej rozległ się w cichym powietrzu. Jednak Czarny Michał był odpowiednim dowódcą dla tej różnorodnej zbieraniny bandytów i trzymał ich w mocnych dłoniach.

Na piąty dzień po wymordowaniu oficerów, ujrzano ląd. Czy była to wyspa, czy kontynent, Czarny Michał nie wiedział, lecz oświadczył on Claytonowi, że jeżeli po zbadaniu okaże się, że miejsce to można było zamieszkać, wysadzeni będą, on i jego żona, na brzeg wraz z bagażami.

— Potraficie sobie poradzić przez kilka miesięcy — tłumaczyli — a my tymczasem będziemy mogli dotrzeć do jakichś brzegów nie zamieszkanych i rozproszyć się. Ja wtedy postaram się o to, aby wasz rząd dowiedział się, gdzie jesteście i przyślą po was okręt wojenny, który was zabierze.

— Nie mamy nic przeciwko wam, lecz trudno byłoby wysadzić was w jakim kraju cywilizowanym, bez narażenia się na szereg pytań, a nikt z nas nie potrafiłby dać zbyt jasnych odpowiedzi.

Clayton sprzeciwił się, wykazując nieludzkość takiego postępowania, aby pozostawić ich na nieznanych brzegach, na łasce dzikich zwierząt, a być może jeszcze dzikszych ludzi.

Lecz słowa jego nic nie sprawiły, a tylko rozdrażniły Czarnego Michała. Był więc zmuszony do rezygnacji. Pozostawało tylko wyzyskać, co było można.

Około godziny trzeciej po południu zbliżyli się do pięknego lesistego pobrzeża naprzeciw zatoki zamkniętej lądem.

Czarny Michał wysłał łódź z ludźmi, by zbadali wejście do zatoki dla zapewnienia się, czy „Fuwalda” da się przeprowadzić przez wejście.

W niespełna godzinę powrócili ludzie i oznajmili, ze woda jest głęboka zarówno w przejściu, jak i dalej w małej zatoce.

Zanim się ściemniło, statek stał już spokojnie na kotwicy, zapuszczonej w łono cichej, podobnej do zwierciadła, powierzchni zatoki.

Pobrzeże porosłe było piękną, podzwrotnikową zielonością, a w dali widać było pagórkowatą okolicę, pokrytą prawie całkowicie pierwotnym lasem.

Nie można było spostrzec znaków ludzkiego życia. Obfitość jednak ptaków i zwierząt, które od czasu do czasu nasuwały się oczom majtków, stojących na pokładzie „Fuwaldy”, oraz błysk małej rzeczki, wylewającej swe wody do zatoki, zapewniając zapasy świeżej wody, wskazywały, że ziemia ta łatwo mogła dać utrzymanie ludziom.

Kiedy ciemności opadły na ziemię, Clayton i pani Alicja wciąż jeszcze stali na statku, przyglądając się w milczeniu miejscu swego przyszłego zamieszkania. Z ciemnych cieniów potężnego lasu słychać było głosy dzikich zwierząt — głęboki ryk lwa, a czasami ostry skowyt pantery.

Żona przytuliła się do męża, przerażona myślą o czekających ich okropnych nocach w ciemnościach, gdy pozostaną samotni na tym dzikim i pustym pobrzeżu.

Późnym wieczorem przybył do nich Czarny Michał, chcąc zawczasu uprzedzić ich, by przygotowali się do wylądowania nazajutrz. Próbowali namówić go, żeby zawiózł ich na jakie inne, bardziej gościnne brzegi, leżące w pobliżu okolic cywilizowanych, skąd mogliby mieć nadzieję dostania się do przyjaciół. Jednakowoż ani prośby, ani groźby, ani obietnice nagrody nic nie sprawiły.

Ja jestem jedynym człowiekiem na pokładzie, który woli was ocalić, niż widzieć waszą śmierć, od czego zależy nasze bezpieczeństwo. Ja wiem, że wasza śmierć uwolniłaby nas od obawy o własną szyję, lecz Czarny Michał jest człowiekiem, który nie zapomina wyświadczonego mu dobrodziejstwa. Ocalił mi pan życie, za to chcę ocalić życie wasze, lecz jest to wszystko, co mogę uczynić.

— Ludzie nie zgodzą się na nic więcej; jeżeli nie wysadzimy was w najbliższym czasie, mogą odmienić się umysły, a nawet mogą pożałować wam i tego. Ja każę wyładować wszystkie wasze rzeczy, nie zatrzymując naczyń kuchennych, i dam pewną ilość starych żagli na namioty i dostateczną ilość żywności, byście mogli wyżyć, póki nie znajdziecie owoców i zwierzyny.

— Mając broń palną dla bezpieczeństwa, będziecie mogli tu mieszkać dość łatwo i doczekać się, aż nadejdzie pomoc. Gdy znajdę sobie bezpieczne schronienie, ja będę w tym, żeby rząd angielski dowiedział się, gdzie jesteście. Chociaż ja nie mógłbym wskazać miejsca dokładnie, gdyż tego sam nie wiem, lecz oni już was wynajdą.

Gdy Czarny Michał odszedł, oboje państwo Clayton zeszli na dół do kajuty, pełni czarnych przeczuć.

Clayton nie wierzył, żeby Czarny Michał istotnie miał zamiar dać znać rządowi brytyjskiemu o tym, co się z nimi stało, i nie miał pewności, czy nie planowano zdrady na dzień następny, gdy znajdą się na brzegu z marynarzami, którzy mieli ich odwieźć i ich rzeczy.

Poza oczami Czarnego Michała, ktokolwiek z bandytów mógł ich zabić, a sumienie Czarnego Michała pozostałoby czyste.

A gdyby nawet uniknęli tego losu, czyż nie czekały ich jeszcze poważniejsze niebezpieczeństwa? Gdyby był sam, mógłby przeżyć lata całe, był bowiem silnym, atletycznie zbudowanym mężczyzną.

Lecz co czeka Alicję i to młode inne życie, które miało się począć wśród niewygód i niebezpieczeństw pierwotnego świata?

Strach go przejął, gdy pomyślał o okropności i strasznej beznadziejności sytuacji, w jakiej się znaleźli. Dobroczynna Opatrzność nie pozwoliła mu jednak przewidzieć całej okropnej prawdy tych losów, jakie czekały ich w ciemnych otchłaniach posępnego lasu.

Wczesnym rankiem nazajutrz podniesiono na pokładzie liczne skrzynie i kufry i spuszczono do oczekujących łodzi, by przewieźć je na brzeg.

Rzeczy, które im pozwolono zabrać, były bardzo rozmaite i była ich duża ilość. Obliczono bowiem, że pobyt Claytonów na nowym miejscu potrwa od pięciu do ośmiu lat i prócz rzeczy koniecznie potrzebnych, które przewieziono, dodano jeszcze wiele rozmaitych przedmiotów zbytkownych.

Czarny Michał zadecydował, żeby nic z rzeczy państwa Claytonów nie pozostało na statku. Trudno powiedzieć, czy decyzja taka była dowodem współczucia, czy też wynikała z chęci zabezpieczenia sobie bezpieczeństwa.

Niewątpliwie, znalezienie na podejrzanym okręcie czegokolwiek z rzeczy należących do poszukiwanego angielskiego urzędnika wzbudzić mogło podejrzenia, z których trudno byłoby się wyplątać załodze w jakimkolwiek cywilizowanym porcie.

Tak ścisłym był w wykonaniu swych zamiarów, że nakazał, by zwrócono Claytonowi rewolwery zabrane przez marynarzy.

Na małe statki załadowano również mięso solone, suchary, mały zapas kartofli i fasoli, zapałki, naczynia kuchenne, skrzynię narzędzi rozmaitych i stare żagle, które obiecał dać Czarny Michał.

Jak gdyby sam obawiał się czegoś podobnego, o co Clayton podejrzewał bandytów, Czarny Michał towarzyszył im w drodze na brzeg i ostatni ich opuścił, gdy małe łodzie po napełnieniu baryłek świeżą wodą skierowano z powrotem do oczekującej „Fuwaldy”.

Gdy łodzie oddalały się z wolna po gładkiej powierzchni wody, Clayton i jego żona, stojąc w milczeniu na brzegu przypatrywali się odjazdowi, mając w sercu przeczucie zagrażającego nieszczęścia.

A poza nimi, znad krawędzi lasu inne oczy spozierały — zapadłe, złe oczy, błyszczące spod ciemnych brwi.

Kiedy „Fuwalda” przebyła wąskie wejście do zatoki i znikła na zakręcie wystającego przylądka, pani Alicja zarzuciła ręce na szyję Claytona i wybuchła nieutulonym płaczem.

Odważnie zniosła niebezpieczeństwa w czasie buntu: z bohaterską mocą ducha spoglądała w przyszłość, lecz w tej jednej chwili okropność całkowitej pustki zaciążyła nad nią, nerwy rozstroiły się i nastąpiła reakcja.

Nie próbowała powstrzymać swych łez. Dobrze było, że naturalne uczucia przemogły. Dopiero po pewnej chwili młoda kobieta — była przecież prawie jeszcze dzieckiem — mogła zapanować nad sobą.

— Ach, Janie — wykrzyknęła — co za okropność. Co będziemy robili, co będziemy robili?

— Pozostaje nam jedno tylko, Alicjo — rzekł Clayton i mówił to spokojnie, jak gdyby siedzieli w wygodnym swym salonie u siebie — jedno nam pozostaje — wziąć się do pracy. Praca to nasze zbawienie. Nie powinniśmy mieć czasu na myślenie, gdyż na tej drodze grozi nam szaleństwo.

— Musimy pracować i czekać. Jestem pewny, że zbawienie przyjdzie i przyjdzie wkrótce, gdy rozgłosi się, że „Fuwalda” zginęła, nawet w tym razie, jeżeli Czarny Michał nie dotrzyma swej obietnicy.

— Ach, Janie, gdybyż chodziło o mnie i o ciebie — rzekła Alicja szlochając — moglibyśmy znieść wszystko, wiem to, lecz…

— Tak, moja droga — wymówił łagodnie — myślałem i o tym, musimy i to przenieść, musimy znieść odważnie, cokolwiek przyszłość przyniesie z największą wiarą w swe siły do zwalczenia trudności, jakie mogą się zdarzyć.

— Setki tysięcy lat temu nasi przodkowie z głuchej, odległej przeszłości stali wobec tych samych zadań, jakie my mamy, być może nawet w tych samych pierwotnych lasach. Dowodem tego, że wyszli zwycięsko, jest to, że my tu dziś jesteśmy.

— Co oni robili, czyż nie możemy zrobić i my? A nawet lepiej, gdyż nie byli oni wyposażeni w całe wieki wyższej wiedzy. Czyż my nie mamy środków obrony i środków wyżywienia się, które dał nam rozwój wiedzy, które im były całkowicie nie znane? Czego oni dokonali, Alicjo, posiadając jedynie narzędzia z kamieni i kości, my możemy dokonać również.

— Ach, Janie, pragnęłabym być mężczyzną i mieć męski sposób rozumowania, lecz jestem tylko kobietą, wiedzącą więcej sercem niż głową, a cokolwiek przewiduję, jest zbyt strasznym, okropnym, że brak na to słów. Cała moja nadzieja w tym, że ty masz słuszność, Janie. Ja zrobię wszystko, by okazać się dzielną, pierwotną kobietą, odpowiednią towarzyszką pierwotnego człowieka.

Pierwszą myślą Claytona było urządzenie osłony dla snu w nocy, osłony, która by mogła dać im schronienie przed drapieżnymi zwierzętami, szukającymi żeru.

Otworzył skrzynkę, zawierającą strzelby i naboje, aby oboje mieli broń przy sobie w razie możliwej napaści w czasie pracy, a potem wspólnie zaczęli szukać miejsca dla spędzenia pierwszej nocy.

W odległości setki jardów od brzegu morskiego była mała polanka bez drzew. Tu postanowili w następstwie zbudować dom. Chwilowo zgodzili się oboje, że najlepiej będzie zbudować małą platformę wśród drzew, gdzie dosięgnąć by ich nie mogli więksi przedstawiciele dzikich zwierząt, w których królestwie się znaleźli.

W tym celu Clayton wybrał cztery drzewa, które tworzyły czworokąt o szerokości około ośmiu stóp i naciąwszy długich gałęzi, zbudował pomost na wysokości dziesięciu stóp nad ziemią i przymocował końce gałęzi mocno do drzew za pomocą sznurów, których dużą ilość dostarczył im Czarny Michał z zapasów „Fuwaldy”.

Na pomoście Clayton rozpostarł inne gałęzie, mniejsze, jedne obok drugich. Pomost wymościł wielkimi liśćmi ucha słoniowego, które rosło w obfitości naokoło, a ponad liśćmi rozpostarł wielki żagiel, złożony kilkakrotnie.

Na siedem stóp wyżej urządził Clayton podobny pomost, lżejszy, aby służył jako dach, a z boków zawiesił płótno żaglowe, by służyło za ściany.

Kiedy praca była skończona, mieli dogodne małe gniazdo, do którego znieśli kołdry i niektóre drobne przedmioty.

Było już późno po południu. Resztę pory dziennej poświęcili na sporządzenie drabiny, za której pomocą pani Alicja mogłaby wdrapać się do swego nowego mieszkania.

Przez cały dzień w lesie naokoło gromadziły się podniecone niezwykłymi gośćmi ptaki o pięknym, błyszczącym upierzeniu i skaczące gwarzące małpy, które przyglądały się nowym przybyszom i ich dziwnej pracy przy budowie gniazda, z oznakami najwyższego zainteresowania i przejęcia się.

Aczkolwiek Clayton i jego żona rozglądali się bacznie naokoło, nie zauważyli żadnego z większych zwierząt, chociaż dwukrotnie zdarzyło się, że ich sąsiedzi z małpiego rodu nadciągali z piskiem i pogwarem z sąsiedniej krawędzi leśnej, rzucając w tył poza siebie strwożone wejrzenie, co wskazywało tak dobrze, jak gdyby wypowiedziane było mową, że uciekali przestraszeni od czegoś strasznego, co było ukryte.

Przed samym zmierzchem Clayton ukończył swą drabinę i oboje napełniwszy duże naczynie wodą z pobliskiego ruczaju wdrapali się do stosunkowo bezpiecznej swej powietrznej kryjówki.

Ponieważ było zupełnie ciepło, Clayton odrzucił zasłonę jednej ściany na dach, a gdy oboje przysiedli na kołdrach, pani Alicja wytężając swe oczy, wpatrywała się w gęstwinę ciemnego lasu. Nagle wskazała ręką w tym kierunku i pochwyciwszy rękę męża, szepnęła:

— Janie, patrz! Co to jest, człowiek?

Gdy Clayton odwrócił się i skierował swój wzrok w kierunku, który wskazywała żona, ujrzał niejasną sylwetkę wśród cieniów nocy, jakby wielkiej postaci, na samym brzegu lasu.

Przez chwilę postać stała, jakby nadsłuchując, później zawróciła i rozpłynęła się powoli w cieniach dżungli.

— Co to było, Janie?

— Nie wiem — odpowiedział z namysłem — jest zbyt ciemno, być może był to tylko cień, rzucony przez księżyc.

— Nie, Janie, to nie był człowiek, to było coś wielkiego, mające podobieństwo do człowieka. Och, straszno mi.

Clayton objął żonę ramieniem i zaczął szeptać jej do ucha słowa otuchy i miłości, gdyż największy ból w jego nieszczęściu sprawiało mu przygnębienie młodej żony. Był on człowiekiem odważnym, nie znającym strachu, lecz mógł odczuć cierpienie, jakie wywołuje uczucie strachu — było to rzadko trafiającą się zaletą jego serca, jedną z wielu, jakie posiadał, które zapewniły mu szacunek i miłość wszystkich, co go znali.

Wkrótce potem zapuścił zasłony, przywiązując je mocno do drzew. W ten sposób byli zupełnie osłonięci, pozostał tylko jeden mały otwór, skąd można było spoglądać w stronę zatoki.

Było już zupełnie ciemno w ich drobnym gnieździe. Rozciągnęli się więc na swym posłaniu, aby spróbować, czy nie uda się im osiągnąć choćby krótkiej chwili sennego zapomnienia.

Clayton położył się u otworu, mając pod ręką strzelbę i parę pistoletów.

Zaledwie zamknęły się ich oczy, rozległ się okropny ryk pantery z dżungli. Pantera zbliżała się w ich kierunku, aż w końcu posłyszeli ją tuż pod sobą. Przez godzinę lub nawet więcej czasu obwąchiwała ona i drapała pazurami drzewa, na których zawieszony był ich pomost, aż w końcu oddaliła się na pobrzeże, gdzie Clayton mógł ją dojrzeć przy jasnym świetle księżyca — było to wielkie, piękne zwierzę, największa pantera, jaką w swym życiu widział.

Przez długie godziny, kiedy panowała ciemność, mogli zaledwie chwilami zasnąć, gdyż odgłosy nocne wielkiej dżungli, przepełnionej miriadami istot, trzymały ich nerwy w wielkim napięciu. Po tysiąc razy budziły ich nagłe, przenikliwe wycia lub ukradkowe przesuwanie się dużych zwierząt pod nimi.

Rozdział III
walka o śmierć lub życie

Rankiem nie czuli się na siłach wzmocnieni, chociaż z uczuciem wielkiej ulgi spostrzegli, że już świta.

Skoro tylko skończyli swój skromny ranny posiłek, składający się z solonego mięsa wieprzowego, kawy i sucharów, Clayton wziął się do budowy domu, gdyż rozumiał, że nie można było czuć się bezpiecznym i mieć spokój umysłu w czasie nocy, dopóki cztery mocne ściany nie oddzielą ich skutecznie od życia dżungli.

Zadanie było ciężkie, wykonanie zabrało Claytonowi więcej niż pół miesiąca czasu, chociaż budował tylko jeden niewielki pokój. Chata wzniesiona została z małych kloców, mających mniej więcej sześć cali średnicy. Brzegi oblepione zostały gliną, a gdy budowa została skończona, dał pokrywkę z gliny na całej zewnętrznej powierzchni na grubość czterech cali.

W otworze okiennym umieścił pręty o średnicy mniej więcej jednego cala, zarówno pionowo, jak i poziomo. Pręty były ułożone w ten sposób, że tworzyły kratę, która mogła wytrzymać napór silnego zwierzęcia. Zapewniało to dopływ świeżego powietrza i dobrą wentylację, nie osłabiając bezpieczeństwa, jakie dawała chata.

Dach w formie litery A sklecony został z prętów, ułożonych jeden obok drugiego. Ponadto narzucono trawy z dżungli i liści palmowych, a w końcu warstwy gliny.

Drzwi zbudował Clayton z desek, z których zbite były paki, zawierające ich rzeczy. Deski przymocował jedną na drugiej w kilka warstw, aż otrzymał całość, grubą około trzech cali, tak mocną, że oboje patrząc na dzieło swych rąk uśmiechali się z radości.

Po ukończeniu tej pracy Clayton musiał poradzić sobie z rzeczą najtrudniejszą. Nie miał on nic takiego, co by służyć mogło do zawieszenia mocnych drzwi, które zbudował. W dwa dni jednak udało mu się zrobić dwie mocne zawiasy z twardego drzewa i na nich zawiesił drzwi w taki sposób, że można je było łatwo zamykać i otwierać.

Dodano w końcu rzeźbione ozdoby, gdy przeprowadzili się do domu, co zrobili, gdy tylko dach był ukończony. Tymczasowo barykadowali na noc drzwi, ustawiając odpowiednio paki. W taki sposób zdobyli stosunkowo bezpieczne i wygodne mieszkanie.

Zrobienie łóżka, krzeseł, stołu i półek było już stosunkowo łatwym zadaniem. Tak pracując, ku końcowi drugiego miesiąca zagospodarowali się już jako tako. Gdyby nie ciągła obawa przed najściem dzikich zwierząt i zwiększające się wciąż poczucie osamotnienia, byliby się czuli nieźle.

Nocą wielkie, dzikie bestie warczały lub wyły wokoło ich niewielkiej chaty. Jednakże człowiek łatwo się może przyzwyczaić do często powtarzających się dźwięków, i wkrótce przestali na nie zwracać uwagę i zaczęli dobrze sypiać.

Trzykrotnie zauważyli niknące zarysy wielkich postaci podobnych do ludzi, takich jaką widzieli w pierwszą noc, lecz ani razu nie zdarzyło się im dostrzec ich z takiej odległości, która pozwalałaby rozróżnić, czy widziane postacie były ludzkie czy zwierzęce.

Świetne ptaki i małe małpki przyzwyczaiły się powoli do swych nowych znajomych i gdy pierwszy przestrach minął, istoty te, które widocznie nie widziały nigdy ludzi przedtem, zaczęły zbliżać się bliżej i bliżej pod wpływem tego dziwnego zaciekawienia, które cechuje dzikie zwierzęta żyjące w lasach, w dżungli lub w dolinach. Już w pierwszym miesiącu wiele ptaków ośmieliło się na tyle, że przelatywały, by chwytać pożywienie z przyjacielskich rąk państwa Claytonów.

Pewnego dnia, gdy Clayton był zajęty pracą nad dobudówką, gdyż zamierzał wznieść jeszcze kilka pokoi, nadbiegło od lasu kilkanaście tych dziwnych małych przyjaciół z krzykiem i piskiem.

Uciekając, rzucały one przestraszone spojrzenia poza siebie i w końcu zatrzymywały się w pobliżu Claytona, wydając głosy w podnieceniu, jak gdyby chciały ostrzec go przed zbliżającym się niebezpieczeństwem .

W końcu i on spostrzegł, czego małpki były tak przestraszone, spostrzegł dużą małpę kształtów ludzkich, której niknące zarysy kilkakrotnie widzieli.

Postać zbliżała się, idąc od dżungli w postawie na wpół podniesionej, opierając się od czasu do czasu przymkniętymi kułakami o ziemię — była to wielka małpa kształtów ludzkich. Posuwając się wydawała głuche gardłowe warczenia, a od czasu do czasu głos, jakby poszczekiwania.

Clayton był w pewnej odległości od chaty. Chciał on ściąć wybrane drzewo, szczególnie dobre na budowę. Przyzwyczaiwszy się do bezpieczeństwa w czasie ubiegłych miesięcy, podczas których nie spotkał niebezpiecznych zwierząt w porze dziennej, pozostawił on strzelbę i rewolwer w chacie. Ujrzawszy wielką małpę, przesuwającą się wśród gałęzi wprost na niego, drogą odcinającą mu odwrót do chaty, poczuł drobne mrowie w krzyżach.

Wiedział on, że mając tylko do obrony siekierę, nie poradzi sobie z tym dzikim potworem — a Alicja, o Boże, pomyślał, co się stanie z Alicją?

Była jeszcze możliwość dopaść do chaty. Zaczął biec, wołając, aby żona jak najspieszniej zaparła wielkie drzwi, w razie gdyby małpa odcięła mu odwrót.

Pani Clayton siedziała w pobliżu chaty. Gdy posłyszała krzyk męża i podniosła oczy, zobaczyła, że małpa z trudną do uwierzenia szybkością, jak na takie wielkie i niezgrabne zwierzę, spieszyła w susach, by wyprzedzić Claytona.

Z okrzykiem poskoczyła ku chacie. Wchodząc, rzuciła okiem poza siebie i spostrzegła widok, który przejął ją przerażeniem gdyż zwierzę już było na drodze Claytona, który ku swej obronie pochwycił siekierę obu rękoma w gotowości ciąć nią rozwścieklone zwierzę, gdy rzuci się na niego.

— Zamykaj i zatarasuj drzwi, Alicjo, — wykrzyknął Clayton — Ja siekierą dam sobie radę.

Lecz wiedział, że stoi w obliczu śmierci i to wiedziała i ona.

Małpa była samcem silnie zbudowanym, ważącym prawdopodobnie ze trzysta funtów. Z jej ponurych, zapadniętych oczu, osłoniętych kolczastymi brwiami, buchała zajadłość, a obnażone jej wielkie kły widać było, gdy z warkotem zatrzymała się przed swą zdobyczą.

Ponad plecami zwierzęcia Clayton widział drzwi swej chaty, odległej nie dalej, jak dwadzieścia kroków. Fala przerażenia wstrząsnęła nim, gdy spostrzegł, że żona wysunęła się z chaty uzbrojona w karabin.

Pani Clayton zawsze bała się palnej broni i nigdy nie chciała dotknąć się jej, obecnie jednak skierowała się ku małpie z odwagą lwicy, broniącej swe lwięta.

— Wracaj, Alicjo — wykrzyknął Clayton — na Boga żywego, wracaj.

Lecz ona nie słuchała i wtedy właśnie małpa rzuciła się na Claytona, tamując mu mowę.

Clayton zamachnął się siekierą z całej swej siły, lecz silne zwierzę pochwyciło siekierę w swe straszne łapy i wyrywając ją z rąk Claytona, odrzuciło ją na bok.

Z wstrętnym warkotem małpa chwyciła swą bezbronną ofiarę, lecz zanim jej kły dosięgły gardła, którego była spragniona, rozległ się wystrzał i kula przebiła jej plecy.

Powaliwszy Claytona na ziemię, zwierzę zwróciło się ku swemu nowemu wrogowi. Przed nim stała przerażona kobieta, na próżno usiłująca wystrzelić drugą kulę; nie znała mechanizmu i kurek spadł bezskutecznie na pusty patron.

Skowycząc z wściekłości i bólu, małpa rzuciła się na drobną kobietę, która upadła na ziemię w omdleniu, które miłosierdzie jej zesłało.

Prawie jednocześnie Clayton stanął znów na nogach i nie zastanawiając się nad tym, że siły jego były za słabe, by małpę zwalczyć, podskoczył i zaczął odciągać małpę z ciała żony.

Udało to mu się łatwo. Wielkie cielsko potoczyło się bezwładnie po trawie — małpa nie żyła. Kula zrobiła swoje.

Rzut oka przekonał go, że żona nie była ranna, z czego można było wnioskować, że zwierzę wypuściło ostatnie tchnienie w tej samej chwili, kiedy rzuciło się ku Alicji.

Ostrożnie podniósł zemdloną swą żonę i poniósł ją ku chacie. Zaledwie po dwu godzinach odzyskała przytomność.

Pierwsze wyrazy, jakie z ust jej posłyszał, wzbudziły w nim niejasny przestrach. Po pewnym czasie, przyszedłszy do siebie, Alicja popatrzyła zdziwionymi oczyma po wnętrzu chaty i z westchnieniem rzekła:

— Ach, Janie, jak dobrze jest być w swoim domu! Miałam straszny sen, mój drogi. Zdawało mi się, że nie jesteśmy już w Londynie, lecz w jakimś strasznym miejscu, gdzie wielkie zwierzęta napadły na nas.

— Uspokój się, uspokój się, Alicjo — rzekł Clayton, gładząc jej czoło — uśnij jeszcze i nie męcz swej głowy złymi snami.

Tej nocy urodził się synek w małej chacie, stojącej obok pierwotnych lasów, gdy lamparcie wycie rozlegało się pod drzwiami i odgłos ryku lwa donosił się z krawędzi lasu.

Lady Greystoke nie odzyskała już zdrowia od wstrząśnienia nerwowego z powodu małpy. Chociaż żyła jeszcze rok po urodzeniu syna, nie wyszła ani razu poza obręb chaty i nie zdawała sobie sprawy, że nie znajduje się w Anglii.

Od czasu do czasu zadawała Claytonowi pytania, co znaczą te dziwne odgłosy w nocy, dlaczego nie ma służących i krewnych, dlaczego umeblowanie mieszkania jest takie nędzne, lecz chociaż on nie usiłował jej w błąd wprowadzić, nigdy nie mogła go zrozumieć.

Pod wszelkimi innymi względami zachowywała się w sposób zupełnie rozumny. Uciecha i zadowolenie z posiadania synka, nieustanna opieka męża zapewniły jej szczęście w tym roku — był to najszczęśliwszy jej rok.

Clayton dobrze sobie zdawał sprawę z tego, że gdyby jej władze zmysłowe miały swe całe panowanie, życie byłoby pełne udręczeń i trwożliwej troski. Rozumiejąc to, chociaż cierpiał straszliwie na widok jej stanu, czasami prawie był rad, przez wzgląd na jej szczęście, że nie rozumiała, co się z nią dzieje.

Już od dawna stracił on wszelką nadzieję, że nadejdzie ocalenie. Z gorliwością nie zmęczoną wciąż starał się przyozdobić wnętrze chaty.

Podłoga okryta była skórami lwów i panter. Kredensy i półki na książki okrywały ściany. Piękne kwiaty podzwrotnikowe stały w oryginalnych wazonach, ulepionych jego własnymi rękoma z gliny tamtejszej. Okna przysłonięte były oponami z roślin i bambusów. Najtrudniejszą pracą ze wszystkich, jakie przedsiębrał, mając tak niedostateczny zapas narzędzi, było zrobienie gładkich ścian, sufitu i podłogi. Było to dla Claytona źródłem zadowolenia, że znalazł w sobie zdolność do wykonania swymi rękami tak rozmaitych robót, do których nie był przyzwyczajony. Polubił on pracę, ponieważ była to praca dla ukochanej kobiety i dla drobnej istoty, która się zjawiła, aby rozweselić ich życie, chociaż pomnożyła sobą stokrotnie jego poczucie odpowiedzialności i grozę sytuacji.

W ciągu następnego roku Clayton kilkakrotnie doznał napadów wielkich małp, które teraz wciąż niepokoiły okolice chaty.

Nosząc jednak teraz zawsze z sobą broń palną, nie bał się wcale wielkich bestii.

Umocnił osłonę okna i zmajstrował drewniany zamek do drzwi chaty. Obecnie, gdy udawał się na polowanie lub dla zbierania owoców, co było konieczne dla zapewnienia żywności, nie obawiał się, żeby jakie zwierzę mogło dostać się do wewnątrz.

Z początku strzelał dużo zwierzyny z okna domostwa, lecz w końcu zwierzęta nauczyły się unikać ze strachu dziwnego legowiska, skąd rozlegał się straszny grzmot jego fuzji.

Gdy nie było zajęcia, Clayton czytywał często głośno swojej żonie, czerpiąc z zapasu książek, które zabrał z domu. Wśród tych książek była znaczna ilość książek dla dzieci — książek z obrazkami, elementarzy, pierwszych czytanek — gdyż państwo Claytonowie wiedzieli, że zanim powrócą do Anglii, dziecko ich dorośnie wieku, w którym będzie mogło z nich skorzystać.

W innych chwilach Clayton uzupełniał swój dziennik, który prowadził po francusku, zapisując w nim szczegóły ich dziwnego życia. Książkę tę zamykał w małej metalowej szkatułce.

W rok od dnia, kiedy przyszedł na świat syn, pani Alicja spokojnie zakończyła życie w nocy. Tak spokojną była jej śmierć, że dopiero po upływie kilku godzin Clayton się przekonał, że żona jego umarła.

Okropność sytuacji, w jakiej się teraz znalazł, powoli tylko uprzytamniał sobie i wątpliwym jest, czy zrozumiał w ogóle ogrom boleści i okropną odpowiedzialność, jaka na niego spadła, z powodu opieki, jaką winien był malutkiej istotce, swemu synowi, który był jeszcze niemowlęciem.

Ostatnia notatka w diariuszu pochodzi z dnia następnego po śmierci żony. Opowiada on w niej smutne szczegóły w sposób rzeczowy, nie wzbijając się do patosu, gdyż w opowiadaniu przebija apatia, zrodzona z długiego smutku i beznadziejności, której nawet okrutny cios, jaki go ostatnio spotkał, nie mógł już wzmocnić.

— Mój drobny synek woła o pożywienie. — Ach, Alicjo, Alicjo, co ja mam uczynić?

Gdy Jan Clayton skończył pisać te wyrazy, które zrządzeniem opatrzności miały wyjść ostatnie spod jego pióra, opuścił zmęczony głowę na ręce, rozłożone na stole, który zbudował dla tej, która leżała teraz cicha i zimna na łożu obok.

Przez czas pewien żaden głos nie przerywał śmiertelnej ciszy dżungli w porze południowej, prócz żałosnego płaczu małego człowieka w kołysce.

Rozdział IV
Małpy

Na płaskowzgórzu leśnym, o milę w głąb od oceanu, stary Kerczak z plemienia małp szalał wśród swoich w napadzie wściekłości.

Młodzi, zwinniejsi członkowie plemienia woleli szukać przed nim ucieczki na górnych konarach wielkich drzew, ryzykując swe życie na takich gałęziach, które ledwie mogły utrzymać ich ciężar, niż narażać się na spotkanie z nim w chwili jego zapamiętałego gniewu.

Samce rozproszyły się we wszystkich kierunkach, lecz zanim im się to udało, rozwścieczone zwierzę rozszarpało swymi zapienionymi wielkimi szczękami żebra jednego z nich.

Jedna nieszczęsna młoda samica obsunęła się z wysokiej gałęzi, na której niepewnie zawisła, i upadła z hałasem na ziemię, tuż u stóp Kerczaka.

Z dzikim wrzaskiem przypadł do niej, wyrywając swymi potężnymi zębami kawał mięsa z jej boku, a waląc haniebnie po głowie i barkach wyłamaną gałęzią, rozbił jej czerep na miazgę.

Wtedy spostrzegł Kalę, która powracała z wyprawy za pożywieniem ze swym małym małpiątkiem i nic nie wiedziała o tym, co się dzieje, aż nagle posłyszała przenikliwe okrzyki towarzyszy, ostrzegające ją przed niebezpieczeństwem, i rzuciła się do szalonej ucieczki.

Kerczak jednak gonił tuż za nią, był tak blisko, że o mało co nie pochwycił jej za nogę, ocalił ją tylko potężny skok w przestrzeń z jednego drzewa na drugie — niebezpieczny skok, na który małpy rzadko się ważą, chyba w ucieczce, gdy są w tak wielkim niebezpieczeństwie, że nie mają już żadnego innego wyjścia.

Skok udał się, lecz gdy pochwyciła gałąź drzewa, nagły jej ruch obsunął łapki małpiątka, które z przerażeniem trzymało się kurczowo jej szyi i małe spadło koziołkując na ziemię o trzydzieści stóp w dół.

Wydając z siebie głuchy krzyk rozpaczy, Kala rzuciła się do swego małego, niepomna już teraz niebezpieczeństwa, zagrażającego jej od Kerczaka, lecz skoro podniosła swe małe. przycisnęła do łona już tylko okaleczone zwłoki bez życia.

Pokrzykując żałośnie siadła, tuląc małe ciałko.

Kerczak dał jej pokój. Wraz ze śmiercią małego znikło jego rozwścieczenie tak nagle, jak przyszło.

Kerczak był królem plemienia; był on potężnym samcem, ważącym ze trzysta pięćdziesiąt funtów. Czoło miał nadzwyczaj niskie i ścięte ku tyłowi, oczy nalane krwią, małe, osadzone tuż nad grubym, płaskim nosem; uszy miał szerokie i cienkie, mniejsze, niż mają małpy tego gatunku.

Jego straszne usposobienie i potężna siła muskułów dały mu niezaprzeczoną przewagę wśród małego plemienia, w którym się urodził jakieś dwadzieścia lat temu.

Obecnie, gdy był w całej swej sile, nie było w całym ogromnym lesie, w którym żył, przechodząc z miejsca na miejsce, żadnej innej małpy, która by ośmieliła się zaprzeczyć mu prawa do rządów. I inne większe zwierzęta nie zaczepiały go także.

Jedyny tylko stary Tantor, słoń, jeden ze wszystkich przedstawicieli dzikich zwierząt, nie obawiał się go — i jego tylko bał się Kerczak. Gdy Tantor grzmiał swą trąbą, Kerczak z towarzyszami spieszył ukryć się wśród wysokich drzew na górnych miejscach.

Plemię małp antropoidalnych, nad którym rozpościerał władzę żelazną ręką i obnażonymi kłami Kerczak, liczyło siedem do ośmiu rodzin; każda rodzina składała się z dorosłego samca, jego żon i małych małpiąt, co stanowiło razem 60 do 70 małp.

Kala była najmłodszą żoną samca, zwanego Tublat, co znaczyło „Złamany Nos”, a dziecko jej, które zabiło się na śmierć spadając z drzewa, było jej pierwszym dzieckiem, gdyż miała dopiero dziewięć do dziesięciu lat.

Chociaż była młodą, była dobrze rozwiniętą i silną — była świetnie rozwiniętym, zgrabnie zbudowanym zwierzęciem; miała okrągłe, wysokie czoło, świadczące o znaczniejszej dozie inteligencji, niż posiadała większość przedstawicieli jej gatunku. Posiadała tez stosunkowo większą zdolność do uczuć macierzyńskiej miłości i do doznawania cierpienia.

Tym niemniej była ona małpą, wielkim, dzikim, strasznym zwierzęciem z gatunku blisko spokrewnionego z gorylem, lecz bardziej inteligentnym. Z powodu tych cech i siły fizycznej gatunek tych małp był najbardziej niebezpiecznym z szeregu budzących grozę poprzedników człowieka.

Gdy plemię spostrzegło, że wściekłość Kerczaka minęła, wszyscy poschodzili na dół ze swych nadrzewnych schronisk i powrócili do zajęć, które on przerwał.

Młode igrały i skakały wśród drzew i gałęzi. Niektórzy z samców położyli się na miękkich liściach i trawie, pokrywającej ziemię, gdy inni przewracali spadłe gałęzie i rozkopywali ziemię, po szukując małych robaczków i gadów, stanowiących część ich pokarmu.

Inni znów przeszukiwali okoliczne drzewa, szukając owoców orzechów, małych ptaszków i jajek.

Przeszła tak godzina lub więcej, gdy Kerczak zgromadzi wszystkich razem i wydając rozkaz, by udali się za nim, ruszył kierunku morza.

Wędrowali przeważnie po ziemi, gdzie droga była otwarta idąc śladem wydeptanym przez wielkie słonie, które przechodzą z miejsca na miejsce, torują jedyne drogi wśród zbitej masy krzaków, roślin wijących się i drzew. Idąc, kołysali się i podpierali się zewnętrzną stroną zamkniętych pięści, przechylali swe niezgrabne ciała naprzód.

Gdy droga wypadła wśród niewyrosłych drzew, posuwali się szybciej, skacząc z gałęzi na gałąź ze zwinnością swych powinowatych mniejszego kształtu, małych małp. A przez całą drogę Kala niosła swe zabite dziecko, tuląc je do swej piersi.

Wkrótce po południu dosięgnęli krawędzi lasu, skąd roztaczał się widok na zatokę, gdzie poniżej znajdowała się mała chatka, cel wyprawy Kerczaka.

Widział on, jak niejeden z jego plemienia zginął śmiercią przed głosem, rozlegającym się z niewielkiego czarnego kija, znajdującego się w rękach dziwnej małpy białej, która zamieszkiwała to dziwne legowisko. Postanowił on sobie w swym zwierzęcym umyśle posiąść to śmiercionośne narzędzie i zbadać wnętrze tajemniczej jaskini.

Pragnął on niezmiernie zapuścić zęby w kark dziwacznego zwierzęcia, którego miał powód nienawidzić i obawiać się. Z tego powodu często ze swym plemieniem chodził na zwiady, czekając na sposobną chwilę, kiedy biała małpa nie będzie się miała na baczności.

W ostatnim czasie dali pokój napaściom, nie pokazywali się nawet, gdyż za każdym razem, kiedy to dawniej czynili, mały kij grzmiał, wysyłając swe straszne poselstwo śmierci któremuś z plemienia.

Dziś nie widać było wokoło znaku człowieka, a z miejsca, skąd się przyglądali, mogli widzieć, że drzwi chaty były otwarte. Powoli, ostrożnie, po cichu przesunęli się ku małej chacie.

Nie słychać było warczenia, nie rozlegały się krzyki wściekłości — mały, czarny kij nauczył ich, że należy zachowywać się cicho, by go nie obudzić.

Podchodzili bliżej, bliżej, aż Kerczak przesunął się sam do samych drzwi i zajrzał do środka. Za nim szło dwu samców i Kala, przyciskając trupa do swej piersi.

W pieczarze ujrzeli dziwaczną małpę białą, wpół leżącą na stole, z głową wspartą na rękach, a na łóżku leżało ciało, pokryte żaglowym płótnem, a z małej, prosto zbitej kołyski dochodził żałosny płacz niemowlęcia.

Kerczak wszedł po cichu, schylając się do napaści, wtedy Jan Clayton podniósł się nagle i stanął przed nimi.

Widok, jaki miał przed oczami, musiał go zmrozić strachem, gdyż w chacie miał przed sobą trzech wielkich samców, a za nimi tłoczyło się wielu więcej — ilu, nie dowiedział się nigdy, gdyż rewolwery jego wisiały na dalekiej ścianie obok strzelby, a Kerczak już nacierał.

Kiedy król małp wypuścił ze swych objęć zwieszające się ciało, które było niegdyś Janem Claytonem, lordem Greystoke, zwrócił swoją uwagę na małą kołyskę, lecz Kala dopadła jej wcześniej, a gdy on chciał pochwycić dziecko, porwała je sama i zanim mógł jej przeszkodzić, dała susa przez drzwi i schroniła się na drzewo.

Wyjmując z kołyski żywe dziecko Alicji Clayton, upuściła Kala w pustą kołyskę trupa, ponieważ —płacz żywego maleństwa wzbudził w jej dzikiej piersi odgłos powszechnego macierzyństwa, którego nie mógł ukoić trup.

Siadłszy wysoko na gałęziach potężnego drzewa, przytuliła i krzyczące dziecko do swego łona i wkrótce instynkt, który był przemożnym w tej dzikiej samicy, jak i w piersi delikatnej, pięknej jego matki — instynkt miłości macierzyńskiej — oddziałał i na drobne dziecko człowiecze i ono uspokoiło się.

Potem głód wyrównał przepaść pomiędzy nimi i syn angielskiego lorda i jego małżonki ssał z piersi Kali, małpy.

W tym czasie zwierzęta, znajdujące się w chacie, badały starannie, co się znajdowało w tym dziwnym legowisku.

Przekonawszy się, że Clayton już nie żyje, Kerczak zwrócił swą uwagę na to, co leżało na łóżku, pokryte żaglowym płótnem.

Z wielką ostrożnością podniósł jeden róg całunu, lecz zobaczywszy, że było tam ciało kobiety, odrzucił gwałtownie całun i pochwycił za gardło ciało swymi potężnymi, długimi, kosmatymi łapami.

Przez chwilę zapuścił swe pazury głęboko w ostygłe ciało, lecz spostrzegłszy, że miał do czynienia z trupem, porzucił go i odwrócił się, aby rozejrzeć się po pokoju, i już nie wrócił do ciał ani Claytona, ani pani Alicji.

Strzelba wisząca na ścianie zwróciła przede wszystkim jego uwagę. Za tym to dziwnym, ziejącym śmierć grzmotem piorunowym kijem słał utęsknione pożądania miesiące całe, a teraz, kiedy miał go przed sobą, nie śmiał go tknąć.

Ostrożnie przybliżył się do strzelby, w gotowości natychmiastowej ucieczki, gdyby przemówiła swym grzmiącym głosem, jak już słyszał przedtem, wyrazy, które przemówiła do tych z jego plemienia, którzy dla braku wiedzy lub przez nieoględność napadli na dziwną białą małpę, która ją nosiła.

Głęboko w umysłowości zwierzęcia tkwiło podejrzenie, że piorunowy kij był niebezpieczny tylko w rękach tego, kto umiał się z nim obchodzić, jednakże upłynęło dobrych kilka minut, zanim się zdecydował dotknąć broni.

Rozmyślając, przechodził tam i z powrotem po podłodze, zwracając swą głowę ciągle w ten sposób, aby miał na oczach przedmiot swego pożądania.

Rozpościerając swe ręce i przechylając swój potężny turów z boku na bok za każdym krokiem, wielki król małp chodził tu i tam warcząc, a od czasu do czasu wydając z siebie przeciągłe, uszy rozdzierające wycie, straszniejsze ponad wszelkie inne hałasy słyszane w dżungli.

Zatrzymał się w końcu przed strzelbą. Powoli podniósł potężną swą łapę, aż prawie że dotknął świecącej lufy, lecz natychmiast się cofnął, aby dalej chodzić przyspieszonym krokiem.

Można by było sądzić, że zwierzę, udając nieustraszoną odwagę i wydając dzikie okrzyki, chciało ośmielić się do wzięcia strzelby w swe ręce.

Znów się zatrzymał i tym razem udało mu się zmusić swą cofającą się rękę do dotknięcia się zimnej stali, lecz prawie natychmiast oderwał ją i znów przewalał się z kąta w kąt chaty.

Raz za razem powtarzała się ta dziwna ceremonia, lecz wciąż z rosnącą ufnością, aż w końcu porwał strzelbę z haka i ujął w swe łapy.

Widząc, że nie robi mu krzywdy, Kerczak zaczął przyglądać się strzelbie. Obmacał ją całą, zajrzał w czarne otchłanie lufy, dotknął się palcami celownika, kolby, a w końcu i kurka.

W czasie tych operacji małpy, które weszły do chaty, tłoczyły się przy drzwiach patrząc na swego wodza, a te, które pozostały na zewnątrz, gromadziły się, aby dojrzeć cokolwiek z tego, co można było widzieć wewnątrz.

Nagle palec Kerczaka pociągnął kurek. Rozległ się ogłuszający huk w małym pokoju i przestraszone małpy stojące przy drzwiach i poza nimi zaczęły przewracać się jedna przez drugą w dzikim popłochu.

I Kerczak był również przerażony — tak przerażony, że nie myślał zupełnie, aby rzucić winowajcę tego strasznego głosu, lecz skoczył ku drzwiom, ściskając broń w swej ręce.

Wychodząc przez otwór, zaczepił brzegiem strzelby o odemknięte drzwi z taką siłą, że zawarł je za uciekającymi małpami.

Kiedy Kerczak się zatrzymał w pewnej odległości od chaty i; spostrzegł, że wciąż trzyma strzelbę, rzucił ją na ziemię, jak gdyby miał w ręku rozpalone żelazo. Już nie próbował jej podnieść — odgłos wystrzału zbyt podziałał na jego nerwy. Przekonał się jednak, że straszny kij był sam przez się niegroźnym, jeżeli się go nikł nie dotykał.

Upłynęła dobra godzina, zanim małpy mogły się zdobyć ponownie, by powrócić do chaty dla dalszych poszukiwań. Gdy to w końcu uczyniły, spostrzegły z żalem, że drzwi były zamknięte i zawarte tak mocno, że nie mogły sobie poradzić, by dostać się do wewnątrz.

Dowcipnie skonstruowana zawora. którą Clayton zrobił do drzwi, zamknęła się przy przejściu Kerczaka. Małpy nie mogły również przedostać się przez mocno zakratowane okno.

Pobywszy jeszcze czas jakiś w sąsiedztwie, udały się z powrotem do głębokich lasów i pagórków, skąd przybyły.

Kala tymczasem nie schodziła na ziemię ze swoim przybrany: małym, lecz teraz, gdy Kerczak zawołał na nią, by złaziła wraz innymi, a nie spostrzegła w jego głosie oznaki gniewu, spuściła się z gałęzi na gałąź i przyłączyła się do innych małp w ich drodze wrotnej.

Która z małp próbowała przypatrzeć się dziwnemu maleństwu Kali, musiała się cofnąć wobec kłów Kali i groźnego jej pomruki ostrzegawczego.

Gdy która upewniła ją, że nie ma żadnych złych zamiarów wobec dziecka, pozwalała się zbliżyć, lecz nigdy nie dawała im do tknąć swego wychowanka.

Jak gdyby wiedziała, że jej dziecko jest słabe i delikatne, obawiała się, że szorstkie ręce towarzyszy mogłyby wyrządzić mi krzywdę.

Kala zrobiła coś jeszcze innego, co znacznie utrudniało je wędrówkę. Pamiętając śmierć swego własnego maleństwa, podtrzymywała bezustannie swe nowe dziecko na ręku, gdy byli drodze.

Inne małpiątka jeździły okrakiem na grzbietach matek, obejmując mocno swymi małymi łapkami włochate ich grzbiety, z nóżkami obejmującymi matki pod pachy. Kala robiła inaczej. Trzymała wciąż ciałko małego lorda Greystoke przy swojej piersi, a drobne rączki trzymały się kudłów, porastających tę część ciała. Widziała ona, jak jedno jej dziecko spadło z jej grzbietu na śmierć straszną i nie chciała narażać się po raz drugi na powtórzenie się czegoś podobnego.

Rozdział V
Biała małpa

Z tkliwą miłością Kala pielęgnowała małą sierotkę, dziwiąc się w ciekawości, dlaczego nie stawał się krzepkim i zwinnym tak szybko, jak małe małpiątka innych matek. Malec w rok dopiero od czasu, jak dostał się w jej posiadanie, zaczął sam chodzić, a co się tyczy wspinania po drzewach — jakże był głupiutkim!

Kala często rozmawiała ze starszymi samicami o swojej rosnącej nadziei, lecz żadna z nich nie mogła zrozumieć, dlaczego dziecko tak wolno i tak opieszale uczyło się samodzielności. Przecież upłynęło już dwanaście miesięcy, jak Kala je znalazła, a nie umiało jeszcze znaleźć sobie samo pożywienia.

Gdyby wiedziały, że dziecko już miało trzynaście miesięcy, gdy Kala je sobie przywłaszczyła, osądziłyby zapewne, że dziecko nie rokuje żadnych nadziei, gdyż małe małpiątka z ich plemienia były bardziej posunięte w rozwoju w dwa lub trzy miesiące życia niż to obce dziecko po dwudziestu pięciu miesiącach.

Tublat, małżonek Kali, był bardzo tym strapiony i gdyby dziecka nie chroniła troskliwa opieka samicy, już dawno byłby usunął je z drogi.

— Nigdy nie wyrośnie na dużą małpę — tłumaczył. — Zawsze będziesz musiała je nosić i bronić. Co dobrego będzie z niego dla naszego pokolenia? Pożytku żadnego, tylko ciężar.

— Porzućmy je spokojnie śpiące w wysokiej trawie, żebyś mogła wychować inne, silniejsze dzieci, które by nas broniły w starym wieku.

— Nigdy tego nie zrobię, Złamany Nosie — odrzekła Kala. — Jeżeli mam je nosić całe życie, niech tak będzie.

Wtedy Tublat udał się do Kerczaka, aby ten użył swej powagi i zmusił Kalę do porzucenia małego Tarzana, takie bowiem imię nadano małemu lordowi Greystoke, co znaczyło ,.Biała Skóra”.

Kiedy jednak Kerczak przemówił do Kali o tym. Kala zagroziła, że zbiegnie gdzie indziej, jeżeli jej nie dadzą pokoju z jej dzieckiem, a ponieważ było to niezaprzeczalnym prawem mieszkańców dżungli opuścić swoich, gdy byli z siebie niezadowoleni, przestali jej dokuczać, gdyż Kala była piękną, dorodną samicą i nie miano ochoty pozbywać się jej.

Z czasem, dorastając, Tarzan zaczął robić szybkie postępy, a gdy miał lat dziesięć, wybornie już umiał chodzić po drzewach, a na równej ziemi potrafił dokonywać różnych sztuk, jakich nie mogli naśladować jego bracia i siostry.

Pod wielu względami różnił się; często zadziwieni byli jego niezwykłym sprytem, lecz co do siły fizycznej i wzrostu, nie dorastał innym. W wieku dziesięciu lat małpy dochodziły do pełnego rozwoju, niektóre z nich miały ponad sześć stóp, gdy Tarzan był jeszcze na wpół wyrosłym chłopcem.

I jakim chłopcem!

Od wczesnego dzieciństwa zaprawiał się do chodzenia po drzewach, czepiając się rękami gałęzi na sposób swej wielkiej matki, a gdy podrósł, godzinami całymi biegał po wierzchołkach drzew ze swymi małymi braćmi i siostrami.

Umiał skakać na dwadzieścia stóp z zawrotnej wysokości wierzchołków leśnych i czepiać się z niezawodną pewnością, bez poprawek, chwiejących się gwałtownie konarów drzew, szarpanych wichrem.

Umiał spuścić się na dwadzieścia stóp w dół po gałęziach na ziemię lub wdrapywać się na najwyższy szczyt najśmiglejszego podzwrotnikowego olbrzyma z łatwością i szybkością wiewiórki.

Mając zaledwie lat dziesięć był tak silny, jak zwykle bywa człowiek trzydziestoletni i bardziej obrotny niż najlepszy atleta. Przybywało mu sił z dnia na dzień. Wśród małp wiódł życie szczęśliwe; wspomnieniami bowiem nie sięgał w inne życie i nic nie wiedział, że istnieje na szerokim świecie coś innego, niż jego las i zwierzęta dżungli, które były mu znane.

Miał blisko lat dziesięć, gdy zaczął spostrzegać, że zachodzi duża różnica pomiędzy nim a towarzyszami jego zabaw. Ciało, opalone od słońca, gdy się mu przyjrzał, wywołało w nim uczucie dotkliwego wstydu, gdy spostrzegł, że było pozbawione włosów i kudłów, było gładkie jak u węży lub innych niskich gadów.

Spróbował zaradzić temu, oblepiając się mułem od stóp do głowy, lecz muł obeschnięty opadał. A przy tym czuł się tak niewygodnie, że szybko zadecydował, że lepiej narazić się na wstyd niż na stałą niewygodę.

Na płasko wzgórzu, które plemię jego odwiedzało od czasu do czasu, znajdowało się małe jezioro. Tam to Tarzan po raz pierwszy ujrzał swą twarz, odbitą w jasnej, nie zmąconej wodzie.

Był to upalny dzień suchej pory roku, gdy z jednym swoim krewniakiem udali się na brzeg, by napić się wody. Gdy pochylili się, odbiły się jak w lustrze twarze obu w spokojnym stawie: dzikie i straszne rysy małpy obok rysów arystokratycznego potomka starego angielskiego rodu.

Tarzan był przerażony. Źle było nie mieć kudłów, lecz mieć takie oblicze! Zaczął się dziwić, że inne małpy mogły w ogóle na niego patrzeć.

Takie drobne, wycięte usta i takie malutkie biały zęby! Jak one wyglądały obok potężnych warg i ogromnych kłów jego bardziej uprzywilejowanych braci!

A jakiż mały wyskubany miał nos, tak cienki, że wyglądał, jak gdyby wychudły. Zaczerwienił się ze wstydu, porównując go z pięknymi, szerokimi nozdrzami swego towarzysza. To był szlachetny nos!

Obejmował połowę całej twarzy. Zapewne ładnie to jest być pięknym, pomyślał Tarzan.

A gdy zobaczył swe oczy! Był to ostateczny cios — ciemny punkcik, szare kółko, a dalej wszystko białe! Straszne! Nawet węże nie miały takich obrzydliwych oczu, jak on miał.

Tak przejęty był on oceną swych rysów, że nie słyszał, że za nim rozsuwały się wysoko rosnące trawy, a wielkie cielsko przesuwało się ukradkiem dżunglą. I towarzysz jego nic nie słyszał, gdyż pił wodę, a hałas wywołany wciąganiem warg i bulgotaniem wody nie pozwoliły słyszeć cichego zbliżania się napastnika.

Na trzydzieści kroków od obu, potężna lwica — Sabora — przyległa brzuchem, uderzając po bokach ogonem. Ostrożnie przesunęła naprzód jedną łapę, opierając ją o ziemię bez hałasu, zanim podniosła drugą. Tak posuwała się naprzód. Brzuchem prawie dotykała ziemi, jak wielki kot, szykujący się do skoku na swą zdobycz.

Zbliżyła się już na dziesięć stóp do dwu towarzyszów zabaw. Teraz podkurczyła dobrze swe tylne łapy, poruszając wielkimi muskularni pod piękną skórą.

Tak nisko schylona pełzła, jak gdyby przywarła do ziemi, tylko przechylenie się lśniącego karku wskazywało, że szykuje się do skoku.

Ogon już więcej nie dotykał boków, wyprostowany ciągnął się w tyle.

Jedną chwilę tak przetrwała, jak gdyby skamieniała, i nagle z przeraźliwym rykiem skoczyła naprzód.

Sabora, lwica, była mądrym myśliwcem. Kto by był mniej od niej rozumny, mógłby sądzić, że jej dziki ryk w czasie skoku był czymś głupim. Czyż nie pewniejszą rzeczą byłoby rzucić się na ofiarę, dając susa w cichości, bez głośnego hałasu?

Lecz lwicy znaną była niesłychana szybkość ruchów mieszkańców dżungli i trudna do wiary bystrość ich ducha. Dla ich uszu nagłe otarcie się jednej trawy o drugą było równie dobrym ostrzeżeniem, jak jej najgłośniejszy ryk, a Sabora wiedziała, że przy silnym skoku musiała wywołać pewien hałas.

Jej dziki ryk nie był ostrzeżeniem. Rozległ się on dlatego, by zmrozić strachem biedną ofiarę do bezruchu z przerażenia na tę cząstkę chwili, która wystarczy, by jej potężne pazury zapuściły się w miękkie ciało i uchwyciły je, uniemożliwiając ucieczkę.

Lwica uprzedzała dobrze myśli małej małpy. Malec przysiadł, drżąc ciałem, jedną chwilę, lecz chwila ta trwała dość czasu, aby go przyprawić o zgubę.

Co innego stało się z Tarzanem, dzieckiem człowieczym. Życie, pędzone wśród niebezpieczeństw dżungli, nauczyło go spotykać niebezpieczeństwa z wiarą w siebie, a jego wyższa inteligencja pozwalała mu na szybkość orientowania się, do jakiej małpa nie była zdolna.

Wycie lwicy wprawiło mózg i muskuły małego Tarzana w natychmiastowy ruch.

Przed nim ciągnęły się głębokie fale jeziorka, poza sobą miał pewną śmierć, okrutną śmierć w szarpiących pazurach i kłach.

Tarzan nie lubił wody, chyba jako napój. Nie lubił jej dlatego, ponieważ w myśli jego wiązało się wspomnienie wody z zimnem i przykrościami, spowodowanymi jej potokami w czasie deszczów i obawiał się jej z powodu grzmotów i wichrów, które towarzyszyły porze deszczowej.

Od matki swej nauczył się unikać wód jeziora. Czyż nie widział on, jak mała Nita zagłębiła się pod ich powierzchnią przed kilku tygodniami i nie powróciła już więcej do plemienia?

Z dwojga złego wybrał, decydując się szybko, mniejsze, skoro tylko pierwszy odgłos ryku Sabory rozległ się w ciszy dżungli. Zanim wielkie zwierzę zrobiło pół skoku, Tarzan poczuł już zimne fale wody ponad swą głową.

Nie umiał pływać, a woda była bardzo głęboka. Niemniej nie utracił on ani odrobiny pewności siebie i świadomości, które były znamionami jego wyższej organizacji.

Szybko zaczął poruszać rękoma i nogami, usiłując przedostać się dalej. Wypadkiem raczej niż z rozmysłu użył sposobu, w jaki pływają psy, i w kilka sekund nos jego wynurzył się z wody i Tarzan mógł się utrzymywać na powierzchni, powtarzając swe ruchy, i nawet posuwać się naprzód w wodzie.

Był bardzo zdziwiony i nagle nowo zdobyta zdolność napełniła go radością. Nie miał jednak czasu zastanawiać się nad tym.

Popłynął równolegle do brzegu i tam spostrzegł, jak okrutne zwierzę, które groziło mu pochwyceniem, przysiadło nad nieruchomymi zwłokami jego towarzysza.

Lwica uważnie śledziła ruchy Tarzana, oczekując widocznie, że wróci on na brzeg, lecz chłopiec nie miał zamiaru wracać.

A za to podniósł krzyk, znany plemieniu jako okrzyk niebezpieczeństwa, dodając przy tym ostrzeżenie, które uprzedziłoby zbawców, by nie wpadli w pazury Sabory.

Prawie natychmiast nastąpiła odpowiedź z niewielkiej odległości i wkrótce czterdzieści do pięćdziesięciu małp szybko się zbliżyło, skacząc majestatycznie po drzewach ku miejscu tragedii.

Na przodzie spieszyła Kala, gdyż rozpoznała ona dźwięk głosu swego umiłowanego dziecka, a z nią była matka małpiątka, które leżało martwe pod ciałem okrutnej lwicy.

Lwica, chociaż była znacznie mocniejszą i lepiej była wyposażona do walki niż małpy, nie miała ochoty spotkać się z tymi rozwścieczonymi dorosłymi małpami. Warcząc, skoczyła szybko w krzaki i znikła.

Wtedy Tarzan popłynął do brzegu i wydobył się szybko na suchy ląd. Uczucie świeżości i rozradowania, którego doznał po wykąpaniu się w zimnej wodzie, było dla niego miłą niespodzianką. Po tym wypadku nie tracił on nigdy, gdy mógł, sposobności, aby codziennie zanurzyć się w jeziorze, w strumieniu lub w oceanie.

Długo Kala nie mogła przyzwyczaić się do takiego widoku, gdyż jej gatunek, chociaż może pływać, kiedy jest zmuszony do tego, nie lubi wchodzić do wody i nigdy nie czyni tego z własnej chęci.

Wypadek z lwicą dał Tarzanowi materiał do przyjemnych wspomnień, ponieważ takiego rodzaju wydarzenia przerywały jednostajność życia powszedniego, które zwykle schodziło na ciągłym poszukiwaniu pokarmu, jedzeniu i spaniu.

Plemię, do którego Tarzan należał, zamieszkiwało okolicę rozciągającą się mniej więcej na dwadzieścia pięć mil na pobrzeżu i na dwadzieścia mil w głąb. Okolicę tę wciąż przebywali, zatrzymując się od czasu do czasu przez kilka miesięcy w jakiejś miejscowości. Wędrując po drzewach mogli posuwać się z wielką szybkością i przebywali całe terytorium często w dni kilka.

Wiele zależało od obfitości pokarmu, warunków klimatycznych i ilości zwierząt niebezpiecznych, chociaż Kerczak prowadzał ich na długie wędrówki, dla tego tylko powodu, że nudziło mu się pozostawanie na jednym miejscu.

Nocą spali tam, gdzie noc ich zastała, leżąc na ziemi. Czasami okrywali swe głowy, a rzadziej i całe ciała, wielkimi liśćmi ucha słoniowego. Dwie lub trzy małpy często spoczywały trzymając się w objęciach dla większego ciepła, gdy były zimne noce. Tarzan spał nocami na rękach Kali przez wszystkie te lata.

Nie było wątpliwości, że wielkie, dzikie zwierzę kochało to dziecko innej rasy, a on odpłacał się wielkiej, kudłatej bestii całym uczuciem, jakim kochałby swą piękną, młodą matkę, gdyby żyła.

Gdy nie chciał jej słuchać, Kala dawała mu szturchańca, to prawda, lecz nie była nigdy dla niego okrutną i częściej go pieściła niż karciła.

Tublat, jej małżonek, nigdy nie lubił Tarzana i niejednokrotnie o mało co nie położył końca jego młodemu życiu.

Tarzan, ze swej strony, nigdy nie pominął sposobności, aby pokazać, że całkowicie odwzajemnia się swemu przybranemu ojcu w uczuciach i kiedy tylko mógł bezpiecznie mu dokuczyć lub zrobić miny, albo sprawić zniewagę, robił to ukryty bezpiecznie na łonie matki lub na cienkich gałęziach wyniosłych drzew.

Wyższa inteligencja i większa zmyślność pozwalały mu wynajdywać tysiące sztuczek na przekór Tublatowi.

Wcześnie, jeszcze w dziecinnych latach, nauczył się wiązać liny, układając pęki długich roślin razem. Mając je w zapasie, wypatrywał z górnych gałęzi możności, aby pochwycić Tublata na linkę. Przez ciągłą zabawę tego rodzaju i doświadczenie nauczył się robić węzły i pętlice. Tak się zabawiał z towarzyszami. Co Tarzan zrobił, to inne małpiątka próbowały robić także, lecz on jeden miał świeże pomysły, które mu się udawały.

Pewnego dnia w zabawie Tarzan zarzucił linkę na jednego z swych towarzyszy, który uciekł, i drugi koniec linki zatrzymał w swych rękach. Zdarzyło się, że pętla upadła właśnie na szyję uciekającego, który zmuszony był nagle zatrzymać się.

Zaczęła się nowa zabawa, piękna zabawa według Tarzana. Natychmiast zaczął on próbować, czy nie uda mu się sztuka ponownie. W taki sposób przez pracę i ciągle praktykowanie nauczył się rzucać linką.

Teraz życie Tublata stało się dla niego prawdziwie utrapioną zmorą. Czy we śnie, czy w pochodzie, w dzień czy w nocy, nigdy nie był pewny, czy ten węzeł nie owinie się koło jego szyi, dusząc go prawie do utraty tchu.

Kala karciła Tarzana: Tublat zaprzysiągł straszną zemstę, stary Kerczak zwrócił swą uwagę, dał ostrzeżenie i groził. Nic to nie pomagało.

Tarzan drwił sobie ze wszystkich. Cienki, mocny węzeł wciąż spadał na barki Tublata, gdy najmniej się tego spodziewał.

Inne małpy miały ogromną uciechę z niedoli Tublata, gdyż Złamany Nos był niemiłym towarzyszem i nie cieszył się niczyją sympatią.

W umyśle Tarzana roiły się rozmaite myśli, ponieważ władał on boską potęgą rozumu.

I przyszła mu myśl, że jeżeli może on pochwycić swą długą ręką, splecioną z traw, swych towarzyszy, do dlaczego nie mógłby chwycić Sabory, lwicy?

Myśl się zrodziła, miała ona dojrzewać w jego świadomej i półświadomej umysłowości, aż doprowadziła do wspaniałego wykonania zamysłu.

Stało się to jednak w latach późniejszych.

Rozdział VI
Walki w dżungli

W wędrówkach swych plemię zachodziło często w pobliże zamkniętej i milczącej chaty, stojącej nad otoczoną lądami zatoką. Tarzan zawsze z przyjemnością zbliżał się do tajemniczej chaty.

Zaglądał w zawieszone zasłonami okna lub wlazłszy na dach, spoglądał na dół w ciemny otwór komina, starając się na próżno zbadać nieznane tajemnice, jakie zawierały te mocne ściany.

W dziecinnej swej wyobraźni wyobrażał sobie, że wewnątrz chaty żyją dziwne stworzenia, a niemożliwość dostania się do środka zwiększała tysiąckrotnie jego pragnienie, aby mógł je oglądać.

Często godzinami całymi obchodził dach i okna, próbując znaleźć otwór, na drzwi zaś mało zwracał uwagi, ponieważ były takie same jak ściany.

Za drugim przybyciem w sąsiedztwo chaty, po wypadku ze starą lwicą Saborą, Tarzan zbliżywszy się do domu zauważył, że z daleka drzwi stanowiły jakby część oddzielną ściany, w której były osadzone. Wtedy po raz pierwszy przyszło mu do głowy, że tędy może było wejście, które znaleźć od tak dawna na próżno usiłował.

Był sam, jak to zdarzało się często w czasie odwiedzin chaty, gdyż małpy nie lubiły tu zachodzić. Wspomnienie piorunnej laski niewiele straciło na sile przez ubiegłe lat dziesięć. Otoczyło ono opuszczone pomieszkanie białego człowieka tajemniczością i grozą wśród małp.

Nie słyszał on nigdy, aby jego losy były związane z historią chaty. Język małp posiada tak małą liczbę wyrazów, że mogły one tylko niewiele opowiedzieć o tym, co widziały wewnątrz, gdyż brakło im słów na dokładny opis zarówno dziwnych istot, jakie się tam znalazły, jak i ich rzeczy. Zanim rozwinęła się pojętność Tarzana, w plemieniu zaginęła już pamięć o wszystkim.

Kala tylko w sposób niepewny i niejasny wytłumaczyła mu, że ojcem jego była dziwna biała małpa, lecz że Kala nie była jego matką — nie wiedział.

Tego dnia poszedł wprost do drzwi i strawił dobrą godzinę na badaniu ich, próbując poruszyć zawiasy, klamkę, zasuwy. W końcu udało mu się zrobić właściwe poruszenie i drzwi, skrzypiąc, otwarły się przed jego zadziwionymi oczyma.

Przez kilka minut nie śmiał wejść, lecz w końcu, gdy oczy jego oswoiły się z niewyraźnym światłem, panującym wewnątrz, wszedł powoli i ostrożnie do środka.

W pośrodku podłogi leżał jeden szkielet. Na kościach, na których nie było ani śladu ciała, wisiały spleśniałe i zmurszałe resztki dawnego ubrania. Na łóżku leżał podobny szkielet, mniejszy, a w małej kołysce w pobliżu był trzeci drobny szkielecik.

Mały Tarzan nie zastanawiał się nad tymi dowodami strasznej tragedii z dawnych dni. Dzikie życie w dżungli, jakie prowadził, przyzwyczaiło go do widoku martwych lub zdychających zwierząt, a gdyby był nawet wiedział, że zwłoki, które oglądał, były to zwłoki jego ojca i matki, i to nie wzruszyłoby go zbytnio.

Uwagę jego pochłonęły znajdujące się w pokoju meble i inne rzeczy. Rozpatrzył wiele rzeczy drobiazgowo — dziwne narzędzia i broń, książki, papiery, ubranie — wszystko, co oparło się działaniu wilgotnej atmosfery dżunglowego pobrzeża.

Odemknął skrzynie i szuflady, które dały się otworzyć, i znalazł w nich rzeczy o wiele lepiej przechowywane.

Wśród innych narzędzi znalazł wyostrzony nóż myśliwski i ostrzem jego zaraz zaczął zacinać się w palce. Nie zrażając się tym, robił dalsze doświadczenia i doszedł do tego, że nastrugał drzazg z drzewa stołu i stołków swą nową zabawką.

Przez pewien czas bawiło go to, lecz w końcu, znudziwszy się, wziął się do dalszych badań. W szafie, napełnionej książkami, znalazł książkę z barwnymi obrazkami — był to ilustrowany elementarz dziecinny. Były tam litery:

A — Anioł,

B —Baran,

C — Cacko.

Ilustracje zaciekawiły go bardzo.

Było tam wiele obrazków, przedstawiających małpy z twarzami podobnymi do jego własnej twarzy. Dalej w książce znalazł pod znakiem „M” kilka małych małp, podobnych do tych, jakie codziennie widywał na drzewach w pierwotnym lesie. Nigdzie jednak nie znalazł podobizny małp swego własnego plemienia, w całej książce nie było żadnego obrazka, który by miał podobieństwo do Kerczaka, Tublata lub Kali.

Z początku próbował wyjąć małe obrazki z kart, wkrótce jednak spostrzegł, że nie były to prawdziwe istoty, choć nie mógł zrozumieć, co to było, i brak mu było słów, aby je opisać.

Łodzie, pociągi, krowy i konie nie mówiły mu nic, były bez znaczenia, nie zdziwiły go jednak tak, jak małe znaczki, stojące poniżej i pomiędzy kolorowymi rycinami — był to jakiś dziwny rodzaj robaczków, jak sądził, gdyż wiele z nich miało nóżki, chociaż nigdzie nie mógł znaleźć całego robaczka z oczami i otworem ustnym. Było to dla niego pierwsze zaznajomienie się z abecadłem, a miał powyżej lat dziesięciu.

Rozumie się, nie widział on nigdy przedtem druku i nigdy nie rozmawiał z nikim, kto by miał jakiekolwiek wyobrażenie o języku pisanym, nigdy też nie widział, by ktoś czytał.

Nie było więc w tym nic dziwnego, że mały chłopiec nie mógł domyślić się znaczenia tych dziwnych znaczków.

W pośrodku książki znalazł swego starego wroga, lwicę Saborę, a dalej zwiniętego w krąg Histę, węża.

O, to było zadziwiające! Nigdy w życiu nie miał tak wielkiej uciechy. Tak pochłonięty był swym zajęciem, że nie spostrzegł, jak się zmierzchło, a w ciemności figurki przestały być wyraźne.

Odłożył książkę do szafy i zamknął drzwi, gdyż obawiał się. aby ktoś nie znalazł i nie zniszczył tych jego skarbów. Wychodząc w zapadający zmrok, zamknął za sobą wielkie drzwi chaty, tak jak były dawniej, zanim wykrył tajemnicę zamknięcia. Przed wyjściem odnalazł nóż myśliwski na podłodze, gdzie go porzucił, podniósł i zabrał z sobą, aby pokazać towarzyszom.

Zaledwie postąpił z tuzin kroków ku dżungli, gdy wielka postać podniosła się przed nim z cieniów niskich krzaków. Pierwszą jego myślą było, że ma przed sobą kogoś z własnego plemienia, lecz natychmiast spostrzegł, że był to Bolgani, ogromny goryl.

Tak blisko już był, że nie można było ratować się ucieczką i mały Tarzan zrozumiał, że musi stanąć do boju i stoczyć walkę o życie, gdyż goryle były zajadłymi wrogami jego plemienia i w walkach ani jedna, ani druga strona nie znała pardonu.

Gdyby Tarzan był dorosłą małpą swego gatunku, byłby groźnym przeciwnikiem wobec goryla. Będąc jednak tylko angielskim chłopcem, chociaż na swój wiek był muskularnie niesłychanie rozwinięty, nie przedstawiał się groźnie okrutnemu przeciwnikowi. W żyłach jego płynęła jednak krew najlepszej rasy dzielnych wojowników i posiadał wprawę wyrobioną życiem wśród dzikich zwierząt dżungli.

Uczucie strachu było mu obce, jak wiemy. Serce jego zabiło silniej, lecz jedynie z powodu podniecenia i radości z przygody. Gdyby miał sposobność, uciekłby, dlatego że rozsądek mówił mu, że nie był on równym olbrzymowi, którego miał przed sobą. Zrozumiawszy jednak, że ucieczka była niemożliwą, zatrzymał się przed gorylem dzielnie i odważnie, bez drżenia jednego muskułu lub jakiejkolwiek odznaki strachu.

Starli się od razu; Tarzan zaczął łomotać ogromne cielsko swego przeciwnika zaciśniętymi pięściami, lecz były to uderzenia tak nic nie znaczące, jak gdyby mucha napadła na słonia… Jednakowoż w jednej ręce trzymał on wciąż nóż, znaleziony w chacie ojca, a gdy zwierzę uderzając i kąsając zwarło się z nim, chłopiec trafem obrócił ostrze ku kudłatej piersi goryla. Gdy nóż przeniknął głęboko w ciało, goryl zawył z bólu i wściekłości.

Chłopiec w tym jednym krótkim momencie zrozumiał użytek ostrej i lśniącej broni. Gdy zwierzę walcząc powaliło go na ziemię, zatopił po kilkakroć nóż po rękojeść w jego pierś.

Goryl, walcząc na sposób swego gatunku, zadawał potężne razy otwartą ręką i rwał ciało z szyi i piersi chłopca swymi potężnymi kłami.

Na chwilę potoczyli się oba na ziemi w zapalczywej walce. Coraz słabiej poszarpana krwawiąca ręka uderzała długim ostrzem, potem mała postać zdrętwiała w gwałtownym skurczu i Tarzan, młody lord Greystoke, potoczył się prawie bez życia na trawę, wyścielającą dżunglę.

O milę dalej w lesie plemię Tarzana posłyszało dziki okrzyk napastniczy goryla i jak to było w zwyczaju, gdy zdążyło się niebezpieczeństwo, Kerczak zwołał wszystkich swych razem, po części w celu wzajemnej obrony przeciwko wspólnemu wrogowi, gdyż goryl mógł być tylko jednym z większej ich kupy, a również i w celu przekonania się, czy wszyscy z plemienia byli obecni.

Wkrótce okazało się, że brak było Tarzana. Tublat silnie się sprzeciwiał wysłaniu odsieczy. Kerczak sam nie lubił dziwnego malca, dlatego też posłuchał Tublata i w końcu ze wzruszeniem ramion powrócił z powrotem na kupę liści, z których zrobił sobie posłanie.

Kala jednak miała co innego w głowie. W rzeczy samej nie czekała ona, aż się wykryje, że Tarzan był nieobecny, i lotem ptaka, przebiegając skupione gałęzie, skierowała się ku miejscu, skąd donosiły się jeszcze wyraźne okrzyki goryla.

Zapadła ciemność i wczesny księżyc siał swe słabe promienie, rzucając dziwne cienie wśród liści gęstwiny leśnej.

Tu i tam jasne promienie dochodziły do ziemi, w ogóle jednak uwidoczniały tylko jeszcze bardziej piekielną ciemność czeluści dżungli.

Jak jakiś wielki potwór Kala przeskakiwała z drzewa na drzewo; to biegnąc zwinnie po wielkim konarze, to zwieszając się na innym, aby pochwycić konary dalej stojącego drzewa w spiesznym biegu ku scenie, gdzie jak mówiła jej znajomość dżungli, w niewielkiej odległości odbywała się walka na śmierć i życie.

Krzyki goryla świadczyły, że toczył on śmiertelną walkę z jakimś innym mieszkańcem dzikiego lasu. Nagle krzyki te ustały i cisza śmierci zapanowała w dżungli.

Kala nie mogła wszystkiego zrozumieć, gdyż głos Bolgani rozległ się jak w dogorywaniu i nadchodzącej śmierci, a nie posłyszała żadnego głosu, który by dał możność powiedzieć, kto był jego przeciwnikiem.

Wiedziała ona, że było rzeczą mało prawdopodobną, aby jej synek mógł pokonać wielkiego goryla, zbliżając się więc do miejsca, skąd dochodziły odgłosy, zaczęła posuwać się bardzo ostrożnie, aż w końcu powolnie. Z największą ostrożnością przebyła najniższe gałęzie, spozierając chciwie w nakrapianą księżycowym blaskiem ciemność, by dojrzeć walczących.

Nastąpiła w końcu na nich, leżących na małej polance, oświetlonej błyskotliwym światłem księżyca — ciało małego Tarzana było poszarpane, krwawiące, a obok wielki goryl leżał bez życia.

Z cichym okrzykiem Kala rzuciła się do boku Tarzana i podniósłszy krwią ociekające ciało do swej piersi, nasłuchiwała, czy odezwie się znak życia. Posłyszała niewyraźne słabe bicie serca.

Z troskliwością wielką poniosła ciało przez czarny jak atrament las do miejsca, gdzie przebywało jej plemię. Przez wiele dni i nocy teraz przesiadywała przy nim, stróżując i pilnując, przynosząc mu wodę i pożywienie i odpędzając muchy i inne owady z okrutnych ran.

O medycynie lub chirurgii nic nie wiedziała. Lizała tylko rany i w ten sposób utrzymywała je w czystości, aby uzdrawiająca siła przyrodzona mogła tym szybciej zrobić swoje.

Początkowo Tarzan nie chciał nic jeść i rzucał się w gorączce. Spragniony był tylko wody, a tę przynosiła mu Kala w ten sposób, jaki był jej znany, to jest niosąc ją w ustach.

Żadna matka z rodu ludzkiego nie wykazałaby więcej miłości i poświęcenia niż to dzikie zwierzę dla małej sieroty, którą los oddał jej w opiekę.

W końcu gorączka spadła i chłopiec zaczął poprawiać się. Żaden wyraz skargi nie wyszedł z zaciśniętych jego warg, chociaż ból sprawiony ranami był bardzo dojmujący.

Część piersi została obnażona do żeber, trzy żebra złamane potężnymi razami goryla. Jedna ręka była naderwana olbrzymimi kłami i kawał ciała wyrwany był z karku, obnażając żyłę podobojczykową, której nie naruszyły kły goryla cudem prawie.

Ze stoicyzmem zwierząt, które go wychowały, Tarzan znosił swe cierpienie spokojnie. Wolał on czołgać się na stronę od innych małp i leżeć ukryty w kupie wysokich traw, niż okazywać swoją nędzę ich oczom.

Rad był tylko mając Kalę przy boku. Lecz gdy zaczął przychodzić do siebie, oddaliła się ona na pewien czas, szukając pożywienia. Przywiązane zwierzę nie dojadało samo, gdy Tarzan był w niebezpieczeństwie życia. Pozostał z niej cień dawnej Kali.

Rozdział VII
Światło wiedzy

Po upływie pewnego czasu, który wydał się młodemu męczennikowi długim jak wieczność, odzyskał on władzę chodzenia i odtąd uzdrowienie jego było szybkie. W miesiąc później był tak silnym i czynnym jak dawniej.

Podczas swej rekonwalescencji nieraz odświeżał w swej myśli bitwę z gorylem. Zaraz też pomyślał o odzyskaniu cudownej niewielkiej broni, która dała mu możność wzmóc swe siły i przeobrazić się z istoty beznadziejnie słabej w potęgę, która powaliła strasznego potwora dżungli.

Pragnął też powrócić do chaty i badać dalej, co ciekawego w niej się znajdywało.

Pewnego więc ranka wybrał się sam w drogę. Po pewnych poszukiwaniach odnalazł miejsce, gdzie leżały czysto objedzone kości swego przeciwnika, i zaraz odnalazł pod spadłymi liśćmi swój nóż, brunatny od rdzy z powodu wilgoci i wyschłej krwi goryla.

Nie podobała mu się zmiana, jaka zaszła w jasnej przedtem i świecącej powierzchni. Była to jednak i teraz straszna broń, której zamyślał użyć ku swej korzyści, gdy zdarzy się po temu sposobność. Przyszło mu na myśl, że nie będzie potrzebował chronić się i uciekać przed dokuczliwymi napadami Tublata.

Za chwilę był już w chacie, znowu odemknął zasuwę i wszedł do środka. Pierwszym jego staraniem było zbadanie mechanizmu zamku, co uczynił przez drobiazgowe obejrzenie drzwi otwartych, kiedy mógł rozejrzeć się, w jaki sposób drzwi trzymały się i w jaki sposób odmykały.

Doszedł tego, że drzwi można było zamykać i ryglować od wewnątrz, co też uczynił, aby nie zdarzyło się nic, co by mogło mu przeszkodzić w robieniu poszukiwań.

Zaczął przeglądać wszystko po kolei. Uwagę jego wkrótce przykuły do siebie książki, wywierające na niego dziwny, potężny wpływ. Nie mógł się prawie zająć niczym innym, tak pociągały go one i zaciekawiał ich cel.

Wśród innych książek znalazł się elementarz, pewna ilość pierwszych książek do czytania dla dzieci i wielki słownik. Wszystko to oglądał, zajęły go najbardziej obrazki, a małe, dziwne robaczki, którymi pokryte były stronice w miejscach, gdzie nie było obrazków, wywoływały w nim podziw i głębokie zastanowienie.

Wsparty na biodrach, siedząc na stole w chacie, którą zbudował jego ojciec. Tarzan z małp, ze swym gładkim, brunatnym, nagim ciałem, schylony nad książkami, które trzymał w swych mocnych, cienkich rękach, z wielką grzywą długich czarnych włosów, spadającą naokół zgrabnie zbudowanej głowy, i jasnymi oczami, w których świeciła inteligencja, ten mały człowiek pierwotny przedstawiał obraz pełen wyrazu i pięknych nadziei — był jakby alegoryczną figurą pierwotnych, niepewnych wysiłków ludzkich poprzez czarną noc ciemności ku światłu nauk.

Twarz jego wyrażała usilnie uwagę, gdyż częściowo pochwycił w mglisty, niejasny sposób pierwszy przebłysk myśli, która miała mu dać w rezultacie klucz w ręce do rozwiązania trudnej zagadki, czym były małe, dziwne robaczki.

W rękach jego był elementarz, otwarty na stronicy, gdzie narysowana była małpa, podobna do niego, lecz pokryta na całym ciele, prócz rąk i twarzy, dziwnym, barwnym futrem, gdyż sądził, że futrem były żakiet i spodnie. Pod rysunkiem były małe robaczki:

chłopiec.

Spostrzegł wkrótce, że w tekście powtarzały się te znaczki kilkakrotnie na tej samej stronicy.

Zauważył jeszcze coś innego, że stosunkowo niewiele było robaczków stojących oddzielnie, powtarzały się jednak często czasami oddzielnie, a częściej w towarzystwie innych.

Powoli zaczął odwracać stronice, przyglądając się rysunkom i wierszom, w poszukiwaniu połączenia chłopiec, I znalazł je znowu pod rysunkiem innej małpy i dziwacznego zwierzęcia na czterech nogach, podobnego do szakala. Pod rysunkiem robaczki tworzyły łańcuszek taki:

chłopiec i pies.

Oto były te robaczki, które zawsze towarzyszyły rysunkom małpy.

Robił on postępy powoli, bardzo powoli, gdyż zadanie, jakie przedsięwziął, było trudne i pracowite — zadanie, które byłoby dla nas może niemożliwe — zadanie nauczenia się czytać bez znajomości liter i pisania języka, bez najmniejszego wyobrażenia, że coś podobnego w ogóle istnieje.

Nie doszedł do tego w dzień jeden ani w tydzień, ani w miesiąc, a nawet w rok. Lecz powoli, powoli dowiedział się, spostrzegłszy możliwości, jakie były w tych robaczkach, gdy już miał lat piętnaście, co znaczyły rozmaite powiązania liter, stojących przy każdym obrazku w małym elementarzu i w kilku książkach z. obrazkami.

O wartości i znaczeniu imion, spójników, czasowników i przysłówków miał tylko bardzo zamglone wyobrażenie.

Pewnego dnia, gdy miał lat dwanaście, znalazł zapas ołówków w nie zbadanej dotychczas szufladzie pod stołem. Pocierając jednym z nich po górnej powierzchni stołu, z wielką radością dostrzegł czarne linie, jakie ołówek za sobą pozostawiał.

Posługując się tą nową zabawką, pracował tak gorliwie, że wkrótce powierzchnia stołu przedstawiała gąszcz nierównych węzłów i nieprawidłowych linii, a ołówek zdarł się aż do drzewa, w którym był osadzony. Wziął wtedy do ręki inny ołówek, a miał już pewien cel na oku.

Chciał spróbować, czy nie uda mu się odtworzyć tych robaczków, od których się roiło na stronicach książek.

Było to trudne zadanie, gdyż trzymał on ołówek w ten sposób, jak gdyby kto trzymał rękojeść sztyletu. Taki sposób trzymania nie sprzyja ani swobodzie w pisaniu, ani czytelności tego, co napisane zostało.

Wytrwale pracował przez miesiące całe, kiedy mógł zachodzić do chaty, aż w końcu, wciąż czyniąc doświadczenia, wynalazł taką pozycję, jaka była najodpowiedniejsza do trzymania ołówka, która pozwalała mu najlepiej kierować nim. W ten sposób doszedł do możności odrysowywania tych małych robaczków, jakie znajdowały się w książce.

Posiadł początki pisma.

Przerysowywanie robaczków nauczyło go jeszcze czegoś innego, liczenia. Chociaż nie potrafił liczyć tak, jak my to rozumiemy, zdobył jednak pojęcie ilości. Jako podstawa rachunków posłużyła mu liczba palcy u ręki.

Przypatrywanie rozmaitych książek przekonało go, że rozpoznał wszystkie rozmaite rodzaje robaczków, najczęściej spotykanych w powiązaniach. Uszykował je łatwo w pewien porządek, gdy zapoznał się dobrze z tajemniczą książką, zawierającą alfabet.

Wykształcenie posuwało się naprzód. Największe wynalazki znalazły się w niewyczerpanym bogactwie wielkiego ilustrowanego słownika. Dowiedział się bowiem więcej za pomocą rysunków niż tekstu, nawet i wtedy, kiedy już pojął znaczenie robaczków.

Gdy odkrył szyk wyrazów w alfabetycznym porządku, z najwyższą radością odszukiwał i znajdywał znane sobie powiązania. Wyrazy, które potem następowały, podane jako określenia, wiodły go coraz dalej w tajniki erudycji.

Gdy miał lat siedemnaście, umiał czytać książkę, zawierającą alfabet, i rozumiał w zupełności prawdziwy i cudowny cel małych robaczków.

Nie wstydził się już więcej swego bezwłosego ciała ani ludzkich rysów twarzy. Rozum powiedział mu, że pochodził on z innej rasy niż jego włochaci towarzysze. On był człowiek, oni — byli małpy. Wiedział również, że Sabora — to była lwica, a Hista — wąż, a Tantor — słoń. Tak uczył się czytać.

Odtąd postęp jego stał się szybki. Przy pomocy wielkiego słownika i czynnej inteligencji pojętnego umysłu odziedziczonego po przodkach, zdolnego do rozumowania, zaczął się roztropnie domyślać wielu rzeczy, których dokładnie nie mógł zrozumieć, i zazwyczaj domysły jego były bardzo bliskie prawdy.

Kształcenie ulegało częstym przerwom, spowodowanym koczowniczym trybem życia jego plemienia, lecz nawet i wtedy, gdy oddalił się od swych książek, ruchliwy jego mózg starał się zgłębić tajemnicę swego przeznaczenia.

Kawałki kory i płaskie liście, a nawet gładka powierzchnia ziemi, były dla niego kajetami, na których kreślił ostrzem swego myśliwskiego noża lekcje, których się uczył.

Nie zaniedbywał też i innych surowszych obowiązków życia, gdy dawał ujście swej skłonności do rozwiązywania tajemnic zawartych w książkach.

Ćwiczył się w rzucaniu linki, bawił się swym nożem. Nauczył się ostrzyć go o płaskie kamienie.

Plemię stało się liczniejsze, niż było w czasie, kiedy Tarzan do niego przybył, gdyż pod wodzą Kerczaka mogli odstraszyć inne plemiona od tych okolic dżungli, które zajmowali. Mieli więc obfitość pożywienia i prawie żadnych strat od napadów sąsiadów.

Dlatego to młodsze samce, dorósłszy, wolały dobierać sobie żony z własnego plemienia lub pochwyciwszy samicę z innego plemienia wprowadzać ją do hordy Kerczaka i żyć z nim w zgodzie, niż szukać dla siebie innego domu lub walczyć z groźnym Kerczakiem o przewagę w obrębie plemienia.

Od czasu do czasu zdarzało się, że któryś z dzikszych towarzyszy robił próbę pochwycenia władzy, lecz nikomu dotąd nie udało się wyrwać palmy zwycięstwa z rąk dzikiego, brutalnego zwierzęcia.

Tarzan zdobył sobie wyjątkowe stanowisko wśród plemienia. Wszyscy uważali go jakby jednego ze swoich, a jednak uznawali jednocześnie, że jest różnym. Starsze samce albo nie zwracały na niego wcale uwagi, albo nienawidziły tak zajadle, że tylko dzięki swej niesłychanej zwinności i szybkości ruchów, oraz opiece potężnej Kali, nie zginął on już w młodym wieku.

Tublat był jego najwytrwalszym wrogiem. Stało się jednak tak, że gdy miał lat trzynaście, właśnie przez Tublata prześladowanie, jakiego doznawał od swych wrogów, ustąpiło nagle całkowicie i dano mu zupełnie pokój, prócz wypadków, kiedy ktoś z plemienia dostawał napadu ślepej wściekłości, którym podlegają samce wielu dzikich zwierząt dżungli. Wtedy nikt nie był bezpieczny.

W dniu, w którym Tarzan ustalił swe prawo do poważania, plemię znalazło się w komplecie wokoło niewielkiego naturalnego półkola, wolnego od krzewin i czepiających się roślin, we wgłębieniu wśród pagórków.

Otwarta przestrzeń miała kształt prawie kolisty. Ze wszystkich stron wznosiły się ściany olbrzymów nietkniętego lasu, a na dole rośliny tak szczelnie zapełniały przerwy wśród pni, że swobodne dojście do małej polanki było tylko wolne przez górne gałęzie drzew.

Tutaj gromadziło się często plemię w miejscu bezpiecznym od jakiegokolwiek najścia. W środku półkola widać było jakby gliniany bęben, który antropoidalne małpy budują dla swych dziwnych obrzędów. Odgłosy takiego bębna słyszeli nieraz ludzie, rozlegające się z twierdz leśnych. Nikt jednak z ludzi nigdy nie był świadkiem naocznym bębnienia.

Wielu podróżników widziało bębny zbudowane przez małpy, niektórzy słyszeli odgłosy bębna i dzikie wrzaski tych władców dżungli, tylko jeden Tarzan, lord Greystoke, jest bez wątpienia jedyną ludzką istotą, która brała osobisty udział w dzikim, szalonym, oszałamiającym obrzędzie dum–dum.

Z tej pierwotnej czynności powstały, bez wątpienia, później wszystkie ceremonie i obrzędy urzędowe, gdyż przez wszystkie niezliczone wieki, aż do najdalszych granic poczynającego się świata ludzkiego, nasi dzicy, kudłaci przodkowie tańczyli rytualny taniec dum–dum przy dźwięku glinianych bębnów, przy jasnym świetle podzwrotnikowego księżyca w ostępach potężnej dżungli, która i dziś stoi niezamierzona, jak stała tej dawno zapomnianej nocy, w tej dawnej, zamarłej, niezmiernie odległej przeszłości, kiedy nasz pierwszy kosmaty przodek zawisnął ze zwieszającej się gałęzi, by zeskoczyć na miękką trawę, wyściełającą miejsce pierwszego zgromadzenia.

W ten dzień, kiedy Tarzan osiągnął wyzwolenie z prześladowania, któremu nielitościwie podlegał przez całe lat dwanaście z trzynastu lat swego życia, plemię, liczące teraz całą setkę, przesunęło się gromadnie w milczeniu przez dolny taras dżungli i zatrzymało się bez hałasu na płaskim półkolu.

Obrzędy dum–dum wskazywały obchód jakichś ważnych wydarzeń w życiu pokolenia — zwycięstwo nad wrogiem, ujęcie niewolnika, zabicie jakiegoś dzikiego mieszkańca dżungli, śmierć starego króla i wyniesienie nowego i odbywały się zgodnie z ustalonym ceremoniałem.

W wypadku przez nas opisywanym powodem do odbycia obrzędu było zamordowanie olbrzymiej małpy innego plemienia. Gdy członkowie plemienia Kerczaka weszli na plac, widać było wśród nich dwu samców niosących ciało zwyciężonego wroga.

Położyli oni swoje brzemię przed glinianym bębnem i zasiedli w kucki obok jako stróżownicy, inni zaś członkowie plemienia skulili się w trawie, by się przespać do czasu, aż wschodzący księżyc będzie znakiem do rozpoczęcia dzikiej orgii.

Przez cztery godziny panowała zupełna cisza na małej polance. Ciszę tę przerywały tylko niezgodne głosy świetnie upierzonych papug lub pokrzyki i ćwierkania tysiąca ptaków dżungli, przelatujących bezustannie wśród żywych orchidei i czerwieniejących kwiatów, które zwieszały się z miriadów pokrytych mchem gałęzi leśnych królów.

Gdy w końcu zapadła ciemność w dżungli, małpy zaczęły się krzątać i wkrótce utworzyły koło wokół glinianego kotła. Samice i małe zasiadły wąską linią na zewnętrznym obwodzie koła, a samcy ugrupowali się wprost przed nimi. Przed kotłem zasiadły trzy samice, uzbrojone w sękate gałęzie mające piętnaście do osiemnastu cali długości.

Bardzo powolnie zaczęły one uderzać w dającą oddźwięk powierzchnię kotła, kiedy pierwsze słabe promienie wschodzącego księżyca posrebrzyły wierzchołki okolicznych drzew.

Gdy jasność w półkolu stała się większa, samice poczęły częściej i mocniej uderzać, aż w końcu dziki, rytmiczny łomot napełnił wielką dżunglę na całe mile wokoło. Wielkie, dzikie bestie, stojąc z nastroszonymi uszami i podniesionymi głowami, przysłuchiwały się głuchemu hukowi zwiastującemu rozpoczęcie dum–dum małpiego.

Od czasu do czasu słychać było dzikie wycie lub grzmiący ryk, odpowiadający wyzywającemu hukowi małp, lecz nikt nie zbliżał się blisko, by się przyjrzeć lub zrobić napad, gdyż małpy zgromadzone w całej potędze swej liczebnej siły napełniały serce swych sąsiadów z dżungli głębokim szacunkiem.

Kiedy huk kotła doszedł do ogłuszającego prawie napięcia, Kerczak skoczył w pośrodek pomiędzy siedzących samców i bębniące samice.

Stojąc wyniośle zarzucił w tył głowę i spoglądając wprost w twarz wschodzącego księżyca, zaczai uderzać w swą pierś wielkimi kosmatymi łapami i wydał straszny ryczący krzyk.

Po raz pierwszy, drugi i trzeci rozległ się ten przeraźliwy głos wśród wielkiej ciszy tego świata, tak tętniącego niewymownym życiem, a jednak tak martwego.

Teraz Kerczak skuliwszy się, począł skakać naokół półkola krążąc koło ciała leżącego przed kotłem, kierując swe dzikie, złe, zaczerwienione oczy ku trupowi.

Inny samiec wskoczył do koła i powtórzywszy okropny krzyk swego króla, zaczął podążać za nim. Wciąż inni zaczynali robić szybko to samo, aż dżungla zatrzęsła się od prawie nie ustających rozbestwionych okrzyków.

Było to wyzwanie rzucone wszystkim wrogom.

Kiedy już wszyscy samcy dołączyli do koła tańczących, rozpoczęło się natarcie.

Kerczak chwyciwszy potężną pałkę ze stosu umyślnie w tym celu naszykowanego, rzucił się wściekle na zabitą małpę, wymierzając trupowi straszny cios i wydając jednocześnie warczenie i zgrzyt walki. Hałas kotła wzmógł się teraz, uderzenia stały się coraz częstsze, a wojownicy, jeden po drugim, zbliżając się do upolowanej ofiary, zadawali jej razy pałką i łączyli się z innymi, zataczając wciąż wściekłe koła Tańca Śmierci.

Tarzan należał do dzikiej, skaczącej hordy. Jego brunatne, opływające potem muskularne ciało świeciło się przy świetle księżyca, było jasnym i pięknym wśród niezgrabnych, kosmatych postaci zwierząt, które go otaczały.

Nikt nie przeszedł go w tajnej mimice, przypominającej myślistwo, nikt nie wykonywał tak dzikich ruchów w udanym napadzie, jak on, nikt nie dorównywał mu w skokach w Tańcu Śmierci.

Kiedy hałas i częstość uderzeń kotła wzmogły się jeszcze, tańczący wpadali w trans pod wpływem szalonego rytmu i dzikich okrzyków. Rzucali się w skokach i susach, z ich obnażonych kłów ciekła ślina, a wargi i piersi pokryły się pianą.

Opętany taniec trwał z pół godziny. Potem na znak dany przez Kerczaka ustał hałas bębna, a dobosze pospiesznie przesunęli się przez koło tańczących na brzeg zewnętrzny zasiadających tam widzów. Wtedy wszyscy samcy, jak jeden, rzucili się na postać, z której od strasznych ciosów zrobiła się masa kosmatej miazgi.

Ich szczęki rzadko dostawały dostateczną ilość mięsa, godnym przeto zakończeniem dzikiej uczty było zakosztowanie świeżego mięsa. Pożarcie ciała niedawno zabitego wroga zajęło teraz całą ich uwagę.

Wielkie kły wpiły się w zwłoki, szarpiąc wielkie kawały. Najsilniejsze małpy zdobywały najlepsze kąski, słabsze gromadziły się naokół, jako warcząca sfora, oczekująca sposobności, by coś skorzystać i pochwycić upuszczony kawałek lub coś porwać, zanim wszystko zostanie rozdarte.

Tarzan bardziej niż małpy łaknął i potrzebował pokarmu mięsnego. Pochodząc z rasy mięsożernej, nie zaspokoił on jeszcze całkowicie ani razu w swym życiu swego apetytu na mięso, obecnie przeto małe jego zwinne ciało wkręciło się w tłum walczących i wyrywających sobie kawały mięsa małpy, aby uzyskać część, której nie mógłby zdobyć siłą.

U boku jego wisiał nóż myśliwski nie znanego mu ojca, w pochwie, którą sam zrobił naśladując pochwę widzianą na obrazku. W końcu docisnął się do znikającej uczty i ostrym nożem wyciął sobie nadspodziewanie duży kawał — całe ramię obrosłe włosami sterczące spod nóg Kerczaka. Ten był zajęty wykonywaniem królewskiej prerogatywy zabierania lwiej części, że nawet nie zauważył spełnionego przez Tarzana aktu obrazy majestatu.

Tarzan zaczął się przemykać spod masy walczących, przyciskając oburącz swą zdobycz do piersi.

Wśród koła otaczających, którzy na próżno silili się wziąć dalszy udział w bankiecie, był Tublat. Jako jeden z pierwszych pochwycił on porządny kawał, cofnął się, by go pożreć w spokoju, a teraz znów się przepychał, by dostać więcej.

Wtedy spostrzegł Tarzana, który się wynurzył z popychającego się tłumu, niosąc porosłe włosami ramię, które przyciskał do piersi.

Głęboko osadzone, małe, krwią nabiegłe, okrągłe oczy Tublata rozgorzały nienawiścią, gdy spostrzegł przedmiot swej odrazy. Była w nich i pożądliwość zdobycia smacznego przysmaku, który niósł chłopiec.

Tarzan jednak spostrzegł od razu swego wielkiego wroga i domyślając się niedobrych zamiarów wielkiej małpy, uskoczył na bok ku matkom i dzieciom w nadziei, że skryje się pomiędzy nimi. Tublat jednakże następował tuż za nim, tak iż nie mógł znaleźć ukrycia i zobaczył, że musi uchodzić.

Szybko pospieszył ku najbliższym drzewom. Zwinnym skokiem dostał się do drzew i pochwycił jedną ręką gałąź, a przekładając swą zdobycz do ust, wspiął się ku górze, mając Tublata tuż za sobą.

Wspinał się wyżej i wyżej, aż do chwiejącego się wierzchołka wyniosłego monarchy leśnego, gdzie nie śmiał iść za nim ciężki jego prześladowca. Wtedy siadł na gałęzi i zaczął miotać obelgi na rwącą się i pieniącą ze złości bestię, znajdującą się o pięćdziesiąt stóp poniżej.

Wtedy Tublat dostał napadu wściekłości.

Z okropnym wyciem i krzykiem spuścił się na ziemię, wpadł pomiędzy samice i małe, wpił swe wielkie kły w jaki tuzin drobnych ramion, wyrywał kawały mięsa z barków i piersi matek, które wpadły mu w pazury.

Przy jasnym świetle księżyca Tarzan był świadkiem całego tego napadu wściekłości. Widział, jak samice i młode małpiątka uciekały na drzewa, szukając schronienia. Potem wielkie samce w środku polany doznały potężnych kłów swego oszalałego towarzysza i jeden za drugim rozpłynęły się w czarnych cieniach otaczającego lasu. Na całej polanie oprócz Tublata pozostała tylko jedna samica. Spóźniona biegła ona szybko ku drzewu, na którym siedział Tarzan, a tuż za nią następował straszny Tublat.

Była to Kala. Skoro tylko Tarzan spostrzegł, że Tublat ją dogania, spuścił się z szybkością padającego kamienia z gałęzi na gałąź ku swej przybranej matce. Już była pod gałęziami, a nad nią przysiadł Tarzan, oczekując na rezultat wyścigów.

Kala skoczyła w górę, chwytając za gałąź, prawie nad głową Tublata. Byłaby ocalona, lecz dał się słyszeć trzask, gałąź się złamała i Kala spadła na głowę Tublata, zbijając go na ziemię.

Oboje porwali się na nogi natychmiast. Jakkolwiek szybkie były ich ruchy, Tarzan uprzedził oboje i rozwścieczony samiec, wstając, spostrzegł przed sobą dziecko, pomiędzy sobą a Kalą.

Tylko tego pragnął. Z dzikim rykiem tryumfu rzucił się na małego lorda Greystoke. Kły jego jednak nie zdołały się wpić w orzechowobrunatne ciało Tarzana.

Wynurzyła się nagle muskularna ręka i pochwyciła go za gardło, inna wbiła mu po tuzin razy ostry nóż w szeroką pierś. Razy spadły szybko jak błyskawica i wtedy dopiero ustały, gdy Tarzan zobaczył, że bezsilne ciało załamuje się pod nim.

Gdy ciało potoczyło się na ziemię, Tarzan z plemienia małp wsparł swą stopę na karku swego śmiertelnego wroga i wznosząc swe oczy ku pełnemu księżycowi zarzucił w tył swą młodą głowę i wydał dziki, straszny okrzyk swego plemienia.

Jeden za drugim, wszyscy członkowie hordy małpiej wysunęli się teraz ze swych kryjówek po drzewach i utworzyli około Tarzana i jego powalonego wroga koło. Gdy wszyscy przybyli, Tarzan zwrócił się do nich i wykrzyknął:

— Ja jestem Tarzan, Tarzan, wielki zwycięzca. Niech wszyscy szanują Tarzana z plemienia małp i Kalę, jego matkę. Nie ma wśród was nikogo równie możnego, jak Tarzan. Niech jego wrogowie mają się na ostrożności.

Spoglądając w przebiegłe, czerwone oczy Kerczaka, młody lord Greystoke uderzył się w potężną pierś i wydał ponownie przenikliwy okrzyk oznaczający nieustraszoność.

Rozdział VIII
Myśliwiec wśród wierzchołków drzew

Następnego rana po dum–dum plemię posuwało się powoli przez las ku brzegowi morskiemu.

Ciało Tublata pozostało tam, gdzie padł, ponieważ w plemieniu Kerczaka nie jadano ścierwa swoich.

Pochód był powolny, z odpoczynkami; po drodze szukano pożywienia. Znajdowano w obfitości palmę głowiastą, szarą śliwę, pisangi, dzikie ananasy, a czasem drobne zwierzątka, ptaszki, jajka, owady i gady. Orzechy rozłupywali w swych potężnych szczękach, a jeżeli były twarde, otwierali, rozbijając je między kamieniami.

W pewnej chwili ukazanie się Sabory, starej lwicy, zmusiło ich do szukania bezpieczeństwa na wyższych gałęziach drzew. Chociaż bowiem lwica miała respekt przed ich ostrymi kłami i ich liczbą, niemniej i oni czuli strach przed okrutnym i potężnym zwierzęciem.

Na nisko zwieszającej się gałęzi siedział Tarzan, wprost nad wspaniałym, zwinnym cielskiem lwicy, gdy ta przesuwała się cicho przez gęste dżungle. Rzucił on ananasem w odwiecznego wroga swego plemienia. Wielkie zwierzę zatrzymało się i odwracając się, zwróciło oczy na szydzącą postać nad sobą.

Uderzając gniewnie ogonem, obnażyła swe żółte kły, a kurcząc swe wielkie wargi, które ułożyły się na jej szczeciniastym pysku w szereg fałd, przymknęła swe oczy w dwa wąskie otwory, z których przebijała wściekłość i nienawiść.

Z uszami położonymi po sobie patrzyła Tarzanowi z plemienia małp wprost w oczy i wydała z siebie dziki, ostry głos, zwiastujący wyzwanie do walki.

A dziecko, czując się bezpiecznym na wysokim konarze, odpowiedziało na ten głos swym wojennym okrzykiem.

Przez chwilę oboje patrzyli sobie w oczy w milczeniu, w końcu wielki kot zwrócił się ku dżungli, która pochłonęła go, jak ocean chłonie rzucony kamyk.

W umyśle Tarzana powstał wielki zamiar. Zabił on dzikiego Tublata, czyż więc nie był potężnym wojownikiem? Teraz odnajdzie ślad przebiegłej Sabory i zabije ją także. Będzie również i wielkim myśliwym.

W głębi jego angielskiego serca odzywało się wielkie pragnienie pokrycia swej nagości ubraniem, dowiedział się bowiem z ilustrowanych książek, że wszyscy ludzie nosili ubranie, a małpy i wszelkie inne żywe istoty chodziły nagie.

Ubranie musiało być świadectwem wielkości — oznaką wyższości człowieka nad wszystkimi innymi zwierzętami. Jakiż mógłby być inny powód do noszenia tak okropnie brzydkich rzeczy.

Dawniej, gdy był jeszcze o wiele mniejszy, pragnął posiąść skórę Sabory, lwicy, lub Numy, lwa, lub Szita, lamparta, aby okryć swe pozbawione włosów ciało i nie być podobnym do obrzydliwego węża, Histy. Obecnie był dumny ze swej gładkiej skóry, gdyż świadczyła, że pochodził z potężnej rasy. Sprzeczne z sobą miał pragnienia — nie wiedział, czy ma świecić gołym ciałem na dowód swego pochodzenia, z którego czuł się dumny, czy zastosować się do zwyczajów swego rodu i nosić obrzydliwe i niewygodne suknie — pragnienia te na przemian walczyły w jego sercu.

Gdy plemię szło dalej przez las po spotkaniu się z Saborą, Tarzan rozmyślał nad swoim planem zabicia wroga i przez wiele następnych dni nie mógł myśleć o niczym innym.

Tego dnia jednak myśli jego wkrótce zwróciły się do czego innego.

Nagle zapanowała taka cisza, jak o północy. Hałasy w dżungli ustały. Drzewa stały nieruchomo, jakby znieruchomione zostały w oczekiwaniu jakiegoś wielkiego, zbliżającego się nieszczęścia. Cała natura zamarła w oczekiwaniu — lecz nie na długo.

Niejasno z oddali doniosło się jakby przytłumione wycie. Zaczęło się coraz zbliżać i nabierać coraz większej siły.

Wielkie drzewa pochyliły się wszystkie razem, jak gdyby przytłoczone ku ziemi potężną ręką. Chyliły się coraz bardziej ku ziemi, a wciąż nie było nic więcej słychać, jak długie, ponure wycie wichru.

Teraz nagle olbrzymy dżungli świsnęły w górę z powrotem, potrząsając swymi potężnymi wierzchołkami, jak gdyby na znak gniewnego i ogłuszającego protestu. Jasne, oślepiające światło rozbłysło z piętrzących się w górze czarnych chmur. Rozległa się rozgłośna kanonada strasznych piorunów. Nastąpił potop — i piekło zapanowało w dżungli.

Plemię skupiło się u stóp wielkich drzew, drżąc z zimna i od deszczu. Padające pioruny, rozcinające jasnym światłem ciemności, ukazywały targane wichrem konary, chwiejące się gałęzie i pochylone pnie.

Od czasu do czasu walił się na ziemię jakiś starodawny patriarcha lasów, rozdarty piorunem, rozsypując się w tysięcznych kawałkach na pobliskie drzewa, pociągając za sobą niezliczoną ilość gałęzi i wielu mniejszych swych sąsiadów. Wciąż wzmagał się zamęt w podzwrotnikowej dżungli.

Wielkie i małe gałęzie, porwane siłą wichru, uderzały w kołyszące się rośliny, roznosząc śmierć i spustoszenie, niszcząc niezliczoną ilość nieszczęsnych istot gęsto zaludnionego świata, rozpościerającego się na spodzie drzew.

Burza szalała bez przerwy godzin kilka, a plemię wciąż było zbite w małe gromadki, drżące ze strachu.

Narażeni wciąż na niebezpieczeństwo z powodu padających pni i gałęzi, unieruchomieni widokiem jasnych błyskawic i grzmiącym hukiem piorunów — wszyscy siedzieli w budzącym litość przygnębieniu, aż burza przeszła.

Koniec burzy był równie nagły, jak i jej początek. Wiatr ucichł, słońce zaświeciło — przyroda uśmiechnęła się znowu.

Opadłe gałęzie i liście, wilgotne płatki wspaniałych kwiatów zajaśniały w blasku powracającego dnia. Wtedy — tak jak przyroda zapomniała, tak zapomniały i jej dzieci. Odżyło ruchliwe życie i rozpoczęło się na nowo jak przedtem, nim zapanowały ciemności i przerażenie.

Tarzanowi po burzy rozjaśniło się w głowie, przyszła mu myśl tłumacząca zagadkę ubrania. Jak dobrze czułby się pod ciężkim futrem Sabory! Myśl ta była dalszą pobudką do wykonania zamiaru.

Przez kilka miesięcy plemię przebywało w pobliżu zatoki, gdzie stała chata Tarzana. Nauka zajmowała mu wtedy większą część czasu. Wędrując jednak po lesie, miał on zawsze z sobą na podorędziu linkę i niejedno drobniejsze zwierzę pochwycone zostało na rzuconą znienacka pętlicę.

Raz Tarzan zarzucił ją na krótką szyję Horty, dzika. Wyrywanie się oszalałego zwierzęcia na wolność zrzuciło Tarzana z gałęzi, na której zasiadł w zasadzce i skąd zarzucił swą kręcącą się linę.

Potężny dzik obrócił się na huk spadającego ciała i widząc przed sobą jako łatwą zdobycz młodą małpę, pochylił w dół swój łeb i rzucił się na zaskoczonego młodzieńca.

Na szczęście Tarzanowi przy upadku z drzewa nic się nie stało, spadł jak kot na czworaki, na rozpostarte ręce. W mig był na nogach i dawszy skok ze zwinnością małpy, co było dla niego rzeczą zwykłą, uczepił się niskiej gałęzi, i oddalił się, a Horta, dzik, przeleciał próżno dołem.

W ten sposób Tarzan z doświadczenia poznał, czego można dokonać i czego można się obawiać przy rzucaniu swej dziwnej broni.

Utracił długą linę przy tej okazji, lecz ujrzał przy tym, że gdyby to Sabora zrzuciła go z siedzenia, rezultat mógłby być zupełnie inny, gdyż utraciłby zapewne i życie w tym wypadku.

Plecenie nowej liny zabrało mu wiele dni. Ukończywszy ją, wyszedł umyślnie na łowy i zaczaił się w gęstej listwie wielkiej gałęzi ponad bardzo uczęszczanym szlakiem prowadzącym do Wody.

Rozmaite drobne zwierzęta przeszły nie zaczepione. Nie potrzebował tak nieznacznej zwierzyny. Chodziło mu o jakieś silne zwierzę, aby wypróbować plan.

W końcu zjawiła się ta, na którą Tarzan czatował. Gibkie muskuły przebijały pod skórą. Nadeszła Sabora, lwica, dobrze wykarmiona, lśniąca.

Jej wielkie, grube łapy stąpały delikatnie bez hałasu po wąskiej drodze. Głowę nosiła wzniesioną, czujną na wszystko, ogon poruszał się z wolna w zgrabnych skrętach.

Podchodziła coraz bliżej do miejsca, nad którym przykucnął na gałęzi Tarzan z plemienia małp, unosząc w ręku zwoje długiej liny.

Jak postać wykuta z brązu siedział Tarzan nieruchomo. Sabora nadeszła pod drzewo. Zrobiła jeden krok dalej, drugi, trzeci, wtem milczące zwoje rozwinęły się nad nią.

Na chwilę węzeł zawisnął nad jej głową jak wielki wąż, a kiedy lwica spojrzała ku górze, by dojrzeć, co było powodem szumu, linka spadła na jej kark. Szybkim ruchem Tarzan zakręcił pętlę na połyskującą szyję, spuścił linkę i przyszykował się do ciągnienia jej całą siłą.

Sabora wpadła w matnię.

Zaniepokojone zwierzę rzuciło się w bok, lecz Tarzan pomyślał o tym, aby nie stracić ponownie linki dla tej samej, co i przedtem przyczyny. Doświadczenie go nauczyło. Lwica już w połowie drugiego skoku poczuła, że linka sztywnieje na jej szyi, wywinęła koziołka w powietrzu i upadła z wielkim hałasem grzbietem ku dołowi. Tarzan umocował koniec liny silnie do pnia drzewa, na którym siedział.

Plan jego dotychczas udał się doskonale. Kiedy jednak pochwycił linę, opierając się o widlaste rozchodzące się potężne gałęzie, zobaczył, że pociągnienie w górę na drzewo wielkiego, walczącego, szarpiącego, kąsającego, rzucającego się cielska furii, posiadającej żelazne muskuły, i powieszenie go, było rzeczą trudniejszą, niż sądził.

Ciężar starej lwicy był ogromny, a gdy rozparła swe potężne łapy, chyba tylko sam Tantor, słoń, mógłby ją z miejsca poruszyć.

Lwica była znów na ścieżce, skąd mogła dojrzeć winowajcę swego pohańbienia. Wyjąc z wściekłości skoczyła wysoko w górę ku Tarzanowi, lecz gdy jej wielkie cielsko uderzyło się o konar, gdzie znajdował się Tarzan, Tarzana już tam nie było.

Usiadł on już na mniejszej gałęzi o dwadzieścia stóp powyżej rozwścieczonego swego jeńca. Na chwilę lwica zawisła wpół na gałęzi, a Tarzan szydził z niej, rzucając jej na nie osłonięty łeb pręty i gałęzie.

Zwierzę spadło znów na ziemię. Tarzan spuścił się szybko, by pochwycić za linkę, lecz Sabora już spostrzegła, że przytrzymywała ją tylko cienka linka; chwyciwszy ją swymi potężnymi szczękami rozerwała ją od razu, zanim Tarzan miał czas naprężyć węzeł ponownie.

Tarzan doznał wielkiego zawodu. Jego dobrze obmyślany plan spełzł na niczym. Zaczął wykrzykiwać na ryczące pod nim zwierzę i robić nań miny.

Sabora godzin kilka chodziła naokoło drzewa. Czterokrotnie przykucnęła i skoczyła na uwijającego się nad nią urwisa, pochwycić go nie mogła, jak nie mogłaby pochwycić zwodniczego wiatru, który szumiał wśród drzew.

W końcu zmęczony zabawą Tarzan wydając ostatni okrzyk zwycięski rzucił celnie dojrzały owoc, który się rozlał i przywarł do wyszczerzonego pyska swego wroga, i pochwyciwszy za gałęzie drzew szybko się oddalił, przebywając drogę w górze na sto stóp od ziemi. Wkrótce znalazł się wśród swoich.

Tu opowiedział szczegóły swej przygody. Jego buńczuczne i chełpliwe opowiadanie zrobiło wrażenie nawet na najgorszych jego wrogach, a Kala tańczyła w podskokach z radości i dumy.

Rozdział IX
Spotkanie z człowiekiem

Kilka dalszych lat upłynęło. Życie Tarzana w dzikiej dżungli nie uległo w tym czasie większym zmianom, rósł tylko wciąż i dowiadywał się z książek coraz nowych rzeczy o dziwnych światach, które znajdowały się gdzieś poza jego pierwotnym lasem.

Życie nie wydawało mu się nigdy jednostajnym i nudnym. Były zawsze ryby, które można było łapać w strumieniach i małych jeziorkach, była Sabora i jej dzicy krewniacy, których zawsze należało się strzec. Na każdą chwilę było zawsze coś do spełnienia.

Często się zdarzało, że one polowały na niego, częściej on na nie. Chociaż nie dostał się ani razu w ich okrutne, ostre łapy, jednakże było nieraz tak, że ich pazury oddzielała od jego gładkiej skóry przestrzeń nie większa, jak szerokość grubego liścia.

Szybkie były ruchy Sabory, lwicy, szybkim był Numa i Szita, lecz Tarzan był jak błyskawica.

Z Tantorem, słoniem, zawarł przyjaźń. Jak to się stało, nie pytajcie. Było jednak wiadomym mieszkańcom dżungli, że niejednej nocy, gdy księżyc opromieniał ziemię, Tarzan z plemienia małp i słoń chodzili razem, a w miejscach, gdzie droga była dogodna, Tarzan jeździł na słoniu, siedząc na jego wysokim grzbiecie.

Wszystkie inne istoty dżungli były jego wrogami, prócz własnego plemienia, wśród którego miał teraz wielu przyjaciół.

Wiele dni w tych latach spędził w chacie ojca, gdzie wciąż leżały nie ruszone kości rodziców i mały szkielet dziecka Kali. Gdy miał lat osiemnaście, swobodnie czytał ze zrozumieniem prawie wszystko w licznych i rozmaitych tomach książek znajdujących się na półkach.

Nauczył się również pisać drukowanymi literami, szybko i wyraźnie, pisanego pisma jednakże nauczyć się nie mógł. Chociaż wśród posiadanych skarbów była duża ilość kajetów, rzeczy pisanych w angielskim języku było tak mało, że uznał za próżną stratę czasu męczyć się nad tą inną formą pisma. Doszedł jednak do tego, że mógł i pisane czytać, choć z trudnością i wysiłkiem.

W osiemnastym tedy roku życia ten potomek angielskich lordów nie umiał mówić po angielsku, ale mógł czytać i pisać w swym rodowitym języku. W życiu swym nie widział ani razu żadnej innej ludzkiej postaci, prócz siebie samego, gdyż niewielka przestrzeń, którą przebywało jego plemię, nie miała żadnej większej rzeki, która mogłaby sprowadzić w te okolice kogo z ludzi, zamieszkujących dalej w głąb kraju.

Wysokie pagórki odcinały się z trzech stron, a ocean stanowił brzeg czwarty. W tej okolicy pełno było lwów, lampartów i jadowitych węży. Nietknięte sploty zbitych dżungli odstraszały dotychczas nawet dzikich przedstawicieli rodu ludzkiego od osiedlania się.

Jednakowoż dnia pewnego, gdy Tarzan z plemienia małp siedział w chacie i zagłębiał się w tajemnicach nowej książki, dawne bezpieczeństwo jego dżungli zniknęło i przepadło na zawsze.

Na krawędzi pagórka, z dalekich wschodnich okolic, ukazała się dziwna kawalkada, postępująca długą linią.

Na przedzie szło pięćdziesięciu czarnych wojowników, uzbrojonych w cienkie drewniane dzidy zahartowane na powolnym ogniu, niosąc łuki i strzały. Na plecach mieli półkuliste tarcze, w nosach wielkie pierścienie, a z posupłanej wełny, znajdującej się na ich głowach, sterczały kity różnobarwnych piór.

Na czołach wytatuowane mieli równoległe zabarwione linie, a na każdej piersi trzy koncentryczne kółka. Żółte ich zęby były zaostrzone, a wielkie wystające wargi czyniły ich wygląd jeszcze bardziej niemiłym i ordynarnym.

Za nimi szło kilkaset kobiet i dzieci. Kobiety niosły na głodach wielkie garnki, sprzęty domowe i kość słoniową. Pochód zamykała setka wojowników, podobnych pod każdym względem do poprzedniego oddziału.

Szyk kolumny wskazywał, że obawiano się napadu nieznanych wrogów z tyłu. To było faktem. Uciekali przed żołnierzami białego człowieka, który tak im dokuczył ciągłym wymuszaniem danin gumy i kości słoniowej, że dnia pewnego rzucili się na swoich zwycięzców i położyli trupem białego dowódcę i niewielki jego oddziałek czarnych.

Przez kilka dni sprawiali sobie ucztę z ciał ludzkich, lecz w następstwie nadciągnął silniejszy oddział żołnierzy, napadł na ich wioskę nocą, by pomścić śmierć swych towarzyszy.

Nocy tej czarni żołnierze białego człowieka mieli ludzkiego mięsa w obfitości, a resztka potężnego niegdyś plemienia uciekła w posępną dżunglę ku stronom nieznanym, szukając wolności.

Co jednak było wolnością i szukaniem szczęścia dla tych czarnych ludzi — to niosło popłoch i śmierć wielu dzikim mieszkańcom ich nowej ojczyzny.

Trzy dni mała kawalkada posuwała się powoli środkiem nieznanego, nie odwiedzanego lasu. aż w końcu rankiem dnia czwartego przybyli na miejsce w pobliżu brzegów rzeczułki, które było mniej zarośnięte niż inne, jakie po drodze spotkali.

Tu zatrzymali się i wzięli się do pracy, by zbudować nowe wioskę. W miesiąc oczyszczono szeroką przestrzeń, pobudowano chaty i palisady, zasadzono platany, jamy i kukurydzę i odnowiono stare życie na nowym osiedlu. Tu nie było białych ludzi ani żołnierzy, ani gumy, ani kości słoniowej, którą trzeba by zbierać dla okrutnych i niewdzięcznych panów.

Upłynęło kilka miesięcy, zanim karni odważyli się zapuścić dalej w głąb terytorium, które otaczało ich nową wioskę.

Niejeden czarny zginął w tym czasie jako zdobycz starej Sabory. Widząc, że dżungla tak pełna była tych dzikich, krwi chciwych kotów, lwów i lampartów, wojownicy o mahoniowej skórze nie śmieli zapuszczać się daleko, opuszczając bezpieczne swe schroniska wewnątrz palisady.

Lecz dnia pewnego Kulonoga, syn starego króla Mbongi, zaszedł daleko w gąszcze zachodu. Ostrożnie posuwał się naprzód, trzymając zawsze w pogotowiu swoją cienką dzidę i w lewej ręce dzierżąc pół kulistą tarczę, tuż przy swym ciele mahoniowego koloru.

Na plecach miał łuk, a w kołczanie wiele cienkich, prostych strzał, dobrze powleczonych gęstą, ciemną, smolistą masą, która czyniła najmniejsze ich ukłucie śmiertelnym.

Noc zastała Kulonogę daleko od palisad ojcowskiej wioski. Wciąż jednak szedł na zachód. Wdrapawszy się na rosochate drzewo, zbudował sobie jakby pomost i ułożył się do snu.

O trzy mile dalej na zachód spoczywało plemię Kerczaka. Wczesnym rankiem następnego dnia małpy zaczęły się krzątać i ruszyły przez dżunglę w poszukiwaniu pożywienia. Tarzan, jak to było jego zwyczajem, udał się w kierunku chaty. Polując po drodze, nasycił swój głód. gdy dotarł do brzegu morskiego.

Małpy rozproszyły się pojedynczo, dwójkami lub w trójkę we wszystkich kierunkach, lecz trzymały się w odległości dającej im możność posłyszenia sygnału alarmowego.

Kala skierowała się powoli wzdłuż szlaku słoniowego ku wschodowi i zajęta była gorliwie przeglądaniem spróchniałych gałęzi i kłód leśnych w poszukiwaniu jadalnych robaczków i grzybów, gdy cichy szelest wzbudził jej uwagę.

Na pięćdziesiąt jardów przed nią ścieżka szła prosto. Na końcu liściastego tunelu spostrzegła skradającą się postać dziwnej i strasznej istoty.

Był to Kulonoga.

Kala nie czekała, aby ujrzeć coś więcej: zawróciwszy, bystro pobiegła ścieżką. Nie czuła strachu, lecz według zwyczaju swego rodu wolała uniknąć spotkania, gdy nie była napastowana.

Tuż za nią posunął się Kulonoga. Dla niego było to mięso. Mógł on zabić zwierzę i dobrze się najeść dnia tego. Przyspieszył biegu, szykując oszczep do rzutu.

Tam gdzie ścieżka skręcała, ujrzał ją znowu na końcu wolnej przestrzeni. Ręka, trzymająca oszczep, zrobiła ruch w tył, muskuły pod gładką skórą nabrzmiały z błyskawiczną szybkością. Ręka rzuciła pocisk i oszczep pomknął ku Kali.

Rzut nie był celny. Zadrasnął tylko jej bok.

Z okrzykiem wściekłości i bólu małpa zwróciła się na swego prześladowcę. W jednej chwili drzewa zatrzeszczały pod ciężarem jej towarzyszy, spieszących na miejsce w odpowiedzi na krzyk Kali.

W natarciu Kulonoga zdjął swój łuk i założył strzałę z szybkością nie do pomyślenia. Odciągając cięciwę daleko w tył, ugodził zatrutą strzałą prosto w serce wielkiej małpy.

Z okropnym piskiem Kala upadła na twarz wśród zdziwionych członków swego plemienia.

Rycząc i piszcząc małpy rzuciły się ku Kulonodze. Ostrożny dziki człowiek zaczął uciekać ścieżką jak spłoszona antylopa.

Wiedział on coś niecoś o zajadłości tych dzikich kosmatych ludzi. Jego jedyną myślą teraz było oddzielić się od nich jak największą możliwie ilością mil przestrzeni.

Małpy ścigały go, spiesząc wśród drzew, na daleką odległość, lecz w końcu jedna po drugiej dały pokój ściganiu i powróciły do miejsca tragedii.

Żadna z nich nie widziała w swym życiu innego człowieka prócz Tarzana. Nie mogły przeto wyjść z zadziwienia, co to za dziwny rodzaj istoty naszedł dżunglę.

Na dalekim pobrzeżu, przy małej chacie, Tarzan posłyszał daleki odgłos walki i wiedząc, że coś niedobrego stało się, pospieszył szybko w kierunku głosów.

Gdy przybył, ujrzał całe plemię zgromadzone pokrzykujące naokoło trupa swej zabitej matki.

Boleść i gniew Tarzana były bezgraniczne. Wydawał on od czasu do czasu okropny krzyk wściekłości.

Bił się w piersi zaciśniętymi pięściami, potem rzucił się na ciało i szlochaniem wyraził wielki smutek swego osamotnionego serca.

Istotnie, utrata jedynej istoty, która dała mu dowody miłości i przywiązania, była dla niego wielkim osieroceniem.

Cóż z tego, że Kala była dziką, okropną małpą! Dla Tarzana była ona dobrą, piękną.

Na jej ciele wypłakał on, nie wiedząc sam o tym, całe uznanie, szacunek i miłość, jakie zwykle chłopiec angielski czuje dla swej matki. Nigdy nie znał innej. Kali dostało się to, chociaż bez słów, co mogło należeć do pięknej i miłej pani Alicji, gdyby żyła.

Po pierwszym wybuchu boleści Tarzan opanował się i rozpytując się członków swego plemienia, którzy byli świadkami śmierci Kali, dowiedział się wszystkiego, co ich niedostateczny słownik mógł wypowiedzieć.

Wystarczyło to dla niego. Dowiedział się o obcej, bezwłosej, czarnej małpie, z piórami rosnącymi na głowie, która rzucała śmierć z cienkiego pręta, a potem uciekła z szybkością Bary, daniela, w kierunku wschodzącego słońca.

Tarzan nie czekał dłużej. Przeskakując z gałęzi na gałąź wśród drzew, pospieszył szybko przez las. Znał on zakręty słoniowego szlaku, którym uciekał morderca Kali, i udał się na przestrzał dżungli, by pochwycić po drodze czarnego wojownika, który widocznie biegł krętą drożyną.

U boku miał nóż myśliwski swego nieznanego ojca i pana, a na plecach zwiniętą swą linkę. Po godzinie opuścił się na ziemię i zaczął badać ziemię drobiazgowo.

Na wilgotnej glinie na brzegu drobnego strumyka znalazł ślady stóp takich, jakie on tylko w całej dżungli zostawiał, tylko te ślady były większe. Serce jego uderzyło gwałtownie. Czyż było możliwe, że ścigał on ślad człowieka, przedstawiciela jego rasy?

Były tam dwa zbiorowiska śladów skierowanych w przeciwnych kierunkach. Zwierzyna jego widocznie już przeszła z powrotem. Gdy rozglądał nowszy ślad, drobna grudka ziemi obsunęła się z zewnętrznej krawędzi w głąb zagłębienia — ślad więc był bardzo świeży, zdobycz musiała dopiero co przejść.

Tarzan chwycił się gałęzi ponownie i nie czyniąc hałasu, pospieszył w górze wzdłuż szlaku.

Zaledwie przebył z milę, kiedy spostrzegł czarnego wojownika, stojącego na małej polance. W ręku miał on niewielki łuk, na który założył jedną ze swych śmierć roznoszących strzał.

Naprzeciwko, poprzez polankę, stał Horta, dzik, ze spuszczonym łbem i zapienionymi kłami, szykując się do rzucenia na człowieka.

Tarzan spoglądał ze zdziwieniem na dziwną istotę, stojącą pod nim — tak do niego podobną z postaci, a jednak tak różną pod względem rysów twarzy i koloru skóry. W książkach jego były obrazki Murzyna, lecz jak różną była ciemna rycina od tej gładkiej, okropnej istoty mahoniowego koloru, pulsującej życiem.

Gdy człowiek stał tak przed nim z naciągniętym łukiem, Tarzan rozpoznał w nim nie tyle Murzyna, co łucznika ze swej książki z obrazkami.

Cudownie! Podniecony swym odkryciem Tarzan o mało co nie zdradził swej obecności.

Wypadki jednak zaczęły następować po sobie pod drzewami. Żylasta, czarna ręka naciągnęła w tył cięciwę. Horta miał natrzeć, czarny wypuścił zatrutą strzałę. Tarzan widział, jak strzała świsnęła szybko jak myśl i utkwiła w szczeciniastym karku dzika.

Gdy tylko strzała wypadła z łuku, Kulonoga natychmiast założył drugą, lecz Horta, dzik, wpadł na niego tak szybko, że nie było czasu jej wystrzelić. Jednym susem czarny skoczył ponad biegnące zwierzę i zwracając się z szybkością nie do uwierzenia usadowił drugą strzałę w karku Horty.

Teraz Kulonoga skoczył na pobliskie drzewo.

Horta zatoczył koło, by natrzeć znowu na swego przeciwnika, przebiegł z tuzin kroków, nagle zatrzymał się i upadł na bok. W jednej chwili muskuły jego stężniały i rozprostowały się w konwulsjach. Teraz już leżał bez ruchu.

Kulonoga zeszedł z drzewa.

Nożem, który wisiał u jego boku, wykroił kilka dużych kawałków z ciała dzika. Na środku ścieżki rozniecił ogień warząc i jedząc, co chciał. Resztę pozostawił.

Tarzan z zainteresowaniem był widzem tego, co się działo, pragnienie mordu gorzało gwałtownie w jego dzikiej piersi, lecz pragnienie pomszczenia się było jeszcze potężniejsze. Zamierzał iść za śladem dzikiej istoty jeszcze dalej, by dowiedzieć się, skąd przybyła. Mógł zabić go później, inną porą, kiedy łuk i zabójcze strzały będą odłożone na bok.

Gdy Kulonoga skończył swą ucztę i zniknął za zakrętem drogi, Tarzan spuścił się spokojnie na ziemię. Swym nożem odciął kilka pasów z tułowia Horty, lecz nie piekł ich na ogniu.

Ogień widział on tylko wtedy, gdy Ara, błyskawica, zapaliła wielkie drzewo. Zdziwiony był niezmiernie tym, że jakaś istota mogła stworzyć czerwono–żółte zęby, które pochłaniały drzewo, nie zostawiając nic, prócz popiołu. Zrozumieć też nie mógł tego, dlaczego czarny wojownik zniweczył swą wyborną ucztę, zanurzając ją w niszczącym żarze. Być może Ara był jego przyjacielem, z którym łucznik dzielił się swym pokarmem.

Tarzan w każdym razie nie miał ochoty niszczyć smacznego mięsa w sposób tak niedorzeczny. Połknąwszy znaczną ilość surowego mięsa, ukrył on resztę trupa w pobliżu ścieżki, chcąc odnaleźć ją później za powrotem.

Potem lord Greystoke otarł swe zawalane palce o swe nagie biodra i udał się w drogę za Kulonoga, synem Mbongi, króla. W tym czasie, w dalekim Londynie, inny lord Greystoke, młodszy brat ojca lorda Greystoke, odsyłał swe kotlety jako nie dopieczone szefowi kuchni klubowej, a gdy ukończył swój obiad, zanurzył swe palce w srebrną czarę z pachnącą wodą i wytarł je ręcznikiem ze śnieżnej białości adamaszku.

Przez cały dzień Tarzan ścigał Kulonogę, unosząc się nad nim na drzewach jak jakiś duch złośliwy. Jeszcze dwukrotnie widział, jak Kulonoga wypuszczał swe strzały, niosąc zniszczenie — raz do Dango, hieny, i potem do Manu, małej małpy. W obu razach zwierzęta padły natychmiast, gdyż trucizna Kulonogi była świeża i śmiertelna.

Przesuwając się powoli w bezpiecznej odległości od swojej ofiary, Tarzan wiele rozmyślał o tym dziwnym sposobie zabijania. Wiedział on, że drobne ukłucie strzały nie mogło tak szybko wyprawić na tamten świat tych dzikich mieszkańców dżungli; przecież w walkach ze swymi sąsiadami zwierzęta te nieraz miały poszarpane ciało i ociekały krwią w straszny sposób, a najczęściej przychodziły do siebie.

Nie — było coś tajemniczego w związku z tymi drobnymi drzazgami, które sprawiały śmierć przez zadrapanie. Musi on wejrzeć w tę sprawę.

Nocy tej Kulonoga spał na widlastych gałęziach wysokiego drzewa, a wysoko ponad nim zasiadł Tarzan z małp.

Obudziwszy się nazajutrz Kulonoga spostrzegł, że jego łuk i strzały znikły. Czarny wojownik wpadł w złość i był przerażony, a przestrach jego był większy niż złość. Obszukał grunt pod drzewem, przeszukał drzewo ponad ziemią, lecz nie znalazł ani śladu łuku i strzał, ani śladu nocnego złodzieja.

Kulonoga się przestraszył. Swoim oszczepem rzucił w Kalę i nie odzyskał go. Teraz, gdy znikł łuk i strzały, był bezbronny, miał tylko jeszcze nóż. Cała jego nadzieja była w tym, że zdoła jak najprędzej dobiec do wioski Mbongi.

Był pewny, że znajduje się już niedaleko od domu i puścił się szybkim kłusem.

O kilka jardów w bok, z wielkiej masy nieprzeniknionych liści wynurzył się Tarzan z plemienia małp.

Łuk i strzały Kulonogi wisiały spokojnie, przywiązane do wierzchołka wielkiego drzewa, z którego ostrym nożem zdarto kawał kory nisko od ziemi, a na wpół złamaną gałąź przewieszono o pięćdziesiąt stóp wyżej. W taki sposób Tarzan znaczył las i miejsca, gdzie co ukrył.

Gdy Kulonoga udał się w swą drogę, Tarzan dogonił go i wędrował prawie nad głową czarnego. Swą linkę trzymał on teraz w zwojach w prawej ręce. Był prawie gotów przystąpić do dzieła.

Zwlekał tylko dlatego, że chciał się upewnić, dokąd czarny zmierza. Ciekawość jego została zaspokojona, gdyż nagle znalazł się przed wielką polaną, pokrytą z jednego końca wielu dziwnymi domostwami.

Tarzan był tuż nad Kulonoga, gdy zrobił to odkrycie. Las zakończył się nagle, a poza nim ciągnęło się dwieście jardów uprawnych pól pomiędzy dżunglą i wioską.

Tarzan musiał się szybko decydować do działania, gdyż ofiara jego mogła mu ujść. Wychowanie jednak przyzwyczaiło go do tego. że kiedy zjawiała się potrzeba, nie było nawet miejsca na cień myśli pomiędzy potrzebą a czynem.

I teraz, zaledwie Kulonoga wynurzył się z cieniów dżungli, cienki zwój świsnął kręcąc się mu nad głową, rzucony z najniższej gałęzi wielkiego drzewa, już na samej krawędzi pól Mbongi i wprzód, nim syn królewski postąpił pół tuzina kroków po polanie, wijąca się pętlica zesztywniała na jego szyi.

Tarzan tak szybko pociągnął w tył swą ofiarę, że krzyk czarnego zduszony został w jego krtani. Przekładając rękoma, Tarzan ciągnął opierającego się Kulonogę, aż go powiesił zwisającego ciałem w powietrzu. Wtedy Tarzan wdrapał się na dużą gałąź, pociągając ku górze wierzgającą ofiarę w ukrycie z gałęzi i liści.

Tu umocował linkę mocno do wielkiej gałęzi, a potem, opuściwszy się niżej, utopił swój nóż w serce Kulonogi. Kala była pomszczona.

Tarzan obejrzał czarnego człowieka z wielką drobiazgowością. Spojrzenie jego padło na nóż w pochwie i pas. Zabrał je. Podobała mu się również obrączka miedziana z kostki nogi. Przełożył ją na swoją nogę.

Obejrzał z podziwem znaki wytatuowane na czole i piersiach. Podziwiał ostro spiłowane zęby. Obejrzał i przywłaszczył sobie upiększenie głowy z piór. Po tym wszystkim przyszykował się do spełnienia ostatecznego zadania. Trzeba wiedzieć, że Tarzan był głodny, a tu miał mięso, mięso zabitej ofiary, którą etyka dżungli pozwalała mu spożyć.

Jak mamy go sądzić, według jakich zasad, tego człowieka z sercem, głową i ciałem angielskiego dżentelmena, a z wychowaniem dzikiej bestii?

Tublata, którego nienawidził i który pałał ku niemu nienawiścią, zabił w otwartej bitwie, a jednak myśl, by zjeść ciało Tublata, nie postała wcale w jego głowie. Byłoby to tak przeciwne obyczajom plemienia, jak kanibalizm jest przeciwny naszym obyczajom. Lecz kto był Kulonoga, dlaczego nie miał go zjeść tak jak Hortę, dzika, lub Barę, daniela? Czyż nie był on tylko jedną z nieskończonej ilości żywych istot dżungli, które polowały wzajem na siebie, aby zaspokoić pragnienie głodu?

Nagle dziwna wątpliwość wstrzymała jego rękę. Czyż nie dowiedział się z książek, że był on sam człowiekiem? A łucznik, czyż nie był także człowiekiem?

Czy ludzie spożywają ludzi? Niestety, nie wiedział nic o tym. Skąd tedy to wahanie? Jeszcze raz spróbował wziąć się do dzieła, lecz nagle doznał nudności ze wstrętu. Nie mógł zrozumieć dlaczego—

Wiedział tylko, że nie może zjeść mięsa czarnego człowieka. Odziedziczony instynkt, odwiecznie stary, zastąpił działanie umysłu i uchronił go od przekroczenia powszechnego na całym świecie prawa, o którego istnieniu nawet nie wiedział.

Szybko spuścił na ziemię ciało Kulonogi, usunął pętlę i znowu znikł w drzewach.

Rozdział X
Strachy

Z wysokiej swej grzędy Tarzan spoglądał na strzechy domostw w wiosce położonej po drugiej stronie plantacji.

Dojrzał on, że w pewnym miejscu las dotykał wioski i skierował się do tego miejsca, pociągnięty gorącą ciekawością oglądania istot swojej rasy, dowiedzenia się czegoś więcej o ich obyczajach i przyjrzenia się dziwnym legowiskom, w których zamieszkiwali.

Życie, jakie prowadził wśród dzikich bestii dżungli, nie pozwoliło mu łudzić się myślą, że nie byli mu wrogami ci, kogo widział. Podobieństwo postaci nie wprowadziło go w błędne mniemanie, że czeka go dobre przyjęcie ze strony tych ludzi jego rasy, których

miał przed sobą.

Tarzan nie był uczuciowcem. Nie wiedział on nic o powszechnym braterstwie ludzi. Wszystkie istoty — poza własnym plemieniem — byli to wrogowie jego życia z małymi zaledwie wyjątkami, których wybitnym przykładem był Tantor, słoń.

Zdawał sobie sprawę z tego wszystkiego bez uczucia złości lub nienawiści. Zabijanie było prawem tego świata, który znał. Nieliczne były jego przyjemności, a największą z nich było polowanie na inne istoty i zabijanie ich. Innym przyznawał prawo żywienia takichże pragnień, nawet i w tym razie, jeżeli obiektem łowów miał być on sam.

Dziwne jego życie nie zrobiło go ani ponurym, ani krwi chciwym. Nie oznaczało to wrodzonego okrucieństwa, że radowało go zabijanie i że zabijał z radosnym śmiechem na pięknym obliczu. Zabijał najczęściej dlatego, aby mieć pożywienie. Ponieważ był człowiekiem, zabijał też czasami dla przyjemności, czego nie robi żadne zwierzę. Jeden bowiem tylko człowiek spośród wszystkich istot zabija bez potrzeby, przez swawolę, jedynie tylko dla przyjemności zadawania bólu i śmierci.

A kiedy zabijał przez zemstę lub we własnej obronie, robił to bez targania uczuć, lecz poważnie, jako rzecz konieczną, nie dopuszczającą lekkomyślności.

Teraz też, kiedy zbliżał się do wioski króla Mbongi, był zupełnie gotów albo zadawać śmierć, albo zginąć, jeżeli zostanie odkryty. Skradał się z niezwykłą ostrożnością, gdyż Kulonoga nauczył go wielkiego respektu do małych drzazg, które zadawały śmierć tak szybko i niezawodnie.

W końcu dostał się do wielkiego drzewa, okrytego gęstym liściem i obarczonego zwieszającymi się zwojami pnących się roślin. Z tej prawie nieprzeniknionej altany spoglądał sponad wioski na scenę roztaczającą się przed nim i dziwił się każdemu drobiazgowi, jaki widział w tym nowym dla niego świecie.

Były tam nagie dzieci, biegające i bawiące się na ulicach wioski. Były kobiety, mielące w prostych kamiennych moździerzach wysuszoną kukurydzę, inne robiły placki z puszystej mąki. Dalej po polach widział inne kobiety kopiące motykami ziemię, pielące lub gromadzące plony.

Wszystkie miały wystające opaski z wysuszonych roślin naokoło bioder, wiele z nich obciążone były mosiężnymi lub miedzianymi obrączkami u nóg, rąk i bransoletami. Na ciemnej szyi niejednej z nich zawieszone były dziwne pozwijane kółka druciane, a inne nosiły jako ozdobę ogromne obrączki w nozdrzach.

Z rosnącym coraz bardziej zdziwieniem spoglądał Tarzan na te dziwne istoty. Ujrzał wielu mężczyzn, siedzących w cieniu drzew bez pracy, a na zewnętrznych krawędziach polany dojrzał postacie uzbrojonych wojowników, którzy widocznie bronili wioski od nagłego napadu wroga.

Zauważył, że tylko kobiety pracowały. Nigdzie nie widać było mężczyzny obrabiającego pole lub spełniającego zwykłe prace.

W końcu oczy jego spoczęły na kobiecie, znajdującej się tuż pod nim.

Przed sobą miała mały kocioł stojący na małym ogniu, w kotle pieniła się gęsta, czerwonawa, smolista masa. Po jednej jej stronie leżała znaczna ilość drewnianych strzał. Ostrza ich kobieta zanurzała w warzącą się substancję, a później układała je na wąskim koziołku z gałęzi, stojącym po drugiej stronie.

Tarzan znieruchomiał pod wrażeniem. Przed sobą miał tajemnicę okropnej siły niszczycielskiej drobnych pocisków łucznika.

Zauważył, że kobieta zwracała jak największą uwagę na to, aby nie powalać rąk masą, a raz, gdy trochę płynu bryznęło jej na palce, zanurzała zaraz ręce do naczynia z wodą i szybko wytarła drobną plamę garścią liści.

Tarzan nie miał pojęcia o truciźnie, lecz pojętny jego rozum mówił mu, że to ta zabójcza masa zabijała, a nie mała strzała, która była jedynie posłem przenoszącym śmierć do ciała ofiary.

Jemu przydałyby się także śmierć zadające drzazgi. Chciałby dostać ich jak najwięcej. Gdyby kobieta porzuciła swą pracę na chwilę, mógłby zeskoczyć, zgarnąć naręcze i wrócić na drzewo w jedno tchnienie.

Gdy zaczął obmyślać, jak by odwrócić jej uwagę, posłyszał wielki krzyk przez polanę. Spojrzał i zobaczył czarnego wojownika, stojącego właśnie pod tym samym drzewem, gdzie zabił mordercę Kali przed godziną.

Człowiek krzyczał i potrząsał włócznią nad głową. Ukazywał przy tym na coś leżącego na ziemi przed nim.

W wiosce od razu zaczęła się bieganina. Uzbrojeni ludzie wysuwali się z wnętrza chat i biegli jak opętani przez polanę ku podnieconemu wartownikowi. Za nimi gromadzili się starcy, kobiety i dzieci. W krótką chwilę cała wioska wyludniła się.

Tarzan wiedział, że znaleźli ciało jego ofiary. Interesowało go to jednak o wiele mniej niż ten fakt, że nikt nie pozostał we wsi, kto by mógł mu przeszkodzić zabrać zapas strzał leżących pod nim.

Szybko, bez hałasu, spuścił się na ziemię obok kotła z trucizną. Przez chwilę stał bez ruchu. Jego bystre, przenikliwe oczy rozglądały się wokoło palisady.

Nie było widać nikogo. Oczy jego spoczęły na otwartych drzwiach pobliskiej chaty. Zajrzę do środka, pomyślał Tarzan, i ostrożnie zbliżył się do domostwa pokrytego niską strzechą.

Przez chwilę zatrzymał się na zewnątrz, nadsłuchując uważnie. Nie było nic słychać. Wsunął się do środka w półmrok.

Na ścianach wisiała broń, noże dziwnych kształtów, kilka wąskich tarczy. W środku pokoju był garnek, a w rogu posłanie z suchych roślin, pokrytych plecioną matą. Na podłodze rozrzuconych było kilkanaście ludzkich czaszek.

Tarzan dotknął się każdego przedmiotu, zdjął dzidy, obwąchał je. gdyż „widział” wiele za pomocą swych bardzo czułych i wyrobionych nozdrzy. Miał ochotę zabrać z sobą jeden z tych długich, zaostrzonych kijów, lecz nie mógł go brać w swą drogę z powodu strzał, które miał zamiar wziąć ze sobą.

Zdejmowane ze ścian przedmioty układał po kolei, jak je brał, na środku pokoju, jedne na drugie, a na wierzch wszystkiego postawił garnek, odwróciwszy go dnem do góry, a na szczycie położył jedną z wykrzywionych czaszek, do których przymocował ubiór głowy zabitego Kulonogi.

Wtedy odstąpił w tył i podziwiał swe dzieło z uśmiechem. Tarzan był żartobliwy.

Teraz posłyszał gwar wielu głosów, długie, żałobne wycie i wielki płacz. Musiał uciekać. Czy zabawił za długo? Podbiegł do drzwi i wyjrzał na ulicę wioski ku bramie wioskowej.

Mieszkańców nie było jeszcze widać, chociaż słyszał, że nadchodzili przez pola. Musieli być już bardzo blisko. Błyskawicznie skoczył przez drzwi ku kupie strzał. Zabrawszy tyle, ile mógł unieść jedną ręką, przewrócił kopnięciem nogi kocioł z wrzątkiem i zniknął w liściach w górze w tym momencie, kiedy pierwszy z powracających mieszkańców wszedł w bramę u drugiego końca wioski. Potem zatrzymał się, aby zobaczyć, co się dzieje w dole, i zawisnął w górze jak jakiś ptak, gotów do szybkiego rozwinięcia skrzydeł przy pierwszym znaku niebezpieczeństwa.

Mieszkańcy zapełnili ulicę wioski. Czterej nieśli trupa Kulonogi. Za nimi szły kobiety wykrzykując i zawodząc żale. Nadeszli do drzwi chaty Kulonogi. Była to właśnie ta chata, w której Tarzan dokonał łupiestwa.

Pół tuzina ludzi weszło do chaty, lecz wypadli zaraz z powrotem, krzycząc w zamieszaniu. Inni otoczyli ich wkoło. Machano rękoma, ukazywano palcami, krzyczano. Potem kilku wojowników zbliżyło się i zajrzało do wnętrza chaty.

W końcu stary człowiek, ozdobiony wielu metalowymi obrączkami na rękach i nogach, z naszyjnikiem wysuszonych ludzkich k, wiszącym u piersi, wszedł do chaty.

Był to Mbonga, król, ojciec Kulonogi.

Przez chwilę wszyscy milczeli, Mbonga wyszedł z chaty, na jego wstrętnej twarzy wypisany był gniew, zmieszany z przesadną obawą. Przemówił kilka wyrazów do zgromadzonych wojowników i natychmiast ludzie rozbiegli się po wiosce, przeszukując starannie każdą chatę i każdy kącik wewnątrz palisady.

Zaraz na początku poszukiwań znaleziono wywrócony kocioł, a wraz z nim okazała się kradzież zatrutych strzał. Poza tym nie znaleziono nic. W jakiś czas później wielce przerażona grupa dzikich ludzi w przesądnym strachu zgromadziła się około swego króla.

Mbonga nie umiał wytłumaczyć nic z tych dziwnych rzeczy, jakie się stały. Już znalezienie ciepłego jeszcze ciała Kulonogi na samej krawędzi pól, w odległości jednego strzału od wioski, przebitego nożem i obdartego z ozdób, u samych drzwi domostwa ojcowskiego — było tajemniczym, lecz ostatnie budzące grozę odkrycia tego, co się stało w obrębie wioski, wewnątrz własnej chaty zamordowanego Kulonogi — napełniło serca ich grozą. Ich biedne mózgi podsuwały im jedynie straszne i przesądne tłumaczenia.

Stali w małych grupach, rozmawiając przyciszonym głosem i rzucając poza siebie przerażone spojrzenia wielkich kołem stojących oczu.

Tarzan z małp przyglądał się im czas pewien ze swej wysokiej grzędy, siedząc na wielkim drzewie. W ich zachowaniu się było dużo takich rzeczy, których nie mógł zrozumieć, gdyż nie wiedział, co to są przesądy, a o uczuciu strachu zaledwie bardzo niejasne miał wyobrażenie.

Słońce wzbiło się wysoko. Tarzan dnia tego nic jeszcze nie jadł, a wiele mil dzieliło go od miejsca, gdzie leżały smaczne zwłoki Horty, dzika.

Odwrócił się przeto od wioski króla Mbongi i zniknął w liściastej twierdzy lasu.

Rozdział XI
„Król małp”

Jeszcze się nie ściemniło, gdy dotarł do swego plemienia, chociaż po drodze zatrzymywał się dwukrotnie, raz, by odkopać i spożyć zwłoki dzika, które ukrył dnia poprzedniego, a drugi raz, by zabrać łuk Kulonogi i strzały z wierzchołka drzewa, gdzie się znajdowały.

Mocno obładowany zeskoczył Tarzan z gałęzi w środek plemienia Kerczaka.

Duma rozpierała mu pierś, kiedy opowiadał sławne swe przygody i okazał zdobycz.

Kerczak chrząkał i odszedł na bok, zrodziła się w nim zazdrość. W swym złośliwym mózgu szukał pretekstu do wywarcia swej zemsty na Tarzanie.

Następnego dnia od samego świtu Tarzan zaczął się ćwiczyć w strzelaniu z łuku. Z początku tracił na próżno prawie każdy pocisk, który wystrzelił, lecz w końcu nauczył się skierowywać swe strzały celnie, a zanim miesiąc upłynął, był wcale niezłym strzelcem. Przy nauce stracił cały prawie zapas strzał, jaki posiadał.

Plemię wciąż miało dobre polowanie w pobliżu zatoki i Tarzan mógł w tym czasie prócz ćwiczeń w strzelaniu z łuku w dalszym ciągu prowadzić badanie niewielkiego, lecz doborowego zapasu książek ojcowskich.

Wtedy to młody lord angielski znalazł w chacie w jednej z szuflad małą, metalową skrzynkę. W zamku tkwił kluczyk. Kilkuminutowe badania i próby doprowadziły do pomyślnego otworzenia skrzynki.

Znalazł w niej wyblakłą fotografię młodego człowieka o przyjemnym wyrazie twarzy, złoty medalionik nabijany drogimi kamieniami, zawieszony na złotym łańcuszku, kilka listów i małą książeczkę.

Tarzan rozpatrywał to wszystko z wielką uwagą.

Fotografia podobała mu się najbardziej, gdyż oczy na niej uśmiechały się, a twarz była jasna, otwarta. Był to jego ojciec.

Medalion również mu się podobał. Włożył łańcuszek na szyję, naśladując czarnych, których widział, że nosili takie ozdoby. Błyszczące kamienie odbijały się dziwnie od jego gładkiej, brunatnej skóry.

Listów nie mógł odczytać, gdyż pisma nie znał prawie. Złożył je z powrotem do skrzyneczki z fotografią i zaczął oglądać książkę.

Książka, cała prawie, zapełniona była drobnym pismem, chociaż jednak kształt małych robaczków był mu znany, ich zestawienia i kolejność, w jakiej po sobie następowały, były dziwne i zupełnie niezrozumiałe.

W tym czasie Tarzan już umiał korzystać ze słownika. Ze smutkiem jednak i ze zdziwieniem przekonał się, że w tym przypadku i słownik nic mu nie pomógł. Nie mógł znaleźć ani jednego wyrazu z tego, co było napisane w książce. Złożył więc książkę z powrotem do metalowej skrzynki z postanowieniem odkrycia tajemnicy kiedyś później.

Biedny człowiek–małpa! Gdyby on był wiedział, że ta drobna dziwna książka zawierała w swych okładkach klucz do tajemnicy jego pochodzenia, odpowiedź na dziwną zagadkę jego dziwnego życia.

Był to dziennik Jana Claytona, lorda Greystoke, pisany w języku francuskim.

Tarzan umieścił z powrotem skrzynkę w szafie, lecz na zawsze już wbiły mu się w pamięć wyraziste rysy uśmiechniętej twarzy ojca, a w głowie ustaliła się decyzja odkrycia kiedyś tajemnicy dziwnych wyrazów, zawartych w małej książeczce.

Obecnie miał coś pilniejszego do zrobienia. Jego zapas strzał wyczerpał się, musiał koniecznie odbyć podróż do wioski dzikich ludzi i odnowić go.

Wczesnym rankiem następnego dnia wybrał się w drogę, i podróżując pospiesznie, przybył przed południem na polanę. Znowu zasiadł na wielkim drzewie i jak poprzedniego razu ujrzał kobiety w polu, i ulicę wioskową, i kocioł z warzącą się trucizną wprost pod sobą.

Godzin kilka upatrywał sposobności. aby spuścić się na ziemie, nie zwracając na siebie uwagi, i zabrać strzały, po które przybył. Nic jednak teraz nie stało się takiego, co by odciągnęło mieszkańców z ich domostw. Dzień przechodził, a Tarzan wciąż siedział nad nie podejrzewającą nic kobietą z kotłem.

Pracujący w polach powrócili do domów. Wojownicy, wracający z łowów, wynurzyli się z lasów. Kiedy wszyscy byli już wewnątrz palisady, zamknięto i zaparto wrota.

Wyniesiono teraz dużo garnków we wsi. Przed każdą chatą krzątała się kobieta przed gotowaną strawą, wszędzie widać było chleb z kukurydzy i puddingi z kassawy.

Nagle rozległ się okrzyk pozdrawiający z brzegu polany. Był to oddział zapóźnionych myśliwców, wracający z północnej strony. Na wpół wiedli oni, na wpół ciągnęli za sobą opierające się zwierzę.

Kiedy zbliżyli się do wioski, odemknięto na oścież wrota, aby ich wpuścić, a gdy ludność spostrzegła ofiarę, podniósł się pod niebiosa dziki okrzyk, gdyż złowioną zwierzyną był człowiek.

Na wciągniętego na ulicę wioski, wciąż opierającego się człowieka, rzuciły się kobiety i dzieci z kijami i kamieniami. Wtedy Tarzan, chociaż był młodym, dzikim zwierzęciem wyrosłym w dżungli, zadziwił się, widząc wielkie okrucieństwo ludzi.

Jedynie tylko Szita, lampart, ze wszystkich zwierząt dżungli zadawał męczarnie swym ofiarom. Według powszechnej etyki wszystkich innych zwierząt szybka, litościwa śmierć wymierzana była zdobyczy.

Tarzan tylko niedokładnie, w urywkowych fragmentach dowiedział się z książek o zwyczajach ludzkich istot.

Idąc śladem Kulonogi przez las oczekiwał, że przybędzie do miasta dziwnych domów na kołach, wyrzucających obłoki czarnego dymu z wielkiego drzewa wstawionego w dach — albo do morza pokrytego potężnymi pływającymi budynkami, które jak się z książek dowiedział, zwały się rozmaicie, okrętami, statkami, parowcami i załogą.

Spotkał go przykry zawód, gdy ujrzał biedną, małą wioskę czarnych, ukrytą w jego własnej dżungli, nie posiadającą ani jednego tak obszernego domu, jak jego własna chata na odległym pobrzeżu.

Widział, że ludzie ci byli bardziej złośliwi niż jego towarzysze–małpy, a tak dzicy i okrutni, jak sama lwica Sabora. Tarzan zaczął mieć małe poważanie do przedstawicieli ludzkiego rodu.

Biedną ofiarę przywiązano do wielkiego słupa, prawie w samym środku wioski, wprost przed chatą Mbongi. Wojownicy utworzyli naokoło tańczące, wyjące koło, świecąc nożami i groźnymi włóczniami.

W drugim większym kole przysiadły kobiety, wyjąc i uderzając w kotły. Przypomniało mu to obrzęd dum–dum i wiedział już, czego ma oczekiwać. Przyszło mu na myśl, czy czarni ludzie rzucą się na świeże mięso, jakie mieli przed sobą, jeszcze za życia ofiary. Małpy nie robiły czegoś podobnego.

Koło wojowników naokoło kulącego się jeńca zwężało się coraz bardziej, gdy tańczący podskakując w takt dzikiej oszałamiającej muzyki kotłów zbliżali się. Oto wysunęła się dzida i przebiła ofiarę. Było to sygnałem dla pięćdziesięciu innych.

Przebite były oczy, uszy, ręce, nogi. Każdy cal wijącego się ciała, nie pokrywający koniecznego do życia organu, stał się tarczą okrutnych włóczników.

Kobiety i dzieci wyły z radości. Wojownicy oblizywali swe okropne wargi, przewidując zbliżająca się ucztę, i starali się prześcignąć jeden drugiego w dzikości i okropności, z jaką pastwili się nad jeńcem, który jeszcze był przy życiu i miał zachowane czucie. Tarzan wiedział, że zbliżała się dogodna dla niego pora do działania. Wszystkich oczy zwrócone były na przejmujący widok u słupa. Jasność dnia ustąpiła przed mrokiem księżycowej nocy. Tylko w bezpośrednim sąsiedztwie igrzyska paliły się ognie, rzucając niespokojnie światło na pełną niepokoju scenę.

Lekko zwinny chłopiec zsunął się na trawę w końcu ulicy wioskowej. Szybko zebrał strzały — tym razem wszystkie, gdyż przyniósł z sobą znaczną ilość długich włókien do powiązania ich w wiązkę.

Nie spiesząc się obwiązał wszystkie mocno, lecz zanim opuścił to miejsce, kapryśny chochlik zjawił się mu w głowie. Obejrzał się wokoło, chcąc wyrządzić jakąś dziką psotę tym dziwnym, dziwacznym istotom, aby dowiedzieli się o jego obecności.

Położywszy swą wiązkę pod drzewem, Tarzan skradał się wśród mroku po ulicy i dostał się do tej samej chaty, do której wszedł w czasie pierwszej swej wizyty.

Choć w środku było zupełnie ciemno, dłonie jego szybko natrafiły na przedmiot, którego szukał. Nie zwlekając dłużej skierował się do wyjścia.

Nie zdołał zrobić następnego kroku, kiedy uszu jego dobiegł szmer z zewnątrz. Sylwetka kobiety przesłoniła wejście do chaty.

Tarzan cofnął się powoli pod ścianę i mocniej zacisnął dłoń na nożu swego ojca. Kobieta weszła do środka i zaczęła szukać czegoś po omacku.

Widocznie nie stało to na swoim miejscu, gdyż zaczęła przeszukiwać całą chatę, zbliżając się coraz bardziej do ściany, przy której stał Tarzan.

Była tak blisko, że człowiek–małpa czuł ciepło bijące z jej nagiego ciała. Uniósł nóż, ale w tym momencie kobieta odwróciła się oddychając z ulgą. Widocznie znalazła to, czego szukała.

Szybko opuściła chatę. Kiedy mijała drzwi, Tarzan zauważył, że niosła kociołek. Podążył za nią. Widział, jak wioskowe kobiety biegały z kociołkami i naczyniami. Napełniały je wodą i umieszczały nad kilkoma ogniskami roznieconymi wokół słupa, do którego przywiązane było ciało konającej już ofiary, nieruchome i zakrwawione.

Wybrawszy sposobny moment, kiedy nikt nie przechodził w pobliżu, Tarzan rzucił się w kierunku strzał zostawionych pod wielkim drzewem w drugim końcu wioski. Tak samo jak za pierwszym razem wywrócił kociołek i niczym kot wspiął się na najniższą gałąź olbrzymiego drzewa.

Wspiął się dość wysoko, aż znalazł miejsce, z którego mógł poprzez szparę w liściach obserwować, co się działo pod nim.

Kobiety zaczęły odcinać kawałki z ciała ofiary i wkładać je do kotłów. Mężczyźni odpoczywali zmęczeni szalonym tańcem. W wiosce panował spokój.

Tarzan trzymał w dłoni zabrany z chaty przedmiot. Zamachnął się i z ogromną zręcznością, wyćwiczoną przez wiele lat w rzucaniu orzechów kokosowych, wymierzył w grupę dzikich. Przedmiot uderzył w głowę jednego z wojowników, który obsunął się na ziemię, a następnie potoczył się w kierunku kobiet i zatrzymał tuż przed poszarpanym ciałem przygotowanym na ucztę.

Dzicy patrzyli przez chwilę z przerażeniem. Nagle wszyscy rzucili się do ucieczki i rozpierzchli po swoich chatach.

Przedmiotem owym była ludzka czaszka. Ten znak boży, zesłany z niebios, na nowo rozniecił zabobonny strach dzikich.

Tarzan z małp pozostawił ich w przerażeniu. Znów to objawił się zły duch, niewidzialny i niewyczuwalny, który krył się w dżungli otaczającej wieś.

Godzin kilka upłynęło, zanim odkryto wywrócony kociołek i zauważono ponowne zniknięcie strzał. W umysłach dzikich zaczęła budzić się myśl, że obrazili ich bóstwo. Rozbili wioskę w tej części dżungli nie dopełniając ceremonii przebłagania. Aby zjednać wielkiego ducha, będą od dnia tego codziennie składać dary pożywienia pod drzewem, gdzie znikły strzały.

Jednak strach pozostał głęboko w nich. Tarzan, choć nie zdawał sobie z tego sprawy, zasiał ziarno nieszczęść, które w najbliższej przyszłości miały stać się udziałem jego plemienia i jego samego.

Tej nocy spał w dżungli niedaleko wioski. Nazajutrz zaś, skoro świt, zebrał się do drogi powrotnej. Usiłował coś upolować, nie znalazł jednak do jedzenia nic poza jagodami i kilkoma robaczkami. Półżywy z głodu sprawdzał obłamaną spróchniałą gałąź, kiedy zobaczył na ścieżce Saborę, lwicę. Była nie dalej niż dwadzieścia kroków od niego.

Utkwiła w Tarzanie swe wielkie, żółte oczy o złowieszczych błyskach i oblizywała się łakomie. Sabora przygotowywała się do skoku pełzając z brzuchem przy ziemi.

Tarzan nie próbował uciekać. Radość pojawiła się na jego twarzy. Zdarzyła mu się sposobność walki, tak długo oczekiwana, teraz, kiedy miał broń lepszą niż zwykła linka z lian.

Błyskawicznie napiął swój łuk i nałożył na cięciwę zatrutą strzałę. Kiedy Sabora sprężyła się do skoku, strzała śmignęła i Tarzan odskoczył na bok. Wielki kot spadł na ziemię tuż obok, druga strzała utkwiła w jego karku.

Z przeraźliwym rykiem zwierzę odwróciło się i zaatakowało ponownie po to tylko, by otrzymać kolejną strzałę, tym razem w oko. Sabora była jednak zbyt blisko człowieka–małpy, by pozwoliła mu się wymknąć.

Tarzan rzucił się na przeciwnika. Wyciągnął swój nóż i zadał cios. Czas jakiś trwało, zanim Tarzan zrozumiał, że nieruchome ciało leżące na nim jest bezsilne. Nigdy więcej Sabora nie zabije ani człowieka, ani małpy.

Z trudem uwolnił się od ciężaru zwierzęcia. Powstawszy podziwiał swą zdobycz i czuł, że opanowuje go fala radości.

Postawił nogę na ciele swego potężnego wroga i odrzucił w tył piękną głowę o szlachetnych rysach. Uderzając się w pierś wydał z siebie przeraźliwy okrzyk, zwycięski okrzyk wielkich małp.

Po lesie rozniosło się echo tej pieśni dzikiej i tryumfalnej. Spłoszone ptaki odleciały, największe nawet zwierzęta oddaliły się, nieliczne były bowiem te, które chciałyby się spotkać z małpami człekokształtnymi.

W Londynie, w Izbie Lordów, inny lord Greystoke przemawiał do przedstawicieli swego rodu. Nikt jednak nie drżał na dźwięk jego spokojnego głosu.

Sabora wydała się Tarzanowi z małp pożywieniem bez smaku, głód kazał mu jednak zapomnieć o nie najlepszej jakości jej mięsa. Napełniwszy żołądek człowiek–małpa zapragnął snu. Wprzódy jednak trzeba było ściągnąć z Sabory skórę, albowiem dla tego właśnie powodu pragnął śmierci lwicy.

Zręcznie oddzielił skórę od trupa tak, jak to nieraz czynił z mniejszymi zwierzętami. Skończywszy tę pracę uniósł swe trofeum na konary wielkiego drzewa i tam skonany zapadł w głęboki sen.

Już z powodu tego, że był niewyspany, już to, że był zmęczony ciężką pracą i z pełnym żołądkiem, Tarzan przespał cały obrót słońca i przebudził się dopiero w południe dnia następnego. Bezzwłocznie udał się do zwłok Sabory, i tam z gniewem przekonał się, że ciało obrane było do kości przez innych głodnych mieszkańców dżungli.

Po półgodzinnym chodzeniu po lesie, Tarzan ujrzał młodego daniela. Zanim drobne zwierzę spostrzegło, że nieprzyjaciel jest blisko, mała strzała utkwiła mu w szyi.

Tak szybko działał jad, że po tuzinie kroków daniel upadł w krzaki martwy. Znów Tarzan miał ucztę, lecz tym razem nie zasnął po uczcie.

Zamiast tego skierował się szybko ku miejscu, gdzie pozostawił swe plemię, a gdy już je znalazł, okazał z dumą skórę Sabory, lwicy. — Patrzcie! — zawołał — małpy Kerczaka. Patrzcie, czego dokonał Tarzan, potężny zabójca. Kto z was kiedy zabił kogo z pokolenia Numy? Tarzan jest najpotężniejszym wśród was, gdyż Tarzan nie jest małpą. Tarzan jest… — tu się zatrzymał, ponieważ w języku małp brakło wyrazu na oznaczenie człowieka i Tarzan wiedział tylko, jak wygląda ten wyraz po angielsku, lecz nie umiał go wymówić.

Plemię zgromadziło się wokoło, by oglądać dowody jego zadziwiającej waleczności i posłuchać jego mowy.

Tylko Kerczak trzymał się w tyle. Nienawiść jego i wściekłość wzrastały.

Nagle coś się poruszyło w złośliwym mózgu małpy. Z przeraźliwym rykiem wielka bestia skoczyła w środek zgromadzenia.

Kąsając i zadając razy swymi ogromnymi łapami zabił i poranił tuzin, nim inni zdążyli ukryć się na wzgórzu lasu.

Z pianą u pyska, wyjąc, oszalały z wściekłości, Kerczak rozglądał się za przedmiotem swej wielkiej nienawiści i ujrzał go siedzącego na pobliskiej gałęzi.

— Zejdź na ziemię, Tarzanie, wielki zabójco — wykrzyknął Kerczak. — Schodź na ziemię i poczujesz kły większego od ciebie! Czy wielcy wojownicy uciekają na drzewa na sam widok niebezpieczeństwa? — Kerczak wykrzykiwał wyzwanie kaskadami głośnych wybuchów.

Spokojnie Tarzan skoczył na ziemię. Zaparłszy dech, plemię ze swych wysokich grzęd widziało, jak Kerczak, wciąż rycząc, rzucił się na stosunkowo drobną postać.

Prawie siedem stóp wysokości miał Kerczak, stojąc na swych krótkich nogach. Na ogromnych barkach uwydatniały się i okrągliły potężne muskuły. Tył pleców był wielką masą żelaznych muskułów wystającą nad podstawą jego czaszki. Głowa wydawała się jako mała kula wystająca spod wielkiej góry mięsa.

Ściągnięte w tył, stulone wargi ukazywały wielkie kły, a małe, złośliwe, nalane krwią oczy błyszczały okropnym odbłyskiem wściekłości.

Naprzeciwko niego, w oczekiwaniu, stał Tarzan, również obdarzony potężnymi muskułami. Jednakowoż jego sześć stóp wzrostu i jego okrągłe barki zdawało się, że są zupełnie nieodpowiednie do wielkiej walki, jaka go czekała.

Łuk i strzały leżały w pewnym oddaleniu, gdzie je porzucił, pokazując swym towarzyszom skórę Sabory, stał więc naprzeciw Kerczaka, mając tylko nóż i swój wyższy umysł, by odeprzeć siłę rozłoszczonego nieprzyjaciela.

Kiedy przeciwnik zbliżył się z rykiem, lord Greystoke wyciągnął nóż z pochwy i odpowiadając wykrzykiem równie okropnym, ścinającym krew w żyłach, ruszył szybko, by oddalić natarcie. Był zbyt przezornym, żeby mógł pozwolić na to, by te długie, kosmate łapy objęły jego ciało. Właśnie w chwili, gdy mieli się zewrzeć ciałami, Tarzan pochwycił zgięcie dłoni swego przeciwnika i odskakując zwinnie w bok, zapuścił nóż po rękojeść w pierś Kerczaka pod sercem.

Zanim zdążył wyrwać z powrotem ostrze, szybki ruch Kerczaka, usiłującego go chwycić w swe potężne ramiona, wytrącił broń z ręki Tarzana.

Kerczak chciał wymierzyć straszny cios w głowę człowieka–małpy swą dłonią — cios, który, gdyby się udał, mógłby rozłupać czaszkę Tarzana.

Człowiek szybkim ruchem uniknął razu i uchyliwszy się, sam zadał potężny cios zaciśniętą pięścią w dolną część brzucha Kerczaka.

Małpa zachwiała się na nogach. Śmiertelna rana w boku zrobiła swoje i prawie omdlewał. Potężnym wysiłkiem znów jednak zebrał siły na chwilę — na chwilę, która pozwoliła mu wyrwać swą dłoń z uścisku Tarzana i zewrzeć się w strasznym uścisku ze swym zwinnym przeciwnikiem.

Kerczak starał się przyciągnąć człowieka–małpę ku sobie. Wielkie szczęki szukały gardła Tarzana, lecz silne palce młodego lorda wcześniej chwyciły gardło Kerczaka, nim okrutne kły zdołały się zamknąć na gładkiej, ciemnej jego skórze.

Tak z sobą walczyli. Jeden chciał wyrwać życie drugiemu swymi strasznymi zębami, drugi dusząc krtań silną dłonią, gdy druga odpychała kurczący się pysk.

Większa siła małpy pomału brała górę. Zęby ciągnącej się bestii oddalone były tylko na cal od gardła Tarzana, gdy z wstrząsającym drżeniem cielsko zesztywniało naprzód na chwilę, a później obsunęło się bezsilnie na ziemię.

Kerczak nie żył.

Wyciągnąwszy z piersi Kerczaka nóż, który tyle już razy dał mu zwyciężyć silniejszych od siebie, Tarzan wsparł swą nogę na grzbiecie zwyciężonego wroga i znów rozgłośnym echem po lesie rozległ się dziki, przejmujący krzyk zwycięski.

W taki to sposób młody lord Greystoke doszedł do godności króla wśród małp.

Rozdział XII
Rozum człowieka

Wśród plemienia Tarzana było jedno indywiduum, które nie zawsze uznawało jego władzę i powagę, był nim Terkoz, syn Tublata. Ten jednak tak obawiał się ostrego noża i śmiertelnych strzał swego nowego pana, że swe niezadowolenie zaznaczał jedynie nieposłuszeństwem w sprawach drobnych i pewnymi drażniącymi wybrykami.

Dla Tarzana nie było jednak tajemnicą, że Terkoz wyczekiwał tylko na sposobność, by pozbawić go godności królewskiej za pomocą jakiegoś zdradzieckiego czynu i miał się zawsze na ostrożności.

Przez cały szereg miesięcy szło dalej życie małej hordy mniej więcej tak, jak i dawniej, tylko że dzięki większej inteligencji Tarzana i jego zdolnościom myśliwskim środki wyżywienia były bardziej obfite niż kiedykolwiek przedtem. Przeważna też liczba małp była rada zmianie władcy.

Tarzan prowadził ich nocą na pola czarnych ludzi. Tam, korzystając z ostrzeżeń dawanych przez mądrość kierownika, zjadali tylko to, czego potrzebowali, a nigdy nie niszczyli tego, co zjeść nie mogli, jak to jest w zwyczaju Manu, drobnych małp i przeważnej ilości innych małpich gatunków.

W skutek tego czarni, aczkolwiek bardzo gniewali się na te ciągłe kradzieże w polach, nie tracili ochoty do uprawy swej ziemi, co by mogło było nastąpić, gdyby Tarzan pozwolił swemu plemieniu niszczyć swawolnie plantacje.

W tym czasie Tarzan często składał nocne wizyty w wiosce, gdzie odnawiał zapas swych strzał.

Wkrótce zauważył on pokarmy pozostawione pod drzewem, którędy prowadziła droga wewnątrz palisady, i po pewnym czasie zaczął zjadać, co czarni tam złożyli.

Gdy grozą przejęci dzicy spostrzegli, że pokarmy znikały nocą, napełniło ich to wielkim strachem i bojaźnią. Co innego było bowiem stawiać pokarm na ubłaganie bóstwa lub diabła, a co innego wiedzieć, że duch rzeczywiście zaszedł do wioski i zjadł pokarmy. Było to niesłychane. Przesądne ich umysły przejęte były najrozmaitszymi obawami.

To jeszcze nie wszystko. Znikanie strzał co jakiś czas i dziwne sprawki, wyprawiane przez ręce nieznane, doprowadziły ich do stanu takiego podniecenia, że życie na nowych siedliskach stało się im nieznośne i Mbonga wraz z przedniejszymi wioski zaczęli mówić o opuszczeniu tego miejsca i poszukaniu sobie nowych siedzib w okolicach dalszych w głąb dżungli.

Czarni wojownicy zaczęli zapuszczać się coraz dalej ku południowi w środek lasu, polując i badając nowe miejsca dla założenia nowej wioski.

Ci wędrowni myśliwi zaczęli często niepokoić plemię małp.

Cisza i spokój pierwotnego lasu często były zakłócane przez nowe, dziwne hałasy. Nie miały więcej bezpieczeństwa ptaki ani zwierzęta. Przybył człowiek.

Inne zwierzęta zachodziły od czasu do czasu do dżungli dniem lub nocą — dzikie, okrutne bestie — przed nimi inne słabsze zwierzęta uciekały jedynie niedaleko, aby powrócić, gdy niebezpieczeństwo minęło.

Kiedy człowiek się zjawi, jest inaczej. Z jego przybyciem znaczna ilość większych zwierząt instynktownie opuszcza okolicę na zawsze, rzadko kiedy powracając. Tak też zawsze postępują wielkie małpy antropoidalne. Uciekają od człowieka, jak człowiek ucieka od zarazy.

Jeszcze przez czas pewien plemię Tarzana trzymało się w sąsiedztwie zatoki, ponieważ ich wódz nie mógł pogodzić się z myślą opuszczenia na zawsze swych skarbów z chaty. Gdy jednak jeden z członków plemienia zobaczył czarnych ludzi w wielkiej liczbie na brzegach strumyka, który z pokolenia na pokolenie był miejscem, gdzie pili wodę, i zauważono, że ludzie ci oczyszczali zarośla w dżungli i zaczęli wznosić chaty, małpy nie chciały już dłużej pozostawać. Tarzan poprowadził ich dalej w głąb kraju na kilka marszów dziennych w miejsce nie pohańbione jeszcze stopą ludzkiej istoty.

Każdego miesiąca Tarzan udawał się, czepiając się gałęzi, w szybką podróż, by spędzić dzień ze swymi książkami i odnowić swój zapas strzał. To ostatnie zadanie stawało się coraz trudniejsze, gdyż czarni zaczęli teraz ukrywać swe zapasy na noc w spichrzach i mieszkaniach.

Zmusiło to Tarzana do wypatrywania, gdzie chowano strzały. Dwukrotnie wszedł on do chat nocą, gdy mieszkańcy spali na matach, i ukradł strzały spod rąk prawie wojowników. Rozumiał jednak, że taki sposób postępowania był zbyt niebezpieczny. Zaczął tedy chwytać pojedynczo spotykanych samotnych myśliwych na swój długi arkan, zabierał im broń i ozdoby, a ciała ich wieszał na wysokich drzewach, w czasie nocnym, by zwisały na ulicach wioski.

Takie różne sprawki znowu wywołały wielki strach wśród czarnych. Gdyby nie to, że wizyty Tarzana powtarzały się w odstępach miesięcznych, opuściliby wkrótce i swoje nowe siedliska. Ciągle się jednak spodziewali, że ostatnia wizyta będzie już ostatnią i dlatego tylko pozostawali.

Czarni nie natknęli się jeszcze dotąd na chatę Tarzana na dalekim pobrzeżu morskim, lecz Tarzan był w ciągłym strachu, że w czasie, kiedy on pozostawać będzie z plemieniem, odkryją ją i zagarną skarby. Dla tej przyczyny coraz częściej przebywał w sąsiedztwie domostwa ojcowskiego, a coraz mniej czasu spędzał wpośród plemienia. Członkowie jego społeczności zaczęli ponosić szkody z powodu braku dozoru, ponieważ powstawały wciąż spory i kłótnie, które tylko król mógł rozstrzygać zgodnie.

W końcu kilku starszych przemówiło do Tarzana z tego powodu, a on cały następny miesiąc spędził przebywając stale wśród plemienia.

Obowiązki króla wśród małp nie są zbyt liczne ani zbyt uciążliwe.

Jednego popołudnia zdarzy się na przykład, że stawi się Taka ze skargą, że stary Mungo ukradł mu jego nową żonę. Wtedy musiał Tarzan zwoływać wszystkich przed swe oblicze. Jeżeli się okazało, że żona wolała mieć swego nowego pana, decydował, aby wszystko pozostawało bez zmiany lub aby Mungo dał Tace jedną ze swych córek w zamian.

Wszystkie jego decyzje małpy przyjmowały jako ostateczne i powracały zadowolone do swych zajęć.

Innym razem mogło się zdarzyć, że zjawiała się Tana, krzycząc i trzymając się za bok, z którego krew płynęła. Gunto, jej małżonek, okrutnie ją pokąsał! A Gunto, wezwany, utrzymywał, że Tana jest leniwą i nie chce mu znosić orzechów i żuków lub drapać go w plecy.

Wtedy Tarzan udzielał połajania obojgu i groził Guncie, że jeżeli w dalszym ciągu będzie krzywdził Tanę, zasmakuje śmierć niosących drzazg. Tana znów, ze swej strony, musiała dać obietnicę, że z większą starannością spełniać nadal będzie swe obowiązki żony.

Tak idzie życie. Małe domowe swary zakłócają spokój. Gdyby pozostały bez decyzji, mogłyby pociągnąć za sobą poważniejsze waśnie i rozprzężenie plemienia.

Tarzana zaczęły wkrótce nużyć te wszystkie sprawy, kiedy zobaczył, że sprawowanie godności królewskiej było dla niego ograniczeniem wolności. Tęsknił za małą chatką, za morzem całowanym przez słońce, za chłodnym wnętrzem dobrze zbudowanego domu i za nieskończonymi dziwami, które wyczytał w książkach.

Gdy stał się starszy, spostrzegł, że rozwój jego poszedł w innym kierunku niż jego plemienia. Interesy ich rozeszły się. Towarzysze nie dotrzymali mu kroku, nie mogli też zrozumieć jego licznych a cudownych marzeń, które przepełniały czynny umysł ich wodza. Tak szczupłym był ich słownik, że Tarzan nie mógł nawet rozmawiać z nimi o wielu nowych prawdach i nowych dziedzinach myśli, które zjawiły się przed jego spragnionymi oczami jako skutek lektury. Nie mógł również porozmawiać z nimi co do swych planów na przyszłość.

Wśród plemienia nie miał już więcej przyjaciół i dobrych towarzyszów. Małe dziecko może czuć się dobrze w towarzystwie rozmaitych istot, lecz dla dojrzałego człowieka podstawą miłego obcowania musi być jakieś przynajmniej podobieństwo umysłowego rozwoju.

Gdyby Kala żyła, Tarzan poświęciłby wszystko, aby pozostać blisko niej. Teraz jednak, kiedy Kali nie było już na świecie, a towarzysze zabaw dzieciństwa wyrośli na wielkich i zgryźliwych samców, poczuł on, że o wiele milszym mu był spokój i samotność w chacie niż przykre obowiązki władcy i kierownika hordy dzikich zwierząt.

Nienawiść i zazdrość Terkoza, syna Tublata, zaważyły wiele, aby powstrzymać Tarzana od wykonania zamiaru wyrzeczenia się władzy królewskiej wśród małp. Pomimo wszystko był on upartym młodym Anglikiem i nie mógł pogodzić się z myślą, aby miał ustąpić przed tak złośliwym wrogiem. Wiedział on bardzo dobrze, że nie kto inny jak Terkoz będzie wybrany wodzem, o ile ustąpi, gdyż nieraz już dzikie to zwierzę okazało wyższość swej siły fizycznej nad innymi samcami, które ośmieliły się okazać mu swe niezadowolenie z jego zawadiackiego zachowania.

Tarzan pomyślał poskromić brzydką bestię, nie uciekając się do noża lub strzał. Wielka jego siła i zwinność tak wzrosły, gdy doszedł do lat dojrzałych, że sądził, że mógłby zwycięsko zmierzyć się na siły z groźnym Terkozem w ręcznym boju. Małpie jednak straszną przewagę nad nie uzbrojonym Tarzanem dawały jej potężne kły.

Siła okoliczności zadecydowała pewnego dnia o całej sprawie, uwalniając Tarzana od myśli, jak ma postąpić. Stał się wolnym na przyszłość i mógł robić wedle swej woli, pozostać lub udać się, gdzie chce, bez plamy na honorze.

Zdarzyło się tak.

Plemię spokojnie zbierało żywność, rozciągnąwszy się na znacznej przestrzeni, gdy powstał wielki krzyk w pewnej odległości na wschód od miejsca, gdzie Tarzan leżąc na swym brzuchu nad przezroczystym strumykiem próbował łapać zwinne rybki. Całe plemię skierowało się szybko, skąd donosiły się przestraszone krzyki, i zobaczyło, że Terkoz chwycił za włosy pewną starą małpę–samicę i okładał ją nielitościwie swymi pięściami.

Tarzan, zbliżywszy się, podniósł rękę w górę na znak, by Terkoz przestał, gdyż nie była to samica Terkoza, lecz żona starej małpy, która już ze starości utraciła siły i nie mogła się mierzyć siłami w walce o obronę członków swej rodziny.

Terkoz wiedział, że bicie samicy, należącej do innego, wykraczało przeciwko prawom plemienia, lecz będąc zawadiackiego usposobienia skorzystał ze słabości małżonka, aby ukarać ją za to, że nie chciała oddać mu młodego, delikatnego zwierzątka, które złowiła.

Terkoz spostrzegłszy, że Tarzan się zbliżył nie niosąc strzał, nie przerwał bicia biednej samicy naumyślnie, aby okazać nieposłuszeństwo znienawidzonemu zwierzchnikowi.

Tarzan nie powtórzył swego ostrzegawczego znaku, lecz podbiegł do oczekującego go Terkoza.

Nigdy Tarzan nie stał w obliczu tak niebezpiecznej bitwy, jaką miał teraz przed sobą, od chwili już tak dawnej, kiedy Bolgani, wielki król gorylów, tak bardzo go pokiereszował, zanim nóż przebił mu jakby trafem serce.

W obecnej potrzebie nóż Tarzana zaledwie równoważył przewagę błyszczących kłów Terkoza, a słaba wyższość małpy nad człowiekiem pod względem siły fizycznej prawie zrównoważoną była przez niezwykłą zręczność i zwinność Tarzana.

W ogólnej sumie wszystkich za i przeciw małpa była w trochę lepszych warunkach i gdyby po stronie Tarzana nie przeważały inne jeszcze osobiste przymioty na jego korzyść w walce, Tarzan z plemienia małp, młody lord Greystoke, byłby zginął jak żył — jako nieznane dzikie zwierzę w podzwrotnikowej Afryce.

Po jego stronie było jednak coś, co wywyższało go ponad towarzyszy dżungli — ta mała iskra, która wywyższa człowieka ponad zwierzę — iskra rozumu. Ona uchroniła go od śmierci od żelaznych muskułów i rozdzierających kłów Terkoza.

Już po dwunastu sekundach bitwy tarzali się po ziemi, tłukąc, rwąc i rozdzierając swe ciała — dwa wielkie dzikie zwierzęta, walczące na śmierć.

Terkoz otrzymał z tuzin ran na głowie i piersiach. Tarzan był poszarpany, krwią opływający. Skóra z czaszki w pewnym miejscu została zdarta z jego głowy, a wielki jej kawał zwieszał mu się nad jednym okiem, zasłaniając mu wzrok.

Dotychczas udało się młodemu Anglikowi utrzymać straszne kły Terkoza w dali od swej żyły podobojczykowej. Gdy na chwilę walka zwolniała, aby walczący mogli złapać dech, Tarzanowi przyszedł na myśl sprytny plan. Pomyślał on, aby dostać się od pleców swego wroga i uczepiwszy się ich zębami i paznokciami, wbić w plecy Terkoza nóż, zadając mu śmierć.

Manewr dał się wykonać łatwiej, niż przypuszczał, gdyż głupie zwierzę nie rozumiejąc, co Tarzan zamierza, nie zrobiło wcale wysiłku, aby przeszkodzić wykonaniu zamiaru.

Kiedy jednak w końcu zrozumiało, że przeciwnik przyczepił się do niego tak, że jego zęby i pięści zarówno były bez pożytku, Terkoz rzucił się na ziemię tak gwałtownie, że Tarzan mógł jedynie trzymać się podskakującego, obracającego się, wijącego się ciała, i zanim zdołał zadać cios, wypadł mu z ręki nóż wskutek pasowania się i uderzenia o ziemię, i Tarzan pozostał bez broni.

Przy tarzaniu się i walce w czasie nowych kilku minut kilkakrotnie obsunęły się ręce Tarzana, aż w końcu przypadkiem w tych ustawicznych szybkich zmianach pozycji jego ręka prawa zrobiła taki chwyt, który absolutnie nie pozwalał wrogowi atakować.

Prawa jego ręka przesunięta była pod pachy Terkoza z tyłu, ręką i przedramieniem otaczał tył szyi Terkoza. Był to połowiczny nelson nowożytnych zapaśników, na który wpadł nieuczony człowiek–małpa, a boski rozum w jednej chwili wskazał mu wartość odkrycia, które zrobił. Ratowało ono go od śmierci.

Walczył teraz całą siłą, aby uczynić podobny chwyt i ręką lewą. W chwil kilka kark Terkoza zaczął chrzęścić, ujęty w chwyt Nelsona — całkowity.

Nastąpił moment decvdujący Obaj leżeli nieruchomo na ziemi. Tarzan na grzbiecie Terkoza. Powoli kulista głowa małpy zaczęła się chylić coraz bardziej ku jej piersiom, przytłoczona siłą rąk Tarzana.

Tarzan wiedział, jaki może być rezultat. Za chwilę kark się złamie. Wtedy Terkoza ocaliło to samo, co go doprowadziło nad krawędź przepaści — zdolność człowieka do rozumowania.

— Jeżeli go zamorduję — pomyślał Tarzan — jaką będę miał z tego korzyść? Śmierć jego pozbawi tylko nasze plemię wielkiego siłacza. Jeżeli Terkoz zginie, nie będzie już nic wiedział o mojej przewadze, a gdy pozostanie przy życiu, zawsze będzie przykładem dla innych małp.

— Ka–goda? — wyszeptał Tarzan do ucha Terkoza, co w języku małp znaczy w swobodnym tłumaczeniu: — czy się poddajesz?

Przez chwilę nie było odpowiedzi i Tarzan wzmógł trochę ciśnienie, co wywołało wielki krzyk bólu z piersi bestii.

— Ka–goda? — powtórzył Tarzan

— Ka–goda! — wykrzyknął Terkoz.

— Posłuchaj — rzekł Tarzan, zwalniając trochę, lecz nie wypuszczając swej ofiary. — Ja jestem Tarzan, król małp, potężny myśliwy, potężny mocarz. W całej dżungli nie ma ode mnie większego.

— Wyrzekłeś „Ka–goda”. Całe plemię słyszało. Nie wadź się już ani ze mną, swym królem, ani z plemieniem. Za następnym razem już ci nie przepuszczę i zginiesz. Czy rozumiesz?

— Hu — potwierdził Terkoz.

— I jesteś zadowolony.

— Hu — odrzekła małpa.

Tarzan puścił go i w kilka minut wszyscy powrócili do swoich zajęć, jak gdyby nic się nie stało, co by zakłóciło spokój.

Głęboko jednak w umysłach małp zapadło przekonanie, że Tarzan był wielkim mocarzem i dziwną istotą. Dziwną — ponieważ miał w swej mocy możność zabicia swego wroga i pozwolił mu żyć — nie robiąc mu krzywdy.

Tego popołudnia, kiedy plemię zeszło się razem, jak to było zwyczajem, zanim ciemność rozpostarła się nad dżunglą, Tarzan obmywszy swe rany w przeźroczystej wodzie strumyka, zwołał do siebie starszych samców.

— Widzieliście dziś ponownie — rzekł — że Tarzan jest największym wśród was mocarzem.

— Hu — odpowiedzieli jednym głosem. — Tarzan jest wielki.

— Tarzan — ciągnął dalej — nie jest małpą. Nie jest podobny do swego plemienia. Jego drogi nie są ich drogami i dlatego Tarzan udaje się z powrotem do legowiska swojego rodu nad wodami wielkiego jeziora, które nie ma brzegu. Musicie wybrać drugiego by rządził wami, gdyż Tarzan nie powróci.

To był pierwszy krok, który Tarzan zrobił, by dojść do celu, który sobie postawił — do znalezienia innych białych ludzi, podobnych do niego.

Rozdział XIII
Swoi

Następnego dnia rankiem Tarzan, chromając i cierpiąc od ran, odniesionych w walce z Terkozem, wybrał się na zachód ku brzegowi morza.

Wędrował bardzo wolno. Noc spędził w dżungli i dopiero dość późno dnia następnego dotarł do swej chaty.

Przez dni kilka nie przedsiębrał żadnych wypraw, oddalał się jedynie tylko w celu zebrania owoców i orzechów, by zaspokoić pragnienie głodu.

W dni dziesięć był znów zdrów zupełnie, nie zagoiła się tylko straszna rana, poczynająca się nad lewym okiem, okrążająca wierzchołek głowy i kończąca się nad prawym uchem. Była to blizna od rany poniesionej od Terkoza, kiedy tenże zdarł mu skórę z głowy.

Lecząc swe rany Tarzan próbował zrobić sobie płaszcz ze skóry Sabory pozostawionej przez cały ten czas w chacie. Okazało się jednak, że skóra wyschła i była tak sztywna jak deska, a ponieważ nie znał się wcale na sposobach garbowania skór, zmuszony był porzucić ten ponętny plan.

Potem postanowił ukraść trochę ubrania któremuś z czarnych ludzi w wiosce Mbongi, gdyż chciał zaznaczyć przejście z niższego stanu we wszelki możliwy sposób, a wydawało mu się, że najbardziej wyraźnym wyróżnieniem ludzi było noszenie ozdób i ubrania.

W tym celu zebrał rozmaite ozdoby rąk i nóg, które zabrał czarnym wojownikom, zaduszonym szybką i cichą pętlicą i ubrał się w nie w taki sposób, jak widział, że były noszone przez czarnych. Na szyi zawiesił złoty łańcuszek, z którego zwieszał się wysadzany drogimi kamieniami medalion matki, pani Alicji. Na plecach miał kołczan ze strzałami przymocowany do rzemienia idącego przez plecy, zdobytego na którymś ze zwyciężonych czarnych ludzi.

Przepasał się pasem, na którym zawieszone były kawałki surowej skóry. Pas podtrzymywał pochwę własnej roboty, w której zawiesił myśliwski nóż ojca. Duży łuk, który należał do Kulonogi, zawiesił na lewym ramieniu.

W takim stroju młody lord Greystoke był dziwną wojowniczo wyglądającą postacią. Kaskady czarnych włosów spadały mu na plecy, obcięte z przodu czoła nożem, aby nie spadały przed oczami.

Wyprostowana, doskonale zbudowana jego postać z muskułami takimi, jakie musieli mieć najlepsi gladiatorzy rzymscy, posiadająca jednak delikatne kręte zagłębienia greckich posągów bogów, mówiła już na pierwszy rzut oka o zadziwiającym połączeniu ogromnej siły ze zwinnością i szybkością ruchów.

Tarzan z plemienia małp był uosobieniem pierwotnego człowieka, myśliwego i wojownika.

Pięknie osadzona na szerokich ramionach głowa, ożywienie i inteligencja, przebijająca się z jasnych, pięknych oczu — wszystko to składało się na postać, która mogłaby być typowym wyobrażeniem jakiegoś półboga, czczonego przez dzikie wojownicze plemiona z dawnych czasów, zamieszkujących lasy. O takich rzeczach jednak Tarzan nie myślał. Był zmartwiony tym, że nie posiadał ubrania, które by wskazywało wszystkim mieszkańcom dżungli, że był on człowiekiem, a nie małpą. Przejmująca wątpliwość często go nawet dręczyła, czy nie przemieni się znów w małpę.

Czyż włosy nie zaczęły porastać na jego twarzy? Wszystkie małpy miały zarost na twarzach, a czarni ludzie całkowicie pozbawieni byli zarostu z małymi tylko wyjątkami.

Co prawda, widział na obrazkach ludzi z bujnym zarostem na wardze, policzkach i brodzie, niemniej czuł strach. Prawie codziennie ostrzył swój nóż i drapał swą brodę, by zniweczyć tę poniżającą cechę małpiego pochodzenia.

Tak nauczył się golić — niedoskonale i boleśnie, to prawda, niemniej skutecznie.

Gdy poczuł się całkowicie na siłach po krwawej bitwie z Terkozem, wyruszył Tarzan pewnego rana ku wiosce Mbongi. Nie mając się na baczności, przewijał się drogą w dżungli, nie skacząc po drzewach, i nagle stanął oko w oko z czarnym wojownikiem.

Wyraz przerażenia na twarzy dzikiego był prawie komiczny, a zanim Tarzan miał czas, by zdjąć z ramion łuk, człowiek obrócił się i pobiegł drogą, krzycząc jakby na znak ostrzeżenia dla innych, którzy go wyprzedzali.

Tarzan rzucił się na drzewa w ślad za nim i wkrótce zobaczył ludzi, usiłujących co sił starczyło uciekać.

Było ich trzech, wszyscy w szalonym biegu uciekali jeden za drugim przez gęste krzaki.

Tarzan bez trudu wyprzedził ich. Nie widzieli jego przerzucenia się w cichości po drzewach nad ich głowami, ani nie zauważyli jego postaci, gdy przykucnął na jednej z dolnych gałęzi drzewa, stojącego przed nimi, pod którym prowadziła ścieżka.

Dwu pierwszym Tarzan pozwolił przejść, lecz gdy trzeci szybko się zbliżył, niehałaśliwa pętlica spadła na gardło czarnego. Jedno jeszcze szarpnięcie zadzierzgnęło ją mocno.

Rozległ się krzyk konającej ofiary. Towarzysze obrócili się i ujrzeli, jak jego ciało wzniosło się jakby podniesione przez jakieś czary powoli w górę wśród gęstych liści drzew.

Wydając krzyki z przerażenia puścili się znowu przed siebie, usiłując zbiec.

Tarzan skończył ze swym jeńcem szybko i w cichości, zdjął broń i ozdoby i — ku największej swej radości — mógł zabrać piękne skórzane spodnie, które szybko przełożył na swoją osobę.

Oto był ubrany, jak człowiek być powinien. Nikt nie będzie mógł teraz wątpić o jego wysokim pochodzeniu. Sprawiłoby mu to ogromną przyjemność, gdyby mógł powrócić do swego plemienia i okazać zdumionym i zazdrosnym oczom tę tak piękną rzecz.

Wziąwszy trupa na bary, posunął się powoli poprzez drzewa ku opalisadowanej małej wiosce, gdyż znowu brakło mu strzał.

Kiedy zbliżył się blisko do ogrodzenia, zobaczył grupę ludzi podnieconych, otaczającą dwu zbiegów, którzy drżeli z przerażenia i wyczerpania i z trudem opowiedzieć mogli proste szczegóły swej przygody.

Miranda, mówili, który ich wyprzedzał na niewielki dystans, nagle zaczął biec z krzykiem ku nim, wykrzykując, że strasznie wyglądający biały nagi wojownik ściga go. Wszyscy trzej pobiegli ku wiosce tak szybko, jak tylko nogi unieść ich mogły.

Znów rozległ się przenikliwy krzyk śmiertelnego strachu Mirandy, a gdy obrócili się w tył, ujrzeli okropny widok — ciało towarzysza wznosiło się w górę drzew, ręce i nogi uderzały w powietrze, a język był wysunięty z rozwartych ust. Nie wydał on więcej żadnego głosu, a nie było widać nikogo koło niego.

Mieszkańcy przejęci byli strachem prawie panicznym, lecz rozważny stary Mbonga przyjął opowiadanie ze znaczną dozą sceptycyzmu i przypisał całe zmyślenie ich przerażeniu wobec jakiegoś istotnego niebezpieczeństwa.

— Opowiadacie tę całą historię — rzekł — ponieważ nie chcecie powiedzieć prawdy. Nie śmiecie przyznać się, że gdy lew rzucił się na Mirandę, uciekliście i pozostawiliście Mirandę na jego pastwę. Jesteście tchórze!

Mbonga jeszcze nie skończył mówić, gdy łamanie gałęzi nad ich głowami zmusiło czarnych do skierowania oczu ku górze z nowym przerażeniem. Widok, jaki ujrzeli, sprawił, że nawet stary rozważny Mbonga zadrżał cały. Wijąc się i kręcąc w powietrzu, opuścił się trup Mirandy i spadł z wielkim hukiem na ziemię u ich stóp.

W jednej chwili wszyscy rzucili się do ucieczki i nie zatrzymali się, aż ostatni z mieszkańców zginął w ciemnych cieniach otaczającej wioskę dżungli.

Wtedy Tarzan wszedł do wioski i odnowił swój zapas strzał i spożył ofiarę pożywienia, którą dzicy złożyli w celu załagodzenia jego gniewu.

Przed opuszczeniem wioski zaciągnął trupa Mirandy do wrót wioski i oparł go o palisadę w taki sposób, że twarz nieboszczyka jak gdyby wyglądała zza brzegu słupa na drogę, prowadzącą do dżungli.

Potem Tarzan powrócił do chaty nad zatokę, wciąż polując po drodze.

Niełatwo odważyli się czarni, strasznie przerażeni, do powrotu do wioski obok okropnie wykrzywionej twarzy swego towarzysza, a kiedy spostrzegli, że znikło pożywienie i strzały, powiedzieli sobie, że stało się to, czego się obawiali, mianowicie, że Mirandzie ukazał się zły duch dżungli.

Znalazło się teraz logiczne wytłumaczenie faktów. Tylko ci, którzy widzieli na swe oczy to straszne bóstwo dżungli, marli. Czyż nie było prawdą, że nikt z pozostałych przy życiu nie widział go? Widocznie ci, co pomarli z jego rąk, widzieli go i za karę przypłacili to życiem.

O ile dostarczyli strzał i pożywienia, nie czynił ten duch im krzywdy, jeżeli nie starali się oglądać go. Mbonga rozkazał przeto, żeby w dodatku do ofiary z pożywienia składana była ofiara ze strzał dla Munango–Kiwali, i to spełniano odtąd stale.

Jeżeli wam kiedykolwiek się zdarzy przejeżdżać przez tę odległą afrykańską wioskę, zobaczycie i teraz przed niewielką chatą pod strzechą, zbudowaną tuż za wioską, mały garnek żelazny z pewną ilością pożywienia, a obok sajdak pełen dobrze smarowanych strzał.

Kiedy Tarzan zbliżył się do zatoki, nad którą stała jego chata, ujrzał dziwny i niezwykły widok.

Na spokojnych wodach zatoki, zamkniętej lądem, unosił się wielki okręt, a na brzegu wyciągniętą była mała łódź.

Lecz najciekawszym było to, że na brzegu pomiędzy zatoką a jego chatą zobaczył garstkę ludzi białych, takich jak on.

Tarzan zauważył, że pod wielu względami podobni oni byli do ludzi na rycinach z książek. Przesunął się bliżej pomiędzy drzewami, aż znalazł się tuż blisko nad nimi.

Było ich dziesięciu. Byli to ludzie ciemnej cery, ze skórą spaloną na słońcu, wyglądający jak bandyci. Zebrali się przy łodzi i rozprawiali głośno i z gniewem, z wielką gestykulacją, potrząsając pięściami.

Oto jeden z nich, mały, z niemiłym wyrazem twarzy, człowiek z czarną brodą, z obliczem przypominającym Tarzanowi Pambę, szczura, położył swą rękę na ramię olbrzyma, który stał najbliżej, z którym wszyscy inni, zdaje się, rozprawiali i kłócili się.

Mały człowiek wskazał w głąb kraju, olbrzym wskutek tego obrócił się od innych, aby spojrzeć w kierunku wskazanym. W chwili, gdy się obrócił, mały człowieczek z niemiłym wyrazem twarzy, wyciągnął rewolwer z pasa i strzelił w plecy olbrzyma.

Ten rzucił rękoma w górę, kolana ugięły się pod nim, i nie wydając głosu powalił się na ziemię martwy.

Odgłos wystrzału, pierwszego, który Tarzan w swym życiu posłyszał, przejął go zdziwieniem, lecz nawet ten huk niezwykły nie wstrząsnął jego zdrowych nerwów i nie wywołał wcale paniki.

Zachowanie się białych obcokrajowców sprawiło mu największy zamęt w uczuciach. Zasępił swe brwi jako znak głębokich myśli. Dobrze się stało, pomyślał, że nie dał się unieść pierwszemu impulsowi, aby rzucić się na spotkanie i przywitać tych białych ludzi jak braci.

Najwidoczniej nie byli oni lepsi od ludzi czarnych, nie bardziej ucywilizowani niż małpy, nie mniej okrutni jak Sabora.

Przez chwilę inni stali, patrząc na małego człowieka, mającego niemiły wyraz twarzy, i na olbrzyma rozciągniętego na pobrzeżu.

Potem jeden z nich zaśmiał się i poklepał małego człowieka po ramieniu. Nastąpiły nowe rozprawy, nowe gestykulowanie, lecz było mniej kłótni.

Odbili łódź od brzegu, wszyscy w nią wskoczyli i odpłynęli ku wielkiemu okrętowi, gdzie jak to Tarzan mógł widzieć, inne postacie chodziły po pokładzie.

Gdy tamci wdrapali się na okręt, Tarzan spuścił się na ziemię poza wielkim drzewem i przyczołgał się do chaty, starając się wciąż mieć ją między sobą a okrętem.

Wślizgnąwszy się przez drzwi zobaczył, że wszystko było spustoszone. Książki i ołówki rozrzucone były po podłodze, broń jego, tarcze i inne skarby leżały na ziemi.

Kiedy zobaczył, co się stało, wielka fala gniewu podniosła się w nim, nabrzmiała nagle niedawna blizna na czole, jako pasmo rozognionego szkarłatu na jego ciemnej skórze.

Szybko podbiegł do szafy i zaczai przeszukiwać dolną półkę. Ach! Odetchnął z uczuciem ulgi, wyciągając małą mosiężną skrzynkę i znajdując w niej po otworzeniu swe największe skarby całe.

Fotografia uśmiechniętego młodzieńca z wyrazistymi rysami twarzy i mała zagadkowa książeczka były zachowane. Co się stało? Jego bystre ucho pochwyciło niewyraźny nieznany odgłos.

Podbiegłszy do okna, Tarzan spojrzał ku przystani i zobaczył, że z wielkiego okrętu spuszczono łódź obok tej, która już była na wodzie. Wkrótce ujrzał, że wielu ludzi spuszczało się z boków większego statku i wchodziło do łodzi. Powracali z powrotem w większej sile.

Jeszcze przez chwilę Tarzan obserwował, jak spuszczano do oczekujących łodzi dużą ilość skrzynek i tłomoków. Potem, gdy odbili od brzegów okrętu, człowiek–małpa pochwycił kawałek papieru i ołówkiem pisał na nim przez czas jakiś, zapełniając go kilku liniami wyraźnych, dobrze wykaligrafowanych, prawie doskonale wydrukowanych liter.

Tę notatkę przyczepił do drzwi małym patyczkiem. Potem zagarniając swą cenną metalową skrzyneczkę, swe strzały i tyle łuków i dzid, ile mógł unieść, pospieszył przez drzwi i zniknął w lesie.

Gdy dwie łodzie przybiły na srebrzysty piasek, dziwny dobór ludzi wysadził się na brzeg.

Było ich ze dwadzieścia dusz wszystkiego, jeżeli można mówić, że piętnastu surowych i po bandycku wyglądających marynarzy posiadało tę nieśmiertelną iskrę, gdyż w istocie wyglądali na najbrudniejsze i najbardziej rozbójnicze zbiorowisko ludzi.

Reszta to byli ludzie innego pokroju.

Jeden z nich był starszym mężczyzną, z białymi włosami i dużymi grubo osadzonymi okularami. Jego trochę zaklęśnięte ramiona okryte były źle leżącym, chociaż absolutnie czystym frakiem, lśniący kapelusz jedwabny uwydatniał jeszcze bardziej niedorzeczność jego stroju w tej afrykańskiej dżungli.

Drugą osobą z tego towarzystwa, która wylądowała, był wysokiego wzrostu młody mężczyzna w białych spodniach, a tuż za nim szedł drugi starszy człowiek z bardzo wysokim czołem i hałaśliwym porywczym usposobieniem.

Za nimi szła ogromna Murzynka, ustrojona barwnie jak Salomon. Jej oczy z wyrazem wielkiego przestrachu skierowały się naprzód ku dżungli, a potem ku wyrzucającej przekleństwa grupie marynarzy, którzy wydobywali z łodzi tłomoki i paki.

Jako ostatnia z tego towarzystwa wylądowała młoda panienka, lat około dziewiętnastu. Młody człowiek, który stanął u dzioba łodzi, uniósł ją wysoko i pomógł stanąć suchą nogą na ląd. Podziękowała mu śmiałym i pięknym uśmiechem, lecz nie zamienili z sobą ani wyrazu.

W milczeniu towarzystwo zbliżyło się do chaty. Było widoczne, że wykonywali plany zadecydowane już przedtem na okręcie. Podeszli do drzwi. Marynarze nieśli paki i tłomoki, a za nimi postępowało tych pięcioro, którzy należeli do innej klasy ludzi. Ludzie złożyli na ziemię rzeczy niesione i wtedy jeden z nich zauważył kartkę, zawieszoną przez Tarzana.

— Patrzcie, towarzysze! — zawołał. — Co to tu jest? Tej kartki nie było tu przed godziną, albo nie wiem, kim jestem.

Inni skupili się wokoło, wyciągając swe szyje ponad plecami tych, co stali przed nimi. Ponieważ tylko niektórzy umieli czytać i to z trudem, jeden zwrócił się w końcu do starego człowieka, ubranego w cylinder i frak.

— Hi, profesorze — zawołał — chodź no i przeczytaj tę kartkę, która tu wykwitła.

Stary pan, do którego w ten sposób się zwrócono, podszedł powoli do miejsca, gdzie stali marynarze z resztą towarzystwa. Poprawiwszy okularów, przyglądał się przez chwilę plakatowi, a później okręciwszy się, zaczął się oddalać, mamrocząc — „nadzwyczajne, nadzwyczajne”.

— Hi, stary grzybie kopalny — zawołał ten człowiek, który pierwszy zwrócił się do niego o pomoc — czy sądzisz, że chcieliśmy, abyś przeczytał wykwitłą kartę tylko dla siebie? Wracaj i odczytaj ją nam głośno, stary mitręgo.

Stary pan zatrzymał się i obracając się rzekł: — Ach, tak, drogi mój panie, po tysiąc razy przepraszam. Pominąłem to, prawda — nie uważałem. Nadzwyczajne, nadzwyczajne!

Po raz drugi obrócił się ku kartce, znów ją odczytał i bez wątpienia znów by odszedł, by nad jej treścią rozmyślać, gdyby marynarz nie pochwycił go gwałtownie za kołnierz i nie zawył mu w ucho:

— Czytaj to na głos, ty stary idioto.

— Ach, prawda, prawda — odpowiedział łagodnie profesor i poprawiwszy jeszcze raz okularów, przeczytał głośno:

„Dom ten jest Tarzana, zabójcy zwierząt i wielu czarnych ludzi. Nie ruszajcie rzeczy, które należą do Tarzana. Tarzan pilnuje.

Tarzan z plemienia małp”.

— Któż to, do pioruna, jest Tarzan? — zawołał marynarz, który już przedtem przemówił.

— Widocznie mówi po angielsku — rzekł młody człowiek.

— Lecz co znaczy „Tarzan z plemienia małp”?! — zawołała panna.

— Nie wiem tego, panno Porter — odpowiedział młody człowiek. — Chyba odkryjemy jaką małpę, która zbiegła z ogrodu zoologicznego w Londynie i przyniosła europejską edukację do dżungli. Co o tym sądzisz, profesorze Porter? — dodał, zwracając się do staruszka.

Profesor Archimedes Porter poprawił okularów.

— Prawda, prawda — nadzwyczajne, nadzwyczajne — rzekł profesor — lecz nie mogę nic więcej dodać do wyjaśnienia tego prawdziwie interesującego wydarzenia — i profesor skierował się wolnym krokiem ku dżungli.

— Ach, papo — zawołała panna — przecież dotychczas nie wypowiedziałeś swego żadnego przypuszczenia.

— Ta, ta, ta — odrzekł profesor Porter, tonem łagodnym i uprzejmym. — Nie zaprzątaj sobie głowy takimi trudnymi i zawikłanymi zagadnieniami — i znów oddalił się trochę w innym kierunku z oczami spuszczonymi na ziemię, założywszy ręce w tył pod rozwiewające się klapy fraka.

— Sądzę, że stara bibuła nie wie o tym nic więcej od tego, co i my wiemy — zauważył marynarz, mający twarz szczura.

— Nie bądź ordynarny — zawołał młody człowiek, pobladłszy z gniewu, słysząc obraźliwe odezwanie się majtka. — Zamordowaliście naszych oficerów i ograbiliście nas. Jesteśmy w waszych rękach, lecz musicie traktować profesora i pannę Porter z uszanowaniem albo skręcę ci kark gołymi rękami — z bronią lub bez. Mówiąc to młody człowiek podszedł tak blisko do majtka ze szczurzą twarzą, że ten ostatni, chociaż miał dwa rewolwery i straszny nóż za pasem, cofnął się zaniepokojony.

— Przeklęty tchórzu — zawołał młody człowiek — nie ośmielisz się zabić człowieka, gdy nie jest do ciebie zwrócony plecami. A nawet i tak nie ośmielisz się zabić mnie — i z tymi słowami naumyślnie odwrócił się plecami do majtka i odszedł niedbale, jakby chciał go wypróbować.

Ręka majtka opuściła się chytrze na kolbę jednego z rewolwerów, złośliwe oczy odbijały chęć wywarcia zemsty nad oddalającym się młodym Anglikiem. Wzrok towarzyszy spoczął na nim, lecz jeszcze się wahał. W istocie był on nawet większym tchórzem, niż to przypuszczał pan William Cecyl Clayton.

Jak by postąpił ostatecznie majtek, nie dowiemy się nigdy. Do sprawy wtrącił się inny nowy czynnik.

Nikt z całego towarzystwa ani mógł przypuszczać, że ten nowy czynnik odegra tak znaczną rolę w zagadnieniach ich życia na tym niegościnnym brzegu Afryki.

Para bystrych oczu obserwowała z gęstych liści pobliskiego drzewa każde poruszenie się ludzi. Tarzan zauważył zdziwienie, jakie wywołała jego kartka. Nie mógł on nic zrozumieć z mowy tych dziwnych ludzi, lecz ich ruchy i wyraz twarzy powiedziały mu wiele.

Zamordowanie przez małego majtka ze szczurzą twarzą jednego z towarzyszy wywołało w nim oburzenie, a teraz, gdy ujrzał, jak tenże majtek zaczął się kłócić z pięknie wyglądającym młodym człowiekiem, jego wrogie usposobienie ku majtkowi jeszcze wzrosło.

Tarzan nie widział nigdy w swym życiu skutków działania broni palnej, chociaż coś niecoś o tym dowiedział się z książek, gdy spostrzegł jednakowoż, jak człowiek ze szczurzą twarzą ujął kolbę rewolweru, pomyślał o scenie, której był świadkiem tak niedawno temu i osądził, że młody człowiek padnie trupem, jak to się stało rankiem tegoż dnia z olbrzymim marynarzem.

Tarzan nałożył zatrutą strzałę na łuk i wziął na cel majtka ze szczurzą twarzą. Widząc jednak, że liście były tak gęste, że strzała mogłaby się odbić z drogi od liści lub jakiej drobnej gałęzi, odłożył łuk i rzucił natomiast ciężką dzidę ze swej wysokiej grzędy.

Clayton zrobił zaledwie tuzin kroków. Majtek ze szczurzą twarzą wyciągnął w połowie rewolwer, inni majtkowie przyglądali się uważnie tej scenie.

Profesor Porter już znikł w dżungli, dokąd za nim pospieszył gderliwy Samuel Philander, jego sekretarz i asystent.

Esmeralda, Murzynka, zajęta była odkładaniem rzeczy swej pani z kupy tłomoków i pak, leżących przy chacie, a panna Porter skierowała się za Claytonem, gdy stało się coś, co zmusiło ją do obrócenia się w stronę majtka.

Trzy rzeczy stały się prawie jednocześnie — majtek wyciągnął rewolwer i skierował go w plecy Claytona, panna Porter wykrzyknęła krzyk ostrzegawczy, a długi, okuty metalem pocisk przeszył powietrze i przebił na wskroś prawe ramię majtka ze szczurzą twarzą.

Rewolwer wystrzelił, nie robiąc nikomu szkody, a majtek padł na ziemię z krzykiem bólu i przerażenia.

Clayton zawrócił i podbiegł ku ranionemu. Marynarze zatrzymali się przerażeni i z wyciągniętymi karabinami spoglądali w kierunku dżungli. Ranny wił się i krzyczał z bólu. Clayton, nie postrzeżony przez nikogo, podniósł leżący na ziemi rewolwer i wsunął go za koszulę, poczem przyłączył się do marynarzy, wypatrujących dżunglę.

— Kto by to mógł być? — wyszeptała Janina Porter, i młody człowiek, obróciwszy się, spostrzegł ją u swego boku, stojącą z otwartymi szeroko ze zdziwienia oczami.

— Ja bym sądził, że Tarzan z plemienia małp pilnuje nas bardzo dobrze — odpowiedział on z odcieniem wątpliwości w głosie.

— Chciałbym wiedzieć, dla kogo przeznaczony był ten pocisk. Jeżeli dla Snajpsa, to nasz przyjaciel istotnie wyświadczył nam przysługę.

— Na Jowisza, gdzie pani ojciec i pan Philander? Ktoś lub coś jest w dżungli i ma broń. Hop, hop, profesorze, panie Philander! — wykrzyknął młody Clayton. Nie było odpowiedzi.

— Co tu robić, panno Porter? — ciągnął dalej młody człowiek, którego twarz pokrył smutek i niepewność.

— Nie mogę pozostawić pani tutaj samej z tymi bandytami, a pani stanowczo nie może ruszyć ze mną w dżunglę. Ktoś jednak musi iść za ojcem. Bardzo być może, że pójdzie on przed siebie bez wyraźnego celu, niepomny na niebezpieczeństwo, nie znając drogi, a pan Philander tylko niewiele co jest praktyczniejszy od niego. Wybaczy pani moją otwartość, lecz życie każdego z nas jest w niebezpieczeństwie. Gdy uda się nam przyprowadzić z powrotem ojca, trzeba z nim pomówić, aby zrozumiał, na jakie niebezpieczeństwo naraża panią i siebie przez swoje roztargnienie.

— Zgadzam się zupełnie z panem — odpowiedziała dziewczyna — i nie czuję się wcale dotkniętą. Drogi papa poświęciłby życie swoje za mnie bez wahania, gdyby ktokolwiek mógł zmusić go, aby pomyślał przez całą chwilę o tak pustej sprawie. Jeden jest tylko sposób zabezpieczenia mu bezpieczeństwa, jest to przywiązać go do drzewa. Biedak jest tak niepraktyczny.

— Wiem, co zrobić! — wybuchnął Clayton. — Umie pani obchodzić się z rewolwerem, czy nie?

— Tak, umiem. Dlaczego?

— Mam rewolwer. Mając go z sobą, pani i Esmeralda będziecie miały zapewnione stosunkowe bezpieczeństwo w tej chacie, a ja tymczasem poszukam ojca i pana Philandra. Proszę się spieszyć, zawołać Murzynkę, a ja tymczasem idę w drogę. Nie mogli się oddalić daleko.

Janina Porter zrobiła tak, jak on obmyślił. Zobaczywszy, że drzwi zawarły się za nimi, Clayton skierował się ku dżungli.

Kilku marynarzy wyjmowało włócznię z rany swego towarzysza. Zbliżywszy się do nich Clayton poprosił, czy nie mogliby dać mu rewolweru, gdy on pójdzie szukać profesora w dżungli.

Majtek ze szczurzą twarzą, widząc, że żyje, odzyskał swą pewność siebie i z wybuchem przekleństw, skierowanych przeciwko Claytonowi, odmówił w imieniu swych towarzyszy wypożyczenia młodemu człowiekowi broni palnej.

Człowiek ten, imieniem Snajps, przybrał rolę dowódcy od chwili, gdy zamordował dawniejszego przywódcę. Od tej chwili upłynęło jeszcze tak niewiele czasu, że nikt dotychczas nie kwestionował jego władzy.

Clayton na odpowiedź wzruszył tylko ramionami, lecz odchodząc podniósł włócznię, która przebiła Snajpsa. i tak słabo uzbrojony syn lorda Greystoke wkroczył do dżungli.

Co chwila wywoływał głośno imiona wędrowników. Słuchający w chacie na pobrzeżu słyszeli, jak głos jego dochodził coraz słabiej, aż w końcu pochłonęły go miriady szumów rozlegających się z pierwotnego lasu.

Kiedy profesor Archimedes Porter i jego asystent Samuel Philander po wielu namowach ze strony tego ostatniego, chcieli w końcu zawrócić ku obozowisku, zgubili drogę tak kompletnie w dziko rosnącym splątanym labiryncie dżungli, jak tylko to być mogło, chociaż tego nie domyślali się wcale.

Traf to był tylko losu, że zwrócili swe kroki ku zachodniemu brzegowi Afryki, a nie ku Zanzibarowi, na przeciwnej stronie Czarnego Kontynentu.

Gdy po pewnym czasie doszli do brzegu morza i nie ujrzeli tam obozowiska, Philander ze stanowczością twierdził, że znajdowali się na północ od miejsca, dokąd dążyli, gdy w istocie byli oddaleni o 200 jardów na południe.

Nie przyszło do głowy żadnemu z tych niepraktycznych teoretyków krzyknąć z myślą, że krzyk zwróci, być może, uwagę przyjaciół. Zamiast tego pan Samuel Philander z całą pewnością, jaką daje zdolność wyprowadzania słusznych konsekwencji z przesłanek, które w danym razie były fałszywe, pochwycił mocno za rękę profesora Archimedesa Portera i pociągnął słabo opierającego się staruszka w kierunku Cape Town, leżącego w oddaleniu piętnastu setek mil dalej na południe.

Kiedy Janina Porter i Esmeralda znalazły się w bezpiecznym ukryciu poza drzwiami chaty, pierwszą myślą Murzynki było zabarykadować wejście od wewnątrz. Z tą myślą zaczęła się rozglądać, by znaleźć środki wykonania planu. Pierwsze jednak rzucenie okiem po wnętrzu chaty wywołało okrzyk zgrozy na jej usta. Jak przelęknione dziecko wielka Murzynka przybiegła, by ukryć twarz w ramionach swej pani.

Janina Porter, obróciwszy się na krzyk, spostrzegła, że przyczyną był rozciągnięty na podłodze pobielały szkielet człowieka. Dalsze rozglądanie się wykryło drugi szkielet na łóżku.

— W jakim to strasznym miejscu jesteśmy? — wyszeptało dziewczę, przejęte zgrozą. Nie zdradzała jednak paniki.

Zdoławszy się w końcu uwolnić od kurczowego uścisku wciąż krzyczącej Esmeraldy, Janina Porter przeszła pokój, aby zajrzeć do małej kołyski, wiedząc z góry, co tam znajdzie, nawet zanim drobny szkielecik okazał się ich oczom.

Jaką straszną tragedię zwiastowały te nieme biedne kości. Dziewczę zadrżało przy myśli o tym, co zdarzyć się jeszcze mogło jej i jej przyjaciołom w tej nieszczęsnej chacie, którą odwiedzały być może tajemnicze, wrogie istoty.

Zaraz jednak, uderzając ze zniecierpliwieniem swą małą nóżką w ziemię, usiłowała odtrącić posępne przewidywania i zwracając się do Esmeraldy kazała jej zaprzestać szlochów.

— Przestań, Esmeraldo, przestań natychmiast! — zawołała. — Pogarszasz tylko sytuację. Cóż to, nigdy nie widziałaś tak dużego dziecka.

Zakończyła słabo, głos jej się załamał, gdy pomyślała o trojgu ludziach, od których zależało jej własne bezpieczeństwo, że znajdowali się gdzieś w drodze w głębi tego strasznego lasu.

Wkrótce dziewczę spostrzegło, że drzwi były zaopatrzone ciężkim drągiem. Po pewnym czasie zdołały umieścić drąg na właściwym miejscu i zatarasować w ten sposób wejście, co się stało po raz pierwszy od lat dwudziestu. Wtedy obie usiadły na ławie, obejmując się ramionami, i oczekiwały.

Rozdział XIV
Na łasce dżungli

Gdy Clayton zagłębił się w dżunglę, marynarze zbuntowani ze statku „Strzała” zaczęli rozprawiać, co mają dalej robić. Co do jednego zgadzali się wszyscy, że powinni z pośpiechem oddalić się na stojącą na kotwicy „Strzałę”, gdzie przynamniej mogli być bezpieczni od pocisków niewidzialnych wrogów. Kiedy więc Janina Porter i Esmeralda barykadowały wejście do chaty, przejęta strachem załoga bandytów oddalała się szybko na dwu łodziach, które ich przywiozły na brzeg, z powrotem ku okrętowi.

Tarzan dnia tego widział tak wiele, że w głowie kręciło mu się od podziwu. Najcudowniejszym jednak widokiem była twarz pięknego białego dziewczęcia.

Tu przynajmniej miał przed sobą kogoś ze swego gatunku — był tego pewny. A młody człowiek i dwaj starsi panowie — ci także wyglądali tak, jak sobie wyobrażał ludzi swego gatunku.

Bez wątpienia jednak byli i oni tak okrutni i surowi, jak i inni ludzie, których widział. To, że oni tylko z całej partii byli nieuzbrojeni, mogło być wytłumaczeniem tego faktu, że na jego oczach nie zabili nikogo. Gdyby mieli broń, zapewne zachowaliby się inaczej.

Tarzan widział, że młody człowiek podniósł z ziemi rewolwer ranionego Snajpsa i ukrył go za pazuchą, widział także, że oddał on go, zachowując ostrożność, pannie, gdy wchodziła w drzwi chaty.

Nie rozumiał on wcale motywów tego, co się działo przed jego oczyma. Nie wiedząc dlaczego, polubił intuicyjnie młodego człowieka i dwu starszych panów, a w stosunku do dziewczęcia czuł jakąś tęsknotę, z której nie zdawał sobie sprawy. Co się tyczy wielkiej czarnej kobiety, była ona widocznie jakoś związana z panną i dlatego i dla niej miał dobre uczucie.

Ku marynarzom, a w szczególności Snajpsowi, poczuł wielką nienawiść. Z ich groźnych gestów i z wyrazu ich złośliwych twarzy poznał, że byli oni wrogami reszty towarzystwa i postanowił mieć ich na oku.

Tarzan nie wiedział, po co dwaj ludzie poszli w dżunglę. Nie przyszło mu też nawet do głowy, że mogli oni zabłądzić w tych gęstych krzakach, które dla niego były tak proste, jak dla czytelnika jest główna ulica rodzinnego miasta.

Kiedy zobaczył, że majtkowie odpłynęli ku statkowi, i przekonał się, że dziewczę i jej towarzyszka były bezpieczne w chacie, Tarzan postanowił udać się za młodym człowiekiem w dżunglę, by wypatrzyć, jakim był cel jego wyprawy. Szybko przerzucał się po gałęziach w kierunku, gdzie udał się Clayton i wkrótce posłyszał rozlegające się słabo z oddali wołania Anglika na swych przyjaciół.

Tarzan zrównał się z białym człowiekiem, który znużony oparł się o drzewo, ocierając pot z czoła. Człowiek–małpa, ukrywszy się dobrze za zasłoną z liści, przysiadł, obserwując pilnie ten nowy okaz swej rasy.

Od czasu do czasu Clayton wołał głośno i w końcu przyszło na myśl Tarzanowi, że szuka on starszych panów.

Tarzan miał właśnie zamiar udać się, by popatrzyć za nimi samemu, gdy spostrzegł żółty odblask gładkiego futra, poruszającego się ostrożnie przez dżunglę ku Claytonowi.

Był to Szita, lampart. Tarzan posłyszał delikatne uginanie się traw i z zadziwieniem zauważył, że młody człowiek nie okazywał, aby cokolwiek spostrzegł. Czy możliwe, żeby nie posłyszał głośnego ostrzeżenia? Nigdy przedtem nie widział, żeby Szita był tak niezgrabny.

Nie, młody człowiek nic nie słyszał. Szita przyległ do ziemi, szykując się do skoku, a wtedy rozległ się w cichej dżungli przenikliwy, straszny, okropny okrzyk zwycięski małpy i Szita zawrócił z szumem w krzaki.

Clayton skoczył na nogi. Krew ścięła się lodem w jego żyłach. Nigdy w swym życiu tak straszny krzyk nie odbił się o jego uszy. Nie był on tchórzem, lecz jeżeli kiedykolwiek człowiek poczuł lodowate palce strachu w swym sercu, to stało się dnia tego w liściastej twierdzy afrykańskiej dżungli z Williamem Cecylem Claytonem, starszym synem lorda Greystoke z Anglii.

Szum wielkiego ciała przesuwającego się przez krzaki tak blisko koło niego i krew ścinający krzyk z góry wystawiły Claytona na ciężką próbę. Lecz nie mógł on wiedzieć, że właśnie temu krzykowi zawdzięczał on ocalenie swego życia, ani tego, że istota, która ten krzyk wydała, była jego bliskim krewnym — prawdziwym lordem Greystoke.

Kończyło się południe. Clayton utraciwszy śmiałość ducha i odwagę, był w wielkiej wątpliwości, co właściwie miał robić, czy w dalszym ciągu iść na poszukiwanie profesora Portera, ryzykując prawie pewną swą śmierć nocą w dżungli, czy powracać do chaty, gdzie mógłby się przynajmniej przydać dla obrony Janiny Porter przed niebezpieczeństwami, które jej zewsząd zagrażały.

Nie chciał wracać do obozowiska bez jej ojca, lecz jeszcze bardziej nieznośną była mu myśl pozostawienia jej samej, bez obrony wobec zbuntowanych marynarzy ze „Strzały” lub wobec setek innych nieznanych niebezpieczeństw, które kryła w sobie dżungla.

Być może, pomyślał również, że profesor i Philander powrócili już do chaty. Było to bardzo prawdopodobne. Postanowił przynajmniej powrócić, by zobaczyć, co się dzieje w chacie, zanim znów się uda na poszukiwania, które bardzo źle się zapowiadały. Ruszył więc w drogę, potykając się w gęstych zaroślach w kierunku, jak mu się zdawało, gdzie stała chata.

Ku zdumieniu Tarzana młody człowiek szedł dalej w głąb dżungli, mniej więcej w stronę wioski Mbongi i przenikliwy człowiek–małpa wywnioskował, że młodzieniec naraża swe życie na pewną śmierć.

Tarzan nie mógł tego zrozumieć. Lecz rozsądek mówił mu, że nikt z ludzi nie zaryzykuje iść do wioski okrutnych czarnych ludzi uzbrojony tylko dzidą, która, jak widać było z niezręcznego sposobu, w jaki ją niósł, nie była zwykłą bronią białego człowieka. Nie szedł on także śladem starszych panów. Dla oczu Tarzana było zupełnie jasne, że ci dwaj niedawno tędy przeszli i poszli inną drogą.

Tarzan nie wiedział, co robić. Jeżeli nie pomoże szybko cudzoziemcowi, aby odnalazł brzeg morza, stanie się on łatwo zdobyczą dzikiej dżungli.

Tak oto Numa, lew, właśnie kroczył o tuzin kroków po prawej stronie od białego człowieka.

Clayton posłyszał, że wielkie cielsko przebiegało w kierunku równoległym z jego drogą. W wieczornej ciszy rozległ się grzmiący ryk zwierzęcia. Człowiek zatrzymał się ze wzniesioną dzidą i zwrócił się twarzą do krzaka, skąd dochodził groźny szum. Cienie gęstniały, ciemność zapadała.

Litościwy Boże! Zginąć tu samotnie pod kłami dzikich bestii, być porwanym i rozszarpanym w kawały, poczuć gorący oddech zwierzęcia na swej twarzy i wielką łapę na swej piersi!

Na chwilę zapanowała cisza. Clayton stał nieruchomo z wzniesioną włócznią. Teraz słabe ocieranie się w krzakach dało mu znać o skradaniu się zwierzęcia. Szykowało się do skoku. Zobaczył je teraz w odległości niespełna dwudziestu kroków — wydłużone, giętkie, muskularne ciało i płową głowę wielkiego czarnogrzywiastego lwa.

Przerażony człowiek patrzał, obawiając się rzucić swą dzidę, nie mogąc uciekać.

Posłyszał szum na drzewie ponad sobą. Nowe jakieś niebezpieczeństwo, pomyślał sobie, lecz nie śmiał odwrócić oczu od żółtozielonych kolisk, jakie miał przed sobą. Nastąpił ostry brzęk, jakby pęknięcie struny gitary i w tejże chwili strzała utkwiła w żółtym futrze skurczonego lwa.

Z rykiem bólu i wściekłości zwierzę skoczyło, lecz jakimś sposobem Clayton uskoczył na bok, a gdy obrócił się znowu, aby spotkać się z rozwścieczonym królem zwierząt, zdumiał się widokiem, jaki ujrzał. Prawie jednocześnie z ruchem zwierzęcia, które chciało rzucić się na niego, by wznowić napad, nagi olbrzym spadł z drzewa wprost na grzbiet zwierzęcia.

Z szybkością błyskawicy ręka, przedstawiająca zbite warstwy żelaznych muskułów, otoczyła potężną szyję i wielkie zwierzę zostało podniesione w górę — ryczące i rwące powietrze łapami — podniesione tak lekko, jak Clayton mógłby podnieść małego pieska.

Scena, której był świadkiem w mrocznych głębiach afrykańskich dżungli, wyryła mu się na zawsze w pamięci.

Człowiek, którego miał przed sobą, był ucieleśnieniem fizycznej doskonałości i olbrzymiej siły — jednakże w walce z wielkim kotem nie na nich opierał swą nadzieję zwycięstwa, gdyż chociaż muskuły jego były potężne, w porównaniu z muskularni Numy jakby nic nie znaczyły. Wyższość swoją zawdzięczał swej zwinności, mózgowi i długiemu, ostremu nożowi.

Prawa ręka otoczyła szyję lwa, a lewa kilkakrotnie zatopiła nóż w nie osłonięty bok poza lewy bark. Rozwścieczone zwierzę rzucało się naprzód i w tył, aż stanęło na tylnych łapach, walcząc bezskutecznie w tej nienaturalnej pozycji.

Gdyby walka trwała kilka sekund dłużej, rezultat mógłby być inny. Wszystko jednak nastąpiło tak szybko, że zaledwie lew mógł odzyskać przytomność po nieoczekiwanym napadzie, a już upadł bez życia na ziemię.

Wtedy dziwna postać, która go zwyciężyła, wyprostowała się nad trupem i zarzucając w tył piękną, dziką głowę wydała straszny okrzyk, który przed kilku minutami tak wstrząsnął Claytonem.

Ujrzał przed sobą postać młodego człowieka, nagiego, tylko lędźwie miał osłonięte, a na nogach i rękach miał barbarzyńskie ozdoby. Na piersi medalion wysadzany drogimi kamieniami nieocenionej wartości błyszczał na gładkiej, ciemnej skórze.

Clayton przemówił do obcego po angielsku, dziękując mu za dzielne ocalenie i winszując mu zadziwiającej siły i zręczności, jakie okazał, lecz jedyną odpowiedzią był zwrócony nieruchomo wzrok i słabe poruszanie potężnych ramion, co mogło wyrażać zarówno obniżenie wartości okazanej usługi, jak nieznajomość języka, którym Clayton przemawiał.

Zarzuciwszy łuk i sajdak na swe plecy, dziki człowiek — jak przynajmniej sądził Clayton — wyciągnął znów swój nóż i zręcznie wykroił z tuzin sporych płatów mięsa z cielska lwa, po czym przysiadłszy zaczął jeść, uprzednio zaprosiwszy Claytona skinieniem ręki do przyłączenia się do uczty.

Silne, białe zęby wpiły się w surowe, kapiące krwią mięso z widocznym zadowoleniem, lecz Clayton nie mógł przemóc swej odrazy do nie gotowanego mięsa i jeść wraz ze swym gospodarzem. Przyglądał się tylko i zjawiło się w nim przekonanie, że miał przed sobą Tarzana z plemienia małp, którego kartę widział na drzwiach chaty.

Jeżeli tak, to człowiek musiał rozumieć po angielsku.

Znowu więc spróbował mówić do człowieka–małpy. Odpowiedzi jednak, dane teraz głosem, były dziwnymi dźwiękami, podobnymi do gwaru małych małp i warczenia dzikich bestii.

Nie mógł więc to być Tarzan, ponieważ było widocznym, że język angielski był mu zupełnie obcy.

Kiedy Tarzan ukończył swój posiłek, wstał i wskazując zupełnie inny kierunek niż ten, w którym szedł Clayton, ruszył naprzód przez dżunglę ku punktowi wskazanemu ręką.

Clayton zdziwiony i zmieszany wahał się początkowo, gdyż sądził, że zaprowadzony będzie jeszcze dalej w głąb lasu, lecz człowiek–małpa widząc, że Clayton waha się iść za nim, zawrócił i ująwszy go za fałdy ubrania pociągnął za sobą, aż się przekonał, że Clayton zrozumiał, czego chciał od niego. Wtedy puścił go, by szedł dobrowolnie.

Anglik, doszedłszy do przekonania, że dostał się do niewoli, nie widział innej alternatywy, jak towarzyszyć swemu zwycięzcy. Zaczęli więc posuwać się przez dżunglę przy zapadającym wokoło na nieprzenikniony gąszcz lasów płaszczu ciemnej nocy. Ukradkowe stąpania ciężkich łap łączyły się z łamaniem gałęzi i dzikimi głosami zwierząt w dżungli, rozpościerającej się naokoło.

Nagle Clayton posłyszał słaby odgłos wystrzału z broni palnej — był to jeden tylko strzał, a później milczenie.

W chacie na pobrzeżu dwie strwożone kobiety tuliły się do siebie, siedząc na niskiej ławeczce, gdy zapadały ciemności.

Murzynka szlochała nerwowo, opłakując nieszczęsny dzień, w którym wyjechała ze swego drogiego Marylandu, a biała dziewczyna, bez łez i zachowując zewnętrzny spokój, szarpana była przez uczucie strachu i złe przeczucia. Obawiała się nie tylko o siebie, lecz i o tych trzech ludzi, którzy błądzili w przepaścistych głębiach dzikiej dżungli, z której dochodziły ją teraz prawie nie ustające piski i ryki, szczekania i wycia okropnych i strasznych jej mieszkańców, poszukujących swej zdobyczy.

Nagle posłyszała otarcie się ciężkiego cielska o ścianę domostwa. Dały się słyszeć stąpania łap po ziemi na zewnątrz chaty. Potem przez chwilę zapanowała cisza. Nawet szalony warkot lasu ścichł. Teraz nagle posłyszała obwąchiwanie bestii u drzwi, nie dalej jak o dwie stopy od miejsca, gdzie siedziała. Instynktownie dziewczyna zadrżała i przycisnęła się bliżej do czarnej kobiety.

— Cicho! — wyszeptała. — Cicho, Esmeraldo — gdyż szlochy i jęki kobiety jakby przyciągały bestię, która chodziła poza cienką ścianą.

Delikatne drapanie po drzwiach dało się słyszeć. Zwierzę próbowało wejść. Znów to ucichło i znów posłyszała ukradkowe stąpania wielkich łap naokoło chaty. Znowu ścichły — teraz pod oknem, do którego obecnie przywarły strwożone oczy dziewczęcia.

— Boże, mój Boże! — wyrwało się jej. Ujrzała w niewielkim kwadratowym otworze zakratowanego okna odbity w księżycowym blasku łeb ogromnej lwicy. Błyszczące oczy patrzyły na nią ze skupioną dzikością.

— Patrz, Esmeraldo! — szepnęła. — Na litość boską, co robić? Patrz! Tam, okno!

Esmeralda, przyciskając się jeszcze bliżej do swej pani, rzuciła strwożone wejrzenie na mały kwadrat oświetlony blaskiem księżyca, właśnie w tej chwili, gdy lwica wydała głuche, dzikie warczenie.

Widoku, jaki ujrzała, nie mogły znieść jej już i tak wytężone nerwy.

— Och, nieszczęście! — krzyknęła i upadła na podłogę bez ruchu i bez czucia.

Przez chwilę, która wydała się długą jak wieczność, zwierzę stało na swych przednich łapach, opierając się na ramie okiennej i zaglądając do środka. Zaczęło próbować mocy krat swymi wielkimi pazurami.

Dziewczyna stała z zapartym oddechem. Ku jej uldze głowa lwicy znikła i posłyszała, że lwica opuściła okno. Podeszła znów do drzwi i zaczęło się znów drapanie, na ten raz ze wzmożoną siłą, w końcu zwierzę zaczęło rozrywać mocne deski z wściekłością, chcąc dostać się do swych bezbronnych ofiar.

Gdyby Janina Porter wiedziała, jak mocno zbudowane były te drzwi, zbite z kawałków drzewa, mniej by obawiała się, że zwierzę może jej dosięgnąć tą drogą.

Nie myślał o tym Jan Clayton, kiedy budował te niezgrabne, lecz bardzo mocne drzwi, że kiedyś, w lat dwadzieścia później, drzwi te będą osłoną amerykańskiego dziewczęcia, którego w czasie jego pracy nie było jeszcze na świecie, przed zębami i pazurami pożeracza ludzi.

Przez całe minut dwadzieścia zwierzę węszyło kolejno i rwało pazurami drzewo u drzwi, wydając od czasu do czasu ryk daremnej wściekłości. W końcu porzuciło te wysiłki i Janina Porter posłyszała, że lwica powróciła pod okno. Tu zatrzymała się chwilę, a potem ciężarem swoim oparła się o zniszczone czasem kraty.

Drewniane kraty zatrzeszczały pod parciem, wytrzymały jednak i ciężkie cielsko opadło znów na ziemię.

Lwica zaczęła powtarzać swe próby, aż w końcu przerażony więzień znajdujący się wewnątrz zobaczył, że część okratowania złamała się i jedna wielka łapa i łeb zwierzęcia przedostały się na pokój. Powoli potężny kark i barki odgarnęły pręty na bok. Gibkie cielsko przesuwało się coraz dalej.

Przerażone dziewczę skoczyło na nogi i stanęło z ręką na piersiach, z oczami szeroko rozwartymi przerażeniem, patrząc na warczący łeb zwierzęcia, oddalonego zaledwie na dziesięć stóp od niej. Pod jej nogami leżała zemdlona Murzynka. Powstała w niej myśl, że jeżeli potrafi ją obudzić, być może wspólnymi siłami zdołają coś zrobić, by odpędzić krwi chciwego wdziercę.

Janina Porter pochyliła się, chwytając czarną kobietę za ramię. Gwałtownie potrząsnęła nią.

— Esmeraldo, Esmeraldo! — wykrzyknęła. — Pomóż, albo jesteśmy zgubione.

Esmeralda powoli otworzyła oczy. Pierwszą rzeczą, jaką dostrzegła, były ociekające kły zgłodniałej lwicy.

Z krzykiem przerażenia Murzynka uniosła się na rękach, i w tej pozycji przebiegła pokój, krzycząc z całych sił. — Och, nieszczęście! Och, nieszczęście!

Esmeralda ważyła ze dwieście osiemdziesiąt funtów. Przy tej wadze chód jej nie miał w sobie gracji gazeli, a teraz niesłychany pośpiech wobec jej wielkiej korpulencji sprawił efekt niesłychany, gdy Esmeralda biegała na czworakach.

Przez chwilę lwica zatrzymała się ze wzrokiem utkwionym w szybko poruszającą się Esmeraldę, która, zdawało się, chciała się dostać do szafy, aby tam ukryć swą dużą osobę. Lecz półki w szafie miały zaledwie dziesięć do dwudziestu cali szerokości i udało się jej tylko schować swą głowę, po czym z ostatecznym piskiem, który zagłuszył wszystkie odgłosy dżungli, zemdlała na nowo.

Gdy Esmeralda ucichła, lwica ponowiła swe wysiłki, aby przesunąć swe ogromne cielsko przez połamaną kratę.

Dziewczyna stojąc blada i zdrętwiała u przeciwległej ściany wyszukiwała z coraz wzrastającym przerażeniem jakiegoś miejsca, gdzie mogłaby się schronić. Nagle ręka jej przyciśnięta do piersi poczuła rewolwer, który Clayton pozostawił jej przedtem dnia tego.

Szybko wyrwała go z ukrycia i mierząc wprost w paszczę lwicy pociągnęła za kurek.

Nastąpił błysk ognia, huk wystrzału i odpowiadający mu ryk bólu i wściekłości zwierzęcia.

Janina Porter ujrzała, że wielka postać znikła z okna, a wtedy zemdlała i ona, upuszczając rewolwer na ziemię.

Sabora nie była jednak zabita. Kula zadała jej tylko bolesną ranę w jedno ramię. Nagły, oślepiający błysk i ogłuszający huk wywołał jej cofnięcie się szybkie, lecz chwilowe.

W kilka minut później znów pojawiła się u kraty i ze zdwojoną wściekłością rozrywała pazurami otwór, lecz ze słabszym skutkiem, gdyż ranione ramię było już jakby nieużyteczne.

Zobaczyła ona swą zdobycz — dwie kobiety leżące bez ruchu na ziemi. Nie było już przed nią przeszkód do przezwyciężenia. Jej pożywienie leżało przed nią, Saborze pozostawało tylko przesunąć się przez kratę, aby je mieć.

Powoli przedostawała się dalej, cal za calem, przez otwór. Głowa przedostała się cała, przedostawały się przedramiona i barki. Ostrożnie pociągnęła swe ranione ramię, aby przesunąć się delikatnie przez ciasne kraty.

Jeszcze chwilę i całe barki przedostały się, potem długie, giętkie ciało, a wąskie lędźwia przesuną się gładko.

Na taki widok Janina Porter znów otworzyła swe oczy.

Rozdział XV
Bóstwo leśne

Kiedy rozległ się wystrzał, Claytona przejął śmiertelny strach i trwoga. Wiedział, że wystrzał mógł dać któryś z marynarzy, lecz ten fakt, że pozostawił on rewolwer Janinie Porter, przy silnie rozstrojonych jego nerwach, nasuwał mu z wielką siłą prawie pewność, że zagrażało jej jakieś wielkie niebezpieczeństwo i że właśnie w tej chwili usiłowała obronić siebie przed jakimś dzikim człowiekiem lub zwierzęciem.

Co do tego, co myślał jego dziwny zwycięzca czy przewodnik, Clayton mógł jedynie robić niepewne przypuszczenia. Widocznym było jednak, że słyszał on wystrzał i był pod wrażeniem tego wystrzału, gdyż przyspieszył tak znacznie kroku, że Clayton, postępując w ciemności za nim, przewrócił się z tuzin razy w ciągu tyluż minut, usiłując w próżnym wysiłku dotrzymać mu kroku, i wkrótce pozostał znacznie w tyle.

Obawiając się, że wkrótce znowu zabłądzi bez możności odnalezienia drogi, zaczął wołać na dzikiego, który go wyprzedzał, i prawie natychmiast z zadowoleniem ujrzał, że tenże lekko zeskoczył z gałęzi obok niego.

Przez chwilę Tarzan przyglądał się białemu człowiekowi, jak gdyby się wahał, co ma zrobić, wreszcie zatrzymując się przed Claytonem, wskazał mu ręką, aby objął go za szyję. Z białym człowiekiem zawieszonym na plecach Tarzan skoczył na drzewa.

Tych pierwszych minut, jakie potem nastąpiły, młody Anglik nigdy w życiu swym zapomnieć nie mógł. Uniesiony był wysoko pomiędzy kręte i zwisające gałęzie drzew, i tam przesuwał się z szybkością, która wydawała mu się niesłychaną, gdy Tarzan w istocie niepokoił się powolnością drogi.

Z jednej wysoko wiszącej gałęzi zwinna istota z Claytonem na plecach przesuwała się, robiąc wywołujący zawrót głowy łuk, na drzewo sąsiednie, tam znów pewne nogi przebiegały splątane gałęzie na sto jardów dalej, przy czym korpus przechylał się jak korpus tancerza na linie ponad ciemnymi głębiami roślinności.

Pierwsze uczucie Claytona przejmującego chłodem strachu szybko ustąpiło miejsca uczuciu wielkiego podziwu z odcieniem zazdrości dla potężnych muskułów i cudownego instynktu, który wskazywał drogę temu bogowi leśnemu wśród ciemności leśnych ze przebywał ją z taką swobodą i tak pewną stopą, jak Clayton mógłby spacerować po ulicy Londynu w samo południe.

Od czasu do czasu wkraczali na miejsca, gdzie liście w górze były mniej gęste, wtedy jasne promienie księżyca oświecały przed zdumionymi oczyma Claytona dziwną drogę, którą przebywali.

W takich chwilach Claytonowi prawie zapierało dech przy widoku okropnych gałęzi, roztaczających się pod nimi, gdyż Tarzan wybierał drogę najłatwiejszą, która często prowadziła na sto stóp ponad ziemią.

Przy całej tej pozornej szybkości Tarzan czuł, że w istocie odbywał drogę stosunkowo wolno, ponieważ musiał wciąż wybierać gałęzie dostatecznej mocy, które mogłyby wytrzymać podwójny ciężar ich ciał.

Przybyli na polanę na pobrzeżu morskim. Bystre uszy Tarzana posłyszały odgłosy usiłowań Sabory, aby przedostać się przez kraty. Claytonowi wydało się, że spadli nagle na sto stóp w dół, tak szybko Tarzan opuścił się, a jednak stanęli na ziemi swobodnie. Skoro tylko Clayton odjął swe ręce z ramion Tarzana, człowiek–małpa rzucił się jak wiewiórka ku chacie stojącej przed nimi.

Anglik podskoczył za nim i ujrzał, jak zad wielkiego zwierzęcia prawie znikał w oknie chaty.

Kiedy Janina Porter otworzyła znów oczy i zdała sobie sprawę z grożącego jej niebezpieczeństwa, w jej dzielnym sercu zgasła ostatnia nadzieja ratunku. W rozpaczy zaczęła szukać koło siebie upuszczonego rewolweru, aby wystrzałem skończyć życie, zanim okrutne kły rozerwą jej ciało.

Lwica już prawie przelazła przez otwór, nim Janina zdołała odnaleźć rewolwer. Podniosła go szybko do ciemienia, by uchronić się na zawsze od strasznej paszczęki, rozwartej na swą zdobycz.

Chwilę wstrzymała się, aby zwrócić się do Stwórcy z krótką, cichą modlitwą, a w tej chwili rzuciła okiem na biedną Esmeraldę, rozciągniętą bez ruchu, lecz żywą, przy szafie.

Czyż można tak pozostawić biedną, wierną istotę na pastwę bezlitosnych, żółtych kłów? Nie, musi ona użyć jednego naboju dla tej leżącej bez czucia kobiety, zanim obróci zimną lufę ku sobie.

Z jaką trudnością zdecydowała się na ten krok! Lecz byłoby okrucieństwem po tysiąc razy mniej usprawiedliwionym, gdyby miała pozostawić tę przywiązaną do niej czarną kobietę, która ją wychowała od dzieciństwa z całą troskliwością matki, by odzyskała przytomność pod szarpiącymi kłami wielkiego kota.

Szybko Janina Porter powstała na nogi i podbiegła do Murzynki. Przycisnęła lufę rewolweru blisko do serca, które ją kochało, zamknęła oczy i…

Sabora strasznie zawyła.

Dziewczyna wstrząsnęła się, pociągnęła za cyngiel, obróciła się ku zwierzęciu i jednym ruchem podniosła broń ku swojej skroni.

Nie wystrzeliła raz drugi, gdyż ku swemu zdziwieniu zobaczyła, że wielkie zwierzę obsunęło się powoli, ciągnięte w tył przez okno, a przy świetle księżyca ujrzała głowy i plecy dwu ludzi.

Gdy Clayton przebiegł koło chaty, by zobaczyć zwierzę, ujrzał, że człowiek–małpa pochwycił długi ogon w swe dłonie i wspierając się nogami o bok domu całą swą siłą wyciągał zwierzę z wnętrza.

Clayton szybko pospieszył z pomocą. Człowiek–małpa zagadał coś do niego tonem ostrym i rozkazującym. Clayton wiedział, że był to jakiś rozkaz, lecz nie mógł nic zrozumieć.

Jako skutek ich zjednoczonych wysiłków wielkie cielsko zaczęło w końcu wysuwać się coraz bardziej z okna, a wtedy w umyśle Claytona zjawiła się myśl o dzielności tego czynu, dokonanego przez jego towarzysza.

Wyciągnąć wyjącego, szarpiącego się pożeracza ludzi z okna za ogon, by ocalić obcą dziewczynę — był to istotnie wielki czyn bohaterski.

Co do Claytona, była to inna sprawa. Dziewczyna pochodziła z tejże co on rasy, nie była dla niego obcą, była kobietą przez niego ukochaną.

Chociaż wiedział z góry, że lwica szybko się z nimi obu załatwi, ciągnął on lwicę, aby oderwać ją od Janiny Porter. Przypomniał tylko sobie bitwę stoczoną przez tego człowieka z wielkim czarnogrzywym lwem, której był świadkiem niedawno, i poczuł w sobie więcej pewności.

Tarzan wciąż wydawał rozkazy, których Clayton nie mógł zrozumieć.

Chciał on powiedzieć głupiemu białemu człowiekowi, aby zapuścił zatrute strzały w grzbiet i boki Sabory, aby przebił jej serce długim, cienkim nożem myśliwskim, wiszącym u boku Tarzana. Lecz człowiek nic nie rozumiał i Tarzan nie decydował się puścić ogona, aby uczynić to samemu, gdyż wiedział, że drobny biały człowiek nie zdołałby sam utrzymać potężnej Sabory ani przez jedną chwilę.

Powoli Sabora wynurzała się z okna. W końcu już i barki jej znalazły się na zewnątrz.

Wtedy to Clayton zobaczył czyn, którego nie widziały nigdy przedtem nawet odwieczne niebiosa. Tarzan, wysilając swój mózg, aby odnaleźć jaki sposób do zwalczenia samemu wściekłego zwierzęcia, przypomniał sobie nagle walkę z Terkozem, a gdy wielkie barki wysunęły się z okna i lwica zawisła tylko na przednich swych łapach, wsparta na obramieniu okna, Tarzan nagle puścił zwierzę.

Z szybkością rzucającego się ogara skoczył na grzbiet Sabory. Jego młode, silne ręce próbowały i zdołały zarzucić rękoma chwyt zapaśniczy, zwany nelson całkowity, tak jak się go nauczył w dzień krwawego wielkiego zwycięstwa nad Terkozem.

Z rykiem lwica przewróciła się w tył, padając cielskiem na swego wroga, lecz czarnowłosy olbrzym tylko mocniej ścisnął swe ręce.

Rzucając łapami w powietrzu i drapiąc ziemię, Sabora potoczyła się to tu, to tam, usiłując zrzucić z siebie dziwnego przeciwnika, tym niemniej jednak żelazne obręcze ściągały się coraz ściślej, przechylając jej łeb coraz niżej i niżej na jej płową pierś.

Wyżej jeszcze przesunęły się ręce człowieka–małpy nad szyją Sabory. Coraz słabszymi stawały się wysiłki lwicy.

W końcu ujrzał Clayton w srebrzystym świetle miesiąca, jak potężne muskuły Tarzana i jego bicepsy stały się splątanymi węzłami. Nastąpił długo trwający ostatni wysiłek człowieka–małpy — i kręgi szyi Sabory oderwały się z ostrym chrzęstem.

W jednej chwili Tarzan powstał na nogi i po raz drugi tego dnia Clayton posłyszał zwycięski ryk dzikiej małpy. Zaraz też posłyszał trwożny krzyk Janiny Porter:

— Cecyl — pan Clayton! Ach, co to jest? Co to? Podbiegłszy szybko do drzwi domostwa Clayton krzyknął, że wszystko już jest dobrze i prosił, by otworzyła. Z pośpiechem podniosła wielką zasuwę i prawie wciągnęła Claytona do środka.

— Co to był za straszny krzyk? — szepnęła, przysuwając się tuż do niego.

— Był to krzyk zwycięstwa i śmierci z piersi człowieka, który przed chwilą ocalił pani życie, panno Porter. Zaczekaj, zawezwę go, byś mogła mu podziękować.

Strwożona dziewczyna nie chciała pozostać sama i udała się wraz z Claytonem do tego miejsca przy chacie, gdzie leżały zwłoki lwicy.

Tarzan z plemienia małp znikł.

Clayton wołał kilkakrotnie, lecz nie było odpowiedzi. Powrócili więc oboje do środka, gdzie było bezpieczniej.

— Co za straszny krzyk! — zawołała Janina Porter. — Drżę na samą myśl o nim. Nigdy nie uwierzę, że to z ludzkiej piersi wydobył się taki wstrętny i okropny krzyk.

— Jednak tak jest, panno Porter — odrzekł Clayton — lub jeżeli nie z ludzkiej piersi, to przynajmniej z piersi leśnego boga.

I opowiedział jej swe przygody z tą dziwną istotą — o tym, jak dwukrotnie dziki człowiek ocalił mu życie — o cudownej sile i zwinności, i dzielności — o brunatnej skórze i pięknej twarzy.

— Ja nie mogę tego zrozumieć — dodał w końcu. — Początkowo myślałem, że to jest może Tarzan z małp, lecz ten nie mówi ani nie rozumie po angielsku, więc przypuszczenie to nie da się utrzymać.

— Niech tam co chce będzie — zawołała dziewczyna — zawdzięczamy mu swoje życie, niech Bóg mu błogosławi i zachowa w tej dzikiej, okropnej puszczy!

— Amen — przemówił Clayton tonem gorącym.

— Na miłość boską, czy ja nie jestem umarłą? — Oboje odwrócili się i zobaczyli, że Esmeralda siadła na podłodze, zataczając oczami z boku na bok, jak gdyby nie mogła uwierzyć w to, co widziała.

Ryk lwicy w chwili, gdy Janina Porter miała wsadzić kulę w biedną Esmeraldę, ocalił życie Murzynki, gdyż drgnięcie ręki obsunęło lufę rewolweru i kula przeszła, nie robiąc krzywdy, w podłogę.

Teraz nastąpiła reakcja i dla Janiny Porter. Rzuciła się na ławę, zanosząc się histerycznym śmiechem.

Rozdział XVI
„Nadzwyczajne”

O kilka mil angielskich na południe od chaty na wąskim paśmie piaszczystego brzegu stało dwu ludzi, rozumując.

Przed nimi rozciągał się szeroki Atlantyk, za nimi Czarny Kontynent, wokół nieprzenikniona dżungla.

Dzikie zwierzęta ryczały i wyły; straszne dzikie odgłosy dochodziły do uszu. Przemaszerowali drogi wiele, poszukując swego obozowiska, zawsze jednak szli w złym kierunku. Zabłądzili tak beznadziejnie, jak gdyby przeniesieni byli w jakiś inny świat.

W takiej chwili istotnie każda cząsteczka ich mózgu i cała siła umysłu powinna była ześrodkować się na kwestii żywotnej — na sprawie, od której zależało ich życie lub śmierć, czy zdołają odnaleźć drogę powrotną do obozowiska.

Samuel Philander przemawiał:

— Lecz mój drogi profesorze — mówił — ja utrzymuję, że gdyby nie było zwycięstwa Ferdynanda i Izabeli nad Arabami w piętnastym stuleciu w Hiszpanii, świat byłby dziś o tysiąc lat dalej posunięty w cywilizacji, niż jest obecnie…

— Arabowie był to bardzo tolerancyjny, z szerokim umysłem lud rolników, rzemieślników i kupców — typ właśnie takiego ludu, jaki umożliwił taką cywilizację, jaką dziś widzimy w Ameryce i w Europie — gdy tymczasem Hiszpanie…

— Ta, ta, ta, drogi mój Philandrze — przerwał profesor Porter. — Ich religia nie dawała możności po temu. Moslemizm był i pozostanie na zawsze śniedzią na postępie nauki, który zaznaczył się…

— Patrz–no, profesorze! — wykrzyknął pan Philander, który zwrócił swój wzrok ku dżungli — zdaje się, że ktoś się zbliża.

Profesor Archimedes Porter zwrócił się w kierunku, wskazanym przez krótkowzrocznego pana Philandra.

— Ta, ta, ta, panie Philander — połajał. — Ileż razy trzeba cię napominać, abyś dążył do takiego całkowitego skupienia sił swego umysłu, które jedynie może umożliwić, aby najwyższe siły intelektualne zaważyły na rozwiązaniu najważniejszych zagadnień, które są naturalnym udziałem wielkich umysłów? A oto widzę, że zawiniłeś brakiem grzeczności, przerywając uczoną rozprawę, aby zwrócić moją uwagę na jakiegoś czworonoga z gatunku Felis. Mówiłem już…

— Nieba łaskawe, profesorze, lew? — zawołał Philander, wytężając swój wzrok ku ciemnej postaci, zarysowanej na tle ciemnych podzwrotnikowych krzaków.

— Tak, tak, panie Philander, jeżeli chcesz używać gwary w swej rozprawie, jakiś „lew”. Ja mówiłem…

— Mój profesorze — znów przerwał pan Phiłander — pozwól mi zauważyć, że bez żadnej wątpliwości Arabowie, którzy zostali podbici w piętnastym stuleciu, będą w dalszym ciągu trwali w takim stanie, nawet w tym razie, jeżeli odłożymy dyskusję o tym nieszczęściu dla świata do chwili ujrzenia tego zachwycającego widoku, jakim jest widok stojącego tam Felis carnivora.

Tymczasem lew przybliżył się ze spokojną godnością na dziesięć kroków od dwu ludzi i zatrzymał się, przyglądając się im z uwagą.

Światło księżyca rozlewało się po brzegu i dziwna grupa odbijała się wyraźnie na żółtym piasku.

— Bardzo to naganne, bardzo naganne! — zawołał profesor Porter ze słabym odcieniem irytacji w głosie. — Nigdy w życiu swoim nie słyszałem, aby któremu z tych dzikich zwierząt pozwolono spacerować na swobodzie poza klatką. Muszę stanowczo dać znać o tym oburzającym złamaniu zwyczaju zarządowi pobliskiego ogrodu zoologicznego.

— Zupełnie słusznie, profesorze — przytakiwał pan Philander — a im wcześniej to się stanie, tym lepiej. Uciekajmy.

Chwyciwszy profesora za rękę, pan Philander pospieszył w kierunku, który mógłby w najkrótszym czasie oddzielić ich największym dystansem od lwa.

Oddalili się zaledwie trochę, kiedy rzut oka poza siebie ukazał przerażonym oczom pana Philandra, że lew postępuje za nimi. Ścisnął rękę opierającego się profesora i przyspieszył kroku.

— Ja mówiłem, panie Philander — powtórzył profesor Porter…

Pan Philander znów rzucił pospiesznie okiem poza siebie. Lew również przyspieszył kroku i uporczywie utrzymywał niezmieniony dystans pomiędzy sobą a nimi.

— Idzie za nami! — wykrztusił pan Philander, zarywając w kłus.

— Ta, ta, ta, panie Philander — zwrócił uwagę profesor — ten niepiękny pośpiech wcale nie przystoi ludziom nauki.

— Co mogą sobie pomyśleć o nas nasi przyjaciele, jeżeli trafem spotkają nas na ulicy i będą świadkami naszych płochych skoków? Zachowajmy, proszę, większą przystojność.

Pan Philander rzucił ukradkiem znów okiem w tył.

Okropność! Lew sunął w zręcznych susach i był od nich zaledwie na pięć kroków.

Pan Philander puścił rękę profesora i rzucił się naprzód w szalonym pośpiechu, który mógłby okryć chwałą najlepszy oddział szybkobiegów z kółek uniwersyteckich.

— Ja mówiłem, panie Philander… —zapiszczał profesor Porter, kiedy — wyrażając się w przenośni — pchnął naprzód swą łódź całą siłą. — On także rzucił przelotne wejrzenie w tył i spostrzegł okrutne żółte oczy i wpół rozwartą paszczę w zadziwiającej bliskości od swej osoby.

Z rozwianymi połami fraka, w błyszczącym jedwabnym kapeluszu, profesor Archimedes Porter uciekał oświecany blaskiem księżyca tuż za piętami pana Samuela Philandra.

Przed nimi w pewnym miejscu dżungla wysuwała się w wąski przylądek. Ku bezpiecznemu portowi z drzew, które tam dojrzał, kierował pan Samuel Philander swe zadziwiające skoki i susy. Z cieniów tego samego miejsca wyglądała para bystrych oczu z zaciekawieniem przyglądających się gonitwie.

Był to Tarzan z małp, który patrzył z uśmiechniętą twarzą na tę dziwną zabawę w gonionego.

Wiedział, że dwaj ludzie byli prawie zabezpieczeni od napaści lwa. Sam fakt, że Numa pozwalał wymknąć się tak łatwej zdobyczy, przemawiał do wyrobionego doświadczeniem rozsądku Tarzana, że żołądek lwa był już zapełniony.

Lew mógł za nimi gonić, aż znów nie poczuje głodu; szanse były zatem, że jeżeli nie będzie podrażniony, wkrótce znudzi się zabawą i oddali się do swego legowiska w dżungli.

W rzeczywistości zagrażało im tylko jedno niebezpieczeństwo, że któryś z nich przewróci się, wtedy żółty diabeł rzuci się na niego w jednej chwili; uciecha z zamordowania będzie dla niego zbyt wielką pokusą, aby mógł się jej oprzeć.

Tarzan zsunął się szybko na niższą gałąź nad zbliżającymi się zbiegami i kiedy pan Samuel Philander nadbiegł, dysząc i sapiąc, wyczerpany tak, że nie mógłby wdrapać się na bezpieczne drzewo, Tarzan sięgnął w dół i pochwyciwszy go za kołnierz, wzniósł go na gałąź obok siebie.

W następnej chwili nadbiegł profesor w sferę przyjacielskiego uścisku. On także uniesiony został w górę na miejsce bezpieczne, właśnie w tym momencie, kiedy zawiedziony Numa z rykiem podskoczył, by odzyskać znikającą zdobycz.

Przez chwilę obaj trzymali się, dysząc, wielkiej gałęzi, a Tarzan przykulił się odwrócony plecami do pnia drzewa, spoglądając na nich z ciekawością i rozweseleniem.

Pierwszy profesor przerwał milczenie.

— Sprawia mi to wielką przykrość, panie Philander, żeś pan okazał tak mało męskiej odwagi wobec przedstawiciela niższych istot i przez swoją obrzydliwą bojaźliwość zmusił mnie do zmęczenia się w tak niezwykłym stopniu, zanim mógłbym powrócić do przerwanej rozprawy.

Dopiero po kilku chwilach zdobyli się na poruszenie się, gdyż każdy z nich przekonany był. że najmniejsze poruszenie okaże tyle złamań i fraktur, że nawet myśl o dalszych ruchach nie będzie możliwa.

W końcu profesor Porter uczynił próbę poruszenia jedną nogą. Ku swemu zdziwieniu odpowiedziała ona dobrze jego woli. jak w dniach minionych. Pociągnął nogę drugą i wyciągnął ją znowu .

— Nadzwyczajne, nadzwyczajne — zamruczał.

— Dzięki Bogu. profesorze — szepnął pan Philander gorąco — nie zabiłeś się tedy?

— Ta, ta. ta. panie Philander, ta. ta, ta — ostrzegawczo powiedział profesor Porter — nie wiem tego jeszcze z pewnością.

Z niesłychaną ostrożnością profesor Porter poruszył swą prawą ręką. — O radości! Była nienaruszona. Z zapartym tchem zrobił ruch lewą ręką nad swym rozciągniętym ciałem.

— Nadzwyczajne, nadzwyczajne — powiedział.

— Kogo masz na myśli, profesorze? — zapytał pan Philander podniesionym tonem.

Profesor Porter nie raczył dać odpowiedzi na to dziecinne pytanie. Natomiast podniósł głowę delikatnie sponad ziemi, kiwając nią w tył i naprzód z tuzin razy.

— Nadzwyczajne — wyrzekł tchem. — Pozostała nienaruszona.

Pan Philander nie poruszył się z miejsca, gdzie upadł. Nie miał odwagi spróbować. Jak istotnie ktoś może się poruszyć, jeżeli połamał sobie ręce i nogi.

Jedno jego oko ukryte było pod warstwą lepkiej gliny, drugie, rzucając wejrzenie na bok, skierowane było z powagą na dziwne poruszenia profesora Portera.

— Jakie nieszczęście! — wykrzyknął pan Philander półgłośno. — Wstrząśnienie mózgu, wywołujące całkowitą umysłową aberację. Co za nieszczęście, w istocie! I w tak młodym wieku!

Profesor Porter przewrócił się na brzuch; z oględnością wielką schylił grzbiet i wyglądał jak wielki kot, stojący wobec szczekającego psa. Potem usiadł i zaczął obmacywać rozmaite części swej anatomii.

— Wszystkie są — wykrzyknął. — Nadzwyczajne!

Poczem wstał i kierując ironiczne wejrzenie na leżącą wciąż postać pana Samuela Philandra. rzekł:

— Ta. ta, ta, panie Philander; nie pora to wylegiwać się. Musimy wstać i wziąć się do roboty.

Pan Philander wzniósł ku niemu drugie oko z błota i popatrzał w niemej wściekłości na profesora Portera. Potem spróbował wstać. Trudno byłoby znaleźć kogoś drugiego bardziej zadziwionego, niż on sam, gdy wysiłki jego uwieńczone zostały wyraźnym powodzeniem.

Wciąż jednak był podniecony z powodu okrutnej niesprawiedliwości przypuszczeń profesora Portera i miał właśnie chęć dać mu ciętą odpowiedź, gdy oczy jego padły na dziwną postać, stojącą o kilka kroków i przypatrującą się im obu.

Profesor Porter odnalazł swój błyszczący jedwabny kapelusz, który starannie otarł o rękaw swego fraka i włożył z powrotem na głowę. Kiedy spostrzegł, że pan Philander wskazywał ręką na kogoś stojącego poza nim, obrócił się i zobaczył olbrzyma, stojącego przed nim bez ruchu, z przepaską tylko u bioder i kilku metalowymi ozdobami.

— Dobry wieczór panu! — powiedział profesor, uchylając kapelusza.

W odpowiedzi olbrzym uczynił ruch ręką, wskazując, aby szli za nim i ruszył po brzegu w kierunku, skąd niedawno przybyli.

— Sądzę, że rozsądek wskazuje, żeby iść za nim — powiedział pan Philander.

— Ta, ta. ta, panie Philander — odrzekł profesor. — Dopiero co przytoczyłeś pan bardzo logiczne dowodzenie w obronie teorii, że obozowisko leży wprost na południe od nas. Ja wypowiedziałem się na to sceptycznie, lecz w końcu pan mnie przekonał: wobec tego i obecnie twierdzę, że musimy dążyć ku południowi, aby dotrzeć do swych przyjaciół. Dlatego udam się w dalszym ciągu na południe.

— Ach, profesorze Porter, ten człowiek może wie lepiej od nas obu. Zdaje się. że pochodzi on z tych stron. Idźmy za nim. choćby na krótki dystans.

— Ta. ta, ta, panie Philander — powtórzył profesor. — Mnie trudno przekonać, lecz jeśli mnie kto przekona, decyzja moja jest nieodmienna. Ja pójdę dalej we właściwym kierunku, choćbym miał okrążyć cały kontynent afrykański, aby dojść do miejsca.

Dalsze argumentowanie przerwał Tarzan, który widząc, że ci dziwni ludzie nie chcą iść za nim, przystąpił znów do nich.

Znowu zrobił im znak. lecz oni wciąż upierali się przy swoim. Teraz człowiek–małpa stracił cierpliwość wobec ich upartego nierozumu. Pochwycił przestraszonego pana Philandra za ramię i zanim ten godny dżentelmen mógł się zorientować, czy ma być zabity, czy też tylko okaleczony na całe życie. Tarzan przywiązał jeden koniec liny do jego szyi.

— Ta. ta. ta. panie Philander — zauważył profesor Porter — to wcale nieładnie ulegać takiemu grubiaństwu.

Zaledwie jednak zdążył wymówić te wyrazy, już on sam został pochwycony i mocno przywiązany tą samą linką za szyję. Wtedy Tarzan ruszył na północ, prowadząc za sobą bardzo przestraszonych profesora i jego sekretarza.

W śmiertelnej ciszy kroczyli czas jakiś, który wydał się długimi godzinami dwu zmęczonym i pozbawionym nadziei starszym panom; lecz wkrótce, gdy weszli na małą wyniosłość gruntu, ku wielkiej swej radości ujrzeli chatę przed sobą w oddaleniu nie większym jak setka jardów.

Tu Tarzan uwolnił ich i wskazując na mały budynek zniknął w dżungli obok.

— Nadzwyczajne, nadzwyczajne! — wyrzekł profesor. — Lecz widzi pan, panie Philander. że ja miałem rację, jak zwykle. I gdyby nie pański upór. moglibyśmy byli uniknąć całego splotu jak najbardziej poniżających, jeżeli nie powiem niebezpiecznych, wypadków. Proszę na przyszłość dać się kierować bardziej dojrzałemu i doświadczonemu umysłowi, kiedy pan będzie w potrzebie mądrej rady.

Pan Samuel Philander zbyt wielką poczuł ulgę, widząc szczęśliwy koniec przygód, że nie miał ochoty obrażać się dotkliwą uwagą profesora. Zaraz pochwycił rękę przyjaciela i pospieszył z nim w kierunku chaty.

Gdy się wszyscy nasi straceńcy znów odnaleźli, byli bardzo rozradowani. Poranek zastał ich jeszcze przy opowiadaniu swych różnorodnych przygód i robieniu przypuszczeń co do tożsamości dziwnego opiekuna i protektora, jakiego znaleźli na tym dzikim pobrzeżu.

Esmeralda upewniła, że nie mógł to być nikt inny, jak anioł z nieba, zesłany specjalnie, by opiekować się nimi.

— Czy widziałaś, Esmeraldo, jak pożerał on surowe mięso lwie — zaśmiał się Clayton, — gdybyś to widziała, uważałabyś, że to anioł bardzo materialny.

— Ach, nie wiem nic o tym, panie Clayton — odpowiedziała Esmeralda — lecz widocznie Pan zupełnie zapomniał dać mu zapałki. Posłał go na ziemię z takim pośpiechem, że nie miał czasu pomyśleć o wszystkim. A nie można ugotować nie mając zapałek.

— W głosie jego nie było nic niebiańskiego — rzekła panna Porter z pewnym drżeniem na wspomnienie przeraźliwego ryku, który się rozległ po zabiciu lwicy.

— I nie zachowywał się właściwie zgodnie z moimi pojęciami o godności boskich wysłańców — zauważył profesor Porter — kiedy ten… dżentelmen mógł przywiązać dwu bardzo poważnych uczonych za szyję i przeciągnąć ich przez dżunglę, jak gdyby krowy.

Rozdział XVII
Pogrzeb

Ponieważ zrobiło się zupełnie jasno, osoby w chacie, z których nikt nie jadł ani nie spał od poprzedniego ranka, zaczęły się krzątać, by przygotować posiłek.

Zbuntowani marynarze ze „Strzały” przywieźli na brzeg niewielki zapas suszonego mięsa, konserw i ogrodowizny. orzechów, mąki, herbaty i kawy dla pięciu osób, które wysadzili na ląd. Do tych zapasów spiesznie się udano w celu zaspokojenia wygłodzonych apetytów.

Następnie trzeba było się wziąć do uporządkowania chaty, aby stała się mieszkalną. W tym celu postanowiono natychmiast pogrzebać pozostałości tragedii, która miała miejsce niegdyś w przeszłości.

Profesor Porter i pan Philander z wielkim zainteresowaniem zaczęli badać szkielety. Dwa większe, orzekli, należały do mężczyzny i kobiety z wyższej białej rasy.

Najmniejszy szkielet obejrzano tylko pobieżnie, ponieważ znaleziono go w kołysce, co nie pozostawiało wątpliwości, że było to małe dziecko nieszczęsnego stada.

Kiedy szykowano do pogrzebu szkielet mężczyzny. Clayton spostrzegł masywną obrączkę, która widocznie noszona była na palcu przez mężczyznę w czasie jego śmierci, gdyż drobna kostka palca tkwiła jeszcze w środku złotej obrączki.

Podniósłszy ją dla obejrzenia, Clayton wykrzyknął zdziwiony, gdyż na pierścieniu był herb domu Greystoke.

Jednocześnie Janina Porter odnalazła książki w szafie i otwierając pierwszą kartę jednej z nich ujrzała nazwisko „Jan Clayton, Londyn”. W drugiej książce, którą z pośpiechem przejrzała, było nazwisko Greystoke.

— Co to, panie Clayton — zawołała — co to znaczy? Znalazły się tu w książkach nazwiska osób z waszej rodziny.

— A tu oto — odpowiedział z powagą — jest wielki pierścień domu Greystoke. który zginął od czasu, kiedy Jan Clayton, poprzedni lord Greystoke, zaginął, według przypuszczeń zatonąwszy na morzu.

— Lecz jak pan wytłumaczy, że te rzeczy znajdują się tutaj w tej dzikiej afrykańskiej dżungli? — zawołała panna.

— W jeden tylko sposób można to wytłumaczyć, panno Porter — rzekł Clayton. — Zmarły lord Greystoke nie zatonął. Umarł on tu w tej chacie, a te biedne szczątki złożone na podłodze — to wszystko, co po nim z ciała jego pozostało.

— Jeżeli tak, to to musi być pani Greystoke — powiedziała z uszanowaniem Janina Porter, wskazując na szczątki kości na łóżku.

— Piękna pani Alicja — odrzekł Clayton. — O jej licznych cnotach i zaletach często słyszałem pochwały z ust mego ojca i matki. Biedna, nieszczęśliwa pani Alicja — rzekł smutnie.

Z wielką czcią uroczyście zostały pochowane zwłoki zmarłego lorda Greystoke i jego małżonki obok ich niewielkiej afrykańskiej chaty. Pomiędzy nimi umieszczono drobny szkielet dziecka Kali, małpy. Gdy pan Philander wkładał drobne kości dziecka w płótno, przyjrzał się czaszce z wielką uwagą. Potem zawołał profesora Portera i obaj rozprawiali po cichu przez kilka minut.

— Nadzwyczajne, nadzwyczajne — rzekł profesor Porter.

— Ja sądzę — powiedział pan Philander — że powinniśmy zawiadomić zaraz Claytona o odkryciu.

— Ta, ta, ta, panie Philander, ta, ta, ta — zauważył profesor Archimedes Porter. — Niech umarli grzebią swych umarłych.

W taki sposób posiwiały staruszek odprawił ceremonię pogrzebową nad tym dziwnym grobem. Czworo towarzyszących mu osób stało wokoło ze schylonymi i odkrytymi głowami.

Z drzew Tarzan z plemienia małp przyglądał się tej uroczystej ceremonii, a najbardziej przyglądał się miłej twarzyczce i zgrabnej postaci Janiny Porter.

W jego dzikiej, nieuczonej piersi powstały nowe uczucia. Nie mógł ich zgłębić. Dziwił się, dlaczego poczuł takie zainteresowanie dla tych ludzi, dlaczego zadał sobie tyle trudu, aby ocalić tych trzech. Nie dziwił się jednak temu, dlaczego odciągnął Saborę od delikatnego ciała obcej dziewczyny.

Zapewne mężczyźni byli niemądrzy, śmieszni i bojaźliwi. Nawet Manu, mała małpa, była od nich rozumniejsza. Jeżeli takie miały być istoty jego rasy, zaczął wątpić, czy jego dawna duma ze swej krwi była usprawiedliwiona.

Co do dziewczęcia — to była inna sprawa. Tu nie rozumował. Wiedział, że stworzona była na to, aby się nią opiekować, a on był stworzony na jej obronę.

Dziwił się, dlaczego wykopali wielki dół w ziemi, aby jedynie pochować suche kości. Nie było w tym żadnego sensu, nikt nie miał ochoty kraść suchych kości.

Gdyby było na nich mięso, zrozumiały cel, ponieważ w taki tylko sposób można uchronić mięso przed Dango, hieną, i innymi opryszkami dżungli.

Gdy mogiła zasypana została ziemią, małe towarzystwo powróciło do chaty, a Esmeralda płacząc wciąż po tych dwojgu, o których nigdy przedtem nie słyszała i którzy zmarli dwadzieścia już lat temu, spojrzała przypadkiem ku przystani. Natychmiast łzy jej ustały.

— Patrzcie na te białe gałgany tam — zawołała, wskazując na statek „Strzałę”. — Oni chcą nas tu porzucić na tej nieszczęsnej wyspie.

Bez kwestii „Strzała” wychodziła na pełne morze, powoli, przesmykiem do zatoki.

— Obiecali pozostawić nam broń palną i naboje — odezwał się Clayton. — Bestie bez litości!

— To jest dziełem tego, którego zowią Snajps, na pewno — powiedziała Janina Porter. — King był łajdakiem, lecz ten miał jakieś poczucie ludzkości. Gdyby go nie zabili, jestem pewna, że postarałby się o to, abyśmy zostali właściwie zaopatrzeni przed pozostawieniem nas naszemu losowi.

— Żałuję, że nie odwiedzili nas przed odjazdem — rzekł profesor Porter. — Miałem zamiar prosić ich o pozostawienie skarbu tu, gdyż będę zrujnowany, jeżeli go utracę.

Janina Porter spojrzała na ojca z wyrazem smutku.

— Nie myśl o tym, drogi ojcze — powiedziała. — Nie stałoby się nic dobrego, gdyż właśnie tylko z powodu skarbu pozabijali oficerów i wysadzili nas na tym okropnym brzegu.

— Ta, ta, ta, dziecię, ta, ta. ta! — odrzekł profesor Porter. — Jesteś dobrym dzieckiem, lecz nie masz doświadczenia w sprawach praktycznych. — To mówiąc profesor Porter obrócił się i odszedł powoli w kierunku dżungli, mając ręce założone pod długie fałdy fraka, z oczyma utkwionymi w ziemię.

Córka spoglądała na ojca z wymownym uśmiechem na swych ustach i zwróciwszy się do pana Philandra, rzekła cicho:

— Proszę pana, nie pozwól pan mu oddalić się, jak to się stało wczoraj. Polegamy na panu, pan umiesz go pilnować.

— Coraz jest trudniej z nim sobie radzić — odpowiedział pan Philander, z westchnieniem i potrząsając głową. — Ja sądzę, że wyszedł on teraz, aby dać znać zarządowi ogrodu zoologicznego, że jeden z ich lwów wydostał się na wolność ostatniej nocy. Och, panno Janino, pani nie wie, z jakimi trudnościami muszę walczyć.

— Tak, wiem, panie Philander. Chociaż jednak wszyscy go kochamy, pan tylko jest najodpowiedniejszy, aby sobie z nim radzić, gdyż wbrew temu. co może panu powiedzieć, ma szacunek dla wielkiej wiedzy pana i, wskutek tego, duże zaufanie do zdania pańskiego. Drogi mój ojciec nie umie odróżnić erudycji od mądrości.

Pan Philander z mdłym, zdziwionym wyrazem twarzy ruszył za profesorem Porterem i w głowie swej rozważał pytanie, czy miał się czuć zadowolonym, czy zasmuconym z niewyraźnego komplementu panny Porter.

Tarzan widział przygnębienie na twarzach tej małej grupki ludzi na widok odjazdu „Strzały”. A ponieważ w dodatku widok okrętu był dla niego cudowną nowością, postanowił udać się spiesznie do punktu na lądzie, położonego ku północy od zatoki, i bliżej się przyjrzeć statkowi, przy tym, ile to będzie możliwe, dowiedzieć się, jaki będzie kierunek jego biegu.

Przerzucając się po drzewach z wielką szybkością, dotarł do miejsca w chwilę później, jak okręt wypłynął z zatoki, mógł się więc wybornie przyjrzeć cudom tego dziwnego, pływającego domu.

Na pokładzie biegało w rozmaitych kierunkach ze dwudziestu ludzi, ciągnąc i przesuwając liny.

Wiał lekki wiatr od lądu. Okręt przeprawił się przez wejście do zatoki z niewielu rozwiniętymi żaglami, teraz, wydostawszy się poza przylądek, rozwinął wszystkie możliwe żagle, żeby mógł przejść w morze jak najlepiej.

Tarzan wpadł w podziw, wpatrzony w zgrabne ruchy okrętu, pragnąłby dostać się na pokład. W tej chwili jego bystre oczy dojrzały słaby dymek na horyzoncie daleko w stronie północnej i zamyślił się nad przyczyną takiego zjawiska na wielkiej wodzie.

W tym samym czasie czatownik na „Strzale” musiał również rozpoznać dym, gdyż po kilku minutach Tarzan ujrzał, że żagle przerzucono i skrócono. Okręt zakręcił i widocznie zawracał z powrotem ku lądowi.

Na przedzie okrętu majtek wciąż wznosił i opuszczał w morze linę, u której końca przywieszony był jakiś mały przedmiot. Tarzan pragnął wiedzieć, jaki był cel tej czynności.

W końcu okręt dostał się wprost pod wiatr. Zapuszczono kotwicę, opadły żagle. Widać było bieganinę na pokładzie.

Spuszczono łódź, a w niej umieszczona była duża skrzynia. Tuzin majtków naparło na wiosła i popłynęli szybko ku przylądkowi, gdzie siedział Tarzan na gałęziach drzewa.

Na tyle łodzi, kiedy podeszła bliżej. Tarzan spostrzegł człowieka ze szczurzą twarzą.

W kilka minut później łódź dobiła do pobrzeża. Ludzie wyskoczyli i wynieśli wielką skrzynię na piasek. Znajdowali się na północnej stronie przylądka, tak iż ich obecność nie była widzialna z chaty.

Ludzie przez chwilę rozprawiali gniewnie. Potem ten ze szczurzą twarzą z kilku towarzyszami wszedł na niewielki wzgórek, na którym stało drzewo, gdzie siedział Tarzan. Rozglądali się czas jakiś.

— Tu jest dobre miejsce — rzekł majtek ze szczurzą twarzą, wskazując miejsce pod drzewem Tarzana.

— Dobre takie, jak i inne — powiedział jeden z jego towarzyszy.

— Jeżeli chwycą nas ze skarbem na pokładzie, będzie skonfiskowany w każdym razie. Możemy go zakopać tu z myślą, że któremuś z nas uda się uniknąć szubienicy, powrócić tu i skorzystać z niego później.

Ten ze szczurzą twarzą zawołał teraz na ludzi pozostałych w łodzi i ci powoli nadeszli z oskardami i łopatami.

— Spieszyć się tam! — krzyknął.

— Schowaj to sobie! — odciął mu jeden z ludzi kwaśnym tonem. — Nie jesteś tu admirałem, ty raku morski.

— Ja tu jestem kapitanem, chcę, byś to zrozumiał, ty wiechciu — krzyknął Snajps, dodając grad strasznych wymysłów.

— Uspokójcie się, chłopcy — ostrzegał jeden z ludzi, który dotychczas nie przemawiał. — Na nic się nie zda, jeśli zaczniemy bić się pomiędzy sobą.

— Słusznie — odpowiedział marynarz, któremu nie podobał się samowładny ton Snajpsa — dla tejże jednak racji nie przyda się na nic, aby ktoś z tej pięknej kompanii nie robił nic, a udawał pana.

— — Hej, chłopcy, kopcie tu — rzekł Snajps, wskazując na miejsce pod drzewem. — A gdy kopać będziecie. Piotr może zrobić mapę miejscowości, abyśmy ją mogli odnaleźć. Wy, Tomaszu i Williamie, bierzcie jeszcze dwu i przynoście skrzynię.

— Co zamierzasz robić? —zapytał ten, kto rozpoczął kłótnię. — Rozporządza się jak majster?

— Róbcie — wymówił Snajps. — Czy sądzicie, że kapitan będzie kopał szpadlem?

Wszyscy ludzie podnieśli oczy z gniewem. Nikt z nich nie lubił Snajpsa, a jego niemiły ton rozkazywania, jaki przybrał od czasu zamordowania Kinga, istotnego przywódcy i głowy buntowników, dodał paliwa do płomieni ich nienawiści.

— Czy chcesz przez to powiedzieć, że nie masz zamiaru wziąć do ręki szpadla i dopomóc w tej pracy? — Ramię nie jest zranione tak mocno — rzekł Tarrant, który już przedtem przemawiał.

— Nie… — odpowiedział Snajps, dotykając nerwowo kolby rewolweru.

— A więc. na Boga — odpowiedział Tarrant — jeżeli nie chcesz ująć w ręce łopaty, otrzymasz oskardem.

Mówiąc to, podniósł oskard ponad głową i potężnym uderzeniem zatopił ostrze w mózgu Snajpsa.

Przez chwilę ludzie stali w milczeniu, spoglądając na rezultat złego humoru ich towarzysza. Potem jeden z nich rzekł:

— Dostało się tchórzowi dobrze.

Jeden z ludzi zaczął pracować w ziemi oskardem. Ziemia była pulchna, odrzucił na bok oskard i chwycił szpadel. Poczem i inni przyłączyli się. Nie było dalszych uwag o morderstwie, lecz ludzie pracowali w lepszym usposobieniu niż kiedykolwiek od czasu objęcia dowództwa przez Snajpsa.

Gdy wykopali dół dostatecznej wielkości do ukrycia skrzyni, Tarrant zaproponował, by go rozszerzyć i pochować ciało Snajpsa, zakopując je na wierzchu skrzyni.

— Może to odstraszyć tego, kto zacząłby tu kopać — wyjaśnił.

Inni zrozumieli sens propozycji. Dół został rozszerzony do przyjęcia trupa, a w centrum wykopano głębsze zagłębienie dla skrzyni, którą owinięto żaglowiną. a później spuszczono na miejsce i zasypano na stopę głęboko. Nasypano z góry ziemię, ubito nogami naokoło skrzyni, aż dno dołu było równe i jednostajne.

Dwaj ludzie potoczyli bez ceremonii trupa człowieka ze szczurzą twarzą do grobu, obdzierając go najpierw z broni i rozmaitych innych rzeczy, których pożądali rozmaici członkowie tego towarzystwa.

Potem zasypali grób ziemią, ubili ją nogami mocno. Resztę rozkopanej ziemi rozrzucili na wszystkie strony, nałożyli dużą ilość wyschłych liści i gałęzi na świeżą mogiłę, jakby tu znalazły się w sposób naturalny, aby usunąć wszelkie oznaki, że grunt był poruszony.

Po ukończeniu pracy żeglarze powrócili na małą łódź i odbili ją szybko w kierunku „Strzały”.

Wiatr teraz wzmógł się znacznie, a ponieważ dym kłębiasty na horyzoncie stał się wyraźnie widoczny, buntownicy nie tracąc czasu rozpięli wszystkie żagle, unoszeni na południowy zachód.

Tarzan, zainteresowany świadek tego wszystkiego, co się działo, siedział rozmyślając o dziwnych czynnościach tych szczególnych istot.

Ludzie byli prawdziwie głupsi i okrutniejsi niż bestie dżungli! Jak szczęśliwym się czuł, żyjąc w pokoju i pewności ogromnego boru.

Tarzan chciał wiedzieć, co zawierała skrzynia, którą zakopali. Jeżeli nie była im potrzebna, dlaczego nie rzucili jej prosto do morza? Dałoby się to zrobić daleko łatwiej.

Ach, pomyślał, ona musi być im potrzebna. Ukryli ją tu, ponieważ zamierzają powrócić po nią w następstwie.

Tarzan spuścił się na ziemię i zaczął oglądać ziemię obok dołu. Rozglądał się, czy te istoty nie pozostawiły czego, co by pragnął posiadać. Wkrótce znalazł rydel pod warstwą traw i gałęzi, które rozsypali po grobie.

Pochwycił go i próbował zużytkować w taki sposób, jak widział, że robili marynarze. Szło mu niezręcznie, rydel ranił jego gołe nogi, lecz był wytrwały, aż udało mu się odkopać częściowo trupa. Wyciągnął go z grobu i położył z boku.

Kopał w dalszym ciągu, aż wykopał skrzynię. Tę również wyciągnął i ustawił przy trupie. Potem zarzucił ziemią mniejszy otwór u spodu grobu, włożył z powrotem ciało i przysypał je ziemią. Mogiłę pokrył liśćmi suchymi i gałęziami i wrócił do skrzyni.

Czterech marynarzy uginało się pod jej ciężarem. Tarzan z małp uniósł ją, jakby to była pusta paka, i ze szpadlem zawieszonym na plecach, przywiązanym kawałkiem sznura, ruszył z nią w najgęstszą okolicę dżungli.

Nie mógł on korzystać z drzew, niosąc taki niezgrabny ciężar, dlatego trzymał się ścieżek i posuwał się szybko.

Szedł kilka godzin na wschód, zbaczając ku północy, aż dotarł do nieprzeniknionej ściany zbitej i poplątanej roślinności. Wtedy wsunął się na niższe gałęzie i po piętnastu minutach postać jego wynurzyła się wśród półkolistej polany, gdzie odbywały się zgromadzenia małp dla obchodu obrządku dum–dum.

Prawie pośrodku polany, niedaleko od kotła, zaczął kopać. Była to praca trudniejsza niż odrzucanie świeżo skopanej ziemi na mogile, lecz Tarzan był wytrwały i pracował dotąd, aż nagrodzony został widokiem dołu dostatecznie głębokiego na przyjęcie skrzyni i skuteczne ukrycie jej przed wzrokiem.

Dlaczego przedsięwziął całą tę pracę, nie wiedząc, jaka była zawartość skrzyni?

Tarzan miał postać ludzką i ludzki mózg, był jednak małpą z wychowania i doświadczenia życiowego. Mózg powiedział mu, że skrzynia zawierała coś cennego, gdyż w przeciwnym razie ludzie nie byliby jej chowali; wychowanie nauczyło go naśladowania wszystkiego, co było nowe i niezwykłe. Ciekawość przyrodzona, właściwa zarówno ludziom jak i małpom, nakazywała mu skrzynię otworzyć i zbadać jej zawartość.

Lecz okuty zamek i mocne żelazne obręcze udaremniły zarówno jego pojętność, jak i ogromną siłę, skrzyni nie potrafił otworzyć i zmuszony był zakopać ją, nie zaspokoiwszy swej ciekawości.

Kiedy Tarzan, polując i posilając się po drodze, powrócił w okolicę chaty, było już zupełnie ciemno.

Wewnątrz małego budynku paliło się światło, gdyż Clayton znalazł nie napoczętą blaszankę oliwy, która nie poruszona przestała lat dwadzieścia jako część zapasów pozostawionych Claytonowi przez Czarnego Michała. Lampy były również jeszcze zdatne do użytku. Wnętrze więc chaty było oświecone, jasne jak w dzień, co zdziwiło Tarzana.

Często zastanawiał się, jaki był właściwy ceł lamp. Czytanie i ryciny powiedziały mu, czym one były, lecz nie miał wyobrażenia o tym, jak można wywołać z nich tę cudowną światłość słoneczną, którą roztaczały na wszystkie otaczające przedmioty lampy na niektórych obrazkach.

Kiedy podszedł do okna od strony drzwi, zauważył, że chata podzielona została przepierzeniem z gałęzi i płótna żaglowego na dwa pokoje. W pierwszym pokoju siedziało trzech mężczyzn, dwaj pierwsi dowodzili czegoś, a młodszy, oparty plecami o ścianę, siedząc na zaimprowizowanym krześle, zajęty był czytaniem jakiejś książki Tarzana.

Tarzan nie interesował się jednakże zbytnio mężczyznami i zajrzał przez okno. Tam siedziała dziewczyna. Jak piękną była jej twarz i rysy! Jak delikatną biała skóra!

Zajęta była pisaniem na stole Tarzana, pod oknem. Jak pragnął pomówić z nią, lecz nie ośmielił się spróbować rozmowy, gdyż był przekonany, że podobnie jak młody człowiek, nie będzie go mogła zrozumieć, a przy tym bał się, że może ją przestraszyć i spłoszyć.

W końcu powstała, porzucając zapisane kartki na stole. Podeszła do łóżka, na którym rozpostarte były w kilka warstw miękkie trawy. Poprawiła je.

Teraz rozpuściła miękką masę swych złotych włosów, wieńczących jej głowę. Spadły one jak błyszcząca kaskada polerowanego metalu przy zachodzącym słońcu. Okoliły jej twarz zwojami linii, spadły poniżej jej stanu.

Tarzan patrzył oczarowany. Potem zdmuchnęła lampę i wszystko wewnątrz chaty utonęło w cymmeryjskich ciemnościach.

Wciąż Tarzan czuwał. Podkradłszy się tuż blisko okna, czekał, nasłuchując przez pół godziny. W końcu w nagrodę posłyszał odgłos regularnego oddechu z wewnątrz. oznaczającego sen.

Ostrożnie przesunął całą rękę pomiędzy siatkę krat. Starannie zaczął szukać na stole. W końcu pochwycił zapisane przez Janinę Porter karty i również oględnie wyciągnął z powrotem rękę, w której trzymał cenny skarb.

Tarzan zwinął arkusiki w mały pakuneczek, który wsunął do sajdaka, gdzie były strzały. Potem rozpłynął się w dżungli tak cicho i spokojnie jak cień.

Rozdział XVIII
Porwanie

Dnia następnego Tarzan obudził się wcześnie. Pierwszą jego myślą była ta sama myśl, z którą usnął dnia poprzedniego, myśl o cudownym piśmie złożonym w sajdaku.

Spiesznie wydobył je, mając pomimo wszystko nadzieję, że zdoła przeczytać, co piękna dziewczyna wypisała ubiegłego wieczora.

Przy pierwszym jednak wejrzeniu na pismo doznał gorzkiego zawodu, najdotkliwszego, jakiego doznał w swym życiu. Nigdy nie pragnął niczego goręcej, jak dziś możności dowiedzenia się, co napisane było w piśmie złotowłosej bogini, która tak nieoczekiwanie zjawiła się w jego życiu.

Co zrobi, jeżeli pismo nie do niego było skierowane? Zawierało w każdym razie wyraz jej myśli i to wystarczało Tarzanowi.

Usiłowania jego udaremniały dziwne, nieczytelne litery, jakich nigdy w życiu nie widział przedtem! Pochylały się nawet w innym kierunku, niż te wszystkie litery, jakie widział w książkach drukowanych lub w trudnym piśmie kilku listów, które znalazł.

Nawet małe, drobne robaczki czarnej książki były mu znajome, chociaż ich uszykowanie nie dawało znaczenia zrozumiałego. Te jednak robaczki były jakieś zupełnie inne, niesłychane.

Przez dwadzieścia minut biedził się nad nimi i nagłe zaczął odnajdywać w nich podobieństwo do liter znanych, chociaż kształty były powykręcane. Ach, to byli starzy znajomi, tylko dziwnie okaleczeni.

Zaczął rozpoznawać odddzielne wyrazy to tu, to tam. Serce jego podskoczyło z radości. Mógł je czytać i przeczyta.

Przez dalsze pół godziny odczytywał dalej i pomijając wyjątkowe wyrazy w pewnych miejscach, płynął naprzód swobodnie.

Oto co wyczytał:

„Zachodni brzeg Afryki, około 10 stopni południowej szerokości.

(Tak mówi pan Clayton).

3(!) lutego, 1909 r.

Kochana moja Hazelo! Wydać ci się może rzeczą niemądrą, że piszę ten list, którego być może nigdy oglądać nie będziesz, lecz ja muszę opowiedzieć komuś te straszne przygody, których doznaliśmy od chwili, gdy odpłynęliśmy z Europy na nieszczęsnej »Strzale«.

Jeżeli nie sądzono nam powrócić do krajów cywilizowanych, co dziś wydaje się bardzo prawdopodobnym, będzie to przynajmniej krótkim opisem wypadków, które doprowadziły nas do tego, co było już nam przeznaczone, cokolwiek dalej się zdarzy.

Jak ci wiadomo, powszechnie sądzono, że wybraliśmy się na naukową ekspedycję do Kongo. Mniemano, że mój papa obmyślił jakąś dziwną teorię o niesłychanie starożytnej cywilizacji, której ślady pogrzebane dałyby się odnaleźć gdzieś w dolinie rzeki Kongo. Kiedy jednak byliśmy już na morzu, wyszła prawda na jaw.

Zdaje się, że jakiś mól książkowy, który posiada sklep z książkami i starożytnościami w Baltimore, wynalazł w kartach jakiegoś bardzo starego hiszpańskiego manuskryptu list. pisany w roku 1550, opisujący szczegółowo przygody załogi zbuntowanej ze statku hiszpańskiego, płynącego z Hiszpanii do południowej Ameryki. Na statku tym miał być wielki skarb »dublonów« i sztuk »po osiem«, co zapewne było powodem rozboju.

Autor listu należał do załogi, a list pisany był do syna, który w tym właśnie czasie, kiedy list był pisany, był właścicielem hiszpańskiego statku kupieckiego.

Przeszło wiele lat od czasu, jak wypadki opowiedziane w tym liście przedostały się do wiadomości powszechnej, stary ojciec zamieszkał już jako szanowany obywatel w jakimś nieznanym hiszpańskim miasteczku, lecz żądza złota tak silnie nim owładnęła, że zaryzykował wszystko i zaznajomił syna ze środkami, które mogły dać synowi i jemu możność zdobycia bajecznych skarbów.

Autor opisywał, jak po tygodniu zaledwie podróży po wypłynięciu z Hiszpanii załoga zbuntowała się i pomordowała wszystkich oficerów i wszystkich, którzy się im sprzeciwili. Czynem tym uniemożliwili sobie osiągnięcie swych celów, gdyż nie pozostał nikt, kto by umiał kierować okrętem na morzu.

Pędzeni wiatrami płynęli dwa miesiące, aż w końcu wycieńczeni od chorób, szkorbutu, głodu i pragnienia doznali rozbicia okrętu u brzegów małej wysepki.

Statek wyrzucony został na pobrzeże, gdzie rozbił się na drzazgi. Stało się to jednak wtedy, kiedy tym. co przeżyli wypadki, a było ich już tylko dziesięciu, udało się ocalić jedną z wielkich skrzyń ze skarbami.

Skrzynię tę zakopali na wyspie i przez lat trzy żyli tamże, oczekując wciąż ocalenia.

Jeden po drugim chorowali i umierali, aż w końcu pozostał sam jeden autor listu.

Zbudowali sobie łódź z resztek rozbitego okrętu, lecz nie mając wyobrażenia, gdzie leżała wyspa, nie odważyli się puszczać się na morze.

Kiedy wszyscy inni pomarli, okropna samotność tak zaciążyła jedynemu, który przeżył wszystko, że nie mógł dłużej sam wytrwać i wybierając raczej ryzyko śmierci na otwartym morzu, niż utracenie zmysłów na samotnej wyspie, rozwinął żagle po niecałym roku osamotnienia.

Na swoje szczęście popłynął wprost na północ i w ciągu tygodnia znalazł się na morskim trakcie hiszpańskich okrętów kupieckich jadących z zachodnich Indii do Hiszpanii i został wzięty na pokład jednego z tych okrętów, płynących do ojczyzny.

Zbawcom swoim opowiedział on tylko historię rozbicia się okrętu, w którym wszyscy z wyjątkiem kilku osób zginęli, a reszta prócz jego samego umarła po dostaniu się na wyspę. Nie mówił nic o buncie i o skrzyni zakopanych skarbów.

Kapitan statku kupieckiego zapewniał go, że sądząc na podstawie tego miejsca, gdzie go wzięli na pokład i z panujących w czasie dwu ostatnich tygodni wiatrów, przypuszczalnym miejscem ich pobytu nie była inna ziemia, jak jedna z wysp grupy Zielonego Przylądka, leżąca przy brzegu zachodniej Afryki między 16 a 17 stopniem północnej szerokości.

W liście wyspa opisana była drobiazgowo, również i miejsce, gdzie ukryty był skarb. Do listu dołączona była niezręcznie narysowana dziwaczna mapka. Nabazgrane na niej iksy oznaczały drzewa i skały, pozwalające znaleźć miejsce właściwe, gdzie zakopany był skarb.

Kiedy papa wyjaśnił prawdziwy cel ekspedycji, serce we mnie zamarło, gdyż wiem, jak pełnym przewidzeń i niepraktycznych pomysłów był zawsze mój drogi ojciec i obawiając się, że stał się znów ofiarą oszustwa, szczególnie kiedy oświadczył, że zapłacił tysiąc dolarów za list i mapę.

Na domiar złego dowiedziałam się, że pożyczył on nadto dziesięć tysięcy dolarów od Roberta Canlera i dał mu zobowiązania na tę sumę.

Pan Canler nie żądał zabezpieczenia i wiesz, moja droga, co to dla mnie znaczy, jeżeli papa nie będzie mógł ich spłacić. Ach, jak ja brzydzę się tym człowiekiem.

Staraliśmy się wszyscy widzieć tylko jasną stronę tego przedsięwzięcia, lecz pan Philander i pan Clayton, którzy przyłączyli się do naszej wyprawy w Londynie — byli również sceptycznie usposobieni jak i ja.

Jednym słowem, aby długo nie opowiadać, odnaleźliśmy wyspę i skarb — wielką obitą obręczami dębową skrzynię, owiniętą wieloma warstwami płótna żaglowego, tak mocną i całą, jak była zakopana prawie dwieście lat temu.

Była cała napełniona złotymi monetami, a tak ciężka, że czterech ludzi uginało się pod jej ciężarem.

Okropna ta skrzynia, która jak gdyby przeznaczona jest sprowadzać zabójstwo i nieszczęścia dla tych, co mieli z nią do czynienia, gdyż w trzy dni potem, jak odpłynęliśmy z wysp Zielonego Przylądka, załoga zbuntowała się i pomordowała swych oficerów.

Było to straszne, przez co przeszłam, zaledwie można sobie wszystko wyobrazić — nie mogę nawet tego opisać.

Chcieli i nas pozabijać, lecz jeden z nich, przywódca imieniem King, nie chciał na to przyzwolić. Popłynęli na południe wzdłuż brzegu do samotnego miejsca, gdzie znaleźli dogodną zatokę, tu wysadzili i pozostawili nas.

Chciałabym, abyś poznała pana Claytona, jest to najmilszy człowiek, jakiego wyobrazić sobie można, i — jeżeli się nie mylę — zakochany bardzo w mojej biednej osobie.

Jest on jedynym synem lorda Greystoke i kiedyś odziedziczy i tytuł, i posiadłości. Przy tym ma wielkie osobiste zalety, lecz fakt, że ma on być angielskim lordem, jest przyczyną mego wielkiego smutku — znasz moje zapatrywania na amerykańskie dziewczęta, które wychodzą za mąż za utytułowanych cudzoziemców. Gdybyż on był tylko nie utytułowanym zwyczajnym obywatelem amerykańskim!

Nie jest to jednak jego winą, biedaka. Pod każdym innym względem, z wyjątkiem urodzenia, mógłby on być ozdobą mego ukochanego starego kraju, a jest to największy komplement, jaki mogę jakiemukolwiek mężczyźnie powiedzieć.

Doświadczyliśmy najdziwniejszych wydarzeń od chwili, jak tu wylądowaliśmy. Papa i pan Philander zbłądzili w dżungli, byli ścigani przez prawdziwego lwa.

Pan Clayton zabłądził i był napadnięty dwukrotnie przez dzikie zwierzęta. Esmeralda i ja znalazłyśmy się w starej chacie oblężonej przez okropną, zjadającą ludzi lwicę. Ach, było to wprost »przeraźliwe«, jak powiedziałaby Esmeralda.

Lecz najciekawszą w tych wszystkich wydarzeniach była zadziwiająca istota, która nas ocaliła. Nie widziałam go, lecz papa i pan Philander widzieli i mówili, że jest to podobny bogom biały człowiek, spalony na kolor ciemnobrunatny, mający siłę słonia, zwinność małpy i odwagę lwa. Nie mówi po angielsku i znika po dokonaniu jakiegoś dzielnego czynu tak szybko i tak tajemniczo, jak gdyby był bezcielesnym duchem.

Mamy jeszcze jednego bajecznego sąsiada, który wypisał drukowanymi literami piękny znak po angielsku i przybił go na drzwiach chaty, którąśmy zajęli, ostrzegający nas, abyśmy nie niszczyli nic z jego własności. Podpisał się: »Tarzan z małp«.

Nie widzieliśmy go wcale, chociaż sądzimy, że przebywa w pobliżu, ponieważ jeden z marynarzy, który zamierzał strzelić z tyłu do pana Claytona, został przebity przez ramię pociskiem, rzuconym niewidzialną ręką z dżungli.

Majtkowie zostawili nam bardzo szczupłe zapasy żywności, a ponieważ mamy tylko jeden rewolwer z trzema nabojami w nim, nie wiem, jak będziemy zdobywali mięso, jednakowoż pan Philander mówi, że możemy utrzymywać egzystencję i nie starając się o mięso, korzystając z dzikich owoców, w które obfituje dżungla.

Jestem bardzo zmęczona i chcę już położyć się na moje śmieszne łoże z traw, które pan Clayton dla mnie przyniósł. Opowiadanie to będę ciągnęła w miarę nowych wydarzeń.

Kochająca cię

Janina Porter

Wielmożna pani Hazel Strong, Baltimore”.

Tarzan siedział w zacienionej swej pracowni przez długi czas jeszcze po przeczytaniu listu. Pełno w nim było tylu nowych i dziwnych rzeczy, że w głowie mu się zamąciło, gdy próbował je przetrawić.

Nie wiedzieli więc, że jest on Tarzanem. Powie im to.

Na swoim drzewie zbudował z liści i gałęzi osłonę, i tam w miejscu zabezpieczonym od deszczu umieścił skarby, przyniesione z chaty. Było tam kilka ołówków.

Wziął do ręki jeden z nich i napisał pod adresem Janiny Porter:

Ja jestem Tarzan z małp.

Wydało mu się. że to wystarczy. List zwróci następnie do chaty.

Co się tyczy pożywienia, pomyślał Tarzan, nie potrzebują się kłopotać — on wszystko dostarczy.

Następnego ranka Janina Porter znalazła zagubiony swój list, na tym samym miejscu, skąd zniknął dwie noce temu. Bardzo była zaintrygowana. Spostrzegłszy jednak drukowane litery pod swoim podpisem, poczuła, że przejmujący mróz przebiegł po jej ciele. Pokazała list lub raczej ostatnią stronę listu Claytonowi.

— I pomyśleć — rzekła — że ta kreatura zapewne pilnowała mnie przez cały czas, gdy pisałam. Oo! Drżę cała na samą myśl.

— Lecz musi on być usposobiony przyjaźnie — uspokajał ją Clayton — gdyż oddał z powrotem list i nic złego pani nie zrobił, i jeżeli się nie mylę, on to pozostawił bardzo ważną pamiątkę swej przyjaźni obok drzwi chaty ostatniej nocy — znalazłem cielsko całego dzika, gdy wyszedłem.

Od tego czasu rzadko który dzień minął nie przynosząc z sobą ofiary z upolowanej zwierzyny lub z owoców. Czasami był to młody daniel, to znów zapas dziwnej pieczonej strawy — placki z kassawy, ukradzione z wioski Mbongi — lub dzik. lampart, a raz nawet lew.

Tarzanowi sprawiało to wielką przyjemność, że mógł dostarczać upolowanego mięsa na pożywienie tym obcym ludziom. Wydawało mu się, że nie ma na świecie większej przyjemności, jak praca dla zapewnienia dobrobytu i bezpieczeństwa pięknej białej dziewczyny.

Przychodziło mu na myśl, ażeby w biały dzień kiedy wybrać się do nich i porozmawiać za pomocą drobnych robaczków, które były znane zarówno im, jak i Tarzanowi.

Lecz było mu trudno przemóc swą bojaźliwość dzikiej istoty, wychowanej w lesie, i tak dzień za dniem przechodził bez wykonania dobrych zamiarów.

Towarzystwo z obozowiska, ośmielone względnym bezpieczeństwem, zapuszczało się z dnia na dzień coraz dalej w dżunglę w poszukiwaniu orzechów i owoców. Rzadko kiedy minął dzień, w którym profesor Porter przez swą nieoględność i dystrakcję nie zbliżyłby się blisko do paszczęki śmierci. Pan Samuel Philander, który nigdy nie cieszył się krzepkim zdrowiem, stał się cieniem swego cienia wskutek umęczenia i troski, wynikających z herkulesowych wysiłków nad zapewnieniem mu bezpieczeństwa.

Przeszedł miesiąc. Tarzan zdecydował się w końcu na odwiedzenie obozowiska za dnia.

Pora była południowa. Clayton udał się na przylądek, aby z zatoki wypatrywać przepływających okrętów. Tu miał w pogotowiu znaczną ilość drzewa w wysokich stertach, naszykowanego do zapalenia jako sygnał, gdyby jaki parowiec lub żagiel ukazał się na horyzoncie.

Profesor Porter chodził wzdłuż zatoki na południe od obozowiska z panem Philandrem u swego boku, namawiając go. aby zawrócili z powrotem, zanim obaj staną się igraszką jakiegoś dzikiego zwierzęcia.

Gdy inni rozeszli się, Janina Porter i Esmeralda poszły do dżungli na zbieranie owoców i przy szukaniu oddalały się coraz dalej od chaty.

Tarzan oczekiwał w milczeniu przed drzwiami małego domostwa na ich powrót. Myślał o pięknej białej dziewczynie. Zawsze teraz o niej myślał. Zapytywał siebie, czy ona nie będzie się go obawiała i to przypuszczenie o mało nie było powodem porzucenia całego zamiaru. Zaczął się niecierpliwić tym, że nie powracała i że nie mógł napaść swych oczu jej widokiem i być w jej towarzystwie, być może dotknąć jej. Człowiek–małpa nie znał Boga, lecz uczuciem tak był bliski oddawania czci swemu bóstwu, jak tylko człowiek śmiertelny być może.

W oczekiwaniu przepędzał czas drukując list do niej. Nie umiałby sam powiedzieć, czy zamiarem jego było wręczyć jej swe pismo, lecz doznawał niezrównanej przyjemności, widząc swe myśli wyrażone pismem, które dowodziło, że nie był całkowicie pozbawiony cywilizacji. Pisał:

Ja jestem Tarzan z małp. Pragnę cię. Jestem twój. Ty jesteś moją. Będziemy żyli tutaj razem na zawsze w mym domu. Będę ci przynosił świeżych owoców, najpiękniejsze daniele, najlepsze mięso zwierząt żyjących w dżungli. Będę polował dla ciebie. Jestem największym myśliwcem z całej dżungli. Będę dla ciebie walczył i zwyciężał. Jestem najpotężniejszym wojownikiem w dżungli. Ty jesteś Janina Porter, widziałem to w liście. Kiedy zobaczysz to pismo, będziesz wiedziała, że pisane było do ciebie i że Tarzan z małp kocha cię.

Gdy stanął, wyprostowany jak młody Indianin, przy drzwiach oczekując, po napisaniu listu, uszu jego doszedł znany dźwięk. Był to odgłos przesuwania się wielkiej małpy przez niższe gałęzie lasu.

Przez chwilę nasłuchiwał uważnie, raptem z dżungli dobiegł go śmiertelny krzyk kobiety i Tarzan z małp, opuściwszy na ziemię pierwszy swój list miłosny, pomknął jak pantera w las.

Clayton również posłyszał krzyk, i profesor Porter, i pan Philander. W kilka minut zbiegli się zadyszani przed chatę, wykrzykując do siebie w podnieceniu potok pytań, gdy się zbliżali. Jeden rzut oka wewnątrz chaty potwierdził ich najgorsze przypuszczenia. Nie było tam Janiny Porter i Esmeraldy.

Natychmiast Clayton, a za nim dwaj starsi panowie, zagłębili się w dżunglę, nawołując głośno imię dziewczyny. Przez pół godziny szli potykając się, aż Clayton trafem znalazł rozciągniętą na ziemi postać Esmeraldy.

Przyklęknął przy niej, biorąc ją za puls, a potem wysłuchując jej bicia serca. Żyła. Trącił ją.

— Esmeralda — zawołał do jej ucha. — Esmeralda! Na miłość boską, gdzie panna Janina? Co się stało? Esmeralda.

Powoli czarna kobieta otworzyła oczy. Zobaczyła Claytona. Zobaczyła dżunglę naokoło siebie.

— Och, nieszczęście! — wykrzyknęła i zemdlała znowu. Tymczasem nadeszli profesor Porter i pan Philander.

— Co mamy robić, panie Clayton? — zapytał stary profesor.

— Gdzie mamy szukać? Bóg nie mógł być tak okrutny, aby zabrać mi moją małą dzieweczkę.

— Musimy najpierw obudzić Esmeraldę — odpowiedział Clayton. — Ona może nam powiedzieć, co się stało. Esmeralda! — krzyknął znowu, potrząsając czarną kobietą mocno za ramię.

— Och, nieszczęście, chcę umrzeć! —zawołała biedna kobieta, mając oczy zamknięte. — Lepiej umrzeć. Boże, niż ujrzeć tę okropną twarz znowu. Czyś, Boże, posłał diabła po biedną Esmeraldę? Nie uczyniła ona nic złego nikomu, Panie. Nie jest on uczciwy, on jest zupełnie nieprzyzwoity.

— Co takiego, co takiego, Esmeraldo — wołał Clayton. — Pan nie jest tu, tu jest Clayton. Otwórz oczy.

Esmeralda wykonała rozkaz.

— Och, nieszczęście! Dzięki Bogu — rzekła.

— Gdzie panna Porter? Co się stało? — pytał Clayton.

— Czy panny Porter nie ma tu? — zawołała Esmeralda, siadając z niezwykłą żywością jak na jej tuszę. — Och, Boże, teraz przypominam sobie! On musiał ją zabrać — i Murzynka zaczęła szlochać i wywodzić swe lamenty.

— Co ją zabrało? — krzyknął profesor Porter.

— Wielki taki olbrzym, pokryty cały włosem.

— Czy goryl, Esmeraldo? — pytał pan Philander i wszyscy trzej zatrzymali oddech, kiedy wypowiedział te słowa.

— Ja myślałam, że to diabeł, lecz musiał to być jeden z goryli. Och, moje biedne dziecię, moja lilijka słodka — i znowu Esmeralda wybuchła nieutulonym szlochaniem.

Clayton natychmiast zaczął rozglądać się za śladami, lecz nie mógł nic znaleźć prócz pogniecionych traw w najbliższym sąsiedztwie, a jego znajomość lasu zbyt była ograniczona, aby mógł wytłumaczyć to, co widział.

Całą resztę dnia robili poszukiwania w dżungli, a gdy noc się zbliżyła, zmuszeni byli przestać, w rozpaczy tracąc nadzieję, gdyż nie wiedzieli nawet, w jakim kierunku zwierzę uniosło Janinę Porter.

Już nastała ciemna noc, gdy wrócili do chaty. Smutni i przejęci troską siedzieli w milczeniu w małym budynku.

Profesor Porter w końcu przerwał milczenie. Nie znać było już w nim erudyty pedanta, wygłaszającego teorię o abstrakcjach i niepoznawalnym. Mówił jak człowiek czynu —zdecydowany, lecz słowa jego miały odcień nieokreślonej beznadziejności i boleści, które wywołały współczucie w sercu Claytona.

— Ja teraz położę się — mówił staruszek — i spróbuję usnąć. Wcześnie jutro, jak tylko się rozwidni, wezmę na zapas tyle pożywienia, ile unieść potrafię, i będę szukał dalej, aż znajdę Janinę. Nic powrócę bez niej.

Towarzysze jego nie zaraz odpowiedzieli. Każdy zagłębiony był w swych przykrych myślach i każdy wiedział, jak wiedział stary profesor, co znaczyły ostatnie wyrzeczone przez niego wyrazy — że profesor Porter nie powróci już nigdy z dżungli.

W końcu powstał Clayton i położył delikatnie rękę na zgiętych barkach profesora.

— Oczywiście, ja pójdę z panem — rzekł. — Nie mów mi, że nie potrzebuję nawet tego mówić.

— Wiedziałem, że pan się ofiarujesz, że pan zechce iść, panie Clayton, lecz nie powinieneś tego robić. Ludzka pomoc nie pomoże teraz Janinie. Ja idę, abym stanął w obliczu mego Stwórcy wraz z nią, i żebym wiedział, że ciało mojej drogiej córki nie leży samotnie i bez przyjaciół w tej okropnej dżungli.

— Te same gałęzie i liście pokryją nas oboje, te same drzewa będą na nas padały, a gdy duch jej matki będzie wędrował, znajdzie nas oboje objętych śmiercią, jak byliśmy zawsze razem za życia.

— Nie, ja tylko jeden pójdę, gdyż była to moja córka — wszystko, co pozostało mi na świecie do kochania.

— Pójdę z panem — rzekł Clayton łagodnie.

Staruszek spojrzał, patrząc się przenikliwie na wyrazistą, piękną twarz Williama Cecyla Claytona. Być może wyczytał on tam miłość, która spoczywała w sercu, miłość dla jego córki.

Zbyt był zajęty swoimi uczonymi myślami o przeszłości, aby mógł spostrzec różne drobne wydarzenia, zamieniane słówka, które mogły wskazać człowiekowi bardziej znającemu życie, że ci dwoje złączeni byli z sobą jednym uczuciem. Teraz przypomniał sobie wszystko.

— Jak chcesz — rzekł.

— Możesz i na mnie liczyć również — powiedział pan Philander.

— Nie, mój drogi przyjacielu — rzekł profesor Porter. — Wszyscy nie możemy iść. Byłoby to niesłuszne i okrutne pozostawiać biedną Esmeraldę tutaj, a we trzech nie osiągniemy nic więcej, jak gdyby poszedł z nas jeden.

— Dosyć jest trupów w okrutnym lesie — już teraz — spróbujmy zasnąć trochę.

Rozdział XIX
Pierwotne siły

Od czasu jak Tarzan opuścił plemię wielkich małp, wśród którego się wychował, wybuchały w nim ustawiczne walki i swary. Terkoz okazał się królem okrutnym, kapryśnym, tak iż wiele starszych małp, jedne po drugich, zabierało swe rodziny i szukało spokoju i bezpieczeństwa dalej w głębi dżungli, gdyż na nich to szczególnie Terkoz wywierał swoją brutalność.

W końcu ci, co pozostali, doprowadzeni byli do desperacji przez ciągłą dokuczliwość Terkoza. Wtedy ktoś z nich wspomniał radę Tarzana, którą im dał na pożegnanie.

„Jeżeli będziecie mieli wodza okrutnego, nie róbcie tak, jak inne małpy postępują i nie próbujcie stawić się mu pojedynczo. Niech dwoje lub troje, albo czworo z was napadnie na niego wspólnie. Jeżeli tak postępować będziecie, żaden wódz nie ośmieli się być innym, niż być powinien, ponieważ czworo was zawsze potrafi zadać śmierć każdemu wodzowi, jakiego kiedykolwiek mieć będziecie”.

Małpa, która przypomniała sobie tę mądrą radę, powtórzyła ją kilku innym, a gdy dnia tego Terkoz powrócił do plemienia, spotkało go gorące przyjęcie.

Załatwiono się bez formalności. Kiedy Terkoz podsunął się do grupy małp, pięć wielkich, kosmatych bestii skoczyło przeciwko niemu.

W głębi był to wierutny tchórz, jakimi bywają zwykle zawadiacy, wśród małp równie dobrze, jak i wśród ludzi. Nie pozostał na miejscu, aby w walce zginąć, lecz wyrwał się im tak prędko, jak tylko mógł, i szukał osłony wśród konarów lasu.

Jeszcze dwukrotnie próbował powrócić do plemienia, lecz za każdym razem był napadnięty i przepędzony. W końcu dał za wygraną i odszedł wściekły, pieniąc się ze złości, do dżungli.

W takim to usposobieniu straszna ta, podobna do człowieka małpa, przeskakując z drzewa na drzewo, natknęła się niespodzianie na dwie kobiety w dżungli.

Znajdował się właśnie w górze nad nimi, gdy je ujrzał. Janina Porter nie widziała go z daleka, aż nagle jego wielkie, kosmate cielsko skoczyło na ziemię obok i ujrzała okropną twarz i stulony jego wstrętny pysk o stopę od siebie.

Przenikliwy krzyk wydarł się z jej piersi, gdy zwierzę pochwyciło ją za ramię. Poczuła się pociągnięta ku tym strasznym kłom, które rozwarły się, godząc w jej gardło. Zanim jednak zwierzę zapuściło kły w piękne ciało, zmieniło zamiar.

Samice pozostały przy gromadzie. Musi znaleźć sobie inne. Ta bezwłosa biała istota miała być pierwszą w jego nowym gospodarstwie i w tej myśli zarzucił ją sobie na swe szerokie, kosmate barki i skoczył z powrotem na drzewa, unosząc Janinę Porter na los tysiąckrotnie gorszy niż śmierć.

Pisk Esmeraldy raz się rozległ wraz z krzykiem Janiny Porter, a potem Esmeralda, jak to było jej obyczajem w chwilach niebezpieczeństwa, które wymagały przytomności umysłu, zemdlała.

Janina Porter nie straciła świadomości. Jakkolwiek ta przerażająca twarz, przyciśnięta blisko do jej twarzy i śmierdzący oddech, uderzający w jej nos, odebrały jej możność ruchu, umysł zachował jasność i miała świadomość tego, co się działo.

Z szybkością, która wydawała się jej bajeczną, zwierzę unosiło ją przez las, nie krzyczała jednak ani próbowała się opierać. Niespodziane zjawienie się małpy tak poplątało jej myśli, że zdawało się jej, że małpa niesie ją nad zatokę.

W tej myśli powstrzymywała się od działania i od krzyku aż do chwili, kiedy spostrzeże, że już są w pobliżu obozowiska, gdy jej krzyk będzie mógł przywołać pomoc, która była konieczna.

Biedne dziecko! Gdyby wiedziała, że unoszona była coraz dalej i dalej w nieprzeniknioną dżunglę!

W tym czasie, gdy Clayton i dwaj starsi panowie, posłyszawszy krzyk, pobiegli przerażeni do lasu. Tarzan z małp nie błądząc znalazł się szybko w tym miejscu, gdzie leżała Esmeralda, lecz nie o Esmeraldę mu chodziło, chociaż zatrzymał się przy niej i spostrzegł, że nic się jej nie stało.

Przez chwilę badał ślady na ziemi i na drzewach. Rozwinięte w nim zdolności małpy, wyćwiczone wychowaniem i doświadczeniem życiowym, wraz z inteligencją, którą posiadał prawem pochodzenia, pozwoliły mu zdać sobie sprawę z tego wszystkiego, co się stało, tak jasno, jak gdyby był naocznym świadkiem wypadku. Uniósł się znowu na kołyszące się drzewa, odnajdując tam w górze ślady, których by żadne ludzkie oko dostrzec nie zdołało ani ludzki umysł nie zdołał zrozumieć.

Na końcach gałęzi, w miejscach, gdzie małpa przeskakuje z jednego drzewa na drugie, pozostają najwidoczniejsze znaki wskazujące drogę, lecz niewyraźne co do kierunku, w jakim zwierzę przechodzi, gdyż małpa zawsze chwyta się gałęzi od dołu, zarówno przy dostawaniu się na nowe drzewo, jak przy opuszczaniu dawnego, bliżej jednak środka drzewa, gdzie ślady są mniej widoczne, kierunek biegu występuje wyraźniej.

Oto, na tej gałęzi, liszka została rozdeptana biegnącą stopą, a Tarzanowi instynkt wskazuje, gdzie ta sama stopa może się oprzeć, robiąc krok następny. Tu znowu dostrzega drobną cząsteczkę zgniecionej gąsienicy, często nie większą, jak cętka wilgoci.

W innym miejscu sterczy odłupany kawałek kory i kierunek, w jakim odłupana jest kora, wskazuje mu kierunek biegu. Czasami o wielką gałąź lub o sam pień drzewa otarło się kosmate ciało i pozostawiony kosmyk włosów mówi mu, przez sposób, w jaki włosy wbiły się pod korę, że już jest na właściwym śladzie.

A nie potrzebuje zmniejszać swej szybkości biegu, aby zauważyć te — jakby się zdawało — słabe ślady uciekającego zwierzęcia.

Dla Tarzana są to ślady widoczne, może on je wyróżnić spośród tysiąca innych obtarć, blizn i znaków na swej liściastej drodze. Najlepszym jednak przewodnikiem jest mu węch. Tarzan ściga za wiatrem, a jego doświadczone nozdrza są tak czule jak psa gończego.

Niektórzy sądzą, że zwierzęta szczególnie obdarzone zostały przez naturę lepszym organem powonienia niż człowiek, lecz w istocie węch zależy od wyrobienia.

Życie i śmierć człowieka nie zawisły w tej mierze od wyćwiczenia zmysłów. Zdolność rozumowa uwolniła je od wielu obowiązków i dlatego w pewnej mierze uległy zanikowi, tak jak muskuły, wprawiające w ruch ucho i skórę na czaszce, z powodu nieposługiwania się nimi.

Muskuły istnieją około uszu i pod skorą czaszki, i nerwy, które przenoszą wrażenia do mózgu, są jednak niedorozwinięte u człowieka, gdyż ich nie potrzebuje.

Nie tak było z Tarzanem. Od wczesnego dzieciństwa jego życie zależało od bystrości wzroku, słuchu, powonienia, dotyku i zmysłu smaku, bardziej niż od wolniej rozwijających się zdolności rozumowych.

Najmniej rozwiniętym zmysłem u Tarzana był zmysł smaku, mógł on jeść, doznając jednakowej przyjemności, soczyste owoce lub surowe mięso, przeleżałe i z odorem; co do tego ostatniego szczegółu nie różnił się wiele od ucywilizowanych epikurejczyków.

Bez szelestu prawie człowiek–małpa przesuwał się śladem Terkoza i jego zdobyczy. Odgłos przybliżania się doszedł uszu uciekającego zwierzęcia, uciekało szybciej.

Ubiegli trzy mile, zanim Tarzan ich dosięgnął. Wtedy Terkoz, widząc, że dalsza ucieczka byłaby próżna, zeskoczył na ziemię, na małej otwartej polance, aby odwrócić się do walki o swą zdobycz lub mieć możność ucieczki bez przeszkód, jeżeli zobaczyłby, że nieprzyjaciel jest silniejszy.

Trzymał on wciąż jedną ręką Janinę Porter, gdy Tarzan poskoczył jak lampart na arenę, którą natura stworzyła dla tej walki.

Kiedy Terkoz zobaczył, kto za nim goni, pomyślał, że unosił żonę Tarzana, gdyż mieli taką samą skórę — białą i bez włosów — i uradował się, że ma sposobność wywarcia podwójnej zemsty nad swym znienawidzonym wrogiem.

Dla Janiny Porter pojawienie się tej dziwnej postaci było winem wzmacniającym dla jej potarganych nerwów.

Sądząc z opisu, jaki słyszała z ust pana Claytona, ojca i pana Philandra, domyślała się, że musi to być ta sama cudowna istota, która ocaliła ich życie, i widziała w nim tylko opiekuna i przyjaciela.

Kiedy Terkoz odepchnął ją na bok, aby stanąć przeciwko Tarzanowi, i kiedy zobaczyła wielkie cielsko małpy, potężne muskuły i dzikie kły, serce jej zamarło. Czy mógł człowiek zwalczyć takiego potężnego przeciwnika?

Jak dwa rozwścieczone byki spotkali się z sobą, jak dwa wilki rzucili się sobie do gardła. Przeciwko długim kłom małpy Tarzan bronił się cienkim ostrzem swego noża.

Janina Porter, przysłoniwszy się swym gibkim ciałem do pnia wielkiego drzewa, z rękoma złożonymi na falujących piersiach, z oczami rozszerzonymi przez przerażenie, urok, strach i podziw — patrzyła na walkę pierwotnej małpy z pierwotnym człowiekiem o kobietę — o nią.

Kiedy wielkie muskuły na barkach człowieka naprężyły się przy wysiłku, a potężne przedramię i bicepsy powstrzymywały z daleka potężne kły. cała zasłona, utkana przez stulecia cywilizacji i kultury, rozwiana została z oczu dziewczęcia z Baltimore.

Kiedy długi nóż napił się głęboko krwi z serca Terkoza, a martwy trup potoczył się bez życia na ziemię, odezwała się w niej natura pierwotna i jak pierwotna kobieta podskoczyła z wyciągniętymi rękoma ku pierwotnemu człowiekowi, który o nią walczył i zdobył ją.

A Tarzan?

Zrobił to, czego nie potrzebuje się uczyć żaden człowiek, mający krew w swych żyłach. Objął kobietę w swoje objęcia i wycisnął na jej wzniesionych, dyszących ustach pocałunki.

Przez chwilę Janina Porter pozostawała w jego objęciach z przymkniętymi oczami. Przez tę chwilę, pierwszą w jej życiu — poznała znaczenie miłości.

Lecz równie nagle, jak zasłona została zdjęta, opadła znowu i sumienie, które się odezwało, okryło jej twarz szkarłatnym płaszczem. Zbolała kobieta odepchnęła Tarzana od siebie i ukryła twarz w dłoniach.

Tarzan był zdziwiony, gdy ujrzał dziewczę, które pokochał tylko abstrakcyjnym uczuciem, jako dobrowolnego jeńca w swych ramionach. Teraz znów był zdziwiony, że go odpycha.

Podszedł znów do niej blisko i ujął ją za rękę. Zwróciła się ku niemu jak tygryska bijąc swymi drobnymi pięściami w jego wielką pierś.

Tarzan nie mógł tego zrozumieć.

Przed chwilą było jego zamiarem pospieszyć z Janiną Porter do chaty, lecz chwila ta rozpłynęła się teraz w ciemnej i dalekiej przeszłości tych rzeczy, które znikły i nie mogą wrócić, a wraz z tym dobry jego zamiar rozwiał się.

Tarzan poczuł ciepłe, gibkie ciało kobiety przytulone do niego Gorący, słodki oddech czuł na swym policzku, który rozdmuchał w jego piersi nowy płomień, doskonale zakrojone usta zawisły na jego ustach w gorącym pocałunku, zapaliwszy ogień w jego duszy — ogień, który zrobił z niego nowego Tarzana.

Znowu położył swą dłoń na jej ręku. Znowu odtrąciła go. Wtedy Tarzan zrobił to, co pierwszy jego przodek zrobiłby w takich razach również.

Ujął kobietę w swe ramiona i poniósł ją w dżunglę.

Wczesnym rankiem dnia następnego czworo mieszkańców, znajdujących się w chacie, przebudzonych zostało odgłosem wystrzału armatniego. Clayton pierwszy wybiegł i zobaczył poza wejściem do zatoki dwa okręty, stojące na kotwicy.

Jednym z nich była „Strzała”, a drugim niewielki francuski krążownik. Boki krążownika zatłoczone były ludźmi, wypatrującymi brzeg, i było widoczne dla Claytona, jak również i dla pozostałych, którzy obecnie przyłączyli się do niego, że wystrzał, który posłyszeli, miał na celu zwrócenie ich uwagi, o ile jeszcze pozostawali w chacie.

Oba okręty stały w znacznej odległości od brzegu. Było wątpliwe, czy przez szkła będą mogli z okrętu spostrzec powiewanie kapeluszami ludzi stojących na brzegu.

Esmeralda zdjęła swój czerwony fartuch i powiewała nim zapamiętale nad swą głową. Clayton, wątpiąc, czy i ten znak będzie dostrzeżony, pospiesznie skierował się na północny cypel zatoki, gdzie złożone były stosy drzewa przyszykowane na podobny wypadek.

Czas, który przeszedł, zanim dotarł do wielkiego stosu suchych gałęzi i krzaków, wydał się wiekiem zarówno jemu samemu, jak i tym, którzy oczekiwali z zapartym oddechem na ukazanie się płomieni.

Kiedy wybiegł z gęstego lasu i wynurzył się znowu naprzeciw okrętów, z przerażeniem ujrzał, że na „Strzale” podniesiono żagle i że krążownik płynął naprzód.

Zapaliwszy z pośpiechem drzewo w kilkunastu miejscach, pobiegł na najdalszy punkt przylądka, gdzie zdjął koszulę i przywiązawszy ją do podniesionej gałęzi zaczął powiewać nią nad sobą.

Wciąż jednak okręty oddalały się. Już tracił był wszelką nadzieję, kiedy wielka kolumna dymu, wystrzeliwszy w górę wielkim pionowym słupem, zwróciła na siebie uwagę wartownika na krążowniku i w jednej chwili kilkanaście lornetek skierowało się na zatokę.

Teraz Clayton spostrzegł, że oba okręty zawróciły. „Strzała” zatrzymała się spokojnie na oceanie, a krążownik poszedł pod parą powoli do brzegu.

W pewnym oddaleniu okręt stanął, spuszczono łódź i wysłano na ląd.

Kiedy przybyli do brzegu, wystąpił naprzód młody oficer.

— Monsieur Clayton, sądzę? — zapytał.

— Dzięki Bogu, że przybyliście! — padła odpowiedź Claytona. — Być może, nie będzie jeszcze zbyt późno, nawet i teraz.

— Co pan chce powiedzieć, Monsieur? — zapytał oficer. Clayton opowiedział o porwaniu Janiny Porter i o potrzebie wysłania ekspedycji na poszukiwanie jej.

— Mon Dieu! — wykrzyknął oficer posępnie. — Gdybyśmy przybyli wczoraj, nie byłoby za późno. Przybywamy dziś i może byłoby lepiej, aby młodej pani nie odszukano. Jest to straszne, zbyt straszne.

Inne łodzie odbiły od krążownika. Clayton, wskazawszy wejście do zatoki oficerowi, wszedł z nim do łodzi i skierował jej nos ku małej, zamkniętej lądami zatoce, a inni udali się w ślad za nim.

Wśród oficerów, którzy przybyli w ostatnich łodziach z krążownika, był komendant statku. Kiedy posłyszał on historię o uprowadzeniu Janiny Porter, był tak szlachetny, że pozwolił żołnierzom na ochotnika towarzyszyć Porterowi i Claytonowi w poszukiwaniach.

Wszyscy oficerowie i wszyscy żołnierze, bez wyjątku, poprosili natychmiast o pozwolenie należenia do wyprawy.

Dowódca wybrał dwudziestu ludzi i dwu oficerów, porucznika d’Arnot i porucznika Charpentier. Wysłano łódź do krążownika, by przywiozła zapasy pożywienia, naboje i karabiny; ludzie byli już uzbrojeni w rewolwery.

Na zapytania Claytona. jak to się zdarzyło, że zarzucili kotwicę i dali sygnał armatni u brzegu, dowódca, kapitan Dufranne. wytłumaczył, że miesiąc temu zauważyli „Strzałę” płynącą na południowy zachód przy znacznej ilości rozwiniętych żagli, a gdy sygnalizowali, by zbliżyła się, zobaczyli, że na tym okręcie rozwinięto jeszcze nowe żagle.

Ścigali okręt do zachodu słońca, strzelając kilkakrotnie z armat, lecz nazajutrz rano gdzieś znikł. Przebiegali morze wzdłuż brzegów jeszcze kilka tygodni i prawie że zapomnieli o incydencie z pogonią, kiedy pewnego ranka — kilka dni temu — wartownik na czatach zauważył okręt rzucany falami przy wzburzonym morzu, pozostający widocznie bez kierownictwa i steru.

Kiedy podpłynęli bliżej do rozbitka, zobaczyli ze zdziwieniem, że był to ten sam okręt, który uciekał przed nimi kilka tygodni temu. Przedni maszt i środkowe reje ustawione były tak, jakby próbowano nastawić statek do wiatru, lecz płótna porwały się i żagle rozwiewały się jak wstążki przy silnym wietrze.

Podczas wzburzonego morza niebezpiecznym było wysyłać na pokład zatrzymanego okrętu oddział ludzi z krążownika; a ponieważ na pokładzie tego okrętu nie widać było znaku życia, postanowiono zaczekać do czasu uspokojenia się wiatru i morza. Właśnie wtedy jednak spostrzeżono na statku postać ludzką, która wdrapała się na maszt i dawała im znak, że okręt znajduje się w ostatecznym niebezpieczeństwie.

Natychmiast część załogi została odkomenderowana na statek i szczęśliwie dotarła do „Strzały”. Widok, jaki ujrzeli tam Francuzi po dostaniu się na pokład okrętu, był przerażający.

Na pokładzie w rozmaitych miejscach widać było ze dwanaście leżących postaci. Wśród nich ludzie żywi pomieszani byli z trupami. Dwa trupy były częściowo objedzone jak gdyby przez wilki.

Majtkowie z krążownika wkrótce rozwinęli na statku odpowiednie żagle i przenieśli pozostałych żywych ludzi z nieszczęsnego statku na dół okrętu do hamaków.

Ciała zmarłych, owinięte w płótna napuszczone smołą, ułożono na pokładzie, aby rozpoznali je pozostali przy życiu towarzysze przed rzuceniem trupów do morza.

Kiedy Francuzi weszli na pokład „Strzały”‘, nikt z pozostałej przy życiu załogi nie zachował świadomości. Nawet ten nieszczęsny majtek, który w ostatniej chwili podał sygnał rozpaczy, stracił przytomność wcześniej, niż mógł się dowiedzieć, czy sygnały jego przydały się na co, czy też nie.

Komendant francuski bardzo prędko zorientował się, co było przyczyną takiego strasznego czynu załogi statku. Kiedy zaczęto poszukiwać wody i wódki, potrzebnych do ratowania ludzi, okazało się zaraz, że nie tylko nie było na pokładzie ani wody, ani wódki, ale nie było również najmniejszej ilości jakiegokolwiek pożywienia.

Dano sygnał, aby z krążownika nadesłano wodę, lekarzy i zapasy żywności, wkrótce też nowa łódź przebyła niebezpieczną drogę do „Strzały”.

Po zastosowaniu środków medycznych pewna część ludzi odzyskała przytomność i od nich dowiedziano się całej smutnej historii. Część jej do chwili odpłynięcia „Strzały” po zamordowaniu Snajpsa i pogrzebaniu jego ciała na skrzyni ze skarbami jest nam już znana.

Ściganie „Strzały” przez krążownik tak przestraszyło buntowników, że przez kilka dni jeszcze płynęli po Atlantyku na zachód, choć już nie widać było wojennego statku. Spostrzegłszy jednak, że posiadają zaledwie bardzo nieznaczne zapasy wody i żywności, zawrócili z powrotem ku wschodowi.

Wobec tego, że na pokładzie nie było nikogo, kto by się rozumiał na nawigacji, wkrótce na statku powstały spory co do tego, gdzie się znajdują, a gdy trzy dni podróży w kierunku wschodnim nie doprowadziły ich do lądu, skierowali się na północ, przypuszczając, że silne wiatry północne, jakie wtedy panowały, zepchną ich na południe od południowych brzegów Afryki.

Trzymali się północno–wschodniego kierunku przez dwa dni. a wtedy nastąpiła cisza morska, która trwała blisko tydzień. Zapasy wody im wyszły, a zapasy żywności były na wyczerpaniu.

Warunki szybko pogarszały się. Jeden majtek zwariował i skoczył w morze. Wkrótce drugi otworzył sobie żyły i pił swą własną krew.

Gdy zakończył życie, wyrzucili go w morze, chociaż znaleźli się na pokładzie tacy, co żądali, aby zachować trupa na statku. Dojmujący głód zamienił ich ze zdziczałych ludzi w dzikie zwierzęta.

Na dwa dni przedtem, nim dogonił ich krążownik, osłabli tak. że nie mogli już dalej kierować okrętem i tego dnia trzech ludzi zmarło. Na drugi dzień okazało się, że jeden trup został częściowo zjedzony.

Przez cały ten dzień ludzie leżeli, patrząc się na siebie, jak drapieżne zwierzęta, a nazajutrz dwa trupy zostały prawie całkowicie objedzone z mięsa.

Ludzie niewiele co wzmocnili swe siły tym okropnym posiłkiem, ponieważ brak wody dokuczał im najbardziej i umierali z pragnienia. Nadpłynął w końcu krążownik.

Kiedy ocaleni odzyskali przytomność, opowiedzieli całą historię komendantowi francuskiego krążownika. Ludzie ci jednak zbyt byli ograniczeni, aby mogli byli wskazać mu dokładnie miejsce na pobrzeżu. gdzie wysadzili profesora i jego towarzystwo, dlatego to krążownik powali posuwał się w pobliżu lądu wydłuż brzegu, dając od czasu do czasu wystrzały armatnie, aby dać znać o sobie, a przez lornety badano każdy skrawek lądu.

Nocami zarzucano kotwicę, aby nie opuścić ani kawałka linii pobrzeżnej. Zdarzyło się właśnie tak, że poprzedniej nocy podpłynęli w tym miejscu do pobrzeża, gdzie znajdowało się obozowisko tych, których poszukiwali.

Wystrzałów, które dali wieczorem dnia poprzedniego, nie posłyszeli ci, co byli na brzegu, prawdopodobnie dlatego, że wszyscy zagłębili się w dżunglę w poszukiwaniu Janiny Porter. Skrzypienie krzaków pod ich nogami zagłuszyło widocznie odgłos wystrzału na daleki dystans.

Kiedy obie strony opowiedziały sobie wzajemnie swe przygody, powróciła łódź z okrętu, przywożąc zapasy i broń dla oddziału ekspedycyjnego.

W kilka chwil później mały oddział marynarzy pod dowództwem dwu oficerów, wraz z profesorem Porterem i Claytonem, wyruszył na beznadziejne, nic dobrego nie rokujące poszukiwania w bezdrożną dżunglę.

Rozdział XX
Dziedziczność

Janina Porter, spostrzegłszy, że dziwna leśna istota, która ją ocaliła z pazurów małpy, unosi ją w las jako jeńca, próbowała z desperacją wyrwać się i uciec, lecz silne ramiona, które ja niosły z taką łatwością, jak gdyby była jednodniowym niemowlęciem, zacisnęły się tylko trochę mocniej około jej ciała.

Nie mogąc nic poradzić, dała pokój bezskutecznym wysiłkom i zachowywała się spokojnie, przyglądając się przez na wpół przymknięte powieki twarzy człowieka, który niosąc ją swobodnie kroczył przez poplątane krzaki.

Twarz, którą ponad sobą widziała, była to twarz niezwykłej piękności.

Doskonały typ męskiej siły. nie zmąconej przez rozpustę lub poniżające namiętności. Gdyż. aczkolwiek Tarzan z małp był zabójcą ludzi i zwierząt, zabijał tak, jak zabija myśliwy, beznamiętnie, wyjąwszy tych rzadkich wypadków, kiedy zabijał z nienawiści — lecz nie tej nienawiści obmyślanej i złośliwej, która znaczy okropnymi liniami rysy twarzy.

Kiedy Tarzan zabijał, częściej uśmiechał się niż zasępiał, a uśmiech jest podstawą pięknych rysów.

Pewien szczegół wpadł dziewczynie w oczy wtedy, kiedy widziała, jak Tarzan rzucił się na Terkoza — spostrzegła jaskrawą szkarłatną pręgę na czole, ciągnącą się ponad lewym okiem przez całą głowę. Teraz jednak, gdy oglądała twarz, widziała, że pręga znikła, a tylko cienka biała linia znaczyła miejsce, gdzie była.

Kiedy tak leżała, zachowując się spokojnie. Tarzan powoli rozluźnił ręce i trzymał ją więcej wolno.

Raz spojrzał ku niej i uśmiechnął się, a dziewczyna musiała zamknąć swe oczy, aby nie widzieć tej pięknej, podbijającej twarzy.

Tarzan jął posuwać się wśród gałęzi. Janina Porter czuła, że strach ja opuścił, że nawet pod wielu względami nigdy w życiu nie czuła się bezpieczniejszą niż teraz, spoczywając w rękach tej silnej, dzikiej istoty, unoszona Bóg wie dokąd i nie wiedząc, jaki los ją czeka, coraz dalej w głąb dzikiej twierdzy pierwotnego lasu.

Kiedy, zamknąwszy oczy, próbowała myśleć o przyszłości i kiedy żywa wyobraźnia zaczęła uciszać jej okropne obawy, każde podniesienie powiek i wejrzenie na szlachetną twarz Tarzana rozpraszało resztki jej obawy.

Nie, ten człowiek nigdy jej krzywdy nie zrobi, tego była pewna, sądząc z pięknych rysów i jasnych szczerych oczu o rycerskości, której były oznaką.

Posuwali się wciąż dalej i dalej, przebywając zbitą, jak się zdawało Janinie Porter, masę zieloności, jednakowoż wciąż otwierało się jakieś wolne przejście, jak gdyby czarownym sposobem, przed tym bożkiem leśnym, które zamykało się za nimi, gdy przezeń przeszli.

Ani jedna gałąź nie zadrasnęła jej, a jednak w górze, u dołu, przed nią i poza nią, oko widziało tylko zbitą masę poplątanych gałęzi i pnących się roślin.

Posuwając się wciąż naprzód, Tarzan rozważał wiele dziwnych i nowych myśli, które zjawiły się w jego głowie. Spotkał się z zagadnieniami, jakich nie spotykał dotąd nigdy, i odczuwał raczej niż rozumował, że musi rozwiązać je jak człowiek, a nie jak małpa.

Przesuwanie się przez środkową wyniosłość, która była drogą bardzo często przez niego przebywaną, ochłodziło ogień pierwszego wybuchu namiętności, zrodzonej przez świeżo znalezioną miłość. ‘

Rozmyślał on teraz o losie, jaki spotkałby dziewczynę, gdyby jej nie uwolnił od Terkoza.

Wiedział, dlaczego małpa nie odebrała jej życia i zaczął porównywać swoje zamiary z zamiarami Terkoza.

Prawdą było, że w dżungli stosowano się do zwyczajów, że samiec zdobywał sobie towarzyszkę siłą. Czyż jednak Tarzan miał stosować się do praw zwierząt? Czy Tarzan nie był człowiekiem? Lecz jak ludzie postępowali? Nie umiał tego powiedzieć, gdyż nie wiedział.

Chciał zapytać się o to dziewczęcia, lecz przyszło mu na myśl, że ona już dała mu odpowiedź swym daremnym usiłowaniem, aby uciec i odepchnąć go.

Przybyli właśnie na miejsce wybrane i Tarzan z Janiną Porter na rękach skoczył lekko na murawę półkola, gdzie wielkie małpy odbywały swe zgromadzenia i dziki taniec dum–dum.

Chociaż przebyli wiele mil, było dopiero południe. Półkole zatopione było półświatłem, przebijającym się przez masę otaczających drzew.

Zielona murawa była miękka, chłodna, jakby zapraszała do spoczynku. Miriady głosów dżungli donosiły się z daleka, jak przytłumione echo wznoszących się i opadających fal, odbijanych o odległy brzeg.

Uczucie wymarzonego spokoju owładnęło Janiną Porter, gdy usiadła na trawie, gdzie Tarzan ją postawił. A gdy spojrzała na wielką postać, wznoszącą się nad nią, dołączyło się w niej jeszcze dziwne poczucie kompletnego bezpieczeństwa.

Kiedy spoglądała na niego spod na wpół opuszczonych powiek, Tarzan minął niewielką kolistą polanę, kierując się do drzew na krawędzi. Zauważyła zgrabną majestatyczność jego chodu, doskonałą symetrię wspaniałej postaci, ładne ruchy pięknie uformowanej głowy, spoczywającej na szerokich ramionach.

Co za doskonale zbudowana istota! Ta boska powierzchowność nie mogła ukrywać ani okrucieństwa, ani niskich uczuć. Nigdy, pomyślała, taki człowiek nie kroczył po ziemi, od czasu jak Bóg stworzył pierwszą ludzką parę na podobieństwo swoje.

Tarzan poskoczył na drzewa i zniknął wśród liści. Janina Porter nie widziała, gdzie się podział. Czyż pozostawił ją tu losowi w samotnej dżungli.

Ze zdenerwowaniem rozejrzała się wokoło. Każdy pręt i krzak wydawał się jej kryjówką jakiegoś wielkiego i okropnego zwierzęcia, czyhającego, by zatopić błyszczące kły w jej ciele. Każdy szelest zdawał się ukradkowym skradaniem się gibkiego, złośliwego cielska.

Jakaż w niej nastąpiła zmiana, kiedy ją opuścił!

Przez chwil kilka, które wydały się godzinami przestraszonemu dziewczęciu, siedziała zdenerwowana, oczekując skoku zaczajonej bestii, która miała położyć kres całej jej nędzy.

Prawie pragnęła, by co prędzej okrutne zęby pozbawiły ją już przytomności i uwolniły od umierania ze strachu.

Posłyszała nagle słaby odgłos za sobą. Z krzykiem skoczyła na nogi i obróciła się twarzą, by spotkać się ze swym losem.

Przed nią stał Tarzan, niosąc naręcze pełne dojrzałych, soczystych owoców.

Janina Porter zatoczyła się i byłaby upadła, gdyby Tarzan nie pochwycił ją w ramiona, porzuciwszy owoce. Nie utraciła przytomności zmysłów, lecz przycisnęła się do niego, drżąc na całym ciele jak przestraszona łania.

Tarzan pogładził ją po miękkich włosach i usiłował pocieszyć ją i uspokoić, jak robiła z nim Kala, gdy jako małe małpiątko przeraził się Sabory, lwicy, lub Histy, węża.

Lekko musnął ustami jej czoło. Nie poruszyła się, lecz zamknąwszy oczy, westchnęła.

Nie mogła zanalizować swych uczuć ani nie próbowała tego uczynić. Była rada, że czuła w bliskości siebie te silne ręce, a przyszłość swą pozostawiała losowi, gdyż ostatnie kilka godzin nauczyły ją, że mogła była zaufać tej dziwnej istocie leśnej tak, jak niewielu zaledwie osobom spośród swych znajomych.

Kiedy pomyślała o tym, jak dziwnym było to uczucie, zaczęła uprzytamniać sobie, że być może poznała coś takiego, czego nie doświadczyła nigdy przedtem — miłość. Dziwnym to jej było i uśmiechnęła się.

Uśmiechając się, odsunęła Tarzana lekko od siebie i spoglądając na niego na wpół z uśmiechem, na wpół zagadkowo, co nadało jej twarzy wprost czarujący wyraz, wskazała na owoce rozsypane o ziemi i siadła na brzegu kotła małp, usypanego z ubitej ziemi. gdyż głód zaczął się dawać we znaki.

Tarzan szybko zebrał owoce i przynosząc je, położył u jej stóp a potem i sam siadł na kotle obok niej i otworzywszy swój nóż szykował dla niej potrawy.

Razem w milczeniu jedli, od czasu do czasu spoglądając na siebie, aż w końcu Janina Porter wybuchła wesołym śmiechem, do którego dołączył swój i Tarzan.

— Chciałabym, żeby pan mówił po angielsku — rzekła dziewczyna.

Tarzan zaprzeczył ruchem głowy i śmiejący się wyraz jego twarzy spoważniał odbiciem poważnego, wielkiego pragnienia.

Janina Porter spróbowała mówić do niego po francusku, potem po niemiecku. Przy próbach mówienia tym ostatnim językiem, robiła błędy i śmiała się sama z siebie.

— Bądź co bądź — rzekła mu po angielsku — rozumiesz moją mowę po niemiecku tyleż, co i Niemcy w Berlinie.

Tarzan już zadecydował w sobie, jaki ma być jego dalszy sposób postępowania. Miał czas przypomnieć sobie wszystko, co wyczytał w książkach. Chciał postąpić tak, jak wyobrażał sobie, że mężczyźni w książkach postąpiliby, gdyby byli na jego miejscu.

Znów podniósł się i wyruszył na drzewa, lecz przedtem postarał się wytłumaczyć jej za pomocą znaków:. że wkrótce powróci. Udało mu się o tyle. że Janina Porter zrozumiała i nie czuła strachu, kiedy odszedł.

Opanowało ją tylko uczucie osamotnienia. Spoglądała na miejsce, gdzie znikł, stęsknionymi oczyma wypatrując jego powrotu. Jak i przedtem zapowiedzią jego zjawienia się był lekki odgłos, jaki posłyszała. Gdy obróciła się, ujrzała go idącego po murawie ze sporym naręczem gałęzi.

Znów udał się do dżungli i w kilka minut powrócił, niosąc dużo miękkich traw i wrzosów. Jeszcze zrobił dwie wyprawy, aż nagromadził znaczny zapas materiałów pod ręką.

Wtedy rozesłał wrzosy i trawę na ziemi, tworząc miękkie, płaskie łoże, a nad nim oparł o siebie pewną ilość gałęzi, spotykających się ze sobą na kilka stóp nad środkiem. Na nie włożył warstwy wielkich liści ucha słoniowego, a dodając jeszcze więcej gałęzi i liści zamknął nimi jeden otwór schroniska, które pobudował.

Wtedy usiedli znowu razem na krawędzi kotła i próbowali porozumieć się znakami.

Wspaniały medalion z brylantów, zawieszony na szyi Tarzana, zadziwił Janinę Porter. Wskazała ręką na medalion i Tarzan zdjąwszy go podał jej tę piękną ozdobę.

Przekonała się, że medalion był dobrej roboty, że diamenty były piękne i znakomicie osadzone, lecz sposób, w jaki były cięte i szlifowane, wskazywał, że medalion pochodził już z dawniejszych czasów.

Zauważyła również, że medalion się otwierał. Nacisnąwszy ukrytą klamrę, otworzyła dwie połówki, a na każdej z niej ukazała się miniatura, malowana na kości słoniowej.

Jedna miniatura przedstawiała twarz pięknej kobiety, druga mogła być fotografią mężczyzny, który siedział obok niej, różnica była tylko w wyrazie twarzy, którą trudno było zdefiniować.

Spojrzała na Tarzana, który pochyliwszy się nad nią przyglądał się miniaturom ze zdziwieniem. Wyciągnął rękę po medalion, wziął go do swych rąk i oglądał fotografie zawarte wewnątrz z oznakami zdziwienia i zainteresowania. Zachowanie się jego wyraźnie mówiło, że nigdy przedtem ich nie widział i że nie miał wyobrażenia, że medalion się otwierał.

Fakt ten pobudził Janinę Porter do nowych przypuszczeń i zamyśliła się, w jaki sposób ta piękna ozdoba dostała się w posiadanie dzikiej istoty niezbadanych puszczy afrykańskiej dżungli.

Jeszcze dziwniejsze było to, że medalion zawierał portret osoby, która mogła być bratem, a prędzej nawet ojcem tego leśnego półboga, który nie wiedział nawet o tym, że medalion się otwierał.

Tarzan wciąż przypatrywał się uważnie obu twarzom. Zdjął sajdak z ramion i wyrzucając strzały na ziemię, doszukał się małej kieszonki na spodzie i wyciągnął z niej płaski przedmiot, owinięty w liście, przewiązany sznurkiem z długich traw.

Ze starannością odwinął warstwy liści jedne po drugich i wyjął fotografię.

Wskazując na miniaturę mężczyzny wewnątrz medalionu, podał fotografię Janinie Porter, trzymając obok otwarty medalion.

Fotografia jeszcze bardziej zadziwiła dziewczynę, gdyż była to najwidoczniej fotografia tego samego mężczyzny, którego portret znajdował się w medalionie obok pięknej, młodej kobiety.

Tarzan spoglądał na nią z wyrazem wielkiego zdziwienia w oczach, gdy spojrzała na niego. Usta jego chciały wypowiedzieć pytanie.

Dziewczę wskazało na fotografię, później na miniaturę, a potem na niego, jak gdyby chciała powiedzieć, że była to jego fotografia, lecz on tylko potrząsnął głową i wzruszając ramionami wziął z jej rąk fotografię i owinąwszy ją starannie złożył na spodzie sajdaka.

Przez kilka chwil siedział w milczeniu, z oczami utkwionymi w ziemię. Janina Porter trzymała w dłoniach medalion i obracając go w ręku usiłowała odnaleźć jakąś nić przewodnią, umożliwiającą jej domyślenie się, kogo przedstawiała fotografia.

W końcu proste wytłumaczenie przyszło jej na myśl.

Medalion należał do lorda Greystoke, fotografie przedstawiały jego i panią Alicję.

Ta dziwna istota znalazła je w chacie na pobrzeżu. Jakże była niedomyślną, że to rozwiązanie nie przyszło jej wcześniej do głowy.

Lecz jak wytłumaczyć dziwne podobieństwo pomiędzy lordem Greystoke i tym leśnym bożkiem — to przechodziło jej pojęcie, a trudno się dziwić, że nie mogła przypuścić, że dziki człowiek; stojący przed nią. był prawdziwym angielskim arystokratą.

W końcu Tarzan spojrzał na dziewczę oglądające medalion. Nie mógł on odgadnąć, kogo przedstawiały portrety zawarte w medalionie, lecz mógł wyczytać na twarzy młodej osoby, znajdującej się obok niego, zainteresowanie i zdziwienie.

Ona zauważyła, że Tarzan na nią spogląda i sądząc, że chce otrzymać z powrotem medalion, podała mu go. Wziął go z jej rąk i ujmując łańcuszek w obie dłonie zawiesił go na jej szyi, uśmiechając się z jej zdziwienia z nieoczekiwanego podarku.

Janina Porter potrząsnęła silnie głową i chciała usunąć złoty łańcuch ze swej szyi, lecz Tarzan nie pozwolił jej go zdjąć. Ujął obie jej dłonie w swe ręce, gdy usiłowała łańcuszek zdjąć, i trzymał je mocno, nie dając jej możności oddania medalionu.

W końcu dała pokój i uśmiechając się podniosła medalion do swych ust i zrobiła przed nim dyg na znak podziękowania.

Tarzan nie rozumiał dobrze znaczenia tego ruchu, lecz domyślił się, że miał on wyrażać podziękowanie za podarek, dlatego powstał również i biorąc medalionik w swe ręce pochylił się z powagą, jak jaki dworak z dawnych czasów, i przycisnął swe wargi do tego miejsca, gdzie jej usta spoczęły.

Był to poważny i elegancki komplement, wyrażony z gracją i powagą, które przyszły same z siebie, bez namysłu, nie wyuczone. Świadczył on o jego arystokratycznym pochodzeniu, był naturalnym przejawem wielu pokoleń wychowanych w pięknych manierach, dziedzicznym instynktem uprzejmości i grzeczności, których nie mogło zmienić surowe nieokrzesane życie, jakie było jego udziałem.

Zaczęło się ściemniać teraz. Posilili się znowu owocami, które dla obojga były jednocześnie pokarmem i napojem, poczem Tarzan wstał i podprowadziwszy Janinę Porter do wzniesionej przez siebie altanki, prosił ją ruchem ręki, by weszła do środka.

Po raz pierwszy w ciągu ostatnich kilku godzin zjawiło się w niej uczucie strachu. Tarzan spostrzegł, że zawahała się i odsunęła od niego.

Zbliżenie się z tym dziewczęciem przez pół dnia odmieniło Tarzana i zrobiło go innym człowiekiem od tego, którego oglądało wschodzące dnia tego słońce.

Teraz w każdej cząsteczce jego istoty dziedziczność przemawiała mocniej niż wychowanie.

Nie stał się za jednym zamachem dżentelmenem, pełnym ogłady, z nieokrzesanej małpy, niemniej jednak instynkty ogłady towarzyskiej przeważały, a nade wszystko pragnienie podobania się kobiecie, którą pokochał, i zyskania dobrej w jej oczach opinii.

Zrobił tedy to, co mogło upewnić Janinę Porter o tym, że nic jej nie zagraża. Wyjął swój nóż myśliwski z pochwy i wręczając go rękojeścią naprzód ponownie wskazał jej wnętrze szałasu.

Janina Porter zrozumiała i przyjmując długi nóż weszła do środka i położyła się na miękkim posłaniu z ziół. Tarzan zaś rozciągnął się na ziemi przed wejściem.

Wschodzące następnego rana słońce zastało ich w takich pozycjach.

Janina Porter, obudziwszy się, nie od razu przypomniała sobie dziwne wydarzenia dnia poprzedniego i z zadziwieniem spoglądała na dziwaczne otoczenie — mały liściasty szałas, miękkie posłanie z ziół, nieznany widok roztaczający się z otworu u jej stóp.

Powoli wszystkie szczegóły odświeżyły się w jej umyśle. W sercu poczuła wielkie zadziwienie — potężną falę wdzięczności i zobowiązania, że chociaż znalazła się w tak strasznym niebezpieczeństwie, nie stało się jej nic złego.

Podeszła do wejścia szałasu, by spojrzeć, gdzie jest Tarzan. Nie było go tam, lecz nie doznała uczucia strachu, gdyż była pewna, że powróci.

Na trawie u wejścia do szałasu ujrzała odcisk jego postaci, gdzie leżał całą noc, stróżując jej. Miała świadomość faktu, że to jego obecność pozwoliła jej przespać noc spokojnie z uczuciem całkowitego bezpieczeństwa.

Kiedy on był blisko, któż mógł doznawać strachu? Czyż był na świecie drugi człowiek, w którego obecności mogła czuć się bardziej bezpieczną w tej dzikiej afrykańskiej dżungli? Nawet lwy i pantery nie były jej teraz straszne.

Ujrzała, jak gibka jego postać lekko zeskoczyła z pobliskiego drzewa. Kiedy spostrzegł, że jej oczy zwrócone były ku niemu, twarz jogo opromienił ten szczery i promienny uśmiech, którym pozyskał jej zaufanie dnia poprzedniego.

Gdy zbliżył się do niej, serce Janiny Porter zabiło szybko, a oczy jej rozpromieniały radością, jak nigdy w jej życiu przy zbliżaniu się kogokolwiek.

Oddalił się, by nazbierać owoców, nazbierane położył u wejścia do szałasu. Znowu zasiedli, by posilić się.

Janina Porter zaczęła myśleć, jakie mogą być jego plany. Czy zabierze ją z powrotem na pobrzeże, czy też zatrzyma ją tu? Niespodzianie dla siebie spostrzegła, że pytanie to nie sprawiało jej zakłopotania. Czyż było możliwe, żeby to było dla niej obojętne?

Zaczęła zdawać sobie sprawę również, że była zupełnie zadowolona, siedząc tu obok uśmiechającego się olbrzyma, spożywając wyborne owoce w leśnym raju, gdzieś daleko w odległych głębiach afrykańskiej puszczy — że była zadowolona i szczęśliwa.

Nie mogła tego zrozumieć. Rozsądek mówił, że powinna doznawać szarpiącej troski, być przytłoczona straszną obawą, przygnębiona okropnymi przeczuciami. W istocie serce jej było rozśpiewane i na twarzy miała uśmiech dla sympatyzującego człowieka siedzącego obok niej.

Kiedy skończyli swe śniadanie, Tarzan wszedł do szałasu i odnalazł swój nóż. Dziewczę całkowicie o nim zapomniało. Zrozumiała, że stało się to dlatego, że zapomniała o strachu, który kazał jej przyjąć ten nóż.

Dając jej znak, by szła za nim, Tarzan skierował się ku drzewom rosnącym na skraju polany i ujmując ją jedną ręką wzniósł się na gałęzie.

Dziewczę zrozumiało, że odniesie ją z powrotem do domu i nagle objęło ją uczucie osamotnienia i smutku, których nie mogła pojąć.

Godzinami posuwali się coraz dalej.

Tarzan nie spieszył się. Chciał doznawać jak najdłużej słodkiej rozkoszy tej podróży, w czasie której drogie ręce otaczały jego szyję i dlatego odsunął się daleko na południe od prostej drogi na pobrzeże.

Kilkakrotnie zatrzymywali się na krótki odpoczynek, którego Tarzan nie potrzebował, a w południe stanęli na godzinę nad brzegiem strumyka, gdzie ugasili swe pragnienie i posilili się.

Dopiero ku zachodowi słońca dotarli do polany. Tam Tarzan, skoczywszy na ziemię obok wielkiego drzewa, rozgarnął wysokie trawy puszczy i wskazał jej małą chatę.

Wzięła go za rękę, by go poprowadzić i powiedzieć ojcu, że oto ten człowiek ocalił ją od śmierci i losu gorszego niż śmierć, że opiekował się nią z taką troskliwością, z jaką mogłaby się nią zaopiekować chyba matka.

Lecz znowu bojaźliwość dzikiego człowieka wobec mieszkań ludzkich odezwała się w Tarzanie. Cofnął się, potrząsając głową.

Dziewczę podeszło ku niemu tuż blisko, patrząc na niego proszącymi oczyma. Nie mogła spokojnie myśleć o tym, że on powróci do strasznej puszczy sam.

On jednak wciąż potrząsał głową, a w końcu pociągnął ją lekko ku sobie i nachylił się, by ją ucałować, lecz wprzód popatrzał w jej oczy, aby się upewnić, czy podobało się to jej, czy też zechce go odepchnąć.

Jedną chwilę dziewczę zawahało się, zaraz jednak uświadomiło sobie prawdę. Zarzuciwszy mu ręce na szyję, przechyliła jego twarz ku swojej i ucałowała go — nie doznając wstydu.

— Kocham cię, kocham cię — wyszeptała.

Z daleka rozległ się odgłos wielu wystrzałów. Tarzan i Janina Porter podnieśli głowy.

Z chaty wychodził pan Philander i Esmeralda.

Z miejsca, gdzie Tarzan stał z dziewczęciem, nie mogli widzieć dwu okrętów, stojących na kotwicy w przystani.

Tarzan wskazał w kierunku, skąd słychać było wystrzały, dotknął ręką swej piersi i wskazał znowu. Zrozumiała, że chce się oddalić, a coś jej powiedziało, że oddala się, ponieważ sądzi, że jej znajomym zagraża niebezpieczeństwo.

Znów ucałował ją.

— Powracaj do mnie — rzekła cicho. — Oczekiwać cię będę — zawsze.

Znikł — i Janina Porter skierowała się przez polanę ku chacie. Pierwszy ujrzał ją pan Philander. Było już ciemno, a pan Philander miał bardzo krótki wzrok.

— Żywo, Esmeraldo — wykrzyknął. — Uciekajmy do chaty — oto nadchodzi lwica, litościwe nieba.

Esmeralda nie zatrzymała się, by sprawdzić, czy pan Philander widział dobrze. Jego okrzyk jej wystarczył. Już wbiegła do chaty, zatrzasnęła i zatarasowała drzwi, nim skończył wymawiać jej imię. Wyrazy: „litościwe nieba” w ustach pana Philandra wywołały spostrzeżenie tego, że Esmeralda w nadmiarze swego pośpiechu zamknęła go po tej stronie, z której zbliżała się lwica.

Zaczął gwałtownie uderzać w odrzwia.

— Esmeralda! Esmeralda! — krzyczał. — Wpuszczaj mnie. Mam być pożarty przez lwa.

Esmeraldzie zdawało się, że hałas u drzwi robiła lwica, usiłująca ją dogonić i według swego zwyczaju zemdlała.

Pan Philander rzucił poza siebie przerażone spojrzenie.

Okropność! Coś się zbliżało tuż blisko. Spróbował wdrapać się po ścianie i udało mu się uchwycić się niepewnie dachu.

Przez chwilę zawisł w górze jak kot na linie, lecz kawał strzechy się oberwał i pan Philander, poprzedzając go, spadł na dół, padając na grzbiet.

W chwili, kiedy padł na ziemię, przypomniał mu się pewien szczegół w historii naturalnej. Jeżeli kto udaje zmarłego, lwy i lwice dają mu pokój, zdawało się panu Philandrowi.

W tej myśli pan Philander pozostał bez ruchu tam, gdzie upadł, udając trupa. Ponieważ ręce jego i nogi wyciągnięte były sztywno ku górze, kiedy padał na grzbiet, pozycja jego, w jakiej udawał trupa, nie miała w sobie wcale powagi.

Janina Porter spoglądała na jego skoki z łagodnym zdziwieniem. W końcu roześmiała się — krótkim chichotem. Wystarczyło to jednak. Pan Philander potoczył się na bok i zaczął się przyglądać. W końcu rozpoznał ją.

— Janina! — wykrzyknął. —Janina Porter. Naprawdę! Podniósł się na nogi i pośpieszył do niej. Nie mógł uwierzyć, że to była ona, żywa.

— Na Boga! Skąd się wzięłaś? Gdzie byłaś? Jakim sposobem…

— Zmiłuj się, panie Philander — odrzekła. — Nie potrafię zapamiętać tylu pytań.

— Dobrze, już dobrze! — powiedział pan Philander. — Na litość boską, tak jestem uradowany i przejęty radością, widząc cię zdrową i bez szwanku, że doprawdy nie wiem, co mówię. Chodź spiesznie i opowiedz, co się z tobą działo.

Rozdział XXI
Tortury

W miarę tego, jak mały oddział marynarzy należących do wyprawy posuwał się z trudem naprzód przez gęstą puszczę, coraz wyraźniej stawała przed ich oczami beznadziejność. Tylko wielka boleść starca i przebijający z oczu młodego Anglika smutek nie pozwalał d’Arnotowi, który miał dobre serce, dać hasło do zawrócenia z powrotem.

Myślał on, że możliwym było znaleźć jej ciało lub resztki zwłok, sądził bowiem, że Janinę Porter pożarły drapieżne zwierzęta. Rozwinął swych ludzi w linię tyralierską od miejsca, gdzie znaleziono Esmeraldę, i w tym rozciągniętym szyku odbywali drogę przez splątane pręty i pnące się rośliny, oblewając się potem z utrudzenia.

Praca szła wolno. Do południa przeszli zaledwie kilka mil w głąb lądu. Zatrzymali się na krótki spoczynek, a gdy później zaczęli znowu iść dalej, odkryto bardzo wyraźną drożynę.

Była to ścieżka wydeptana przez słonie. D’Arnot po naradzeniu się z profesorem Porterem i Claytonem zadecydował posuwać się tą ścieżką.

Wiła się ona w puszczy w północno–wschodnim kierunku. Kolumna szła po ścieżce gęsiego.

Na przedzie szedł porucznik d’Arnot, posuwając się szybkim krokiem, gdyż droga była tu stosunkowo otwarta. Bezpośrednio za nim szedł profesor Porter, lecz ponieważ nie mógł dotrzymać kroku młodemu człowiekowi, porucznik d’Arnot wyprzedzał go na jakieś sto jardów. Nagle kilkunastu czarnych wojowników podniosło się z ziemi wokoło niego.

D’Arnot zdążył tylko wykrzyknąć sygnał ostrzegawczy, gdy czarni już go otoczyli, a zanim wyciągnął rewolwer, zakneblowali, związali i pociągnęli z sobą w puszczę.

Krzyk jego zaalarmował marynarzy, kilku poskoczyło naprzód na pomoc swemu oficerowi wzdłuż ścieżyny, pozostawiając w tyle profesora Portera.

Nie wiedzieli dobrze, co wywołało okrzyk porucznika, wiedzieli tylko, że porucznik wołał.

Przebiegli poza to miejsce, gdzie d’Arnot został pochwycony, a wtedy dzida, rzucona z dżungli, przeszyła jednego z żołnierzy i grad strzał spadł na nich.

Podniósłszy karabiny, marynarze zaczęli strzelać w krzaki, w kierunku, skąd nadleciały pociski.

Tymczasem nadbiegła reszta oddziału i wtedy rozległy się salwy jedna za drugą, wymierzone w ukrytego wroga. Odgłos tych to strzałów posłyszeli Janina Porter i Tarzan.

Porucznik Charpentier, dowodzący ariergardą kolumny, nadbiegł teraz i posłyszawszy o szczegółach zasadzki dał rozkaz ludziom następowania za nim i zaczął zagłębiać się w zarośla.

Niebawem starli się w ręcznej walce z pięćdziesięcioma mniej więcej czarnymi wojownikami ze wsi Mbongi. Strzały i kule latały gęsto. Dziwaczne noże afrykańskie i francuskie kolby starły się na chwilę w okrutnej walce, wkrótce jednak czarni uciekli, Francuzi zaś pozostali na miejscu i mogli policzyć swe straty.

Z dwudziestu padło zabitych czarnych, kilkunastu było rannych, a porucznik d’Arnot zaginął. Ciemności zapadły szybko, a położenie ich jeszcze się’ pogorszyło przez to, że teraz nie mogli nawet odszukać ścieżki słoniów, którą szli przedtem.

Pozostawało im tylko zaobozować na miejscu do świtania. Porucznik Charpentier dał rozkaz, by oczyszczono polanę, urządzono zasieki naokoło obozu.

Praca ta została ukończona już w ciemnościach, gdy żołnierze rozpalili wielkie ognisko pośrodku polany w celu oświecenia miejsca.

Kiedy zabezpieczono wszystko w miarę możności od napadu dzikich ludzi i zwierząt, porucznik Charpentier kazał rozstawić placówki naokoło obozowiska, a znużeni, przegłodzeni ludzie ułożyli się na ziemi do snu.

Jęki rannych, mieszające się z rykiem i wyciem drapieżnych bestii, które się zbiegły, posłyszawszy hałas i spostrzegłszy światło ogniska, przerywały wciąż sen znużonym ludziom. Byli zgłodniali i źli. Przeleżeli noc długą, pragnąc, by najprędzej rozwidniło się.

Czarni, którzy pochwycili porucznika d’Arnot, nie zatrzymali się, aby wziąć udział w bitwie, jaka później nastąpiła. Odciągnęli swego jeńca przez dżunglę z miejsca walki i przedostali się na ścieżynę, obchodząc miejsce, gdzie ich towarzysze walczyli.

Porwali go z sobą. Odgłosy bitwy słabły coraz bardziej w miarę tego, jak oddalali się od walczących. W końcu przed oczami porucznika d’Arnot ukazała się nagle obszerna polana, na której brzegu stały strzechy opalisadowanej wioski.

Zapadł już zmrok, lecz wartownicy u wrót spostrzegli zbliżających się i jeńca, zanim jeszcze ci dotarli do bram.

Rozległy się wołania wewnątrz palisady. Tłum kobiet i dzieci wyległ na ich spotkanie.

Teraz francuski oficer przeszedł przez najokrutniejsze wydarzenie, jakie człowieka może spotkać w życiu — nastąpiło spotkanie białego jeńca przez wioskę afrykańskich ludożerców.

Dzikie bestialstwo tych okropnych ludzi wzmogło się jeszcze wskutek dojmujących wspomnień okropnych czynów barbarzyńskich, jakich doznali oni i ich czarni bracia z rąk białych oficerów tego arcyobłudnika Leopolda II, króla Belgii. Niegodziwe traktowanie, jakiego doznawali, zmusiło właśnie do ucieczki z Wolnego Państwa Kongo niewielkie resztki pozostałe z potężnego niegdyś plemienia.

Rzucili się na porucznika d’Arnot z zębami i pazurami, bili go kijami, rzucali w niego kamienie, szarpali paznokciami. Zdarto z niego resztki ubrania, nielitościwe razy spadały na obnażone, drgające ciało. Lecz Francuz nie wydał ani jednego okrzyku bólu. Zanosił cichą modlitwę do swego Stwórcy, aby skrócił jego męczarnie.

Śmierć, o którą się modlił, nie miała przyjść tak łatwo. Wojownicy wkrótce odpędzili kobiety od jeńca. Miał zachować życie, by stać się ofiarą innej — męskiej zabawy. Gdy pierwsza fala wściekłości minęła, ograniczyli się do krzyków szyderczych, obraźliwych, do plucia na jego ciało.

Byli już w środku wioski. Tu przywiązano mocno porucznika d’Arnot do wielkiego słupa, spod którego żaden człowiek żywy nie odchodził.

Kilka kobiet pobiegło do chat, aby przynieść garnki i wodę, inne roznieciły szereg ognisk, przy których miała się gotować część mięsa przeznaczonego na natychmiastową ucztę, reszta miała być pocięta w kawały i wysuszona na zapas, gdyż oczekiwano, że inni wojownicy przyprowadzą jeszcze wielu innych jeńców.

Rozpoczęcie ostatecznej rozprawy opóźniono w oczekiwaniu powrotu innych wojowników, którzy wdali się w potyczkę z białymi ludźmi. Było już późno, kiedy wszyscy powrócili i rozpoczął się taniec śmierci wokoło skazanego na śmierć oficera.

Na wpół omdlały z bólu i wyczerpania d’Arnot spoglądał spod półprzymkniętych powiek na to, co wydawało się dziełem ludzi opętanych lub okropną nocną zmorą senną, z której powinien by się przebudzić co prędzej.

Migały mu przed oczyma bestialskie twarze, umalowane w różne barwy — wielkie usta i mięsiste zwisające wargi — żółte zęby, ostro spiłowane — ruchliwe demoniczne oczy — błyszczące nagie ciała — okrutne dzidy. Niemożliwe, żeby takie istoty istniały rzeczywiście na świecie — musi to być wszystko sennym widziadłem.

Dzikie wirujące ciała zataczały coraz bliżej kręgi. Oto jedna dzida wysunęła się i dotknęła jego ramienia. Ostry ból i wytryskująca gorąca krew przekonały go o okropnej rzeczywistości, w jakiej się znajdował bez jakiejkolwiek nadziei na ocalenie.

Oto inna, nowa dzida, i znów inna — dotknęły go. Zamknął oczy i zacisnął zęby — nie posłyszą jego krzyku.

Był żołnierzem Francji. Pokaże tym bestiom, jak umiera oficer i człowiek.

Tarzanowi nie potrzeba było tłumacza, aby zrozumieć historię posłyszanych odległych strzałów. Czując jeszcze na wargach ciepłe pocałunki Janiny Porter, przesuwał się puszczą po drzewach z szybkością trudną do wiary, wprost do wioski Mbongi.

Nie tracił czasu na sprawdzanie miejsca, gdzie była potyczka, wywnioskował, że trwać będzie tylko krótko. Tym, co zginą, nie może dać pomocy; tym, co zdołają zbiec, nie będzie ona potrzebna. Spieszył do tych, którzy nie byli ani zabici, ani nie zbiegli. Wiedział zaś, że tych znajdzie około wielkiego słupa pośrodku wioski Mbongi.

Nieraz już widział Tarzan oddziały czarnych powracające z jeńcami z północnych wycieczek. Zawsze następowały takie same widowiska naokoło posępnego słupa przy jaskrawym blasku licznych ogni.

Wiedział również, że rzadko tylko odkładali na później wykonanie tortur nad schwytanymi. Nie był pewny, czy zdąży na czas, aby spełnić coś więcej niż zemstę.

Dotychczas Tarzan ze względną obojętnością zachowywał się wobec dokonywanych orgii. Wtrącał się do tych spraw tylko czasami dla przyjemności dokuczenia czarnym, lecz dotychczas były to zawsze ofiary należące do rasy czarnej.

Dziś miało się stać co innego. Biali ludzie, ludzie tejże co on rasy, może już dogorywali w męczarniach w tej posępnej twierdzy w puszczy.

Spieszył się. Zapadła noc. Przesuwał się wysoko wzdłuż płaskowzgórza, gdy wspaniały podzwrotnikowy księżyc oświecał zawrotne drogi wśród łagodnie falujących gałęzi na wierzchołkach drzew.

Oto dostrzegł odbicie ognia z oddali. Widać je było po prawej ręce od jego drogi. Światło to musiało pochodzić z ognia roznieconego przez dwu panów, zanim zostali napadnięci — o obecności białych marynarzy Tarzan nic nie wiedział.

Tarzan tak dobrze zdawał sobie sprawę z tego, co mogło się przytrafić w puszczy, że nie zmienił kierunku swej drogi, by zbliżyć się do spodziewanego ognia, lecz wyminął światło w odległości pół mili. Ogień odbijał się z obozowiska francuskiej wyprawy.

W kilka chwil później Tarzan znalazł się już na drzewach otaczających wioskę Mbongi. Wydało mu się, że nie przybywa za późno! A może? Nie był pewny. Ujrzał nieruchomą postać pod słupem, lecz czarni wojownicy jeszcze ją kłuli dzidami.

Tarzan znał ich obyczaje. Cios śmiertelny jeszcze nie został zadany. Mógł prawie co do minuty określić, jak daleko posunął się taniec śmierci.

Za chwilę nóż Mbongi odetnie ucho ofiary — będzie to sygnałem dla początku końca i już wkrótce później pozostanie tylko skurczona masa okaleczonego ciała.

Tkwić w nim jeszcze będzie iskra życia, lecz śmierć będzie już jedyną łaską, jaką pożądać by można.

Słup stał o czterdzieści stóp od najbliższego drzewa. Tarzan zwinął swą linę. Teraz ponad diabelskimi krzykami tańczących demonów rozległ się nagle potężny wojowniczy okrzyk człowieka–małpy.

Tańczący zatrzymali się, jakby skamienieli.

Lina zawisła, wydając śpiewny wizg ponad głowami czarnych. Była dla oczu zupełnie niewidoczna przy błyskotliwym świetle ognisk obozowych.

D’Arnot otworzył oczy. Potężna czarna postać stojąca tuż przed nim upadła w tył, jak gdyby podcięta niewidoczną ręką.

Dał się słyszeć krzyk, a ciało, opierając się i zataczając z bólu na bok, zaczęło szybko sunąć ku ciemnym zaroślom pod drzewami.

Czarni z wyłupionymi z przerażenia oczyma patrzyli, jak gdyby byli zaczarowani.

Gdy ciało znalazło się pod drzewami, podniosło się wprost w górę i zniknęło w gęstych liściach. Wtedy przerażeni Murzyni, wyjąc z przerażenia, rzucili się cwałem, oszaleli, ku wrotom wioski.

D’Arnot pozostał sam.

Był on odważnym człowiekiem, lecz kiedy ten niesłychany krzyk rozległ się w powietrzu, poczuł mrowie przebiegające po całej swej skórze.

Kiedy wijące się ciało Murzyna podniosło się w górę, jak gdyby unoszone nieziemską potęgą w gąszcz liści leśnych, d’Arnot poczuł mróz w kościach, jak gdyby śmierć powstała z ciemnego grobu dotknęła go swym chłodnym, ścinającym krew w żyłach palcem.

Spoglądał na miejsce, gdzie trup znikł na drzewie, i posłyszał stamtąd poruszenie się.

Gałęzie zakołysały się jak gdyby pod ciężarem ciała ludzkiego — nastąpił łomot i trup czarnego rozbił się o ziemię, aby już więcej nie powstać z miejsca, gdzie upadł.

Zaraz potem ukazała się postać białego człowieka, lecz ten zeskoczył na ziemię w postawie stojącej.

Dobrze zbudowany młody olbrzym wynurzył się z ciemności na światło ognisk i zaczął się zbliżać.

Co to mogło znaczyć? Kto by to mógł być? Zapewne nowa jakaś istota zadająca męczarnie i śmierć.

D’Arnot oczekiwał. Oczy jego spoczęły na twarzy zbliżającego się mężczyzny. A oczy te, szczere, jasne, jakie ujrzał, nie odwróciły się pod jego upartym spojrzeniem.

W poruczniku zrodziła się wiara. Nie miał jeszcze nadziei, lecz czuł, że ta twarz nie może być maską okrutnego serca.

Nie mówiąc słowa, Tarzan poprzecinał więzy Francuza. Osłabiony cierpieniem i utratą krwi d’Arnot upadłby, lecz pochwyciły go silne ramiona.

Poczuł, że ktoś podniósł go z ziemi, potem miał wrażenie unoszenia się w powietrze i stracił przytomność.

Rozdział XXII
Wyprawa

Przy brzasku dnia, następnego ranka, obozowisko Francuzów w głębi puszczy przedstawiało smutny widok. Członkowie wyprawy utracili wiarę w pomyślny skutek swych poszukiwań.

Skoro tylko można było rozpoznać okolicę, gdzie się znajdowali, porucznik Charpentier rozesłał drobne oddziałki, po trzech ludzi w rozmaitych kierunkach, aby odnaleźć drogę, i w dziesięć minut odnaleziono ścieżynę. Wyprawa zawróciła z powrotem na wybrzeże.

Posuwali się wolno, z trudem. Nieśli ciała sześciu towarzyszy, gdyż dwaj jeszcze zmarli w nocy, a wielu z rannych potrzebowało pomocy, ażeby mogli iść nawet wolnym krokiem.

Charpentier zadecydował, by powrócić do obozu po posiłki i ze zwiększonymi siłami popróbować wyśledzić czarnych i odbić d’Arnota.

Późną już porą po południu znużeni ludzie dotarli do polany na pobrzeżu. Dwu z nich powrót przyniósł tak wielką radość, że w jednej chwili zapomnieli o wszystkich cierpieniach i smutkach.

Kiedy mały oddział wynurzył się z puszczy, pierwszą osobą, jaką profesor Porter i Cecyl Clayton ujrzeli, była Janina Porter, stojąca przed drzwiami chaty.

Z okrzykiem radości i ulgi wybiegła na ich spotkanie i zarzuciwszy ręce na szyję ojca wybuchła płaczem, po raz pierwszy od czasu, jak porzuceni zostali na tym okropnym, pełnym przygód brzegu.

Profesor Porter robił wysiłki, aby opanować swe wzruszenie, lecz naprężenie nerwów było zbyt silne dla jego osłabionego organizmu i w końcu, ukrywając swą twarz na ramieniu córki, rozpłakał się jak dziecko.

Janina Porter poprowadziła go do chaty. Francuzi zaś udali się na wybrzeże, skąd nadbiegało wielu ich towarzyszy na spotkanie.

Clayton, chcąc pozostawić ojca z córką samych, przyłączył się do marynarzy i pozostał tam, rozmawiając z oficerami, aż nie odbiła od brzegu łódź wysłana na krążownik. Porucznik Charpentier musiał odesłać raport komendantowi o niepomyślnym wyniku wyprawy.

Potem Clayton zawrócił z powrotem, idąc powoli ku chacie. Serce jego przepełniała radość. Kobieta, którą kochał, była ocalona.

Szukał odpowiedzi na pytanie, jakim cudem to się stało. Zdawało się rzeczą niepodobną do wiary, aby miał ją kiedykolwiek oglądać przy życiu.

Gdy zbliżył się do chaty, wychodziła z niej właśnie Janina Porter. Spostrzegłszy go, pospieszyła ku niemu.

— Janino! — zawołał. — Bóg okazał nam miłosierdzie, zaiste. Opowiedz, jak uniknęłaś niebezpieczeństw — w jaki sposób Opatrzność ocaliła cię — nam.

Nigdy dotychczas nie nazywał jej po imieniu. Dwie doby temu to odezwanie się Claytona zrobiłoby jej wielką przyjemność — obecnie napełniło ją przestrachem.

— Panie Clayton —.odrzekła ze spokojem, wyciągając ku niemu rękę — pozwoli pan, że mu podziękuję za rycerską opiekę, okazaną memu ojcu. Mówił mi, jak szlachetnym i pełnym poświęcenia był pan. Czy będziemy mogli kiedy odwdzięczyć się panu?

Clayton spostrzegł, że nie odpowiedziała mu tym samym zwrotem zażyłej znajomości, lecz nie dotknęło go to nazbyt. Przeniosła tyle utrapień. Nie była to pora, pomyślał, by podkreślać swą miłość.

— Już otrzymałem zapłatę — odrzekł. — Że widzę was oboje, panią i profesora, razem z sobą i wolnych od niebezpieczeństwa. Nie mógłbym już więcej znieść jego wielkiego bólu, znoszonego ze spokojem bez skargi.

— Doświadczyłem rzeczy najsmutniejszej w mym życiu, panno Porter. A przy tym miałem i osobisty smutek, największy, jakiego kiedykolwiek doznałem. Lecz widok ojca pani był tak przygnębiający, wywołujący litość. Przekonałem się, że niczyja miłość, nawet miłość mężczyzny do kobiety, nie może być tak głęboka, straszna i pełna poświęcenia jak miłość ojca do swej córki.

Dziewczę schyliło głowę. Miała pytanie, które chciała zadać; lecz wydawało się jej to prawie świętokradztwem wobec miłości tych dwu ludzi i tych strasznych cierpień, przez jakie przeszli, gdy ona w tym czasie siedziała rozradowana z uśmiechem na ustach obok cudownej leśnej istoty, zajadając wyborne owoce i spoglądając oczami pełnymi miłości w oczy, które jej również miłością odpowiadały.

Lecz miłość jest dziwnym panem, a ludzka natura jest jeszcze dziwniejszą, zadała więc niepokojące ją pytanie, chociaż nie była na tyle przewrotna, aby starała się usprawiedliwić wobec własnego sumienia. Poczuła, że pogardza sama sobą, tym niemniej jednak pytanie swe zadała.

— Gdzie jest leśny człowiek, który się udał, by was ocalić? Dlaczego nie powrócił z wami?

— Nie rozumiem pani — odpowiedział Clayton. — Kogo pani ma na myśli?

— Tego, kto ocalił nas wszystkich po kolei — kto ocalił mnie od goryla.

— Ach — zawołał Clayton zdziwiony. — To on panią ocalił? Nie powiedziała mi pani przecież dotychczas nic o swych przygodach. Niech pani opowie, proszę.

— Ale co się stało z leśnym człowiekiem? — nastawała. — Czy pan go nie widział? Kiedy posłyszeliśmy wystrzały w puszczy, rozlegające się słabo i z oddali, opuścił mnie. Właśnie przybyliśmy na polanę, pospieszył on w kierunku bitwy. Wiem, że ruszył wam na pomoc.

Słowa jej brzmiały jak prośba, jak obrona — zachowanie zdradzało wielkie wzruszenie, które starała się opanować. Clayton nie mógł tego nie zauważyć i zaczął doznawać nieokreślonego uczucia zadziwienia, dlaczego była tak wzruszona, tak rozpytywała się o dziwną leśną istotę. Nie domyślał się prawdy, bo skądże by mógł o tym wiedzieć?

Jednakże jakieś uczucie obawy przed zagrażającym mu nieszczęściem zakradło mu się w duszę, a w piersi jego, chociaż o tym nie wiedział, zapadło pierwsze ziarno zazdrości i podejrzenia względem człowieka–małpy, któremu zawdzięczał życie.

— Nie widzieliśmy go — odrzekł ze spokojem. — Nie przyłączył się do nas. — Później zaś, po chwili namysłu, dodał: — Być może przyłączył się do swego własnego plemienia, do tych ludzi, którzy nas napadli. — Nie wiedział, dlaczego wyrzekł te słowa, ponieważ nie miał takiego przekonania, lecz miłość jest dziwnym panem.

Dziewczę popatrzyło na niego przez chwilę szeroko otwartymi oczyma.

— Nie! — zawołała poruszona — zbyt poruszona, pomyślał Clayton. — Nie może być. To byli Murzyni, a on jest białym człowiekiem, a przy tym jest dżentelmenem.

Clayton spojrzał zdziwiony. Mały zielonooki diabełek szydził z niego.

— Jest on dziwnym, na wpół dzikim mieszkańcem puszczy, panno Porter. Nie wiemy nic o nim. Nie mówi ani nie rozumie po angielsku, ani nie zna żadnego innego europejskiego języka. Ozdoby jego i broń są takie, jakie noszą dzicy z brzegów zachodniej Afryki.

Clayton unosił się.

— Nie ma tu w promieniu setek mil żadnych innych ludzi prócz dzikich, panno Porter. Musiał on należeć do któregoś z plemion, które nas napadły, albo do jakiego innego, równie mało cywilizowanego — może sam jest ludożercą.

Janina Porter pobladła.

— Ja w to nie uwierzę — odezwała się cicho. — To nieprawda. Zobaczy pan — rzekła, zwracając się do Claytona — że on powróci, że da dowody, że pan sądzi go niesłusznie. Nie zna go pan tak, jak ja go znam. Powtarzam panu, że on jest dżentelmenem.

Clayton był szlachetnym i rycerskim, lecz pewna nuta w wygłoszonej przez Janinę Porter obronie leśnego człowieka obudziła w nim nierozumującą zazdrość, pod której wpływem zapomniał o wszystkim, co zawdzięczali temu dzikiemu człowiekowi, i odpowiedział z odgłosem szyderstwa.

— Być może pani ma rację, panno Porter, lecz nie zdaje mi się, abyśmy potrzebowali się niepokoić o tego naszego znajomego, jadającego padlinę. Prawdopodobnie jest on na wpół rozwiniętym wyrzutkiem, który zapomni o nas prędzej i bardziej całkowicie niż my o nim. Jest on tylko dzikim zwierzęciem puszczy, panno Porter.

Dziewczę nie odpowiedziało. Poczuła jednak, że serce w niej zamarło. Gniew i nienawiść ku ludziom, których kochamy, budzą naszą energię, lecz pogarda i litość zawstydzają nas i odbierają nam chęć do mówienia.

Wiedziała, że Clayton mówił to, co myślał. Po raz pierwszy zaczęła analizować podstawę, na jakiej opierała się jej nowa miłość i poddała przedmiot swej miłości krytycznej myśli.

Wolno zawróciła i odeszła do chaty. Wyobraźnia jej próbowała wystawić sobie swe leśne bóstwo obok siebie w salonie statku oceanicznego. Jadł on rękoma, rozszarpując pokarmy jak drapieżne zwierzę i obcierał swe powalane, zatłuszczone palce o swą skórę. Dreszcz przebiegł jej ciało.

Ujrzała go, gdy przedstawiała go swym znajomym — nieokrzesanego, bez nauki — gbura. Dziewczę żachnęło się.

Weszła do swego pokoju, siadła na krawędzi swego łóżka z roślin i skryła twarz, i ręka jej spocząwszy na falującej piersi uczuła pod bluzką medalion.

Wyjęła go i położyła na dłoni na chwilę, spoglądając nań oczami, które zaszły łzami Potem podniosła medalion do ust i pokrywszy go pocałunkami ukryła swą twarz w miękkiej trawie, szlochając.

— Zwierzę? — wyszeptała. — Niech co chce będzie, ja jestem twoja.

Nie widziała się więcej z Claytonem dnia tego. Esmeralda przyniosła jej wieczerzę do jej pokoju, a ona kazała powiedzieć ojcu, że czuje się niezdrowa po doznanych przygodach.

Dnia następnego Clayton wyruszył wczesnym rankiem z ekspedycją, wysłaną na poszukiwanie porucznika d’Arnot. Teraz w wyprawie brało udział dwustu żołnierzy, dziesięciu oficerów, dwu chirurgów. Zapasów wzięto na tydzień.

Zabrano z sobą posłanie i hamaki dla przenoszenia rannych i chorych.

Ludzie wybrali się z postanowieniem wywarcia zemsty — była to ekspedycja karna. Doszli do miejsca, gdzie zaszła utarczka w czasie pierwszej wyprawy zaraz po południu, gdyż szli teraz znaną drogą i nie tracili czasu na wyszukiwanie.

Z tego miejsca ścieżyna, wydeptana przez słonie, prowadziła wprost do wioski Mbongi. Już o drugiej godzinie głowa kolumny stanęła na brzegu polany.

Porucznik Charpentier, który dowodził wyprawą, wysłał natychmiast część swych sił przez dżunglę na drugą stronę wioski. Inny oddział został wysłany przed bramę wioskową, sam zaś on pozostał z resztą oddziału na południowej stronie polany.

Było umówione, że ta grupa, która miała zająć pozycję od północy i która mogła dostać się na swe miejsce ostatnia, rozpocznie atak. Dana przez nich początkowa salwa karabinowa miała być sygnałem dla koncentrycznego natarcia ze wszystkich stron, by zdobyć wioskę szturmem od razu.

Przez pół godziny oddział porucznika Charpentiera przeleżał w gąszczu puszczy, oczekując umówionego sygnału. Czas ten wydał się im długim jak godziny całe. Widzieli ludność wioski na polach, inni wychodzili i wracali przez wrota wioski.

W końcu rozległ się sygnał — odgłos gęstych strzałów karabinowych. Zaraz też posłyszano odpowiednie salwy z zachodniej i południowej strony puszczy.

Czarni na polach porzucili swe narzędzia i w szalonym pędzie starali się dobiec wewnątrz ogrodzenia. Francuskie kule kosiły ich w biegu, a francuscy marynarze przeskakiwali przez rozciągnięte na ziemi trupy, dążąc wprost do wrót wioski.

Tak nagłym i niespodziewanym był napad, że biali dotarli do wrót wprzód, nim przerażeni czarni zdołali je zabarykadować. W jednej chwili ulica wioski zapełniła się uzbrojonymi ludźmi, walczącymi, jak kto mógł, w bezładnej plątaninie.

Przez krótką chwilę czarni trzymali się u wejścia do wioski, lecz rewolwery, karabiny i szable Francuzów położyły trupem czarnych włóczników i raziły czarnych łuczników, zanim zdołali wystrzelić swe na wpół naciągnięte strzały.

Wkrótce bitwa zamieniła się w paniczną ucieczkę, a później w straszną rzeźnię, ponieważ francuscy marynarze dostrzegli na wielu z czarnych wojowników, których mieli przed sobą, porozrywane kawałki uniformu d’Arnota.

Darowali życie dzieciom i tym z kobiet, których nie byli zmuszeni zabić we własnej obronie. Rozprawa skończyła się wtedy dopiero, kiedy nie pozostał przy życiu ani jeden wojownik z wioski Mbongi, mogący stawić im opór. Byli zdyszani, strudzeni, ociekający krwią.

Starannie przeszukiwali każdą chatę i każdy kąt wioski, lecz nie mogli odnaleźć śladu porucznika d’Arnot. Zapytywali o niego jeńców na migi, a w końcu udało się jednemu z marynarzy, który służył we francuskim Kongo, rozmówić się z mieszkańcami wioski w mieszanym języku, którym porozumiewają się biali z najbardziej barbarzyńskimi plemionami pobrzeża Afryki, lecz i przez niego nie dowiedziano się nic pewnego o tym, co się stało z porucznikiem d’Arnot.

Na pytania dotyczące porucznika otrzymywali jedynie odpowiedzi wyrażające podnieconymi gestami i słowami wielki strach. W rezultacie doszli do przekonania, że wszystko to było dowodem, że ci barbarzyńcy zamordowali przed dwoma dniami porucznika i pożarli jego ciało.

W końcu utracili wszelką nadzieję odnalezienia czegokolwiek i zaczęli robić przygotowania, by zanocować w wiosce. Jeńców zapakowano do trzech chat, przy których ustawiono straże. Rozstawiono placówki przy zapartych wrotach. Zapanowała ostatecznie w wiosce cisza snu, przerywana zawodzeniem tubylczych kobiet opłakujących zabitych.

Następnego ranka wyruszyli w drogę powrotną. Początkowo mieli zamiar podpalić wioskę, lecz myśl tę porzucono i pozostawiono jeńców, płaczących i rozpaczających, lecz mających dach nad głowa i ogrodzenie, broniące ich od zwierząt drapieżnych dżungli.

Powoli powracali tą samą drogą, którą przybyli dnia poprzedniego. Dziesięć obciążonych hamaków wstrzymywało ich kroki. W ośmiu niesiono ciężko rannych, a w dwu zabitych żołnierzy.

Clayton i porucznik Charpentier byli w tylnej straży. Anglik zachowywał milczenie z szacunku dla cudzego smutku, gdyż d’Arnot i Charpentier od dzieciństwa byli nierozłączonymi przyjaciółmi.

Clayton rozumiał, że dla Francuza poniesiona strata była tym boleśniejsza, że poświęcenie d’Arnota było próżne, gdyż Janina Porter została ocalona jeszcze przedtem, zanim wpadł w ręce czarnych, że prócz tego posługa, przy której spełnieniu utracił życie, nie wypływała z jego obowiązków i dokonana została dla ludzi obcych, innej narodowości. Gdy przemówił o tym do porucznika Charpentiera, ten potrząsnął głową i rzekł:

— Nie, panie, d’Arnot wybrał sobie taką śmierć. Boleję tylko nad tym, że nie mogłem oddać swego życia w jego obronie lub zginąć wraz z nim. Chciałbym, żeby pan znał go lepiej. Był to godny oficer i człowiek jakich mało, zasługiwał on prawdziwie na wszelkie pochwały.

— Nie zginął on na próżno, gdyż śmierć jego w obronie obcej Amerykanki natchnie nas odwagą do spotkania przeznaczonej nam śmierci, cokolwiek nam wypadnie.

Clayton nie dał odpowiedzi, lecz poczuł szacunek dla Francuza, który zachował odtąd na zawsze.

Było już późno, kiedy dotarli do chaty na pobrzeżu. Pojedynczy wystrzał dany przy wynurzaniu się z puszczy oznajmił pozostałym w obozowisku i załodze okrętu, że wyprawa przybyła za późno — umówiono się bowiem, że kiedy się zbliżą na milę lub dwie, jeden wystrzał miał oznaczać niepowodzenie, trzy miały być znakiem pomyślnego rezultatu, a dwa — że nie znaleźli śladów ani porucznika, ani czarnych, którzy go pochwycili.

Z powagą i smutkiem spotkano powracającą wyprawę. Niewiele wymieniono słów, kiedy rannych i ciała zabitych starannie ładowano do łodzi, by je w milczeniu odwieźć na krążownik.

Clayton wyczerpany z sił po pięciu dniach nużących marszów po puszczy i strudzony dwoma bitwami z czarnymi, skierował się do chaty, aby posilić się i znaleźć względny wypoczynek na łożu z traw po dwu nocach spędzonych w dżungli.

U drzwi chaty spotkał Janinę Porter.

— Co się stało z biednym porucznikiem? — zapytała. — Czy żadnych śladów nie było?

— Przybyliśmy za późno, panno Porter — odpowiedział ze smutkiem.

— Opowiedz mi pan, proszę. Co się stało?

— Nie mogę, panno Porter, to są rzeczy zbyt okropne.

— Czy sądzisz pan, że go umęczyli? — szepnęła.

— Nie wiem, co z nim robili, nim mu śmierć zadali — odpowiedział, wymawiając z naciskiem ostatnie wyrazy, przy czym twarz jego wyrażała znużenie i ból.

— Zanim śmierć mu zadali! Co pan chcesz przez to powiedzieć. Przecież nie byli to… Przecież nie byli to…

Przypomniała sobie, co Clayton przedtem powiedział o prawdopodobnym pokrewieństwie leśnego człowieka z tym plemieniem i nie mogła wymówić okropnego wyrazu.

— Tak, panno Porter, niestety byli to ludożercy — odrzekł prawie z goryczą, gdyż i jemu przyszła teraz nagle myśl o leśnym człowieku, i dziwne, nie wytłumaczone uczucie zazdrości, którą poczuł dwa dni temu, znów go opanowało.

I z nagłym wybuchem gwałtowności, tak nienaturalnej u niego, jak względy na uprzejmą grzeczność są nienaturalne u małpy, rzucił słowa:

— Kiedy pani leśne bóstwo opuściło panią, zapewne śpieszyło się na ucztę.

Zaledwie te słowa wypowiedział, żałował, że je wyrzekł, chociaż nie domyślał się wcale, jak boleśnie zranił dziewczę. Pożałował swych słów z powodu bezpodstawnej nieuczciwości, jaka w nich tkwiła, względem człowieka, który ocalił wszystkim im po kolei życie, i nikomu z nich nie wyrządził najmniejszej krzywdy.

Dziewczę wyprostowało się.

— Jedną tylko znam odpowiednią odpowiedź na to, coś pan powiedział, panie Clayton — wyrzekła z lodowatym chłodem — i żałuję, że nie jestem mężczyzną, żebym mogła ją panu wyrazić. — Odwróciła się szybko i weszła do chaty.

Clayton był Anglikiem, dziewczyna przeto już zniknęła mu sprzed oczu, zanim zorientował się, jaka odpowiedź dostałby od mężczyzny.

— Na honor — rzekł z żalem — nazwała mnie oszczercą. I wydaje mi się, że zupełnie na to zasłużyłem — dodał po pewnym namyśle. — Claytonie kochany, wiem że jesteś udręczony i wyprowadzony z równowagi, lecz to nie jest dostateczną racją, abyś miał narażać swój honor w sposób niemądry. Należy się przespać.

Przed udaniem się jednak na wypoczynek zastukał ostrożnie do Janiny Porter na przeciwległą stronę żaglowego przepierzenia, pragnął bowiem usprawiedliwić się, lecz nie otrzymał żadnej odpowiedzi. Napisał więc kilka słów na kawałku papieru i przesunął go pod przepierzeniem.

Janina Porter spostrzegła kartkę i początkowo nie zwracała nań uwagi, gdyż była zła, czuła się dotkniętą i zasmuconą — lecz będąc kobietą w końcu podniosła ją i przeczytała.

„Droga panno Porter — nie miałem racji na robienie takich przypuszczeń, jakie Pani posłyszała. Jedynym usprawiedliwieniem niech będzie to, że nerwy odmawiają mi posłuszeństwa, co nie jest właściwie żadnym usprawiedliwieniem.

Proszę spróbować zapomnieć o tym, co powiedziałem. Bardzo mi przykro. Za nic w świecie nie chciałbym dotknąć pani. Powiedz, że mi przebaczasz.

W. Cecyl Clayton”.

— Bez kwestii jest to jego myślą, gdyż w innym razie nie wypowiedziałby tego — rozumowało dziewczę — lecz to nie może być prawdą, ach, ja wiem, że to jest nieprawdą!

Jedno zdanie w liście przestraszyło ją: — Za nic w świecie nie chciałbym dotknąć pani.

Jeszcze przed tygodniem takie zdanie sprawiłoby jej wielką przyjemność, obecnie czuła się przygnębioną.

Żałowała, że poznała Claytona. Czy żałowała, że spotkała leśnego bożka — nie, była z tego rada. A znalazła jeszcze inną kartę w trawie przed chatą dnia następnego po powrocie z puszczy. Było to wyznanie miłości, podpisane Tarzan z małp.

Kto mógł być tym nowym wielbicielem? Jeżeli był to jeszcze jeden nowy mieszkaniec tego okropnego lasu, co może on zrobić, aby o nią się starać?

— Esmeralda! Obudź się — zawołała.

— Drażnisz mnie bardzo, śpiąc spokojnie, gdy wiesz doskonale, że wszystko tak pełne jest smutku.

— Co nowego — wykrzyknęła Esmeralda, zrywając się na posłaniu. Co tam jest? Nosorożec? Gdzie jest, panienko?

— Głupstwa mówisz, Esmeraldo, nie ma nic. Śpij dalej. Niemądrze robisz śpiąc, a nieskończenie gorzej mówisz, gdy się przebudzisz.

— Ja jestem miód, lecz co ci to, kochanie moje? Dziś nie czujesz się dobrze.

— Ach, Esmeraldo, szkaradnie się czuję dziś — rzekło dziewczę. — Nie zwracaj na mnie uwagi — droga.

— Wszyscy niech idą spać. Nerwy rozstrojone. Już te nosorożce i dziwne istoty, o których mówił pan Philander — Boże, nie dziwota, że wszyscy są rozdrażnieni.

Janina Porter przeszła się po pokoiku, ucałowała w policzki starą Esmeraldę i życzyła jej dobrej nocy.

Rozdział XXIII
Bratni ludzie

Kiedy d’Arnot odzyskał przytomność, zauważył, że leży na łożu z miękkich roślin i traw w szałasie zbudowanym z gałęzi w kształcie litery „A”.

U nóg jego otwierał się widok na zieloną murawę, a dalej w pewnej odległości wznosiła się gęsta ściana lasu.

Był bardzo wycieńczony, zbolały i słaby, a kiedy odzyskał całkowitą przytomność, poczuł ostry ból licznych okrutnych ran i ból w kościach i muskułach od okropnego bicia, przez jakie przeszedł.

Nawet odwrócenie głowy sprawiało mu taki dojmujący ból, że leżał bez ruchu z zamkniętymi oczami czas dłuższy.

Usiłował skleić w całość szczegóły swych przygód, poprzedzających utratę przytomności, i starał się zrozumieć swą obecną sytuację — nie wiedział, czy znajduje się w rękach wrogich przy przyjaznych.

W końcu przypomniał sobie całą okropną scenę pod słupem i ostatecznie odnalazł pamięć i tej dziwnej postaci białego człowieka, w którego ramionach wpadł w omdlenie.

Pomyślał o tym, co go teraz czeka. Nie słyszał ani nie mógł dostrzec żadnych oznak życia wokoło siebie.

Nieustanny szum dżungli — kołysanie się milionów liści — brzęczenie owadów — odgłosy ptaków i małp zlewały się w dziwnie kojący poszum, jak gdyby on leżał gdzieś w oddaleniu, daleko od miliardów żyjących istot, których dźwięki dochodziły go tylko jako przytłumione echo.

W końcu zapadł w spokojny sen i nie przebudził się aż po południu.

Powtórnie doświadczył dziwnego uczucia kompletnego oszołomienia, jak za pierwszym przebudzeniem się, lecz wkrótce przypomniał sobie ostatnie chwile i spoglądając przez otwór, spostrzegł postać człowieka przykucniętego u szałasu.

Szerokie muskularne plecy zwrócone były ku niemu, plecy te jednak, chociaż były spalone na słońcu, należały do białego człowieka, dzięki Bogu.

Francuz odezwał się cichym głosem. Człowiek obrócił się i wstawszy podszedł ku niemu. Twarz jego była piękna — najpiękniejsza, jaką kiedykolwiek widział, pomyślał d’Arnot.

Schyliwszy się, wpełznął do szałasu i zatrzymawszy się przed rannym, położył chłodną rękę na jego czole.

D’Arnot przemówił do niego po francusku, lecz człowiek tylko potrząsnął głową — ze smutkiem, jak się wydało Francuzowi.

Wtedy d’Arnot spróbował mówić po angielsku, lecz i tym razem człowiek potrząsnął głową. Mowa włoska, hiszpańska, niemiecka dały również zawód.

D’Arnot znał trochę wyrazów norweskich, rosyjskich, greckich i coś niecoś z języka pewnego plemienia murzyńskiego z pobrzeża zachodniego Konga — człowiek przed nim stojący nie rozumiał żadnego z tych wszystkich języków.

Zbadawszy rany d’Arnota, człowiek opuścił szałas i znikł. W pół godziny powrócił, przynosząc owoce i wydrążoną dynię napełnioną wodą.

D’Arnot napił się wody i posilił się nieco. Był zdziwiony, że nie czuł gorączki. Znów usiłował rozmówić się ze swą niezwykłą niańką, lecz próba się nie udała.

Nagle człowiek spiesznie wyszedł z szałasu i powrócił w kilka minut później, przynosząc kilkanaście kawałków kory i — na podziw d’Arnota — ołówek.

Przykucnąwszy obok pisał przez chwilę na gładkiej wewnętrznej powierzchni kory, poczerń podał ją Francuzowi.

D’Arnot ku swemu zdziwieniu ujrzał list, wypisany po angielsku, wyraźnymi drukowanymi literami:

— Ja jestem Tarzan z małp. Kto ty jesteś? Czy rozumiesz ten język?

D’Arnot pochwycił ołówek i zatrzymał się. Ten dziwny człowiek pisał po angielsku — widocznie więc był Anglikiem.

— Tak — rzekł d’Arnot — ja czytam po angielsku. Mówię również. Możemy rozmówić się. Przede wszystkim niech mi będzie wolno podziękować za wszystko, co pan dla mnie zrobił.

Człowiek potrząsnął tylko głową i wskazał na ołówek i korę.

— Mon Dieu! — wykrzyknął d’Arnot. — Jeżeli jest pan Anglikiem, jakże to być może, żeby pan nie mówił po angielsku?

Potem przyszła mu momentalnie myśl — ten człowiek jest niemową, być może głuchoniemym. I d’Arnot napisał na korze słowa:

— Ja jestem Pawłem d’Arnot, porucznikiem wojennej marynarki francuskiej. Dziękuję za to. co pan zrobił dla mnie. Ocaliłeś mi życie i wszystko, co posiadam, jest pana. Chciałbym się spytać, czem się to dzieje, że pan, pisząc po angielsku, nie może mówić tym językiem?

Odpowiedź Tarzana zadziwiła jeszcze w wyższym stopniu d’Arnota.

— Mówię tylko językiem mego plemienia — językiem wielkich małp, których wodzem był Kerczak, trochę też językiem Tantora, słonia, i Numy, lwa, a język innych istot leśnych rozumiem. Nie rozmawiałem nigdy z ludzką istotą, wyjąwszy jedną rozmowę z Janiną Porter, na migi. Po raz pierwszy rozmawiam teraz z inną osobą mej rasy pisanymi słowami.

D’Arnot nie mógł tego zrozumieć. Zdawało mu się rzeczą niepodobną do wiary, żeby mógł na świecie żyć człowiek, który nigdy nie rozmawiał ze swym bliźnim, a jeszcze dziwniejszym było, że taki człowiek umiał czytać i pisać.

Popatrzył na pismo Tarzana i przeczytał: „wyjąwszy jedną rozmowę z Janiną Porter”. Mowa tu była o Amerykance, którą porwał goryl.

Zaczęło mu świtać w głowie — a więc był to „goryl”. Pochwycił ołówek i napisał:

— Gdzie jest Janina Porter?

A Tarzan podpisał u spodu:

— Z powrotem u swoich w chacie Tarzana z małp.

— Nie zginęła więc? Gdzie była? Co się jej przytrafiło?

— Nie, ona żyje. Porwał ją Terkoz dla siebie na żonę, lecz Tarzan odebrał ją od Terkoza i zabił go wprzód, nim ten mógł zrobić jej krzywdę.

— Nie ma nikogo w całej dżungli, kto mógłby wystąpić do walki z Tarzanem i zachować życie. Ja jestem Tarzan, wielki mocarz.

D’Arnot pisał:

— Cieszę się z tego, że ona ocalała. Ciężko mi pisać. Chcę odpocząć.

Tarzan odpisał:

— Dobrze, spocznij. Gdy powrócisz do sił, zabiorę cię z powrotem do twoich towarzyszy.

Wiele dni d’Arnot spoczywał na swoim łożu z miękkich paproci. Następnego dnia przyszła gorączka. D’Arnot przypuszczał, że było to znakiem zarazy i wiedział, że nastąpi śmierć.

Przyszła mu nowa myśl do głowy. Zadziwił się, że nie pomyślał o tym wcześniej.

Zawołał na Tarzana i wskazał mu na migi, że chce pisać, a Tarzan przyniósł korę i ołówek, napisał:

— Czy nie możesz udać się do moich ludzi i sprowadzić ich tu? Napiszę list, który im oddasz, pójdą za tobą.

Tarzan potrząsnął głową i wziąwszy korę, odpisał:

— Myślałem o tym — zaraz w pierwszym dniu, lecz nie ważę się tego uczynić. Wielkie małpy często nawiedzają tę miejscowość, a gdyby cię znalazły tu samego i rannego, zamordowałyby ciebie.

D’Arnot obrócił się na łożu i zamknął oczy. Nie chciał umierać, czuł jednak, że śmierć się zbliża, ponieważ gorączka wciąż się wzmagała. Tej nocy stracił przytomność.

Przez trzy dni majaczył. Tarzan wysiadywał przy nim, zwilżał jego głowę i ręce i omywał jego rany.

Dnia czwartego gorączka znikła tak nagle, jak przyszła, lecz z d’Arnota pozostał tylko cień. Czuł się bardzo osłabionym. Tarzan musiał podnosić go, aby mógł napić się z dyni.

Corączka nie była skutkiem zakażenia, jak przypuszczał d’Arnot, lecz febrą, której często ulegają ludzie biali w dżunglach afrykańskich, i która albo jest zabójcza, albo szybko przechodzi, jak to miało miejsce u d’Arnota.

W dwa dni później d’Arnot próbował chodzić, podtrzymywany silną dłonią Tarzana, aby nie upadł.

Usiedli w cieniu wielkiego drzewa. Tarzan znalazł gładką korę do prowadzenia rozmowy. D’Arnot pierwszy napisał: — Co mogę zrobić, aby odpłacić się za to. co pan dla mnie zrobiłeś?

Tarzan pisał w odpowiedzi: — Naucz mnie mówić językiem ludzi.

D’Arnot rozpoczął naukę natychmiast. Wskazując na najzwyklejsze przedmioty, nazywał je wyrazami francuskimi, sądząc, że najłatwiej mu będzie nauczyć tego człowieka tego języka, ponieważ sam znał ten język najlepiej.

Nie miało to oczywiście większego znaczenia dla Tarzana, ponieważ nie odróżniał jednego języka od drugiego. Gdy miał na myśli wyraz człowiek, wypisując go na kawałku kory. słyszał od d’Arnota, że wyraz ten wymawia się homme i w ten sam sposób uczył się wymawiać małpa — singe, a drzewo — arbre.

Był uczniem najpilniejszym w świecie. W dwa dni nauczył się tyle po francusku, że mógł wypowiadać krótkie frazesy, np. „to jest drzewo”, „to jest trawa”, „jestem głodny” itp., lecz d’Arnot spostrzegł, że trudność stanowiło uczenie francuskiej budowy zdań na zasadzie znajomości języka angielskiego.

Francuz wypisywał krótkie zadania dla Tarzana po angielsku i kazał mu powtarzać je po francusku. Wobec jednak tego, że dosłowne tłumaczenie tworzyło niedołężne zdania francuskie, Tarzan często miewał trudności.

D’Arnot zrozumiał teraz, że wziął się niewłaściwie do wywiązania się ze swego zadania. Było już jednak za późno, by zaczynać od początku i zmuszać Tarzana, by oduczył się tego wszystkiego, czego się już nauczył, tym bardziej że niedaleką już była chwila, kiedy będą mogli rozmawiać z sobą.

Na trzeci dzień od czasu, jak gorączka spadła, Tarzan zapytał na piśmie d’Arnota, czy czuje się dość silnym, aby mógł go odnieść do swoich. Tarzan chciał powracać również jak i d’Arnot, gdyż pragnął znów zobaczyć Janinę Porter.

Ciężko mu było przez te wszystkie dni pozostawać z Francuzem właśnie dla wyżej przytoczonej przyczyny, a fakt, że zaparłszy się swoich pragnień zrobił to, świadczył wyraźniej o szlachetności jego charakteru, niż nawet wybawienie Francuza z pazurów Mbongi.

D’Arnot życząc sobie bardzo powrotu, napisał:

— Lecz pan nie potrafi unieść mnie na tak daleki dystans przez gąszcz puszczy.

Tarzan zaśmiał się.

— Mais oui — odpowiedział, a na to roześmiał się d’Arnot, słysząc z ust Tarzana to wyrażenie, które sam tak często powtarzał.

Wybrali się tedy w drogę i d’Arnot, również jak Clayton i Janina Porter, podziwiał niezrównaną siłę i zwinność człowieka–małpy.

W samo południe przybyli na polanę, a gdy Tarzan zeskoczył na ziemię z gałęzi ostatniego drzewa, serce jego zabiło gwałtownie w jego piersi w przewidywaniu zobaczenia wkrótce Janiny Porter.

Nie było widać nikogo na zewnątrz chaty, a d’Arnot ku swemu zdziwieniu zauważył, że nie było w przystani ani krążownika, ani „Strzały”.

Atmosfera osamotnienia unosiła się nad tą miejscowością, którą odczuli obaj, gdy kroczyli ku chacie.

Żaden z nich nie przemówił słowa, lecz obaj wiedzieli już przed otworzeniem zamkniętych drzwi, co znajdą poza nimi.

Tarzan nacisnął klamkę i popchnął ku wewnątrz drzwi, wiszące na drewnianych zawiasach. Było to, czego się obawiali. Chata była opuszczona.

Mężczyźni obrócili się i spojrzeli na siebie. D’Arnot domyślił się, że jego towarzysze przypuszczali, że zginął, Tarzan jednak myślał jedynie o tej kobiecie, która całowała go miłośnie, a teraz zbiegła, kiedy on czas tracił na usługach, oddawanych jednemu z jej braci.

Wielka gorycz rozlała mu się w piersi. Uda się daleko, pójdzie daleko w głąb dżungli, by połączyć się ze swym plemieniem. Nie ujrzy nigdy nikogo ze swego gatunku. Nie mógłby też znieść myśli o powrocie do chaty. Porzuci ją na zawsze wraz z wielkimi nadziejami, jakie w piersi swej piastował, odnalezienia swoich i przeobrażenia się w człowieka.

A co się stanie z Francuzem, z d’Arnotem? Co z nim będzie? Może sobie radzić sam, jak Tarzan robił. Tarzan nie chciał widzieć go więcej. Pragnął być jak najdalej od wszystkiego, co mogło mu przypominać Janinę Porter.

Kiedy Tarzan stał na progu, pogrążony w rozmyślaniach, d’Arnot wszedł do chaty. Spostrzegł, że pozostawiono wiele rzeczy, służących do zapewnienia wygody. Rozpoznał cały szereg rzeczy wziętych z krążownika — obozowy piecyk, rozmaite sprzęty kuchenne, karabin i znaczną ilość naboi, konserwy, kołdry, dwa krzesła i kanapę — rozmaite książki i pisma, przeważnie amerykańskie .

— Myślą powrócić — pomyślał d’Arnot.

Podszedł do stołu, który zbudował tyle lat temu Jan Clayton i spostrzegł na nim dwa listy adresowane do Tarzana z małp.

Jeden pisany był wyraźnym męskim charakterem pisma, ten był nie zapieczętowany. Drugi — pisany pismem kobiecym — był zapieczętowany.

— Są tu dwa listy do ciebie, Tarzanie — krzyknął d’Arnot zwracając się do drzwi. Lecz jego towarzysza nie było już tam.

D’Arnot podszedł do drzwi i wyjrzał. Tarzana nigdzie nie było widać. Zawołał głośno, lecz nie było odpowiedzi. — Mon Dieu! — wykrzyknął d’Arnot — porzucił mnie, czuję to. Odszedł do swej puszczy, pozostawiając mnie tu samego.

I przypomniał sobie wyraz twarzy Tarzana, kiedy dostrzegli, że chata była pusta — był to wyraz taki, jaki myśliwy widzi w oczach rannej łani, którą z lekkim sercem postrzelił.

Człowiek ten czuł się silnie dotknięty — zrozumiał to d’Arnot — lecz czemu? Tego nie mógł pojąć.

Francuz obejrzał się wokoło siebie. Osamotnienie i okropność tego miejsca zaczęły wstrząsać mu nerwy — już rozstrojone tą męczarnią i chorobą, przez jakie przeszedł.

Okropnością było być pozostawionym tu w tej przeraźliwej puszczy, nie posłyszeć już nigdy głosu ludzkiego, nie ujrzeć ludzkiej twarzy, być w ciągłym strachu przed drapieżnymi zwierzętami i jeszcze dzikszymi od nich ludźmi, być ofiarą beznadziejnej samotności.

A daleko na wschód Tarzan z małp pospieszył przez środkowe płaskowzgórze z powrotem do swego plemienia. Nigdy nie śpieszył się tak bez wytchnienia. Czuł, że ucieka od swej własnej świadomości, że śmigając przez las jak spłoszona wiewiórka uciekał od swych własnych myśli. Nie bacząc jednak na szybkość, z jaką się unosił, wciąż swe myśli miał z sobą.

Przebył ponad wielkim cielskiem Sabory, lwicy, przesuwającej się w kierunku, skąd przybywał, ku chacie, pomyślał Tarzan.

Co potrafi d’Arnot uczynić w swej obronie przeciwko Saborze lub gdyby Bolgani, goryl, napadł go — lub Numa, lew — lub okrutny Szita?

Tarzan zatrzymał się w swym biegu.

— Czym ty jesteś. Tarzanie? — zapytał sam siebie głośno. — Małpą czy człowiekiem?

— Jeżeli jesteś małpą, uczynisz, jak robią małpy — pozostawisz jednego z twego rodu na śmierć w dżungli, ponieważ przyszła ci chętka udać się w inne strony.

— Jeżeli jesteś człowiekiem, powrócisz, aby roztoczyć opiekę nad człowiekiem twego rodu. Nie uciekniesz od człowieka dlatego, że ktoś odbiegł od ciebie.

D’Arnot zamknął drzwi chaty. Był bardzo zdenerwowany. Nawet dzielni i odważni ludzie, a d’Arnot był człowiekiem odważnym, uczuwają czasami przestrach przed samotnością.

Nabił jedną ze strzelb i położył ją w pobliżu. Potem podszedł do stołu i wziął w rękę nie zapieczętowany list, adresowany do Tarzana.

Być może znajdzie tam słowo, że jego towarzysze opuścili pobrzeże tylko czasowo. Sądził, że nie będzie to wykroczeniem przeciwko dobrym obyczajom, jeżeli przeczyta ten list. Wyjął więc zawartość z koperty i odczytał:

„Do Tarzana z małp! Dziękujemy ci za możność korzystania z twojej chaty i żałujemy, że nie dałeś nam możności ujrzenia cię i podziękowania ci osobiście.

Nie uszkodziliśmy nic, a pozostawiamy wiele rzeczy, które mogą służyć ku wygodzie i zapewnić bezpieczeństwo w twym samotnym domostwie.

Jeżeli znasz dziwnego białego człowieka, który wielokrotnie ocalił nam życie i przynosił nam pożywienie, i jeżeli możesz z nim rozmówić się, podziękuj mu również za jego uprzejmość.

Odpływamy wkrótce, aby więcej nie powrócić. Odjeżdżając, pragniemy, abyś ty i ten inny przyjaciel wiedzieli, że zawsze będziemy wdzięczni za to, coście uczynili dla obcych wam ludzi na tym brzegu i że winniśmy byli zrobić nieskończenie więcej dla was jako wynagrodzenie — gdybyście nam dali po temu sposobność.

W. Cecyl Clayton”

— Aby więcej nie powrócić — wyszemrał d’Arnot i rzucił się twarzą na kanapę.

W godzinę później powstał, nasłuchując. Ktoś był u drzwi, usiłując wejść.

D’Arnot sięgnął po nabitą broń i przyłożył ją do ramienia.

Zmrok zapadał i wewnątrz chaty było już zupełnie ciemno, lecz widział, że klamka podnosi się.

Włosy powstały mu na głowie.

Po cichu drzwi się odemknęły, a słaby chrobot wskazywał, że coś stoi przed drzwiami.

D’Arnot wycelował wzdłuż niebieskawej lufy w kierunku chrobotu, słyszanego od drzwi — i pociągnął za cyngiel.

Rozdział XXIV
Stracony skarb

Kiedy wyprawa wróciła po nieudanej próbie okazania pomocy d’Arnotowi, kapitan Dufranne chciał odpłynąć jak najspieszniej i wszyscy, prócz Janiny Porter, zgodzili się na to.

— Nie — mówiła z wielką stanowczością — nie powinnam porzucać tego miejsca ani wy tego robić nie powinniście, ponieważ dwu naszych przyjaciół pozostaje w puszczy. Oni kiedyś nadejdą w nadziei, że nas tu zastaną.

— Wasz oficer, kapitanie, jest jednym z nich, a leśny człowiek, który ocalił życie każdej osobie z naszego towarzystwa, jest drugim.

— Rozstał się ze mną na skraju dżungli dwa dni temu, aby pospieszyć na pomoc memu ojcu i panu Claytonowi, jak mniemał, a pozostał, aby ocalić porucznika d’Arnota, możecie być tego pewni.

— Gdyby przybył za późno i nie mógł okazać już żadnej pomocy porucznikowi, byłby już tu z powrotem — to, że nie powrócił, jest dla mnie dostatecznym dowodem, że zwłoka nastąpiła dlatego, że porucznik d’Arnot jest ranny lub wypadło mu ścigać czarnych w dalszych stronach niż ta wioska, którą zaatakowali pańscy marynarze.

— Uniform jednak biednego d’Arnota i jego rzeczy odnaleziono w tej wiosce, panno Porter — dowodził kapitan — a czarni zdradzali wielkie podniecenie, kiedy zadawano im pytania o losie, jaki spotkał białego człowieka.

— Tak, kapitanie, lecz nie mówili oni, że on zginął, a to, że jego ubranie i części umundurowania znalazły się w ich posiadaniu, to niczego nie dowodzi. Narody bardziej cywilizowane, niż ci dzicy Negrzy, ogałacają swych jeńców ze wszelkich przedmiotów mających wartość, niezależnie od tego, czy zamierzają ich zabić, czy też nie.

— Nawet żołnierze mego ukochanego Południa obdzierali nie tylko żywych, lecz nawet i trupy. Przyznaję, że to ma swe znaczenie, lecz nie mogę się zgodzić, abyśmy mieli to uważać za ostateczny dowód.

— Być może, że wasz leśny człowiek sam dostał się do niewoli lub został zabity przez dzikich — zauważył kapitan Dufranne.

Dziewczę uśmiechnęło się.

— Nie znacie go — odrzekła z odcieniem dumy, gdyż świadomość, że broni swego, podrażniła jej nerwy.

— Zgadzam się z panią, że ten wasz nadczłowiek godzien jest czekania — zauważył ze śmiechem kapitan. — Prawdziwie pragnąłbym go poznać.

— A więc zaczekaj na niego, drogi kapitanie — nalegało dziewczę — ja mam zamiar to uczynić.

Francuz zdziwiłby się jeszcze o wiele więcej, gdyby mógł był zrozumieć całe istotne znaczenie słów dziewczęcia.

Rozmawiając tak, szli od pobrzeża do chaty i podeszli do grupki ludzi siedzących na składanych stołkach w cieniu wielkiego drzewa przy chacie.

Był tam profesor Porter, pan Philander i pan Clayton z porucznikiem Charpentier oraz dwu innych jeszcze oficerów, a Esmeralda kręciła się wśród nich, wtrącając od czasu do czasu swe zdanie i uwagi do rozmowy, ze swobodą dawnych sług domu, którym wiele się pozwala.

Kiedy komendant się zbliżył, oficerowie powstali i salutowali, a Clayton ustąpił swe krzesło pannie Porter.

— Rozprawialiśmy właśnie o tym, co się stało z biednym Pawłem — odezwał się kapitan Dufranne. — Panna Porter twierdzi, że nie mamy ostatecznych dowodów, że śmierć go spotkała — istotnie nie mamy. Poza tym utrzymuje, że przeciągająca się nieobecność waszego wszechmocnego leśnego przyjaciela jest wskazówką, że d’Arnot potrzebuje jego pomocy z powodu, że albo jest ranny, albo znajduje się w niewoli w jakiejś bardziej odległej wiosce tubylców.

— Wspomniano tu — przemówił porucznik Charpentier — że dziki człowiek mógł być członkiem plemienia czarnych, które napadło naszych — że on pospieszył, aby im dać pomoc — swemu własnemu plemieniu.

Janina Porter rzuciła okiem na Claytona.

— Przypuszczenie takie wydaje się bardziej zrozumiałe — rzekł profesor Porter.

— Nie mogę zgodzić się z panem — wtrącił pan Philander. — Miał on dosyć sposobności, aby nam krzywdę wyrządzić na własną rękę, albo naprowadzić na nas swoich. A jednak, przez cały czas naszego tu pobytu, stale odgrywał rolę naszego opiekuna i dostarczyciela żywności.

— To prawda — dorzucił Clayton. — Nie możemy jednak pominąć tego faktu, że na setki mil wokoło prócz niego żyją tu jedynie ludożercy. Uzbrojony był tak, jak właśnie oni bywają uzbrojeni, co wskazuje, że utrzymywał z nimi jakieś stosunki, a to, że znajdował się sam jeden wobec tysięcy innych, przemawia za tym, że stosunki te nie mogły być inne, tylko przyjacielskie.

— Wydaje się więc rzeczą nieprawdopodobną, aby nie był z nimi związany — zauważył kapitan. — Możliwe, że był członkiem tego plemienia.

— A nawet — dorzucił inny z oficerów — to, że zna on wybornie puszczę i umie się posługiwać bronią afrykańską, dowodzi, że żył on długo wśród dzikich mieszkańców dżungli, zwierząt i ludzi.

— Sądzicie go, panowie, według swoich pojęć — odezwała się Janina Porter. — Zwykły biały człowiek, taki jak ktokolwiek z was — a nawet — wybaczcie, że myślę co innego — biały człowiek obdarzony niezwykłą siłą fizyczną i zdolnościami umysłowymi, nie potrafiłby, bezsprzecznie, przeżyć jednego roku sam jeden i bez odzieży w tej podzwrotnikowej dżungli. Ten jednak człowiek nie tylko przewyższa przeciętnego białego człowieka co do siły i zwinności, lecz o tyle przewyższa nawet naszych wyćwiczonych atletów i siłaczy, jak ci przewyższają jednodniowe niemowlę. A śmiałość jego i dzielność w bitwie są takie jak dzikich zwierząt.

— Bez kwestii zdobył on sobie wiernego obrońcę, panno Porter — rzekł kapitan Dufranne ze śmiechem. — Nie wątpię, że każdy z nas bez wyjątku zgodziłby się chętnie narażać się na śmiertelne najstraszniejsze niebezpieczeństwo stokrotnie, aby zasłużyć sobie zań kogoś nawet mniej niż w połowie tak wiernego — lub tak pięknego.

— Nie dziwilibyście się, że ja go tak bronię — rzekło dziewczę — gdybyście go widzieli tak, jak ja go widziałam w walce o mnie z tym wielkim kosmatym zwierzęciem.

— Gdybyście widzieli go, jak wystąpił do walki z potworem jak byk z niedźwiedziem — bez najmniejszego znaku strachu lub wahania — osądzilibyście, że siły ma nadludzkie.

— I gdybyście widzieli rycerskie obejście, z jakim zachował się względem obcej dziewczyny, obcej mu rasy, obdarzylibyście go takim samym bezgranicznym zaufaniem, jakie ja czuję do niego.

— Wygrałeś sprawę, mój piękny obrońco — zawołał kapitan. — Sąd ten uznaje oskarżonego za niewinnego, a krążownik oczekiwać będzie jeszcze dni kilka, aby on miał możność powrócić i podziękować swemu obrońcy.

— Na miłość boską — wykrzyknęła Esmeralda. — Przecież nie chcesz powiedzieć, że masz zamiar pozostawać tu w krainie ludożerców, mając sposobność uciekać na tym krążowniku? Chyba tego nie chcesz powiedzieć.

— Dlaczego nie, Esmeraldo! Powinnaś się wstydzić — zawołała Janina Porter. — Czy w ten to sposób okazujesz wdzięczność człowiekowi, który dwukrotnie ocalił ci życie?

— Tak, panno Janino, to jest tak, jak mówisz. Lecz ten leśny pan nie na to nas ocalił, abyśmy tu pozostawali. Ocalił nas, abyśmy mogli stąd się oddalić. I sądzę, że będzie mu markotno, gdy się dowie, żeśmy się nie zdobyli na odjazd, kiedy dał nam możność po temu.

— Spodziewam się, że nie będę potrzebowała nigdy w życiu spędzić noc W tym zoologicznym ogrodzie i przysłuchiwać się tym samotnym wrzaskom, jakie słychać z dżungli po zapadnięciu nocy.

— Nie dziwię ci się ani trochę, Esmeraldo — rzekł Clayton. — Wybornie utrafiłaś nazywając te hałasy „samotnymi”. Nie udało mi się wynaleźć odpowiedniej dla nich nazwy, lecz są to, jak dobrze powiedziałaś, „samotne wrzaski”.

— Pan i Esmeralda zrobilibyście lepiej, przenosząc się na pokład krążownika — powiedziała Janina Porter z szyderstwem. — Co byście pomyśleli, gdyby wam wypadło spędzać całe swe życie w dżungli, jak to było z leśnym człowiekiem?

— Przypuszczam, że nauczyłbym się żyć jak człowiek dziki — zauważył Clayton z żalem w głosie. — Włosy mi na głowie powstają na odgłos tych wrzasków po nocach. Być może, że powinienem się wstydzić przyznawać do tego, jest to jednak prawdą.

— Nie wiem, jak o tym sądzić — rzekł porucznik Charpentier. — Nie analizowałem strachu i takich rzeczy — nigdy nie myślałem o tym, aby określić, czy mam serce tchórzliwe, czy odważne, lecz w ową noc, kiedy nocowaliśmy w puszczy, potem jak d’Arnot dostał się do niewoli — a te wrzaski powstały i rozległy się wokoło, zacząłem sądzić, że istotnie odważnym nie jestem. Nie tyle ryki i warczenie wielkich bestii sprawiały na mnie to wrażenie, ile cichej stąpanie i szelest skradania się tajemniczego — te szelesty, której dają się słyszeć tuż blisko, a później nie wiadomo gdzie znikają — to nie dające się wytłumaczyć ledwie dosłyszalne przesuwanie się] wielkich cielsk, kiedy nie można sobie powiedzieć, jak blisko] zwierzę się znajduje, czy podsuwa się coraz bliżej, czy też odchodzi! To wywołuje strach — a przy tym oczy.

— Wielki Boże! Zawsze widzieć je będę w ciemności — te] oczy, które się widzi, i te, których się nie widzi, lecz czuje, ach, te są najgorsze.

Wszyscy zamilkli na chwilę, poczerń Janina Porter przerwała ciszę:

— A on tam jest w puszczy — rzekła szeptem z wyrazem zgrozy. — Te oczy będą i dziś w niego się wpatrywały i w kolegę waszego, porucznika d’Arnota. Czy możecie ich porzucić, panowie, nie okazując im nawet biernej pomocy przez pozostanie tu jeszcze dni kilku?

— Ta, ta, ta, dziecię — przemówił profesor Porter. — Kapitan Dufranne zgadza się pozostać, a co się mnie tyczy, to ja zgadzam się z największą chęcią — jak zwykle gdy chodzi o uczynienie zadość twym dziecinnym zachciankom.

— Dzień jutrzejszy możemy zużytkować na odnalezienie skrzyni, profesorze — rzekł pan Philander.

— Właśnie, panie Philander. Prawie zapomniałem o skarbie. Może kapitan Dufranne użyczy nam ludzi do tej roboty i wyznaczy jednego z ujętych ludzi ze „Strzały”, który nam wskaże miejsce.

— Ma się rozumieć, kochany profesorze. Jesteśmy na twe rozkazy — odpowiedział kapitan.

Umówiono się, że dnia następnego porucznik Charpentier miał wziąć oddział z dziesięciu ludzi i jednego z buntowników ze „Strzały” jako przewodnika i odkopać skarb. Krążownik miał zatrzymać się w zatoce cały tydzień. Po upływie tego czasu będzie można mieć pewność, że istotnie porucznik d’Arnot nie żyje i że leśny człowiek nie powróci. Po tym terminie oba okręty miały wypłynąć na morze, zabierając wszystkich.

Profesor Porter nie przyłączył się do poszukiwaczy skarbu dnia następnego. Ujrzawszy powracających z pustymi rękoma około południa. pospieszył na ich spotkanie. Jego zwykła obojętność znikła zupełnie, a zdradzał natomiast niezwykłe podniecenie.

— Gdzie skarb? — zawołał do Claytona, gdy jeszcze ze sto kroków dzieliło ich od siebie.

Clayton potrząsnął głową.

— Znikł — rzekł, zbliżając się do profesora.

— Znikł! To być nie może. Któż go zabrał? — wołał profesor.

— Bóg to jeden wie, profesorze — odrzekł Clayton. — Można by przypuszczać, że nasz przewodnik dawał nam błędne wskazówki, lecz jego zdziwienie i przygnębienie, kiedy pod trupem zamordowanego Snajpsa nie znaleziono skrzyni, były zbyt realne, aby mogły być udane.

— A przy tym nasze rydle wskazały nam, że coś było zakopane pod trupem, gdyż znaleźliśmy tam wykopaną jamę, która została przyrzucona pulchną ziemią.

— Któż tedy mógł ją zabrać? — powtórzył profesor Porter.

— Podejrzenie można by, naturalnie, rzucić na ludzi z załogi krążownika — rzekł porucznik Charpentier — lecz podejrzenie byłoby niesłuszne, gdyż podporucznik Janviers zapewnia mnie, że nikt z załogi nie był puszczony na brzeg za urlopem — że nikt nie wysiadał na brzeg od chwili, jak zarzuciliśmy kotwicę, jak tylko pod dowództwem oficera.

— Nie wiem, czy ma pan podejrzenie na naszych ludzi, lecz z zadowoleniem stwierdzam, że nie ma powodu do podejrzeń — zakończył .

— Nie miałem wcale żadnych podejrzeń na ludzi, którym tyle zawdzięczam — odpowiedział profesor Porter łagodnie. — Równie dobrze mógłbym podejrzewać mego Claytona lub pana Philandra.

Francuzi uśmiechnęli się, oficerowie i żołnierze. Jasne było, że ciężar spadł im z piersi.

— Skarb zabrany został już jakiś czas temu — ciągnął dalej Clayton. — Ciało rozpadło się, kiedyśmy je podnieśli, co wskazuje, ze ten kto usunął skarb, uczynił to, kiedy trup był jeszcze świeży, był bowiem nienaruszony, gdyśmy go odkopali

— Prawdopodobnie było przy tym kilku ludzi — rzekła Janina Porter, która obecnie podeszła. — Przypominacie sobie, że potrzeba było czterech ludzi, aby ją unieść.

— Do licha! — wykrzyknął Clayton — prawda. Musiał to uczynić oddział czarnych. Prawdopodobnie jeden z nich podpatrzył, jak ludzie chowali skrzynię, a potem sprowadził swych przyjaciół i zabrali ją.

— Przypuszczenia są próżne — rzekł profesor Porter smutnie. — Skrzyni nie ma. Nigdy jej już więcej oglądać nie będziemy ani skarbu w niej zawartego.

Tylko Janina Porter wiedziała, jakie znaczenie miała strata skrzyni dla jej ojca, a jakie znaczenie miała dla niej, to nie było wiadome nikomu.

W sześć dni później kapitan Dufranne oznajmił, że odpłyną wczesnym rankiem nazajutrz.

Janina Porter prosiłaby o dalszą zwłokę, gdyby nie to, że sama zaczęła sądzić, że jej leśny miłośnik nie powróci.

Wbrew samej sobie zaczęła wątpić i mieć obawy. Słuszność argumentów, wypowiedzianych przez bezstronnych francuskich oficerów, zaczęła wywierać na nią wpływ wbrew jej woli.

Nie wierzyła, aby był ludożercą, lecz wydało się jej rzeczą możliwą, że był przybranym członkiem jakiegoś plemienia dzikich.

Nie przypuszczała, aby zginął. Niemożliwym było uwierzyć, by to doskonale uformowane ciało, tryskające siłą i życiem, mogło utracić iskrę życia — równie można by było przypuścić, że nieśmiertelność jest znikomym popiołem.

Kiedy Janina Porter pozwoliła takim myślom wkraść się do jej serca, inne, również nieprzyjazne, opanowały ją.

Jeżeli był członkiem jakiegoś plemienia dzikich, to musiał mieć żonę Murzynkę — może żon kilka i zdziczałe mieszanej rasy dzieci. Dziewczę wstrząsnęło się na tę myśl, a kiedy powiedziano jej, że krążownik odpłynie nazajutrz, była prawie rada tej wiadomości.

Ona to podała myśl, aby pozostawić w chacie broń, amunicję, zapasy i przedmioty służące ku wygodzie, niby to dla tej nieuchwytnej osoby, która podpisała się Tarzan z małp i dla porucznika d’Arnot, gdyby pozostał przy życiu, w istocie jednak miała nadzieję, że rzeczy te mogą się przydać dla leśnego bożka, chociaż — jak się okazało — stopy jego były tylko z gliny.

W ostatniej chwili zostawiła pisany do niego list, który miał być doręczony przez Tarzana.

Janina Porter opuściła chatę ostatnia, powracając jeszcze raz do niej, pod jakimś błahym pretekstem, gdy już inni udali się na łodzie.

Uklękła przed łóżkiem, gdzie spędziła tyle nocy, i zaniosła modlitwę o pomyślność swego pierwotnego człowieka. Przyciskając jego medalion do swych ust, wyszeptała:

— Kocham cię, a ponieważ cię kocham, mam w tobie wiarę. Gdybym nawet nie miała wiary, to i tak bym cię kochała. Niech Bóg będzie mi miłosierny, że przyznaję się do tego. Gdybyś powrócił do mnie, a nie byłoby żadnego innego sposobu — poszłabym za tobą w puszczę — na zawsze.

Rozdział XXV
Najdalej wysunięta placówka cywilizacji

Prawie jednocześnie d’Arnot posłyszał huk swej broni i ujrzał, że przez otwarte drzwi obsunęła się na podłogę chaty postać ludzka.

Przejęty strachem Francuz podniósł znów swą strzelbę, aby dać drugi wystrzał w rozciągniętą postać, lecz nagle w półmroku otwartych drzwi dostrzegł, że był to człowiek biały, a w chwilę później zrozumiał, że strzelał do swego przyjaciela i opiekuna, że był to Tarzan z małp.

Z okrzykiem boleści d’Arnot poskoczył do boku człowieka–małpy i uklęknąwszy uniósł w swych dłoniach czarną głowę, wywołując jego imię głośno.

Nie było odpowiedzi. Wtedy d’Arnot przyłożył ucho do serca człowieka. Ku swej radości posłyszał mocne uderzenia.

Troskliwie poniósł Tarzana na kanapę i zamknąwszy i zaparłszy drzwi zapalił lampę, a przy jej świetle zbadał ranę.

Kula zadrasnęła czaszkę. Widać było dużą ranę powierzchowną w mięśniach, lecz kości czaszki były nie naruszone.

D’Arnot odetchnął z ulgą i zajął się obmyciem krwi z twarzy Tarzana.

Zimna woda wkrótce ocuciła rannego, otworzył on oczy i z wyrazem zadziwienia wpatrywał się w d’Arnota.

Porucznik przewiązał ranę kawałkami płótna, a spostrzegłszy, że Tarzan odzyskał przytomność, powstał i podszedłszy do stołu napisał kartkę, którą podał człowiekowi–małpie, zawierającą wytłumaczenie strasznej pomyłki, którą popełnił, i wyrazy radości, że rana nie była niebezpieczna.

Tarzan, przeczytawszy kartkę, siadł na krawędzi łóżka i zaśmiał się.

— To nic — powiedział po francusku, a później, czując braki wyrazów, napisał:

— Gdybyś wiedział, jakie rany zadał mi Bolgani, i Kerczak, i Terkoz, nim ich zabiłem — śmiałbyś się z tak drobnego draśnięcia.

D’Arnot podał Tarzanowi dwa listy, pozostawione dla niego w chacie.

Tarzan przeczytał pierwszy z wyrazem smutku, odbitym na twarzy, drugi obracał w ręku, szukając otworu — nie widział on nigdy przedtem zapieczętowanej koperty. W końcu podał ją d’Arnotowi. Francuz spoglądał na niego i domyślił się, że nie umie sobie poradzić z kopertą. Jak dziwnym było, że dla dorosłego białego człowieka koperta była tajemnicą. D’Arnot otworzył ją i podał list z powrotem Tarzanowi.

Siadłszy na krześle obozowym człowiek–małpa rozpostarł zapisany arkusik przed sobą i czytał:

„Do Tarzana z małp. Zanim opuszczę te strony, niech mi wolno będzie przyłączyć swe podziękowanie do podziękowań pana Claytona za uprzejmość nam okazaną i korzystanie przez nas z pańskiej chaty.

Żałowaliśmy bardzo, że pan nie przybył ani razu, by się zaznajomić. Pragnęliśmy bardzo zobaczyć pana i złożyć podziękowanie naszemu gospodarzowi.

Jest jeszcze ktoś inny, komu pragnęłabym podziękować, lecz ten nie powrócił, chociaż nie sądzę, aby nie żył.

Nie znam jego imienia. Jest to wielki biały olbrzym, który nosił na swej piersi brylantowy medalion.

Jeżeli go pan znasz i mówisz jego językiem, zanieś mu moje podziękowanie i powiedz mu, że czekałam siedem dni na jego powrót.

Powiedz mu również, że w moim domu, w Ameryce, w mieście Baltimore, zawsze będzie mile przyjęty, jeżeli zechce przybyć.

Znalazłam kartkę, którą pan do mnie napisał, wśród liści pod drzewem w pobliżu chaty. Nie wiem, jakim sposobem mógł się nań przejąć miłością do mnie, nie rozmawiając ze mną ani razu, i bardzo mi jest przykro, jeżeli to jest prawdą, gdyż oddałam już swe serce innemu.

Wiedz pan jednakże, że będę zawsze z przyjaźnią dla pana

Janina Porter”.

Tarzan przesiedział blisko godzinę z wzrokiem utkwionym w podłogę. Widocznym było z kart, że nie wiedzieli, iż on i Tarzan z małp była to jedna i ta sama osoba.

— Oddałam swe serce innemu — powtarzał wciąż do siebie. — A więc nie kochała go! Jak mogła udawać miłość, podnosząc go do takich wyżyn nadziei, aby pogrążyć go w takie głębie rozpaczy!

Być może jej pocałunki były tylko oznaką przyjaźni. Co mógł on wiedzieć, któremu tak mało znane były zwyczaje istot bliskich?

Raptem wstał i powiedziawszy d’Arnotowi dobranoc, jak się przyzwyczaił robić, rzucił się na posłanie z paproci, które służyło Janinie Porter.

Przez tydzień wypoczywali, d’Arnot uczył Tarzana mówić po francusku. Ku końcowi takiego czasu obaj mogli łatwo rozmawiać z sobą.

Pewnego wieczoru, gdy siedzieli w chacie przed udaniem się na spoczynek, Tarzan zwrócił się do d’Arnota.

— Gdzie jest Ameryka? — rzekł. D’Arnot wskazał na północny zachód.

— Wiele tysięcy mil podróży przez ocean — odpowiedział. — Dlaczego?

— Udam się tam. D’Arnot potrząsnął głową.

— To niemożliwe, mój przyjacielu — rzekł.

Tarzan wstał i podchodząc do jednej z szaf powrócił z geografią, na której były znaki częstego jej używania.

— Nie mogłem tych rzeczy zrozumieć. Wytłumacz to mi, proszę.

Kiedy d’Arnot skończył, wytłumaczywszy, że kolor niebieski oznaczał wszelkie wody na ziemi, a plamy w innym kolorze — lądy i wyspy, Tarzan poprosił, aby mu wskazał miejsce, gdzie się znajdowali.

D’Arnot spełnił jego życzenie.

— A teraz wskaż mi Amerykę — rzekł Tarzan.

Kiedy d’Arnot położył swój palec na północnej Ameryce, Tarzan uśmiechnął się i dłonią odmierzył wielki ocean, który oddzielał oba kontynenty.

— Widzisz, że nie jest to daleko — rzekł — zaledwie na szerokość mej dłoni.

D’Arnot zaczął się śmiać. Jak wytłumaczyć mapę człowiekowi?

Poczerń wziął w rękę ołówek i zrobił mały punkcik na brzegu Afryki.

— Ten drobny znak — rzekł — jest wiele razy większy na tej mapie niż twoja chata na ziemi. Czy rozumiesz teraz, jak to jest daleko.

Tarzan myślał czas jakiś.

— Czy biali ludzie mieszkają w Afryce? — zapytał.

— Tak, mieszkają.

— Gdzie mieszkają najbliżej?

D’Arnot wskazał punkt na brzegu wprost na północ od nich.

— Tak blisko? — zapytał Tarzan ze zdziwieniem.

— Tak — rzekł d’Arnot — lecz nie jest to tak blisko.

— Czy posiadają oni duże okręty do przepływania oceanu?

— Tak.

— Udamy się tam jutro — oznajmił Tarzan. Znów d’Arnot uśmiechnął się i potrząsnął głową.

— Zbyt to daleko. Pomarlibyśmy wprzód, nim byśmy do nich doszli.

— Czy masz tedy zamiar pozostać tu na zawsze? — zapytał Tarzan.

— Nie — odrzekł d’Arnot.

— Jeżeli tak, to wyruszymy jutro. Nie chcę widzieć więcej tego miejsca. Wolałbym umrzeć, niż tu pozostawać.

— Niech tak będzie — odpowiedział d’Arnot, wzruszając ramionami. — Nie wiem, co począć, mój przyjacielu, lecz i ja również wolałbym umrzeć, niż tu pozostawać. Jeżeli ty idziesz, idę i ja z tobą.

— Jest to więc postanowione — rzekł Tarzan. — Jutro wyruszam do Ameryki.

— Jak udasz się do Ameryki, nie mając pieniędzy? — zapytał d’Arnot.

— Co to są pieniądze? — zadał pytanie Tarzan. Wytłumaczenie Tarzanowi, nawet niedokładne, znaczenia pieniędzy zabrało dużo czasu.

— W jaki sposób ludzie zdobywają pieniądze? — zapytał w. końcu.

— Trzeba na nie zapracować.

— Dobrze więc. Zapracuję na nie.

— Ależ nie, mój przyjacielu — odrzekł d’Arnot. — Nie potrzebujesz trapić sobie głowy pieniędzmi ani pracować na nie. Ja mam tyle, że wystarczy na nas obu — wystarczy na dwudziestu — znacznie więcej niż potrzeba jednemu człowiekowi i będziesz miał wszystko, czego ci będzie potrzeba, gdy dotrzemy do krajów cywilizowanych.

Następnego dnia wyruszyli na północ wzdłuż brzegu. Każdy niósł strzelbę i naboje, prócz tego posłanie oraz trochę jadła i naczyń kuchennych.

Tarzanowi naczynia kuchenne wydały się obciążeniem bezużytecznym, odrzucił więc część swoją.

— Musisz jednak nauczyć się, mój przyjacielu, jeść gotowane pokarmy — zauważył d’Arnot. — Ludzie cywilizowani nie jedzą surowego mięsa.

— Wystarczy na to czasu, kiedy dotrę do cywilizacji — rzekł Tarzan. — Nie lubię tego, psuje się tylko w ten sposób smak dobrego mięsa.

Miesiąc wędrowali na północ. Czasami mieli pożywienia obfitość, czasami nie jedli całymi dniami.

Nie spotkali śladów tubylców, nie napastowały ich drapieżne zwierzęta. Podróż była cudownie łatwa.

Tarzan rozpytywał się o wiele rzeczy i nauczył się wiele. D’Arnot objaśnił mu rozmaite udoskonalenia cywilizacji — nie pomijane użytku noża i widelca, często jednak Tarzan porzucał je ze wstrętem, chwytał pokarm w swe silne, opalone ręce i rozrywał go zębami na podobieństwo dzikich zwierząt.

Wtedy d’Arnot występował z zarzutami, mówiąc:

.—Nie można jeść jak zwierzę, Tarzanie, skoro ja chcę z ciebie zrobić człowieka dobrze wychowanego. Boże miły! Ludzie dobrze wychowani nie robią tego — to jest okropność.

Tarzan robił niemądry grymas, brał znów do ręki nóż i widelec, lecz w głębi serca miał je w nienawiści.

W podróży opowiedział d’Arnotowi o wielkiej skrzyni, którą widział, że marynarze zakopali, o tym, że ją odkopał i zaniósł na miejsce zgromadzeń małp i tam ją zakopał.

— Musiała to być skrzynia ze skarbami profesora Portera — rzekł d’Arnot. — Stało się bardzo źle, lecz, oczywiście, tyś nic nie wiedział.

Tarzan przypomniał sobie wtedy list, pisany przez Janinę Porter do swej przyjaciółki, który skradł, gdy przybyli do chaty, i teraz dowiedział się, co zawierała skrzynia i jakie miała znaczenie dla Janiny Porter.

— Jutro wracamy po nią — oświadczył d’Arnotowi.

— Wracamy? — wykrzyknął d’Arnot. — Lecz, mój drogi przyjacielu, już trzy tygodnie jesteśmy w drodze. Zabierze to nam trzy nowe tygodnie na drogę powrotną do skrzyni, a wtedy z tym wielkim ciężarem, dla którego trzeba było czterech majtków, by go unieść, całe miesiące będziemy musieli iść, nim dotrzemy z powrotem na obecne miejsce.

— To musi być zrobione, mój przyjacielu — nalegał Tarzan. — Ty pójdziesz drogą do cywilizacji, a ja wracam po skarb. Sam jeden potrafię przebywać drogę daleko prędzej.

— Mam lepszy plan, Tarzanie — zawołał d’Arnot. — Pójdziemy razem do najbliższej kolonii i tam wynajmiemy łódź i popłyniemy wzdłuż brzegów po skarb i przetransportujemy go z łatwością.

— Tak będzie bezpieczniej i prędzej, i nie będzie potrzeby, byśmy się rozstawali. Co sądzisz o takim planie?

— Wybornie — rzeki Tarzan. — Skarb pozostanie tam w każdym czasie, kiedy po niego wybierzemy się. Mogę go przynieść dziś lub odnaleźć wraz z tobą za miesiąc lub dwa. a czuć się będę lepiej wiedząc, że nie pozostaniesz sam jeden w drodze.

— Kiedy widzę, jak nie możecie sobie radzić sami, d’Arnot często trudno mi zrozumieć, jak ród ludzki uniknął wytępienia przez te długie wieki, o jakich mi mówiłeś. Jedna Sabora, sama mogłaby wytępić z tysiąc takich jak ty.

D’Arnot zaczął się śmiać.

— Nabierzesz wyższego wyobrażenia o rodzie ludzkim, kiedy ujrzysz jego wojsko lądowe i morskie, wielkie miasta i prace inżynierów. Zrozumiesz wtedy, że nie mięśnie, lecz umysł daje przewagę ludziom nad potężnymi zwierzętami puszczy.

— W pojedynkę i bez broni jeden człowiek nie dorówna żadnemu z większych zwierząt; gdzie się jednak zbierze dziesięciu ludzi, połączą swe myśli i swe siły muskułów przeciwko drapieżnym swym wrogom, a tymczasem zwierzęta, niezdolne do rozumowania, nie zdobędą się nigdy na połączenie swych sił, by je użyć przeciwko człowiekowi.

— W przeciwnym razie, Tarzanie, czy długo mógłbyś się utrzymać w dzikiej puszczy?

— Masz słuszność, d’Arnot — odrzekł Tarzan. — Gdyby Kerczak przyszedł na pomoc Tublatowi w ową noc na uroczysku dum–dum. byłoby po mnie. Kerczak jednak nie umiał sięgać myślą w przyszłość i nie skorzystał ze sposobności.

— Nawet moja matka, Kala, nigdy nie robiła planów na przyszłość. Zjadała to, co było jej potrzeba, gdy chciało się jej jeść, a gdy znalazła pożywienia dosyć na kilka dni, nigdy nie gromadziła zapasów.

— Przypominam sobie, że uważała to za rzecz niemądrą, że obarczałem się ciężarem zapasowego pożywienia w czasie drogi, chociaż z zadowoleniem zjadała te zapasy wraz ze mną, kiedy się przytrafiło, że na drodze brakło pożywienia.

— Znałeś więc swoją matkę? — zapytał d’Arnot zdziwiony.

— Tak. Była wielką, piękną małpą, większą ode mnie i ważyła ze dwa razy więcej niż ja.

— A twój ojciec? — pytał d’Arnot.

— Nie znam swego ojca. Kala mówiła mi, że była to biała małpa— bezwłosa, taka jak i ja. Wiem teraz, że to musiał być biały człowiek.

D’Arnot przypatrywał się długo L powagą swemu kompanowi.

— Tarzanie — rzekł w końcu — niemożliwym jest, aby małpa Kala była twoją matką. Gdyby tak było, w co nie wierzę, odziedziczyłbyś jakieś cechy małpie, lecz ich w tobie nie tną — jesteś białym człowiekiem pełnej krwi, a ja dodam, potomkiem rodziców wysokiego rodu i wysokiej inteligencji. Czy nie masz żadnego klucza do swej przeszłości?

— Żadnego — odpowiedział Tarzan.

— Nie było w chacie żadnych pisanych dokumentów, z których można by coś dowiedzieć się o życiu jej pierwotnych mieszkańców?

— Przeczytałem wszystko, co było w chacie, z wyjątkiem jednej książki, napisanej, jak dziś wiem, w innym niż angielski języku. Być może ty ją potrafisz odczytać.

Tarzan wydobył mały, czarny diariusz z głębi swego sajdaka i podał go swemu towarzyszowi.

D’Arnot rzucił okiem na tytułową stronę.

— To jest dziennik Jana Claytona, lorda Greystoke, pisany po francusku — rzekł.

Potem zaczął odczytywać dziennik, pisany przed dwudziestu laty z górą, w którym opowiedziane były szczegółowo dzieje już nam znane — przygody, trudy znoszone i cierpienia Jana Claytona i żony jego Alicji, od czasu kiedy opuścili Anglię do ostatnich chwil, kiedy Clayton zginął w łapach Kerczaka.

D’Arnot czytał na głos. Głos jego od czasu do czasu załamywał się i musiał on przerywać czytanie, wzruszony tą beznadziejnością, wzbudzającą litość, która przebijała i kart książki.

W przerwach spoglądał na Tarzana, ten jednak siedział, przykucnąwszy jak statua, z oczyma utkwionymi w ziemię.

Tylko tam. gdzie była mowa o dziecku, zmienił się ton dziennika, ginęła rozpacz, która wkradła się pomału po pierwszych dwu miesiącach pobytu na pobrzeżu.

Ustępy te nosiły zabarwienie przytłumionej szczęśliwości, która robiła nawet smutniejsze wrażenie niż reszta wspomnień.

Jeden ustęp wyrażał prawie wiarę w przyszłość: „Dziś nasz chłopak skończył sześć miesięcy. Siedzi on na kolanach matki przy stole, na którym piszę — jest szczęśliwym, zdrowym, wybornym dzieckiem.

— Bądź co bądź, nawet wbrew temu, co mówi mi rozum, wyobrażam sobie, że syn mój. gdy dorośnie, obejmie po ojcu stanowisko w świecie — będzie drugim Janem Claytonem — i przyozdobi nowymi zaszczytami dom lordów Greystoke.

— Oto — jak gdyby potwierdzając moją przepowiednię —. malec pochwycił pióro swą piąstką i swymi małymi palcami umazanymi w atramencie, wycisnął pieczęć odbijającą jego palce na stronicy”.

W tym miejscu, na marginesie stronicy, widać było w części spłowiałe odbicie czterech małych palców i połowy palca dużego.

Kiedy d’Arnot ukończył czytanie dziennika, obaj siedzieli czas pewien w milczeniu.

— A więc, Tarzanie z małp, jak sądzisz? — zapytał d’Arnot. — Czy ta książka nie wyjaśnia tajemnicy twego pochodzenia? Przecież ty, człowieku, jesteś lordem Greystoke.

Tarzan potrząsnął głową.

— Książka mówi o jednym tylko dziecku — odrzekł. — Drobny szkielet tego dziecka był w kołysce, gdzie dziecko zmarło z braku pokarmu, od czasu jak po raz pierwszy wszedłem do chaty do chwili, kiedy towarzysze profesora Portera zakopali go wraz z trupem ojca i matki obok chaty.

— O tym dziecku mówi książka. Tajemnica mego pochodzenia jest dziś jeszcze bardziej zagadkowa niż przedtem. W ostatnim czasie przemyśliwałem wiele o możliwości, że chata była miejscem, gdziem się urodził.

— Sądzę, że Kala mówiła prawdę — zakończył smutnie. D’Arnot potrząsnął głową. To, co mówił Tarzan, nie trafiło mu do przekonania. Miał swoją myśl i zdecydował sprawdzić słuszność swych przypuszczeń, gdyż zdawało mu się, że znalazł jedyny klucz który mógł odemknąć tajemnicę lub pogrążyć ją w krainę rzeczy niemożliwych do zgłębienia.

\V tydzień później nasi wędrownicy napotkali niespodzianie polankę w lesie.

W oddali widać było kilka budowli, otoczonych mocną palisadą. Pomiędzy nimi a zagrodą rozciągały się uprawne pola, na których kilkunastu Murzynów było na robocie.

Obaj zatrzymali się na krawędzi boru.

Tarzan nałożył na swój łuk zatrutą strzałę, lecz d’Arnot położył rękę na jego ramieniu.

— Co chcesz uczynić, Tarzanie? — zapytał.

— Jeśli nas spostrzegą Murzyni, postarają się nas zabić — odpowiedział Tarzan. — Wolę ich uprzedzić.

— A być może są to nasi przyjaciele — powiedział d’Arnot.

— To są ludzie czarni — była cała odpowiedź Tarzana. I znów naciągnął łuk.

— Nie można, Tarzanie! — wykrzyknął d’Arnot. — Biali ludzie nie zabijają bez potrzeby. Miły Boże! musisz się wielu jeszcze rzeczy nauczyć.

— Lituję się nad tym, kto ściągnie na siebie twe niezadowolenie w Paryżu, dokąd zamierzam cię wziąć z sobą. Będę miał ciągłą robotę, aby uchronić twą szyję od gilotyny.

Tarzan opuścił łuk i roześmiał się.

— Nie rozumiem, dlaczego należało zabijać czarnych tam w dżungli, a nie zabijać ich tutaj. Przypuśćmy, że Numa, lew, wyskoczy na nas, mam mu rzec: — „Dzień dobry, panie Numo! Jak się miewa twoja małżonka?” — czy tak.

— Zaczekaj, aż czarni rzucą się na nas — odrzekł d’Arnot — wtedy będziesz mógł ich zabić. Nie przypuszczaj, że ludzie są twymi nieprzyjaciółmi, dopóki nie okażą nieprzyjaznych zamiarów.

— Chodźmy — rzekł Tarzan — pójdziemy na zabicie — i zaczął iść wprost przez pola, z głową wyniośle wzniesioną, gdy zwrotnikowe słońce padało na gładką jego, opaloną skórę.

Za nim posuwał się d’Arnot, odziany w ubranie pozostawione w chacie przez Claytona, kiedy francuscy oficerowie zaopatrzyli go w rozmaite przedmioty służące do użytku.

W owej chwili jeden z czarnych zaczął się rozglądać i spostrzegłszy Tarzana zawrócił z krzykiem ku ogrodzeniu.

W jednej chwili powietrze napełniło się okrzykami przerażenia, wydawanymi przez uciekających robotników polnych. Wprzód, nim ktokolwiek z nich dobiegł do palisady, z ogrodzenia wynurzył się biały człowiek ze strzelbą w ręku. chcący się przekonać, co było powodem podniecenia.

Spostrzegłszy, co się dzieje, podniósł strzelbę do ramienia. Tarzan z małp zapewne dostałby postrzał kulą, gdyby d’Arnot nie odezwał się głośno do człowieka, mierzącego z broni:

— Nie strzelaj! Jesteśmy wasi przyjaciele!

— Zatrzymajcie się, tedy! — była odpowiedź.

— Stój, Tarzanie! — zawołał d’Arnot. — On sądzi, że my jesteśmy nieprzyjaciele.

Tarzan zwolnił kroku i obaj z d’Arnotem skierowali się ku białemu człowiekowi, stojącemu u bramy.

Ten ostatni popatrzył na nich z widocznym zadziwieniem.

— Co za ludzie jesteście? — zapytał po francusku.

— Biali ludzie — odpowiedział d’Arnot. — Zgubiliśmy drogę w puszczy już od dłuższego czasu.

Biały człowiek opuścił broń i wysunął się z wyciągniętą dłonią.

— Jestem ojciec Konstantyn z tutejszej Misji Francuskiej — rzekł. — Rad jestem was powitać.

— To jest pan Tarzan, ojcze Konstantynie — odrzekł d’Arnot, wskazując na człowieka–małpę, a gdy duchowny wyciągnął rękę do Tarzana, d’Arnot dodał: — a ja jestem Paweł d’Arnot, oficer francuskiej marynarki.

Ojciec Konstantyn uścisnął rękę, którą Tarzan wyciągnął, naśladując ruch księdza, przy czym zauważył wspaniały wygląd i piękną twarz, rzuciwszy na przybysza przenikliwe spojrzenie.

W taki sposób dotarł Tarzan z małp do pierwszej placówki świata cywilizowanego.

Przebyli tam tydzień. Człowiek–małpa, przez swą bystrą spostrzegawczość, poznał tam niejedno z obyczajów ludzi. Przez ten czas Murzynki szyły ubrania dla d’Arnota i Tarzana, aby mogli udać się w dalszą drogę w przyzwoitym odzieniu.

Rozdział XXVI
U szczytów cywilizacji

Nowy miesiąc podróży doprowadził ich do niewielkiej grupy zabudowań u ujścia szerokiej rzeki. Tu Tarzan zobaczył liczne statki i doznał znowu uczucia plochliwości, jaką mają zwierzęta, na widok zbiorowiska ludzi.

Stopniowo przyzwyczaił się do dziwnych hałasów i nowych obyczajów. Nikt nie mógłby już poznać, że ten piękny Francuz w nieposzlakowanej białości ubraniu, śmiejący się i rozprawiający wesoło, zaledwie przed dwoma miesiącami przeskakiwał nagi z gałęzi na gałąź w pierwotnym lesie, by spaść nagle na nieoględną ofiarę i napełnić swój żołądek jej surowym mięsem.

Obecnie Tarzan nożem i widelcem, które miesiąc temu odrzucał z pogardą, posługiwał się z wytwornością nie mniejszą jak d’Arnot.

Był on tak pojętnym uczniem, że młody Francuz z przyjemnością zadawał sobie trud, aby uczynić z niego pana z wytwornymi manierami w obejściu i mowie.

— Bóg dał ci piękne serce, mój przyjacielu — mówił d’Arnot. — Chcemy jednak, aby Jego dary widoczne były i z powierzchowności.

Skoro tylko dotarli do małego portu, d’Arnot telegrafował do rządu o swym ocaleniu i prosił o trzymiesięczny urlop, który otrzymał.

Wysłał również depeszę do swych bankierów o pieniądze. Przymusowe oczekiwanie w ciągu miesiąca, które im obu bardzo dokuczało, wynikło z braku pieniędzy na wynajęcie statku, który by ich zawiózł z powrotem do dżungli Tarzana po skarb.

W czasie swego pobytu w portowym mieście „pan Tarzan” stal się przedmiotem podziwu zarówno białych, jak i czarnych jego mieszkańców z powodu kilku wydarzeń, które dla Tarzana były rzeczami najzwyklejszymi.

Zdarzyło się raz, że Murzyn potężnej postaci pod wpływem i trunków oszalał i trzymał w strachu całe miasto do chwili, kiedy nieszczęsna gwiazda nie zaprowadziła go w to miejsce, gdzie czarnowłosy olbrzym kołysał się na werandzie hotelu.

Potrząsając nożem, Murzyn wbiegł na szerokie schody i skierował się wprost do towarzystwa czterech mężczyzn, siedzących przy stole i zapijających nieunikniony absynt.

Wydawszy okrzyk, czwórka co tchu starczyło uciekła. Wtedy Murzyn spostrzegł Tarzana.

Z rykiem rzucił się na człowieka–małpę, a z pięćdziesiąt głów wyglądało spoza zasłon okiennych i zza drzwi, by być świadkiem, jak czarny olbrzym zamorduje Francuza.

Tarzan wystąpił przeciwko Murzynowi z uśmiechem, jaki radość z walki sprowadzała zawsze na jego usta.

Kiedy Negr podbiegł i zamierzył się nożem, stalowe muskuły pochwyciły wyciągniętą jego rękę. Jedno silne szarpnięcie wystarczyło: ręka obwisła, gdyż kość została złamana.

Murzyn oprzytomniał pod wpływem bólu i zadziwienia, a gdy Tarzan zasiadł znów na fotelu, opuścił werandę zawodząc z bólu i zaczął uciekać w stronę mieszkań tubylców.

Innym razem, gdy Tarzan i d’Arnot siedzieli przy obiedzie w towarzystwie ludzi białych, rozmowa zeszła na opowiadania myśliwskie o lwach.

Nie było zgody co do odwagi króla zwierząt — niektórzy utrzymywali, że jest to wierutny tchórz. Wszyscy jednak byli w tym zgodni, że dla większej pewności zawrze chętnie chwytali za swoje myśliwskie karabiny, kiedy posłyszeli ryk monarchy dżungli w pobliżu obozowiska w nocy.

D’Arnot i Tarzan umówili się nie rozgłaszać przeszłości, wobec czego nikt z towarzystwa, prócz francuskiego oficera, nie wiedział, jak Tarzan umiał sobie radzić z drapieżnymi zwierzętami w dżungli.

— Pan Tarzan nie wypowiedział swojego zdania — powiedział któryś z panów. — Taki dzielny człowiek jak pan Tarzan, który spędził dużo czasu w Afryce, musiał mieć przygody z lwami — na pewno?

— Tak jest — odpowiedział Tarzan sucho. — Mogę powiedzieć, że każdy z was miał rację w swej charakterystyce tych lwów, które napotkaliście. Z równą słusznością można by jednak wydawać sądy, że wszyscy Murzyni dostają napadu szaleństwa, ponieważ jednego to spotkało, lub twierdzić, że wszyscy biali są tchórze, ponieważ ktoś napotkał białego człowieka tchórzliwego usposobienia.

— Istnieje dużo różnic indywidualnych wśród przedstawicieli niższych gatunków, panowie, jak i wśród nas.

— Dnia pewnego możemy wyruszyć i natrafić na lwa bojaźliwego — ucieka on przed nami. Dnia następnego możemy napotkać stryja lub brata bliźniaczego poprzedniego lwa i przyjaciele nasi dziwić się będą, dlaczego nie powróciliśmy z dżungli.

— Ja zawsze uważam, że lew jest niebezpieczny i zawsze mam się na ostrożności, gdy lew jest w pobliżu.

— Mała jest przyjemność w polowaniu — odrzekł ten, kto pierwszy się odezwał — gdy kto odczuwa strach przed zwierzyną.

D’Arnot uśmiechnął się. Tarzan miał uczuwać strach.

— Ja właściwie nie rozumiem, co pan nazywa strachem — rzekł Tarzan. — Tak samo jak wśród lwów, strach jest różny u różnych ludzi. Według mojego jednak rozumienia, cała przyjemność z polowania jest wtedy, gdy wiem, że zwierzyna ma również możność zrobienia mi krzywdy, jak ja jej.

— Gdybym wyruszył na lwa w kilka strzelb z człowiekiem niosącym mi broń i dwudziestu lub trzydziestu naganiaczami, wiedziałbym, że szansę lwa są złe. Co się tyczy przyjemności, to malałaby ona w miarę wzmożonego mojego osobistego bezpieczeństwa.

— Z tego wynikałoby, że pan Tarzan wolałby udać się nago do puszczy, mając z sobą nóż tylko, na polowanie na dzikie zwierzęta? — powiedział z uśmiechem dobrodusznie ten, kto pierwszy przemawiał, lecz z drobnym odcieniem sarkazmu w głosie.

— I linkę także — dorzucił Tarzan.

Właśnie w owej chwili rozległ się ryk lwa z odległej dżungli, jak gdyby rzucone wyzwanie, kto zechce wystąpić z nim do walki.

— Oto nadarza się sposobność, panie Tarzanie — zadowcipkował Francuz.

— Nie jestem głodny — odrzekł Tarzan spokojnie.

Wszyscy wybuchli śmiechem, wszyscy prócz d’Arnota. On jeden wiedział, że drapieżne zwierzę wygłosiło swą prawdziwą rację przez usta człowieka–małpy.

— A jednak pan się obawia, jak każdy z nas, wyjść na spotkanie ze lwem nago, mając za jedyne uzbrojenie nóż i linkę — rzekł dowcipniś. — Czy nie tak?

— Nie — odrzekł Tarzan. — Tylko ten, kto nie ma rozumu, robi jakiś czyn, nie mając żadnego do czynu powodu.

— Pięć tysięcy franków niech będzie powodem — odrzekł pierwszy. — Zakładam się o pięć tysięcy franków, że nie potrafi pan sprowadzić z dżungli lwa na warunkach przez nas omówionych — nago, mając za uzbrojenie tylko nóż i linkę.

Tarzan rzucił spojrzenie w kierunku d’Arnota i kiwnął głową.

— Niech postawi dziesięć tysięcy — rzekł d’Arnot.

— Zgoda — odpowiedział pierwszy.

Tarzan wstał.

— Muszę pozostawić swe ubranie na skraju kolonii, żebym miał w co się ubrać, by iść po ulicach, jeżeli nie powrócę przed wschodem słońca.

— Chyba nie masz pan zamiaru iść teraz zaraz, nocą? — wykrzyknął stawiający zakład.

— Dlaczego nie? — zapytał Tarzan. — Numa przechodzi się nocą — łatwiej będzie znaleźć lwa.

— Ależ nie — odpowiedział pierwszy — nie chcę, żeby krew pańska spadła na mnie. Już dosyć szalonym przedsięwzięciem będzie, jeżeli wyjdziesz pan za dnia.

— Idę teraz — odpowiedział Tarzan i udał się do swego pokoju po nóż i linkę.

Współbiesiadnicy odprowadzili go do skraju dżungli, gdzie pozostawił swe ubranie w małym budynku.

Kiedy miał już wkroczyć w ciemne krzaki, próbowano odwieść go od zamiaru. Ten, kto wywołał zakład, jak najbardziej nalegał, by porzucił swój szalony zamiar.

— Zgadzam się, że pan wygrałeś zakład — rzekł — dziesięć tysięcy franków są pańską własnością, tylko porzuć pan ten niemądry pomysł, który musi się skończyć pańską śmiercią.

Tarzan roześmiał się i w chwilę potem puszcza pochłonęła go w swych głębiach.

Towarzystwo postało czas jakiś, później wszyscy powrócili powolnym krokiem na werandę hotelu.

Tarzan wszedłszy do lasu, zaraz chwycił się gałęzi. Z radosnym uczuciem odzyskanej swobody przerzucał się z gałęzi na gałąź.

To było życie! Ach, jakże kochał on swój las! Cywilizacja nie miała nic równego w swej wąskiej i zakreślonej sferze działania, zapartej przez ograniczenia i konwencjonalności. Nawet ubranie było przeszkodą i rzeczą niepotrzebną.

W końcu znów był wolny. Nie zdawał sobie nawet sprawy, w jakiej był niewoli.

Jak łatwą byłoby dla niego rzeczą zatoczyć koło z powrotem na pobrzeże, a później udać się na południe do swej dżungli i do swej chaty.

Wyróżnił węchem bliską obecność Numy, gdyż podróżował pod wiatr. Wkrótce jego bystry słuch rozpoznał znany sobie odgłos stąpania nóg i ocierania się wielkiego cielska pokrytego futrem o krzaki.

Tarzan po cichu znalazł się już nad nic nie podejrzewającym zwierzęciem i w cichości szedł w jego ślady, aż lew wyszedł na t małą polankę oświetloną światłem księżyca.

Wtedy szybko zarzucona pętlica spadła i owinęła się około płowego gardła. Tak, jak to już setki razy robił przedtem, Tarzan przywiązał koniec linki do mocnej gałęzi i kiedy zwierzę rzucało się i szarpało pazurami, walcząc o swą swobodę, Tarzan spuścił się na ziemię obok i skoczywszy zwierzęciu na grzbiet, zatopił długie, cienkie ostrze kilkakrotnie w serce.

Potem postawiwszy swą stopę na trupie Numy. wydal budzący grozę zwycięski okrzyk swego dzikiego plemienia.

Przez chwilę Tarzan stał nieruchomo, nie mogąc się zdecydować, pod wpływem sprzecznych uczuć wierności dla d’Arnota i potężnej tęsknoty za swobodą w dżungli. W końcu wspomnienie pięknej twarzy i ciepłych pocałunków rozwiało pociągający obraz, jaki wyobraźnia podsunęła mu z dawnego życia.

Człowiek–małpa zarzucił ciepłe jeszcze cielsko Numy przez plecy i rzucił się na drzewa ponownie.

Ludzie pozostali na werandzie przesiedzieli całą godzinę w milczeniu. Próbowali rozmawiać o rozmaitych przedmiotach, bez skutku. Wciąż myśl przemożna, tkwiąca w mózgu każdego z nich, nie pozwalała na ożywienie rozmowy.

— Miły Boże! — przemówił w końcu ten, co stawił zakład — nie mogę tego znieść dłużej. Biorę mój myśliwski karabin i idę do dżungli, aby sprowadzić z powrotem tego szaleńca.

— Ja także pójdę — rzekł drugi.

— I ja, i ja, i ja — odezwali się chórem inni. Ta propozycja jak gdyby złamała czary strasznej umowy. Wszyscy pospieszyli do kwater i wkrótce szli wszyscy ku dżungli — każdy był dobrze uzbrojony.

— Boże! Co to takiego było?! — wykrzyknął nagle jeden z idących, Anglik, gdy stłumione echo przyniosło dziki okrzyk Tarzana.

— Ja już raz słyszałem taki krzyk — powiedział Belgijczyk — w czasie pobytu w kraju obfitującym w goryle. Moi ludzie mówili mi, że to jest krzyk małpy samca po odniesionym zwycięstwie i śmierci ofiary.

D’Arnot przypomniał sobie posłyszany z ust Claytona opis budzącego grozę wycia, którym Tarzan oznajmiał odniesione przez siebie zwycięstwo. Uśmiechnął się półgębkiem wbrew okropnemu uczuciu, jakie nim owładnęło, że ten dziki okrzyk mogło wydać z siebie ludzkie gardło — gardło jego przyjaciela.

Gdy towarzystwo zatrzymało się, doszedłszy do krawędzi dżungli, namyślając się o rozstawieniu swych sił, posłyszeli nagle wesoły śmiech w pobliżu i obróciwszy się, ujrzeli zbliżającą się olbrzymią postać niosącą na swych szerokich barkach zwłoki lwa.

Nawet d’Arnot był jakby piorunem rażony, ponieważ i jemu wydawało się rzeczą niemożliwą do uwierzenia, aby człowiek mógł w tak krótkim czasie zabić lwa, mając do rozporządzenia tak nędzne uzbrojenie, jakie Tarzan wziął z sobą, i aby ten człowiek mógł przenieść sam potężne cielsko przez splątany gąszcz dżungli.

Ludzie otoczyli kołem Tarzana, zarzucając go pytaniami. Jedyną jego odpowiedzią były powtarzane ze śmiechem słowa obniżające znaczenie wielkiego czynu.

Dla Tarzana było to jakby wychwalanie bohaterstwa rzeźnika za to, że zabił krowę. Tarzan tak często zabijał lwa, już to na pokarm dla siebie, już to w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa, że sam czyn nie wydawał mu się niczym szczególnym. Był on jednak istotnie bohaterem w oczach tych ludzi — ludzi przyzwyczajonych do polowań na wielką zwierzynę.

Przy tej sposobności wygrał dziesięć tysięcy franków, gdyż d’Arnot nalegał, żeby całą tę sumę przyjął.

Była ona bardzo poważną pozycją dla Tarzana, który teraz właśnie zaczął rozumieć potęgę ukrytą w tych małych kawałkach metalu lub papieru, które przechodziły z jednych rąk do innych za każdym razem, kiedy istoty ludzkie jeździły, jadły, spały w hotelu, nabywały ubranie, piły, pracowały, bawiły się lub szukały osłony przed deszczem, zimnem lub upałem.

Stało się widocznym dla Tarzana, że nie mając pieniędzy ludzie muszą umierać. D’Arnot mówił mu, żeby się nie kłopotał brakiem pieniędzy, posiadał bowiem ich dosyć dla nich obu, lecz człowiek–małpa dowiadywał się wielu rzeczy, a między nimi i tego, że ludzie lekceważyli sobie tych, którzy przyjmowali pieniądze od innych, nie dając w zamian czegoś innego równej wartości.

Niebawem po epizodzie z polowaniem na lwa udało się d’Arnotowi wynająć stary statek dla dopłynięcia wzdłuż brzegów do zamkniętej lądami przystani Tarzana.

Był to radosny dla nich obu dzień, w którym mały statek podniósł kotwicę i wypłynął na otwarte morze.

Wycieczka na pobrzeżu odbyła się bez szczególnych wydarzeń. Nazajutrz po zarzuceniu kotwicy przed chatą Tarzan ubrany znów w swój strój, noszony w puszczy, zabrawszy rydel, wybrał się sam jeden do uroczyska małp, gdzie złożony był skarb.

Późnym wieczorem dnia następnego powrócił, niosąc na plecach wielką skrzynię i o wschodzie słońca mały statek przesunął się przez przesmyk przystani w podróż na północ.

W trzy tygodnie później Tarzan i d’Arnot jechali jako pasażerowie na pokładzie francuskiego parowca, udającego się do Lionu. Spędziwszy kilka dni w tym mieście, d’Arnot zabrał Tarzana do Paryża.

Człowiek–małpa chciał jechać do Ameryki, lecz d’Arnot wymógł na nim, żeby mu towarzyszył przedtem do Paryża, nie zdradzając mu, jaka to konieczność skłoniła go do postawienia takiego żądania.

Jedną z pierwszych spraw, które d’Arnot załatwił po przybyciu do Paryża, było umówienie się co do odwiedzin wysokiego urzędnika w departamencie policji, dawnego swego znajomego. Tarzana d’Arnot wziął z sobą.

Zręcznie kierując rozmową, d’Arnot doprowadził do tego, że urzędnik wytłumaczył zainteresowanemu tym objaśnieniem Tarzanowi rozmaite metody używane przy chwytaniu przestępców i identyfikowaniu osób. Jedną z najciekawszych był sposób przekonywania się o identyczności osób z odbicia palcy.

— Jakież znaczenie mogą mieć takie odbicia — zapytał Tarzan — jeżeli po kilku latach linie na palcach całkowicie się zmieniają przez obumarcie tkanek i narastanie nowych.

— Linie nie zmieniają się wcale — odrzekł urzędnik. — Od dzieciństwa do starości odbicia palców ulegają zmianom tylko co do wielkości.

— O ile nastąpiło zdjęcie odbicia wielkiego palca i czterech palców na obu rękach, chyba tylko przez utratę tego wszystkiego można uniknąć identyfikacji.

— To zadziwiające — wykrzyknął d’Arnot. — Ciekaw jestem, jak mogą wyglądać linie moich własnych palców.

— Łatwo można się o tym przekonać — odrzekł oficer policji i zadzwonił na swego pomocnika, któremu wydał jakieś zlecenie.

Wezwany opuścił pokój, lecz zaraz powrócił ze skrzynką drewnianą, którą postawił na biurku swego zwierzchnika.

— Będzie pan widział odbicie linii swych palców za maleńką chwilę.

Wyjął z małej szafki kwadratową szklaną taflę, tubkę gęstego tuszu, gumowy wałek i kilka czystych białych kart.

Wycisnąwszy kroplę tuszu na taflę, roztarł ją na powierzchni za pomocą gumowego wałka. Powierzchnia pokryła się bardzo cienką jednostajną warstwą tuszu…

— Połóż pan cztery palce prawej ręki na taflę, ot tak — przemówił do porucznika. — A teraz palec duży. Dobrze. A teraz połóż pan palec w tej samej pozycji na tej karcie, tu, nie — trochę bardziej na prawo. Musimy zostawić miejsce na wielki palec i resztę palców lewej ręki. Dobrze, skończone. A teraz niech pan zrobi to samo lewą ręką.

— Chodź no, Tarzanie — zawołał d’Arnot — zobaczmy, jakie będą twoje linie.

Tarzan chętnie zastosował się do życzenia d’Arnota, zadając oficerowi policji liczne pytania w czasie tej czynności.

— Czy odbicia palców wskazują cechy charakterystyczne ras? — zapytał. — Czy może pan na przykład określić tylko z odbitki palców, czy osoba była Negrem, czy też należała do rasy kaukaskiej?

— Nie zdaje mi się — odpowiedział oficer — chociaż niektórzy utrzymują, że linie Negrów są mniej skomplikowane.

— Czy odbitki palców małpy dadzą się odróżnić od linii ludzkich?

— Zapewne tak, ponieważ linie małpy muszą być prostsze niż linie należące do wyższych organizmów.

— Lecz linie palców dziecka, pochodzącego ze skrzyżowania małpy i człowieka, mogą wskazywać cechy charakterystyczne obojga rodziców? — ciągnął dalej Tarzan.

— Tak sądzę — odpowiedział urzędnik. — Wiedza nie posunęła się dostatecznie, aby można było wyrokować w tego rodzaju sprawach. Nie chciałbym polegać na wskazówkach z linii palców w innych sprawach, jak tylko w odróżnianiu osobników rodzaju ludzkiego.

— W tej dziedzinie dane dają pewność absolutną. Nie było prawdopodobnie na świecie dwu ludzi, którzy by mieli identyczne linie na wszystkich palcach. Jest rzeczą bardzo wątpliwą, czy jakiekolwiek odbicie powtórzy się ściśle i dokładnie kiedykolwiek.

— Czy porównanie zabiera dużo czasu i dużo pracy? — zapytał d’Arnot.

— Zwykle kilka tylko chwil, jeżeli odbitki są wyraźne. D’Arnot wyjął czarną książeczkę z kieszeni i zaczął przewracać stronice.

Tarzan spoglądał na książkę ze zdziwieniem. W jaki sposób jego książka znalazła się w rękach d’Arnota?

D’Arnot zatrzymał się przy stronicy, na której znajdowało się pięć drobnych pręg.

Podał otwartą książkę urzędnikowi.

— Czy te odbicia są podobne do moich lub do pana Tarzana, i czy może pan powiedzieć, czy są one identyczne z nimi?

Urzędnik wziął z biurka silne szkło powiększające i zaczai pilnie rozglądać wszystkie trzy wzorki, przy czym robił notatki na nich.

Tarzan teraz zrozumiał, jakie miała znaczenie wizyta u oficera policji.

Odpowiedź na zagadkę jego życia ukryta była w tych drobnych znakach.

W naprężonym oczekiwaniu siedział, pochylony naprzód w swoim krześle, nagle naprężenie nerwów osłabło i pochylił się w tył z uśmiechem.

D’Arnot spoglądał na niego ze zdumieniem.

— Zapomina pan, że już od dwudziestu lat trup tego małego dziecka, które pozostawiło te odbitki palców, spoczywał w chacie swego ojca i że ja całe swe życie widziałem go tam — rzekł Tarzan z goryczą.

Urzędnik spojrzał zdziwiony.

— Rób swoje, kapitanie, kończ badanie — rzekł d’Arnot — opowiemy ci wszystko później, jeżeli pan Tarzan na to się zgodzi.

Tarzan kiwnął głową na znak zgody.

— Lecz mój drogi d’Arnot, jesteś szalony — wyrzekł z naciskiem. — Te małe palce pochowane są na zachodnim brzegu Afryki.

— Jak tam jest, Tarzanie, nie wiem — odrzekł d’Arnot. — Możliwe, że prawdą jest to, co mówisz, lecz jeżeli nie jesteś synem Jana Claytona, to, na nieba, w jaki sposób dostałeś się do tej przez Boga opuszczonej dżungli, gdzie stopa żadnego innego białego człowieka prócz Jana Claytona nigdy nie postała?

— Zapominasz o Kali — rzekł Tarzan.

— Nie biorę jej nawet w rachubę — odpowiedział d’Arnot.

Przyjaciele rozmawiając podeszli do wielkiego okna, wychodzącego na bulwar. Czas pewien stali tam, wpatrzeni w ruchliwy tłum, poruszający się przed nimi na dole, zagłębieni w swych myślach.

— Porównanie odcisków zabierze jakiś czas — myślał d’Arnot, zwracając się, by spojrzeć na urzędnika.

Ku swemu zdziwieniu spostrzegł, że urzędnik, oparty w swym fotelu, pospiesznie przeglądał treść małego czarnego diariusza.

D’Arnot zakaszlał. Oficer policji spojrzał na niego i widząc, że d’Arnot nań patrzy, podniósł palec, nakazując milczenie.

D’Arnot odwrócił się znów do okna. Teraz oficer policji przemówił:

— Panowie — rzekł. Obaj zwrócili się ku niemu.

— Jasnym jest, że bardzo ważne sprawy zależą w mniejszym lub większym stopniu od zupełnej dokładności ekspertyzy. Proszę przeto, abyście panowie pozostawili całą tę kwestię w moich rękach do czasu powrotu pana Desquere, naszego eksperta. Nie za. bierze to więcej jak dni kilka.

— Spodziewałem się otrzymać odpowiedź od razu — rzekł d’Arnot. — Pan Tarzan odpływa do Ameryki jutro.

— Obiecuję, że będzie pan mógł zatelegrafować mu rezultat w ciągu dwu tygodni — odpowiedział urzędnik — jaki on będzie tego dziś jeszcze powiedzieć nie mogę. Jest podobieństwo, tak — lecz lepiej pozostawimy decyzję panu Desquere.

Rozdział XXVII
Olbrzym znowu się zjawia

Przed starodawną rezydencją na krańcach miasta Baltimore zatrzymał się automobil.

Wysiadł z niego mężczyzna lat około czterdziestu, dobrze zbudowany, z regularnymi wyrazistymi rysami twarzy. Zapłaciwszy, pożegnał się z szoferem.

W chwilę potem przyjezdny gość wchodził do biblioteki starego domu.

— Ach, pan Canler! — zawołał staruszek powstając na przywitanie.

— Dobry wieczór, szanowny profesorze — zawołał gość, wyciągając z serdecznością rękę.

— Kto otwierał panu drzwi? — zapytał profesor.

— Esmeralda.

— Zawiadomi ona tedy Janinę o tym, że pan przybył — wyrzekł staruszek.

— Nie, profesorze — odrzekł Canler — przede wszystkim chcę się z panem rozmówić.

— Ach, zaszczyt mi to przynosi — rzekł profesor Porter.

— Profesorze — ciągnął dalej Robert Canler uroczyście, jak gdyby starannie ważąc swe słowa. — Przybyłem dziś, by pomówić z panem o Janinie.

— Znane są panu moje zamiary i łaskawie zezwalał pan na moje staranie o jej rękę.

Profesor Archimedes Porter zakręcił się w swym fotelu. Poruszony temat zawsze go niepokoił. Nie mógł zrozumieć powodów Canler był wyborną partią.

— Panny Janiny — ciągnął dalej Canler — ja nie mogę zrozumieć. Zwleka, wysuwając to taki, to znów inny powód. Mam wrażenie, że zawsze, kiedy się z nią żegnam, przyjmuje to z radosnym uczuciem ulgi.

— Ta, ta, ta — rzekł profesor Porter.— Tak, tak, panie Canler. Janina zna posłuszeństwo córki. Zrobi ona to, co jej powiem.

— Mogę więc polegać na pana poparciu? — zapytał Canler, tonem wyrażającym ulgę.

— Bez kwestii, panie, bez kwestii, panie — zawołał profesor Porter. — Czyż możesz pan w to wątpić?

— Obecny tu jest pan Clayton, jak panu wiadomo — przemówił Canler. — Miesiące całe tu przebywa.

— Nie wiem, czy pannie Janinie zależy na nim, lecz prócz tytułu, jak mówią, odziedziczył on po ojcu znaczne dobra i nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby pozyskał pannę Janinę — chyba że — tu Canler zatrzymał się.

— Ta, ta, ta, panie Canler, chyba — co?

— Chyba że pan osądzi, że my, to jest pańska córka i ja, mamy się pobrać niezwłocznie — wyrzekł Canler dobitnie.

— Już mówiłem o tym Janinie, że byłaby to rzecz pożądaną — rzekł strapiony profesor Porter — gdyż nie mamy środków, by utrzymywać ten dom i żyć na takiej stopie, jakiej wymagają nasze stosunki towarzyskie.

— Jaka była jej odpowiedź? — zapytał Canler.

— Powiedziała, że nie zdecydowała się jeszcze wyjść za mąż — odpowiedział profesor Porter — że możemy przenieść się do majątku w północnym Wisconsin, pozostawionym przez jej matkę.

— Daje on pewne dochody. Dzierżawcy zawsze potrafili opędzić swe koszty i przesyłać jeszcze Janinie pewną sumkę corocznie.

— Zamierza, abyśmy tam wyruszyli pierwszego dnia następnego tygodnia. Philander i pan Clayton już tam się udali, aby przyszykować rzeczy na nasze przyjęcie.

— Udał się tam Clayton? — zawołał Canler. Był widocznie dotknięty wiadomością. — Dlaczego ja o tym nie wiedziałem. Chętnie bym się tam udał i zarządził, aby wszelkie wygody były zapewnione.

— Janina sądzi, że i tak już mamy zbyt wielki dług wobec pana, panie Canler — rzekł profesor Porter.

Canler chciał odpowiedzieć, gdy rozległ się odgłos kroków z sąsiedniej komnaty i Janina Porter weszła do pokoju.

— Ach, przepraszam! — wykrzyknęła, zatrzymując się na progu. — Sądziłam, że jesteś sam, ojcze.

— To jestem ja tylko, panno Janino — rzekł Canler, powstając z miejsca. — Czy pani nie zechce wejść i przyłączyć się do rozmowy rodzinnej? Właśnie mówiliśmy o pani.

— Dziękuję — rzekta Janina Porter, wchodząc i siadając na krześle, które Canler jej podał. — Chciałam tylko powiedzieć papie, że Tobiasz przybywa jutro z kolegium, aby zapakować książki. Prosiłabym, papo, abyś wskazał mu wszystkie książki, bez których możesz się obejść do jesieni. Nie zabieraj z sobą całej swej biblioteki do Wisconsin, jak chciałeś ją zabrać do Afryki, gdybym się temu nie oparta.

— Czy Tobiasz był tu? — zapytał profesor Porter.

— Tak, właśnie z nim się rozstałam. Wraz z Esmeraldą rozprawiają o sprawach religijnych.

— Ta, ta, ta, muszę się z nim zaraz rozmówić! — zawołał profesor. — Wybaczcie mi, dzieci, na momencik — i staruszek spiesznie wyszedł z pokoju.

Skoro oddalił się pan Porter, Canler zwrócił się do Janiny Porter.

— Panno Janino — rzekł stanowczo. — Jak to już dawno, że wszystko tak idzie?

— Pani nie odmówiła mi swej ręki, lecz i nie przyobiecała wyjść za mnie.

— Chcę uzyskać pozwolenie na ślub na jutro, abyśmy pobrali się w cichości, zanim pani wyjedzie. Nic dbam o przepych i formalności światowe i jestem pewien, że i pani o to nie dba.

Dziewczynę przeszedł mróz, lecz zniosła to dzielnie.

— Ojciec pani tego sobie życzy, jak pani wic — dodał Canler.

— Tak, wiem. — Wymówiła to ledwie dosłyszalnym szeptem.

— Czy pan zdajesz sobie z tego sprawę, panie Canler, że pan chcesz mnie sobie kupić? — rzekła w końcu chłodno i spokojnie.

— Chcesz mnie pan sobie kupić za pewną ilość marnych dolarów? Bez kwestii pan to robisz, panie Robercie Canlerze. Nadzieja na taki właśnie zbieg okoliczności tkwiła w pańskim umyśle, kiedy pan pożyczył ojcu pieniądze na tę niedorzeczną wyprawę, która tylko wskutek niesłychanie tajemniczych okoliczności nie zakończyła się niespodziewanym powodzeniem.

— Lecz ciebie, panie Canler, powodzenie zadziwiłoby najbardziej. Pan nie miałeś wiary w przedsięwzięcie. Na to jesteś zbyt dobrym kupcem, znającym się na interesach. Zbyt dobrym jesteś kupcem, abyś pożyczał pieniądze na poszukiwanie zakopanych skarbów i to bez zabezpieczenia pożyczki — chyba żeś miał pewien specjalny cel na oku.

— Wiedziałeś, że bez zabezpieczenia honor Porterów dawał panu większe gwarancje. Wiedziałeś, że była to najlepsza droga do zmuszenia mnie do poślubienia ciebie, nie okazując, że ‘działam pod przymusem.

— Nigdy nic przypominałeś o spłatę pożyczki. W każdym innym człowieku uznałabym takie postępowanie za wyraz wielkodusznego i szlachetnego charakteru. Lecz pan jesteś skryty, panie Canler. Znam pana lepiej, niż pan sądzi.

— Wyjdę za pana, jeżeli nie będzie żadnego innego wyjścia, lecz musimy się wyraźnie rozmówić.

Słysząc te słowa Robert Canler rumienił się i bladł na twarzy, a gdy skończyła mówić, wstał i z cynicznym uśmiechem na wyrazistym obliczu, przemówił:

— Słyszę to ze zdziwieniem, panno Janino. Sądziłem, że pani posiada więcej władzy nad sobą — więcej dumy.

— Ma się rozumieć, pani ma rację. Kupuję panią i wiedziałem, że i pani rzecz ta była wiadomą, lecz sądziłem, że pani będzie wolała udawać, że jest inaczej. Sądziłem, że godność osobista i duma Porterów nie pozwoli pani przyznać się nawet wobec samej siebie, że pani się sprzedaje.

— Rób jednak jak chcesz, moja droga — dodał już mniej poważnie. — Będę cię miał, a to jest wszystko, o co mi chodzi.

Nie wyrzekłszy słowa na to, Janina Porter odwróciła się i wyszła z pokoju.

Obrzęd zaślubin nie odbył się przed wyjazdem. Janina Porter Wraz z ojcem i Esmeralda wyjechali do majątku w Wisconsin. Przy odejściu pociągu, kiedy chłodno żegnała się z Robertem Canlerem, ten ostatni zapowiedział swą wizytę za tydzień lub dwa.

Na miejscu spotkali Claytona i pana Philandra, którzy przyjechali po nich w wielkim automobilu należącym do Claytona. Zaraz też odjechali przez gęste północne lasy do farmy, w której dziewczę nie było ani razu od dzieciństwa.

Dom mieszkalny, zbudowany na wzgórku w odległości jakichś stu jardów od domu dzierżawcy, uległ całkowitej przeróbce w ciągu trzech tygodni, które tu spędzili Clayton i pan Philander.

Clayton sprowadził całą armię cieśli, murarzy i malarzy z odległego miasta. Co było walącym się domostwem, kiedy przyjechali, to teraz dzięki ich pracy zamieniło się w ładny dwupiętrowy dom, w którym znajdowało się wszystko, co służy ku wygodzie mieszkańców i co można było zrobić w tak krótkim czasie.

— Cóż to, panie Claytonie, cóżeś pan zrobił? — zawołała Janina Porter, a serce jej zamarło, gdy zrozumiała, jaki był przypuszczalny rozmiar zrobionego wydatku.

— Sza — zwrócił jej uwagę Clayton. — Niech ojciec niczego się nie domyśla. Jeżeli pani nic mu nie powie, nie zauważy zmian, a ja nie mogłem wprost wyobrazić sobie, aby mógł zamieszkać wśród brudów i nędzy, jakie tu z panem Philandrem znaleźliśmy. To jest tak mało, gdy chciałem zrobić o wiele więcej, Janino. Przez wzgląd na ojca, nigdy nie mów o tym.

— Wiesz pan przecież, że nie jesteśmy w stanie zwrócić pieniędzy — rzekło dziewczę. — Dlaczego chcesz mnie pan obciążyć tak strasznym zobowiązaniem?

— Przestań, Janino — rzekł Clayton ze smutkiem w głosie. — Gdyby chodziło tylko o ciebie, wierz mi, nie uczyniłbym tego, gdyż wiedziałem od razu, że to mogłoby mi zaszkodzić w twoich oczach, nie, nie mogłem pogodzić się z myślą, żeby kochany staruszek mieszkał w takiej dziurze, jaką tu znaleźliśmy.

— Czy nie zechcesz uwierzyć, że zrobiłem to przez wzgląd na niego i zadowolić mnie tym małym okruchem przyjemnego uczucia?

— Wierzę twym słowom, panie Clayton — odpowiedziało dziewczę — ponieważ wiem, że jesteś tak dobrym i tak wspaniałomyślnym, że mógłbyś to uczynić właśnie dla niego — i, ach, Cecylu, pragnęłabym odpłacić się tym, na co zasługujesz — jakbyś chciał.

— Dlaczego nie możesz tego uczynić, Janino?

— Ponieważ kocham innego.

— Canlera?

— Nie.

— Lecz masz pani zaślubić go. Mówił mi o tym przed moim wyjazdem z Baltimore. Dziewczę drgnęło.

— Nie kocham go — rzekła prawie dumnie.

— Czy to dla pieniędzy, Janino? Skinęła głową.

— Czyż w takim razie ja jestem gorszą partią niż Canler? Mam pieniędzy dosyć, nawet więcej, niż wystarczy na zaspokojenie wszelakich potrzeb — rzekł z goryczą.

— Nie kocham ciebie, Cecylu — rzekła — lecz mam dla ciebie poważanie. Jeżeli sądzono mi poniżyć się takim handlem wobec kogokolwiek, wolę, żeby to był człowiek, którym pogardzam. Czuć będę wstręt do człowieka, któremu się sprzedam bez miłości, ktokolwiek on byłby.

— Będziesz szczęśliwszy, pozostając samotny — zakończyła — zachowując mój szacunek i przyjaźń, niż mając mnie za żonę i mając moją wzgardę.

Clayton nie nalegał więcej, lecz jeżeli był kiedykolwiek człowiek rażony w serce, był nim William Cecyl Clayton, lord Greystoke, gdy w tydzień potem spostrzegł, że Robert Canler zajechał przed dom we wspaniałym cylindrze.

Przeszedł jeszcze tydzień, tydzień bez szczególnych wydarzeń, niemiły dla wszystkich domowników wiejskiego dworu w Wisconsin.

Canler nalegał, aby Janina poślubiła go niezwłocznie.

W końcu ustąpiła ona z odrazy przed ciągłym, nieznośnym dla niej nagabywaniem.

Umówiono się, że następnego dnia Canler miał przywieźć z miasta zezwolenie i duchownego.

Clayton chciał wyjechać zaraz, gdy decyzja została oznajmiona, lecz udręczone, wyrażające beznadziejność oczy dziewczęcia wstrzymały go. Nie mógł jej porzucić.

Coś jeszcze może się wydarzyć, próbował się pocieszać tą myślą. A w sercu swym czuł, że potrzeba było tylko małej iskry, żeby nienawiść jego do Canlera zamieniła się w krwiożercze pragnienie jego śmierci.

Nazajutrz z rana Canler pojechał do miasta.

Na wschodzie nisko nad lasem rozciągał się gęsty dym, ponieważ pożar szalał od tygodnia niedaleko, lecz dotychczas wiatr dął z zachodu i nie zagrażało im niebezpieczeństwo.

W południe Janina Porter wyszła na spacer. Nie zgodziła się na to, aby Clayton jej towarzyszył. Chciała być sama, mówiła, i on uszanował jej życzenie.

W domu profesor Porter i pan Philander zagłębieni byli w jakiejś pochłaniającej ich dyskusji jakiegoś ważnego naukowego zagadnienia. Esmeralda drzemała w kuchni, a Clayton z ociężałymi powiekami po nie przespanej nocy rzucił się na szezlong i wkrótce się zdrzemnął.

Na wschodzie czarne chmury dymu wzniosły się wyżej ku niebu, nagle zakotłowało się i zaczęły się szybko posuwać ku zachodowi. Nadciągały wciąż bliżej. Domownicy z domu dzierżawcy wyjechali, gdyż był to dzień targowy, i nie było nikogo, kto zwróciłby uwagę na zbliżanie się ognistego demona.

Wkrótce płomienie przekroczyły drogę na południe i odcięły odwrót Canlerowi. Mała zmiana w kierunku wiatru skierowała obecnie drogę pożaru lasów na północ, poczem wiatr znów się odmienił i płomienie stanęły nieruchomo, jak gdyby trzymane na smyczy jakąś władczą ręką.

Raptem z północnego wschodu ukazał się czarny automobil pędzący całym pędem po drodze.

Z szarpnięciem stanął przed dworem. Wyskoczył z niego czarnowłosy olbrzym i pobiegł do krużganka. Nie tracąc ni minuty wbiegł do domu. Na kanapie leżał Clayton. Olbrzym stanął zdziwiony, lecz zaraz jednym skokiem znalazł się u boku śpiącego.

Potrząsając go silnie za ramię, zawołał:

— Boże mój, czyś niespełna zmysłów, Claytonie? Czy nie wiecie, że prawie otoczeni jesteście pożarem? Gdzie jest panna Porter?

Clayton skoczył na nogi. Nie poznał on przybysza, lecz zrozumiał słowa i wyskoczył zaraz na werandę.

— Do licha! — zawołał i wbiegając z powrotem do domu wołał: — Janino, Janino, gdzie ty jesteś?

W jednej chwili Esmeralda, profesor Porter i pan Philander zjawili się obok nich.

— Gdzie jest panna Janina? — wykrzyknął Clayton, chwytając Esmeraldę za ramię i potrząsając nią gwałtownie.

— Och, panie Clayton, ona poszła na spacer.

— Czy nie wróciła dotąd? — i nie czekając odpowiedzi, Clayton wybiegł na podwórko, a za nim inni.

— Którędy poszła? — pytał czarnowłosy olbrzym Esmeraldy.

— Po tej drodze — odpowiedziała przestraszona Murzynka, wskazując na południe, gdzie potężna ściana huczących płomieni zagrodziła widok.

— Wsadź ludzi do innego automobilu — krzyknął przybysz na Claytona. — Widziałem tu automobil, gdym podjechał — i zabierajcie wszystkich stąd na drogę północną.

— Mój automobil niech tu zostanie. Jeżeli znajdę pannę Porter, będzie nam potrzebny. Jeżeli nie znajdę, nikomu nie będzie potrzebny. Czyńcie, jak mówię — zawołał, gdy Clayton stał niezdecydowany. Zaraz też przez otwarte miejsce ku północno–zachodniej stronie, gdzie stał wciąż las nie dotknięty ogniem, zaczęła posuwać się w pędzie gibka postać.

We wszystkich obecnych zjawiło się nie dające się wytłumaczyć uczucie, że wielka odpowiedzialność spadła im z pleców, pewien rodzaj nie wymagającej żadnego dowodzenia wiary w to, że przybysz potrafi ocalić Janinę Porter, jeżeli była jeszcze jaka możność jej ocalenia.

— Kto to był? — zapytał profesor Porter.

— Nie wiem — odpowiedział Clayton. — Nazwał mnie po imieniu i zna Janinę, gdyż pytał o nią. I na Esmeraldę wołał po imieniu.

— Coś było w nim zadziwiająco znanego — odezwał się pan Philander — a jednak, wielki Boże, ja nigdy go nie widziałem.

— Ta, ta, ta — zawołał profesor Porter. — Nadzwyczajne!

Kto to mógł być, dlaczego czuję, że Janina jest ocalona, skoro on udał się na jej poszukiwanie?

— Ja nie umiem tego wyrazić — rzekł poważnie Clayton — lecz i ja mam takie samo dziwne uczucie.

— Musimy jednak działać — zawołał — musimy stąd się wydostać, albo będziemy odcięci. — Na te słowa całe towarzystwo pospieszyło do maszyny Claytona.

Kiedy Janina Porter chciała wracać do domu, zaniepokoiła się, widząc, jak szybko zbliżył się dym z lasu. Gdy przyspieszyła kroku niepokój zamienił się w trwogę na widok płomieni, przerzucających się gwałtownie na drogę pomiędzy nią a dworem.

W końcu zmuszona była zawrócić w gęste krzewiny. Próbowała znaleźć drogę na zachód, myśląc, że zdoła tędy okrążyć płomienie i dotrzeć do domu.

Wkrótce okazało się, że usiłowania jej były próżne. Cała nadzieja była w tym, by zawrócić tą samą drogą, którą przyszła i ocalić życie ucieczką ku stronie południowej w kierunku miasta.

W dwadzieścia minut, które zajęło jej przedostanie się na dawną drogę, płomienie rozgorzały przed nią z taką samą siłą, z jaką paliły się poza nią.

Pobiegła drogą, lecz wkrótce zatrzymała się przerażona, gdyż i tu przed nią była ściana z płomieni. Jedna odnoga z głównego siedliska pożaru wystrzeliła na pół mili dalej na południe i objęła niewielką szerokość drogi w swe nielitościwe objęcia.

Janina Porter widziała, że próżne będą jej dalsze usiłowania, aby uciec przez miejsca porosłe krzakami.

Próbowała to uczynić już raz i nie mogła. Teraz zobaczyła, że było to tylko kwestią, ile minut potrwa, zanim cała przestrzeń pomiędzy jej wrogiem z północy i jej wrogiem z południa zamieni się w kotłującą się masę falujących płomieni.

Spokojnie dziewczę uklękło na pylnej drodze i zaniosło modlitwę do Stwórcy o siłę do spotkania śmierci odważnie i o ocalenie jej ojca i przyjaciół.

Nie myślała o modlitwie o swe własne ocalenie — gdyż wiedziała, że nie było już dla niej żadnej nadziei — żaden cud nie mógł już jej przynieść ocalenia.

Nagle posłyszała wołanie swego imienia po lesie:

— Janino! Janino Porter! — Głos donosił się mocny i dźwięczny, lecz głos ten był obcy.

— Jestem tu! — wykrzyknęła w odpowiedzi. — Tu, na drodze!

Wtedy ujrzała postać przesuwającą się po gałęziach z szybkością wiewiórki.

Wiatr powiał w inną stronę i chmura dymu otoczyła ich, nie mogła dojrzeć bliżej człowieka, spieszącego ku niej, i nagle poczuła otaczającą ją silną rękę. Była uniesiona w górę i poczuła muskanie wiatru i ocieranie się o gałęzie.

Otworzyła oczy.

Pod nią były krzaki i twarda ziemia.

Naokoło poruszające się liście lasu.

Z drzewa na drzewo przeskakiwała olbrzymia postać, która ją niosła. Wydawało się Janinie Porter, że przeżywa znowu w sennym widzeniu to, co już się jej zdarzyło w dalekiej afrykańskiej dżungli.

Ach, gdybyż to był ten sam człowiek, który wówczas unosił ją tak spiesznie przez splątaną zieloność. Było to niemożliwe. Kto mógłby to być jednak, kto — prócz niego — mógłby z taką siłą i zwinnością dokonać tego, co on zrobił?

Rzuciła ukradkowe spojrzenie na twarz przybysza i wydała przytłumiony okrzyk — był to on!

— Mój leśny człowiek! — wyszeptała. — Nie, to majaczenie, poprzedzające śmierć.

Wymówiła to głośno, a na te słowa oczy, pochylające się od czasu do czasu ku niej, zajaśniały uśmiechem.

— Tak, Janino Porter, to ja, twój leśny człowiek, twój dziki, pierwotny człowiek, który wyszedł z dżungli, aby pozyskać towarzyszkę–kobietę, która od niego uciekła — dodał prawie ostrym tonem.

— Ja nie uciekłam — wyszeptała. — Ja nie mogłam nie zgodzić się na opuszczenie pobrzeża po dwutygodniowym daremnym oczekiwaniu na powrót.

Przybyli do miejsca poza sferą ognia. Zawrócił w kierunku polany. Szli teraz oboje, obok siebie, ku domowi. Wiatr znów się zmienił i ogień wypalał się na tym samym miejscu — gdyby to potrwało jeszcze z godzinę, mógłby wypalić się w ten sposób.

— Dlaczego nie wróciłeś? — spytała.

— Opiekowałem się d’Arnotem. Był on niebezpiecznie ranny.

— Ach, ja to wiedziałam! — wykrzyknęła. — Oni mówili, żeś odbiegł, by połączyć się ze swoimi — z czarnymi ludźmi.

Roześmiał się.

— Lecz tyś temu nie wierzyła, Janino?

— Nie — jak mam cię nazywać? — zapytała. — Jakie jest twoje imię, nazwisko?

— Kiedy mnie poznałaś, byłem Tarzanem z małp — rzekł.

— Tarzanem z małp! — zawołała — i to był twój list, na który odpisałam przy odjeździe?

— Tak, a czyj mógł być, sądziłaś?

— Nie wiedziałam. Wiedziałam tylko, że nie pochodził od ciebie, gdyż Tarzan z małp pisał po angielsku, a ty nie rozumiałeś ani słowa w żadnym języku.

Znowu roześmiał się.

— To długo opowiadać, lecz jam to pisał, czego nie mogłem wypowiedzieć — a teraz d’Arnot sprawę pogorszył, nauczywszy mnie mówić po francusku zamiast po angielsku.

— Spiesz się — dodał — skocz do mego automobilu, musimy dogonić ojca, muszą być niedaleko przed nami.

Gdy ruszyli w drogę, rzekł:

— Więc, mówiąc w liście do Tarzana z małp, że kochasz innego — mogłaś mieć na myśli mnie?

— Tak — odpowiedziała z prostotą.

— Lecz tu, w Baltimore — ach, jak ja ciebie szukałem — powiedzieli mi, że prawdopodobnie jesteś już po ślubie, że jakiś człowiek imieniem Canler, przyjechał tu, by się z tobą ożenić. Czy to prawda?

— Prawda.

— Czy go kochasz?

— Nie.

— Czy kochasz mnie? Ukryła twarz w dłonie.

— Dałam słowo innemu. Nie mogę dać ci odpowiedzi, Tarzanie z małp — wykrzyknęła.

— Posłyszałem odpowiedź. A teraz powiedz mi, dlaczego chcesz poślubić innego, kogo nie kochasz?

— Ojciec mój dłużny mu jest dużą sumę pieniędzy.

Teraz Tarzan przypomniał sobie list, który odczytał, i imię Roberta Canlera. i wspomniany w liście kłopot, którego wówczas nie mógł zrozumieć.

Uśmiechnął się.

— Gdyby twój ojciec nie był utracił skarbu, nie czułabyś się zmuszoną do dotrzymania obietnicy, danej temu człowiekowi?

— Mogłabym zażądać, aby mnie ze słowa zwolnił.

— A gdyby odmówił.

— Słowo dałam.

Milczał przez chwilę. Wóz pędził po nierównej drodze z szaloną szybkością, gdyż ogień zaczął zagrażać z prawej strony, a nowa zmiana wiatru mogła rozniecić go z szaloną wściekłością na tej jedynej obecnie drodze ucieczki.

Koniec końców przebyli miejsce, gdzie zagrażało im niebezpieczeństwo i Tarzan zmniejszył szybkość.

— A gdybym tak ja tego od niego zażądał? — odezwał się Tarzan.

— Nie przystałby on na żądanie człowieka obcego — rzekło dziewczę — a zwłaszcza człowieka, który chciałby mnie mieć dla siebie.

— Terkoz tego chciał — rzekł Tarzan surowo.

Janina Porter zadrżała i spojrzała, przejęta strachem, na olbrzymią postać siedzącą obok niej, gdyż domyśliła się, że miał on na myśli wielką małpę podobną do człowieka, którą on zabił w jej obronie.

— Tu nie jest dżungla afrykańska — rzekła. — Ty nie jesteś już dzikim zwierzęciem. Jesteś dżentelmenem, a dżentelmeni nie zabijają z zimną krwią.

— W sercu wciąż jestem dzikim zwierzęciem — rzekł cichym głosem, jak gdyby sam do siebie.

Znów zamilkli na chwilę.

— Janino Porter — przemówił w końcu przybysz — gdybyś była wolna, czyżbyś została moją żoną?

Nie od razu dała odpowiedź, lecz on czekał cierpliwie.

Dziewczę próbowało zebrać swe myśli.

Co jej było wiadomo o dziwnej istocie, siedzącej obok? Co on sam wiedział o sobie? Kto on był? Kto byli jego rodzice?

Nawet imię jego było odgłosem jego tajemniczego pochodzenia i życia w stanie dzikim.

Nie miał on imienia. Czy mogła ona być szczęśliwą z tym wychowankiem dżungli? Czy mogło ją co łączyć z małżonkiem, który spędził życie wśród wierzchołków drzew dzikiej afrykańskiej puszczy, zabawiając się i staczając walki z małpami, wyszarpując swe pożywienie z drżącego boku świeżo zabitej ofiary, zagłębiając swe mocne zęby w surowe mięso i wyrywając swoją cząstkę, kiedy tymczasem towarzysze jego z warczeniem dobijali się swojej części.

Czy zdoła kiedykolwiek podnieść się do towarzyskiej sfery, do jakiej była przyzwyczajona? Czy mogła godzić się na zniżenie się do jego sfery? Czy choćby jedno z nich obojga mogłoby być szczęśliwe w takim okropnym „mesalliance”?

— Nie dajesz odpowiedzi — rzekł. — Czy boisz się mnie ranić?

— Nie wiem, jaką mam dać odpowiedź — rzekła smutnie. — Nie doszłam do zgody sama z sobą.

— Nie kochasz więc mnie? — zapytał słabym głosem.

— Nie pytaj. Będziesz szczęśliwszy beze mnie. Nie będziesz mógł się dopasować do ograniczeń i konwencjonalności towarzyskich — wymagania cywilizacji staną się dla ciebie ciężkie do zniesienia i wkrótce zatęsknisz za swobodą dawnego swego życia — życia, do którego znów ja nie pasuję, jak ty do mego.

— Myślę, że rozumiem ciebie — odpowiedział ze spokojem. — Nie będę na ciebie nalegał, gdyż więcej cenię sobie twoje szczęście, niż swoje własne.

— Widzę teraz, że nie mogłabyś być szczęśliwą z — małpą. W głosie jego przebijała mała odrobina goryczy.

— Przestań — prosiła. — Nie mów tak. Ty tego nie rozumiesz.

Na tych słowach urwała, gdyż przejechawszy nagły zakręt drogi znaleźli się w środku małej wioski.

Przed nimi stał automobil Claytona, a otaczało go towarzystwo, które przyjechało z dworku.

Rozdział XXVIII
Zakończenie

Na widok Janiny Porter rozległy się ze wszystkich ust okrzyki ulgi i radości. Kiedy Tarzan zatrzymał swój automobil obok pierwszego, profesor Porter pochwycił córkę w swe ramiona.

Przez chwilę nikt nie zauważył Tarzana, który pozostał w automobilu, zachowując milczenie.

Clayton pierwszy przypomniał sobie o nim i zwracając się ku niemu, wyciągnął dłoń.

— Jak mamy panu dziękować? — zawołał. — Ocalił pan życie nam wszystkim.

— Wołałeś na mnie po imieniu, we dworze, lecz nie przypominam sobie pańskiego imienia, chociaż coś mi jest w panu dobrze znanego.

— Wydaje mi się, że ja znalem pana dawno temu w innych zupełnie warunkach.

Tarzan uśmiechnął się ściskając podaną dłoń.

— Masz pan słuszność, panie Clayton — rzekł po francusku. — Proszę mi wybaczyć, że nie mówię do pana po angielsku. Uczę się obecnie języka angielskiego, i chociaż rozumiem wcale dobrze mowę angielską, mówię tym językiem bardzo słabo.

— Lecz kto pan jesteś? — nalegał Clayton, mówiąc po francusku na ten raz.

— Tarzan z małp.

Clayton cofnął się krok wstecz ze zdziwienia.

— Na Jowisza! — zawołał. — Tak jest istotnie.

Profesor Porter i pan Philander zaczęli się przeciskać bliżej, by dołączyć i swoje podziękowania i wyrazić swe zdziwienie i radość z widoku przyjaciela z dżungli w tak odległej od jego rodzinnego kraju ziemi.

Towarzystwo weszło do małej schludnej gospody, gdzie Clayton zaraz rozporządził, by coś podano do stołu.

Zaledwie zasiedli w małej komnatce, posłyszano zbliżanie się automobilu.

Pan Philander, siedzący tuż przy oknie, wyjrzał, kiedy ukazała się maszyna, która zatrzymała się obok dwu pierwszych.

— Boże łaskawy! — wykrzyknął pan Philander z odcieniem przykrości, przebijającym w jego głosie. — To Canler. Miałem nadzieję, sądziłem, że… zanim… jak będziemy się czuć szczęśliwi, że płomienie go nie ogarnęły — dokończył kulawo.

— Ta, ta, ta, panie Philander — rzekł profesor Porter. — Ta, ta, ta! Niejednokrotnie upominałem swych uczniów, by liczyli do dziesięciu, nim zabiorą głos. Gdybym ja był panem, prowadziłbym liczenie co najmniej do tysiąca i potem jeszcze zachowałbym dyskretne milczenie.

— Boże łaskawy, tak — przytaknął pan Philander. — Lecz kto to jest ten pan towarzyszący mu w szatach duchownych.

Janina Porter zbladła. Clayton poruszył się niezręcznie w krześle. Profesor Porter zdjął nerwowym ruchem swe okulary, chuchnął na nie i założył na nos, nie wytarłszy ich.

Wszędobylska Esmeralda mówiła coś niezrozumiałego. Jedynie Tarzan nic z tego nie rozumiał. Robert Canler wszedł w pędzie do pokoju.

— Dzięki Bogu! — zawołał. — Obawiałem się rzeczy najgorszych, dopóki nie ujrzałem waszego automobilu. Odcięty zostałem na południowej drodze i musiałem wracać do miasta, a później zwrócić się na wschód, by dotrzeć do tej drogi. Sądziłem, że nie można było dotrzeć do dworu.

Nikt widocznie nie sympatyzował z Canlerem.

Tarzan patrzył na niego, jak Sabora patrzy na swą ofiarę.

Janina Porter rzuciła na niego wejrzenie i zakaszlała nerwowo.

— Panie Canler — rzekła — to jest pan Tarzan, nasz dawny przyjaciel.

Canler wyciągnął ku Tarzanowi rękę. Tarzan powstał i skłonił się w sposób godny dżentelmena, lecz zdawał się nie widzieć wyciągniętej dłoni Canlera.

Canler udawał, że nie zauważył tego przeoczenia.

— Oto szanowny ksiądz Tousley, Janino — rzekł Canler, obracając się do duchownego, stojącego z tyłu za nim. — Ksiądz Tousley, panna Porter.

Tousley skłonił się i rozpromieniał.

Canler zaprezentował go i reszcie towarzystwa.

— Można załatwić ceremonię zaraz, Janino — mówił Canler. — Potem my dwoje siądziemy w pociąg odchodzący z miasta o dwunastej w nocy.

Tarzan zrozumiał plan natychmiast. Spojrzał spod oka na Janinę Porter, lecz pozostał bez ruchu.

Dziewczę zawahało się. Zapanowało milczenie, nerwy wszystkich były podrażnione.

Wszystkich oczy zwróciły się na Janinę Porter w oczekiwaniu jej odpowiedzi.

— Czy nie można zaczekać jeszcze dni kilka? — spytała. — Jestem nieswoja. Przeszłam dziś tyle.

Canler poczuł wrogie usposobienie, z jakim się tu spotykał. Rozgniewało go to.

— Czekaliśmy tak długo, jak miałem chęć czekać — odrzekł grubiańsko. — Pani obiecała mnie poślubić. Nie chcę być igraszką dłużej. Mam zezwolenie i oto tu czeka duchowny. Proszę, szanowny panie Tousley, proszę, Janino. Mamy świadków aż nadto — dodał nieprzyjemnym głosem. Ujmując Janinę Porter za rękę, chciał ją poprowadzić do oczekującego duchownego.

Nie stąpił jednak kroku, gdy silna ręka chwyciła go stalowym objęciem za ramię.

Druga ręka chwyciła Canlera za szyję. W jednej chwili bujał się w powietrzu potrząsany wysoko pod sufitem, jak gdyby kot podrzucał mysz.

Janina Porter zwróciła się do Tarzana przerażona.

Spojrzawszy mu w twarz ujrzała szkarłatną pręgę na jego czole, którą widziała w ów inny dzień w odległej Afryce, kiedy Tarzan z małp zwarł się w śmiertelnej walce z wielką małpą Terkozem.

Wiedziała, że mord był ukryty w tym dzikim sercu. Z lekkim okrzykiem przerażenia poskoczyła z prośbą ku człowiekowi–małpie. Obawiała się więcej o Tarzana niż o Canlera. Pomyślała o surowej karze, jaką sprawiedliwość wymierza za morderstwo.

Nim zdążyła ich dosięgnąć, Clayton podbiegł do Tarzana i próbował wyrwać Canlera z jego rąk.

Jednym uderzeniem potężnej ręki Anglik został odrzucony na drugi koniec pokoju, a wtedy Janina Porter położyła spokojnie swą białą rączkę na dłoni Tarzana i spojrzała mu w oczy.

— Zrób to dla mnie — rzekła.

Palce ściskające gardło Canlera zwolniały.

Tarzan patrzał w piękną twarz stojącej przed nim kobiety.

— Czy życzysz sobie, aby ta istota zachowała życie? — zapytał pełen zdziwienia.

— Nie chcę, aby zginął w twoich rękach, mój drogi — odpowiedziała. — Nie chcę, abyś stał się mordercą.

Tarzan cofnął swą rękę od gardła Canlera.

— Czy zwalniasz ją od przyrzeczenia? — zapytał. — Za cenę swego życia.

Canler, chwytając z trudem powietrze, kiwnął na znak zgody.

— Czy pójdziesz sobie precz, aby nigdy już jej nie dokuczać? Ponownie Canler skinął głową, a twarz jego była wykrzywiona pod wpływem obawy śmierci, która zajrzała mu w oczy.

Tarzan puścił go i Canler skierował się chwiejnymi krokami ku drzwiom. Za chwilę znikł, a z nim przerażony kaznodzieja.

Tarzan zwrócił się do Janiny Porter.

— Czy zechcesz mi pani darować chwilę rozmowy na osobności — zapytał.

Dziewczę skinęło głową i skierowało się ku drzwiom, prowadzącym do wąskiej werandy hotelowej. Wyszła tam i nie słyszała rozmowy, która po jej odejściu nastąpiła.

— Zaczekaj! — wykrzyknął profesor Porter, gdy Tarzan zamierzał pójść za Janiną Porter.

Profesor oniemiał ze zdziwienia pod wpływem szybko następujących po sobie wydarzeń, których był świadkiem.

— Zanim cokolwiek dalej nastąpi, chciałbym posłyszeć wyjaśnienie tego, co się stało przed chwilą.

— Jakim prawem wtrącasz się pan między moją córkę i Canlera?

— Obiecałem mu jej rękę. Niezależnie od tego, czy to się nam podoba, czy nie, dane przyrzeczenie musi być dotrzymane.

— Wdałem się w tę sprawę, profesorze Porter — odpowiedział Tarzan — ponieważ pańska córka nie kocha Canlera — nie ma ochoty poślubić go. To dla mnie wystarcza.

— Nie wiesz, coś uczynił — rzekł profesor Porter. — Teraz on niezawodnie nie ożeni się z nią.

— Niewątpliwie nie zechce — rzekł Tarzan dobitnie.

— Przy tym — dodał Tarzan — nie potrzebuje pan obawiać się. że duma pana będzie narażona na szwank, profesorze, gdyż będziesz pan mógł zapłacić Canlerowi wszystko, co jest mu pan dłużny, z chwilą gdy powrócisz do domu.

— Ta, ta, ta, panie! — zawołał profesor Porter. — Co pan chcesz powiedzieć?

— Skarb pański odnaleziony — rzekł Tarzan.

— Co — co pan mówi? — wykrzyknął profesor. — Jesteś szalony, to być nie może.

— Jednak tak jest. Ja to ukradłem go, nie wiedząc ani jego wartości, ani tego, czyją był własnością. Widziałem, jak majtkowie zakopali go. Odkopałem go i ukryłem w innym miejscu.

— Kiedy d’Arnot powiedział mi, co to było i jakie skarb miał dla pana znaczenie, powróciłem do dżungli i odnalazłem go. Sprawił on tyle zbrodni, cierpienia i bólu, że według mniemania d’Arnota lepiej było nie przewozić tutaj samej skrzyni, jak zamierzałem, i dlatego przywiozłem zamiast niej list kredytowy.

— Oto jest, profesorze Porter — i Tarzan wyciągnął z kieszeni kopertę i doręczył zdziwionemu profesorowi dwieście czterdzieści jeden tysięcy dolarów.

— Skarb został ściśle oszacowany przez rzeczoznawców. Aby jednak nie było jakichś kwestii, kupił go d’Arnot i zachowuje do pańskiej dyspozycji, o ile pan woli skarb niż list kredytowy.

— Do wielkiego brzemienia zobowiązań, które panu jesteśmy winni — przemówił profesor Porter drżącym ze wzruszenia głosem — dołączył pan jeszcze tę największą przysługę. Dał mi pan możność ocalenia swego honoru.

W tej chwili wrócił do pokoju Clayton, który wyszedł za Canlerem.

— Przepraszam — rzekł. — Sądzę, że musimy postarać się, by dostać się do miasta przed nocą i wyjechać z tego lasu pierwszym pociągiem. Pewien mieszkaniec tych stron przejeżdżał tędy z północy i mówił, że pożar rozszerza się powoli w tym kierunku.

Ta wiadomość przerwała dalszą rozmowę. Całe towarzystwo skierowało się do oczekujących automobilów.

Clayton z Janiną Porter, profesor i Esmeralda siedli w powóz Claytona, Tarzan zabrał pana Philandra.

— Nieba łaskawe! — zawołał pan Philander, gdy powóz ruszył za maszyną Claytona. — Kto by to przypuszczał, że to jest możliwe? Gdym ostatni raz pana widział, był pan prawdziwym dzikim człowiekiem, skaczącym po gałęziach podzwrotnikowego afrykańskiego lasu, a teraz wieziesz mnie pan po drodze w Wis—consin w francuskim automobilu. Nieba łaskawe! To jest nadzwyczajne.

— Tak — potakiwał Tarzan, a po chwili dodał. — Panie Philander, czy przypominasz pan sobie szczegóły odnalezienia i pochowania trzech szkieletów, znalezionych w chacie, stojącej w afrykańskiej dżungli.

— Bardzo wyraźnie, panie, bardzo wyraźnie — odpowiedział pan Philander.

— Czy było co szczególnego w którymkolwiek z tych trzech szkieletów?

Pan Philander spojrzał uważnie na Tarzana.

— Dlaczego pan pyta?

— Chciałbym bardzo wiedzieć o tym — odrzekł Tarzan. — Odpowiedź pańska może wyjaśnić tajemnicę. W każdym razie nic gorszego z niej wyniknąć nie może, jak tylko, że tajemnica pozostanie nadal tajemnicą.

— Ja wytworzyłem sobie pewne wyjaśnienie kwestii tych szkieletów i chciałbym posłyszeć od pana odpowiedź na pytanie, czy według pańskiej opinii wszystkie trzy szkielety były to szkielety ludzkie?

— Nie — odrzekł pan Philander — najmniejszy, ten, który znajdował się w kołysce, był to szkielet podobnej do człowieka małpy.

— Dziękuję panu — rzekł Tarzan.

W głowie Janiny Porter siedzącej w powozie idącym przodem myśli się kotłowały. Zrozumiała ona cel, w jakim Tarzan prosił ją o wysłuchanie kilku słów i zdawała sobie sprawę, że w bardzo bliskiej przyszłości musi dać mu odpowiedź.

Chciała jasno wszystko zrozumieć i jakimś sposobem uczuwała, że czuje przed Tarzanem obawę.

A czy można kochać, jeżeli ma się obawę?

Pamiętała o uroku, jaki odczuła w głębiach dalekiej dżungli, lecz urok rozwiał się w prozaicznym Wisconsin.

Wytwornie ubrany młody Francuz nie budził w niej uczuć kobiety pierwotnej tak, jak dzielne leśne bóstwo.

Czy go kochała? Nie mogła sobie dać odpowiedzi — teraz.

Zerknęła okiem na Claytona. Czy nie był to człowiek wychowany w tych samych co ona warunkach i otoczeniu, w jakich sama wyrosła — człowiek tej towarzyskiej sfery i ogłady, które nauczono ją uważać za podstawy do towarzyskiego obcowania?

Czy zdrowy sąd nie wskazywał jej tego młodego angielskiego lorda na towarzysza dla takiej jak ona kobiety. Miłość, jaką miał ku niej, była taka, jakiej mogła pożądać kobieta cywilizowana.

Czy mogła kochać Claytona? Nie mogła odnaleźć powodu, dlaczego by nie miała go kochać. Janina Porter nie była z natury osobą wyrachowaną, lecz wychowanie, otoczenie i odziedziczone uczucia złączyły się, aby podsuwać jej rozumowanie nawet w sprawach sercowych.

To, że była zachwycona siłą młodego olbrzyma, gdy jego potężne ręce otaczały ją w odległym afrykańskim lesie lub znów dziś w borach Wisconsin, wydało się jej tylko chwilowym nawrotem z jej strony do pierwotnego typu kobiety — psychologicznym oddziaływaniem pierwotnego człowieka na pierwotną naturę kobiety, tkwiącą w niej samej.

Jeżeli zejdzie z jej oczu, rozumowała, nie będzie nigdy czuła utęsknienia za nim. Nie kochała go więc. Była to tylko przechodnia halucynacja wynikła z nadmiaru wzruszeń i z osobistego zetknięcia się.

Wzruszenie nie zawsze będzie im towarzyszyło, jeżeli go poślubi, a urok jego osoby przytępi się przez codzienne stosunki.

Znów zerknęła na Claytona. Był on bardzo ładny i w każdym calu widać w nim było pana. Będzie bardzo dumna z takiego męża.

W owej chwili przemówił Clayton — minuta wcześniej lub minuta później mogłaby sprawić różnicę w losach trojga ludzi — lecz los się wmieszał i wskazał Claytonowi właściwy moment psychologiczny.

— Masz wolny wybór teraz, Janino — rzekł. — Czy zechcesz powiedzieć tak — poświęcę swe życie, by zapewnić ci szczęście.

— Tak — wyszeptała.

Tegoż wieczora w małej poczekalni na stacji Tarzan znalazł się na osobności z Janiną Porter na chwilę.

— Masz wolny wybór teraz, Janino — rzekł. — Przybyłem, poprzez wieki ciemnej, dalekiej, dawnej przeszłości z kryjówki pierwotnego człowieka, aby ciebie pozyskać — dla ciebie stałem się człowiekiem cywilizowanym — dla ciebie przebyłem oceany i ziemie — dla ciebie stanę się, czymkolwiek zechcesz. Mogę zapewnić ci szczęście, Janino, w takim życiu, jakie tobie jest znane i jakie lubisz najbardziej. Czy zechcesz mnie poślubić?

Teraz dopiero zrozumiała głębię jego miłości — zrozumiała, czego on dokonał w tak krótkim czasie jedynie z miłości ku niej. Zakrywszy twarz rękoma, zwróciła się ku niemu.

Co zrobiła? Poczuwszy obawę, że może ustąpić prośbom tego olbrzyma, spaliła za sobą mosty — w nieuzasadnionej obawie, żeby nie popełnić wielkiego błędu, zrobiła błąd daleko gorszy.

I wypowiedziała mu wszystko — wypowiedziała mu prawdę całą, wyraz po wyrazie, nie próbując osłonić siebie lub żałować błędu.

— Co mamy robić? — zapytał. — Wyrzekłaś, że kochasz mnie. Wiesz, że ja kocham ciebie. Nie znam obyczajów towarzystwa, którym ulegasz. Pozostawiam decyzję tobie, gdyż ty wiesz najlepiej, co zapewni ci przyszłe szczęście.

— Nie mogę mu o tym powiedzieć, Tarzanie — rzekła. — On również mnie kocha, a jest dobrym człowiekiem. Nie mogłabym spojrzeć w twarz ani tobie, ani żadnemu uczciwemu człowiekowi, gdybym cofnęła obietnicę daną Claytonowi.

— Muszę jej dotrzymać — i ty musisz mi pomóc, aby znieść ten ciężar, chociaż może nie będziemy się już widzieli.

Inni weszli do pokoju i Tarzan zwrócił się do małego okna.

Lecz przez nie nie widział nic — wewnątrz siebie ujrzał kawał murawy, otoczony zbitą masą wspaniałych zwrotnikowych krzewów i kwiatów, a w górze chwiejącymi się liśćmi potężnych drzew, a wysoko, jeszcze wyżej błękitnym równikowym niebem.

W pośrodku murawy siedziała młoda kobieta na małej wyniosłości, a obok niej siedział młody olbrzym. Jedli smaczne owoce i spoglądali sobie w oczy i uśmiechali się do siebie. Byli niezmiernie szczęśliwi, i sami jedni z sobą.

Myśli jego przerwało wejście urzędnika stacji, który wszedłszy zapytał, czy wśród zebranych osób nie ma osoby imieniem Tarzan.

— Ja jestem Tarzan — odpowiedział człowiek–małpa.

— Oto depesza do pana wysłana z Baltimore, jest to telegram z Paryża.

Tarzan wziął kopertę i rozerwał ją. Depesza pochodziła od d’Arnota. Brzmiała tak:

„Odciski dowodzą, że jesteś Greystoke. Gratuluję.

D’Arnot”.

Gdy Tarzan kończył czytanie, wszedł Clayton i podszedł do niego z wyciągniętą dłonią.

Był on tym, co nosił tytuł należący do Tarzana, posiadał dobra Tarzana i miał poślubić kobietę, którą Tarzan kochał — i która kochała go wzajemnie. Jedno słowo z ust Tarzana mogło sprowadzić wielkie zmiany w życiu tego człowieka.

Odebrałoby mu jego tytuł, jego ziemie i zamki, i — pozbawiłoby go także Janiny Porter.

— Ach ty, mój stary przyjacielu — wykrzyknął Clayton — nie miałem możności podziękować ci za wszystko, co dla nas zrobiłeś. Wydaje się, jak gdybyś nie miał nic do roboty, jak tylko ustawiczne ocalanie naszego życia zarówno w Afryce, jak i tu.

— Niezmiernie rad jestem, że przybyłeś do nas. Musimy zawrzeć lepszą znajomość. Wiedz, że często o tobie myślałem i o szczególnych warunkach, w jakich żyłeś.

— Czy mogę cię spytać, jakim sposobem, do licha, trafiłeś do tej złowrogiej dżungli?

— Urodziłem się tam — odrzekł Tarzan ze spokojem. — Matką moją była małpa, która, ma się rozumieć, niewiele mi mogła o tym powiedzieć. Kto był mym ojcem — nie wiem.