Edgar Rice Burroughs

Przygody Tarzana
Człowieka Leśnego

Tarzan w dżungli

Rozdział I
Pierwsza miłość Tarzana

Tika, rozciągnięta rozkosznie w cieniu podzwrotnikowego lasu, była bezsprzecznie niesłychanie ponętnym obrazem rozkwitającej żeńskiej piękności. Tak przynajmniej sadził Tarzan z pokolenia małp, gdy przysiadłszy na nisko zwieszającej się gałęzi pobliskiego drzewa, spoglądał na nią.

Kto go tam widział wtedy, jak kołysał się na wysuniętym konarze leśnego olbrzyma, mógłby mniemać, że ma przed sobą wcielonego półboga dawnych czasów. Jaśniejące promienie zwrotnikowego słońca, przenikając przez liściasty baldachim zielem, rozpięty ponad nim, rzucały na jego śniadą skórę barwne plamy; pięknie zarysowane członki wykazywały w ruchach wdzięk i swobodę, w rysach twarzy widać było głębokie zainteresowanie, a szare oczy pożerały marzycielsko przedmiot swego uwielbienia.

Widząc go, nikt nie przypuszczałby, że w dzieciństwie ssał on pierś okropnej kosmatej małpy i przez wszystkie przeżyte lata swego życia od czasu, kiedy rodzice jego zginęli w małej chacie, zbudowanej na skraju dżungli przy okolonej lądami zatoce, nie znał innych towarzyszy, jak tylko gniewnych samców i warczące samice wielkich małp z plemienia Kerczaka.

A nawet i ten, kto dałby wiarę w istotne pochodzenie Tarzana, nie zdołałby dorozumieć się, jakie myśli snuły się w jego żywym i zdrowo rozwijającym się mózgu, jakie tęsknoty, pragnienia i chęci budził w nim widok Tiki. Z myśli jego bowiem nikt nie mógłby wywnioskować tego prawdziwego faktu, że urodził się jako syn wielkiej damy angielskiej i że ojcem był mu angielski pan starodawnego rodu.

Tarzan nic nie wiedział o istotnym swym pochodzeniu. Nie wiedział, że był Janem Claytonem, lordem Greystoke, że przysługiwało mu z urodzenia prawo do zasiadania w Izbie Wyższej, a gdyby o tym wiedział, to nic mógłby nic z tego zrozumieć. Tak wiec Tika była prawdziwie piękna!

Bez kwestii była piękną i Kala — własna matka zawsze jest piękna — lecz piękność Tiki była jakaś odrębna, jej piękność oddziaływała na niego w jakiś szczególny, nie dający się określić sposób, co odczuwał niejasno, mgliście.

Lata całe Tarzan i Tika byli towarzyszami zabaw dziecinnych i Tika zachowała żartobliwość usposobienia, gdy młode samce jednego z nią wieku szybko stawały się istotami opryskliwymi i ponurymi. O ile Tarzan w ogóle myślał o tych sprawach, zapewne rozumował, że wzrastające jego przywiązanie do młodej samicy łatwo dało się wytłumaczyć tym faktem, że spośród dawniejszych, towarzyszy zabaw tylko ona i on nie utracili ochoty do bawienia się jak za dawnych czasów.

Dziś jednak, kiedy tak siedział, spozierając na nią, spostrzegł się, że zwraca uwagę na piękność twarzy Tiki i jej rysów, czego nigdy przedtem nic było, gdyż te rzeczy nie miały żadnego związku z jej umiejętnością zręcznego biegania po leśnych ostępach w czasie pierwotnych zabaw w chowanego, jakie wymyślał.

Tarzan podrapał się w głowę, zapuściwszy głęboko palce w kędziory swych czarnych włosów, okalających jego kształtną chłopięcą twarz, podrapał się w głowę i westchnął. Świeżo spostrzeżona piękność Tiki stała się zaraz powodem do myśli rozpacznych. Zazdrościł jej pięknego kosmatego okrycia, jakie zdobiło jej ciało. Miał w nienawiści swą gładką, śniadą skórę, czuł do niej pogardliwą odrazę. Dawniej, przed laty, żywił nadzieję, że kiedyś i jego ciało pokryje się włosem, jak ciała jego braci i sióstr, lecz w ostatnim czasie musiał rozstać się z tym pięknym marzeniem.

Tika miała też wielkie zęby, nie tak duże jak zęby samców, co prawda, lecz w każdym razie potężne, ładne w porównaniu z drobnymi zębami Tarzana. A jakie miała wyniosłe skronie, jaki szeroki, płaski nos, a jakie usta! Tarzan często próbował układać swe usta w taką rurkę, nadymać policzki i migotać przy tym oczami. Czuł jednak, że nigdy nie potrafi robić tego w taki zabawny, wywołujący wrażenie sposób, jak to robiła Tika.

Kiedy on wtedy, w owo popołudnie, przyglądał się jej i tak ją podziwiał, pewien młody samiec, który leniwie szukał pożywienia pod wilgotnym zbitym kobiercem roślinności u korzeni pobliskiego drzewa, posunął się niezgrabnie w kierunku Tiki. Inne małpy z plemienia Kerczaka przechadzały się bez celu lub odpoczywały podczas południowej spiekoty podzwrotnikowej dżungli. Od czasu do czasu któraś z nich przechodziła blisko Tiki, a na Tarzanie nie robiło to wrażenia. Dlaczegoż to teraz brwi jego się ściągnęły a mięśnie nabrzmiały, kiedy zobaczył, że młody Tog zatrzymał się przed nią, i później przysiadł się?

Tarzan od dzieciństwa lubił Toga. Małymi dziećmi odbywali razem wspólne wędrówki. Obok siebie siadali nad wodą w gotowości do pochwycenia bystrymi silnymi palcami Pizy, ryb, gdy te ostrożne mieszkanki chłodnych głębi wyskakiwały na powierzchnię, przywabione owadami, które Tarzan rzucał na staw.

Razem drażnili Tublata i dokuczali Numie, lwu. Dlaczegoż to Tarzan poczuł, że krótkie włosy najeżyły mu się na karku, gdy tylko Tog siadł przy Tice?

Co prawda Tog nie był już swawolnym małpiątkiem, jakim był dawniej. Dziś, kiedy muskuły jego twarzy obnażały jego groźne kły, nikt nie mógł pozostawać w błędnym przypuszczeniu, że Tog robił to z żartów, jak wtedy, gdy z Tarzanem tarzali się po murawie, staczając dziecinne bitwy. Tog wyrósł na wielkiego, gniewliwego samca, ponurego i nieprzystępnego. Jednakże dotychczas z Tarzanem nie gniewali się nigdy.

Przez kilka chwil Tarzan patrzał, jak Tog przysuwał się coraz bliżej do Tiki. Spostrzegł, że wielka łapa musnęła okrągłe ramię samicy na znak pieszczoty. Wtedy Tarzan jak kot zeskoczył na ziemię i zbliżył się do nich.

Gdy podchodził, górna warga uniosła się, obnażając zęby, i głuche warczenie wydobyło się z jego szerokiej piersi. Tog popatrzał na niego, wyłupiwszy krwią zalane oczy. Tika wpół podniosła się i spoglądała na Tarzana. Czy domyślała się, jaki był powód jego niepokoju? Kto to wie? Miała jednak naturę kobiecą, sięgnęła przeto ręką i podrapała delikatnie Toga za uchem.

Tarzan zobaczył to i w jednej chwili Tika przestała być w jego oczach małą towarzyszką zabaw, stała się natomiast istotą cudowną — najcudniejszą istotą w świecie, dla której zdobycia gotów był walczyć na śmierć i życie z Togiem lub z kimkolwiek, kto by ośmielił się kwestionować jego prawa.

Skurczył się, muskuły jego nabrzmiały, jedno ramię wysunął naprzód i podchodził coraz bliżej. Twarz miał w tył odchyloną, lecz bystre siwe oczy śledziły każdy ruch Toga. Gdy się zbliżał, warczenie stawało się coraz głośniejsze.

Tog powstał na swe krótkie nogi, jeżąc sierść. Kły obnażyły się. On również podchodził, wspierając się na nogach, i warczał.

— Tika jest Tarzana — rzekł człowiek–małpa, wymawiając słowa gardłowo, na sposób wielkich małp antropoidalnych.

— Tika jest Toga — odpowiedział tamten.

Tika i Numgo, i Gunto, posłyszawszy to warczenie dwu młodych, podnieśli oczy, okazując pewne zainteresowanie. Byli senni, lecz widzieli, że się zanosi na bitwę, która urozmaicić może jednostajność codziennego życia, jakie prowadzili w dżungli.

Tarzan miał na plecach skręconą linkę, a w ręku nóż myśliwski dawno zmarłego swego ojca, którego nie znał. W mózgu Toga tkwił wielki respekt przed błyszczącym metalowym ostrzem, którym człowiek–małpa tak dobrze władał. Czyż bez tego noża Tarzan poraziłby Tublata, swego okrutnego ojczyma, lub Bolgani, goryla. Tog wiedział o tym i dlatego podchodził ostrożnie, kołując naokoło Tarzana, by znaleźć miejsce do ataku. Tarzan mając się na ostrożności ze względu na swą słabszą budowę ciała i słabsze przyrodzone uzbrojenie, zachowywał taką samą taktykę.

Chwilę jakąś zdawało się, że kłótnia ta skończy się tak, jak większość nieporozumień wśród członków plemienia, że jeden z zapaśników da w końcu drugiemu pokój i odejdzie, by zająć się czymś innym. Taki mógłby być koniec kłótni, gdyby inny był casus beli i, lecz Tice pochlebiało to, że uwaga wszystkich na nią się zwróciła, ponieważ dwu młodzieńców miało o nią stoczyć walkę. Nic podobnego nie zdarzyło się dotąd Tice w całym jej niedługim, dotychczasowym życiu. Widziała, jak inne samce walczyły o samice i w swoim dzikim serduszku spragniona była chwili, w której trawy dżungli zabarwią się czerwoną krwią, przelaną w śmiertelnej walce o jej osobę.

Przysiadła tedy na nogach i naigrawała się z obu swych czcicieli, nie robiąc między nimi różnicy. Wyśmiewała się z ich tchórzostwa i rzucała im przezwiska, na przykład: Histah–wąż Dango–hiena. Groziła, że zawoła Mumgi, by skarciła ich kijem — a Mumga była tak starą, że nie mogła już wspinać się na drzewa, i tak bezzębną, że mogła jadać tylko banany i owady.

Małpy, które się przyglądały temu, co się działo, posłyszały jej słowa i zaczęły się śmiać. Tog wpadł we wściekłość. Rzucił się nagle na Tarzana, lecz człowiek–małpa uskoczył zręcznie na bok, unikając rąk wroga, lecz zaraz z szybkością kocią zawrócił i znowu stanął do walki. Zbliżywszy się, wzniósł nóż i zamierzył się nim w plecy Toga, ten uchylił się od uderzenia, ostrze zadało mu tylko powierzchowną ranę w plecy.

Tryśnięcie czerwonej krwi wywołało ostry okrzyk zachwytu z piersi Tiki. Było czemu się przypatrzeć! Obejrzała się, chcąc się przekonać, czy inne małpy były świadkami jej tryumfu. Helena Trojańska nie była ani trochę dumniejszą od niej w owej chwili.

Gdyby Tika nie była tak zajęta własną swą próżnością, mogłaby posłyszeć szmer liści na drzewie, stojącym ponad nią — szmer, nie wywołany wcale wiatrem, gdyż wiatru nie było. A gdyby spojrzała w górę, mogłaby dojrzeć lśniącą postać, przykucniętą wprost prawie nad jej głową i złośliwe żółte ślepia, śledzące za nią łakomie, lecz Tika nie zwracała uwagi na to, co było na drzewie. Otrzymawszy ranę, Tog cofnął się wyjąc przeraźliwie. Tarzan ścigał go, wykrzykując hańbiące przezwiska i groził, potrząsając nożem. Tika ruszyła spod drzewa, by być blisko przy pojedynkujących się.

Gałąź, znajdująca się ponad głową Tiki, ugięła się i trochę zakołysała pod ciężarem ciała zwierzęcia, śledzącego ją z gałęzi. Tog teraz zatrzymał się, by próbować dalszej walki. Piana pokrywała jego wargi, a ze szczęk sączyła się ślina. Stanął, schyliwszy głowę, wysunął ręce, szykując się do zwartego starcia. Gdyby mu tylko udało się dorwać rękoma do tej delikatnej, śniadej skóry, bitwa byłaby wygrana. Tog uważał, że Tarzana sposób walki był nieuczciwy. Nie chciał dopuścić do walki na pięści. Odskakiwał zręcznie tam, gdzie nie mogły go dostać muskularne palce Toga. Człowiek–małpa dotychczas nie mierzył się nigdy na siły z dorosłym samcem, chyba tylko w zabawie, i nie był pewny, czy może sprawdzić siłę swych muskułów w walce o życie. Nie dlatego żeby się bał, gdyż Tarzan nie znał obawy. Instynkt samozachowawczy ostrzegał go — i to był jedyny powód. Wystawiał się na ryzyko dopiero wtedy, kiedy nie było innej drogi, a wtedy nie cofał się przed niczym.

Jego metoda walki odpowiadała najlepiej budowie jego ciała i uzbrojeniu. Zęby, jakie miał, chociaż silne i ostre, jako narzędzie napastnicze nie mogły żadną miarą dorównać potężnym kłom małpim. Skacząc wokoło, tam, gdzie nie mógł go dosięgnąć przeciwnik, Tarzan mógł zadać śmiertelne rany swym długim ostrym nożem myśliwskim, a jednocześnie uniknąć bolesnych i niebezpiecznych ran, które by z pewnością odniósł, gdyby dostał się w pazury małpy.

Tog tedy nacierał i ryczał jak wół, a Tarzan przesuwał się w podskokach, to na jedną, to na drugą stronę, przy czym obrzucał przeciwnika wyzwiskami jak przekupka, a od czasu do czasu dosięgał go nożem.

W czasie walki następowały chwile ciszy, kiedy obaj zatrzymywali się przed sobą zadyszani, by złapać dech, ważąc swe pomysły i siły do nowego starcia się. W czasie jednej z takich pauz w walce zdarzyło się, że Tog rzucił wzrokiem ponad swym przeciwnikiem. W jednej chwili zmienił się wygląd małpy. Wściekłość znikła z jego oblicza, a zastąpił ją wyraz strachu.

Wydając okrzyk, znany wszystkim małpom, zawrócił i rzucił się do ucieczki. Nie potrzeba było zwracać się do niego z pytaniami — jego okrzyk ostrzegawczy oznajmiał bliską obecność odwiecznego wroga.

Tarzan pomyślał, by szukać schronienia, jak to czynili inni członkowie plemienia. W tejże chwili posłyszał skowyt pantery, zmieszany z okrzykiem przestrachu Tiki. I Tog ten okrzyk posłyszał, lecz nie zatrzymał się w tej ucieczce.

Chłopiec–małpa zachował się inaczej. Obejrzał się, czy drapieżne zwierzę nie zagraża komu z plemienia, a widok, jaki ujrzał, napełnił go przerażeniem.

To Tika wydawała okrzyki przestrachu, uciekając małą polaną ku drzewom, stojącym po brzegu, a za nią sunęła w skokach Szita–pantera, lekko i zwinnie. Szita widocznie nie spieszyła się. Jej zdobycz była pewna, gdyż nawet, gdyby małpie udało się dopaść drzew, nie mogłaby wdrapać się na nie tak szybko, by ujść pazurom zwierzęcia. Tarzan widział, że nieuchronna śmierć grozi Tice. Krzyknął na Toga i na inne małpy, by śpieszyły na pomoc, a jednocześnie sarn pobiegł ku napadającemu zwierzęciu, a w drodze zdejmował linkę. Tarzan wiedział, że gdy wszystkie małpy występowały razem, nikt w dżungli, nawet Numa–lew, nie miał ochoty mierzyć się na kły z nimi i że o ile wszyscy z plemienia, którzy byli na miejscu, wystąpią do walki, Szita–wielki kot, niezawodnie spuści ogon i ucieknie, ratując życie.

Słyszał to Tog, jak słyszeli i inni, lecz nikt nie przybył na pomoc Tarzanowi Tub na ocalenie Tiki, a Szita szybko przebywała przestrzeń, dzielącą ją od zdobyczy.

Chłopiec–małpa, goniąc za panterą, wydawał głośne okrzyki, chcąc przez to odwrócić zwierzę od Tiki i zająć w jakiś sposób jego uwagę, ażeby małpa mogła dostać się bezpiecznie na wyższe gałęzie, gdzie Szita nie ośmieliłaby się wejść. Obrzucał panterę wszelkimi przezwiskami, jakie mu się nawinęły. Wzywał do zatrzymania się i do stoczenia z nim walki, lecz Szita zważała tylko na smakowity kęsek, który miała tuż przed sobą.

Tarzan był już niedaleko i zbliżał się szybko, lecz przestrzeń była tak niewielka, że nie miał nadziei dopaść do mięsożernego zwierzęcia jeszcze w czas, nim pantera powali Tikę. Biegnąc, chłopiec rozwinął rzutem prawej ręki swą linkę nad głową. Obawiał się, że chybi, gdyż dystans był większy, niż te, na jakie rzucał lasso na zwierzęta; na taką odległość rzucał linkę wtedy tylko, gdy się w rzucanie wprawiał. Cała długość linki oddzielała go od Szity, jednakowoż nie pozostawało mu nic innego do zrobienia. Nie mógł zdążyć, by dopaść do zwierzęcia, zanim to dosięgnie Tiki. Musi spróbować rzutu.

l właśnie wtedy, kiedy Tika doskoczyła do niskiego konaru wielkiego drzewa, a Szita podskoczyła ku niej długim, krętym susem, przeszyły szybko powietrze sploty linki, rzuconej ręką chłopca, rozciągając się na całą długość, pętlica zaś zawisła na chwilę nad głową zwierzęcia, szczerzącego paszczę, po czym okręciła się, spadając wprost i dokładnie na płowy kark. Szybkim zakrętem trzymanego w ręku końca, Tarzan zacisnął pętlicę i wparł się nogami w ziemię, by wytrzymać szarpnięcie, gdy Szita zwolni naprężenie linki.

Tuż przed świecącym tułowiem Tiki przecięły powietrze okrutne pazury, gdy linka naprężyła się, a pantera została powstrzymana — wielkie zwierzę wywróciło się przy tym, padając do góry nogami. W jednej chwili Szita powstała; błyszcząc oczami uderzała ogonem po bokach, rozdziawiła paszczę, z której wydobył się ryk wściekłości i doznanego zawodu.

Spostrzegła chłopca, jako przyczynę swego niepowodzenia na odległości nie większej nad czterdzieści kroków przed sobą. Szita rzuciła się ku Tarzanowi.

Tika ocalała, Tarzan upewnił się o tym, spojrzawszy na drzewo, gdzie znalazła ratunek. Gdyby to się stało o jeden moment później, byłoby już po niewczasie. Szitę miał przed sobą. Byłoby rzeczą próżną ryzykować życie w niepotrzebnej i nierównej walce, z której nic dobrego nie mogło wyniknąć. Czyż mógł jednak uniknąć walki z rozwścieczonym zwierzęciem? A gdyby był zmuszony wystąpić do walki, jakie były szansę, że zachowa życie? Tarzan musiał uznać, że sytuacja jego była niebezpieczna. Drzewa stały zbyt daleko, by mógł mieć nadzieję, że zdoła ich dopaść i wymknąć się panterze. Nie było wyboru. Tarzan musiał wytrzymać to straszne spotkanie. W prawą rękę ujął swój nóż myśliwski — prawdziwie była to broń drobna, czcza wobec dwu rzędów potężnych zębów, ustawionych po obu stronach mocnej paszczęki, i ostrych pazurów, osadzonych na mięsistych łapach. Jednakowoż młody lord Greystokc stanął w obliczu tego niebezpieczeństwa z taka samą odważną rezygnacją, z jaką nieznany jego przodek stawał do śmiertelnej walki na polu zapasów na wzgórzu Senlac pod Hastings.

Z miejsc bezpiecznych na drzewach wielkie małpy patrzały na szykującą się walkę, skowycząc wyrazy nienawiści pod adresem Szity i dając rady Tarzanowi. Protoplasci człowieka mieli oczywiście wiele cech charakteryzujących ludzi. Tika była w strachu. Piszczała, by samce śpieszyły na pomoc Tarzanowi, lecz ci zajęli się czym innym — głównie udzielaniem dobrych rad i robieniem grymasów. Bądź co” bądź Tarzan nie należał właściwie do plemiema Mangani, po cóż więc mieli narażać się na śmierć, by go ocalić?

Teraz Szita dopadła miejsca, gdzie był Tarzan, lecz jego już tam nie było. Chłopiec–małpa był zwinniejszy w ruchach nawet od pantery. Uskoczył na stronę właśnie w tej chwili, gdy pazury pantery miały go pochwycić, a gdy Szita spadła na miejsce poza nim, Tarzan, korzystając z czasu, pobiegł pędem ku najbliższemu drzewu, by tam szukać ocalenia.

Pantera w jednej chwili otrząsnęła się i zawróciwszy, rzuciła się za swą zdobyczą, ciągnąc po ziemi sznur, zarzucony na jej grzbiet przez chłopca. Zakręcając z powrotem, w pogoni za Tarzanem, Szita okręciła linkę około niewielkiego krzaka. Krzak nie stanowił żadnej przeszkody na drodze istoty takiej siły i postawy jak Szita — o ile nie ciągnęła za sobą zwieszającego się sznura. Szita jednak zaplątała się, mając na karku sznur, a gdy skoczyła znów za Tarzanem, linka owinęła się naokoło niewielkiego krzaka, zaplątała się i zmusiła panterę niespodzianie do zatrzymania się. W chwilę później Tarzan był już bezpieczny, wdrapawszy się na wysokie gałęzie niedużego drzewa, gdzie Szita nic mogła iść za nim.

Tu zasiadł, rzucając gałęzie i wyzwiska na szalejące z wściekłości pod nim zwierzę. Inni członkowie plemienia wzięli się również do bombardowania, rzucając twarde owoce i zeschłe gałęzie, jakie znaleźli pod ręką, aż Szita, doprowadzona do wściekłości, rwąc linkę, uwolniła się z więzów. Przez chwilę stała, spoglądając ze złością, to na jednego ze swych prześladowców, to na drugiego, aż w końcu wydawszy ostatni ryk rozpaczliwy, zawróciła i skryła się w splątanej masie roślinności dżungli.

W pół godziny później plemię znowu znalazło się na tym samym miejscu, na ziemi, żerując, jak gdyby nic przedtem się nie stało, co mogło zakłócić ciężką jednostajność życia. Tarzan odnalazł większą część swej linki i zajął się sporządzeniem nowej pętlicy, gdy Tika przysiadła się obok niego, co widocznie miało oznaczać, że wybór jej został dokonany.

Tog spozierał na nich posępnie. Kiedy raz podszedł blisko, Tika wyszczerzyła swe kły i zawarczała na niego, a Tarzan ukazał swe zęby, świadczące o nieprzyjaznym usposobieniu. Tog jednak nie miał ochoty wywoływać nowej kłótni. Zdawał się akceptować według zwyczaju swego gatunku decyzję samicy, co świadczyło, że uznawał się za zwyciężonego w walce o jej względy.

W późniejszych godzinach, tego dnia, Tarzan, naprawiwszy swą linkę, wybrał się do lasu w poszukiwaniu zwierzyny. Potrzebował on więcej czasu na wyszukanie sobie pożywienia, niż jego towarzysze, którym wystarczały owoce, zioła i żuki, które można było znaleźć bez szczególnego zachodu. Dlatego spędzał on dużo czasu, polując na zwierzynę, której mięso mogło jedynie zaspokoić potrzeby jego żołądka, pokrzepić i dać siłę potężnemu ciału, rosnącemu dzień za dniem pod delikatną, gładką tkaniną jego śniadej skóry.

Tog widział jego oddalenie się. Jakby przypadkowo zaczął szukać pożywienia w coraz bliższym sąsiedztwie Tiki. W końcu znalazł się o kilka stóp od niej, a gdy rzucił nieznacznie okiem w jej stronę, zobaczył, że podobał się jej i że nie widać było na jej twarzy gniewu.

Tog wydał swą wielką pierś i potoczył się na swych krótkich nogach, wydając gardłem dziwne pomruki. Uniósł w górę wargi, wyszczerzając kły. Ach, co za wielkie, i jak piękne miał zęby! Tika nie mogła tego nie zauważyć. Jej wzrok spoczął również z podziwem na szerokich skroniach Toga i na krótkim, potężnym karku. Jak pięknym istotnie był stworzeniem!

Tog, któremu pochlebiał ten nieukrywany podziw, widoczny z jej oczu, stąpał obok, tak pyszny i próżny jak paw. Zaczął przeglądać w myśli spis swych zalet i wkrótce zaczął je porównywać z cechami swego rywala.

Tog chrząkał. Co za porównanie! Jak można było porównywać jego piękne futro z brzydką, gładką i nagą skórą Tarzana? Kto mógł upatrywać czegoś pięknego w malutkim nosie Tarzana, jeżeli widział szerokie nozdrza Toga? A oczy Tarzana? Wstrętne, z kolorem białym naokoło, nie otoczone wcale czerwienią. Tog wiedział, że jego krwią zalane oczy były piękne, gdyż oglądał je odbite w szklistej powierzchni niejednego stawu.

Tog podsunął się bliżej do Tiki, a w końcu siadł naprzeciwko. Kiedy Tarzan w pewien czas później powrócił z polowania, zobaczył, że Tika z wyrazem zadowolenia drapała plecy jego rywala.

Tarzan uczuł wstręt. Ani Tog, ani Tika nie widzieli go, jak opuścił się z drzew na polankę. Zatrzymał się chwilę, patrząc na nich. Potem zasępiwszy się, zawrócił i zginął w labiryncie okrytych liśćmi gałęzi i girland z mchu, z których się wynurzył.

Tarzan zapragnął odejść jak najdalej od powodów, które wywołały jego serdeczny ból. Cierpiał z powodu odrzuconej miłości i nie wiedział dobrze, co się z nim dzieje. Miał, zdawało się, powody do gniewu na Toga i nie mógł zrozumieć, jak to się stało, że to on zbiegł, zamiast wyruszyć do śmiertelnej walki z tym, kto zniszczył jego szczęście.

Przychodziły mu też myśli, że powinien się gniewać i na Tikę, lecz obraz jej piękności wciąż nie dawał mu spokoju, tak że mógł przedstawiać ją sobie tylko w świetle miłości, jako coś najbardziej w świecie pożądanego.

Chłopiec–małpa czuł potrzebę przyjaznego uczucia. Od dzieciństwa aż do dnia śmierci, kiedy zatruta strzała Kulongi przebiła jej serce, Kala była dla chłopca jedynym przedmiotem miłości, jaki znał.

Na swój dziki sposób Kala kochała swego przybranego syna i Tarzan odpłacał jej również miłością, chociaż zewnętrznych dowodów tej miłości nie było więcej, niż można było oczekiwać i od innego zwierzęcia dżungli. Dopiero po swym osieroceniu, chłopiec odczuł, jak głębokie było przywiązanie do matki, gdyż za matkę ją uważał.

Wydawało mu się w ostatnim czasie, że Tika będzie mogła zastąpić Kalę — że będzie miał w niej kogoś, dla kogo będzie mógł polować i walczyć, kogo będzie mógł pieścić. Obecnie marzenie jego znikło. Coś dolegało mu w piersi. Położył rękę na sercu i nie mógł zdać sobie sprawy, co się z mm stało. Niejasno przypisywał swoje strapienie Tice. Im więcej myślał o niej, przywołując na pamięć obraz, jak pieszczotą obdarzała Toga, tym większą czuł dolegliwość w piersi.

Potrząsnął głową i warknął. Potem szybował wciąż dalej i dalej w dżungli, a im bardziej oddalał się i więcej przemyśliwał o swojej krzywdzie, tym bardziej stawał się nieodwołalnym nieprzyjacielem rodu kobiecego.

W dwa dni później polował wciąż sam jeden — był bardzo zasępiony i czuł się nieszczęśliwym. Był jednak zdecydowany nie wracać już nigdy do plemienia. Nie mógł znieść myśli, że będzie patrzał, jak Tog i Tika przebywają razem. Gdy kołysał się na wielkiej gałęzi, dołem pod nim przeszli Numa, lew, i Sabora, lwica. Sabora przechyliła się do lwa i chwytała w żartach zębami za jego wargi. Była to prawie pieszczota. Tarzan westchnął i rzucił w tę parę orzechem.

Później napotkał znaczną liczbę czarnych wojowników Mbongi. Miał już zamiar zarzucenia pętlicy na kark jednego z nich, który oddalił się trochę od swych towarzyszy, kiedy zainteresowało go to, czym oni byli zajęci. Szykowali klatkę na drodze i pokryli ją gałęźmi z liści. Kiedy ukończyli swą pracę, to, co zbudowali, było prawie niewidoczne dla oka.

Tarzan zastanawiał się nad tym, jaki cel mieli czarni i dlaczego pobudowawszy klatkę, udali się z powrotem drogą do wsi.

Jakiś czas już upłynął od chwili, kiedy Tarzan po raz ostatni nawiedził czarnych i przypatrywał się ze swego ukrycia wśród drzew, otaczających ich ostrokół, czynnościom swych wrogów, spośród których pochodził zabójca Kali.

Chociaż Tarzan czuł do nich nienawiść, sprawiało mu dużą przyjemność, gdy mógł się przypatrywać ich codziennemu życiu w wiosce, a szczególniej tańcom, kiedy ogniska oświecały ich nagie ciała, a oni rzucali się w podskokach, kręcili się i przeginali, udając ruchy wojownicze. W nadziei ujrzenia czegoś podobnego udał się za wojownikami do wioski, lecz spotkał go zawód, gdyż nie było tańców tej nocy.

Ujrzał natomiast ze swego bezpiecznego ukrycia na drzewie małe grupki ludzi, siedzących około niewielkich ognisk i rozprawiających o wydarzeniach dziennych, a w oddzielnych kątach ujrzał pojedyncze pary rozmawiające i śmiejące się, a zawsze jedną osobą takiej pary był młody mężczyzna, a drugą była młoda kobieta.

Tarzan przechylił głowę na bok i myślał, a zanim usnął tego dnia, skulona w rozwidleniu wielkiego drzewa, wznoszącego swe gałęzie nad wioską, Tika zajęła jego myśli, a później śnił o niej — była tam Tika i młodzi, czarni ludzie, śmiejący się i rozprawiający z czarnymi dziewojami.

Polując osobno, Tog oddalił się na pewien dystans od reszty plemienia. Szedł wolno ścieżką słoni, gdy spostrzegł, że droga zatarasowana była krzakami. A trzeba wiedzieć, że Tog, doszedłszy do lat dojrzałych, stał się gniewliwym zwierzęciem tracącym bardzo prędko cierpliwość. Kiedy cokolwiek stanęło mu na drodze, przeszkadzając jego zamiarom, miał tylko jedną myśl — przełamać przeszkody siłą. Kiedy więc znalazł drogę zatarasowaną, zaczął przedzierać się przez liściastą zasłonę, a w chwilę później znalazł się w dziwnym legowisku, nie mógł się posuwać więcej, nie bacząc na gwałtowne wysiłki, by przedostać się dalej.

Kąsając i waląc w przegrodę, Tog wpadł w wielką wściekłość, lecz wszystkie jego wysiłki były próżne. W końcu zrozumiał, że musi zawrócić. Kiedy jednak chciał to zrobić, spostrzegł, że nowa przegroda wyrosła za nim, kiedy on starał się przełamać ścianę, którą miał przed sobą! Tog dostał się w pułapkę. Do całkowitego wyczerpania z sił walczył zażarcie, by wydostać się na wolność, lecz wszystko na nic się nie zdało.

Rankiem oddziałek czarnych wyruszył z wioski Mbongi ku klatce, którą pobudowali dnia poprzedniego. Wśród gałęzi drzew, ponad ich głowami, unosił się młody olbrzym, przejęty ciekawością, co to wszystko znaczy. Manu, mała małpa, pomamrotała i nawymyślała mu, gdy przesuwał się, i chociaż nie bała się znanej sobie postaci człowieka–małpy, Tarzan widział, że z czułością przycisnęła do siebie ciemną figurkę swej towarzyszki. Ujrzawszy to Tarzan uśmiechnął się, lecz wkrótce zachmurzyła się nagle jego twarz i westchnął głęboko.

Trochę dalej jaskrawo upierzony ptak przestępował z nogi na nogę przed podziwiającymi go oczami towarzyszki, przybranej w ciemniejsze upierzenie. Wydawało się Tarzanowi, jak gdyby wszystko w dżungli sprzysięgło się, by mu przypominać, że utracił Tikę. Przedtem widział takie same rzeczy co dnia, lecz nie zwracał na nie uwagi.

Kiedy czarni dotarli do pułapki, Tog wszczął wielki hałas. Chwyciwszy za pręty swego więzienia, wstrząsał nimi zapamiętale, rycząc wciąż i wyjąc przeraźliwie. Czarni byli uradowani, chociaż nie dla tego kosmatego leśnego człowieka pobudowali swą pułapkę, lecz byli radzi, że go pojmali.

Tarzan nastawił uszu, posłyszawszy okrzyki wielkiej małpy i zrobił koło, by się znaleźć po przeciwnej stronie pułapki w kierunku wiatru. Obwąchiwał powietrze, doszukując się śladu zapachu więźnia. Zaraz potem uderzył jego czułe nozdrza znany mu zapach, mówiący tak nieomylnie Tarzanowi, kto był jeńcem, jak gdyby patrzał własnymi oczyma na Toga. Tak, był to Tog, i Tog tylko sam jeden.

Tarzan miał grymas na twarzy, gdy zbliżał się w celu przekonania się, co czarni zrobią ze swym jeńcem. Bezsprzecznie zabiją go zaraz. Znów Tarzan zrobił grymas. Będzie mógł teraz mieć Tikę dla siebie i nikt więcej nie będzie nastawał na jego prawa. Przyglądając się dojrzał, że czarni wojownicy usunęli z klatki zielone osłony, przywiązali do niej sznury i pociągnęli za sobą ku wiosce.

Tarzan przyglądał się, aż rywal jego znikł mu sprzed oczu, wciąż rozbijając się o pręty więzienia i wyrażając swym wyciem gniew i groźby. Wtedy chłopiec–małpa oddalił się szybko, chcąc odszukać plemię i Tikę.

W czasie podróży spotkał Szitę z rodziną na małej porosłej polanie. Wielki kot rozciągnął się na ziemi, a towarzyszka jego, przerzuciwszy jedną łapę przez mordę swego dzikiego pana, lizała delikatne białe futerko na jego gardle.

Tarzan pośpieszał, aż prawie biegł przez bór i wkrótce spostrzegł plemię małp. Ujrzał je wprzód, nim małpy zauważyły jego, gdyż ze wszystkich istot, żyjących w dżungli, nikt nie potrafił tak cicho przesuwać się po drzewach jak Tarzan. Zobaczył żerujących obok siebie Kama i jego towarzyszkę, ich kosmate ciała ocierały się o siebie. Zobaczył i Tikę, żerującą oddzielnie. Niedługo już będzie karmiła się samotnie, pomyślał Tarzan i jednym skokiem znalazł się wśród swoich.

Zrobił się nagły ruch i odezwał się chór gniewnych i przestraszonych warknięć, gdyż Tarzan zjawił się niespodzianie. Było jednak coś więcej, niż małe nagłe zdenerwowanie, na wytłumaczenie najeżonych włosów na karkach małp, które nie uspakajały się jeszcze przez długi czas, nawet po spostrzeżeniu, kto był nowo przybyły.

Zauważył to Tarzan, jak miał sposobność zauważać to już nieraz dawniej, że zawsze jego nagłe pojawienie się wśród nich wywoływało nerwowe podniecenie i niepokój przez czas dłuższy i że wszystkie po kolei uznawały za rzecz potrzebną upewnić się, że był on istotnie Tarzanem, obwąchując go po wielokroć, zanim się

Przechodząc między nimi, zbliżył się do Tiki, lecz gdy podszedł, małpa się cofnęła.

— Tika — rzekł —jestem Tarzan, należysz do Tarzana. Przybywam dla ciebie.

Małpa podeszła bliżej, oglądając go uważnie. W końcu obwąchała go, jakby chcąc mieć niezawodną pewność.

— Gdzie jest Tog? — zapytała.

— Gomangani schwytali go — odpowiedział Tarzan. — Zabiją go.

W oczach Tiki Tarzan dojrzał zamyślenie i wyraz smutku i zaniepokojenia, gdy powiedział jej o losie Toga. Podeszła jednak blisko i przygarnęła się do niego i Tarzan, lord Greystoke, otoczył ją swą ręką.

Czyniąc to, zauważył nagle dziwną niezgodność tej gładkiej, śniadej szyi i czarnego kosmatego odzienia pani swej miłości. Przypomniał sobie łapę towarzyszki Szity, przerzuconą przez pysk Szity — nie było tam przeciwieństwa. Pomyślał o Manu, tulącym swą towarzyszkę, jak jedno zdawało się należeć do drugiego. Nawet dumny ptak z jaskrawym upierzeniem był bardzo podobny do swej małżonki o spokojniejszych barwach, a Numa tylko włochatą grzywą różnił się od Sabory–lwicy. Samce i samice nie były jednakowe, to prawda, lecz różnice nie były takie, jakie zachodziły między Tarzanem a Tiką.

Tarzan nie wiedział, co ma począć. Było w tym coś niewłaściwego. Ręka jego opadła z ramienia Tiki. Powoli odsunął się. Spoglądała na niego, przechyliwszy na bok głowę. Tarzan wyprostował się w całej postawie i uderzył się w piersi kułakami. Wzniósł głowę ku niebu i rozwarł usta. Z głębi jego płuc wydobył się dziki, straszny okrzyk tryumfalny zwycięskiej małpy. Plemię zwróciło się, spoglądając ciekawie na niego. Nie zabił żadnej ofiary i nie było w pobliżu żadnego przeciwnika, którego chciał podniecić do szaleństwa tym dzikim wyciem. Nie, nie było jasnego wytłumaczenia, po co wydał okrzyk, i wszyscy powrócili znowu do żerowania, lecz mieli go na oku, czy czasem nie wpadnie w zapamiętała wściekłość i chwilowe szaleństwo.

Gdy tak na niego spoglądali, ujrzeli, że wzniósł się na pobliskie drzewo i zginął im z oczu. Wkrótce zapomnieli o nim wszyscy, nie wyłączając Tiki.

Czarni wojownicy Mbongi, utrudzeni ciężką pracą, wypoczywając często, powoli posuwali się ku wiosce. Dzikie zwierzę w klatce wciąż ryczało i wyło. Tog uderzał o pręty, ślina spływała mu z pyska. Hałas, jaki sprawiał, był okropny.

Dochodzili do kresu swej podróży i zatrzymali się na ostatni odpoczynek, by już dalej przeciągnąć klatkę przez polanę, na której stała wioska. Jeszcze kilka minut, a wyjdą z lasu. Gdyby to uczynili, wtedy niezawodnie nie stałoby się to, co się istotnie stało.

Milcząca postać przesuwała się przez drzewa, ponad nimi. Bystre oczy przypatrywały się klatce i liczyły ilość wojowników. Ruchliwy i śmiały umysł obmyślał szansę powodzenia, gdy pewien plan wejdzie w wykonanie.

Tarzan spoglądał na czarnych, którzy ułożyli się w cieniu. Byli wyczerpani z sił. Już część ich usnęła. Podkradł się bliżej i zatrzymał się tuż nad ich głowami. Nie zaszeleścił ani jeden liść pod nim. Postanowił czekać, okazując niewyczerpaną cierpliwość drapieżnego zwierzęcia. Oto już tylko dwu wojowników czuwało, a jeden z nich widocznie był senny.

Tarzan poruszył się, a gdy to uczynił, czarny, który czuwał, powstał i obszedłszy klatkę, podszedł do niej z tyłu. Chłopię–małpa przesuwało się za nim, tuż nad jego głową. Tog wodził oczyma za wojownikiem i wydawał urywane jęki. Tarzan był w obawie, że małpa pobudzi śpiących.

Szeptem, który był niedosłyszalny dla uszu negrów, Tarzan wymówił imię Toga i nakazał mu milczenie. Wycie Toga ustało. Czarny zbliżył się do tylnej części klatki, badając zamknięte drzwiczki, a gdy tak stał tam, zwierzę, zawisłe w górze nad nim, opuściło się z drzewa wprost na jego kark. Stalowe palce otoczyły gardło czarnego, tłumiąc okrzyk, który miał się wydobyć z ust przerażonego człowieka. Mocne zęby wpiły się w plecy, a silne nogi okręciły się koło jego stanu.

Czarny, w przestrachu, usiłował uwolnić się od milczącej istoty, która przywarła do niego. Rzucił się na ziemię i potoczył, wciąż jednak potężne palce zaciskały się coraz ściślej.

Usta człowieka otwarły się szeroko, wysunął się obrzmiały język, oczy wydobywały się z orbit. Nie słabnące palce wzmogły jeszcze uścisk.

Tog był milczącym świadkiem walki. W swym mózgu nie mógł się dorozumicć, co było przyczyną, że Tarzan napadł na czarnego. Tog nie zapomniał o niedawno stoczonej z człowiekiem–małpą walce, ani o tym, co ją spowodowało. Nagle spostrzegł, że Gomangani stracił siłę. Nastąpiły kurczowe drgawki i człowiek przestał się poruszać.

Tarzan odskoczył od swej ofiary i podbiegł do drzwiczek klatki. Zwinnymi palcami szybko rozplątywał sznury, które przytrzymywały drzwiczki. Tog mógł tylko czekać, nie mógł nic pomóc. Oto Tarzan uniósł w górę drzwiczki i Tog mógł się wydostać. Małpa chciała rzucić się na śpiących, aby wywrzeć zemstę, lecz Tarzan sprzeciwił się.

Zamiast tego człowiek–małpa wciągnął trupa czarnego do wnętrza klatki i oparł go o ścianę. Później zasunął drzwiczki i zawiązał tak, jak były przedtem.

Uśmiech radości i zadowolenia rozjaśnił jego oblicze, gdy tak pracował, gdyż ulubionym jego zajęciem było drażnienie czarnych z wioski Mbongi. Mógł sobie wyobrazić, jakie będzie ich przerażenie, gdy po przebudzeniu znajdą trupa towarzysza, zamkniętego w klatce, gdzie jeszcze przed chwilą znajdowała się małpa, dobrze strzeżona.

Tarzan i Tog ruszyli w drogę, kosmate ciało dzikiej małpy ocierało się o gładką skórę angielskiego lorda, gdy tak przebywali pierwotną dżunglę jeden obok drugiego.

— Wracaj do Tiki — przemówił Tarzan. —Jest twoja. Tarzanowi jest niepotrzebna.

— Tarzan znalazł inną dla siebie? — pytał Tog. Tarzan ruszył ramionami.

— Dla Gomangani jest Gomangani — odpowiedział — dla Numy–lwa, jest Sabora–lwica; dla Szity jest istota tegoż, co on, gatunku: dla Bary–jelenia, dla Manu, małej małpy, dla wszystkich zwierząt i ptaków dżungli są ich towarzyszki. Tylko dla Tarzana nie ma żadnej. Tog jest małpą. Tika jest małpą. Wracaj do Tiki. Tarzan jest człowiekiem. Pozostanie on samotny.

Rozdział II
Tarzan jeńcem

Czarni wojownicy pracowali w parnej, dusznej spiekocie w cieniu drzew dżungli. Wojennymi włóczniami zorali spójną, czarną ziemię i spodnie warstwy roślinności. Posługując się palcami rąk, zaopatrzonymi w grube paznokcie, zebrali spulchniona ziemię i wynieśli na bok ze środka drogi, którą od niepamiętnych czasów znały zwierzęta. Pracę swą często przerywali, by zasiąść na brzegu jamy. którą kopali, i odpocząć przy wesołej pogawędce.

Ich długie, półkoliste tarcze z grubej skóry bawolej i włócznie tych, którzy wygarniali ziemię, stały oparte o pnie pobliskich drzew. Pot lśnił się na ich gładkiej, hebanowej skórze, pod którą poruszały się wydatne muskuły, doskonale i zdrowo rozwinięte.

Czerwony kozioł, stąpając ostrożnie wzdłuż drogi ku wodzie, stanął, gdy wybuch śmiechu doszedł jego nastroszonych uszu. Przez chwilę stał bez ruchu, węsząc tylko rozszerzonymi nozdrzami, po czym zawrócił, by umknąć niepostrzeżenie od budzącej strach obecności człowieka.

W odległości stu jardów, zaszyty w nieprzebyte sploty roślinności dżungli, Numa, lew, podniósł swą wielką głowę. Numa dobrze podjadł w nocy i trzeba było dużego hałasu, aby go obudzić. Uniósł w górę swój pysk, węszył w powietrzu, poczuł ostry zapach czerwonego kozła i duszny zapach człowieka. Numa jednak był syty. Chrząknąwszy z pogardą, podniósł się i oddalił.

Jaskrawo upierzone ptaki przelatywały z drzewa na drzewo, wydając chrypliwe pokrzyki. Drobne małpy, mamrocząc i przekomarzając się, przeskakiwały po zwieszających się konarach, nad głowami czarnych wojowników. Pomimo to wszystko byli samotni, gdyż zaludniona dżungla, w której tyle żyje istot, podobnie jak natłoczone ulice wielkiego miasta, jest miejscem, gdzie każdy czuje się osamotnionym.

Czyż jednak byli oni tam sami tylko?

Ponad nimi, zawiesiwszy się lekko na gałęzi obwieszonego liśćmi drzewa, szarooki młodzieniec śledził z wielką uwagą każdy ich ruch. Ogień nienawiści tlił się w młodzieńcu, trzymanej na wodzy widoczną chęcią dowiedzenia się, jaki był cel pracy czarnych. Jeden z takich oto ludzi położył trupem jego ukochaną Kalę. Względem tych ludzi mógł mieć tylko uczucia wrogie, lecz teraz spokojnie przyglądał się, pragnąc chciwie zapoznać się bliżej z ich sposobami i pomysłami.

Ujrzał, jak jama stawała się coraz głębsza, aż rozwarł się pusty dół na całą szerokość drogi — dół tak obszerny, że mógł pomieścić wszystkich sześciu kopaczy. Tarzan nie umiał odgadnąć celu tak wielkiej pracy. A gdy nacięli długich pali i zaostrzywszy u końców powbijali je w równych odstępach na spodzie jamy, zadziwienie jego jeszcze wzrosło i nie mógł zrozumieć, dlaczego w dalszym ciągu ułożyli lekkie żerdzie poprzecznie nad jamą, obsypali starannie liśćmi i ziemia, przez co cała praca, jaką wykonali w ziemi, została niewidzialna dla oczu patrzącego.

Ukończywszy pracę, przyglądali się z zadowoleniem dziełu swoich rąk, a Tarzan przyglądał się temu również. Nawet dla jego dobrze wyćwiczonego oka nie pozostał żaden widoczny ślad, świadczący o tym, że starodawna ścieżka została w pewien sposób naruszona.

Człowiek–małpa tak był zatopiony w rozmyślaniach nad celem przykrytej jamy, że pozwolił czarnym wojownikom oddalić się z powrotem do swej wioski i nie wyrządził im tym razem żadnej złośliwej szkody, jak robił zwykle, wywierając w ten sposób zemstę i czerpiąc stąd dla siebie zadowolenie, na postrach całego ludu Mbongi.

Pomimo wielkich wysiłków myśli, nie mógł odgadnąć tajemnicy ukrytej jamy, gdyż sposoby postępowania czarnych były jeszcze dla Tarzana obcymi, niezrozumiałymi. Niedawno przybyli do dżungli, jako pierwsi ludzi, którzy wstąpili na tę ziemię, gdzie odwiecznie panowały i gnieździły się zwierzęta. Dla Numy–lwa, Tantora–słonia, dla większych i małych małp, dla wszystkich najróżnorodniejszych istot tej puszczy, działalność człowieka i sposoby jego postępowania były nowe. Mieli wiele do nauczenia się od czarnych, nie pokrytych włosem istot, którzy chodzili w stojącej postawie na tylnych łapach — i uczyli się powoli, a zawsze doznawali przy tym czegoś złego.

Gdy czarni odeszli, Tarzan przesunął się łatwo do drogi, czepiając się gałęzi. Węsząc podejrzliwie, obchodził wkoło jamę. Przykucnąwszy, odgrzebał trochę ziemi i obnażył jedną z poprzecznych żerdzi. Powąchał ją, poruszył, przechylił głowę na bok i rozmyślał głęboko przez czas pewien. Po czym starannie okrył żerdź znowu, nagarniając z góry ziemi, jak to czarni zrobili. Potem skoczył na gałęzie drzew i ruszył na poszukiwanie swych kosmatych towarzyszy, wielkich małp z plemienia Kerczaka.

Po drodze spotkał Numę–lwa, przy którym zatrzymał się na chwilę, by rzucić w warczący pysk swego wroga dojrzałym owocem dla dokuczenia mu i obrzucił go przezwiskami, nazywając pożeraczem padliny i bratem Danga, hieny. Numa, wyłupiwszy żółtozielone ślepia, w których przebijała zaciekła nienawiść, popatrzał na kołyszącą się ponad nim postać. Z ciężkiego pyska rozległ się głuchy poryk, a podrażniony poruszał z wielkiej wściekłości krętym ogonem ruchem ostrym, jakby uderzał biczem. Wiedząc jednak z dawniejszego doświadczenia, że rozprawa na daleki dystans z człowiekiem–małpą jest bezcelową, zawrócił i skrył się w splątanych krzewach z oczu swego prześladowcy. Rzuciwszy ostatni obraźliwy okrzyk i zrobiwszy małpi grymas za oddalającym się swym wrogiem, Tarzan udał się w dalszą drogę.

Przebył jeszcze milę, a powiew wiatru przyniósł do jego czułych nozdrzy znany duszący zapach dochodzący z pobliża, a w chwilę później wynurzyła się pod nim ogromna szaroczarna masa, torująca sobie drogę wzdłuż ścieżki. Tarzan oberwał małą gałąź i złamał. Na trzask łamanej gałęzi ciężka postać zatrzymała się. Wielkie uszy nastroszyły się, a długa, ruchliwa trąba podniosła się szybko i bujała w jedną i drugą stronę w poszukiwaniu zapachu wroga, a dwoje słabych, drobnych oczu wyjrzało podejrzliwie w próżnym poszukiwaniu winowajcy tego trzasku, który zakłócił spokój jego wędrówki.

Tarzan wybuchnął głośnym śmiechem i opuścił się bliżej ponad łeb twardoskórego olbrzyma.

— Tantor! Tantor! — zawołał. — Bara–daniel, mniej jest trwożliwy niż ty Tantorze–słoniu, największy z mieszkańców dżungli. Mając siłę tylu lwów, ile ja mam palców u nóg; i rąk, Tantor, który może wywracać olbrzymie drzewa, drży ze strachu na trzask łamanej suchej gałęzi.

Jakieś gargotanie, które mogło wyrażać zarówno wzgardliwość jak i sprawioną ulgę, było całą odpowiedzią Tantora, który jednak opuścił na dół trąbę i ogon, i stulił uszy, lecz oczy wciąż obracał, poszukując Tarzana. Niedługo był w zawieszeniu co do tego, gdzie się znajduje człowiek–małpa, gdyż zaraz potem młodzieniec skoczył lekko na szeroką głowę swego dawnego przyjaciela. Rozciągnąwszy się tam całym ciałem, Tarzan bębnił nogami po grubej skórze, a drapiąc czulsze miejsca poza wielkimi uszami, rozpoczął opowiadać Tantorowi wszelkie plotki puszczy, jak gdyby wielkie zwierzę rozumiało każdy wyraz, jaki wymówił.

Było tam rzeczy wiele, które Tarzan potrafił opowiedzieć Tantorowi i — chociaż ogromny szary pancernik dżungli drobne plotki z dziejów puszczy nic bardzo rozumiał — stał jednakże świecąc oczami i łagodnie poruszając trąbą, jak gdyby pochłaniał każde słowo z niezmiernym zainteresowaniem. W rzeczywistości sprawiał mu przyjemność miły, przyjazny głos i rad był z bliskiej obecności tego znajomego, którego często nosił na swym grzbiecie od czasów, kiedy Tarzan, jeszcze jako małe dziecko, zbliżył się kiedyś odważnie do olbrzyma, wierząc, że znajdzie w wielkim twardoskórym zwierzęciu tę samą przyjazność uczuć, jaka przepełniała jego własne serce.

W latach, kiedy utrzymywał się między nimi związek, Tarzan mógł spostrzec, że wywierał trudny do wytłumaczenia wpływ na swego potężnego przyjaciela. Mógł nim rządzić i kierować. Na jego głos Tantor przybywał na wielkie odległości — z tak daleka, jak tylko jego czułe uszy mogły rozpoznać ostre i przenikliwe głośne wezwanie człowieka–małpy. A gdy Tarzan siadał mu na karku, Tantor gotów był biec w dżungli w tym kierunku, dokąd kazał mu iść jego jeździec. Tkwiła w tym władza ludzkiego umysłu nad umysłem zwierzęcia i wpływ był tak oczywisty, jak gdyby oboje rozumieli jego przyczynę, aczkolwiek powodów właściwych nie rozumiał ani jeden ani drugi.

Z pół godziny Tarzan zabawił na grzbiecie Tantora. Czas nie miał dla nich znaczenia. Życie według ich poglądu polegało głównie na zapełnianiu żołądka. Tarzan radził sobie z tym zadaniem łatwiej niż Tantor, gdyż żołądek Tarzana mniej wymagał i łatwiej było mu zdobyć pokarm, ponieważ był stworzeniem wszystkożernym. O ile brakło jednego rodzaju pokarmu, zawsze znalazły się inne w obfitości, by mógł zaspokoić głód. Mniej był wybredny co do pokarmów niż Tantor, który jadał tylko korę pewnych drzew, samo drzewo innych, a tylko liście jeszcze innych, a i te tylko podczas pewnych pór roku.

Dla Tantora koniecznością było oddawanie większej części swego życia staraniom o zapełnienie ogromnego swego żołądka, aby utrzymać siły. Tak to się dzieje ze wszystkimi zwierzętami — ich czas tak jest zajęty albo poszukiwaniem pokarmu, albo działalnością trawienia, że nie pozostaje im nic na inne zajęcia. Bezsprzecznie w tym leży zawada, która nie pozwoliła im rozwijać się tak szybko jak rozwijał się człowiek, któremu pozostaje więcej czasu wolnego na myślenie o rozmaitych innych sprawach. Kwestiami tymi jednakowoż Tarzan mało się kłopotał, a Tantor wcale o nich nie myślał. Tarzan wiedział tylko tyle, że czuł się szczęśliwym w towarzystwie słonia. Dlaczego tak było, nie wiedział. Nie wiedział tego, że jako istota ludzka — normalna, zdrowa istota ludzka — potrzebował mieć jakieś stworzenie, na które mógłby przelać uczucie przyjaźni. Towarzysze jego dzieciństwa wśród małp Kerczaka wyrośli już na wielkich, opryskliwych samców. Nie żywili oni takich uczuć sami i nie wywoływali ich u innych. Z młodszymi małpiątkami Tarzan bawił się czasami. Po swojemu lubił je, lecz towarzystwo ich nie mogło go zadowolić na czas dłuższy. Tantor był wielką górą spokoju, równowagi i stałości. Przyjemnie i radośnie było rozciągnąć się na jego twardym łbie i wlewać swe niejasne nadzieje i pragnienia w te wielkie uszy, którymi Tantor poruszał, jak zwykł na znak, że rozumie, co do niego mówiono. Ze wszystkich stworzeń dżungli Tarzan przywiązał się najbardziej do Tantora, od czasu jak pozbawiony był Kali. Czasami rozmyślał nad tym, czy Tantor odpłaca mu się równą przyjaźnią. Trudno było coś o tym pewnego powiedzieć.

Wołanie żołądka — wołanie najbardziej zniewalające i natarczywe, jakie znane jest dżungli — odwołało w końcu Tarzana od słonia. Wyruszył on na drzewa w poszukiwaniu pokarmu, a Tan—tor udał się w dalszą swą drogę w przeciwnym kierunku.

Przez pół godziny człowiek–małpa furażował. Zawieszone wysoko gniazdo dało mu świeże, ciepłe żniwo. Owoce, jagody znalazły się w jego jadłospisie w takim porządku, jak na nie natrafił, gdyż takiego pokarmu nie poszukiwał. Mięsa, mięsa, mięsa było potrzeba. W celu zdobycia mięsa Tarzan polował, lecz czasami mięsa nie znajdował, co trafiło się i dziś.

A przebywając ostępy puszczy miał myśl zajętą nie tylko polowaniem, lecz przemyśliwał i o wielu innych rzeczach. Miał zwyczaj przypominać sobie wydarzenia z poprzednich dni i godzin. Przeżył ponownie swą wizytę, złożoną Tantorowi, rozmyślał o czarnych kopaczach i o dziwnym, ukrytym dole, jaki pozostawili za sobą. Wciąż męczył się pytaniem, jaki był tego cel. Porównywał to, co spostrzegł i dochodził do pomysłów, porównywał myśli i dochodził do wniosków, co prawda nie zawsze słusznych, lecz w każdym razie pracował myślą, a ta praca była o tyle łatwiejsza, że w umyśle jego nie było balastu wniosków zaczerpniętych z drugiej ręki, od innych ludzi, które zazwyczaj są błędne.

A gdy tak rozmyślał o ukrytej jamie, nagle przypomniał sobie widok wielkiej, czarnoszarej masy, ciężko przesuwającej się wzdłuż utorowanej drogi w dżungli. Natychmiast zesztywniały jego członki pod wpływem nagłego uczucia strachu. Myśl i czyn zwykle szły razem jednocześnie w życiu człowieka–małpy i oto zaledwie domyślił się celu wykopania dołu już był w drodze, sunąc przez obwieszone liśćmi gałęzie.

Przerzucając się z jednej gałęzi na drugą, śpieszył drogą, gdzie drzewa gęściej rosły. To znów zeskoczył na ziemię i biegł szybko lekką stopą w cichości po murawie, i znów czepiał się gałęzi tam, gdzie splątane krzewy na dole przeszkadzały mu szybko posuwać się naprzód po powierzchni.

Był na tyle zaniepokojony, że przestał zwracać uwagę na głos rozsądku. Ostrożność, wrodzona u zwierząt, ustąpiła przed ludzkim uczuciem lojalności względem przyjaciela. W takich okolicznościach wszedł na obszerną polanę, nie myśląc o tym, co mogło się kryć tam, lub kto mógłby zastąpić mu drogę.

Doszedł do połowy polany, gdy wprost na jego drodze w odległości zaledwie kilku stóp z kępy wysokich traw wzleciało w powietrze kilkanaście pokrzykujących ptaków. Tarzan natychmiast skoczył w bok, gdyż dobrze wiedział, czyją obecność zwiastowały te ptaki wartownicze. Prawie w tejże chwili Buto, nosorożec, podniósł się na krótkich nogach i z wściekłością rzucił się naprzód. Buto–nosorożec naciera na chybił trafił. Mając słaby wzrok, widzi on źle nawet z niewielkiej odległości i trudno zdecydować, czy jego rzucania się wywołane są panicznym strachem w chwili gdy zamyśla umknąć, czy też są skutkiem gniewliwego usposobienia, jak to zazwyczaj się sądzi. Sprawa ta jest ważną dla tych, na kogo rzuca się Buto, gdyż o ile kogoś pochwyci i podrzuci w powietrze, tego prawdopodobnie już potem nic obchodzić nie będzie.

Dnia tego, przypadkiem Buto pędził wprost na Tarzana przez niewielką przestrzeń, oddzielającą ich od siebie, porosłą wysoką po kolana trawą. Trafem skierował się ku człowiekowi–małpie, wkrótce też słabe jego oczy dojrzały wroga. Chrząknąwszy kilkakrotnie, rzucił się wprost na niego. Małe ptaki, towarzyszące nosorożcowi, unosiły się w powietrzu, zataczając koła. Wśród gałęzi drzew na skraju polany kilkanaście małych małp odezwało się, mamrocząc. Przestraszone głośnym chrząkaniem rozjuszonego zwierzęcia uciekały spiesznie na górne gałęzie. Tylko Tarzan zachował spokój i jasność ducha.

Stał on wprost na drodze przed nosorożcem. Nie było już czasu uciekać na drzewa, otaczające polanę, a przy tym Tarzan nie myślał opóźniać swej podróży z powodu spotkania się z Buto. Już nieraz przedtem widział głupie zwierzę i drwił sobie z niego.

Buto nadbiegł, zgiął wielki łeb i przechylił długi, wielki swój róg, chcąc nim zadać cios w sposób, jaki przyroda mu wskazała. Kiedy jednak podniósł róg w górę, broń jego przeszyła tylko puste powietrze, gdyż człowiek–małpa lekko skoczył w górę kocim susem ponad groźnie schylonym rogiem na szeroki grzbiet nosorożca. Zrobił jeszcze jeden skok i znalazł się na ziemi poza zwierzęciem, po czym pobiegł z szybkością jelenia ku drzewom.

Buto, rozzłoszczony i zadziwiony zniknięciem swej ofiary, zawrócił i popędził wściekle w innym kierunku nie tym, w którym uciekał Tarzan. W ten sposób człowiek–małpa dopadł bezpiecznie drzew i udał się spiesznie w dalszą drogę lasem.

W pewnej odległości przed nim Tantor posuwał się równym krokiem znaną mu ścieżką słoni, a przed Tantorem czarny wojownik, przykucnąwszy na środku drogi, nasłuchiwał pilnie. Oto posłyszał odgłos, na który oczekiwał — odgłos łamanych gałęzi, zwiastujący zbliżanie się słonia.

Z prawej i lewej strony w innych miejscach dżungli ukryci byli inni czarni wojownicy. Stłumiony sygnał, podany od jednego do drugiego, zawiadomił i tego, który znajdował się najdalej, że zwierzyna przybyła. Szybko skupili się naokół drogi, zajmujcie stanowiska na drzewach w dół wiatru od miejsca, którędy musiał przejść Tantor. Czekali w cichości i w nagrodę ujrzeli potężne kły słonia, zawierające taką ilość kości słoniowej, że chciwe ich serca zabiły z radości.

Skoro tylko słoń minął pozycje czarnych, wojownicy spuścili się na dół. Już nie zachowywali ciszy, przeciwnie zaczęli uderzać w dłonie i wykrzykiwać głośno. Tantor–słoń zatrzymał się na chwilę, podniósłszy trąbę i ogon, nastawił uszy, po czym popędził drogą szybko, posuwiście — wprost ku przykrytej jamie, gdzie na dnie ustawione były zaostrzone pale.

Za nim gonili wykrzykujący wojownicy, zmuszając go do szybkiego pędu, który by mu nie pozwolił przyglądać się bacznie drodze, którą przebywał. Tantor–słoń, który mógłby zawróciwszy rozpędzić od razu swych przeciwników, uciekał jak spłoszona łania, uciekał, zbliżając się do okropnej, męczeńskiej śmierci.

A z tyłu, poza nimi wszystkimi, przybywał Tarzan, pędząc przez las dżungli z szybkością i zwinnością wiewiórki. Posłyszał on okrzyki wojowników i zrozumiał je dokładnie. Wydał on przenikliwy głos, który odbił się echem w dżungli, lecz Tantor w panicznym swym strachu albo nie dosłyszał wołania, albo posłyszawszy nie ważył się zatrzymać, by zrozumieć o co chodzi.

Olbrzymie twardoskóre zwierzę zbliżyło się już prawie na kilka kroków do śmierci, ukrytej na drodze, i czarni, pewni teraz powodzenia, wykrzykiwali i tańczyli w tyle, potrząsając wojennymi włóczniami, radując się z góry zdobyciem wspaniałej ilości kości słoniowej, którą niosło zwierzę, i dodatkiem mięsa ze słonia, którym się nasycą wieczorem.

Z takim zapamiętaniem oddawali się swej radości, że zupełnie nie zauważyli, jak człowiek–małpa przesunął się górą, nad ich głowami, w cichości. I Tantor nie widział go ani słyszał, chociaż Tarzan wolał na niego, by zatrzymał się.

Jeszcze kilka kroków i Tantor spadłby na zaostrzone pale. Tarzan unosił się prawie lotem ptaka przez drzewa, aż zrównał się z uciekającym zwierzęciem, po czym wyprzedził je. Nad brzegiem jamy człowiek–małpa zeskoczył na ziemię w pośrodku drogi. Tantor prawie natarł na niego i wtedy dopiero słaby jego wzrok dał mu możność rozpoznania swego dobrego przyjaciela.

— Stój! — krzyknął Tarzan, i wielkie zwierzę zatrzymało się przed wzniesioną ręką.

Tarzan obrócił się i usunął nogą krzewy, które zasłaniały jamę. Ujrzawszy to, Tantor, natychmiast zrozumiał, co mu groziło.

— Wyda] im bitwę! — zawołał Tarzan. — Nadbiegają z tyłu. — Tantor–słoń, jest jednak bardzo nerwowy, a obecnie ogłupiał ze strachu.

Przed nim rozwierała się jama. Jak daleko sięgała, tego nie wiedział. Na prawo jednak i na lewo rozpościerała się pierwotna dżungla, nie tknięta przez człowieka. Z kwikiem wielkie zwierzę zwróciło się nagle w bok, torując sobie drogę przez mocną ścianę roślinności, która mogłaby zatrzymać kogo innego, nie posiadającego tak potężnej jak on siły.

Tarzan, stojąc u krawędzi jamy, uśmiechał się, patrząc na tę ucieczkę bez honoru. Wkrótce nadbiegną czarni. Najlepiej by było, gdyby Tarzan znikł z widowni. Spróbował postąpić krok od brzegu jamy, a gdy oparł się całym ciałem, chcąc postawić lewą nogę, ziemia się pod nim obsunęła. Tarzan zrobił herkulesowy wysiłek, by wydostać się, lecz było za późno. Wpadł na wznak w dół ku zaostrzonym palom, sterczącym z dna jamy.

Kiedy w pewien czas potem nadbiegli czarni wojownicy, już z oddalenia spostrzegli, że Tantor umknął im, gdyż otwór w pokrywie jamy zbyt był mały, na wielkie cielsko słonia. Z początku pomyśleli, że ich ofiara stąpiła tylko jedną nogą przez wierzch, a później spostrzegłszy się wyciągnęła ją, kiedy jednak zbliżyli się do brzegu jamy i zajrzeli w głąb, wyłupili oczy ze zdziwienia, gdyż na dnie leżała nieruchomo naga postać białego olbrzyma.

Niektórzy z nich już przedtem widzieli z daleka leśnego bożka. Ci cofnęli się przerażeni, przejęci trwogą na widok istoty, której przez czas pewien przypisywali cudowne siły demoniczne. Inni jednak przysunęli się bliżej, mając na myśli pochwycenie wroga. Ci skoczyli w dół i wynieśli Tarzana na górę.

Nie widać było ran na jego ciele. Nie przebiło go ostrze pala. Tylko obrzmiałość u podstawy czaszki wskazywała, co mu się stało. Padając na wznak, uderzył głową o pal, wskutek czego stracił przytomność. Czarni szybko to spostrzegli i zaraz związali ręce i nogi jeńca, zanim odzyska przytomność, gdyż nauczeni byli spoglądać z wielkim respektem na tego dziwnego człowieka–małpę, który dotrzymywał towarzystwa kosmatym istotom leśnym.

Niedaleko uszli, niosąc go ku wiosce, kiedy powieki człowieka–małpy naprzód drgnęły, a później podniosły się. Przez chwilę patrzał wokoło, nie wiedząc, co się z nim dzieje, a zaraz powróciła mu przytomność i zrozumiał, w jak niebezpiecznym znalazł się położeniu. Przyzwyczajony prawie od dzieciństwa do polegania na własnych swych siłach, nie oglądał się teraz za obcą pomocą, lecz zaczął przemyśliwać, czy nie ma możności ucieczki.

Nie chciał próbować siły krępujących go więzów, kiedy czarni nieśli go, z obawy, że się spostrzegą i wzmocnią je jeszcze. Teraz czarni zauważyli, że był przytomny, a ponieważ nie mieli ochoty nieść ciężkiego człowieka w czasie spiekoty dziennej, postawili go na nogi i zmusili go do maszerowania, kłując go włóczniami. Widocznie jednak czuli przesadną przed nim obawę.

Kiedy zauważyli, że ich kłucie nie wywoływało żadnego widocznego znaku bólu, wzmogła się ich obawa. Zaprzestali tego, mając na wpół wiarę, że ten dziwny biały olbrzym był nadludzką istotą, wolną od uczucia fizycznego bólu.

Gdy podeszli do wioski, zaczęli wykrzykiwać zwycięskie okrzyki wojownicze. Skoro zbliżyli się do wrót, tańcząc i potrząsając włóczniami, spotkali już zgromadzony wielki tłum mężczyzn, kobiet i dzieci, który nadciągnął im na spotkanie, by posłyszeć co się wydarzyło.

Skoro oczy mieszkańców wsi padły na jeńca, zaczęli spoglądać dziko i otwarli usta z podziwu, nie wierząc sann sobie. Miesiące cale żyli w ciągłym strachu przed czarownikiem, białym demonem, którego niewielu tylko oglądało i mogło opisać.

Wojownicy znikali na ścieżkach, prawie u wrót wsi, spośród grona swych towarzyszy w taki tajemniczy sposób i bez śladu, jak gdyby ziemia ich pochłonęła, a później nocą ich trupy spadały jakby z nieba na ulice wioski.

Ta wzbudzająca przestrach istota zjawiała się nocą w chatach wioski, zabijała i znikała, pozostawiając wraz z trupami dziwne i przerażające dowody dziwacznego humoru.

Teraz jednak był w ich rękach! Nie będzie już więcej ich straszył. Powoli świadomość tego zjawiła się w nich. Podbiegła jedna kobieta, piszcząc, i uderzyła czlowieka–małpę w twarz. Inne robiły to samo. Tarzan znalazł się pośród bijącego, drapiącego i wykrzykującego tłumu czarnych.

Wtedy wystąpił Mbonga–wódz, i okładając włócznią swój lud, odpędził ludzi od ofiary.

— Zachowamy go aż do wieczora — rzekł.

Daleko wśród puszczy Tantor, słoń, gdy ochłonął ze strachu, stal, podniósłszy uszy i kiwał trąbą. Co się działo w zwojach jego mózgu? Czy miał w myśli Tarzana? Czy mógł on przypomnieć sobie i ocenić usługę, jaką człowiek–małpa mu wyświadczył? O tym nie może być wątpliwości. Czy jednak czuł wdzięczność? Czy zaryzykowałby swe własne życie, by ocalić Tarzana, gdyby wiedział, jakie niebezpieczeństwo zagraża jego przyjacielowi? Zapewne wątpić będziecie. Każdy, komu znane są obyczaje słoni, wątpiłby o tym. Anglicy, którzy dużo polowali ze słoniami w Indiach powiedzą wam, że nigdy się nie zdarzyło, aby któreś z tych zwierząt próbowało pomóc człowiekowi w chwili niebezpieczeństwa, chociażby człowiekowi temu dużo zawdzięczało. Należy tedy wątpić, czy Tantor próbowałby opanować swój instynktowny strach wobec ludzi czarnych, aby okazać pomoc Tarzanowi.

Krzyki rozwścieczonych mieszkańców wioski słabo dochodziły do jego czułych uszu. Zawrócił, jak gdyby przerażony zamyślał uciekać. Lecz coś go zatrzymało. Znów się obrócił, podniósł trąbę i wydał przenikliwy głos.

Po czym stał, nasłuchując.

W odległej wiosce, gdy Mbonga przywrócił ciszę i porządek, głos Tantora nie był posłyszany przez czarnych, lecz bystrym uszom Tarzana przyniósł poselstwo.

Zwycięzcy zaprowadzili go do chaty, gdzie go osadzono pod strażą do czasu nocnej orgii, która miała zadać mu śmierć w męczarniach. Stanął, posłyszawszy wołanie Tantora i wzniósłszy głowę, wydał przeraźliwy okrzyk, który zmroził krew w żyłach przesądnych czarnych ludzi. Na głos ten nawet czarni wojownicy, którzy go pilnowali, odskoczyli, chociaż miał ręce silnie skrępowane na grzbiecie.

Wzniósłszy w górę włócznie, otoczyli go, gdy w chwilę później stał nasłuchując. Słabo z oddali doszedł inny głos jako odpowiedź. Tarzan poprzestał na tym, i ruszył spokojnie w drogę ku chacie, gdzie miał być więziony.

Przechodziły popołudniowe godziny. Człowiek–małpa posłyszał w okolicznej wsi hałas przygotowań do uczty. Przez drzwi swej chaty ujrzał kobiety rozkładające ogniska i napełniające gliniane kociołki wodą. Nade wszystko jednak wysłuchiwał pilnie, czy nie posłyszy zbliżania się słonia.

Nawet Tarzan tylko na wpół wierzył, że słoń przybędzie. Znał on Tantora nawet lepiej, niż Tantor znał siebie. Wiedział, jak tchórzliwe serce znajdowało się w olbrzymim cielsku. Wiedział, jaki paniczny strach wywoływał zapach człowieka w tym sercu. A gdy wieczór nadszedł znikła w nim nadzieja. Ze stoickim spokojem dzikiego zwierzęcia, którym był, oczekiwał losu, jaki miał go spotkać.

Przez całe popołudnie pracował, pracował, pracował, walczył z więzami, które krępowały mu ręce. Powoli rozluźniały się. Mógł wyswobodzić swe ręce, zanim się zjawią, by poprowadzić go na rzeź. A jeśli to się uda — Tarzan oblizał się w przewidywaniu tego, co się stanie i twarz mu wykrzywił chłodny, zawzięty grymas. Mógł wyobrazić sobie, jak poczuje miękkie ciało pod swymi palcami, jak zagłębi białe zęby w gardła swych wrogów. Da im poczuć siłę swego gniewu, zanim go zmogą!

W końcu zjawili się czarni — umalowani, ozdobieni piórami wojownicy, bardziej nawet straszni, niż byli z natury. Przybyli i wyciągnęli go na dwór, a gdy się ukazał, rozległy się dzikie okrzyki zebranych mieszkańców.

Przyprowadzili go do pala, a kiedy popchnęli go tam, chcąc go przywiązać dobrze i rozpocząć naokoło taniec śmierci, Tarzan naprężył swe potężne muskuły i jednym gwałtownym szarpnięciem rozerwał rozluźnione więzy, krępujące mu ręce. Szybko jak myśl poskoczył ku najbliżej stojącym wojownikom. Od ciosu zadanego w głowę powalił się na ziemię jeden, gdy człowiek–małpa warcząc i rycząc skoczył już na pierś drugiego. Pazury jego zagłębiły się zaraz w żyłę na szyi przeciwnika. Kilkudziesięciu czarnych rzuciło się na niego i przewróciło go na ziemię.

Zadając razy, rwąc pazurami i zębami, człowiek–małpa walczył — walczył w sposób, jak go walczyć nauczył lud przybrany — walczył jak zwierz osaczony. Dzięki swej sile, zwinności, odwadze i inteligencji, łatwo mógł się oprzeć kilkunastu czarnym w równym boju, lecz nawet Tarzan nie mógł mieć nadziei, że zwycięży pół setki wojowników.

Powoli brali nad nim górę, chociaż ze dwudziestu opływało krwią z ciężkich ran, a dwaj leżeli bez ruchu pod tratującymi ich nogami i przewalającymi się ciałami walczących.

Mogli go wziąć siłą, czyż jednak potrafią go utrzymać? Półgodzinna rozpaczliwa rozprawa przekonała ich o tym, że nie potrafią tego uczynić. Mbonga tedy, który, jak wszyscy dobrzy władcy, kołował obok, trzymając się bezpiecznie z dala, nakazał jednemu z wojowników, by utorował sobie drogę ku Tarzanowi i przebił ofiarę włócznią. Stopniowo, przesuwając się wśród walczących, wojownik zbliżał się do swego celu.

Stanął, zamierzywszy się włócznią, trzymając ją ponad głową, i czekał dogodnej chwili, kiedy będzie mógł zadać ranę człowiekowi–małpie, bez niebezpieczeństwa dla innych czarnych. Coraz bliżej kręcił się koło kupy zwijających się i wodzących się za bary walczących ludzi. Ryki Tarzana przejęły go wielkim strachem. Baczył uważnie, by nie chybić od pierwszego razu i nie narazić się na napaść tych nie znających litości zębów i mocnych rąk.

W końcu przedostał się blisko. Wyżej wzniósł swą włócznię, prężąc muskuły, poruszające się pod błyszczącą hebanową skórą i właśnie w owej chwili z dżungli od strony palisady rozległ się grzmiący trzask. Ręka trzymająca włócznię zamarła, czarny rzucił okiem w kierunku, skąd słychać było hałas, jak uczynili to i inni czarni, nie zajęci chwytaniem człowieka–małpy.

W jaskrawym blasku ognisk ujrzeli ogromne cielsko przewalające ogrodzenie. Ujrzeli jak palisada wydęła się i wygięła ku wewnątrz. Ujrzeli jak rozwaliła się, jak gdyby zbudowana była ze słomy, a w chwilę później Tantor, słoń, nadciągnął na nich jak burza.

Czarni rozproszyli się na prawo i na lewo, wydając piski z przerażenia. Ci, którzy byli z boku walki posłyszeli wcześnie hałas i zdołali umknąć, kilkunastu jednak tak się zapamiętało w walce, że nie mogli zauważyć zbliżania się olbrzymiego cielska słonia, uzbrojonego w kły.

Na tych natarł Tantor, grzmiąc wściekle trąbą. Zatrzymał się nad ich głowami, miotając czułą trąbą i tu na spodzie odnalazł Tarzana, zakrwawionego, lecz wciąż nie ustępującego w walce.

Jeden z wojowników wejrzał w górę ponad bijatyką. Nad nim unosił się olbrzymi kadłub twardoskórego zwierzęcia, małe oczka świeciły światłem odbitym z ognisk — złe, straszne, przeraźliwe. Wojownik wrzasnął przerażony, a wtedy kręta trąba otoczyła jego ciało, uniosła wysoko w górę i rzuciła daleko w ślad za uciekającym tłumem.

Znowu innego Tantor oderwał znad ciała Tarzana, i znów innego, i rzucał ich kolejno na prawo i na lewo. Tam, gdzie upadli, leżeli, albo wydając jęki, albo zupełnie cicho, gdyż śmierć ich objęła.

W oddaleniu Mbonga zbierał swych wojowników. Chciwe jego oczy dostrzegły wielkie kły słoniowe zwierzęcia. Po ochłonięciu z pierwszej paniki, zaczął zagrzewać swych ludzi, by natarli, posługując się ciężkimi włóczniami. Jednak, zanim przybyli, Tantor uniósł Tarzana w górę i posadził na swój szeroki łeb i zawróciwszy, oddalił się w dżunglę przez wielki otwór, który wyrwał w ogrodzeniu.

Myśliwi polujący na słonie może i mają racją, utrzymując, że zwierzę to nie wyrządziłoby takiej usługi człowiekowi, lecz dla Tantora Tarzan nie był człowiekiem — a był tylko towarzyszem, zwierzęciem z dżungli.

W taki to sposób Tantor–słoń, wywiązał się z obowiązku wdzięczności względem Tarzana, umacniając jeszcze bardziej przyjaźń, która ich łączyła od czasów, kiedy Tarzan, jako małe, śniade pacholę, jeździł na ogromnym grzbiecie Tantora w dżungli, oświeconej promieniami księżyca, pod podzwrotnikowym sklepieniem niebios.

Rozdział III
W obronie dziecka

Tika została matką. Tarzan był tym zdarzeniem mocno przejęty, więcej nawet niż ojciec dziecka, Tog. Tarzan bardzo lubił Tikę. Nawet troski, zwiastujące zbliżające się macierzyństwo, nie ostudziły całkowicie u Tiki ognistego zapału, właściwego beztroskiej młodości, nie unikała ona wesołych zabaw nawet w tym wieku, kiedy inne samice plemienia Kerczaka nabrały już odpychającej powagi, właściwej wiekowi dojrzałemu. Z dziecięcą radością w dalszym ciągu brała udział w prostych zabawach, które pomysłowy Tarzan wymyślał.

Zabawa w chowanego wśród wierzchołków drzew jest bardzo wesołą i interesującą rozrywką. Była to ulubiona zabawa Tarzana, lecz samce, których pamiętał z dzieciństwa, od dawna już porzucili te dziecinne igraszki. Tika jednakże chętnie brała w nich udział aż do ostatnich prawie chwil przed urodzeniem dziecka; lecz z przyjściem pierworodnego potomka nawet Tika się odmieniła.

Zmiana, jaka zaszła widocznie w usposobieniu Tiki, zadziwiła bardzo Tarzana i poczuł się tą zmianą niezmiernie silnie dotknięty. Dnia pewnego zobaczył Tikę, jak siedząc na wystającej niskiej gałęzi, tuliła coś bardzo troskliwie do swej włochatej piersi — coś małego, co się zżymało i kręciło. Zdjęty ciekawością, właściwą wszystkim istotom, obdarzonym zdolnością myślenia, choćby najsłabiej rozwiniętą, Tarzan przybliżył się.

Tika spojrzała na niego i przycisnęła poruszający się drobiazg jeszcze mocniej do swej piersi. Tarzan podszedł blisko. Tika usunęła się od niego i wyszczerzyła zęby. Tarzan nie mógł nic zrozumieć. W dotychczasowych stosunkach nie zdarzyło się nigdy, żeby Tika groziła mu zębami, inaczej niż żartując w zabawie. Dziś jednak nie okazywała bynajmniej ochoty do zabawy. Tarzan zasunął swe śniade palce w gęste kędziory swych czarnych włosów, przechylił głowę na bok i patrzał zdziwiony. Po czym podsunął się bliżej i wyciągnął szyję, by lepiej się przyjrzeć temu, co piastowała Tika.

Znowu Tika podniosła w górę górną swą wargę, szczerząc ostrzegawczo zęby. Tarzan ostrożnie wysunął rękę, by dotknąć się przedmiotu, który Tika miała na ręku, lecz ta w owej chwili warcząc okropnie rzuciła się na niego. Zęby jej zagłębiły się w jego ciało na przedramieniu, zanim zdążył cofnąć się w tył. Posuwała się za nim jeszcze czas jakiś, gdy natychmiast chciał się oddalić. Tika jednak, obarczona swym maleństwem, nie mogła go dogonić. Oddaliwszy się na pewien dystans, Tarzan zatrzymał się i zaczął przyglądać się swej dawnej towarzyszce zabaw z widocznym zdziwieniem. Co się takiego stało, że łagodna Tika tak się zmieniła. Ukrywała w swych rękach to, co trzymała tak, że Tarzan nie mógł rozróżnić, co to takiego było. Teraz dopiero, gdy zaprzestała go ścigać, dostrzegł, co to było. Nie bacząc na ból dotkliwy i przykrość, jakiej doznał, Tarzan uśmiechnął się, gdyż już i przedtem widział młode matki. Za kilka dni pozbędzie się swej podejrzliwości. Niemniej jednak czuł się dotkniętym. Nie było racji, żeby Tika miała obawiać się go — Tika mniej niż jakakolwiek! inna matka. Za nic na świecie nic wyrządziłby jej krzywdy, ani jej balu, które to słowo u małp oznacza niemowlę.

Zrodziło się w nim życzenie, silniejsze nad ból zranionej ręki i upokorzenie dumy, aby podejść bliżej i popatrzeć na nowo narodzonego syna Toga. Być może, dziwić się będziecie, że Tarzan z pokolenia małp, potężny mocarz, jakim był, umknął przed napaścią rozgniewanej samicy, lub że wahał się powrócić, by zaspokoić swoja ciekawość, mogąc z łatwością zwyciężyć osłabiona matkę nowo narodzonego małpiątka. Nie należy się jednak dziwić. Gdybyś czytelniku był małpa z urodzenia, wiedziałbyś, że samiec tylko w napadzie szaleństwa atakuje samicę w innym zamiarze, niż żeby miał ja łagodnie skarcić. Wyjątki trafiają się tylko u ludzi, u których zdarzają się osobniki, które czują zadowolenie, gdy mogą pobić przedstawicielkę lepszej połowy rodzaju ludzkiego, dlatego tylko że jest mniej dorodną i słabsza.

Tarzan znów zbliżył się do młodej matki — ostrożnie, zachowując sobie wolną drogę odwrotu. Znowu Tika zawarczała dziko. Tarzan zaczął robić wymówki.

— Tarzan nie zrobi krzywdy maleństwu Tiki — rzekł. — Pozwól mi popatrzeć na nie.

— Idź sobie! — nakazała Tika. — Idź sobie, albo zginiesz.

— Daj mi popatrzeć się na nie — nalegał Tarzan.

— Idź sobie, powtórzyła samica. Oto nadchodzi Tog. Zmusi cię, byś poszedł precz. Tog zabije cię. To jest dziecko Toga.

Dzikie warczenie tuż z tyłu dało znać Tarzanowi, że Tog był blisko. Widać samiec posłyszał ostrzeżenia i groźby swej towarzyszki i śpieszył jej na pomoc.

Trzeba wiedzieć, że Tog, również jak i Tika, był towarzyszem zabaw w tych czasach, kiedy jako młodzieniec miał na to ochotę. Tarzan ocalił raz życie Toga. Jednak pamięć małpy nie jest zbyt długa, a wdzięczność nie może być silniejsza niż instynkt rodzicielski. Tarzan i Tog już raz zmierzyli się na siły i Tarzan odniósł zwycięstwo. Fakt ten Tog na pewno pamiętał. Pomimo to jednak ochoczo naraziłby się na powtórną klęskę, jeżeli chodziło o pierworodnego syna, gdy był odpowiednio usposobiony.

Sądząc z okropnych ryków, które zaczęły rozbrzmiewać coraz głośniej, był widocznie w takim właśnie usposobieniu. Tarzan nie bał się Toga, a niepisane prawo dżungli nie nakazywało unikać walki z jakimkolwiek samcem, o ile nic chciał uniknąć walki z powodów osobistych, lecz Tarzan lubił Toga. Nie miał do niego żadnej urazy, a jego umysł ludzki mówił mu, czego nie domyśliłby się nigdy umysł małpi, że zachowanie się Toga nie oznaczało wcale nienawiści ku niemu. Robił tylko to, co kazał mu robić instynkt, jako samcowi, który ma bronić swego potomstwa i swej połowicy.

Tarzan nie uczuwał chęci do stoczenia walki z Togiem, a płynąca w jego żyłach krew angielskich przodków nie pozwalała mu uciekać, kiedy więc Tog natarł, Tarzan zręcznie uskoczył na bok. Zachęcony tym Tog rzucił się wściekle do ataku. Być może podnietą mu było wspomnienie doznanej z rąk Tarzana porażki. Być może świadomość, że Tika patrzała na niego, wzbudziła w nim pragnienie zwyciężenia w jej oczach człowieka–małpy, gdyż w piersi każdego przedstawiciela rodu męskiego w dżungli tkwi wielki egoizm, którego wyrazem jest dokonywanie cudów odwagi i waleczności wobec przedstawicielek innej płci.

U boku człowieka–małpy zwisała jego długa linka, zabawka dawniejszych dni, służąca mu dziś za broń. Gdy Tog natarł ponownie, Tarzan przesunął zwoje linki przez głowę i zręcznie zawiązał pętlicę, a jednocześnie wywinął się zwinnie z rąk niezgrabnego zwierzęcia. Zanim Tog zdołał się znów wykręcić, Tarzan umknął daleko na górne gałęzie wysokich drzew.

Tog, doprowadzony teraz do prawdziwej wściekłości, ścigał go. Tika spoglądała na nich. Trudno powiedzieć, czy czuła się zaniepokojoną. Tog nie umiał piąć się po gałęziach tak szybko jak Tarzan, udało się przeto Tarzanowi dotrzeć do górnych miejsc, gdzie ciężki Tog nic śmiał iść za nim.

Tu Tarzan zatrzymał się i spoglądał z góry na swego prześladowcę, przekomarzając się i obrzucając go przezwiskami, na jakie mogła się zdobyć jego pomysłowość. Gdy doprowadził w ten sposób Toga do takiego stopnia wściekłości, że wielka małpa rzucała się zapieniona na schylonych gałęziach, wysunęła się nagle ręka Tarzana, rozwijający się sznur przebił powietrze, słychać było szarpnięcie, gdy linka spadła na Toga, oplatając go aż do nóg, szarpnięcie umocniło linkę jeszcze silniej u kosmatych nóg małpy.

Tog, mcbystry w rozumie, zbyt późno zrozumiał zamiary przeciwnika. Zaczął się rzucać, chcąc się uwolnić, lecz człowiek–małpa szarpnął linką gwałtownie i strącił Toga z miejsca, gdzie ten był uczepiony. W chwilę później małpa, wyjąc przeraźliwie, zawisła głową w dół na trzydzieści stóp ponad ziemią.

Tarzan przywiązał mocno linkę do dużej gałęzi i opuścił się w dół, i zrównał się z Togiem.

— Tog — rzekł — jesteś tak głupi, jak Buto–nosorożec. Teraz możesz sobie podyndać tu, aż nabierze się trochę sensu w twojej twardej głowie. Możesz tu sobie wisieć i przyglądać się temu, jak ja pójdę porozmawiać z Tika.

Tog wykrzykiwał i groził, lecz Tarzan drwił sobie z tego i opuścił się lekko na niższe miejsca. Gdy zbliżył się do Tiki, spotkał znowu wyszczerzone kły i groźne warczenie. Próbował uspokoić ją, zapewniał o swoich przyjacielskich zamiarach i wyciągał szyję, by spojrzeć na dziecko. Tika nie dała się przekonać, że nie miał złych zamiarów względem jej maleństwa. Była od tak niedawna matką, że instynkt Gorował wciąż nad rozsądkiem.

Widząc, że próżnymi były usiłowania, by pochwycić i ukarać Tarzana, Tika chciała umknąć. Opuściła się na ziemię i udała się przez polanę, wokół której małpy jej plemienia odpoczywały lub szukały pokarmu. Tarzan porzucił próby skłonienia jej, by pokazała mu z bliska swe balu. Człowiek–małpa pragnął wziąć na rękę małego. Sam widok dziecka budził w nim dziwne uczucia. Chciałby przytulić i popieścić maleństwo. Było to balu Tiki, a Tarzan od dawna do niej się serdecznie przywiązał.

Rozmyślania jego przerwało wołanie Toga. Zaprzestał on gróźb, które wygłaszał przedtem, i zaczął prosić. Zaciskająca się pętlica tamowała mu obieg krwi w nogach, zaczął cierpieć męczarnie. Kilka małp usadowiło się w pobliżu i przyglądało mu się. Robiły przy tym nieprzyjazne uwagi, gdyż każda z nich poczuła dawniej na sobie ciężką rękę Toga i mocne jego szczęki. Mogły teraz wywrzeć zemstę.

Zauważywszy, że Tarzan zawrócił na drzewa, Tika zatrzymała się na środku polany, tu usiadła, pieszcząc swoje balu, przy czym spozierała podejrzliwie wokoło. Z przyjściem balu Tika, która dotychczas bez troski spoglądała na świat, stała się trwożną, w jej oczach świat zaroił się niezliczonym mnóstwem wrogów. W Tarzanie, który zawsze był dla niej najlepszym przyjacielem, widziała nieubłaganego wroga. Nawet stara biedna Mumga, na wpół ślepa i prawie zupełnie bezzębna, wyszukująca cierpliwie poczwarek pod zwalonym pniem, wydawała się jej duchem złośliwym, spragnionym krwi małych balu.

Podejrzliwie strzegąc się krzywdy z tej strony, z której żadna krzywda spotkać jej nie mogła, Tika nie dostrzegła pary zajadłych, żółtozielonych oczu, przypatrujących się jej pilnie spoza kępy krzaków, rosnących na brzegu polany.

Czcza z głodu, Szita–pantera, chciwie wpatrywała się w kuszący kęs mięsa, znajdujący się tuż blisko, ale widok wielkich samców, stojących w pobliżu, wstrzymywał ją.

Ach, gdybyż samica ze swym balu podeszła trochę bliżej! Jednym susem znalazłaby się przy nich i umknęłaby, pochwyciwszy mięso, zanim samce mogłyby jej przeszkodzić.

Koniec ciemnobrunatnego ogona poruszał się kurczowo, dolna jej szczęka opadła nisko, ukazując czerwony język i żółte kły. Tika jednak nic nie widziała, ani żadna inna z żerujących i odpoczywających wokoło niej małp. Nie spostrzegł również pantery i Tarzan, znajdujący się na drzewach.

Posłyszawszy zniewagi, jakimi samce obrzucały nie mogącego się bronić Toga, Tarzan szybko wspiął się na drzewa i zbliżył się do nich. Jedna z małp przysunęła się blisko i wychyliła się naprzód, chcąc dosięgnąć pazurami bujającego w powietrzu Toga. Wspomnienie niedawnego zajścia, w którym Tog pobił ją mocno, doprowadzało małpę do furii, teraz miała zamiar wywrzeć zemstę. Gdyby pochwycił kołyszącego się Toga, zaraz przyciągnąłby go do swej paszczy. Zobaczył to Tarzan i zawrzał gniewem. Lubił on otwartą walkę, to jednak, co chciała zrobić małpa, wywołało w nim oburzenie. Już kosmata łapa zaczepiła się o bezradnego Toga, kiedy Tarzan, wydając gniewny pomruk, skoczył na gałąź, gdzie uczepiła się napastująca małpa i jednym potężnym uderzeniem strącił ją z gałęzi.

Znienacka napadnięty rozjuszony samiec, padając na bok, wyrzucił rękoma, szukając oparcia, i zwinnym ruchem dosięgnął gałęzi o kilka stóp poniżej. Tu zawisł, szybko poprawił się i nie tracąc chwili, wspiął się w górę, by zemścić się na Tarzanie. Człowiek–małpa zajął się już czymś innym i nie chciał, aby mu przeszkadzano. Przekładał on Togowi, jak bezmiernie jest głupi i dowodził, o ile większym i potężniejszym był on, Tarzan, od Toga, i każdej innej małpy.

Koniec końców gotów był zwolnić Toga, ale nie wcześniej, aż tenże uzna swą niższość. W tej to właśnie chwili rozjuszony samiec wysunął się z dołu. Od razu Tarzan z dobrodusznego chłopca, dokuczającego swemu towarzyszowi, stał się groźnym, dzikim zwierzęciem. Włosy powstały mu na czaszce, przykurczył górną wargę, szykując w pogotowiu zęby do walki. Nie czekał, aż samiec natrze na niego, ponieważ w postaci i w głosie napastnika dostrzegł wojowniczość usposobienia, która nie dała się poskromić. Z wrzaskiem nieludzkim Tarzan rzucił się wprost do gardła napastnika.

Ten nie wytrzymał impetu natarcia oraz ciężaru ciała Tarzana i obsunął się w dół przez pokryte liśćmi gałęzie drzewa, rozpościerając ręce szukające oparcia. Zęby Tarzana wpiły się w szyję przeciwnika. Spadli obaj na stóp piętnaście i ciała ich natrafiły na mocną gałąź.

Napastnik upadł grzbietem na konar drzewa, zawisnął na nim na chwilę, mając wroga na swej piersi, po czym obsunął się, padając na ziemię.

Tarzan poczuł, że cielsko wroga zatrzymało się, uderzywszy o drzewo. Korzystając z chwili, gdy tamten obsunął się, paciając na ziemię, Tarzan wyciągnął rękę, uchwycił się w czas gałęzi i utrzymał się w górze, małpa zaś spadła jak kamień u stóp drzewa.

Tarzan popatrzał przez chwilę na pozostającą bez ruchu postać swego przeciwnika, po czym wyprostował się, wydął swą obszerną pierś, uderzył w nią zaciśniętą pięścią i wydał okropny ryk zwycięskiej małpy.

Nawet Szita, przykurczona do skoku na brzegu polanki, poruszyła się niespokojnie, gdy rozległ się potężny, dziki głos i odbił się echem w dżungli. Szita obejrzała się na prawo i na lewo, jak gdyby chciała się upewnić, że droga odwrotu jest wolna.

— Ja jestem Tarzan z pokolenia małp — chełpliwie wołał człowiek–małpa — potężny myśliwy, wielki zwycięzca! Nie ma w całej dżungli większego od Tarzana mocarza.

Po czym skierował się znów do Toga. Tika widziała to, co się działo na drzewie. Chcąc lepiej się przyjrzeć, położyła nawet swe drogocenne balu na miękkiej trawie i podeszła bliżej do drzewa. Czy w głębi swego serca czuła podziw dla gładkoskórego Tarzana? Czy pierś jej wezbrała duma na widok zwycięstwa, odniesionego przez niego nad napastnikiem? Trzeba spytać się o to Tiki.

Szita–pantera widziała, że Tika pozostawiła swoje małpiątko w trawie. Zaczęła poruszać znów ogonem, jak gdyby te ruchy, które wykonywać ośmieliła się, miały pobudzić zanikła chwilowo jej odwagę. Siły jej były jeszcze jakby spętane wrażeniem, wywołanym przez okrzyk zwycięski Tarzana. Potrzeba było kilku minut czasu, zanim mogła się odważyć na wykonanie napaści w obecności olbrzymich małp.

Gdy tak panterze wracała odwaga i ufność w swe siły, Tarzan dotarł do Toga i wspiąwszy się wyżej do miejsca, gdzie uczepiony był koniec linki, odwiązał ją i spuścił Toga powoli na dół, bujając nim w powietrzu, aż Tog rozpostartymi rękoma uchwycił się gałęzi.

Tog szybko przybrał dogodniejszą pozycję i zrzucił z siebie sznur. W rozwścieczonej piersi nie było miejsca na uczucie wdzięczności. Pamiętał tylko to, że Tarzan był sprawcą tej bolesnej zniewagi. Pragnął zemsty, lecz nogi miał tak odrętwiałe, a w głowie tak mu się kręciło, że musiał odłożyć zemstę na czas późniejszy.

Tarzan tymczasem zwijał linkę i pouczał jednocześnie Toga o próżności usiłowań dorównania siłą lub sprytem tym, którzy byli wyżsi, potężniejsi od niego. Tika podeszła teraz tuż do drzewa i patrzała w górę. Szita skradała się, posuwając się naprzód, brzuchem dotykała prawie ziemi. Za jedną chwilę wysunie się z krzaków, w pogotowiu do nagłego skoku i szybkiej ucieczki, co położy koniec krótkiemu życiu maleństwa Tiki.

Wtedy Tarzan przypadkowo spojrzał w tę stronę. W jednej sekundzie odeszła go chęć do dobrodusznego pokpiwania sobie z towarzysza i pyszna chełpliwość. W milczeniu spuścił się szybko na ziemię. Widząc to Tika i sądząc, że szuka jej lub jej dziecka, najeżyła sierść i szykowała się do walki. Tarzan jednak pędem przebiegł koło niej. Śledząc za nim oczyma, dostrzegła, co było powodem, że tak szybko spuścił się z drzewa i pobiegł przez polanę. Przed nią w wyciągniętej postawie ukazała się Szita, stąpająca z wolna ku drobnemu, kurczącemu się dziecku, które leżało w trawie w znacznej odległości.

Z przenikliwym wrzaskiem, wyrażającym przerażenie i świadczącym o bliskim niebezpieczeństwie, Tika popędziła za człowiekiem–małpą. Szita spostrzegła zbliżającego się Tarzana. Widziała też małpiątko przed sobą i pomyślała, że ten człowiek chciał ją pozbawić zdobyczy. Warknąwszy gniewnie, skoczyła naprzód.

Posłyszawszy krzyk Tiki, Tog pośpieszył niezgrabnym krokiem na pomoc. Kilku innych samców, warcząc i poszczekując, skierowało się również na polanę, lecz wszyscy znajdowali się znacznie dalej od balu i pantery, niż Tarzan z plemienia małp. Szita i człowiek–małpa dopadli do maleństwa prawie jednocześnie i zatrzymali się po obu stronach, szczerząc na siebie zęby nad drobną istotą.

Szita nie miała śmiałości pochwycić balu, gdyż w ten sposób narażała się na atak człowieka–małpy. Dla tego samego powodu Tarzan nie schylał się, by ocalić zdobycz pantery, ponieważ gdyby się nachylił, pantera w jednej chwili skoczyłaby na niego. Stali więc tak, a Tika biegła polaną, zwalniając kroku w miarę zbliżania się do pantery. Miłość macierzyńska walczyła w niej z instynktownym strachem przed groźnym wrogiem.

Z tyłu zbliżał się Tog, ostrożnie, często się zatrzymując i pokrzykując, a jeszcze poza nim nadciągały inne samce, warcząc dziko i dodając sobie odwagi krzykiem. Żółtozielone ślepia Szity patrzały zajadle na Tarzana, a jednocześnie pantera rzucała wzrokiem i na inne małpy Kerczaka, śpieszące ku niej. Rozwaga mówiła jej, że należy zawrócić i uciekać, lecz głód i bliskość kuszącego kęska, leżącego w trawie tuż przed nią, kazały jej pozostać. Wyciągnęła łapę po balu, a kiedy uczyniła ten ruch, Tarzan, wydając dziki, gardłowy okrzyk, rzucił się na nią.

Pantera podniosła się do walki. Z wielką siłą machnęła łapą i tym uderzeniem mogłaby rozszarpać twarz Tarzana, gdyby go dosięgła, lecz tak się nie stało, gdyż Tarzan uchylił się i przywarł do jej ciała, trzymając w ręce swój długi nóż, zmarłego ojca, którego nie znał.

Szita–pantera, zapomniała teraz o dziecku. Usiłowała obecnie poszarpać na strzępki potężnymi pazurami ciało swego przeciwnika, wpić swe długie żółte zęby w miękkie, gładkie ciało człowieka–małpy, lecz Tarzan już dawniej nauczył się walczyć z posiadającymi pazury zwierzętami dżungli. Już przedtem staczał walki z takimi drapieżnymi potworami i nie zawsze wychodził z walki bez szwanku. Wiedział, jakie grozi mu niebezpieczeństwo. Nawykły jednak do widoku cierpień i śmierci, nie cofnął się, ponieważ nie obawiał się ani śmierci, ani bólu.

Uchyliwszy się przed uderzeniem Szity, skoczył na grzbiet zwierzęcia, a znalazłszy się na płowym karku zagłębił zęby w jej szyję, a palce jego ręki uchwyciły panterę za gardło. Drugą ręką wbił ostrze noża w bok Szity.

Szita potoczyła się po trawie, rycząc i wyjąc, rwąc pazurami i kąsając, usiłując zrzucić przeciwnika, lub chwycić za ciało zębami lub pazurami.

Kiedy Tarzan zwarł się z panterą, Tika szybko podbiegła i pochwyciła na ręce balu. Obecnie usiadła na wysokiej gałęzi, z daleka od niebezpieczeństwa, przyciskając maleństwo do swej kudłatej piersi. Małymi oczkami spoglądała w dół na walczących na polanie, dzikim głosem zachęcała Toga i innych samców, by wdali się w bitwę.

Podniecone jej głosem małpy podsunęły się bliżej, hałasując coraz okropniej, ale Szita już wszystkimi siłami toczyła walkę, nie słyszała nawet tych okrzyków. Raz udało się jej częściowo strącić człowieka–małpę ze swego karku. Tarzan znalazł się w powietrzu przed jej strasznymi pazurami i w tej jednej chwili, zanim zdążył poprawić swą pozycję, pantera szarpnięciem swej tylnej łapy rozdarła mu biodro po kolana.

Prawdopodobnie ten widok i zapach krwi podziałał na otaczające walczących małpy. Jednakowoż należy przyznać im zasługę tego, czego dokonali.

Tog, który jeszcze przed chwilą pałał nienawiścią do Tarzana, stał tuż blisko przy walczących. Otoczone czerwonymi obwódkami jego złośliwe małe oczka spoglądały na bitwę. Co się działo w jego mózgu? Czy radował się pozycją nie do pozazdroszczenia tego, kto mu świeżo zadawał męczarnie? Czy pragnął ujrzeć chwilę, kiedy ogromne zęby Szity zagłębią się w otwarte gardło człowieka–małpy? Czy też rozumiał śmiały czyn, pełen poświęcenia się, który spełnił Tarzan, śpiesząc z narażeniem życia na obronę dziecka Tiki — małego balu Toga? Czy uczucie wdzięczności jest wyłączną własnością człowieka, czy też zdolne są do niego i zwierzęta?

Ujrzawszy wylaną przez Tarzana krew, Tog odpowiedział sobie na wszystkie te pytania. Całym ciężarem ogromnego swego cielska zwalił się warcząc na Szitę. Długie białe jego zęby wpiły się w białe jej gardło. Potężnymi łapami walił i szarpał futro pantery, aż strzępki zaczęły latać w powietrzu, unoszone wiatrem.

Mając przykład Toga przed oczami, inni natarli, pokrywając Szitę szarpiącymi zębami. Las rozbrzmiał dziką wrzawą ich wojowniczych ryków.

Był to cudowny, wzruszający widok — ta walka pierwotnych małp i olbrzymiego białego człowieka z wiekowym ich wrogiem — Szitą–panterą.

W wielkim podnieceniu Tika wyprawiała skoki na gałęzi, zwieszającej się pod jej ciężarem, zachęcając swoich do walki, a Tika, Munga i Kania wraz z innymi samicami plemienia Kerczaka dołączyły swe przenikliwe okrzyki i poszczekiwania do tumultu, jaki się rozgrywał w dżungli.

Pokąsana, i zadając rany zębami, poszarpana, i szarpiąc pazurami, Szita, walczyła o swe życie, lecz była za słaba. Nawet Numa–lew, zawahałby się przed napaścią na równą liczbę samców z plemienia Kerczaka. Obecnie, oddalony o pół mili król zwierząt, posłyszawszy odgłosy strasznej bitwy, powstał ze swej południowej drzemki i oddalił się głębiej w puszczę.

Poszarpane i zakrwawione cielsko Szity skończyło swój tytaniczny bój. Zdrętwiało, drgnęło i zamarło. Małpy jednak szarpały je dalej, aż piękny płaszcz został rozerwany na strzępki. W końcu ustali w walce z powodu fizycznego wycieńczenia, a wtedy spod plątaniny zakrwawionych ciał podniósł się, świecąc szkarłatem, olbrzym, prosty jak strzała.

Postawił nogę na trupie pantery i wzniósłszy okrwawioną twarz ku podzwrotnikowym niebiosom, wydał donośny okrzyk zwycięstwa.

I inni towarzysze jego z plemienia Kerczaka poszli po kolei za jego przykładem. Samice zeszły na dół z bezpiecznych grzęd i zaczęły bić i zniesławiać trupa Szity. Małe małpy odbyły walkę udaną, naśladującą walkę, stoczoną przez ich mocnych ojców.

Tika znalazła się tuż obok Tarzana. Spostrzegł ją, trzymającą przy swej kosmatej piersi balu i wyciągnął rękę, by wziąć maleństwo, myślał, że i teraz Tika wyszczerzy zęby i rzuci się na niego, tymczasem podała mu balu do rąk i podszedłszy blisko, zaczęła lizać jego okropne rany.

A Tog, który wyszedł z walki cało, tylko trochę podrapany, przybliżył się, zasiadł obok Tarzana i przypatrywał się, jak Tarzan bawił się z małym balu, a w końcu i on się nachylił i zaczął pomagać Tice w oczyszczaniu i gojeniu ran człowieka–małpy.

Rozdział IV
Bóg Tarzana

W książkach, pozostawionych przez ojca, który zginął w małej chacie, pobudowanej nad okoloną lądem zatoką, Tarzan znalazł wiele rzeczy dla siebie niezrozumiałych. Dzięki ogromowi włożonej pracy, a również dzięki nie zrażającej się żadnymi trudnościami cierpliwości, zdołał, bez obcej pomocy, wykryć, jakie miały znaczenie malutkie robaczki, porozrzucane na stronicach drukowanych książek. Przekonał się, że w najrozmaitszych połączeniach mówiły bez słów, mówiły w jakimś dziwnym języku, mówiły o cudownych rzeczach, których młody chłopiec w żaden sposób nie mógł pojąć. Rzeczy te budziły jego zainteresowanie, pobudzały wyobraźnię i napełniały duszę potężnym pragnieniem zdobycia coraz rozleglejszej wiedzy.

W słowniku, kiedy po kilku latach niestrudzonej pracy odkrył tajemnicę jego układu i nauczył się nim posługiwać, znalazł nieprzebrana składnicę wiadomości. Studia nad słownikiem prowadził na sposób łowów myśliwskich, posuwając się wytrwale śladem nowo postrzeżonej myśli przez powikłane drogi licznych określeń, które przy każdym nowym słowie badał. Praca podobna była do tropienia zwierzyny w dżungli — było to polowanie, a Tarzan był wytrwałym myśliwym.

Trafiały się mu oczywiście takie wyrazy, które wywoływały w nim większe zaciekawienie niż inne, wyrazy, które dla pewnych powodów podniecały wyobraźnię. Spotkał, na przykład, wyraz, którego znaczenie było trudne do pojęcia, wyraz Bóg. Na wyraz ten początkowo zwrócił Tarzan uwagę, dlatego że był bardzo krótki i zaczynał się od większego robaczka niż otaczające. Tarzan nazwał sobie dużą literę — męską, mała była istotami żeńskimi. Dla innego jeszcze powodu wyraz ten przykuł jego uwagę, mianowicie, że tak dużo spotykał dużych robaczków w wyrazach określających słowo Bóg — Najwyższa Istota, Stwórca Wszechświata. Musiał to być wyraz bardzo ważny, zainteresował się nim i chciał dojść jego znaczenia, chociaż nawet po całych miesiącach rozmyślań i badań wciąż nie umiał sobie z nim poradzić.

Nie zrażał się tym i nie żałował czasu na te dziwne wyprawy myśliwskie w poszukiwaniu zwierzyny z dziedziny wiedzy, gdyż każdy nowy wyraz i każde nowe określenie wiodły go w nowe dziwne okolice, w nowe światy, gdzie zaczął coraz częściej napotykać poznane już przedtem oblicza starych znajomych. Wciąż robił nowe nabytki w dziedzinie wiedzy.

Lecz co do wyrazu Bóg miał wciąż wątpliwości. Raz zdawało mu się, że już pojął jego znaczenie — Bóg był wielkim władcą, królem wszystkich Mangani. Wahał się jeszcze, gdyż oznaczałoby to, że Bóg był potężniejszy niż Tarzan — a na takie ustępstwo, jemu, który nie uznawał w całej dżungli w nikim równego sobie, trudno mu było przystać.

W żadnej książce, którą posiadał, nie odnalazł wizerunku Boga, chociaż był wielką osobą. Oglądał ryciny miejsc, w których Bogu oddawana była cześć, lecz nigdzie nie znajdował jego wizerunku. W końcu zaczął się zastanawiać, czy Bóg nie miał innej niż on postaci i postanowił udać się na poszukiwania Boga.

Zaczął od wypytywania się Mumgi, która była bardzo stara i widziała bardzo dużo w swym długim życiu, lecz Mumga, jako małpa, potrafiła zachować w pamięci tylko rzeczy trywialne. To wydarzenie, że razu pewnego Gunto pomylił się i zamiast jadalnego żuka wziął w pysk owada z żądłem, silniejsze wywołało u niej wrażenie, niż nieskończone dowody wielkości Boga, które działy się na jej oczach, których jednak, oczywiście, nie rozumiała.

Numgo, słysząc pytania zadawane przez Tarzana, usiłował skupić swą uwagę, odrywając się od łapania pcheł, którym był zajęty, i wygłosił teorię, że siła, z której bierze się błyskawica, deszcz i piorun, pochodzi od Gory–księżyca. Było mu to wiadomo, mówił, ponieważ taniec dum–dum zawsze odbywał się przy świetle Góry. To tłumaczenie, chociaż w zupełności wystarczało Numdze i Mumdze, nie mogło przekonać Tarzana. Niemniej jednak spróbował on wziąć to rozumowanie jako podstawę do dalszych dochodzeń na nowej drodze. Postanowił wybadać księżyc.

Nocą wspiął się na najwyższy szczyt największego leśnego olbrzyma. Księżyc był w pełni, świecił wspaniałym światłem. Oparłszy się na cienkiej, kołyszącej się gałęzi, człowiek–małpa wzniósł swa opaloną twarz ku srebrzystemu kręgowi.

Gdy wspiął się na najwyższy punkt, dokąd mógł dosięgnąć, spostrzegł ze zdziwieniem, że Goro znajdował się na takiej samej od niego odległości, jak wtedy, gdy obserwował go z ziemi. Przyszło mu na myśl, że Goro chce się mu wymknąć.

— Zbliż się, Goro! — zawołał. — Tarzan nie wyrządzi ci krzywdy! — Księżyc jednak trzymał się z dala.

— Powiedz mi — mówił dalej — czy ty jesteś wielkim królem, który wysyła Arę–błyskawicę, który robi wielki hałas i potężne wiatry i zsyła wody na lud dżungli, kiedy dni są ciemne i jest chłodno. Powiedz mi, Goro, czy ty jesteś Bogiem!

Ma się rozumieć, Tarzan nie wymówił imienia Boga, tak jak ja lub ty, czytelniku, imię to wymawiamy, gdyż Tarzanowi kompletnie była nie znana mowa angielskich jego przodków. Potworzył on jednak sam z siebie nazwy dla wszystkich robaczków, tworzących alfabet. Nie wystarczało mu to, czym zadowalały się małpy, że miał w umyśle obrazy rzeczy widzianych i znanych, tworzył on dla wszystkiego wyrazy opisowe, oznaczające pojęcia. Przy czytaniu ujmował wyraz jako całość, lecz gdy mówił słowa, które poznał z książek ojca, wymawiał cały szereg nazw, nadanych przez niego rozmaitym robaczkom w tym porządku, jak po sobie następowały, i zwykle dodawał jeszcze przystawkę, oznaczającą rodzaj.

Utworzył tedy poważny wyraz na oznaczenie Boga. Przystawka rodzaju męskiego była według języka małp bu, żeńskiego — mu. B nazwał Tarzan la, ó wymawiał jak tu, a g jak mo. W ten sposób na wyraz Bóg wypadło Bulamutumumo, lub po polsku: męskie — b, żeńskie ó, żeńskie g.

W podobny sposób doszedł do dziwacznego wymawiania swego własnego imienia. Tarzan pochodzi z dwu małpich wyrazów tar i zan, oznaczających biała skóra. Imię to nadane mu było przez jego matkę przybraną Kale. Kiedy początkowo chciał wypisać swe imię, nie natrafił był jeszcze w swoim słowniku na wyrazy biały i skóra, lecz w elementarzu znalazł obrazek, wyobrażający białego chłopca, i zaczął wymawiać swe imię budomutumuru, co odpowiada angielskiej nazwie „boy”.

Używanie tego dziwnego systemu wymawiania, jaki wymyślił Tarzan, byłoby dla nas kłopotliwym i bezcelowym, będziemy więc nadal, tak jak i dotychczas, trzymali się lepiej znanych form, używanych w naszych szkolnych podręcznikach. Byłoby uciążliwym, gdyby czytelnik musiał pamiętać, że do oznaczało literę b, tu — o, a ro — y, i że chcąc wymówić „boy” trzeba by było postawić na początku męski przyrostek bu przed wyrazem i żeński mu przed każdą dalszą literą.

Tak tedy Tarzan przemawiał do księżyca, a gdy Goro nie dał odpowiedzi, Tarzan rozgniewał się. Wydął swą szeroką pierś, wyszczerzył zęby i rzucił w twarz obumarłego satelity ziemi wyzwanie do walki.

— Nie jesteś ty Bulamutumumo! — wykrzyknął. — Nie jesteś królem ludu puszczy. Nie jesteś tak wielki, jak Tarzan, potężny mocarz, możny myśliwy. Nie ma nikogo równego Tarzanowi. Jeżeli jest gdzieś Bulamutumumo, Tarzan go zabije. Zejdź, Goro, wielki tchórzu, by walczyć o zwycięstwo. Tarzan cię zabije. Ja jestem Tarzan, zabójca.

Jednakowoż księżyc nie odpowiedział nic na chełpliwe przechwałki człowieka–małpy, a kiedy nadciągnęła chmura i ukryła jego oblicze, Tarzan pomyślał, że Goro naprawdę boi się i kryje się przed nim, zszedł więc na dół z drzewa, obudził Nurnga i powiedział mu, jak wielkim jest Tarzan — że nabawił strachu Gorę, który znikł z niebios przerażony. O księżycu mówił Tarzan jako o istocie rodzaju męskiego, gdyż wszystkie rzeczy wielkie i wzbudzające grozę są dla małp rodzaju męskiego.

Na Numdze nie zrobiło to większego wrażenia. Chciał on spać i powiedział Tarzanowi, by poszedł sobie precz i pozostawił w spokoju tych, których powinien szanować.

— Gdzież jednak znajdę Boga? — nalegał Tarzan. — Jesteś już taki stary, jeżeli istnieje Bóg, musiałeś Go widzieć. Jak wygląda? Gdzie przebywa?

— Ja jestem Bogiem — odrzekł Numgo. — A teraz idź sobie spać i nie przeszkadzaj mi więcej.

Tarzan popatrzał na Numgę bacznie przez kilka minut, zwiesiwszy trochę swą kształtną głowę na ramiona, wysunął podbródek i uniósł górną wargę, szczerząc zęby. Po czym, warknąwszy stłumionym głosem, poskoczył ku małpie i wpił się zębami w jej kosmaty grzbiet, chwyciwszy ją za kark. Dwukrotnie wstrząsnął starą małpą, po czym zwolnił zęby.

— Ty jesteś Bogiem? — zadał pytanie.

— Nie — odezwał się płaczliwie Numgo. — Jestem tylko opuszczoną starą małpą. Daj mi pokój. Idź, pytaj Gomangani, gdzie przebywa Bóg. Mają ciała nie pokryte włosem, tak jak ty, i są bardzo mądrzy. Powinni chyba wiedzieć.

Tarzan puścił Numgę i oddalił się. Rada, ażeby zapytał się czarnych, trafiła mu do przekonania. Aczkolwiek stosunki jego z ludem Mbongi, ich władcy, były w jaskrawym przeciwieństwie do stosunków przyjaciół, jednakże mógł przynajmniej wypatrzeć swych znienawidzonych wrogów i przekonać się, czy komunikowali się z Bogiem.

Podniecony nadzieją odnalezienia Najwyższej Istoty, Stwórcy wszelkiego stworzenia, Tarzan wybrał się w drogę ku wiosce czarnych, sunąc przez drzewa. W podróży sprawdził w myśli swe uzbrojenie — pomyślał o swym nożu myśliwskim, w jakim był stanie, o strzałach, ile ich było, o cięciwie swego łuku, a w ręku miał wojenną włócznię, która swego czasu stanowiła dumę któregoś z czarnych wojowników plemienia Mbongi.

Był dobrze przyszykowany na spotkanie Boga. Trudno wiedzieć, czy linka, czy włócznia, czy zatrute strzały będą najskuteczniejszym orężem, gdy chodzi o spotkanie z nieznanym wrogiem. Tarzan uspokoił się — jeżeli Bóg wystąpi do walki, człowiek–małpa nie żywił żadnej wątpliwości co do wyniku bitwy. Chciał o wiele rzeczy pytać się Stwórcy Wszechświata i miał nadzieję, że Bóg nie okaże napastniczego usposobienia, jednakże dotychczasowe doświadczenie i nabyta znajomość życia mówiły mu, że wszelka istota, posiadająca narzędzia obrony i walki, może wywołać bójkę, gdy zdarzy się odpowiednie po temu usposobienie.

Ściemniło się już, gdy Tarzan przybył do wioski Mbongi. W takiej cichości, jak cichymi były cienie nocy, odnalazł swoje zwykłe miejsce w gałęziach wielkiego drzewa, rosnącego nad ostrokołem. Pod sobą, na ulicy wioski ujrzał mężczyzn i kobiety. Mężczyźni mieli ciała umalowane w sposób jeszcze bardziej wstrętny niż zwykle. Wśród nich poruszała się dziwaczna postać, postać chodziła na dwu ludzkich nogach, lecz miała głowę bawołu. Z tyłu zwieszał się do kostek ogon, w jednej ręce trzymał ogon zebry, a w drugiej pęk niewielkich strzał.

Widok ten zelektryzował Tarzana. Czy traf nie daje mu tak w czas sposobności przyjrzenia się Bogu? Bez kwestii istota ta nic była ani człowiekiem, ani zwierzęciem, czymże więc innym była, jak nie Stwórcą Wszechświata! Człowiek–małpa śledził każde poruszenie się dziwnej istoty. Widział, że czarni ludzie, zarówno mężczyźni jak i kobiety, cofali się wstecz przy przybliżeniu się tej istoty, widocznie pełni byli strachu wobec jej potęgi.

Spostrzegł teraz, że bóstwo przemówiło i że wszyscy słuchali w milczeniu. Tarzan był pewien, że nikt prócz Boga nie mógł wzniecać w sercach Gomangani takiego strachu lub utrzymywać ich tak skutecznie w milczącym posłuchu, nie odwołując się do strzał i do włóczni. Tarzan pogardzał czarnymi głównie z powodu ich gadatliwości. Małe małpy gadały bez końca i uciekały przed wrogami. Stare, silne samice, z plemienia Kerczaka przemawiały z rzadka, a rozpoczynały walkę przy najmniejszej zaczepce. Numa–lew, nie był skłonny do wielomówności, a jednak spośród wszystkich zwierząt puszczy tylko niewiele tak często występowało do walki jak on.

Tarzan tej nocy był świadkiem dziwnych rzeczy, których nie rozumiał, a właśnie dlatego, że były to rzeczy dziwne sądził, że mają one związek z Bogiem, którego nie mógł pojąć. Widział, jak trzech młodzieńców otrzymało swe pierwsze włócznie wojenne podczas dziwacznej ceremonii, którą śmiesznie przybrany czarownik usiłował z pomyślnym skutkiem zrobić jak najbardziej tajemniczą i wzbudzającą grozę.

Z ogromnym zainteresowaniem patrzał, jak tym trojgu nacięto ramiona i wymieniano krew z Mbongą, wodzem, według rytuału krwawego braterstwa. Widział, że czarownik umoczył ogon zebry w kociołku z wodą i robił nim magiczne poruszenia w powietrzu, przy czym tańczył i skakał naokoło. Widział, że piersi i czoła każdego z trzech młodych nowicjuszy pokropiono zaczarowanym płynem. Gdyby wiadome było człowiekowi–małpie znaczenie tego aktu, że celem jego było nadanie wyświęconemu mocy unikania ran w czasie ataków wroga i obdarzenie go odwagą do stawienia czoła wobec wszelkiego niebezpieczeństwa, zapewne skoczyłby na środek ulicy wioski i pochwyciłby dla siebie ogon zebry i chociaż część zawartości kotła.

Lecz nie było mu to wiadome, spoglądał więc tylko z podziwem na to, co się przed jego oczami działo, i czuł dziwne podrażnienie, przepływające po kolumnie pacierzowej, podrażnienie, wywołane bez kwestii przez ten sam wpływ hipnotyczny, pod którego działaniem czarni widzowie doznawali wielkiej trwogi, ulegając prawie napadowi histerii.

Im dłużej Tarzan przyglądał się, tym bardziej był przekonany, że ma przed swymi oczami Boga. Mając takie przekonanie, zadecydował rozmówić się z bóstwem. A u Tarzana myśl i czyn były jednoczesne.

Lud Mbongi doprowadzony był do najwyższego stopnia histerycznego podniecenia. Niewiele było potrzeba, aby wielkie napięcie nerwów, wywołane budzącą uczucie grozy magią czarownika, wyraziło się w jakimś czynie nierozważnym.

Nagle tuż za ostrokołem rozległ się głośny ryk lwa. Czarni doznali nerwowego wstrząśnienia i w głuchym milczeniu oczekiwali, czy posłyszą ponownie ten nazbyt sobie znany przeraźliwy glos. Nawet czarownik wstrzymał swe wymyślne kroki, stanął stężały jak statua, doszukując się w swej przebiegłej głowie pomysłu, jakby na swoją korzyść wyzyskać stan swoich słuchaczy i to nieoczekiwane wydarzenie.

Dzień ten już przyniósł mu wiele korzyści. Były trzy kozy za wprowadzenie trzech młodzieńców do stanu pełnych wojowników. Prócz tego otrzymał rozmaite podarki i paciorki, oraz kawał drutu miedzianego od swych wystraszonych czcicieli.

Ryk lwa wciąż wstrząsał nerwami dzikich, gdy nagle histeryczny śmiech kobiecy, głośny i przenikliwy, zakłócił ciszę wioski. W owej to chwili Tarzan skoczył lekko z drzewa na ulicę. Stanął, nie czując strachu w kole swych zawziętych wrogów, wyższy o głową od przeważnej ilości wojowników Mbongi, wyprostowany jak najprostsza włócznia, obdarzony muskularni Numy–lwa.

Przez chwilę Tarzan zatrzymał się, patrząc wprost w oczy czarownika. Oczy wszystkich zwróciły się na niego, nikt jednak kroku nie stąpił — bezwład strachu trzymał ich na miejscu, lecz zaraz wszystko się zmieniło, gdy w chwilę później Tarzan, zrobiwszy ruch głową, przystąpił wprost do postaci, ukrytej pod łbem bawolim.

Czarni nie mogli zapanować nad swymi nerwami. Miesiące całe żyli w strachu przed dziwnym, białym bożkiem dżungli. Strzały ich znikały, skradzione w samym środku wioski; wojownicy ich tajemniczo ginęli na drogach dżungli, a ciała ich spadały nagle nocami na ulice wioski z niebios, rozpostartych nad nimi.

Kilku widziało z daleka postać tego złego ducha, teraz to z często powtarzanych opowiadań tych ludzi cała wioska poznała w Tarzanie winowajcę tych wielu nieszczęść. W innych okolicznościach i przy świetle dziennym prawdopodobnie wojownicy rzuciliby się na niego, lecz nocą, a szczególniej tego wieczoru, kiedy byli doprowadzeni do najwyższego stopnia nerwowego strachu przez przebiegłe sztuczki czarownika, nie wiedzieli, co począć z przerażenia. Jak jeden mąż porwali się i uciekli, rozbiegając się do chat, gdy Tarzan ruszył naprzód. Przez chwilę tylko jeden z nich pozostał. Był to czarownik. Zahipnotyzowany sam wiarą w siłę swej szarlatanerii, zwrócił się ku nowo przybyłemu demonowi, który zagrażał wywróceniem jego utrwalonego od dawna zyskownego stanowiska.

— Czy ty jesteś Bóg? — zapytał Tarzan.

Czarownik, nie mając wyobrażenia o tym, jakie było znaczenie tych słów, postąpił kilka kroków, podskoczył w powietrze, obrócił się w górze i stanął z nogami szeroko rozkrzyżowanymi i wyciągniętą naprzód głową przed człowiekiem–małpą. Zatrzymał się w tej postawie czas jakiś, po czym zawołał głośno „bu”, co miało widocznie na celu odstraszenie Tarzana, w istocie jednak nie wywarło żadnego skutku.

Tarzan nie zwlekał. Ruszył, by zbliżyć się i doświadczyć Boga. Nic na świecie nie mogło go już wstrzymać. Widząc, że jego dzikie skoki nie miały władzy nad przybyszem, czarownik spróbował użyć innego sposobu. Splunąwszy na ogon zebry, który wciąż trzymał w jednej ręce, zaczął nad nim zataczać kręgi w powietrzu strzałami, trzymanymi w drugiej ręce, a jednocześnie usuwał się ostrożnie przed Tarzanem, wymawiając tajne wyrazy do włosianego końca ogona.

Sposób ten nie okazał się skuteczny, gdyż istota, niewiadomo, Bóg czy zły duch, wciąż bliżej podchodziła i dystans, dzielący ich, stawał się coraz mniejszy. Koła tedy stały się krótkie i szybkie, a gdy to się skończyło, czarownik stanął w postawie, która miała wzbudzić poszanowanie, i machając przed sobą ogonem zebry, nakreślił w powietrzu linię pomiędzy sobą a Tarzanem.

— Linii tej nie waż się przekroczyć, gdyż czary moje silnie działają — zawołał. — Stój, albo padniesz trupem, gdy noga twa linii dotknie. Matką moją była vudu, ojcem wąż, karmię się sercami lwów i wnętrznościami pantery, zjadam drobne dzieci na śniadanie, a duchy puszczy są moimi niewolnikami. Jestem najpotężniejszym czarodziejem na świecie. Nie boję się niczego, gdyż nie mogę zaznać śmierci. Ja… — Lecz tu przerwał swą perorę, zawrócił i zaczął uciekać, kiedy Tarzan przekroczył linię magiczną, a pomimo to nie padł martwym.

Gdy czarownik zaczął uciekać, Tarzan wpadł w gniew. Postępowanie Boga było niewłaściwe, a przynajmniej nie odpowiadało temu pojęciu, jakie Tarzan miał o Bogu.

— Wróć się! — krzyknął. — Wróć się, nie uczynię ci nic złego. — Tymczasem czarownik był w pełnym odwrocie, zadzierając w górę nogi w tych miejscach, gdzie wypadło mu skakać przez rozrzucone naczynia kuchenne lub popioły ognisk, roznieconych przed chatami mieszkańców. Czarownik biegł prosto do swej chaty, pod wpływem strachu pędził z szybkością niezwykłą. Próżnymi jednak były jego usiłowania, człowiek–małpa dopędzał go z szybkością Bary–daniela.

Tarzan dogonił czarownika tuż u wejścia do chaty. Ciężka ręka spadła mu na ramię i pociągnęła go w tył. Ręka pochwyciła za brzeg skóry bawolej i zdarła zasłonę z głowy. Tarzan ujrzał przed sobą nagiego czarnego człowieka, kryjącego się w ciemnościach chaty.

Więc to taką istotę miał za Boga! Górna warga Tarzana ściągnęła się, obnażając zęby, i Tarzan skoczył do chaty za wystraszonym czarownikiem. Odnalazł tam tego człowieka, przykucniętego w kącie, i wyciągnął go na dwór, gdzie stosunkowo było widno, od światła księżyca.

Czarownik kąsał i szarpał się, usiłując uciec, lecz kilka uderzeń po głowie upewniło go o niemożności oporu. Przy świetle księżyca Tarzan trzymał kurczącą się postać, stojącą na drżących nogach.

— A więc takim jesteś Bogiem! — zawołał. —Jeżeli ty jesteś Bogiem, to Tarzan jest większy niż Bóg — tak sobie pomyślał człowiek–małpa. — Ja jestem Tarzan! — krzyknął do ucha czarownika. — W całej dżungli, lub ponad nią, na wodach bieżących lub na wodach stojących, na wielkiej wodzie i na małej wodzie, nie ma nikogo większego od Tarzana. Tarzan jest większy niż Mangani, jest większy niż Gomangani. Własną ręką poraził Numę–lwa i Szitę–panterę. Nie ma nikogo większego od Tarzana. Tarzan jest większy od Boga. Patrz! — i nagłym ruchem skręcił kark czarnego, aż biedak krzyknął z bólu i padł na ziemię, tracąc przytomność.

Oparłszy nogę o grzbiet leżącego na ziemi czarownika, człowiek–małpa wzniósł swą twarz ku księżycowi i wydał przeciągły, przenikliwy małpi okrzyk zwycięski. Potem schylił się i wziął z bezsilnych rąk omdlałego człowieka ogon zebry i nie spojrzawszy więcej poza siebie udał się z powrotem do wioski.

Przestraszone oczy śledziły za nim z wielu chat. Mbonga, wódz, był jednym z tych świadków, którzy widzieli, co się stało przed chatą czarownika. Mbonga był bardzo strapiony. Był on starym patriarchą plemienia i zaledwie w połowie wierzył w moc czarowników, przynajmniej od czasu, jak nabył większej mądrości wraz z wiekiem. Jednakże, jako wódz plemienia, był przekonany, że dobrą jest moc czarowników jako narzędzie rządów. Często sam Mbonga korzystał z przesądnej obawy swego ludu dla osiągnięcia własnych celów za pośrednictwem sposobów, używanych przez tego człowieka.

Mbonga i czarownik pracowali wspólnie i dzielili się łupem. Obecnie urok czarownika zginie na zawsze, jeżeli ktokolwiek jeszcze inny widział to, co widział Mbonga. Obecne pokolenie już nie będzie miało zupełnej wiary w przyszłego czarownika.

Należało coś zrobić, by przeciwdziałać szkodliwemu wpływowi zwycięstwa, odniesionego przez ducha leśnego nad czarownikiem. Podjął Mbonga ciężką swą włócznię i wysunął się cicho z chaty za oddalającym się człowiekiem–małpą. Tarzan szedł ulicą, nie zwracając na nic szczególnej uwagi i zachowując zupełny spokój, tak jakby otaczały go tylko przyjazne małpy z plemienia Kerczaka, a nic kroczył wioską, przepełnioną uzbrojonymi wrogami.

Obojętność Tarzana była jednak tylko pozorna, gdyż posiadał on zmysły baczne i dobrze wyćwiczone. Mbonga, przebiegły łowca istot dżungli z bystrym słuchem, posuwał się w zupełnej cichości. Nawet Bara–daniel, z wielkimi uszami, nie rozpoznałby słuchem, że Mbonga był tuż. Czarny jednak tropił nie daniela, tropił człowieka i dawał baczenie tylko na to, by me robić hałasu. Podchodził coraz bliżej do kroczącego wolno Tarzana. Podjęty był myślami, jak rozwiązać dziwną zagadkę, gdy sen go zmorzył.

Słońce wzniosło się już wysoko na niebiosach, kiedy się obudził. Małpy krzątały się poszukując pokarmu. Tarzan przyglądał się im leniwie, patrząc z góry. jak szukały w ziemi robaków, chrząszczy i czerwi lub na gałęziach drzew jaj, młodych ptaszków lub smakowitych gąsienic.

Orchidea, kołysząca się niedaleko od jego głowy, otworzyła się z wolna, rozpościerając delikatne płatki na ciepło i światło słoneczne, które dopiero co przenikło w to cieniste miejsce. Po tysiąc razy Tarzan był naocznym świadkiem tego pięknego, cudownego zjawiska, teraz jednak wywołało w nim większe zainteresowanie, gdyż obecnie człowiek–małpa zaczął stawiać sobie pytania co do znaczenia niezliczonych cudów, na które dotychczas nie zwracał uwagi.

Co kazało kwiatu otworzyć swój kielich? Kto kazał mu rozwinąć się z małego pączka w pełny kwiat? W jakim celu to wszystko się działo? Po co on przyszedł na świat? Skąd wziął się Numa–lew? Kto zasadził pierwsze drzewo? Jak wschodzi w nocnych ciemnościach na drogę niebieską Goro, by rzucać swe pożądane światło na okropną dżunglę? A słońce? Czy tylko przypadkiem słońce się zjawia?

Dlaczego w dżungli rosną nie tylko same drzewa, lecz i inne stworzenia? Dlaczego drzewa są drzewami, a nie czymś innym? Dlaczego Tarzan jest czymś odmiennym od Toga, a Tog nie podobny jest do Bary–daniela, a Bara różni się od Szity–pantery, dlaczego Szita nie jest podobna do Buto–nosoroźca? Skąd, jak i dlaczego wzięli się oni wszyscy — drzewa, kwiaty, owady, niezliczone stworzenia, żyjące w dżungli?

Zupełnie niespodzianie myśl pewna powstała w głowie Tarzana. Śledząc liczne rozgałęzienia znalezionego w słowniku określenia Boga napotkał wyraz „stworzyć” — „powołać do istnienia, uformować z niczego”.

Tarzan dochodził już prawie w myśli do pochwycenia czegoś wyraźnego, gdy nagle żałosny głos wyrwał go z rozmyślań i przypomniał mu o rzeczach obecnych, realnych. Głos dochodził z dżungli, z niewielkiej odległości od miejsca,, gdzie spoczywał. Było to wołanie małego balu. Tarzan od razu poznał, że był to głos Gazana, dziecka Tiki. Nazwali je Gazan, ponieważ jego delikatne włoski były niezwykle czerwone, a Gazan w języku wielkich małp oznacza czerwoną skórę.

Za wołaniem prawie natychmiast dał się słyszeć krzyk przestrachu, wydany przez małe płuca. Tarzan natychmiast pośpieszył na pomoc.

Jak strzała, wyrzucona z łuku, popędził przez drzewa w kierunku dochodzącego głosu. Przed sobą posłyszał warczenie dorosłej samicy. Była to Tika, śpiesząca na ratunek. Niebezpieczeństwo musiało być wielkie. Tarzan mógł to wywnioskować z dźwięków wściekłości, zmieszanych ze strachem w głosie Tiki.

Przebiegając po zwisających konarach, przerzucając się z drzewa na drzewo, człowiek–małpa śpieszył ku głosowi, który teraz rozlegał się w sposób ogłuszający. Małpy plemienia Kerczaka ruszyły ze wszystkich stron na wołanie o pomoc dziecka i jego matki, a w drodze wydawały ryki, które rozlegały się echem po lesie.

Tarzan, zwinniejszy od swych przyciężkich towarzyszy, wyprzedził wszystkich. Pierwszy stanął na miejscu. To, co ujrzał, ścięło mu krew w żyłach, gdyż wrogiem było stworzenie najbardziej znienawidzone i najobrzydliwsze ze wszystkich istot leśnych. Okręcony o wielkie drzewo był tam Hista–wąż — ogromny, ciężki, lśniący — a w skrętach w śmiertelnym objęciu trzymał małe balu Tiki — Gazana. Żadna istota dżungli nie wywoływała w piersi Tarzana czegoś podobnego do uczucia strachu prócz obrzydliwego Histy. Małpy także brzydziły się strasznym płazem i bały się go jeszcze bardziej niż Szity–pantery, i Numy–lwa. Najgorszym ich wrogiem był Hista–wąż.

Tarzan wiedział, że Tika bała się najbardziej tego milczącego, odrażającego nieprzyjaciela, a gdy zbliżył się do miejsca, czyn Tiki wywołał w nim najwyższy podziw, gdyż w chwili kiedy ją ujrzał Tika skoczyła na lśniące cielsko węża, a gdy potężne skręty otoczyły i ją również jak i jej potomka, nie próbowała uciekać, lecz chwytała wijące się cielsko, usiłując bezskutecznie wyrwać swe krzyczące balu.

Tarzan dobrze wiedział, jak bardzo Tika bała się węża. Zaledwie oczom swoim wierzył, gdy ujrzał, że sama rzuciła się w te śmiertelne objęcia. Wrodzony strach Tiki przed potworem nie był w istocie większy niż Tarzana. Nigdy nie dotknął się węża. Dlaczego miał taki wstręt, tego nie umiał powiedzieć, gdyż nie chciał się przyznać, by bał się czegokolwiek. Nie był to strach, lecz raczej wrodzony wstręt, odziedziczony po całym szeregu cywilizowanych przodków, a jeszcze dalej sięgnąwszy, być może przez nieskończoną ilość takich istot jak Tika, w których piersi tkwił ten sam niewytłumaczony strach przed śliskim płazem.

Jednakowoż Tarzan nie zawahał się, jak i Tika, lecz skoczył na Histę z całym pośpiechem i impetem, jak gdyby miał do czynienia z Barą–danielem, chcąc go upolować na pokarm. Zaatakowany w taki sposób, wąż zwijał się i skręcał strasznie, nie wypuszczając ze swego objęcia ani na chwilę żadnej ofiary. I Tarzan dostał się w jego zimne objęcia, z chwilą gdy poskoczył ku niemu.

Opierając się wciąż o drzewo, potężny płaz trzymał wszystkich troje, jak gdyby nie mieli żadnej wagi, a jednocześnie usiłował ich zdusić w swych splotach.

Tarzan wyciągnął swój nóż i wbił szybkim ruchem w cielsko wroga, jednakże okręcone wokoło sploty groziły mu zaduszeniem, zanim zdoła zadać wężowi ranę śmiertelną. Wciąż jednak walczył, ani myśląc o szukaniu ucieczki przed okropną śmiercią, jaka mu groziła — miał jeden cel — zabić Histę i przez to uwolnić Tikę i jej balu.

Wielkie, szeroko rozwarte szczęki węża zwróciły się ku niemu i zawisły nad jego głową. Elastyczna paszcza, która mogła przełknąć równie dobrze królika jak rogatego kozła, rozwarła się. Lecz Hista, zwracając uwagę na człowieka–małpę podsunął swój łeb tak blisko, że Tarzan mógł sięgnąć weń nożem. Natychmiast śniada ręka wysunęła się, pochwyciła za pstry kark, a inna wbiła ciężki nóż myśliwski po rękojeść w małą czaszkę.

Hista zadrżał konwulsyjnie i rozprężył się, wyprostował i rozprężył się znowu, rzucając się ciałem, lecz już nie czuł. Hista zginął, lecz w konwulsjach śmiertelnych mógł jeszcze zdusić z tuzin małp lub ludzi.

Szybko Tarzan schwycił Tikę i wyciągnął ją ze zwolnionych skrętów, po czym spuścił ją na dół, na ziemię, a później wyplątał balu i rzucił na ręce matce. Hista jeszcze się rzucał, przywarty do człowieka–małpy, lecz po wielu usiłowaniach udało się w końcu i Tarzanowi wydobyć. Wtedy zeskoczył na ziemię i oddalił się na bok od wijących się skrętów zdychającego węża.

Małpy otoczyły kołem widownię bitwy, lecz z chwilą kiedy Tarzan uwolnił się od wroga, oddaliły się spokojnie i powróciły do przerwanego żerowania, a Tika poszła wraz z innymi, widocznie zapomniawszy o wszystkim, prócz swego balu i faktu, że właśnie kiedy nastąpił ostatni wypadek wynalazła dobrze ukryte gniazdo, w którym znajdowały się trzy wyborne jajka.

Tarzan, nie przejmując się; już więcej stoczoną bitwą, rzucił tylko odchodząc okiem na wijące się cielsko Histy i udał się do niewielkiego stawu, gdzie poiło się plemię w owej okolicy. Dziwnym było, że nie wydał zwycięskiego okrzyku nad ciałem zwyciężonego Histy. Dlaczego tak zrobił, nie umiałby wytłumaczyć inaczej, niż mówiąc, że w oczach jego Hista nie był zwierzęciem. Różnił się w sposób szczególny od innych, mieszkań co w dżungli. Tarzan miał świadomość, że czuł do niego odrazę.

Zaczerpnąwszy wody ze stawu, nasycił swe pragnienie i rozciągnął się na miękkiej trawie w cieniu drzewa. Myśl jego powróciła do walki z Histą–wężem. Wydawało mu się dziwnym, że Tika dała się ująć w objęcia strasznego potwora. Dlaczego to zrobiła? Dlaczego i on nie wahał się uczynić to samo? Tika nie była jego, ani dziecko Tiki. Należeli oboje do Toga. Dlaczego więc uczynił to? Zabity Hista nie mógł mu służyć na pokarm. Gdy tak Tarzan zaczął rozmyślać o sprawie, wydało mu się, że nie istniał żaden powód, dlaczego miałby tak uczynić i przyszło mu na myśl, że działał prawie nie słuchając swojej woli, podobnie do tego, jak postąpił, gdy poprzedniego wieczora podarował życie staremu Gomangani.

Co kazało mu tak reagować? Ktoś większy od niego widocznie od czasu do czasu zmuszał go do spełniania takich czynów. „Wszechmocny”, przyszło na myśl Tarzanowi. Drobne robaczki mówią, że Bóg jest wszechmocny. Widocznie Bóg nakazał mi postąpić w taki sposób, gdyż nie spełniłem tych czynów z własnej woli. Bóg to kazał Tice rzucić się na Histę. Tika nigdy by nie podeszła blisko do Histy ze swej własnej woli. Bóg to powstrzymał mój nóż nad gardłem starego Gomangani. Bóg dokonuje dziwnych rzeczy, gdyż jest „wszechmocny”. Nie mogę Go zobaczyć, lecz wiem, że to Bóg sprawia takie rzeczy. Ani Mangani, ani Gomangani, ani Tarmangani nie mogą ich uczynić.

A kwiaty — kto kazał im kwitnąć? Ach, oto wszystko staje się jasnym — kwiaty, drzewa, księżyc, słońce, on sam, wszystkie stworzenia, żyjące w dżungli — wszystko stworzone zostało przez Boga z niczego.

A czym jest Bóg? Jak wygląda?

O tym nie miał pojęcia, lecz miał przekonanie, że wszystko, co jest dobre, pochodzi od Boga. Jego dobry uczynek, spełniony przez powstrzymanie się od zabójstwa starego, bezbronnego Gomangani; miłość Tiki ku dziecku, która kazała jej rzucić się w objęcia śmierci; jego wierna przyjaźń do Tiki, dla której naraził swe życie, aby ją ocalić. Kwiaty i drzewa były czymś dobrym i pięknym. Bóg je stworzył. Stworzył i inne istoty, żeby wszyscy mieli pożywienie. Stworzył i panterę, mającą tak piękne futro, i Numę–lwa, ze wspaniałą głową i kudłatą grzywą. Stworzył i Barę, i miłe zgrabne zwierzę.

Tak Tarzan odnalazł Boga. Dzień cały spędził na wyliczaniu wszystkich pięknych dzieł przyrody, przypisując ich stworzenie Bogu. Jedna jednak rzecz zaniepokoiła, go. Nie mógł jej pogodzić ze swem pojęciem o Bogu:

Kto stworzył Histę–węża?

Rozdział V
Tarzan i czarny chłopiec

Tarzan, zasiadłszy u stóp wielkiego drzewa, splatał nową linkę. Obok leżały postrzępione szczątki dawnej, poszarpane i porwane zębami i pazurami Szity–pantery. Pozostała jej tylko połowa, resztę uniósł na sobie rozjuszony kot, pędząc przez dżunglę z pętlicą wciąż zarzuconą na karku, ciągnąc zwieszający się koniec linki po krzakach.

Uśmiech pojawił się na obliczu Tarzana, gdy wspomniał sobie wściekłość Szity, gwałtowne jej wysiłki, by uwolnić się z opasujących ją więzów, dzikie wycia, które wyrażały gniew i strach i nienawiść. Uśmiechnął się na wspomnienie przykrego zawodu swego nieprzyjaciela i snuł śmiałe projekty na przyszłość, dodając wciąż nowe sploty do swej nowej linki.

Była to najmocniejsza, najpotężniejsza linka, jaką kiedykolwiek sfabrykował Tarzan. Cieszyła go myśl o tym, jak Numa–lew, będzie na próżno wyrywał się z jej objęć. Był w dobrym usposobieniu, gdyż pracował i myślą i rękoma. Zadowolenie widać było również i wśród towarzyszy Tarzana z plemienia Kerczaka, żerujących pomiędzy pobliskimi drzewami na polanie.

Nie kłopotali się troskami o przyszłość, a tylko czasami przypominali sobie słabo wspomnienia o wypadkach najbliższej przeszłości. Oddani ulubionemu zajęciu zapełniania pokarmem swych żołądków, spędzali czas radośnie.

Potem położą się spać — to było ich życie i byli z niego zadowoleni, tak jak my jesteśmy zadowoleni ze swego, i jak Tarzan był z tego zadowolony. Być może ich zadowolenie było większe niż nasze, któż bowiem twierdzić będzie, że zwierzęta dżungli nie spełniają lepiej zadań, do jakich stworzone zostały, niż ludzie, robiący ustawicznie wycieczki w okolice nieznane i dziwne, i nie słuchający praw przyrody? A cóż daje pewniej zadowolenie i szczęście, niż spełnianie swych przeznaczeń?

Kiedy Tarzan zajęty był swą pracą, Gazan, małe balu Tiki, igrało koło niego, a Tika szukała pożywienia w pewnej odległości. Obecnie już ani Tika, matka, ani Tog, posępny rodzic, nie mieli więcej w podejrzeniu Tarzana o złe zamiary względem ich pierworodnego syna. Czyż nie narażał się na śmierć, aby ocalić Gazana z pazurów i kłów Szity? Czyż nie pieścił go i nie hołubił, okazując większą nawet miarę serdeczności, niż okazywała Tika? Obawy ich znikły, a Tarzan odgrywał teraz nierzadko rolę piastunki dla małpiątka — zajęcie, które nie było mu przykre, gdyż malec był nie wysychającym nigdy źródłem miłych niespodzianek i ciągłej zabawy.

Obecnie małpiątko ćwiczyło się w wspinaniu się na drzewa, zdobywając talent, który był bardzo pożyteczny w latach jego młodości, gdy szybka ucieczka na górne gałęzie skuteczniej chroniła go od niebezpieczeństw, niż nie rozwinięte mięśnie i nie wypróbowane kły. Zatrzymawszy się w oddaleniu piętnastu do dwudziestu stóp od pnia drzewa, pod którego gałęźmi Tarzan zwijał swą linkę, Gazan poskoczył szybko,, wspinając się na niższe gałęzie. Siadał tam sobie na chwilę, dumny z tego, czego dokonał, a później schodził na dół i powtarzał to samo. Od czasu do czasu, a nawet dość często, uwagę jego odrywały inne rzeczy, był przecież małpą, zajmował go znaleziony chrząszcz, gąsienica, drobna myszka polna i upędzał się za nimi. Gąsienice udawało mu się zawsze pochwycić, a czasem i chrabąszcza, myszy zawsze mu uciekały.

Skacząc po polanie, odnalazł koniec linki, którą robił Tarzan. Pochwyciwszy ją swą małą rączką, uskoczył w stronę, podobny do żywej piłki gumowej, wyrwał linkę z rąk Tarzana i ruszył z nią dalej. W jednej chwili Tarzan pobiegł za nim, goniąc malca, w twarzy jego jednak nie było ani śladu gniewu, ani w głosie, gdy zaczął wołać na małego, by rzucił linkę.

Gazan pędził wprost do matki, a Tarzan biegł za nim. Tika zaczęła się rozglądać i w pierwszej chwili, widząc, że Gazan ucieka i że ktoś go goni, wyszczerzyła zęby i najeżyła się, spostrzegłszy jednak, że to był Tarzan, zabrała się znowu do swego zajęcia. Prawie u jej stóp Tarzan dogonił balu i chociaż malec piszczał i rzucał się, gdy Tarzan go pochwycił, Tika spoglądała tylko spokojnie na nich. Nie obawiała się krzywdy z rąk człowieka–małpy dla swego pierworodnego. Czy nie ocalił on życia Gazana dwukrotnie?

Odzyskawszy swoją linkę, Tarzan powrócił pod drzewo i zwijał ją dalej, teraz jednak musiał dawać baczenie na rozbawionego malca, który uwziął się, by porwać linkę, jeżeli ten wielki, gładkoskóry krewniak chwilowo nie będzie się miał na baczności.

Pomimo tej przeszkody, Tarzan w końcu zrobił swą linkę, długą, bardzo giętką, mocniejszą od wszystkich dawniejszych. Porzucony kawał dawnej linki podarował Gazanowi do zabawy, gdyż Tarzan zamyślał wychować balu Tiki po swojemu, kiedy młodzian dorośnie i nabędzie sił, by mógł skorzystać z nauki. Na teraz wrodzona zdolność do naśladownictwa pozwoli mu zapoznać się z używaną przez Tarzana bronią. Myśląc tak, Tarzan zapuścił się w dżunglę, zarzuciwszy zwoje nowej swej linki przez plecy, a mały Gazan skakał na polanie, ciągnąc za sobą starą linkę z dziecinnym rozradowaniem.

W drodze Tarzan, zamierzając zdobyć pożywienie i wypróbować swoją linkę na odpowiedniej zwierzynie, rozmyślał i o Gazanie. Człowiek–małpa bardzo się przywiązał do balu Tiki, pokochał je od razu, w pewnej mierze dlatego, że było to dziecko Tiki, pierwszej jego miłości, a również dla samego malca z powodu tkwiącego w jego ludzkiej piersi pragnienia pozyskania jakiejś istoty żywej, na którą mógłby przelać naturalne uczucia przywiązania, które właściwe są wszystkim normalnym przedstawicielom gatunku homo. Tarzan zazdrościł Tice. Co prawda Gazan odwzajemniał się Tarzanowi za jego przywiązanie i widocznie lubił go więcej nawet niż swego posępnego rodziciela. Do Tiki jednak biegł mały, kiedy doznał bólu lub był przestraszony, gdy był zmęczony lub głodny. W takich to chwilach Tarzan dotkliwie czuł swą samotność i pragnął rozpaczliwie mieć kogoś przy sobie, kto by do niego zwracał się o pomoc i opiekę.

Tog miał Tikę, Tika miała Gazana. Prawie wszyscy z plemienia Kerczaka mieli jedną istotę lub kilka, które kochali, i przez które byli kochani. Ma się rozumieć nie mógł formułować swych myśli w taki ściśle sposób, jak powyżej przytoczyliśmy — czuł tylko, że pragnął czegoś, czego nie miał, co znajdowało swój wyraz w stosunkach, łączących Tikę z jej dzieckiem. Zazdrościł przeto Tice i chciał mieć dziecko dla siebie.

Ujrzał Szitę z towarzyszką i ich rodzinę, składającą się z trojga małych. Dalej w głębi kraju, w stronie skalistych pagórków, gdzie można było wypoczywać od spiekoty dnia w gęstym cieniu gęstwiny, rosnącej w chłodzie, rzucanym przez nawisłą ścianę skalną, Tarzan dostrzegł legowisko Numy–lwa i Sabory–lwicy. Tu przyglądał się im i ich małym balu, zabawnym istotom, nakrapianym na podobieństwo lampartów. I widział młodego jelonka, Bary–daniela, i niezgrabne cielątko Buta–nosorożca. Wszystkie zwierzęta dżungli miały swoich — prócz niego. Doświadczał smutku, gdy o tym myślał, czuł się przygnębionym i samotnym. Nagle poczuł zapach zwierzyny, który usunął z jego umysłu wszelkie rozważania. Jak kot posunął się po gałęzi, zwieszającej się nad ścieżką, prowadzącą do wodopoju dzikich istot puszczy.

Ile tysięcy razy ta wielka stara gałąź chyliła się w dół pod ciężarem drapieżnej postaci jakiegoś krwiożerczego łowcy w ciągu tych lat, odkąd rozpościerała swe liście nad ubitą ścieżką w dżungli! Tarzana, człowieka–małpę, Szitę–panterę, i Histę–węża, znała dobrze. Wygładzili swymi łapami korę na górnej jej powierzchni.

Był to Horta, dzik, który się zbliżał ku myśliwemu, ukrytemu na starym drzewie — Horta–dzik, który dzięki okropnym kłom i swej dzikości potrafił się bronić skutecznie przed wszelkimi wrogami, prócz najbardziej drapieżnych i najbardziej wygłodzonych największych mięsożernych zwierząt.

Dla Tarzana jednak mięso było mięsem. Cokolwiek było jadalne i smaczne, nie mogło uniknąć napaści Tarzana. Gdy był głodny, lub gdy wystąpił do walki, człowiek–małpa był niebezpieczniejszy niż najstraszniejsi mieszkańcy dżungli. Nie znany był mu strach lub litość, wyjąwszy rzadkie wypadki, kiedy dziwna, niewytłumaczona siła powstrzymywała mu dłoń — siła, której zrozumieć nic umiał, być może, wskutek niewiedzy o swym pochodzeniu i o tych wszystkich siłach, jakie się składały na uczłowieczenie i ogładzenie uczuć, a które były jego dziedzictwem jako potomka człowieka.

I dziś, nie czekając na mniej okropną ucztę, Tarzan zarzucił swą linkę na grzbiet Horty–dzika. Była to wyborna próba mocy jej splotów. Rozjuszony dzik rzucał się na wszystkie strony, lecz nowa linka trzymała go na tym miejscu, gdzie ją Tarzan umocował, przywiązawszy do pnia drzewa powyżej gałęzi, z której ją rzucił.

Horta chrząkał i rzucał się na drzewo, ryjąc swymi potężnymi kłami krzepkiego patriarchę dżungli, aż kora leciała na wszystkie strony. Tymczasem Tarzan opuścił się z drzewa na ziemię poza nim. W ręku trzymał długi wyostrzony nóż, który towarzyszył mu zawsze od tego odległego już dnia, w którym szczęśliwym trafem udało mu się wbić jego ostrze w ciało Bolgani–goryla, i w ten sposób ocalić siebie od pewnej śmierci, chociaż został poszarpany i okrwawiony.

Tarzan podszedł do Horty, który odwrócił się na spotkanie swego wroga. Aczkolwiek silny i muskularny był młody olbrzym, jednakowoż mogło się wydawać, że czystym szaleństwem z jego strony było stawać do walki, mając za całe uzbrojenie tylko nóż, przeciwko tak groźnemu stworzeniu jakim był Horta–dzik. Tak zdawać się mogło każdemu, kto znał choć trochę Hortę, lecz nie znał wcale Tarzana.

Przez chwilę Horta stał bez ruchu, patrząc na człowieka–małpę. Jego głęboko osadzone ślepia rzucały gniewne błyski. Wstrząsnął swym nisko schylonym łbem.

— Pożeraczu błota — szydził człowiek–małpa — tarzający się w brudach. Nawet twe mięso śmierdzi, lecz jest soczyste i pokrzepi siły Tarzana. Dziś pożrę twoje serce, panie o wielkich kłach, aby dodać dzikości temu sercu, które bije o żebra w mojej własnej piersi.

Horta, który nic nie zrozumiał z tego, co Tarzan powiedział, tym niemniej był rozwścieczony wystąpieniem Tarzana. Widział przed sobą nagą postać ludzką, bezwłosą i bezbronną, przeciwstawiającą swe drobne pazury i słaba siłę mięśni jego nieposkromionej zaciekłości. Rzucił się naprzód.

Tarzan zaczekał na ten moment, w którym wzniesiony kieł miał rozszarpać jego udo, wtedy ustąpił bardzo niewiele w bok, lecz tak szybko, że ruch błyskawicy w porównaniu wydałby się powolnym. Odstępując na bok, pochylił się i cała siłą swej prawicy wbił długie ostrze myśliwskiego noża swego ojca wprost w serce Horty–dzika. Szybkim skokiem znalazł się z dala od tego miejsca, gdzie dosięgnąć go mógłby zdychający Horta, a w chwilę później gorące, krwawiące serce dzika było w jego ręku.

Zaspokoiwszy głód, Tarzan nie poszukał sobie dogodnego miejsca na spoczynek, jak robił często, lecz udał się dalej w dżunglę, bardziej w poszukiwaniu przygód niż pożywienia, gdyż dnia tego spać mu się nie chciało. Zwrócił swe kroki w kierunku wioski Mbongi, wodza czarnych, którego ludowi dokuczał zawzięcie od dnia, kiedy Kulonga, syn wodza, poraził Kalę.

Rzeczka wije się w skrętach tuż przy wiosce czarnych. Tarzan przybył na brzeg, trochę poniżej tej polany, na której rozsiadły się chaty Negrów. Lubił on bardzo obserwować życie nad wodą. Przyjemnie mu było przyglądać się niezgrabnym skokom Buta, nosorożca, przyjemność mu sprawiało dokuczanie ospałemu krokodylowi, Gimli, który wylegiwał się na słońcu. Spotykał tam też czarne kobiety z dziećmi nad rzeczką, kobiety z drobnymi naręczami rzeczy do prania, dzieci ze swymi zabawkami. Straszył je, gdyż były to kobiety i dzieci wrogów.

Dziś napotkał kobietę z dzieckiem w dalszej odległości od wioski niż zwykle. Dziecko szukało muszli w nadrzecznym szlamie. Kobieta była młoda, lat około trzydziestu. Zęby miała ostro spiłowane, gdyż plemię, z którego pochodziła, było plemieniem ludożerców. W dolnej wardze zawieszona była gruba ozdoba z miedzi, którą nosiła już od tak dawna, że warga je opadła niepomiernie nisko, obnażając zęby i dziąsła dolnej szczęki. I przegroda nosa była przedziurawiona, osadzona tam była drewniana pałeczka. Ozdoby metalowe zwisały z jej uszu, czoła i policzków. Na podbródku i na przegubie nosa widać było znaki tatuowane w barwach, które z czasem spłowiały. Za całą odzież miała przewiązkę u pasa. We własnych swych oczach uchodziła za piękność, a nawet w oczach ludzi z plemienia Mbongi. Sama pochodziła z innego ludu, była nagrodą zwycięstwa, pochwyconą w młodych latach, przez któregoś z wojowników Mbongi.

Dziecko jej było chłopcem lat dziesięciu, zgrabnym, dobrze zbudowanym, jak na czarnego ładnym. Tarzan przyglądał się obojgu, ukryty w liściach pobliskiego krzaka. Miał zamiar wyskoczyć, przeraźliwie krzycząc, by doznać zadowolenia z widoku ich strachu i natychmiastowej ucieczki. Nagle jednak przyszło mu co innego do głowy.

Miał przed sobą dziecko, takie jak on sam. Skórę miało co prawda czarną, lecz cóż z tego? Tarzan nigdy w życiu nie widział białego człowieka. Znany mu był tylko jeden jedyny przedstawiciel takiej formy życia na ziemi jakim był on — on sam. Czarny chłopiec będzie wybornym balu dla Tarzana, skoro nie miał dzieci własnych. Będzie się nim opiekował troskliwie, będzie je żywił, bronił i ochraniał, jak tylko Tarzan potrafił bronić swoich i nauczy je, czerpiąc ze swej na wpół ludzkiej, na wpół zwierzęcej wiedzy, tajemnic dżungli, wytłumaczy wszystko, poczynając od pokrytej roślinnością powierzchni do kołysanych wiatrem najwyższych szczytów leśnych.

Tarzan rozwinął linkę i zadzierzgnął pętlicę. Kobieta i dziecko przed nim, nie domyślając się wcale obecności obcego, z zajęciem wyszukiwali muszli, rozgrzebując szlam nadrzeczny patykami.

Tarzan wyszedł z dżungli, z tyłu, za nimi. Pętlica otwarta leżała na ziemi, obok. Nastąpił szybki ruch prawą ręką i pętlica uniosła się zgrabnie w powietrzu; zawisła na chwilę nad głową pacholęcia, nie spodziewającego się niczego złego, i opadła. Gdy otoczyła ciało poniżej pleców, Tarzan szarpnął linką, a jej zwoje otoczyły ręce małego, przytwierdzając je do jego boków. Wrzask przerażenia wydarł się, z ust malca, a matka przestraszona jego krzykiem ujrzała, że chłopiec został szybko pociągnięty po ziemi ku wielkiemu białemu olbrzymowi, stojącemu pod cieniem pobliskiego drzewa, w oddaleniu kilkunastu kroków od niej zaledwie.

Z krzykiem, wyrażającym przerażenie i gniew, kobieta skoczyła śmiało ku człowiekowi–małpie. W jej wyrazie twarzy Tarzan odczytał determinację i odwagę niecofnięcia się przed niczym, nawet przed pewną śmiercią. Była odstraszająca i okropna nawet wtedy, kiedy twarz jej była spokojna, wykrzywiona pod wpływem silnego uczucia miała wyraz złego ducha. Nawet człowiek–małpa cofnął się w tył, lecz głównie z powodu odrazy, nie strachu — nie znał tego uczucia.

Mały balu kąsał i kopał, gdy Tarzan wziął go pod pachę i zagłębił się w gałęziach zwieszających się tuż nad nim, właśnie w chwili kiedy rozszalała matka podbiegła, by go pochwycić i rozpocząć walkę. Znikając w gęstwinie dżungli, Tarzan pomyślał, czego mogliby dokonać Gomangani, gdyby ich mężczyźni byli tak groźni jak kobiety.

Oddaliwszy się na dystans bezpieczny od ograbionej matki. Tarzan w miejscu, gdzie nie dochodziły już jej wrzaski i wygłaszane groźby, zatrzymał się, by przyjrzeć się swej zdobyczy, temu chłopcu, który pod wpływem strachu przestał się opierać i krzyczeć.

Przestraszone dziecko wyłupiło oczy na swego ujarzmiciela, aż zaświeciły białka oczu, okalające źrenice.

— Ja jestem Tarzan — przemówił człowiek–małpa w języku małp antropoidalnych. — Nie zrobię ci krzywdy. Będziesz balu Tarzana. Tarzan będzie się tobą opiekował. Będzie cię żywił. Co jest najlepszego w dżungli, będzie dla balu Tarzana, gdyż Tarzan jest wielkim łowca. Nie potrzebujesz się nikogo obawiać, nawet Numy–lwa, gdyż Tarzan jest wielkim zwycięzca. Nie ma nikogo większego od Tarzana, syna Kali. Nie bój się, mały.

Dziecko jednak wciąż szlochało, trzęsąc się ze strachu, gdyż nie rozumiało języka wielkich małp, a głos Tarzana był jak szczekanie i warczenie zwierząt. Słyszał on też opowieści o tym złym, białym bożku leśnym. On to zamordował Kulongę i innych wojowników Mbongi–wodza. On to nawiedzał wioskę w cichości, zjawiał się tajemniczo w ciemnościach nocy, by kraść zatrute strzały, i straszył kobiety i dzieci, a nawet dorosłych wojowników. Zapewne ten zły Bóg karmił się ciałem małych chłopców. Czy matka mu tego nie mówiła, gdy był niegrzeczny, a ona groziła, że odda go białemu bożkowi dżungli, jeżeli nie będzie grzeczny? Mały czarny Tib drżał jak w febrze.

— Czy tobie zimno, Go–bu–balu? — zapytał Tarzan, używając wyrazu, oznaczającego w języku małpim małego czarnego chłopca, w braku innej nazwy. — Słońce pali, a ty drżysz?

Tib nie rozumiał słów. Wolał swej mamy i prosił wielkiego białego boga, by go puścił, obiecując, że już zawsze będzie grzeczny, jeżeli prośba jego będzie wysłuchana. Tarzan potrząsł głową. Nie mógł zrozumieć ani jednego słowa. To tak być nie może! Musi nauczyć Go–bu–balu języka, którym będzie można się porozumieć. Tarzan był pewien, że w mowie Go–bu–balu nie można się rozmówić. Słowa małego brzmiały tak bezsensownie jak ćwierkanie niemądrych ptaków. Najlepiej będzie, pomyślał człowiek–małpa, odnieść małego szybko do plemienia Kerczaka, gdzie posłyszy jak Mangani rozmawiają pomiędzy sobą. W ten sposób nauczy się jakiegoś zrozumiałego języka.

Tarzan stanął na chwiejącej się gałęzi wysoko nad ziemia, gdzie się zatrzymał, i skinął na chłopca, by udał się za nim. Tib jednak uczepił się pnia drzewa i płakał, jako chłopiec, urodzony wśród tubylców Afryki, ma się rozumieć nieraz wchodził Tib już przedtem na drzewa, lecz sama myśl przedzierania się przez las skacząc z gałęzi na gałąź, jak to czynił ku jego przerażeniu jego pogromca, zabrawszy go matce, napełniała serce dziecka strachem.

Tarzan westchnął. Nowo nabyte balu musi się dopiero nauczyć wielu rzeczy. Litość brała, że balu tego wzrostu i takiej siły było tak mało rozwinięte. Próbował zachęcić Tiba, by szedł za nim. Dziecko jednak nie miało odwagi. Tarzan tedy uniósł je, biorąc na plecy. Tib już nie drapał ani kąsał. Ucieczka wydawała się niemożliwą. A nawet, gdyby teraz postawiono go na ziemi, wiedział, że nie mógłby odnaleźć drogi do wioski Mbongi–wodza. A gdyby nawet mógł odszukać drogę, to po drodze były lwy, lamparty, hieny, a każde z tych zwierząt, jak to dobrze było wiadomo Tibowi, szczególnie lubiło mięso małych, czarnych chłopców.

Straszny biały Bóg dżungli nie zrobił mu dotychczas nic złego. Nawet takich względów nie mógł oczekiwać od okropnych, zielonookich pożeraczy ludzi. Z dwojga złego trzeba było wybierać mniejsze, zdecydował się przeto pozwolić białemu bożkowi nieść się, nie kąsając go i nie drapiąc, jak to czynił dotychczas.

Kiedy Tarzan przesuwał się szybko po drzewach, mały Tib zamykał swe oczy przerażony, aby nie patrzeć na straszne przepaście, rozpościerające się w dole. Nigdy w życiu nie doznawał tak wielkiego strachu, jednakże, gdy biały olbrzym śpieszył, unosząc go przez lasy, dziecko poczuło się w niewytłumaczony sposób bezpiecznym, widząc jak pewne były susy człowieka–małpy, jak nieomylnie chwytał się kołyszących się gałęzi, dających mu oparcie, a przy tym wśród drzew lasu nie mogły go dosięgnąć okropne lwy.

Po pewnym czasie Tarzan dotarł do polany, gdzie żerowało plemię i skoczył na ziemię z dzieckiem przywartym mocno do jego pleców. Tib znalazł się nagle wśród wielkich, kosmatych postaci. Spostrzegłszy małego Gomangani na barkach Tarzana, kilka małp podeszło z zaciekawieniem, warcząc i szczerząc zęby.

Tib przed godziną sądził, że doznał już największego możliwie strachu, teraz jednak, kiedy spostrzegł tuż przy sobie straszne bestie, zrozumiał, że wszystko, czego dotychczas doświadczył, było niczym w porównaniu z jego nowym przerażeniem. Dlaczego ten wielki biały olbrzym stoi na miejscu tak spokojnie? Dlaczego nie ucieka, zanim ci straszni kosmaci ludzie leśni rzucą się na nich, by ich rozszarpać na kawały? Obezwładniony uczuciem strachu, Tib przypomniał sobie, że słyszał opowiadaną sobie przez lud Mbongi ze strachem wieść, że ten straszny biały duch dżungli był bezwłosą małpą, gdyż widziano go w ich towarzystwie.

Tib, przerażony, nie zdolny do zrobienia jakiegokolwiek ruchu, patrzał szeroko wyłupiwszy oczy na zbliżające się małpy. Ujrzał ścięte, szerokie ich czoła, wielkie pazury, złośliwe oczy. Zobaczył jędrne mięśnie, poruszające się pod kosmatą skórą. Groźny był sam ich widok. Spostrzegł to i Tarzan. Postawił on malca przed sobą i przemówił:

— To jest Go–bu–balu Tarzana. Nie róbcie mu nic złego, albo Tarzan was pozabija — i wyszczerzył groźnie zęby, zwracając się do najbliżej stojącej małpy.

— To jest Gomangani — odrzekła małpa. — Chcę go zabić. To jest Gomangani, a Gomangani są naszymi wrogami. Daj mi go zabić.

— Idź precz! — zawołał Tarzan. — Mówię ci, Gunto, to jest balu Tarzana. Idź sobie precz, albo Tarzan cię zabije — i Tarzan posunął się o krok naprzód ku zbliżającemu się Guntowi.

Gunto usunął się w bok, sztywny, zachowując dumną postawę, podobny do psa, który spotkawszy drugiego nie ma ochoty do walki, a boi się uciekać.

Niebawem nadeszła Tika, pociągnięta ciekawością. U jej boku sunął w podskokach Gazan. Oboje zadziwili się bardzo, Tika jednak nie wyszczerzyła zębów. Spostrzegł to Tarzan i dał znak, by się przybliżyła.

— Tarzan ma teraz swoje balu — rzekł. — Ten malec i balu Tiki mogą bawić się razem.

— To jest Gomangani — odpowiedziała Tika. — Zabije on moje balu. Zabierz go sobie, Tarzanie.

Tarzan roześmiał się. — Ten malec nie potrafiłby ukrzywdzić Pamby–szczura — rzekł. —Jest małym dzieckiem, bardzo wystraszonym. Niech Gazan pobawi się z nim.

Tika wciąż miała obawę, gdyż nie bacząc na wielką dzikość, wielkie małpy antropoidalne są trwożliwe. W końcu jednak, polegając na wielkim swym zaufaniu do Tarzana, popchnęła swego Gazana ku czarnemu chłopcu. Małpiątko, posłuszne swemu instynktowi, cofnęło się ku matce, szczerząc swe małe zęby i warcząc ze strachu i złości.

I Tib również nie okazywał ochoty do zawarcia bliższej znajomości z Gazanem. Tarzan, widząc to, dał na razie pokój swym próbom pogodzenia ich.

Przez tydzień następny Tarzan miał wiele do roboty. Balu sprawiało mu więcej trudności, niż przypuszczał. Nie mógł zostawić chłopca samego, musiał go ciągle pilnować, gdyż z całego plemienia nie mógł polegać na nikim, prócz jednej Tiki, że nie zabije bezbronnego czarnego malca podczas jego nieobecności. Wybierając się na łowy, musiał zabierać z sobą Go–bu–balu. Było to kłopotliwe, a przy tym czarny malec wydawał się Tarzanowi tak głupiutkim i trwożliwym. Nie potrafił się bronić nawet przed mniejszymi zwierzętami. Tarzan dziwił się, że w ogóle się wychował. Próbował uczyć malca. Obudził w nim promień nadziei ten fakt, że mały nauczył się kilku wyrażeń w języku małp antropoidalnych i mógł teraz trzymać się na kołysanych wiatrem gałęziach, nie wrzeszcząc ze strachu. W całym jednak zachowaniu się dziecka było coś, co dolegało Tarzanowi. Obserwował on często dzieci czarnych w ich wiosce. Widział, że dzieci bawiły się i zawsze słychać było wśród nich wiele śmiechu, ale mały Go–bu–balu nie śmiał się nigdy. W pewnych razach krzywił się, jakby od śmiechu, lecz śmiechu prawdziwego nie znał. Malec powinien by śmiać się, rozumował człowiek–małpa. To było właściwe wśród rodu Gomangani.

Zauważył również, że malec często nie miał chęci do jedzenia i chudł z dnia na dzień. Widział, że czasami zanosił się płaczem. Tarzan usiłował pocieszyć go i rozweselić, jak Kala pocieszała go, gdy sam był małym balu, lecz bezskutecznie. Go–bu–balu przestał się obawiać Tarzana — ale to było już wszystko. Obawiał się w dalszym ciągu wszystkich innych istot, żyjących w dżungli. Bał się podczas dnia, gdy robili długie wyprawy wśród zawrotny.ch wierzchołków drzew. Bał się podczas nocy, gdy spoczywali na chwiejących się, niebezpiecznych legowiskach wysoko nad ziemią, bał się chrząkania i pokaszliwania, wielkich zwierząt mięsożernych, łażących na dole.

Tarzan nie wiedział, co robić. Dziedzictwo krwi angielskiej w żyłach uniemożliwiało mu nawet branie pod rozwagę myśli wyrzeczenia się powziętego zamiaru, aczkolwiek musiał się przyznać przed sobą, że jego balu nie odpowiadało tym nadziejom, jakie przedtem miał. Spełniał troskliwie przyjęte na siebie dobrowolnie obowiązki i nawet polubił Go–bu–balu, jednakże nie mógł się łudzić co do tego, że względem małego nie uczuwał takiej namiętnej miłości, jaką czuła widocznie Tika dla Gazana, a czarna murzynka dla Go–bu–balu.

Czarny chłopiec, pozbywszy się strachu wobec Tarzana, nabrał pomału do niego zaufania, a nawet okazywał podziw. Doświadczał od wielkiego białego ducha tylko łask i dobroci, a widział, z jaką dzikością Tarzan postępował z innymi. Widział, jak Tarzan rzucił się na pewną małpę, która koniecznie chciała pochwycić i zamordować Go–bu–balu. Widział, jak mocne białe zęby wpiły się w kark przeciwnika i potężne mięśnie prężyły się w czasie walki. Słyszał dzikie, zwierzęce odgłosy i ryki bitwy i drżąc ze strachu widział, że nie potrafi rozróżnić warkotu swego opiekuna od warkotu włochatej małpy.

Widział, jak Tarzan powalił kozła, tak zupełnie jakby to zrobił Numa–lew, skacząc mu na grzbiet i zatapiając swe zęby w szyję, Tib trząsł się ze strachu na ten widok, lecz doznawał i uczucia podziwu i po raz pierwszy w tępym umyśle negra zjawiła się chęć naśladowania swego przybranego ojca. Tib jednak, mały, czarny chłopiec, nie miał w sobie tej boskiej iskry, która pozwoliła Tarzanowi, chłopcu z rasy białej, korzystać z wychowawczych sposobności, jakie nastręczała dżungla. Brak mu było wyobraźni, a zdolność ta jest inną nazwą wyższej inteligencji.

Wyobraźnia to buduje mosty i miasta, i państwa. Zwierzęta nie mają jej, czarni mają wyobraźnię zaledwie słabo rozwiniętą, a przypada ona w udziale jednemu na sto tysięcy ludzi z rasy panującej, jako dar nieba, aby ludzie nie wyginęli na ziemi.

Kiedy Tarzan rozmyślał tak nad przyszłością swego balu, losy zrządziły, by zabrać mu je. Momaja, matka Tiba, opłakując swą stratę, udała się o poradę do czarownika plemienia, lecz nie osiągnęła nic. Środki, jakie jej dał, nic nie pomogły. Chociaż zapłaciła za nie, dając dwie kozy, nie odzyskała Tiba, a nawet nie zyskała żadnej pewnej wskazówki, gdzie go ma szukać. Momaja. będąc z natury popędliwą, i pochodząc z innego plemienia, nie miała zaufania do czarownika plemienia mężowskiego, a gdy ten orzekł, że dalsze uiszczenie jeszcze dwu nowych tłustych kóz da mu możność przyrządzenia mocniejszych środków, tak go oszermowała swym dotkliwym językiem, że co prędzej wyniósł się sam, unosząc z sobą i ogon zebry i kocioł magiczny.

Po jego odejściu Momaja, opanowawszy poniekąd swój gniew, poczęła rozmyślać, jak to wciąż robiła od czasu uprowadzenia syna, jakby trafić na jego ślad, lub przynajmniej upewnić się, czy żył jeszcze, czy też zginął.

Wiadomo było czarnym, że Tarzan nie jadał ludzkiego mięsa, gdyż poraził przecież wielu z nich, a nigdy nie zakosztował żadnego. Ciała pobitych zawsze znajdowano, często spadały w pośrodku wioski, jak gdyby zrzucone z nieba. Ponieważ nie odnaleziono ciała Tiba, Momaja sądziła, że Tib żył. Lecz gdzie go szukać?

Wtedy to przypomniała sobie o Bukawai, nieczystym, zamieszkującym w pieczarze górskiej w stronie północnej, który — jak to powszechnie było wiadomo — gościł diabły w swoim legowisku. Mało było takich śmiałków, którzy odważyli się odwiedzić starego Bukawai. Przede wszystkim bano się jego czarnej magii i dwu hien, które z nim mieszkały, a które były diabłami w przebraniu, a prócz tego strach wzniecała wstrętna choroba, z powodu której Bukawai żyć musiał jako wyrzutek — choroba pożerająca mu twarz.

Momaja rozumowała przebiegle, że jeżeli kto, to Bukawai wiedział o tym, co się stało z jej Tibem, Bukawai, który utrzymywał stosunki z bogami i złymi duchami. Przecież był to albo Bóg, albo duch zły, ten, kto uniósł jej chłopca. Lecz nawet jej wielka miłość macierzyńska nie mogła od razu natchnąć jej odwagą do wyruszenia przez ciemną dżunglę do dalekich wzgórz i posępnego mieszkania Bukawai, nieczystego i jego diabłów.

Jednakowoż miłość macierzyńska wzbudza zapamiętałość, która czyni z niej siłę przemożną. Daje ona słabej kobiecie moc do spełnienia czynów heroicznych. Momaja nie była ani drobną istotą, ani słabą fizycznie, była jednak kobietą głupią, przesądną murzynką. Wierzyła w diabły, w czarną magię, w czary. Według mniemania Momai, w dżungli zamieszkiwały istoty daleko straszniejsze niż lwy i lamparty, okropne istoty, nie mające nazwy, które miały moc wyrządzania okropnych rzeczy, przybierając na się kształty niewinne.

Od jednego z wojowników wioski, który jak jej było wiadomo natrafił niegdyś na legowisko Bukawai, dowiedziała się matka Tiba, jak należy do niego iść — mieszkał on w pobliżu źródła wody, wypływającej z niewielkiego skalistego kanionu, pomiędzy dwoma wzgórkami, z których wzgórek wschodni można było łatwo rozpoznać, ponieważ na jego szczycie spoczywał wielki granitowy głaz. Wzgórek zachodni był niższy od wschodniego i był zupełnie pozbawiony roślinności, z wyjątkiem tylko jednego jedynego drzewa mimozy, rosnącej na zboczu wzgórza, blisko wierzchołka.

Człowiek ten zapewniał ją, że dwa te pagórki widoczne były już z dala i razem wybornie wskazywały drogę. Ostrzegał ją jednak, aby nie myślała o takiej szalonej i niebezpiecznej wyprawie, tłumacząc jej to, co już i sama bez niego dobrze wiedziała, że gdyby nawet udało się jej ujść cało z rak Bukawai i jego demonów, to prawdopodobnie nie powiedzie się jej tak szczęśliwie z wielkimi mięsożernymi zwierzętami dżungli, którą będzie musiała przebywać, idąc tam i z powrotem.

Wojownik udał się nawet do męża Momai, a ten, nie posiadając przewagi nad damą swego wyboru, udał się do Mbongi–wodza. Mbonga przywołał Momaję i zagroził jej najstraszniejszymi karami, gdyby miała się wybrać na taką grzeszną wyprawę. Zainteresowanie starego wodza tą sprawą wynikało z odwiecznej łączności, wiążącej kościół i państwo. Miejscowy czarownik, wiedzący bardzo dobrze, jaka była siła jego czarów, zazdrosny był o odwołanie się do innych wykonawców czarnej magii. Od dawna słyszał o potędze Bukawai i obawiał się, że w razie, jeżeli uda się tamtemu pomóc Momai w odnalezieniu dziecka, wiara w jego opiekuńcze działanie na korzyść wioski, a co za tym idzie i składane ofiary, zwrócą się ku tamtemu, nieczystemu. Wobec tego, że Mbonga, jako wódz, otrzymywał pewna część ofiar, składanych czarownikowi, a nie mógł się niczego spodziewać od Bukawai, sercem i duchem popierał Mbonga prawowierność wśród swoich ludzi.

Jednakowoż Momaja, zdecydowawszy się nieustraszenie na przedsięwzięcie wyprawy do dżungli i na odwiedzenie rzucającego postrach siedliska Bukawai, nie mogła ustąpić, ulegając obawie kary, zapowiedzianej przez starego Mbongę, którym w cichości swego serca pogardzała. Pozornie jednak posłuchała i powróciła w milczeniu do chaty.

Wolałaby wyruszyć w drogą w dzień, lecz o tym nie mogła teraz myśleć, gdyż musiała zabrać z sobą żywność i broń, a tych nie mogła wynieść z wioski w biały dzień, nie narażając się na pytania ludzi ciekawych, co zaraz doszłoby uszu Mbongi.

Musiała tedy Momaja czekać nocy. Przed samym zamykaniem wrót wioski przemknęła się i weszła w ciemności dżungli. Była w wielkim strachu, lecz z silną decyzją szła ku północy i chociaż często zatrzymywała się nasłuchując z zapartym oddechem, czy nie napotka na drodze ogromnych kotów, których bała się okropnie, jednak szła wciąż naprzód wytrwale przez kilka godzin. Nagle głuche chrząknięcie trochę na prawo od niej i z tyłu wstrzymało jej kroki.

Z bijącym silnie sercem stała, wstrzymując oddech, i teraz jej bystre uszy rozpoznały ciche uginanie się gałązek i trawy pod stopami wielkiego zwierzęcia.

Naokół Momai rosły olbrzymie drzewa podzwrotnikowej dżungli, zawieszone latoroślami i mchami. Pochwyciła najbliższą gałąź i zaczęła się wdrapywać na drzewo jak kot. W tejże chwili wielkie cielsko skoczyło za nią, rozległ się ryk, od którego ziemia zadrżała, coś łamało pręty roślin, znajdujących się pod nią.

Momaja wdrapała się bezpiecznie wyżej wśród liściastych gałęzi i w duchu składała dzięki dobremu natchnieniu, które powiedziało jej, by zabrała ze sobą wyschłe ludzkie ucho, które zawiesiła sobie na sznurku na szyi. Od dawna wiedziała, że takie ucho było skuteczne. Otrzymała je, w czasach panieńskich, jako podarek od czarownika własnego plemienia, był to amulet wcale niepodobny do marnych, nędznych środków czarownika Mbongi.

Przez noc całą Momaja przesiedziała na swojej grzędzie, gdyż, chociaż lew po pewnym czasie udał się w pościg za inną zwierzyną, nie odważyła się zejść na dół w ciemności z obawy, że napotka go znowu lub innego z tegoż rodu. Z brzaskiem jednak udała się w dalszą drogę.

Tarzan spostrzegłszy że jego balu doznawało ustawicznego uczucia strachu w obecności małp plemienia i że istotnie było niebezpieczeństwo, że jego Go–bu–balu utraci życie w łapach którego z dorosłych samców, bał się pozostawić je samo z nimi, i zaczął brać małego czarnego chłopca z sobą na polowanie, w okolice coraz dalsze od miejsc, gdzie żerowało plemię.

Przedsiębiorąc wyprawy w coraz dalsze strony, Tarzan opuszczał swoich na coraz dłuższe okresy czasu. Przeniósł się w ten sposób w strony odległe ku północy, gdzie dawniej nigdy nie polował, a mając w obfitości wodę, zwierzynę i owoce, nie miał ochoty powracać do plemienia.

Mały Go–bu–balu zaczął okazywać większe zainteresowanie do wszystkiego, a zainteresowanie to wzrastało w miarę, im większa przestrzeń dzieliła go od małp Kerczaka. Gdy Tarzan chodził po ziemi, mały śpieszył teraz za nim drobnym krokiem, a nawet i na drzewach usiłował iść śladem swego przybranego ojca. Chłopiec wciąż był smutny i czuł się osamotniony. Chudł coraz bardziej, od chwili gdy dostał się do towarzystwa małp, nie okazywał apetytu, co można było przypisać i temu, że chociaż jako młody ludożerca nie był wybredny co do jedzenia, to jednak nie mogły mu smakować takie dziwne potrawy, jakie były przysmakami dla smakoszów wśród małp.

Oczodoły rozszerzyły się, policzki jego zapadły, a przez wychudłe ciało wystawały wyraźnie żebra, że można by je łatwo policzyć. Ciągły strach, jakiego doznawał, według wszelkiego prawdopodobieństwa wywierał na jego stan fizyczny wpływ równie zgubny jak nieodpowiednie pożywienie. Tarzan zauważył zmianę i zafrasował się. Spodziewał się, że dziecko będzie rosło dobrze i stanie się silnym. Spotkał go wielki zawód. Pod jednym tylko względem mały robił dobre postępy — szybko dochodził do władania mową małp. Obecnie już mogli w sposób zadowalający rozmawiać z sobą, uzupełniając znakami ubogi język małp. Przeważnie jednak mały był milczący i odpowiadał tylko na zadawane mu pytania. Nieszczęście, jakie go spotkało, było zbyt świeżej daty i zbyt dokuczliwe, aby mógł o swym zmartwieniu zapomnieć choć na chwilę. Wciąż tęsknił za matką — Momają. Mogłaby się ona wydawać tobie, czytelniku, zrzędną, wstrętną, odpychającą kobietą, ale dla Tiba była mamusią, uosobieniem tej wielkiej miłości, której obcy jest egoizm i która nie spala się nigdy.

W czasie łowów, kiedy oboje polowali, lub raczej kiedy Tarzan polował, a Go–bu–balu za nim postępował, Tarzan zwrócił uwagę na wiele rzeczy i dużo przemyślał. Raz napotkali Saborę w wyrosłych trawach, wydającą jęki. Około niej uwijały się i igrały dwie kule futrzane, lecz jej wielkie oczy skierowane były na lwiątko, leżące u przednich jej łap, które nie poruszało się i które nie miało ożywić się już nigdy.

Tarzan zrozumiał zmartwienie i ból wielkiej lwicy, miał zamiar podrażnić ją. W tym celu zbliżył się w cichości po drzewach, aż znalazł się tuż prawie nad nią, lecz jakieś uczucie powstrzymało go, gdy spostrzegł, że lwica bolała nad śmiercią swego małego. Zdobywszy Go–bu–balu, Tarzan zrozumiał obowiązki i smutki rodzicielskie, chociaż nie pozyskał udziału w radościach rodziców. Poczuł współczucie dla Sabory, czego nie byłoby jeszcze dwa tygodnie temu.

Gdy tak przyglądał się lwicy, w myśli jego stanął sam z siebie widok Momai z przekłutą przegrodą nosową i zwisającą pod ciężarem dolną wargą. Zapomniał o jej brzydocie, a wspomniał tylko na wyraz bólu, podobny do wyrazu Sabory, i wstrząsnął się. Ta dziwna czynność mózgu, którą zwiemy asocjacją pojęć,, przywiodła mu na myśl Tikę i Gazana. Co byłoby, gdyby kto przyszedł, by porwać Tice Gazana. Tarzan wydał groźny dźwięk, jak gdyby Gazan był jego własnym dzieckiem. Go–bu–balu zaczął się rozglądać wokoło ze strachem, myśląc, że Tarzan dostrzegł nieprzyjaciela. Sabora zerwała się na nogi, ognie stanęły w jej żółtozielonych ślepiach, ogonem zaczęła uderzać się po bokach, nastroszyła uszy i wzniósłszy mordę zaczęła obwąchiwać w powietrzu, dochodząc, skąd groziło niebezpieczeństwo. Dwa małe lwiątka, które były zajęte zabawą, podbiegły szybko do matki i stanąwszy pod jej brzuchem, wyglądały spod jej nóg przednich, nastroszywszy uszy i przechylając swe łby to na jedną, to na drugą stronę.

Potrząsnąwszy swymi czarnymi kędziorami, Tarzan oddalił się i zabrał się do polowania w innej stronie. Przez cały dzień przed oczami stawały mu postacie Sabory, Momai i Tiki — lwicy, ludożerczej kobiety i małpy, wszystkie powiązane ściśle godnością macierzyńską.

Na trzeci dzień w południe Momaja ujrzała pieczarę Bukawai, nieczystego. Stary szarlatan sporządził zagrodę z powiązanych gałęzi, zamykającą wejście do pieczary przed drapieżnymi zwierzętami. Zagroda była odstawiona i czarna pieczara ziała przed jej oczami tajemniczo i odstraszająco. Momaja wstrząsnęła się całym ciałem, jak gdyby pod wpływem chłodnego powiewu wiatru w czasie pory deszczowej. Naokoło pieczary nie widać było znaku życia, lecz Momaja miała dziwne uczucie, że niewidoczne oczy śledziły za nią nieprzyjaźnie. Znowu przebiegał ją dreszcz. Chciała przymusić swe nogi do postąpienia bliżej do pieczary, gdy z głębi wydobył się przykry głos, pochodzący nie wiadomo z jakiej piersi, ludzkiej czy zwierzęcej — dziwny głos podobny do bezradosnego śmiechu.

Stłumiwszy w sobie wrzask przerażenia, Momaja rzuciła się do ucieczki w dżunglę. Ubiegła ze sto kroków, zanim zdołała zapanować nad swym strachem, zatrzymała się i nasłuchiwała. Czyż jej praca, doznane niebezpieczeństwa okropnej podróży miały być jałowe? Próbowała przymusić się do powrotu, lecz znowu strach wziął górę.

Zbolała, zmartwiała, zawróciła na drogę powrotną do wioski Mbongi. Młode jej ramiona opadły w dół jak u kobiety starej, pochylonej wielkim ciężarem przeżytych wielu lat i nagromadzonych przez życie zmartwień i cierpień. Potykając się szła zmęczona. Młodość zanikła u Momai.

Przeszła jeszcze sto męczących kroków, mózg jej obezwładniało głuche przerażenie i ból. Nagle wspomniała na swe dziecko, które karmiła swą piersią, na swego chłopca, który uwijał się koło niej ze śmiechem, a było to jej dziecko, jej Tib!

Barki jej wyprężyły się. Potrząsnęła głową, zawróciła i ruszyła śmiało ku otworowi pieczary Bukawai, nieczystego — Bukawai, czarownika.

Znowu z wnętrza pieczary posłyszała okropny śmiech, który nie był śmiechem. Na ten raz Momaja poznała co to było — dziwny krzyk hieny. Przestała się trząść, ujęła mocno w rękę dzidę i zaczęła wywoływać Bukawai.

Zamiast Bukawai ukazał się wstrętny łeb hieny. Momaja szturchnęła w ten łeb dzidą i brzydkie, zawzięte zwierzę cofnęło się w tył, wyjąc gniewnie. Znowu Momaja zawołała na Bukawai, wywołując jego imię. Obecnie dała się słyszeć odpowiedź, mamrocząca słowa w sposób ni to ludzki, ni zwierzęcy.

— Kto przychodzi do Bukawai? — zapytał głos.

— To Momaja — odrzekła kobieta. — Momaja z wioski Mbongi, wodza.

— Czego chcesz?

— Potrzebuję dobrych środków, lepszych środków niż te, na jakie zdobyć się może czarownik Mbongi — odpowiedziała Momaja. — Wielki, biały Bóg dżungli ukradł mego Tiba, i potrzebne mi są środki na powrót jego, lub na odnalezienie, gdzie jest ukryty, abym mogła tam się udać i odzyskać go.

— Kto to jest Tib? — pytał Bukawai.

Momaja wytłumaczyła.

— Środki Bukawai mają wielką moc — przemówił głos. — Pięć kóz i nowa mata na posłanie, to będzie bardzo mało za środki, które da Bukawai.

— Dwie kozy, to będzie dosyć — rzekła Momaja, gdyż chęć targowania się mocno tkwi w piersiach czarnych.

Przyjemność potargowania się co do ceny była dostatecznie silną, by wywabić Bukawai na próg pieczary. Momaja żałowała, że nie pozostał ukryty. Są rzeczy zbyt okropne, zbyt wstrętne, zbyt odstręczające, aby można było je opisać — twarz Bukawai była taką właśnie. Kiedy Momaja zobaczyła go, zrozumiała dlaczego nie mógł prawie wymawiać wyrazów.

Obok kręciły się dwie hieny, które według pogłosek były jego jedynymi stałymi towarzyszkami. Stanowili wyborną trójkę, najwstrętniejsze dwa stworzenia z najwstrętniejszym człowiekiem.

— Pięć kóz i nowa mata do spania — zamamrotał Bukawai.

— Dwie tłuste kozy i mata na posłanie.

Momaja powiększyła to, co przedtem dawała, lecz Bukawai był twardy. Nie chciał ustąpić od pięciu kóz i maty na posłanie przez całe pół godziny, a hieny tymczasem węszyły, warczały i odzywały się śmiejącym głosem. Momaja była zdecydowana dać w ostateczności wszystko, czego żądać będzie Bukawai, lecz targowanie się o cenę jest jakby drugą naturą u czarnych. W końcu spieranie się opłaciło się jej częściowo, gdyż ostatecznie osiągnięto porozumienie na warunkach następujących — trzy tłuste kozy, nowa mata na posłanie i kawał miedzianego druta.

— Przyjdź nocą — rzekł Bukawai — kiedy księżyc od dwu godzin będzie na niebiosach. Wtedy sporządzę ci mocny środek, tory przywróci ci Tiba. Przyprowadź z sobą trzy tłuste kozy, przynieś nową matę na posłanie i kawał miedzianego drutu na długość ręki dorosłego człowieka.

— Nie mogę przyprowadzić kóz, ani przynieść maty i drutu — rzekła Momaja. — Musisz przyjść sam po nie. Kiedy przywrócisz mi Tiba, dostaniesz wszystko w wiosce Mbongi.

Bukawai potrząsnął głową.

— Nie sporządzę środka — rzekł — dopóki nie dostanę trzech kóz i maty i miedzianego drutu.

Momaja prosiła i groziła, lecz nie odniosło to skutku. W końcu dała pokój i skierowała się przez dżunglę z powrotem do domu. W jaki sposób zabierze z wioski trzy kozy i matę na posłanie i dostarczy je do pieczary Bukawai — nie wiedziała, lecz była tego pewna, że to zrobi — zrobi lub padnie trupem. Tib musi powrócić do niej.

Tarzan, przechodząc leniwym krokiem przez dżunglę z małym Go–bu–balu, zwęszył zapach Bary–daniela. Tarzan zapragnął mięsa Bary. Był to bardzo smakowity dla niego kąsek. Nie było jednak mowy nawet o tym, by mógł dopaść Bary, mając Go–bu–balu ze sobą, drepczącego mu po piętach. Ukrył więc dziecko w pewnym miejscu na drzewie, gdzie osłaniały je gęste liście, a sam szybko w cichości udał się w ślad za danielem.

Tib pozostawiony sobie, obawiał się jeszcze bardziej, aniżeli gdy był wśród małp. Istotnie zagrażające niebezpieczeństwa mniej wywołują trwogi, niż niebezpieczeństwa wysnute z imaginacji. Tylko bogom jego plemienia wiadomo było jak wiele wyobrażał sobie Tib.

Niedługo pozostawał w swej kryjówce, gdy posłyszał, że coś się zbliża dżunglą. Przywarł mocniej do gałęzi, na której siedział i zaczął zanosić modły, by Tarzan jak najprędzej powrócił. Oczy jego usiłowały rozpoznać, co za istota skrada się do niego.

A jeżeli to lampart zwęszył go i podkrada się! Za małą chwilę skoczy. Gorące łzy płynęły z oczu małego Tiba. Zasłona liściasta szeleściła tuż blisko. Istota była już tylko o kilka kroków oddalona od jego drzewa! Oczy prawie wychodziły z orbit, tak wypatrywał pojawienia się groźnej postaci, która zaraz oto wynurzy się, warcząc spomiędzy witek i badyli.

Zasłona rozwarła się. Ukazała się w niej postać kobieca. Tib wydał zadyszany okrzyk, zeskoczył ze swej grzędy i popędził ku niej. Momaja żachnęła się, wzniosła w górę dzidę, lecz w jednej chwili odrzuciła ją precz i porwała w swe objęcia wychudłego chłopca.

Przyciskając go do siebie, wykrzykiwała i śmiała się jednocześnie z wielkiej radości. Gorące łzy zmieszały się ze łzami Tiba, łzy te spływały po wgłębieniu jej piersi.

Posłyszawszy ten hałas, tak bliski, powstał ze swego snu w pobliskim gąszczu Numa–lcw. Spojrzał przez splątaną roślinność i ujrzał czarną kobietę i chłopca. Oblizał swe wargi i wymierzył dzielącą ich przestrzeń. Jednym długim susem dopadnie ich. Poruszył końcem swego ogona i wydał westchnienie.

Podmuch wiatru, zmieniającego nagle kierunek, przyniósł zapach Tarzana do czułych nozdrzy Bary–daniela. Skurczył mięśnie, nastawił uszu, rzucił się w bok, jedzenie Tarzana znikło. Człowiek–małpa gniewnie potrząsnął głową i zawrócił do miejsca, gdzie zostawił Go–bu–balu. Podchodził z wolna, jak to czynił zwykle. Nie dochodząc miejsca, posłyszał dziwne głosy — śmiech i płacz kobiety, pomieszane z konwulsyjnymi szlochami dziecka. Tarzan pośpieszył, a gdy Tarzan się śpieszył, tylko ptak w locie i wiatr mogły go wyprzedzić.

Zbliżywszy się do miejsca, skąd dochodziły go głosy, posłyszał jeszcze inne westchnienie. Momaja nic nie słyszała, ani Tib, lecz Tarzan miał słuch bystry jak Bara–daniel. Posłyszał westchnienie i domyślił się, co ono oznaczało, ujął więc w rękę ciężką włócznię, którą miał na plecach. Przesuwając się po gałęziach drzew z taką łatwością, jak człowiek z towarzystwa przechodząc niedbale drogą wyjmuje z kieszeni chustkę do nosa, Tarzan tak odwiązał włócznię, aby mieć ją w pogotowiu na wszelki przypadek.

Numa–lew nie śpieszył się, by rzucić się na swe ofiary. Pomyślał i powiedział sobie, że ofiara mu nie ujdzie, przesunął więc tylko swoje cielsko przez gęste liście i stanął, przypatrując się złowieszczym, palącym wzrokiem.

Teraz ujrzała go Momaja i krzyknęła, przyciągając chłopca ku swej piersi. Odnalazła swe dziecko i miała je zaraz utracić! Uniosła w górę dzidę daleko w tył poza siebie. Numa zaryczał i stąpał naprzód powoli. Momaja rzuciła pocisk. Zranił on barki zwierzęcia, budząc w nim całą straszną srogość mięsożernego stworzenia. Lew poskoczył naprzód.

Momaja chciała zamknąć oczy, lecz nie mogła. Ujrzała, że wielka śmierć zbliża się z szybkością strzały, ujrzała jednak jeszcze coś innego. Spostrzegła, że wielki nagi olbrzym spadł jakby z nieba na drogę zbliżającego się lwa.

Ujrzała, jak zabłysły muskuły potężnej ręki w promieniach podzwrotnikowego słońca, przebijających się przez gęste liście. Ujrzała, że ciężka włócznia myśliwska śmignęła w powietrzu, by trafić lwa w półskoku.

Numa przysiadł, rycząc okropnie, i uderzał łapami we włócznię, sterczącą mu z piersi. Razy te pogięły drzewce. Tarzan, trzymając w ręku nóż myśliwski, skradał się ostrożnie do rozjuszonego kota. Momaja, wybałuszywszy oczy, stała jak wrosła w ziemię, jakby zaczarowana, w oczekiwaniu.

W napadzie wściekłości Numa rzucił się ku człowiekowi–małpie, lecz zwinny człowiek uniknął chwiejnego natarcia, ustąpił trochę w bok, by zaraz dopaść do swego wroga. Dwukrotnie nóż jego zabłysnął w powietrzu. Dwukrotnie spadł na kark Numy, który słabnął na siłach, z powodu ostrza, tkwiącego mu w piersiach. Drugie uderzenie noża przebiło kolumnę pacierzową. Wyrzucając przednimi łapami po raz ostatni w próżnym usiłowaniu, by uchwycić swego kata, Numa padł na ziemię, w śmiertelnych drgawkach.

Bukawai, w obawie, że ominie go całkowicie wynagrodzenie, udał się w ślad za Momają, chcąc namówić ją, by rozstała się z ozdobami z miedzi i żelaza, jakie miała na sobie, płacąc nimi cenę jego czarów.

Czarownik nadszedł w chwili, kiedy Tarzan skoczył, by spotkać się z lwem. Widział wszystko, co się stało i od razu się domyślił, że musiał to być dziwny biały duch, o którym słyszał niepewne wieści jeszcze wprzód, nim Momaja zjawiła się u niego.

Momaja, gdy minęło niebezpieczeństwo, zagrażające jej i jej dziecku od lwa, patrzała z przestrachem na Tarzana. On to ukradł jej Tiba. Zapewne zechce zabrać jej go znowu. Momaja przytuliła chłopca do siebie. Zdecydowana była tym razem raczej zginąć, niż dać sobie zabrać chłopca.

Tarzan przyglądał się im w milczeniu. Widok chłopca, cisnącego się ze łkaniem do matki, wywołał w jego piersiach smutne poczucie osamotnienia. Nie było nikogo, kto by tak tulił się do niego, a on tak pragnął miłości jakiejś innej istoty.

W końcu Tib rzucił wzrokiem na Tarzana, gdy cisza zapadła w dżungli. Nie próbował uciekać.

— Tarzanie — przemówił w języku wielkich małp plemienia Kerczaka — nie zabieraj mnie Momai, mojej matce. Nie zabieraj mnie z sobą znowu do legowisk leśnych ludzi, gdyż boję się Toga i Gunta i innych. Pozostaw mnie z Momają, Tarzanie, bożku dżungli. Pozostaw mnie z Momaja, moją matką, a do końca naszych dni będziemy cię błogosławić i wystawiać pożywienie u wrót wioski Mbongi, abyś nigdy nie zaznał głodu.

Tarzan westchnął.

— Wracaj — rzekł — do wioski Mbongi. Tarzan pójdzie za wami, aby nie wydarzyło się wam nic złego w drodze.

Tib wytłumaczył matce te słowa i oboje ruszyli ku wiosce. W sercu Momai kołatał się wielki strach i wielka radość, nigdy bowiem przedtem nie zdarzyło się jej towarzyszyć bogu. Nigdy w życiu nie była tak rada jak w obecnej chwili. Pociągnęła ku sobie małego Tiba i pogładziła go po policzku. Ujrzawszy to Tarzan, westchnął.

— Dla Tiki jest balu Tiki — mówił sam do siebie — dla Sabory są jej dziatki, i dla Bary i dla Manu, a nawet dla Pamby–szczura, lecz dla Tarzana nie ma nikogo — nie ma ani towarzyszki, ani dziecka. Tarzan jest człowiekiem, i widać, że człowiek musi żyć samotnic.

Dojrzał ich Bukawai w drodze i zamamrotał, zaklinając się wielką przysięgą, że zdobędzie, pomimo tego wszystkiego, trzy tłuste kozy, nową matę na posłanie i kawał drutu miedzianego.

Rozdział VI
Zemsta czarownika

Lord Greystoke polował, lub mówiąc ściślej strzelał bażanty w Chamston–Hedding. Lord Greystoke był elegancko i stosownie ubrany — był typowym wielkoświatowym myśliwym. Bezspornie należał on do wybitniejszych strzelców, nie uchodził za myśliwego tylko dla zabawy, brak doświadczenia nadrabiał zewnętrzną świetnością. Ku wieczorowi na swe dobro będzie mógł zaliczyć sporą ilość zabitych ptaków, gdyż miał pod ręką dwie strzelby i wytrawnego chłopca do nabijania broni, znacznie więcej bażantów, niż mógłby zjeść w ciągu całego roku, choćby nawet był głodny. Głodnym jednak nie był, gdyż był po dobrym śniadaniu.

Naganiacze, a było ich dwudziestu trzech w białych mundurach, wpędzili właśnie ptactwo do małego zagajnika i obchodzili miejsce z drugiej strony, aby napędzić je na strzelby. Lord Greystoke był tym polowaniem tak przejęty, jak tylko według jego mniemania wypadało mu się przejmować. Nie można było zaprzeczać, że polowanie sprawiało mu zadowolenie. Krew żywiej pulsowała w jego żyłach, w miarę jak naganiacze zbliżali się do ptaków. W sposób niejasny i tępy lord Greystoke czuł, jak zwykle w takich okazjach, że powrócił do typu ludzi przedhistorycznych — że biła w nim gorąca krew dawnego przodka, obrosłego włosem, wpółnagiego, który polował, by zachować życie.

A w odległej zarosłej podzwrotnikowej dżungli inny lord Greystoke, prawdziwy lord Greystoke, polował także. Sądząc według znanych mu kryteriów, wybrał się na polowanie w stroju należytym i był typowym myśliwym, jak pierwotni jego przodkowie.

Ponieważ dzień był upalny, zrzucił skórę lamparcią. Prawdziwy lord Greystoke nie miał wprawdzie z sobą dwu strzelb, ani nawet jednej, nie miał również wytrawnego podawacza broni, lecz za to posiadał coś nieskończenie bardziej ważnego niż strzelby, podawacze, a nawet dwudziestu trzech naganiaczy w białych mundurach: posiadał dobry apetyt, niezwykłą znajomość lasu i mięśnie podobne do sprężyn ze stali.

Wieczorem, po polowaniu, lord Greystoke w Anglii jadł obfitą kolację, składającą się z rzeczy, których nie upolował, pił przy tym z butelek, których korki wyskakiwały z wielkim hałasem. Obcierał swe usta białą jak śnieg serwetką w celu usunięcia najdrobniejszych śladów spożytych potraw, nie zdając sobie wcale sprawy z tego, że był nieprawdziwym lordem i że prawy właściciel jego tytułu kończył właśnie swój obiad w dalekiej Afryce. Ten nie używał śnieżnobiałych serwetek. Natomiast obtarł usta dłonią i wytarł okrwawione palce o biodra. Po czym udał się do miejsca, gdzie była woda w dżungli i tam schyliwszy się na czworakach pił w taki sposób, w jaki pili jego towarzysze, czyli inne zwierzęta puszczy.

Gdy ugasił pragnienie, zbliżył się ścieżką do ruczaju inny mieszkaniec posępnego lasu. Był to Numa–lew, płowego koloru o czarnej grzywie, spoglądający groźnie spode łba, pomrukując i rycząc od czasu do czasu. Tarzan posłyszał go o wiele wcześniej, zanim lew ukazał się jego oczom, lecz człowiek–małpa nie przerwał picia, aż napił się do woli. Po czym podniósł się z wolna, okazując swobodną grację dzikiego stworzenia, wychowanego w lasach, i spokojną godność, która była mu wrodzona.

Numa zatrzymał się, zoczywszy, że człowiek stał w tym miejscu, gdzie król zwierząt chciał napić się wody. Rozwarł paszczękę i zaświeciły mu się oczy. Zamruczał i postąpił naprzód. Człowiek zamruczał również, odsuwając się trochę na bok i obserwując nie twarz lwa, lecz jego ogon. Jeżeli zacznie się poruszać krótkimi nerwowymi rzutami w obie strony, należy się mieć na baczności, a jeżeli podniesie się wyprężony w górę, należy szykować się do stoczenia bitwy lub uciekać, lecz nie stało się ani to, ani tamto. Tarzan tedy cofnął się tylko na bok, a lew podszedł i zaczął pić, oddalony nie więcej jak na pięćdziesiąt kroków od miejsca, gdzie stał człowiek.

Jutro mogą skoczyć sobie do gardła, dziś jednak była jedna z tych dziwnych, niewytłumaczonych chwil pokoju, które często spotykamy wśród zwierząt. Pozostawiwszy Numę przy wodzie, Tarzan wrócił do lasu i zaczął unosić się po drzewach ku wiosce Mbongi, czarnego wodza.

Przeszedł już co najmniej miesiąc jak człowiek–małpa nie odwiedzał Gomangani. Nie przyszła mu po temu chęć od czasu jak oddał mocno strapionej matce małego Tiba. Tarzan uważał sprawę adoptowanego balu za skończoną. Pragnął znaleźć jakąś istotę, na którą mógłby przelać to mocne uczucie miłości, jakie miała Tika ku swemu balu, z krótkiej jednak znajomości z czarnym chłopcem wyniósł przeświadczenie, że takie uczucie nie mogło się między nimi rozwinąć.

To, że przez czas pewien opiekował się czarnym chłopcem, jakby swoim własnym balu, nie odmieniło bynajmniej nienawiści, jaką czuł do morderców Kali. Gomangani byli to śmiertelni jego wrogowie i nie mógł ich traktować inaczej. Dnia tego chciał urozmaicić jednostajność swego życia rozrywką, przez wyrządzenie czarnym jakiejś niemiłej dla nich niespodzianki.

Jeszcze się nie ściemniło, kiedy dotarł do wioski i zasiadł na wyniosłym drzewie, górującym nad ostrokołem. Z głębi pobliskiej chaty dochodziły go żałosne zawodzenia. Jęki te wywarły na Tarzanie niemiłe wrażenie, raziły jego ucho i były mu przykre. Nie chciał ich słuchać i dlatego postanowił oddalić się na czas pewien, by ustały. Chociaż jednak odszedł na kilka godzin, jęki słychać było dalej, gdy powrócił.

W zamiarze jak najszybszego uciszenia dokuczliwych zawodzeń, Tarzan zeskoczył cicho z drzewa w roztaczające się pod nim cienie. Podchodząc ukradkiem i kryjąc się w cieniu innych chat, zbliżył się do tej, skąd dochodziły go lamenty. Ognisko paliło się jasnym płomieniem przed drzwiami tej chaty, jak i przed innymi drzwiami w wiosce. Kilka kobiet siedziało tu w kucki, dołączając swe żałobne jęki do zawodzeń mistrzyni w tym kunszcie, która odzywała się z wnętrza chaty.

Człowiek–małpa uśmiechnął się na myśl, jaki popłoch powstanie wśród kobiet, gdy nagle skoczy w środek ich grona i stanie tam w pełnym oświetleniu ogniska. Potem, w czasie wywołanego zamieszania, skoczy do chaty, zadusi tę osobę, wyjąca najgłośniej, i oddali się do dżungli, zanim czarni opanują na tyle swój nagły przestrach, by zdobyć się mogli na wystąpienie przeciwko niemu. Wielekroć już Tarzan robił to w wiosce Mbongi–wodza; tajemnicze i niespodziewane pojawienie się jego zawsze wywoływało wśród biednych przesadnych czarnych paniczny strach. Zdawało się, że nigdy nie przyzwyczaja się do jego widoku. To przerażenie nadawało przygodom tego rodzaju sens i zabawność, jakich szukał człowiek–małpa. Samo mordowanie nie dawało mu zadowolenia. Przyzwyczajony do widoku śmierci, Tarzan nie widział w nim przyjemności. Od dawna już pomścił śmierć Kali, lecz spełniając zemstę, poznał, jaką przyjemność sprawić mu mogło drażnienie i straszenie czarnych. Tego nigdy nie miał dosyć.

Właśnie w chwili kiedy miał zamiar wyskoczyć z głośnym krzykiem, zjawiła się postać w drzwiach chaty. Była to osoba głównej żałobnicy, zawodzącej lamenty, którą chciał uciszyć na wieczne czasy. Była to młoda kobieta, nosząca przetyczkę w przegrodzie nosa, ciężką metalową ozdobę w dolnej wardze, zwieszającej się pod ciężarem niekształtnie i okropnie w dół. Na czole, policzkach i piersiach widać było dziwne znaki tatuowania, a głowę zdobiła zadziwiająca koafiura z drutu.

Gdy światło rozpalającego się żywszym płomieniem ogniska padło na dziwaczną postać, Tarzan poznał w niej Momaję, matkę Tiba. Ogień rzucił również światło na to miejsce, gdzie w cieniu stał Tarzan, czyniąc widoczną jego śniadą figurę na tle ciemności.

Momaja dojrzała go i poznała. Z krzykiem skoczyła ku niemu, a Tarzan postąpił naprzód kilka kroków na jej spotkanie. I inne kobiety spostrzegły go, lecz nie myślały się zbliżyć. W jednej chwili wszystkie razem podniosły się, wszystkie razem krzyknęły i wszystkie razem uciekły.

Momaja rzuciła się Tarzanowi do nóg, wznosząc błagalnie ku niemu ręce i wylewając ze swych okaleczonych warg całe potoki wyrazów, z których człowiek–małpa nie mógł ani jednego zrozumieć.

Przez chwilę popatrzał na wzniesioną ku niemu przerażoną twarz kobiety. Przybył z zamiarem popełnienia zabójstwa, lecz ten ogłuszający potok słów wywołał w nim konsternację. Obejrzał się bojaźliwie wokoło i znów skierował wzrok na kobietę. Nastąpiła w nim nagła zmiana uczuć. Nie miał siły, by zamordować matkę małego Tiba i nie miał siły, by wytrzymać lejący się gorącą lawą potok słów. Wyrażając zniecierpliwionym gestem swe niezadowolenie z udaremnionej zabawy, planowanej na ten wieczór, zawrócił i uskoczył, kryjąc się w ciemnościach. Chwilę potem przesuwał się nocą po drzewach ciemnej dżungli, a okrzyki Momai nikły w oddaleniu.

Doznał uczucia ulgi, kiedy oddalił się na tyle, że nie słyszał już więcej krzyków, a znalazłszy dogodne miejsce na drzewie, ułożył się na nocleg, by spędzić noc bez snów, podczas gdy żerujące lwy porykiwały i pomrukiwały w dole pod nim, a w dalekiej Anglii inny lord Greystoke przy pomocy służącego rozebrał się, aby lec na śnieżnobiałe posłanie, i klął z irytacją, gdy kot zamiauczał pod jego oknem.

Gdy następnego poranka Tarzan szedł za świeżym tropem dzika, natrafił na ślady dwu Gomangani, jednego dorosłego, a drugiego małego. Przyzwyczajony do zwracania bacznej uwagi na wszystko, cokolwiek dostrzegł, człowiek–małpa starał się odczytać, co mówiły ślady odciśnięte na pulchnej ziemi ścieżyny. Ja lub ty, czytelniku, niewiele zauważylibyśmy tam szczegółów, godnych zanotowania, nawet gdybyśmy dostrzegli ślady. Gdyby ktoś zwrócił nam na nie uwagę, dostrzeglibyśmy może odciski w ziemi, lecz była ich tam tak nieskończona ilość, biegnących w rozmaitych kierunkach i zachodzących na siebie, że wszystkie razem wzięte nic by nam nie mówiły. W oczach Tarzana każdy drobny ślad miał swe odrębne znaczenie. Oto tędy przechodził Tantor–słoń, nie dawniej jak przed trzema odmianami słońca. Tu oto Numa polował ostatniej nocy, a Horta–dzik, przeszedł tędy, idąc z wolna, nie dawniej jak godzinę temu. Szczególniejszą jednak uwagę Tarzana zwróciło to, co mówiły ślady, pozostawione przez Gomangani. Ślady wskazywały, że w przeddzień dorosły człowiek przeszedł tędy na północ w towarzystwie małego chłopca i że z nimi szły także dwie hieny.

Tarzan podrapał się w głowę, zdziwiony, nie mogąc własnym swym oczom wierzyć. Z porozrzucanych odcisków i śladów widział, że zwierzęta nie szły w ślad za ludźmi, gdyż czasem ślady jednej hieny były na przodzie, czasem z tyłu za ludźmi, to znowu obie hieny szły na czele, to znowu obie z tyłu. Było to dziwnym, i zupełnie niezrozumiałym, szczególniej wtedy, gdy ślad wskazywał, że hieny w miejscach, gdzie drożyna rozszerzała się, szły po bokach ludzkiej pary, jedna z jednej, a druga — z drugiej strony, tuż obok ludzi. Prócz tego Tarzan wyrozumiał ze śladów, że mały Gomangani odsuwał się w wielkim przestrachu od zwierzęcia, które prawie ocierało się o niego, a człowiek dorosły takiego strachu nie okazywał.

Początkowo Tarzan uderzony był szczególna bliskością śladów Dango i Gomangani, lecz po niejakim czasie bystre oko jego odkryło w śladach małego Gomangani coś takiego, co kazało mu zatrzymać się na miejscu. Było to tak, jak gdyby ktoś, znalazłszy przypadkowo list na drodze, znalazł w nim znane sobie pismo przyjaciela.

— Go–bu–balu! — wykrzyknął człowiek–małpa i natychmiast pamięć jego przywołała wspomnienie błagalnej postaci Momai, która poprzedniego wieczoru rzuciła się przed nim na kolana w wiosce Mbongi. W jednej chwili wszystko stało się jasnym — płacz, lamenty, błagania czarnej matki, zawodzenia kobiet u ogniska. Skradziono ponownie małego, a tym razem złodziejem był kto inny niż Tarzan. Widocznie matka myślała, że mały dostał się znowu w moc Tarzana i błagała go, by zwrócił jej balu.

Tak, wszystko stawało się jasnym. Lecz któż tym razem skradł Go–bu–balu? Tarzan nie mógł tego dojść, a przy tym dziwiła go obecność hien. Należało rzecz tę zbadać. Ślady pochodziły z dnia poprzedniego i kierowały się na północ. Tarzan ruszył w tym kierunku. Miejscami ślad został zatarty, gdyż przeszło po nim już wiele zwierząt, a tam, gdzie grunt był skalisty, nawet Tarzanowi trudno było orientować się, lecz wszędzie dały się odnaleźć drobne znaki stóp, widoczne tylko dla tak silnie rozwiniętych zdolności spostrzegawczych, jakie posiadał Tarzan.

Wszystko to przytrafiło się małemu Tibowi nagle i nieoczekiwanie w przeciągu krótkiego czasu, od jednego słońca do drugiego. Naprzód zjawił się w wiosce Bukawai, czarownik. Bukawai, nieczysty, z gnijącą twarzą. Przybył sam, w dzień, na to miejsce u rzeki, dokąd Momaja chodziła codziennie, by się wykąpać i wykąpać swego małego Tiba. Wyszedł spoza wielkiego krzaka, podszedł do niej tuż blisko, przestraszył małego, który ze strachu pobiegł krzycząc szukać opieki w objęciach matczynych.

Momaja, chociaż strwożona, zwróciła się ku nadchodzącemu człowiekowi z drapieżnością osaczonego tygrysa. Ujrzawszy, kto to był, uspokoiła się nieco, chociaż nie wypuszczała ze swych objęć Tiba.

— Przybyłem — przemówił Bukawai bez żadnych wstępnych tłumaczeń — by otrzymać trzy tłuste kozy, nową matę na posłanie i kawał drutu miedzianego, tak długi jak ręka dorosłego człowieka.

— Nie mam dla ciebie kóz — rzuciła mu odpowiedź Momaja — ani maty na posłanie, ani drutu. Środków swoich nie sporządziłeś wcale. Biały bożek dżungli oddał mi chłopca. Nie było w tym twojej ręki.

— Owszem była — zamruczał Bukawai swymi bezzębnymi szczękami. — Ja to nakazałem białemu bożkowi dżungli zwrócić ci Tiba.

Momaja wybuchnęła śmiechem czarownikowi w twarz. — Mówisz łgarstwo — zawołała — wracaj sobie z powrotem do swej wstrętnej pieczary i swoich hien. Wracaj i ukryj swą cuchnącą twarz w głębiach skał, aby słońce, ujrzawszy ją, nie zasłoniło swego oblicza czarną chmurą.

— Przybyłem — powtórzył Bukawai — by otrzymać trzy tłuste kozy, nową matę na posłanie i kawał drutu takiej długości jak ręka dorosłego wysokiego człowieka, które miałaś mi zapłacić za powrócenie ci dziecka.

— Umowa była, że drut miał być na długość przedramienia — poprawiła go Momaja — nie dostaniesz jednak nic, stary złodzieju. Nie chciałeś robić czarów dokąd nie dam ci zapłaty z góry. Gdym wracała do wioski, wielki biały bożek dżungli oddał mi Tiba — ocalając go z paszczęki Numy. Jego sposób jest skuteczny — twoje środki są słabe, te środki wymyślone przez starego człowieka z dziurą w twarzy.

— Przybyłem — powtórzył cierpliwie Bukawai — by otrzymać trzy tłuste… — Lecz Momaja nie czekała dłużej, by wysłuchiwać tego, co jej już było znane. Przyciskając Tiba do swego boku, szybko odeszła ku otoczonej ostrokołem wiosce Mbongi, wodza.

Nazajutrz, kiedy Momaja zajęta była pracą na polu wraz z drugimi kobietami plemienia, a mały Tib bawił się na skraju dżungli, rzucając małą włócznią, szykując się do tego odległego jeszcze dnia, kiedy zostanie pełnym wojownikiem, zjawił się znowu Bukawai.

Tib spostrzegł wiewiórkę, skaczącą po drzewie. Dziecinna jego fantazja przemieniła ją w groźną postać wrogiego wojownika. Mały Tib zamierzył się drobna włócznią. W sercu jego rozgorzała dzika krew jego rodu. Wyobrażał sobie nocną ucztę i swój taniec naokół trupa i kobiety plemienia, szykujące mięso na ucztę, jaka miała nastąpić.

Gdy rzucił włócznię, nie ugodził ani w wiewiórkę, ani w drzewo, a pocisk swój utracił w zbitej masie roślinności. Pocisk nie mógł paść daleko w zakazanych ostępach, wszystkie kobiety były na polu. Wojownicy stali w pogotowiu niedaleko, mały Tib śmiało zapuścił się w czarne otchłanie leśne.

Tuż za zasłoną z gałęzi i zbitych liści czatowały trzy okropne figury — był tam stary, bardzo stary człowiek, czarny jak samo piekło, z twarzą wpółzjedzoną przez trąd. Ostro spiłowane jego zęby, zęby ludożercy, żółte i obrzydliwe, sterczały z ziejącej rany w tym miejscu, gdzie były jego usta i nos. A obok niego również okropne, stały dwie rosłe hieny — pożeracze padliny, w towarzystwie gnijącego człowieka.

Tib nie widział ich, aż do chwili gdy schyliwszy głowę, przedostał się wprost ku nim przez splątane witki i gałęzie, w poszukiwaniu swej włóczni. Gdy ich spostrzegł, było już za późno, by mógł się ratować. Kiedy spojrzał na twarz Bukawai, stary czarownik pochwycił go, zatykając mu ręką usta i głusząc jego okrzyki. Tib opierał się, lecz na próżno.

W chwilę później stary czarownik, wciąż tłumiąc jego okrzyki, unosił go z sobą, a dwie hieny szły po bokach, to naprzód, to z tyłu, wciąż warcząc, szczekając i mrucząc, lub — co najgorsze — śmiejąc się głosem okropnym.

Dla małego Tiba, który w czasie krótkiego swego życia doświadczył przygód, jakie przydarzą się mało komu w ciągu całego życia, podróż na północ była pełna okropności. Wspominał chwile, kiedy był razem z wielkim białym bożkiem dżungli i modlił się z całej swej duszy, żeby mógł być znowu w towarzystwie olbrzyma o białej skórze, który przebywał z kosmatymi, leśnymi ludźmi. I wtedy był przerażony, lecz ówczesne jego losy były jakby niczym w porównaniu z tym, co teraz znosił.

Stary czarownik z rzadka tylko odzywał się do małego Tiba. chociaż przez cały dzień prawie mamrotał coś ustawicznie. Tib słyszał urywane słowa o tłustych kozach, matach na posłanie i kawałkach miedzianego drutu. „Dziesięć tłustych kóz, dziesięć tłustych kóz”, wciąż szwargotał stary murzyn. Z tego, co posłyszał, Tib mógł domyśleć się, że cena wykupu jego wzrosła. Dziesięć tłustych kóz? Skąd matka weźmie dziesięć tłustych kóz, a choćby nawet chudych, na wykupienie swego chłopca? Mbonga nie pozwoliłby nigdy mieć jej tyle. Tib wiedział, że ojciec nie posiadał więcej jak trzy kozy w jednym czasie. Dziesięć tłustych kóz? Tib westchnął. Stary murzyn z gnijącą twarzą zamorduje go i pożre, gdyż kozy nigdy nie będą dostarczone. Bukawai wyrzuci zwłoki jego hienom na pożarcie. Czarny malec wstrząsł się ze strachu i tak osłabł, że o mało co nie upadł na drodze. Bukawai uderzył go w głowę i dał mu szturchańca.

Czas dłużył się Tibowi jak wieczność. W końcu przybyli do wejścia do pieczary pomiędzy dwiema skałami. Otwór był niski i wąski. Kilka młodych drzewek, powiązanych rzemieniami, stanowiło zasłonę przed dzikimi zwierzętami. Bukawai odsunął zastawę i popchnął Tiba do środka. Hieny, warcząc, podskoczyły za nim i zginęły w ciemnych czeluściach. Bukawai ustawił z powrotem zasłonę i chwyciwszy Tiba gwałtownie za ramię, pociągnął go wzdłuż wąskiego, skalistego przejścia. Podłoga była stosunkowo gładka, gdyż grube warstwy brudu, jaki tam leżał, udeptane były przez chodzenie tak, że mało było miejsc wystających.

Przejście było kręte, a było bardzo ciemno. Ściany były nierówne, skalne. Tib podrapał się i poobijał, uderzając się o nie. Bukawai kroczył szybko wijącym się korytarzem, jak ktoś znający dobrze drogę idzie znaną sobie ulicą za dnia. Znany mu był każdy zakręt i zagłębienie, jak matce znaną jest twarz dziecka. Śpieszył się. Popychał biednego małego Tiba bez litości, z większym okrucieństwem, niż to było koniecznym, nawet przy jego pośpiechu. Stary czarownik, wyrzutek z towarzystwa ludzi, sterany wiekiem i chorobą, którego wszyscy się bali i od którego wszyscy stronili — nie miał bynajmniej anielskiego usposobienia. Natura obdarzyła go niewielu delikatniejszymi cechami, a los je wszystkie całkowicie zniszczył. Zły, przebiegły, okrutny, mściwy — był czarownik Bukawai.

Opowiadano straszne historie o okropnych męczarniach, na jakie skazywał swoje ofiary. Straszono dzieci groźbą jego imienia, chcąc je skłonić do posłuszeństwa. Straszono i Tiba w ten sposób nieraz, i oto obecnie zbierał on okropne żniwo strachu, wyrosłe z nasienia, które nic nie przeczuwająca matka posiała. Otaczające ciemności, strach przed obecnym strasznym czarownikiem, ból od uderzeń, obawa tego, co nastąpi, i strach przed hienami — wszystko to razem odbierało dziecku siły. Potykał się i chwiał, aż Bukawai w końcu ciągnął go za sobą, a nie prowadził.

W końcu Tib dostrzegł przed sobą słabe światło i za chwilę weszli do prawie półkolistej izby, do której przez szczelinę w skalnej powale przesączało się trochę światła. Tu wyprzedziły ich hieny. Gdy Bukawai wszedł, prowadzać małego Tiba, podsunęły się ku nim, szczerząc żółte zęby. Były zgłodniałe. Podeszły do małego Tiba i jedna z nich chwyciła go pyskiem za gołą łydkę. Bukawai podniósł leżący na ziemi kij i uderzył nim silnie zwierzę, mamrocząc jednocześnie cały szereg przekleństw. Hiena cofnęła się pod ścianę i zatrzymała się tam warcząc. Bukawai posunął się o krok ku zwierzęciu, rozwścieczona hiena najeżyła swą sierść. Strach i nienawiść widać było w jej wzroku, lecz na szczęście dla Bukawai strach przeważył.

Widząc, że na nią nie była zwrócona uwaga, druga hiena szybko podsunęła się do chłopca. Dziecko wydało okrzyk i skoczyło za czarownikiem, który teraz zawrócił ku drugiej hienie. Dosięgnął ją swym długim kijem, uderzył kilkakrotnie i odpędził do ściany. Teraz pożeracze padliny zaczęły krążyć po izbie, a ludzka padlina, ich pan wpadłszy w kompletny szal wściekłości uganiał się za nimi, usiłując je dosięgnąć, machając kijem i biczując je swym językiem, wygłaszając wymyślne przekleństwa.

Po wielokroć jedno lub drugie zwierzę zatrzymywało się, by zwrócić się przeciwko czarownikowi. Tibowi zapierało dech od wielkiego przerażenia, gdyż nigdy jeszcze nie widział on tak strasznej nienawiści, odbitej na twarzy człowieka lub zwierzęcia. Zawsze jednak strach brał górę nad wściekłością drapieżnych zwierząt, które znowu uciekały, warcząc i szczerząc zęby, właśnie w chwili kiedy Tib sądził, że skoczą ku gardłu Bukawai.

W końcu czarownik zmęczył się próżną gonitwą. Wydając krzyk zwierzęcy, zwrócił się do malca:

— Idę odebrać dziesięć tłustych kóz, nową matę na posłanie i dwa kawały drutu miedzianego, które twoja matka zapłaci za środki, jakie mogę sporządzić, aby ciebie odzyskała — rzekł. — A ty tutaj pozostaniesz. Tu — i wskazał na korytarz, którym przyszli do izby. — Hieny zostaną. Jeżeli będziesz próbował uciekać, rozszarpią cię.

Odrzucił na ziemię kij i zawołał na zwierzęta. Podeszły chyłkiem, trzymając ogon pomiędzy nogami. Bukawai zaprowadził je do korytarza i zapędził je tam. Po czym przyciągnął grubo zbitą kratę i zatarasował nią wejście, a sam opuścił izbę.

— Ta krata będzie przegrodą przed nimi — rzekł. — Jeżeli nie dostanę dziesięciu tłustych kóz i innych rzeczy w dodatku, hieny będą miały przynajmniej twe zwłoki, gdy wrócę. — Z tymi słowami opuścił chłopca, pozostawiając mu czas do zrozumienia tych wiele mówiących gróźb.

Po odejściu czarownika Tib rzucił się na ziemię i zaniósł się dziecięcym łkaniem, przejęty strachem i czując swoje opuszczenie.

Wiedział, że matka nie ma dziesięciu tłustych kóz do oddania i że po powrocie Bukawai mały Tib zostanie pożarty. Jak długo tak leżał, nie wiedział, po pewnym jednak czasie otrząsnął się, słysząc szczekanie hien. Wróciły z korytarza i patrzały na niego przez kratę. Widział ich żółte ślepia, błyszczące w ciemności. Wspierały się łapami na przegrodę i szarpały ją pazurami. Tib drżał i odsunął się do najdalszego kąta izby. Widział, że krata chyli się i chwieje pod naporem zwierząt. Co chwila oczekiwał, że krata upadnie, a one dostana się do środka.

Okropne, męczące godziny ciągnęły się bez końca. Nadeszła noc i Tib czas jakiś spał, lecz zdawało się, że zgłodniałe zwierzęta nigdy nie zasną. Wciąż były tuż za przegrodą, warcząc po swojemu lub wydając okropny śmiech. Przez wąska szczelinę w skalistym sklepieniu Tib mógł dojrzeć kilka gwiazd i przesuwający się księżyc. W końcu zaczęło dnieć. Tib był głodny i spragniony, gdyż mc me jadł od wczorajszego dnia z rana, a tylko raz w czasie długiej podróży pozwolił mu czarownik napić się, lecz nie pamiętał prawie o głodzie i pragnieniu z przerażenia.

Gdy się rozwidniło, dziecko spostrzegło drugi otwór w ścianach podziemnej pieczary, prawie naprzeciw tego miejsca, gdzie stały wciąż hieny, obserwując go zgłodniałymi oczami. Była to wąska rozpadlina w murze skalnym. Mogła mieć tylko kilka stóp głębokości, ale mogła też prowadzić na swobodę! Tib przybliżył się i zajrzał w głąb. Nie mógł nic dostrzec. Wyciągnął rękę, sięgając w ciemność, lecz nie odważył się zapuścić tamtędy. Bukawai nie pozostawiłby drogi, którędy można by się ocalić, rozumował sobie Tib, przejście to musiało albo kończyć się ślepo, albo prowadzić do miejsc jeszcze bardziej niebezpiecznych.

Do istotnych powodów obawy wobec grożących mu niebezpieczeństw, jakim był Bukawai i dwie hieny, przesądny umysł chłopca dodawał innych strachów bez liku, nie mających nazwy nawet, gdyż w życiu czarnych, poprzez cienie dnia w dżungli i poprzez ciemne okropności nocy w dżungli, unoszą się dziwne, fantastyczne postacie, zaludniając już i tak straszne bory groźnymi tworami, jak gdyby lwa i lamparta, węża i hieny, i niezliczonych jadowitych owadów me było dosyć, aby wzbudzić strach w sercach biednych, ciemnych istot, których losy skrzyżowały się w najstraszniejszym miejscu na świecie.

Dlatego to Tib kulił się z przerażenia nie tylko wobec istotnych niebezpieczeństw, ale i niebezpieczeństw wysnutych z wyobraźni. Lękał się udać drogą, która być może prowadziła ku ocaleniu, z obawy, że Bukawai zaklął do czuwania nad tym miejscem jakiegoś strasznego ducha dżungli.

Teraz jednak zagrażające mu istotnie niebezpieczeństwo usunęło z jego myśli wszelkie strachy imaginacyjne, gdyż z nastaniem światła dziennego zgłodniałe hieny ponowiły swe wysiłki, by przedostać się przez słabą zagrodę, która dzieliła je od ofiary. Wspinając się na tylnych łapach, szarpały pazurami i uderzały w kratę. Przerażony Tib widział, że krata chyli się i chwieje. Niedługo, wiedział, przegroda ta opierać się będzie wysiłkom tych dwu mocnych, usiłujących się przedostać zwierząt.

Już jeden jej brzeg odchylił się od wystającej skały, która dawała jej oparcie. Kosmata łapa przesunęła się do środka izby. Tib drżał jak w febrze, wiedział bowiem, że koniec jego jest bliski.

Opierając się o ścianę, starał się być jak najdalej od zwierząt. Ujrzał, jak warcząca paszcza przedostała się przez kratę, jak ukazała się rozwarta paszczęka, skierowana ku niemu. Za chwilę nędzna przegroda runie i zwierzęta rzucą się na niego, oddzierając ciało z kości, miażdżąc członki, wydzierając sobie jego wnętrzności.

Bukawai zjawił się przed Momają na zewnątrz palisady, otaczającej wioskę Mbongi–wodza. Na jego widok kobieta cofnęła się z odrazy, po czym rzuciła się na niego z zębami i pazurami, lecz Bukawai, zasłaniając się włócznią, utrzymał ją w bezpiecznej dla niego odległości.

— Gdzie jest moje dziecko? — wykrzykiwała. — Gdzie jest mój Tib?

Bukawrai otworzył szeroko oczy, dobrze udając zdziwienie. — Twoje dziecko! — zawołał. — Cóż więcej mam wiedzieć o nim nad to, że ocaliłem je z mocy białego bożka dżungli i nie otrzymałem swojej zapłaty. Przychodzę po kozy i matę na posłanie i kawał drutu miedzianego długości ręki dorosłego człowieka od ramienia do końca palców.

— Uf–fa. Pomiocie hieny! — wykrzyknęła Momaja. — Dziecko moje zostało skradzione, i tyś, gnijąca resztko człowieka, tyś je zabrał. Oddaj mi je, albo wydrapię ci oczy z głowy i oddam twe serce na pożarcie wieprzom.

Bukawai wzruszył ramionami. — Co ja wiem o twoim dziecku? — odezwał się. — Ja go nie zabrałem. Jeżeli je skradziono, co może wiedzieć o tym Bukawai? Czy przedtem ukradł je Bukawai? Nie, biały bożek dżungli ukradł je, a jeżeli skradł je raz, to zapewne ukradł je i po raz drugi. To mnie nie obchodzi. Przywróciłem ci je przedtem i przychodzę po zapłatę. Jeżeli Tib znikł i chcesz go mieć z powrotem, Bukawai przywróci ci go — za dziesięć tłustych kóz, nową matę na posłanie i dwa kawałki drutu miedzianego, długości ręki dorosłego człowieka od ramienia do końca palców, i Bukawai nic już nie będzie mówił o kozach, macie na posłanie i drucie miedzianym, którymi miałaś zapłacić za poprzednie zwrócenie dziecka.

— Dziesięć tłustych kóz! — piszczała Momają. — Nie mogłabym zapłacić ci dziesięciu tłustych kóz w ciągu lat całych. Zaiste, dziesięć tłustych kóz!

— Dziesięć tłustych kóz — powtórzył Bukawai. — Dziesięć tłustych kóz, nowa mata na posłanie i dwa kawałki miedzianego drutu długości…

Momaja wstrzymała jego słowa zniecierpliwionym ruchem. — Zaczekaj! — Nie mam z sobą kóz. — Tracisz na próżno swe słowa. Pozostań tu, a ja pójdę do męża. Ma on tylko trzy kozy, lecz coś może da się zrobić. Czekaj!

Bukawai usiadł pod drzewem. Był zadowolony, gdyż był pewien, że albo otrzyma zapłatę, albo osiągnie zemstę. Nie obawiał się, aby mu ci ludzie obcego plemienia nie zrobili krzywdy, aczkolwiek wiedział, że bali się go i nienawidzili. Już sam trąd, jakim był dotknięty, chronił go od tego, by się go dotknęli, a sława czarownika zapewniała mu jeszcze bardziej bezpieczeństwo. Rozmyślał, jakby wymusić przypędzenie dziesięciu kóz do otworu pieczary, gdy powróciła Momają. Wraz z nią przybyli trzej wojownicy — Mbonga–wódz, Rabba Kcga, czarownik wioski, i Ibeto, ojciec Tiba. Nie byli to mili ludzie nawet w zwykłych okolicznościach, teraz zaś, gdy oblicza ich wyrażały zagniewanie, mogli byli wywołać strach w każdym, kto na nich spoglądał. Lecz jeżeli Bukawai poczuł strach, nie zdradził się z tym. Natomiast przyglądał się im zuchwale, co miało wzbudzić w nich szacunek, gdy podeszli i przysiedli w kucki naokół niego.

— Gdzie jest syn Ibeta? — zapytał Mbonga.

— Skąd mam wiedzieć? — odrzekł Bukawai. — Zapewne biały, zły duch zabrał go. Jeżeli dostanę zapłatę, sporządzę skuteczny środek, a wtedy dowiemy się, gdzie jest syn Ibeta i odnajdziemy go. Dzięki mym czarom odnaleziony został poprzednio, za co nie otrzymałem zapłaty.

— Mam własnego czarownika, który sporządza czary — wyrzekł z godnością Mbonga.

Bukawai skrzywił się drwiąco i powstał z miejsca.

— Kiedy tak — rzekł — niechaj sporządza on czary i zajmie się powrotem syna Ibeta. — Odszedł kilka kroków, po czym wrócił z powrotem gniewny. — Jego czary nie wrócą dziecka — tego jestem pewny i wiem również, że jeżeli zdołacie chłopca odnaleźć, będzie już za późno i żaden środek nie przywróci go matce, gdyż żyć już nie będzie. To mi zostało odkryte. Duch siostry mego ojca przybył niedawno do mnie i powiedział mi to.

Mbonga i Rabba Kega mieli powody nie ufać zbyt sile swej magii, mogli również żywić wątpliwości co do mocy czarownej Bukawai. Jednakowoż była pewna możliwość, że Bukawai potrafi coś zrobić, gdyż chodziło tu o moce im nic znane. Czyż nie było powszechnie wiadomym, że starego Bukawai nawiedzały duchy i że żyły nawet z nim w postaci hien? Jednakowoż nie chcieli ustępować zbyt szybko. Należało brać pod uwagę cenę, a Mbonga nie miał wcale ochoty rozstawać się łatwo z kozami, by w zamian otrzymać z powrotem jednego chłopca, który mógł umrzeć na ospę przed dosięgnięciem wieku dojrzałego wojownika.

— Zaczekaj — rzekł Mbonga. — Zrób na próbę jaką rzecz magiczną, abyśmy się upewnili, że twoje środki działają skutecznie. Potem pomówimy o zapłacie. Rabba Kega również spróbuje swojej sztuki. Zobaczymy, czyja magia jest lepsza. Siadaj, Bukawai.

— Jako zapłatę dostanę dziesięć kóz — tłustych kóz — nową matę na posłanie i dwa kawały miedzianego drutu długości ręki dorosłego człowieka od ramienia do końca palców i to z góry, a kozy będą przypędzone do mojej pieczary. Wtedy dopiero zajmę się sporządzeniem środków, a następnego dnia chłopiec wróci do matki. Nie można tego zrobić prędzej, gdyż sporządzenie mocnych środków wymaga wiele czasu.

— Zrób teraz jakąś próbę — rzekł Mbonga. — Pokaż jakie masz sposoby.

— Przynieście ognia — odrzekł Bukawai — pokażę wam działanie magiczne.

Momaję wysłano po ogień, a w czasie jej nieobecności Mbonga targował się o cenę. Kozy, mówił, byłaby to wygórowana cena za dorosłego wojownika. Zwracał również uwagę Bukawai na to, że on, Mbonga jest bardzo biednym, że całe plemię jest bardzo biedne, że żąda on co najmniej o osiem kóz za dużo, nie mówiąc już o nowej macie na posłanie i o drucie miedzianym. Bukawai jednak był twardy jak kamień. Mówił, że sporządzenie czarów jest bardzo kosztowne, że będzie musiał oddać co najmniej pięć kóz bogom, którzy będą mu pomocni. Rozprawiali z sobą w ten sposób, gdy Momaja wróciła, niosąc ogień.

Bukawai położył trochę tlejących węgli przed sobą, wziął szczyptę proszku z torby, wiszącej mu u boku, i posypał proszek na zarzewie. Obłok dymu buchnął w górę. Bukawai przymknął oczy i kołysał się naprzód i w tył. Potem zakreślił kilka znaków w powietrzu i udał zemdlenie. Mbonga i inni byli pod wielkim wrażeniem. Rabba Kega zaniepokoił się. Tracił swoją reputację. Pozostawało jeszcze trochę gorących węgli z tych, które przyniosła Momaja. Wziął w rękę naczynie, a gdy nikt na niego nie patrzał wsypał do środka garstkę wysuszonego ziela, po czym wydał okropny okrzyk, który zwrócił na niego uwagę wszystkich obecnych. Okrzyk ten również obudził cudownie Bukawai z omdlenia. Gdy jednak stary czarownik zobaczył, jaki był powód zakłócenia spokoju, szybko powrócił do stanu poprzedniego, utraty przytomności, zanim ktokolwiek spostrzegł to jego zachowanie się.

Rabba Kega, widząc, że uwaga Mbongi, Ibeta i Momai była zwrócona na niego, dmuchnął na ogień w naczyniu, wskutek czego listki ziela zaczęły się tlić i dym zaczął wydobywać się z otworu naczynia. Rabba Kega trzymał naczynie w ten sposób, że nikt nie dojrzał liści. Wszyscy szeroko rozwarłszy oczy podziwiali niezwykły dowód cudownej mocy czarownika wioski.

Pełen dumy Rabba Kega podniósł się. Począł wykrzykiwać, skakać i strasznie się wykrzywiał. W końcu wetknął twarz do naczynia i udawał, że rozmawia z duchami.

Kiedy Rabba Kega był w taki sposób zajęty, Bukawai ocucił się ze swego omdlenia, gdyż wzięła w nim górę ciekawość. Nikt teraz na niego nie zwracał uwagi. Gniewnie błysnął jednym okiem i wydał również wielki okrzyk, a gdy upewnił się, że Mbonga zaczął patrzeć na niego, wyprężył się i stężał całym ciałem, wykonując tylko rękoma i nogami kurczowe ruchy.

— Widzę go! — zawołał. — Znajduje się daleko stąd. Nie zabrał go biały zły duch. Jest sam i zagraża mu wielkie niebezpieczeństwo, lecz jeżeli dostanę prędko dziesięć tłustych kóz i inne rzeczy jako zapłatę, można go będzie jeszcze ocalić.

Rabba Kega stanął, by posłuchać. Mbonga spojrzał na niego. Wódz był w niepewności. Nic wiedział, czyje czary są pewniejsze. — A tobie co mówią duchy? — zapytał Rabba Kegę.

— Ja również go widzę — wykrzyknął Rabba Kega — znajduje się jednak nie tam, gdzie Bukawai mówi, że on jest. Trup jego znajduje się na dnie rzeki.

Posłyszawszy to, Momaja zaczęła krzykliwie lamentować.

Tarzan, idąc za śladem starego człowieka, dwu hien i małego czarnego chłopca, dotarł do wejścia do pieczary pomiędzy dwoma skalistymi wzgórzami. Tu zatrzymał się na chwilę przed przegrodą z młodych drzewek, którą ustawił Bukawai i zaczął się przysłuchiwać warczeniom i zgrzytaniom, dochodzącym słabo z odległych głębin pieczary.

Wraz z glosami zwierząt bystry słuch Tarzana posłyszał słabo dochodzące jęki chłopca. Tarzan nie wahał się dłużej. Odrzuciwszy na bok zagrodę, poskoczył w ciemny otwór. Korytarz był wąski i ciemny, lecz człowiek–małpa, którego oczy przyzwyczajone były z dawna do patrzenia w ciemnościach nocy dżungli, posiadał zdolność widzenia w nocy, właściwą zwierzętom, z którymi się wychował od dzieciństwa.

Posuwał się szybko, chociaż zachowywał baczność, gdyż przejście było ciemne, nie znane mu i kręte. W miarę posuwania się coraz wyraźniej słyszał dzikie zgrzyty dwu hien i szarpanie, i drapanie ich pazurów o drzewo. Głośniej go również dochodziły jęki dziecka i Tarzan wkrótce rozpoznał w nich głos małego czarnego chłopca, którego niegdyś miał zamiar uznać za swoje balu.

Posuwając się naprzód, Tarzan nie tracił bynajmniej spokoju i równowagi ducha. Zbyt nawykł do życia w dżungli, aby robiła na nim wrażenie choćby śmierć kogoś znanego. Obudziła się jednak w nim rozkosz z przeczucia walki. Był przecież w sercu tylko dzikim zwierzęciem, a serce to zaczęło uderzać przyśpieszonym tempem, przewidując bój.

W skalistej sklepionej izbie, w głębi wzgórza, mały Tib skulił się u ściany, starając się usunąć jak najdalej od szalejących z głodu bestii. Widział, że zapora ustępuje wobec wściekłego dobijania się hien. Przewidywał, że za kilka minut zakończy życie okropnie, rozszarpany żółtymi kłami tych wstrętnych stworzeń.

Pod parciem cielsk zwierząt krata wygięła się ku wewnątrz, a w końcu puściła z hałasem, dając drogę mięsożernym stworzeniom. Tib rzucił jeszcze jedno przerażone ku nim wejrzenie, po czym zamknął oczy, zasłaniając twarz rękoma i szlochał żałośliwie.

Na chwilę hieny stanęły. Ostrożność i tchórzliwość zatrzymały je przed ofiarą. Stały, wpatrując się w chłopca, po czym z wolna, podkradając się, zaczęły się podsuwać ku niemu. Wtedy to zjawił się Tarzan, wbiegając do izby szybko, choć w cichości, lecz bystry słuch bestii ostrzegł je, że ktoś nadchodzi. Warcząc gniewnie zwróciły się ku człowiekowi–małpie, a Tarzan, z uśmiechem na ustach, skoczył ku nim. Przez chwilę jedno ze zwierząt stało w postawie obronnej, ale człowiek–małpa nie uważał nawet za potrzebne wyciągnąć nóż myśliwski przeciwko pogardzanej Dango. Przyskoczywszy do zwierzęcia porwał je za kark, gdy chciało przesunąć się koło niego i rzucił nim za drugą hienę, która szukając ucieczki już dotarła do otworu korytarza.

Potem Tarzan podniósł z ziemi Tiba, a gdy dziecko poczuło dotknięcie ludzkich rąk zamiast pazurów i kłów hien, wejrzało w górę ze zdziwieniem, nie wierząc swym oczom. Gdy zaś Tib poznał Tarzana, rozpłakał się pod wpływem uczucia ulgi i chwycił rękoma swego wybawcę, nie myśląc wcale o tym, że biały duch był jednym z najgroźniejszych stworzeń, żyjących w dżungli.

Kiedy Tarzan powrócił do wejścia do pieczary, hien nigdzie nie było widać. Dawszy Tibowi ugasić pragnienie w strumyku, przepływającym opodal, Tarzan wziął chłopca na plecy i szybkim kłusem ruszył ku dżungli, chcąc jak najśpieszniej uciszyć przykre zawodzenie Momai, gdyż roztropnie odgadł, że utrata chłopca była przyczyna jej lamentów.

— Trup jego nie znajduje się na dnie rzeki — zawołał Buka–wai. — Ten człowiek nie zna się wcale na czarach. Kim jest ten, kto ośmiela się twierdzić, że czary Bukawai nie są skutecznymi czarami? Bukawai widzi syna Momai. Jest on sam, daleko stąd, zagraża mu wielkie niebezpieczeństwo. Śpieszcie się więc zebrać dziesięć tłustych kóz…

Lecz dalej słowa uwięzły mu w gardle. Posłyszał szum w górze, na gałęziach tego właśnie drzewa, pod którym przysiedli. Kiedy pięć czarnych osób wejrzało ku górze, prawie omdleli ze strachu, spostrzegając białego ducha, spoglądającego na nich. Zanim zdążyli rzucić się do ucieczki, zobaczyli jeszcze inną twarz, twarz zaginionego małego Tiba. Tib był bardzo uradowany i śmiał się.

W owej chwili Tarzan śmiało zeskoczył pomiędzy nich, mając chłopca na ramionach i oddał go matce. Momaja, Ibeto, Rabba Kega i Mbonga skupili się wszyscy naokoło chłopca, starając się dowiedzieć od niego, co się stało. Momaja raptem odwróciła się z wściekłością, chcąc rzucić się na Bukawai, gdyż mały opowiedział jej, co ucierpiał od okrutnego starego człowieka. Lecz Bukawai już nie było. Nie potrzebował odwoływać się do czarów, aby mieć pewność, że bliskość Momai nie zapewni mu zdrowia, po tym jak Tib opowiedział swoją historię. Uciekał dżunglą tak szybko jak tylko jego stare nogi go niosły ku odległemu swemu legowisku, gdzie wiedział, że nikt z czarnych nie odważy się iść za nim.

Znikł i Tarzan, jak zwykle robił, gdy spłatał coś czarnym. Teraz wzrok Momai padł na Rabba Kegę. Czarownik wioskowy dojrzał w jej oczach coś, co nie zwiastowało mu nic dobrego, i zaczął się oddalać.

— Tak, to mój Tib, martwy, znajduje się na dnie rzeki, czyż nie tak? — wykrzyknęła Momaja. — Jest sam, bardzo daleko i zagraża mu wielkie niebezpieczeństwo, czyż tak? Czary! Czary zaprawdę! — wołała. — Momaja pokaże wam właśnie czary. — Mówiąc to pochwyciła odłamaną gałąź i zaczęła nią walić po głowie czarownika. Wydając okrzyki bólu, Rabba Kega uciekał. Momaja biegła za nim, rażąc gałęzią w plecy, poprzez wrota i wzdłuż ulicy, ku wielkiej uciesze wojowników, kobiet i dzieci, którym się trafiło być świadkami tego widowiska, gdyż wszyscy czuli strach wobec Rabba Kegi, a strach — to nienawiść.

W taki jednak sposób Tarzan dnia tego dodał sobie do falangi swych wrogów, zachowujących się biernie, dwu wrogów, zdecydowanych działać czynnie. Obaj długo w noc obmyślali zemstę białemu duchowi, który okrył ich śmiesznością i pozbawił sławy. Mieli plany złośliwe, lecz czuli również wobec niego wielki strach i bojaźń, których nie mogli stłumić.

Młody lord Greystoke nie wiedział o tych złośliwych przeciwko niemu skierowanych planach, a gdyby nawet i wiedział o nich, nie dbałby o nie. Przespał tę noc tak dobrze, jak sypiał zwykle. Aczkolwiek nie było nad nim sklepienia sufitu i nie było drzwi, które należało zamknąć przeciwko intruzom, miał sen lepszy niż jego szlachetny krewniak w Anglii, który spożył za wiele homarów i wypił zbyt wiele wina wieczorem.

Rozdział VII
Śmierć Bukawai

Kiedy Tarzan był jeszcze małym chłopcem, nauczył się, jako i innych rzeczy, kręcić sznury z włóknistych traw dżungli. Były to sznury silne i krzepkie, jakie wychodziły z rąk Tarzana, małego Gomangani. Mógłby o tym dużo powiedzieć Tublat, jego ojciec przybrany. Gdybyście go skusili ofiarowaniem garści dobrze utuczonych gąsienic, być może dałby się skłonić do opowiedzenia historii o zniewagach, jakich doznał od Tarzana, przy pomocy owej znienawidzonej linki. Jednak Tublat wpadał zawsze w taką okropną wściekłość, gdy dłużej myślał albo o lince, albo o Tarzanie, że zatrzymanie się przy nim dla posłuchania jego opowieści mogłoby mieć swoje niedogodności.

Tyle razy te wężowe sploty spadły niespodzianie na głowę Tublata, tyle razy strącony został z nóg w sposób śmieszny i bolesny, kiedy najmniej się czegoś podobnego spodziewał, że trudno się dziwić, iż w jego sercu mało znalazło się miejsca na miłość dla białoskórego przybranego dziecka i na zadowolenie z jego pomysłowości. Trafiało się i tak, że Tublat, schwycony na linkę, zawisał w powietrzu. Śmierć wtedy zaglądała mu w oczy, a Tarzan wtedy podskakiwał z radości na pobliskiej gałęzi, rzucając mu zniewagi i robiąc brzydkie miny.

Było tylko jedno wydarzenie, wspominane z radością przez Tublata, w którym linka odegrała ważną rolę. Tarzan, mając umysł równie ruchliwy jak i ciało, wynajdywał wciąż nowe zabawy. Przy zabawie poznał wiele rzeczy i wielu rzeczy się nauczył w dzieciństwie. W dzień owego wydarzenia nabył również nowego doświadczenia; że nie utracił przy tej nauce jednak i życia, to było bardzo dziwne, ale Tublatowi popsuło to całe zadowolenie.

Zarzucając pętlicę na towarzysza zabaw, siedzącego na drzewie w górze ponad nim, Tarzan uchwycił zamiast towarzysza wystającą gałąź. Gdy próbował uwolnić linkę, zaplątała się jeszcze mocniej. Wtedy Tarzan spróbował wspiąć się po lince, by odplątać ją z drzewa. Gdy był w połowie drogi, rozbawiony towarzysz pochwycił wolny koniec, zwieszający się ku ziemi i pobiegł za nim. Tarzan krzyknął, by linkę puścił, małpiątko linkę puściło wolno na chwilę, a później znów do siebie przyciągnęło. W rezultacie, Tarzan zaczął się bujać w powietrzu, co mu sprawiło wielką przyjemność. Wynalezioną została nowa zabawa. Początkowo rozbujanie było za krótkie, a wysokość nad ziemią huśtawki zbyt mała. Zabawa nie dawała koniecznych groźnych chwil, które sprawiają tyle podniecenia w zabawach młodzieży. Tarzan przeto wspiął się na gałąź, gdzie zaczepiła się linka, i zdjąwszy ją z tego miejsca przeniósł ją na inne i zawiesił na potężnej gałęzi wysoko w górze. Po czym zsunął się po lince pomiędzy gałęźmi na całą długość linki i zaczął się bujać, robiąc ruchy swym ciałem. Był jak ciężar wiszący na wahadle — na trzydzieści stóp nad ziemią.

Jaka to była uciecha! Była to nowa zabawa przedniej wartości. Tarzan był zachwycony. Wkrótce doszedł do tego, że kurcząc swe ciało w odpowiedni sposób, we właściwym czasie, może zmniejszać lub przyśpieszać szybkość bujania, a jako chłopiec, ma się rozumieć, wybrał bujanie szybkie. Zaczął więc bujać się z wielkim rozmachem, a całe plemię Kerczaka, zebrane na dole, przypatrywało się temu z wielkim podziwem.

Gdyby to kto z nas bujał się tam na sznurze, nie zdarzyłoby się to, co się wtedy wydarzyło Tarzanowi, gdyż nie bujalibyśmy się tak długo, żeby rzecz ta stać się mogła. Tarzan jednak czuł się równie dobrze, bujając się na rękach, jak stojąc na ziemi na nogach, lub prawie tak samo. W każdym razie nie czuł się zmęczonym nawet po upływie takiego czasu, po którym zwykły człowiek czułby się śmiertelnie strudzony wysiłkiem fizycznym. To było powodem jego nieszczęścia.

Tublat przypatrywał się mu, jak i inni. Ze wszystkich stworzeń, istniejących na ziemi, Tublat najmocniej nienawidził Tarzana, tę okropną, bezwłosą, białoskórą karykaturę małpy. Gdyby nie niezwykła zwinność Tarzana i gorliwa troskliwość matczynej miłości Kali, Tublat od dawna uwolniłby się na zawsze od tej plamy na jego rodzie. Już od tak dawna Tarzan został członkiem plemienia, że Tublat zapomniał, w jakich okolicznościach ten malec wszedł do jego rodziny i wyobrażał sobie, że Tarzan był jego potomkiem, co sprawiało mu wielką przykrość.

Tarzan bujał się szerokim i szybkim ruchem, gdy raptem, w chwili kiedy wzbił się na najwyższy punkt łuku, linka przetarłszy się o korę drzewa, pękła. Na oczach przyglądających się małp gładkie, śniade ciało upadło na dół jak kamień. Tublat wyskoczył w górę wydając z siebie głos, który nazwalibyśmy, gdyby chodziło o istotę ludzką, okrzykiem radości. Przyszedł koniec na Tarzana i koniec wszystkim kłopotom Tublata. Odtąd będzie mógł żyć w pokoju, będąc pewnym swego bezpieczeństwa.

Tarzan upadł z wysokości czterdziestu stóp, padł na wznak, na gęsty krzak. Kala pierwsza znalazła się u jego boku — dzika, kochająca Kala. Widziała ona, że już raz w dawnych latach jej balu utraciło życie właśnie w taki sposób. Czyż miała i to dziecko utracić tak samo? Gdy go znalazła, Tarzan leżał bez ruchu zagłębiony w gałęziach krzaka. Po kilku minutach Kala wydobyła go stamtąd i pociągnęła za sobą. Nie zabił się. Nie miał nawet ciężkich ran. Krzak powstrzymał rozpęd upadku. Rana na tyle głowy świadczyła, gdzie uderzył o pień krzewu, i tłumaczyła omdlenie.

W kilka minut później już bawił się dalej po dawnemu. Tublat był w rozpaczy. W swej wściekłości chwycił zębami swego towarzysza, nie upewniwszy się przedtem, kto to był, i kiepsko wyszedł na swym złym usposobieniu, gdyż chciał wywrzeć swój gniew na krzepkim, wojowniczo usposobionym samcu, posiadającym całą siłę dorosłego młodzieńca.

Tarzan jednak dowiedział się czegoś nowego. Dowiedział się, że długotrwale tarcie linki przeciera skręty. Na długi czas jedyną korzyścią z tej nauki było, że przestał się bujać zbyt długo i zbyt wysoko.

Przyszedł jednak taki dzień, że to, co o mało nie było przyczyną jego śmierci, ocaliło mu życie.

Już przestał być dzieckiem, a wyrósł na dorodnego mężczyznę. Nie było już komu dbać o niego troskliwie, i nie potrzebował już opieki. Kala zginęła. Zmarł i Tublat, a chociaż wraz z Kalą znikła jedyna istota, która prawdziwie go kochała, wielu pozostało takich, którzy go mieli w nienawiści, gdy Tublat odszedł na łono swych ojców. Nie dlatego nienawidzono go, że był okrutniejszy lub dzikszy niż oni, gdyż aczkolwiek był istotnie i okrutny i dziki, jak towarzysze jego zwierzęta, lecz często wykazywał czułość, co u zwierząt nie zdarzyło się nigdy. Cechą Tarzana, która najwięcej mu szkodziła u tych, którzy go nie lubili, było posiadanie i uprawianie tego, czego zwierzęta nie posiadały i rozumieć nie mogły — skłonność do strojenia żartów.

U Tarzana skłonność ta wyrażała się często w dokuczliwych dowcipach, wyprawianych przyjaciołom, i w okrutnym drażnieniu wrogów.

Wrogie usposobienie Bukawai, czarownika, który zamieszkiwał w pieczarze, położonej daleko na północy od wioski wodza Mbongi, pomiędzy dwoma wzgórzami, wynikało z zupełnie innych przyczyn. Bukawai zazdrościł Tarzanowi siły i powodzenia i Bukawai o mało nie pozbawił go życia. Miesiące całe hodował swą nienawiść, podczas gdy zemsta wydawała się rzeczą prawdziwie daleką, gdyż Tarzan przebywał w zupełnie innej części puszczy, w znacznej odległości od pieczary Bukawai. Raz tylko czarny szarlatan widział na własne oczy diabelskiego boga, jak go zazwyczaj nazywano wśród czarnych, i przy tej sposobności Tarzan pozbawił go dostatniej zapłaty i jednocześnie wywiódł na jaw kłamstwa Bukawai, i wykazał ludziom, że jego czary nie mają wartości. Tego Bukawai nie mógł nigdy przebaczyć, chociaż małe było prawdopodobieństwo, żeby nadarzyła mu się sposobność wywarcia zemsty.

A jednak sposobność taka przyszła i to zupełnie niespodziewanie. Tarzan polował daleko w stronach północnych. Odbił się od plemienia, jak to coraz częściej robił po dojściu do pełnoletności, wybierając się sam na polowanie na dni kilka. Jako dzieciak lubił wałęsać się i bawić się z młodymi małpami, swymi towarzyszami. Dziś jednak ci towarzysze zabaw wyrośli na zgryźliwe, mrukliwe samce i na opryskliwe, podejrzliwe matki, zazdrośnie pilnujące swych małych bezbronnych balu. Tarzan, pozostawiony sobie, znalazł w swoim ludzkim umyśle największego i najwierniejszego towarzysza.

Owego dnia, kiedy Tarzan polował, niebo z wolna zaciągnęło się chmurami. Poszarpane obłoki, pędzone wiatrem, przeciągały nisko ponad wierzchołkami drzew. Przypominały Tarzanowi ucieczkę antylop przed napaścią zgłodniałego lwa. Jednakże, chociaż lekkie chmury unosiły się tak szybko, dżungla stała bez ruchu. Nie zakołysał się liść, ciążyła nad wszystkim wielka głucha nieznośna cisza. Nawet owady zamilkły jakby w obawie nadciągającego czegoś strasznego. Większe zwierzęta nie wydawały głosu. Taki bór, taka dżungla, może niegdyś stała na tym samym miejscu, na początku tych dawno zamierzchłych wieków przed powołaniem przez Boga istot do życia, kiedy nie słychać było głosów, ponieważ nie było uszu do słuchania.

Ponad wszystkim unosiło się słabe przyćmione, żółtawe światło, chmury wędrowały szybko przez jego promienie. Tarzan już nieraz był świadkiem takiego zjawiska i nigdy nie mógł się uchronić od dziwnego uczucia. Nie czuł strachu, lecz wobec przejawów okrutnych, nieporównanych potęg przyrody czuł się bardzo małym — bardzo słabym i opuszczonym.

Posłyszał z dala głuche wycie. — Lwy poszukują swej zdobyczy — wyszeptał do siebie, spoglądając w górę znowu na szybko pędzące chmury. Wycie stawało się coraz donośniejsze. — Zbliżają się! — rzekł Tarzan i zaczął szukać dla siebie schroniska w gęstym listowiu drzew. Raptem drzewa schyliły jednocześnie swe wierzchołki, jak gdyby Bóg wyciągnął swe ramię z niebios i przygiął je dłonią. — Przechodzą! — wyszeptał Tarzan. — Lwy oddalają się. — Nastąpił jasny rozbłysk, a potem rozległ się ogłuszający grzmot. — Lwy rzuciły się na zdobycz, a teraz ryczą nad zwłokami zabitych zwierząt.

Drzewa chwiały się we wszystkich kierunkach, a szalony wiatr uderzył bezlitośnie w dżunglę. Zaczęła się ulewa — nie taka, jaka zdarza się w krainach północnych, lecz nagła, ogłuszająca, oślepiająca, dusząca powódź. — To krew pobitych — pomyślał Tarzan, tuląc się mocniej do pnia drzewa, pod którym stał.

Był na skraju dżungli i w niewielkim oddaleniu widział dwa wzgórza przed burzą. Obecnie nie mógł ich rozróżnić. Spróbował popatrzeć przez tętniący deszcz, wypatrując dwu wzgórz, gdyż wydawało mu się, że potoki deszczu zmyły je z powierzchni ziemi. Był pewien jednak, że wkrótce deszcz ustanie, słońce znowu wzejdzie i wszystko będzie tak, jak przedtem było, z wyjątkiem tego, że w niektórych miejscach pospadają gałęzie, a tu i ówdzie stary spróchniały patriarcha upadnie, by użyźnić glebę, na której rósł od wieków. Naokoło unosiły się w powietrzu gałęzie i liście, wydarte wichurą i opadłe pod ciężarem wody. Wielki trup przewrócił się i zwalił o kilka stóp od niego, lecz Tarzan miał osłonę od tych wszystkich niebezpieczeństw pod szeroko rozrzuconymi konarami potężnego młodego leśnego olbrzyma, gdzie schronił się, kierowany swą znajomością lasu. Tu mogło spotkać tylko jedno niebezpieczeństwo, a nie było to niebezpieczeństwo bliskie. A jednak nieszczęście przyszło. Bez żadnych ostrzeżeń piorun roztrzaskał drzewo, a gdy deszcz ustał i słońce się ukazało, Tarzan leżał rozciągnięty, jak upadł na twarz, wśród ułamków olbrzyma puszczy, który miał mu dać osłonę.

Gdy ulewa i burza przeszły, Bukawai wyszedł do wrót swej pieczary i rozglądał się po okolicy. Bukawai mógł patrzeć jednym tylko okiem. Gdyby jednak miał i kilkanaście oczu nie dojrzałby piękności w świeżości na nowo ożywionej dżungli, gdyż na takie rzeczy przy jego usposobieniu, mózg jego nie reagował. A gdyby posiadał nos i powonienie, których nie miał już od wielu lat, nie doznałby przyjemności, wdychając świeżo oczyszczone powietrze.

Po obu stronach dotkniętego trądem człowieka stały jego jedyne stałe towarzyszki, dwie hieny, obwąchując powietrze. Zaraz jedna zawarczała głucho i schyliwszy łeb ruszyła naprzód, przesuwając się ostrożnie ku dżungli. Druga poszła jej śladem. Bukawai, zaciekawiony tym, udał się za nimi, a w ręku trzymał ciężki sękaty kij.

Hieny zatrzymały się o kilka kroków przed leżącym na ziemi Tarzanem, węsząc i warcząc. Nadszedł wtedy Bukawai i początkowo nie chciał wierzyć świadectwu własnych oczu. Gdy jednak przypatrzył się dobrze i poznał, że był to rzeczywiście diabelski Bóg, wpadł we wściekłość, gdyż zdawało mu się, że Tarzan jest martwy i że pozbawiony został zemsty, którą od tak dawna wypiastował w sercu.

Hieny zbliżyły się do człowieka–małpy, wyszczerzywszy zęby. Bukawai, wydając nieartykułowany głos, rzucił się na nie, zadając im okropne, ciężkie razy sękatym kijem, gdyż życie mogło się jeszcze kołatać w tej postaci, pozornie jego pozbawionej. Zwierzęta, kłapiąc zębami i warcząc, na wpół zwróciły się przeciwko swemu panu i dręczycielowi, lecz dawny strach wstrzymał je od rzucenia się mu do gardła. Odeszły kilka kroków i przysiadły opodal. Nienawiść i nie zaspokojony głód przebijały z ich oczu.

Bukawai przykląkł i przyłożył ucho do piersi człowieka–małpy. Nie przestało bić. W rysach twarzy Bukawai, o ile tylko było to możliwe, wyryła się radość. Nie był to jednak piękny widok. U boku człowieka–małpy leżała jego długa linka. Szybko Bukawai związał bezsilne ręce na plecach jeńca, po czym uniósł go na swych barkach, gdyż chociaż Bukawai był starym i schorowanym, zachował siły fizyczne. Gdy czarownik ruszył ku pieczarze, hieny poszły za nim z tyłu, a gdy Bukawai niósł swą ofiarę ciemnym korytarzem we wnętrzu pagórków, szły za nim w ślad. Bukawai, potykając się często, szedł, niosąc swój ciężar przez podziemne izby, połączone z sobą krętymi przejściami. Na pewnym zakręcie korytarza ukazało się nagle światło i Bukawai wstąpił do niewielkiego kolistego zagłębienia na wzgórzu stanowiącego widocznie krater starożytnego wulkanu, jeden z tych, które nigdy nie dostąpiły godności góry i są tylko jamami na powierzchni ziemi, okolonymi brzegami z lawy.

Strome ściany otaczały zagłębienie. Jedyne wyjście prowadziło tą drogą, którędy przyszedł Bukawai. Kilka karłowatych drzew rosło na skalnej ziemi. Na sto stóp w górze widać było poszarpane krawędzie tych chłodnych, obumarłych wrót do piekła.

Bukawai oparł ciało Tarzana o drzewo i przywiązał go tam własną jego linką. Ręce pozostawił wolne, lecz porobił takie więzy, żeby człowiek–małpa nie mógł ich dosięgnąć. Hieny wałęsały się tu i tam, warcząc. Bukawai ich nie cierpiał i one odpłacały się mu tymże. Wiedział, że czekały tylko na taką chwilę, kiedy nie będzie mógł się bronić lub kiedy złość ich wybuchnie silniej niż strach, jaki w nich wzbudzał.

Sam on bał się tych wstrętnych stworzeń i z powodu strachu zawsze karmił je dobrze, często polując dla nich, gdy nie znalazły same pożywienia, lecz zawsze postępował z nimi okrutnie, wywierając okrucieństwo jak człowiek o nierozwiniętym mózgu, schorowany, zwierzęcy, pierwotny.

Miał je od szczeniaków. Nie znały innego życia, jak tylko to, które z nim wiodły, i chociaż wychodziły na polowanie, zawsze wracały. W ostatnich czasach Bukawai zaczął wierzyć, że powracały nie tyle z przyzwyczajenia, ile z przewrotnej cierpliwości, która raczej godziła się na znoszenie wszelakich krzywd, aby nie utracić ostatecznej w końcu zemsty. Bukawai nie potrzebował wysilać swej imaginacji, aby wyobrazić sobie, jaką będzie ta zemsta. Dziś ujrzy na drugim człowieku, jaką będzie jego własna śmierć.

Przywiązawszy mocno Tarzana, Bukawai odszedł do korytarza, popędzając przed sobą hieny. Przed wejściem ustawił kratę z powiązanych gałęzi, oddzielającą zagłębienie od pieczary na noc, aby mógł spać bezpiecznie, gdyż wtedy hieny pozostawały w kraterze i w ten sposób nie mogły napaść nocną porą na śpiącego właściciela.

Bukawai wyszedł do wrót zewnętrznych pieczary, zaczerpnął z ruczaju, który tu wypływał ze skały w pobliżu, wody w naczynie i powrócił do jamy. Hieny stały przed kratą zgłodniałe i patrzały na Tarzana. Już dawniej dostawały pożywienie w taki sam sposób.

Z kubłem wody Bukawai zbliżył się do Tarzana i prysnął mu wodą w twarz. Zamigotały powieki i przy powtórnym zastosowaniu pryskania wodą Tarzan otworzył oczy i popatrzył wokoło.

— Diabelski bożku — zawołał Bukawai. — Ja jestem wielkim czarownikiem. Moje czary są potężne, twoje nie mają mocy. Jeżeli tak nie jest, to czemu stoisz oto przede mną związany jak koza, przeznaczona na przynętę dla lwów?

Tarzan nie zrozumiał nic z tego, co powiedział czarownik i dlatego nic nie odpowiedział. Spoglądał tylko wprost na Bukawai, mierząc go chłodnym, równym wzrokiem. Hieny podkradały się z tyłu. Posłyszał ich warczenie, lecz nawet nie odwrócił głowy. Był on zwierzęciem, posiadającym umysł ludzki. Zwierzę, tkwiące w nim, nie pozwalało mu okazywać strachu wobec śmierci, która — jak mówił mu jego ludzki umysł — była nieunikniona.

Bukawai nie był jeszcze przygotowany na danie swej ofiary na pożarcie. Rzucił się na hieny z sękatym kijem. Nastąpiła krótka bijatyka, po czym zwierzęta ustąpiły, jak to czyniły zwykle. Tarzan przyglądał się temu. Widział i zrozumiał, jaka nienawiść panowała pomiędzy tymi zwierzętami i tym okropnym podobieństwem człowieka.

Odpędziwszy hieny, Bukawai powrócił, by drwić z Tarzana. Widząc jednak, że człowiek–małpa nie rozumiał nic z tego, co on mówił, czarownik koniec końców dał pokój. Podszedł do korytarza i zasunął zastawę u wejścia, aby mógł napaść do syta swe oczy widokiem zemsty, gdy czas po temu przyjdzie.

Hieny przesuwały się ukradkowo około człowieka–małpy. Tarzan naprężył więzy na chwilę, lecz zaraz zrozumiał, że linka, którą skręcił na Numę, jest dość mocną, aby utrzymać i jego równie dobrze. Nie chciał umierać, lecz mógł spoglądać w oczy śmierci z takim spokojem, jak to już nieraz mu się zdarzało, bez drżenia.

Gdy pociągnął linkę, poczuł, że ociera się o małe drzewo, do którego był przywiązany. Jak błyskawica wypłynął przed oczami jego duszy obraz, złożony w skarbie pamięci. Przypomniał sobie postać małego chłopca, bujającego się na lince wysoko ponad ziemią. Przypomniał widok małp, przypatrujących się z dołu. Przypomniał sobie, jak linka pękła, a chłopiec spadł na ziemię. Tarzan uśmiechnął się. Natychmiast zaczął ocierać linkę w górę i na dół o pień drzewa.

Hieny, nabierając odwagi, podchodziły. Obwąchiwały tuż u jego stóp, kiedy jednak uderzył je gołymi rękoma, cofnęły się. Wiedział o tym, że gdy głód ich się wzmoże, rzucą się na niego. Na chłodno, metodycznie, nie śpiesząc się, Tarzan przecierał linkę o chropawy pień karłowatego drzewa.

U wejścia do pieczary Bukawai zasnął. Sądził, że upłynie sporo czasu, zanim hieny nabiorą odwagi pod wpływem głodu, by rzucić się na jeńca. Ich szczekanie i jęki ofiary przebudzą go. Tymczasem może się przespać i zasnął.

Tak upływał czas, gdyż hieny nie były zgłodniałe, a sznury, którymi Tarzan był przywiązany, były mocniejsze niż ten sznur z czasów dzieciństwa, który się przetarł tak szybko przy tarciu o chropawą korę drzewa. Tym niemniej jednak hieny poczuły głód, a pasma sznurów przecierały się coraz bardziej. Bukawai spał.

W godzinach popołudniowych jedno zwierzę nagle, pod wpływem wzmagającego się uczucia głodu, rzuciło się warcząc na człowieka–małpę. Hałas obudził Bukawai. Siadł prędko na posłaniu i zaczął się przypatrywać temu, co się dziać będzie w kraterze. Widział, jak hiena skoczyła na człowieka, chcąc go pochwycić za nieosłonięte gardło. Ujrzał, że Tarzan wyciągnął ręce i pochwycił zwierzę za kark, a wtedy drugie skoczyło na plecy diabelskiego boga. Nastąpiło wytężenie sił wielkiego, odzianego w białą skórę ciała. Mięśnie wystąpiły wyraźnie jako naprężone góry pod śniadą skórą — człowiek–małpa szarpnął się naprzód całym ciężarem swego ciała i całą swą siłą — więzy pękły i wszyscy troje potoczyli się na ziemię warcząc, kąsając i szarpiąc.

Bukawai skoczył na nogi. Czyżby diabelski Bóg miał zwyciężyć jego sługi? Nie, to niemożliwe! Nie miał broni, leżał na spodzie, hieny były nad nim. Lecz Bukawai nic znał Tarzana.

Człowiek–małpa wpił swe palce w gardło jednej z hien i powstał na jedno kolano, chociaż drugie zwierzę usiłowało go pod siebie podgarnąć. Trzymając za gardło jedno zwierzę, Tarzan wyciągnął drugą rękę i pochwycił i drugą hienę.

Bukawai, widząc, że walka przybiera obrót niepomyślny dla sił walczących po jego stronie, wybiegł z pieczary, potrząsając swym sękatym kijem. Tarzan spostrzegł go i podniósłszy się na obie nogi, trzymając hienę w jednej i drugiej ręce, rzucił jedno z zapienionych z wściekłości zwierząt wprost na głowę czarownika. Oboje padli na ziemię. Tarzan rzucił i drugą hienę, widząc, że pierwsza zabrała się do szarpania gnijącej twarzy swego władcy, co nie odpowiadało zamiarom człowieka–małpy. Kopiąc bestię nogami, odpędził ją, a poskoczywszy ku leżącemu na ziemi czarownikowi, postawił go na nogi.

Bukawai, który nie utracił przytomności, ujrzał, że grozi mu natychmiastowa straszna śmierć, rzucił się więc na Tarzana z zębami i pazurami. Człowiek–małpa wstrząsnął się, ujrzawszy tuż przed sobą jego twarz. Hieny miały dosyć walki i znikły w małym otworze, wiodącym do pieczary. Tarzan łatwo poradził sobie z Bukawai i skrępował go. Skrępowanego przyprowadził do tego samego drzewa, do którego sam przedtem był przywiązany. Wiążąc Bukawai, Tarzan zwracał uwagę na to, aby staremu nie udało się uwolnić z więzów w podobny sposób, jak on to uczynił. Upewniwszy się co do tego, zostawił go na miejscu.

— Powrócą — wyrzekł sam do siebie.

W kraterze, o sterczących wysoko ścianach, Bukawai trząsł się jak w gorączce, a po kościach jego przechodził mu mróz przerażenia.

— Powrócą! — wykrzyknął, a w głosie słychać było pełne przestrachu skomlenie. I hieny powróciły.

Rozdział VIII
Lew

Numa–lew przy legł za krzakiem tarniny, tuż przy wodopoju, w miejscu, gdzie rzeka, skręcając swój bieg, tworzyła zatoki. Był tam bród, a po obu stronach ciągnęły się z dawna uczęszczane szlaki. Tu od wieków schodziły się zwierzęta z dżungli i z położonych dalej równin, by napić się wody. Zwierzęta mięsożerne szły z wyniosłą godnością, nie znającą bojaźni, trawożerne — bojaźliwe, wahające, z uczuciem strachu.

Numa–lew był głodny, bardzo głodny, i dlatego zachowywał się cicho. W drodze do wodopoju postękiwał i porykiwał trochę, lecz zbliżywszy się do miejsca, gdzie miał czatować na Barę–danie–la, lub Hortę–dzika, lub na inne zwierzę, posiadające smaczne mięso, zamilkł. Było to ponure, straszne milczenie. W drapieżnych jego oczach świeciły żółtozielone błyski, a kręty ogon wykonywał1 faliste poruszenia.

Pierwszy zjawił się Pakko–zebra. Numa–lew ledwie zdołał się powstrzymać od wydania gniewnego ryku, gdyż spośród wszystkich stworzeń, żyjących na równinach, żadne nie jest tak ostrożne jak Pakko–zebra. Za ogierem, pręgowanym w czarne pasy, szło stado składające się z trzydziestu lub czterdziestu ciężkich i niezgrabnych, podobnych do koni, zwierząt. Podchodząc do rzeki, przodownik zatrzymywał się często, strosząc uszy i wyciągając mordę, by nabrać nozdrzami powiewu wiatru świadczącego, czy nie ma w pobliżu strasznych pożeraczy mięsa.

Numa poprawił swą postawę, podciągając tylne łapy daleko pod swe płowe ciało. Szykował się do nagiego skoku i napaści. Z oczu widać było, że jest głodny. Mięśnie jego zaczęły drżeć pod wpływem podniecenia.

Pakko podszedł trochę bliżej, zatrzymał się, obwąchał i zawrócił. Rozległ się tętent tupoczących kopyt i stado znikło, lecz Numa–lew nie poruszył się. Znane mu były sposoby Pakki—zebry. Wiedział, że powróci, aczkolwiek może jeszcze kilkakrotnie zawracać i uciekać, nim zdobędzie się na odwagę, by doprowadzić swój harem i swoje potomstwo do wody. Mogło być i tak, że Pakko naprawdę się przestraszył. Numie przytrafiło się to już nieraz i jakby zamarł bez ruchu, aby nie spłoszyć stada przed napiciem się wody.

Powtarzało się to kilkakrotnie, że Pakko i jego rodzina podchodzili do rzeki i uciekali. Za każdym jednak razem zbliżali się coraz bliżej do rzeki, aż w końcu ciężki ogier zanurzył swój aksamitny pysk delikatnie do wody. Inni, stąpając ostrożnie, podeszli za nim. Numa wybrał sobie lśniącą, tłustą źrebicę, a jego pałające ślepia błyskały chciwie, napawając się jej widokiem, gdyż Numa–lew, najbardziej lubi mięso zebry, być może dlatego, że ze wszystkich zwierząt trawożernych, najtrudniej jest ją podejść.

Z wolna lew podniósł się, a wstając nastąpił jedną łapą na gałązkę. Jak kula z broni tak wypadł na źrebicę, lecz złamana gałązka spłoszyła już bojaźliwe zwierzęta, uciekały w popłochu, gdy Numa wyskoczył.

Ogier biegł z tyłu. Lew w powietrzu wykonał nie słyszany zwrot, chcąc go pochwycić, lecz złamana gałązka pozbawiła Numę na ten raz obiadu, chociaż potężne jego pazury otarły się o świecący kadłub zebry, pozostawiając cztery szkarłatne pręgi na pięknym jego futrze.

Rozzłoszczony Numa opuścił brzeg rzeki i głodny, wściekły, groźny, zapuścił się w dżunglę. Nie był teraz wybredny, czym zaspokoi swój apetyt. Nawet Dango–hiena, wydałaby się smacznym kąskiem dla tej łakomej paszczy. W takim usposobieniu natrafił na wielkie małpy plemienia Kerczaka.

O tak późnej porze nie ma co wystrzegać się Numy–lwa. Powinien by wypoczywać obok trupa zwierzęcia upolowanego w czasie nocy. Nasz Numa jednak nic nie upolował. Polował wciąż w dalszym ciągu, a głód mu dokuczał.

Małpy antropoidalne spędzały czas na próżnowaniu naokół polany, zaspokoiwszy pierwsze ostre ranne uczucie głodu. Numa je zwęszył wcześniej, nim je dojrzał. W zwykłym rzeczy porządku Numa odszedłby swoją drogą w poszukiwaniu innej zwierzyny, gdyż nawet Numa czuł respekt przed silnymi mięśniami i ostrymi kłami wielkich samców plemienia Kerczaka, dziś jednak podsuwał się wciąż bliżej, rozdziawiając paszczę i tuląc pysk.

Nie zatrzymując się ani chwili, Numa zaraz poskoczył naprzód, gdy tylko podszedł do takiego miejsca, skąd widział dobrze małpy. Na małej kępie znajdowało się kilkanaście stworzeń kosmatych, podobnych z kształtów ciała do ludzi. Z boku na drzewie siedział śniadoskóry młodzieniec. Ujrzał on, że Numa podbiega, ujrzał, że małpy zaczęły uciekać, a w ucieczce wielkie samce tratowały drobne balu. Jedna tylko małpa pozostała na miejscu, była to młoda samica, która pod wpływem miłości macierzyńskiej zrobiła z siebie ofiarę, aby dać możność ucieczki swemu balu.

Tarzan ruszył ze swej grzędy, wykrzykując na samców uciekających w dole pod nim i na tych, którzy siedzieli, nie doznając niebezpieczeństwa na pobliskich drzewach. Gdyby małpy nie dały się zastraszyć i stanęły do walki, Numa nie posunąłby się do wykonania napaści, chyba pod wpływem wielkiego rozjuszenia lub pod groźbą śmierci z głodu. A nawet i w tym razie nie wyszedłby z walki cało.

Te samce, które posłyszały okrzyki Tarzana, zbyt długo zwlekały. Numa pochwycił matkę i uniósł ją w dżunglę, zanim samce się spostrzegły i zdobyły się na odwagę, by stanąć w obronie towarzyszki. Rozlegający się gniewny głos Tarzana budził gniew również w piersiach innych. Warcząc i szczekając, udali się za Numą w gęste ostępy liściaste, gdzie chciał się ukryć przed nimi. Człowiek–małpa wyprzedzał wszystkich, posuwając się szybko, jednak z zachowaniem ostrożności. Kierował się więcej słuchem i węchem, niż oczami, tropiąc lwa.

Łatwo było iść za śladem, gdyż zwłoki unoszonej ofiary znaczyły drogę krwią. Nawet takie tępe stworzenia jak ja lub ty czytelniku, moglibyśmy bez trudności ślad odnaleźć. Dla Tarzana i małp Kerczaka droga była tak oczywista, jak droga ulicznego chodnika.

Tarzan poczuł, że zbliżają się już do wielkiego kota, wprzód, nim posłyszał gniewne warczenie ostrzegawcze przed sobą. Krzyknąwszy na małpy, by go naśladowały, wspiął się na drzewo. W kilka chwil później Numa otoczony został pierścieniem warczących małp, których nie mogły dosięgnąć jego kły i pazury, lecz które miały go tuż przed oczami. Mięsożerne zwierzę przyległo przednią częścią swego cielska do zwłok małpy. Tarzan dostrzegł, że ta już nie żyła. Coś jednak przemówiło w nim, że należało koniecznie odbić zwłoki z pazurów wroga i ukarać go.

Obrzucił Numę wyzwiskami i obelgami, a obłamując gałęzie drzew, na którym się znajdował, zaczął ciskać nimi w lwa. Małpy robiły to samo. Numa ryczał ze wściekłości i gniewu. Był głodny, lecz w takich warunkach, nie mógł spożywać zdobyczy.

Gdyby nie Tarzan, małpy, pozostawione sobie, zapewne pozwoliłyby lwu w spokoju oddać się swej uczcie. Czyż samica nie była już trupem? Nie mogli przywrócić jej do życia rzucaniem gałęzi na Numę, a mogli użyć tego czasu na spokojne żerowanie, Tarzan jednak był innego zdania. Należało ukarać i przepędzić Numę. Należało mu dać naukę, że chociaż zamordował Mangani, nie będzie mu dozwolone nakarmić się swoją zdobyczą. Umysł ludzki patrzał w przyszłość, gdy małpy widziały tylko chwilę obecną. Małpy zadowoliłyby się tym, że uniknęły teraz Numy. Tarzan zdawał sobie sprawę, że było rzeczą konieczną zabezpieczyć i dni przyszłe, jednocześnie obmyślił i sposoby, jak to można osiągnąć.

Zachęcał więc wciąż małpy. Pociski sypały się tak gęsto, że głowa lwa się chwiała, a głos drżał rozgłośnie na znak protestu. Niemniej jednak nie porzucał zdobyczy.

Tarzan wkrótce zrozumiał, że patyki i gałęzie ciskane na Numę nie zrobią mu nic złego, nawet wtedy, gdy były wymierzone celnie, i zaczął się rozglądać za pociskami o działaniu skuteczniejszym. Niedługo szukał. Kupa rozwalonych skał, znajdująca się niedaleko Numy, dostarczyć mogła naboi, wyrządzających daleko więcej krzywdy. Krzyknąwszy na małpy, by patrzały, co on robi, Tarzan opuścił się na ziemię, nazbierał ile mógł niewielkich odłamków. Tarzan wiedział, że gdy małpy zoczą, jak on będzie wykonywał swój pomysł, daleko prędzej zaczną go naśladować, niż gdyby miał dawać im wskazówki i kazał im nabrać kamieni i rzucać nimi w Numę, nie był bowiem jeszcze wtedy królem małp plemienia Kerczaka. Godność tę zyskał w późniejszych latach. Obecnie był tylko młodzieńcem, aczkolwiek już takim, który zdobył sobie miejsce w radzie drapieżnych zwierząt, pomiędzy które rzucił go los. Opryskliwe samce starszego pokolenia nienawidziły go, jak zwierzęta nienawidzą istot, do których nie mają zaufania, których zapach charakterystyczny jest znamieniem stworzeń innego, obcego gatunku, a zatem gatunku wrogów. Młodsze małpy, które wzrosły z nim jako towarzyszem zabaw, nawykły do zapachu Tarzana jak do każdego innego z członków plemienia. Nie uczuwały względem niego większej podejrzliwości, niż wobec innych znajomych małp. Jednakowoż nie był przez nie lubiany, gdyż małpy nie są uczuciowe poza okresem, kiedy szukają towarzyszek, a pretensje i gniewy, wynikające w tym okresie życia trwają zwykle aż do okresu następnego. Była to grupa istot ponurych, gniewliwych, chociaż zdarzały się między nimi typy, w których tkwiły w zarodku pierwotne ziarna uczuć ludzkich — stanowiły one nawroty do typu zasadniczego, bez kwestii, nawroty do typu dawnego rodzica, który zrobił pierwsze kroki od rodzaju małpiego ku rodzajowi ludzkiemu, używając do chodzenia coraz częściej nóg, a wynajdując dla wolnych rąk zajęcie.

Tarzan tedy kierował postępkami małp wtedy, kiedy jeszcze nie miał prawa rozkazywać. Od dawna spostrzegł u małp skłonność do naśladownictwa i umiał z niej korzystać. Nabrawszy w ręce kawałków zwietrzałych skał, wspiął się znów na drzewo, i zobaczył z zadowoleniem, że małpy naśladowały jego przykład.

Przez krótką chwilę wytchnienia, kiedy małpy gromadziły zapas pocisków, Numa zabrał się do jedzenia, zaledwie jednak ułożył się odpowiednio i podgarnął zabite zwierzę, ostry kamień, rzucony wprawną ręką człowieka–małpy trafił go w pysk. Nagły ryk boleści i wściekłości przerwany został salwą z rąk małp, które naśladowały czyn Tarzana. Numa potrząsnął swą wielką głową i wpatrywał się w dręczycieli. Przez pół godziny zarzucali go kamieniami i uschłymi gałęziami, a chociaż zaciągnął swą zdobycz w największą gęstwinę, małpy zawsze odnajdywały sposób, by trafić w niego pociskami, nie dając mu możności do karmienia się i pędząc go wciąż dalej i dalej.

Bezwłosa małpa, wydająca zapach ludzki, była najgorszą. Miała ona śmiałość podchodzenia po ziemi na kilka kroków od króla dżungli, aby z tym większą celnością i siłą rzucać ostre kawałki granitowej skały i ciężkie drągi na niego. Niejednokrotnie Numa podnosił się, chcąc się rzucić na człowieka–małpę, nagle, podstępnie, lecz zwinny, ruchliwy dręczyciel zawsze zdołał się mu wymknąć i to z taką oburzającą swobodą, że lew, pieniąc się z pożerającej go wściekłości, zapomniał nawet o swym głodzie i porzucał swą zdobycz na czas pewien, by dosięgnąć swego nieprzyjaciela.

Małpy wraz z Tarzanem uganiały się wciąż za wielkim zwierzęciem, aż zaszedł on na naturalną polanę, gdzie Numa widocznie był zdecydowany stawić czoło, zająwszy pozycję w środku otwartej przestrzeni, w takim oddaleniu od drzew, że był bezpieczny od pewnego bombardowania małp, chociaż ręka Tarzana wciąż trafiała go stale, często i dokładnie.

Taki stan rzeczy nie podobał się Tarzanowi, gdyż Numa teraz otrzymywał pociski tylko od czasu do czasu i ułożył się, by rozpocząć odwlekaną ucztę. Tarzan podrapał się w głowę, szukając jakiegoś bardziej skutecznego sposobu natarcia, gdyż postanowił nie dopuścić do tego, żeby Numa w jakikolwiek sposób mógł odnieść korzyść ze swej napaści na plemię. Jego ludzki umysł troskał się o przyszłość, gdy kudłate małpy miały na myśli tylko obecnie odczuwaną nienawiść ku swemu odwiecznemu wrogowi. Tarzan przeczuwał, że skoro Numie uda się raz zdobyć jedzenie na plemieniu Kerczaka, wkrótce ich egzystencja stanie się ciągłą zmorą strachu. Koniecznie trzeba było pouczyć Numę, że zamordowanie małpy pociągało za sobą natychmiastową karę i nie dawało żadnego zysku. Kilka takich lekcji wystarczy dla zapewnienia plemieniu bezpieczeństwa. Ten lew musiał to być stary, którego słabe siły i mała zwinność zmusiły do szukania zdobyczy tam, gdzie ją mógł znaleźć. Jednakże jeden nawet lew mógłby wyniszczyć plemię, gdyby nie spotkał się z walką, a co najmniej uczynić egzystencję tak niepewną i pełną niebezpieczeństw, że życie stałoby się niemiłe.

— Niech sobie idzie polować na Gomangani — pomyślał Tarzan. — Będą dla niego łatwiejszą zdobyczą. Nauczę drapieżnego Numę, że nie można polować na Mangani.

Lecz najpierw należało rozstrzygnąć kwestię, jak wyrwać zwłoki ofiary z paszczy lwa. W końcu Tarzan znalazł plan. Był to plan ryzykowny i być może wydawał się takim nawet Tarzanowi, lecz on lubił sprawy połączone ze znaczną dozą niebezpieczeństwa. W każdym razie jest rzeczą więcej niż wątpliwą, czy ja, lub ty, czytelniku, wybralibyśmy taki plan, by pozbawić zdobyczy rozjuszonego głodnego lwa.

Tarzanowi do wykonania zamiaru potrzebny był pomocnik, pomocnik ten musiał być równie odważny i prawie tak zwinny, jak i on. Wzrok Tarzana padł na Toga, towarzysza zabaw dziecinnych rywala w czasie pierwszej miłości, a obecnie jedynego spośród wszystkich samców małp, któremu można było przypisywać podobne uczucie ku Tarzanowi, jakie w stosunkach ludzkich nazywamy przyjaźnią. W każdym razie Tarzan wiedział, że Tog był odważny, był młody i zwinny, i miał cudownie rozwinięte mięśnie.

— Tog — zawołał człowiek–małpa. Małpa spojrzała na niego, odrywając się od uschłej gałęzi rażonego piorunem drzewa, którą starał się wyłamać. — Podejdź do Numy i podrażnij go — powiedział Tarzan. — Drażnij go dotąd, aż za tobą skoczy. Odprowadź go od zwłok Mamki. Zatrzymaj go tak długo, jak ci się to uda.

Tog skinął na znak zgody. Był po przeciwnej stronie polany od Tarzana. Wyrwawszy w końcu gałąź drzewa, skoczył na ziemię i skierował się ku Numie, szczerząc zęby i wyszczekując słowa zniewagi. Rozdrażniony lew powstał. Ogon wystawił stercząco w górę i Tog rzucił się do ucieczki, gdyż wiedział, że to był sygnał napaści.

Z tyłu lwa Tarzan pobiegł szybko ku środkowi polany i ciału Mamki. Numa, wlepiwszy oczy w Toga, nie spostrzegł człowieka–małpy. Poskoczył natomiast za uciekającym Togiem, który nie mając ani jednej sekundy do stracenia dopadł najbliższego drzewa zaledwie na kilka jardów wcześniej od ścigającego go potwora. Jak kot wdrapał się ciężki Tog na pień schroniska. Pazury Numy minęły go tylko na kilka cali.

Przez chwilą lew zatrzymał się pod drzewem, wpatrując się w małpę i rycząc, aż ziemia drżała. Po czym zawrócił z powrotem ku pozostawionej zdobyczy i w jednej chwili ogon znów stanął wyprostowany i lew skoczył ku miejscu, które opuścił, z większą może jeszcze wściekłością, niż biegł za Togiem, gdyż ujrzał, że nagi człowiek ucieka ku drzewom, zarzuciwszy sobie na plecy skrwawiony trup jego zdobyczy.

Małpy, przypatrujące się z drzew, gdzie były bezpieczne, tym groźnym wyścigom, wykrzykiwały obelgi Numie, a rady Tarzanowi. Słońce, które wzbiło się wysoko, wielkie, jaśniejące, rzucało promienie na postacie aktorów dramatu na polanie, uwypuklając ich oczom widzów, spoglądających z cieni pobliskich drzew. Widać było śniade nagie ciało młodzieńca, całe prawie okryte kosmatymi zwłokami zabitej małpy. Czerwona krew ściekała pasmami po jego gładkiej skórze, a mięśnie prężyły się. Za nim gonił wychowaniec dżungli, czarnogrzywiasty lew, schyliwszy łeb, wyciągnąwszy ogon, przez polanę zalaną potokami światła.

To było życie! Mając śmierć następującą mu na pięty, Tarzan upajał się radością takiego życia. Czy zdoła dopaść zawczasu do drzew przed pędzącą za nim tuż blisko śmiercią?

Gunto zwiesił się przed nim z gałęzi drzewa. Gunto wykrzykiwał ostrzeżenia i rady.

— Chwyć mnie! — krzyknął Tarzan i wraz z niesionym ciężarem skoczył ku wielkiemu samcowi, wiszącemu tam na tylnych łapach i jednej ręce. I Gunto uchwycił ich — dużego Tarzana i trupa zabitej samicy — chwycił ich jedną, kudłatą łapą i odrzucił dalej. Dzięki temu palce Tarzana zdołały uchwycić się najbliższej gałęzi.

Na dole Numa poskoczyl, lecz Gunto, chociaż wydawał się ciężkim i niezgrabnym, był zwinnym jak Manu–małpka. Pazury lwa zaledwie lekko go dosięgły, znacząc czerwoną pręgą miejsce u jednej kudłatej pachy.

Tarzan zaniósł trupa Mamki na wysokie drzewo, gdzie nie mogłaby go dostać nawet Szita–pantera.

Numa chodził gniewnie pod drzewem, rycząc przeraźliwie. Pozbawiono go zdobyczy i nie mógł się zemścić. Był wielce rozwścieczony, lecz tych, co mu zabrali zdobycz, nie mógł dosięgnąć. Rzuciwszy mu nowe obelgi i kilka jeszcze pocisków, czereda małp oddaliła się po drzewach, wydrwiwając go okropnie.

Tarzan wiele rozmyślał o wydarzeniach tego dnia. Przewidywał, co mogło się zdarzyć, jeżeli wielkie mięsożerne zwierzęta dżungli zaczną zwracać swą uwagę na plemię wielkich małp Kerczaka i myślał również, w jak bezładnej panice uciekały małpy, szukając własnego bezpieczeństwa, gdy pojawił się pomiędzy nimi Numa. Rzeczy śmieszne w dżungli są przeważnie ponure i straszne. Zwierzętom obce jest poczucie humoru. Młody Anglik jednak dostrzegł śmieszność w wielu wydarzeniach, które dla jego towarzyszy nie przedstawiały nic zgoła wesołego.

Od najmłodszego dzieciństwa szukał zabawy, a często bawił się kosztem swych współtowarzyszy. Teraz oto widział śmieszną stronę ucieczki przerażonych małp i daremnej zajadłości Numy w tej ponurej przygodzie, która pozbawiła życia Mamkę i naraziła na śmiertelne niebezpieczeństwo wielu członków jego plemienia.

Już w kilka niespełna tygodni po tym wypadku Szita–pantera, niespodzianie wpadła na małpy Kerczaka i porwała małe balu z drzewa, gdzie je matka ukryła, udając się sama na żer. Szita umknęła ze swą zdobyczą, nie niepokojona. Tarzan bardzo się przejął tym wypadkiem. Zaczął mówić z małpami o tym, jak to łatwo udało się Numie i Szicie w ciągu jednego miesiąca zamordować dwoje członków plemienia.

— Wybiorą nas po kolei wszystkich na pokarm dla siebie — wołał. — Polujemy w dżungli, nie dając żadnego baczenia na podchodzących wrogów. Nawet Manu, mała małpka, postępuje inaczej. U nich zawsze dwoje albo troje stoją na czatach. Pakko–zebra i Wappi–antylopa, gdy stado się pasie, stawiają tych, co ich pilnują, naokół. My tymczasem, wielkie plemię Mangani, pozwalamy Numie i Szicie przychodzić, kiedy mają ochotę, i porywać naszych na żer swoim małym.

— G–r–r–rmpf— rzekł Numgo.

— Cóż mamy robić? — zapytał Tog.

— My również powinniśmy zawsze mieć kilku na straży, pilnujących zbliżenia się Numy, Sabory i Szity — odrzekł Tarzan. — Nikogo innego nie mamy potrzeby się obawiać, prócz Histy–węża, a jeżeli będziemy zważali na tamtych, spostrzeżemy i Histę, chociażby prześlizgiwał się w zupełnej cichości.

Zgodnie z tym wielkie małpy plemienia Kerczaka zaczęły wystawiać odtąd czaty, które dawały baczenie na trzy strony okolicy, gdzie polowały. Małpy przy tym rozpraszały się teraz na mniejszy dystans niż to dawniej było zwyczajem.

Tarzan jednak udawał się na polowanie sam, gdyż miał umysł ludzki, szukał zabawy i przygód, i chwil śmiesznych, jakie może dostarczyć ponura i straszna dżungla tym, co ją znają i nie boją się — szukał śmiechu w wydarzeniach, w których złym błyskiem świeciły się oczy i życie nakrapiane było barwą szkarłatną krwi. Inni poszukiwali tylko pożywienia i miłości. Tarzan szukał pokarmu i uciechy.

Dnia pewnego krążył nad opalisadowaną wioską. Mbongi–wodza, ludożercy z pierwotnej puszczy, czarnego jak kruk. Ujrzał, jak to i dawniej już się zdarzało, czarownika Rabba Kegę, okrytego łbem i skórą Gorgi–bawoła. Bawiło to Tarzana, gdy przyglądał się Gomangani, przebranemu za bawoła. Początkowo fakt ten nie nasuwał mu żadnych szczególnych myśli, aż zdarzyło się, że spostrzegł rozpostartą na ścianie chaty Mbongi skórę lwa, ściągniętą wraz z głową. Wtedy wesoły uśmiech rozjaśnił piękne oblicze dzikiego młodzieńca.

Oddalił się do dżungli i polował do czasu, aż szczęśliwy traf, zwinność, silą i przebiegłość, wsparte podziwu godną zdolnością spostrzegawczą, zapewniły mu łatwą zdobycz. Tarzan miał świadomość, że świat winien mu zapewnić środki istnienia, lecz zdawał sobie i z tego sprawę, że owe środki sam powinien dla siebie zebrać. A nie było nigdy lepszego zbieracza nad tego syna angielskiego lorda, który nic nie wiedział o życiu swych przodków, ani nawet o tym, że jacyś jego przodkowie w ogóle istnieli.

Ściemniło się już, gdy Tarzan powrócił do wioski Mbongi i zajął swoją zwykłą grzędę na drzewie, zwieszającym swe gałęzie nad palisadą z jednej strony ogrodzonej wioski. W wiosce całej nie było nic szczególnego, co warto byłoby oglądać, a ulica nie była wcale ożywiona, gdyż tylko uczta mięsna i piwo krajowe mogły zgromadzić lud Mbongi. Dziś członkowie plemienia rozsiedli się koło swych ognisk, a młodsi siedzieli parami w cieniu, rzucanym przez kryte palmowymi liśćmi chaty.

Tarzan zeskoczył lekko na ulicę wioski i posuwając się ukradkiem, osłonięty ciemnością, zbliżył się do chaty Mbongi–wodza. Tu odnalazł to, czego szukał. Naokoło siedzieli wojownicy, lecz ci nie widzieli, że niebezpieczny diabelski Bóg podkradł się tak blisko i nie mogli zauważyć, że posiadł on to, czego pożądał, i oddalił się tak cicho, jak przybył.

Tegoż wieczora później Tarzan ułożywszy się do snu przez długi czas wpatrywał się w pałające ciała niebieskie i migoczące gwiazdy, i w Goro–księżyc, i uśmiechał się. Przypomniał sobie, jak śmieszne były dorosłe samce, gdy uciekały w szalonym popłochu w ów dzień, kiedy Numa zrobił napaść i pochwycił Mamkę. A jednak wiedział, że byli napastniczego usposobienia i nie brakło im odwagi. Nagłe, niespodziewane natarcie zawsze wywoływało wśród nich panikę, z tego jednak Tarzan nie zdawał sobie dostatecznie sprawy. Miał się o tym dowiedzieć w najbliższej przyszłości.

Zasnął z uśmiechem na twarzy.

Nazajutrz rano obudziła go mała małpka, Manu, rzucając wyłuszczone łupiny na odwróconą ku górze jego twarz, przysiadłszy na gałęzi trochę powyżej. Tarzan wejrzał w górę i pozdrowił ją uśmiechem. W ten sposób nieraz już był budzony i przedtem. Z Manu byli w wielkiej przyjaźni, a przyjaźń ta opierała się na podstawie wzajemnych usług. Często Manu przybiegała wczesnym rankiem, by obudzić Tarzana, i powiedzieć mu, że Bara–daniel żeruje nie opodal, lub że Horta–dzik spoczywa w pobliskim błocie, a w zamian Tarzan łupał twarde orzechy i drobił twarde owoce Manu, lub odstraszał Histę–węża, albo Szitę–panterę.

Słońce podniosło się wysoko i plemię rozproszyło się w poszukiwaniu pożywienia. Manu skinieniem ręki wskazała Tarzanowi kierunek, w którym się udali, wydając przy tym piskliwym głosem kilka dudniących okrzyków.

— Chodź za mną Manu — rzekł Tarzan — a zobaczysz coś takiego, że będziesz wytańcowywać z uciechy i wykręcisz sobie swą pomarszczoną głowinę. Chodź z Tarzanem z plemienia małp.

To rzekłszy, skierował się w kierunku, wskazanym przez Manu, a ponad nim skakała Manu, mała małpka, gawędząc, mamrocząc i piszcząc. Na plecach niósł Tarzan to, co skradł poprzedniego wieczora w wiosce Mbongi–wodza.

Plemię żerowało w lesie w pobliżu polanki, gdzie Gunto, Tog i Tarzan tak dokuczyli Nurnie i zabrali mu w końcu owoc jego łowów. Niektórzy znajdowali się na samej polanie. Żerowali w spokoju, w dobrym usposobieniu. Czyż nie były rozstawione straże, pilnujące bezpieczeństwa gromady z trzech stron? Tarzan ich tego nauczył i chociaż od kilku dni był nieobecny, udawszy się sam jeden na polowanie, jak to często robił lub odwiedzał chatę, stojącą na pobrzeżu, małpy nie zapomniały jego zaleceń. Gdyby jeszcze nieco dłużej praktykowały wystawianie straży, weszłoby to w ich obyczaje i ustaliłoby się na zawsze.

Lecz Tarzan, znając je lepiej, niż nawet one same, mniemał, że przestały wystawiać warty, skoro tylko je opuścił. Zamyślił tedy nie tylko wypłatać im figla i zabawić się ich kosztem, lecz dać nauczkę, że zawsze należy być w pogotowiu, co nawiasem mówiąc, ma nawet większe życiowe znaczenie w dżungli niż w krajach cywilizowanych. Że my żyjemy dziś na świecie, zawdzięczamy to ustawicznej gotowości do obrony jakichś kosmatych istot antropoidalnych z oligocenicznego okresu. Bez kwestii w pewnym znaczeniu małpy Kerczaka zawsze były w gotowości do walki — Tarzan wprowadził tylko nowe dodatkowe zabezpieczenie.

Gunto stał na straży na północnej stronie polany. Zasiadł w rozwidleniu drzewa, skąd mógł widzieć dżunglę na daleki dystans. On to pierwszy dojrzał wroga. Szmer w krzakach zwrócił na siebie jego uwagę, a za chwilę ujrzał przed sobą część kudłatej grzywy i płowy żółty grzbiet. Dojrzał to wszystko tylko przelotnie w zbitej maści liści. Widok ten jednak wywołał z płuc Gunta donośny okrzyk: „Krig–ah!”, co u małp znaczy baczność, lub czuj niebezpieczeństwo.

Natychmiast dały się słyszeć okrzyki „Krig–ah” dalej w dżungli, powtarzane przez innych, naokół polany, i małpy szybko po—skoczyły ku miejscom bezpiecznym na niższych gałęziach drzew, a samce pośpieszały ku Guntowi.

Na polanę wtedy wkroczył Numa–lew, w postawie wspaniałej, pełnej mocy. Z głębokiej piersi wydał jęk i kasłanie i drżący ryk, od którego stanęły dębem włosy u małp na kudłatych łbach i wzdłuż grzbietu.

Na polanie Numa przystanął. W tejże chwili spadł na niego z pobliskich drzew grad odłupanych kamieni i uschłych konarów, wyłamanych z wiekowych drzew. Niejeden pocisk trafił, a małpy znów opuściły się na ziemię, nabrały nowych kamieni i bombardowały go niemiłosiernie.

Numa chciał uciekać, lecz odwrót zatamowany był salwami ostrokanciastych pocisków, a u brzegu polany Tog czekał na niego, naszykowawszy ogromny kawał skały, tak wielki jak głowa tudzka. Pod ogłuszającym ciosem padł władca dżungli.

Z piskiem, rykiem i głośnym szczekaniem wielkie małpy plemienia Kerczaka rzuciły się na powalonego lwa. Nieruchomej postaci groziły wyciągnięte drągi, kamienie i żółte kły. Za chwilę, wprzód nim Numa odzyska przytomność, będzie pobity i poszarpany. Pozostała tylko krwawiąca masa potłuczonych kości i potarganego włosia z najgroźniejszego pana dżungli.

Właśnie jednak w owej chwili, kiedy wzniesione były w górę drągi i kamienie i obnażyły się wielkie zęby, by rozszarpać jego ciało, spadła z drzew jak kamień mała figurka z długimi białymi bokobrodami i pofałdowaną twarzą. Spadła wprost na ciało Numy i tu rzucała się w podskokach, piszcząc i wykrzykując ostrzeżenia, skierowane ku samcom Kerczaka.

Na chwilę zatrzymali się, obezwładnieni zdziwieniem. To była Manu, mała małpka Manu, wielki tchórz z usposobienia, a oto stawała naprzeciwko wielkim Mangani, skacząc na zwłokach Numy–lwa i wykrzykując, że nie trzeba zadawać razów.

A gdy samce stały, Manu sięgnęła pod siebie i wyciągnęła śniade ucho. Siląc się z całej swej mocy, obróciła ciążącą głowę, okazując rozbitą, zsiniałą, jasno zarysowaną twarz Tarzana.

Niektórzy ze starszych samców woleliby dokończyć rozpoczętego dzieła, lecz Tog, gburliwy, silny Tog, skoczył szybko do człowieka–małpy i okraczywszy pozbawioną przytomności postać, nakazywał cofnąć się tym, co gotowi byli porazić jego towarzysza zabaw dziecinnych. Przybiegła i Tika, jego towarzyszka, i stanęła, szczerząc zęby, obok Toga, jemu do pomocy. Inni poszli za ich przykładem. Teraz otoczyło Tarzana koło kosmatych obrońców, którzy nie pozwolili nieprzyjaznym zbliżyć się.

Gdy w kilka minut później Tarzan oczy otworzył, był zdziwiony i widział, że został ukarany za swawolę. Popatrzył wokoło na otaczające go małpy i powoli przypomniał sobie wszystko, co zaszło.

Następnie uśmiech rozjaśnił jego oblicze. Był mocno i boleśnie potłuczony, lecz zapłata, jaką dała ta przygoda, warta była kosztu. Dowiedział się po pierwsze, że małpy Kerczaka posłuchały jego nauk i dowiedział się także, że miał dobrych przyjaciół wśród ponurych zwierząt, o których sądził, że nie znają czulszych uczuć. Przekonał się, że Manu–małpka — nawet mała, tchórzliwa Manu, zaryzykowała swe życie w jego obronie.

Tarzan uradował się tym wielce. Poczerwieniał jednak na myśl o tej nauczce, jaką dostał. Był zawsze skłonny do żartów, był jedynym żartownikiem w całym ponurym towarzystwie. Teraz, leżąc na wpół martwy z powodu otrzymanych uderzeń, zaklął się solennie, składając obietnicę, że nigdy już nie będzie płatał żartów — prawie nigdy, jednak się zastrzegł.

Rozdział IX
Okropny sen

Czarni z wioski Mbongi–wodza ucztowali, a w górze nad nimi, na rozrosłym drzewie, siedział Tarzan — posępny, groźny, czczy z głodu i zazdroszczący czarnym. Dnia tego polowanie nie udało się, gdyż w dżungli trafiają się dni nie tylko tłuste, lecz i chude, nawet najlepszym łowcom. Często się zdarzało, że Tarzan był czczy całą dobę, a były takie miesiące, w czasie których ledwie mógł zaspokoić ostry głód. Okresy takie powtarzały się jednak rzadko.

Nastąpił raz okres chorób epidemicznych wśród trawożernych, który ogołocił prawie kompletnie doliny ze zwierząt na szereg lat, to znów namnożyło się wielkich kotów tak szybko i tak wiele, że ich zdobycz, która stanowiła również i Tarzana pożywienie, wystraszona, wyniosła się z tych okolic na czas dłuższy.

Przeważnie jednak Tarzan znajdował dosyć pożywienia i karmił się zwykle dobrze. Dnia tego jednak był głodny. Jedno niepowodzenie następowało po drugim, gdy tropił zwierzyn, i siedząc tam na drzewie ponad ucztującą gromadą czarnych, doświadczał dojmującego głodu, przez co jego nienawiść do odwiecznych wrogów wzrastała coraz bardziej. Znosił prawdziwie męki Tantala, gdy wygłodzony przypatrywał się, jak ci Gomangani opychali się tak, że zdawało się, że pękną im brzuchy, a zajadali kawały mięsa słoniowego!

Co prawda Tantor i Tarzan byli w stosunkach wielkiej przyjaźni i Tarzan dotychczas nigdy nie zakosztował mięsa słonia. Jednakże widać było, że Gomangani ubili słonia, a gdy tak spożywali zdobyte mięso, Tarzana opuściły wszelkie wątpliwości co do etycznej strony naśladowania tego przykładu, jeżeli nadarzy się sposobność. Gdyby wiedział, że słoń zdechł kilka dni temu, rażony chorobą, i że czarni znaleźli jego cielsko, zapewne nie kwapiłby się tak do wzięcia udziału w uczcie, gdyż Tarzan nie jadał padliny. Jednakowoż głód może przytępić czułość każdego podniebienia.

Był on w owej chwili dzikim wygłodzonym zwierzęciem, którego trzymała w odwodzie ostrożność.

Ustawiony w środku wioski wielki kocioł, w którym gotowało się mięso, otaczali wokoło czarni wojownicy. Nawet Tarzan z plemienia małp nie mógł mieć nadziei, że uda mu się przedostać przez tłum tych wojowników bez szwanku. Konieczną tedy było rzeczą przeczekać w głodzie, aż czarni opchają się do bezwładu i wtedy, o ile pozostawią jakieś resztki, sprawić sobie z nich obiad. Zniecierpliwionemu Tarzanowi zdawało się, że żarłoczni Gomangani będą raczej woleli narazić się, że popękają im brzuchy, a nie przerwą uczty, póki nie pochłoną ostatniego kęska. W pewnej chwili przerwali jednostajność jedzenia wykonaniem myśliwskiego tańca, aby tym sposobem pobudzić trawienie, wskutek czego będą mogli znów zabrać się do jedzenia ze wzmożonymi siłami. Po spożyciu niesłychanej ilości mięsa słoniowego i wypiciu piwa miejscowego wyrobu byli ociężali tak, że nie byli już zdolni do tańca. Niektórzy doszli do tego stadium, że nie mogli już więcej podnieść się, lecz ułożywszy się w dogodnej postawie tuż przy warzącej się strawie, opychali się dalej aż do utraty przytomności.

Już było dobrze po północy, kiedy Tarzan zauważył, że uczta ma się ku końcowi. Czarni zapadali szybko w sen, niektórzy jednak wciąż jeszcze dalej robili swoje. Wnioskując z ich stanu, Tarzan nie miał już wątpliwości, że łatwo może wejść do wioski, by porwać kawał mięsa im sprzed nosa. Nie miał jednak ochoty poprzestać na małym kawale. Chciał mieć tyle, by napełnić żołądek i zaspokoić dokuczliwe uczucie czczości. Na to potrzeba było sporo czasu, by wyszukać żer w spokoju.

W końcu pozostał jeden tylko wojownik, wierny swemu zadaniu — starzec, którego sfałdowany przedtem brzuch był teraz tak gładki i wypełniony jak bęben. Ż widocznym trudem, a nawet doznając widocznie bólu podpełzł do kotła i ciągnął się powoli na kolanach, by w tej pozycji móc sięgnąć do naczynia i pochwycić kawał mięsa. Po czym potoczył się padając na wznak z wielkim jękiem i leżąc, przepychał pokarm do ust i do gardła.

Tarzan widział, że starzec nie prędzej skończy jeść, aż opcha się na śmierć lub aż nie zostanie nic z mięsa w kotle. Człowiek–małpa potrząsnął głową na znak niezadowolenia. Jakże nikczemny był ten ród Gomangani? A jednak ze wszystkich stworzeń, żyjących w dżungli, oni tylko byli z postaci do niego podobni. Tarzan był człowiekiem i oni musieli należeć do jakiegoś rodzaju ludzi, podobnie jak małe małpki i wielkie małpy i Bolgani, goryle, pochodzili najwidoczniej z jednej rodziny zwierząt, aczkolwiek różnili się wzrostem, wyglądem i mieli różne obyczaje. Tarzan poczuł wstyd, gdyż okazywało się, że ze wszystkich stworzeń dżungli człowiek był najwstrętniejszy — człowiek i Dango–hiena. Tylko człowiek i hiena opychali się tak, że podobni byli do opuchłego zdechłego szczura. Tarzan raz obserwował, jak Dango wgryzł się w cielsko zdechłego słonia i pozostając wewnątrz pożarł tyle, że nie mógł później się wydostać przez otwór, którędy wszedł. Teraz sądził, że i człowiek zrobiłby to samo, gdyby trafiła mu się sposobność. Człowiek był też najbrzydszym stworzeniem — z chudymi, sterczącymi nogami i wielkim brzuchem, upiłowanymi zębami, grubymi, obwisłymi wargami.

Człowiek budził wstręt. Tarzan nie mógł oderwać swego wzroku od odrażającego starca, tarzającego się w niechlujstwie, w dole, pod nim.

Oto znowu człowiek ten usiłował podnieść się na kolana, chcąc sięgnąć po nowy kawałek mięsa. Jęczał z bólu, niemniej jednak wciąż jadł, jadł i jadł. Tarzan nie mógł dłużej na to patrzeć — już to z powodu głodu, jak również z obrzydzenia. W cichości zeskoczył na ziemię, pozostawiając pień wielkiego drzewa pomiędzy sobą a ucztującym.

Człowiek ten wciąż klęczał przed kotłem pokurczony z bólu. Plecami był odwrócony ku Tarzanowi. Szybko i cicho Tarzan zbliżył się. Nie dał się słyszeć żaden głos, gdy stalowe palce zacisnęły się na gardle czarnego. Walka była krótka, gdyż był to człek stary i prawie bez czucia od skutków przejedzenia się nadmiernego i przepicia.

Tarzan rzucił na bok nieruchomą masę i wyłowił sobie kilka większych kawałów mięsa z kotła — dosyć, by nasycić nawet jego wielki głód — po czym uniósł ciało uczestnika uczty i wrzucił je do naczynia. Kiedy czarni się obudzą, będą mieli o czym myśleć. Tarzan uśmiechał się. Odchodząc ku drzewu z mięsem, wziął naczynie, zawierające piwo, i podniósł do swych warg, lecz zaledwie spróbowawszy smaku, wypluł wszystko z ust i rzucił na ziemię z gruba lepiony dzban. Był pewien, że nawet Dango nie zechciałby pić takiego wstrętnego napoju, a pogarda jego dla człowieka wzrosła jeszcze, gdy doszedł do takiego przekonania.

Tarzan oddalił się w głąb dżungli na jakie pół mili i tam dopiero zatrzymał się, by spożyć skradzione pożywienie. Zauważył, że wydawało dziwny, przykry zapach, lecz przypisał to temu, że mięso warzyło się w kotle z wodą. Nic smakowało mu, lecz był bardzo głodny, i zjadł porządną porcję, nim poczuł, że zbiera mu się od tego pokarmu na mdłości. Na zaspokojenie apetytu wystarczyło mięsa daleko mniej, niż pierwotnie przypuszczał.

Porzuciwszy resztę na ziemię, skulił się odpowiednim rozwidleniu drzewa i chciał usnąć. Sen jednak nie przychodził. Zazwyczaj Tarzan zasypiał tak szybko jak pies, który śpi, skoro tylko ułoży się przed kominkiem. Dziś jednak kręcił się, wił, gdyż w żołądku miał szczególne uczucie, jakby cząstki słoniowego mięsa, które tam się znajdowały, chciały wydostać się na zewnątrz, by udać się na poszukiwanie słonia, z którego pochodziły. Tarzan jednak nie ustępował. Zaciął zęby i utrzymał wszystko w sobie. Nie chciał być pozbawiony swego pożywienia, na które musiał tak długo czekać.

Udało mu się zdrzemnąć. Obudził go ryk lwa. Przysiadł i spostrzegł, że był już dzień. Tarzan przetarł oczy. Czy istotnie spał? Nie czuł się pokrzepionym, jak było zwykle po dobrym przespaniu się. Pewien hałas zwrócił jego uwagę, spojrzał w dół i dostrzegł lwa, stojącego u stóp drzewa. Lew przyglądał mu się, widać było, że był głodny. Tarzan wykrzywił twarz na złość króla zwierząt, a Numa, ku zdziwieniu człowieka–małpy, zaczął wspinać się po drzewie ku niemu. Tarzan nigdy przedtem nie widział, żeby lew chodził po drzewach, lecz dla jakichś niewytłumaczonych powodów nie dziwiło go to zbytnio, że ten właśnie lew, którego widział, robił to.

Gdy lew zaczął powoli wspinać się w górę, Tarzan pomyślał o przeniesieniu się na wyższe gałęzie. Zauważył jednak, ku swemu zmartwieniu, że wspinanie się po gałęziach przychodziło mu z największą trudnością. Obsuwał się wciąż w dół, tracąc całą przestrzeń, jaką zyskał, a lew wciąż posuwał się, zbliżając się coraz bardziej. Tarzan mógł widzieć błyski żółtozielonych oczu zgłodniałego zwierzęcia. Widział ślinę na rozwartej paszczy i wielkie kły obnażone, mające go pochwycić i życia pozbawić. Drapiąc się z wysiłkiem na drzewo, zdołał człowiek–małpa oddalić się trochę od swego prześladowcy. Dosięgnął drobniejszych gałęzi, bardzo wysoko, gdzie wiedział, że żaden lew nie odważy się dotrzeć. A jednak diabelski Numa posuwał się wciąż za nim. Było to nic do wiary, a jednak było prawdziwe. Co jednakże najbardziej zdziwiło Tarzana, to to, że chociaż czuł nieprawdopodobieństwo tego, co się działo, jednakże przyjmował wszystko jednocześnie jako fakt naturalny, po pierwsze, że lew lazł na drzewo, a po drugie, że zapuszczał się w górne przestrzenie, gdzie nawet Szita–pantera nie odważyłaby się.

Na sam wierzchołek drzew wdrapał się człowiek–małpa niezgrabnie, a za nim właził Numa–lew, postękując złowieszczo. W końcu Tarzan stanął na najwyższym szczycie, na chwiejącej się gałęzi, wysoko ponad borem. Nie miał już dalej gdzie iść. Pod nim lew wspinał się wciąż coraz wyżej i Tarzan widział, że koniec końców lew go dosięgnie. Nie będzie mógł stoczyć walki z Numą–lwem, stojąc na drobnej gałęzi, a szczególnie z takim Numą, dla którego chwiejące się gałęzie na wysokości dwustu stóp nad powierzchnią były tak dobrą podporą jak ziemia.

Lew zbliżał się coraz bardziej. Jeszcze chwila, a będzie mógł dosięgnąć Tarzana wielką swą łapą i pociągnąć go w dół do swej strasznej paszczęki. Szum skrzydeł nad głową zmusił Tarzana do spojrzenia z obawy w górę. Wielki ptak zataczał koła tuż nad nim. Takiego ptaka nigdy w życiu nie widział, a jednak poznał go natychmiast, gdyż oglądał go setki razy w jednej z książek, pozostawionych w chacie, stojącej nad zatoką, okoloną lądem, w chacie mchem porosłej, która wraz z tym, co w niej się znajdowało, była całą spuścizną, pozostawioną przez zmarłego, nieznanego ojca, młodemu lordowi Greystoke.

W książce z obrazkami przedstawiony był ten ptak, jak unosił się nad ziemią, trzymając w swych szponach małe dziecko, a w dole na ziemi stała zrozpaczona matka, wznosząc w górę ręce. Lew wysunął już swą łapę z pazurami, by go pochwycić, kiedy ptak spuścił się i wpił straszne szpony w plecy Tarzana. Ból był bardzo dotkliwy, lecz z uczuciem ulgi człowiek–małpa postrzegł, że wyrwał się z pazurów Numy.

Szumiąc donośnie skrzydłami ptak uniósł się szybko w górę, pozostawiając las daleko w dole. Tarzanowi robiło się niedobrze, czuł zawrót głowy od patrzenia się w dół z takiej wysokości, zamknął tedy zupełnie oczy i wstrzymał dech. Coraz wyżej wznosił się ogromny ptak. Tarzan otworzył oczy. Dżungla była już tak daleko, że mógł dostrzec tylko niewyraźną, zieloną plamę pod sobą, a tuż nad nim w górze jaśniało słońce. Tarzan wyciągnął ręce i ogrzał je, gdyż były przeziębłe. Nagle opanowała go wściekłość. Gdzież niósł go ptak? Czyż miał zupełnie biernie poddawać się pierzastemu stworzeniu, chociaż tak wielkich było kształtów? Czyż Tarzan z plemienia małp, wielki zwycięzca, miał utracić życie, nie próbując nawet walki w swej obronie. Ach, to było niemożliwe.

Wydobył nóż myśliwski z pochwy i wbił ostrze raz, dwa, trzy razy w pierś ptaka. Potężne skrzydła uderzyły jeszcze kilkakrotnie, kurczowo, szpony zwolniały i Tarzan spadł, koziołkując w dół.

Wydało się człowiekowi–małpie, że spadał kilka minut, aż uderzył o liściastą zieleń wierzchołków drzew. Pomniejsze gałęzie wstrzymały jego upadek w ten sposób, że zatrzymał się na chwilkę na tej samej gałęzi, na której starał się usnąć poprzedniego wieczoru. Przez chwilę zwalił się tam i wytężał wszystkie siły, by utrzymać równowagę, lecz koniec końców potoczył się dalej, jednakowoż chwytając się kurczowo za gałęzie, zdołał uchwycić jedną i zawisnął na niej.

Znowu otworzył oczy, zamknięte w czasie upadku. Była noc. Odzyskując dawną zwinność, wspiął się z powrotem na miejsce, z którego się zwalił. Pod nim lew ryczał. Spoglądając w dół, Tarzan ujrzał żółtozielone ślepia, świecące przy księżycowym blasku, świdrujące ciemności nocne dżungli w jego kierunku.

Tarzanowi zabrakło tchu. Zimny pot wystąpił na całym jego ciele. Czuł słabość wielką z powodu bólów w żołądku. Tarzan śnił swoje pierwsze widziadło senne.

Przez czas dłuższy siedział, oczekując, że Numa zacznie się wspinać na drzewo ku niemu i nasłuchiwał, czy nie posłyszy nad sobą szumu wielkich skrzydeł, gdyż dla Tarzana senne marzenie było tym samym, co rzeczywistość.

Nie mógł dać wiary temu, co widział, a jednak ujrzawszy te niepodobne do wiary rzeczy, musiał wierzyć temu, co mówiły mu doznane wrażenia. Zmysły Tarzana nigdy go nie oszukiwały, miał więc naturalnie do nich wielkie zaufanie. Każde wrażenie, którego doznał, i które doszło do jego mózgu, było w dużej mierze wrażeniem niezawodnym. Nie mógł zrozumieć, że mogło mu się zdawać, że doznał takich dziwnych przygód, a że w tym wszystkim nie było nic a nic prawdy. Przechodziło to pojęcie, że żołądek, niedysponowany spożyciem zepsutego mięsa słoniowego, lew ryczący w dżungli, książka z obrazkami i sen — mogły tak wiernie odtworzyć wszystkie wyraźnie zarysowane szczegóły tego, czego niby to doznał. A jednak wiedział, że Numa nie może łazić po drzewach, wiedział, że nie było w dżungli takiego ptaka, jakiego widział, i wiedział również, że nie mógł spaść, zachowując życie, nawet z małej cząstki tej wysokości, z jakiej spadł we śnie. Był tym wszystkim bardzo zdumiony, układając się ponownie do snu. Był bardzo zdumiony i było mu bardzo dziwnie.

Gdy tak rozmyślał nad dziwnymi zdarzeniami ubiegłej nocy, stał się świadkiem jeszcze jednego szczególnego wydarzenia. Rzecz była istotnie zupełnie niedorzeczna, lecz widział wszystko na własne oczy. Oto Hista–wąż okręcał się naokoło drzewa i torował sobie śliskimi skrętami drogę ku niemu — Hista z głową starego człowieka, którego Tarzan wrzucił do kotła, widać było głowę i okrągły, napięty, czarniawy brzuch. Kiedy okropna twarz starego człowieka, z wywróconymi, zapadłymi i szklistymi oczami przybliżyła się do Tarzana, rozwarły się szczęki, by go pochłonąć. Człowiek–małpa wymierzył wściekły cios w tę okropną gębę, a gdy uderzył zjawa znikła.

Tarzan wyprostował się na swej gałęzi i drżał całym ciałem, był przerażony, brakowało mu tchu. Zaczął się rozglądać wokoło swym bystrym dobrze wyćwiczonym wzrokiem, lecz nie ujrzał nigdzie ani starego człowieka, ani cielska Histy–węża, a na swym nagim udzie zobaczył gąsienicę, która spadła z wyższej gałęzi. Skrzywiwszy się ujął ją w palce i odrzucił w roztaczające się pod nim ciemności.

Tak ciągnęła się noc, jedno widziadło następowało po drugim, snuły się w myśli okropne obrazy, co wszystko tak nadwerężyło jego siły, że człowiek–małpa wstrząsał się jak wystraszony jeleń na szelest wiatru, obijającego się o sąsiednie drzewa, i prostował się, gdy wstrętny śmiech hieny przerwał nagle ciszę dżungli. W końcu jednak wstał późny ranek, wtedy osłabiony, gorączkujący Tarzan leniwie zaczął przedzierać się przez wilgotne, posępne sploty leśne, szukając wody. Całe ciało jego pałało, obrzydliwe uczucie wznosiło się do gardła. Ujrzał sploty nieprzeniknionej prawie gęstwiny i jak dzikie zwierzę, którym był z wychowania, wsunął się tam, by umrzeć samotny, w ukryciu, bezpieczny od napaści drapieżnych mięsożernych zwierząt.

Nie umarł jednak. Długo zmagał się ze śmiercią, lecz w końcu natura i schorowany żołądek znalazły sobie własne środki lecznicze, człowiek–małpa dostał mocnych potów, po czym zapadł w normalny, spokojny sen, który trwał aż do południa. Kiedy się przebudził, czuł się osłabionym, lecz choroba minęła.

Znowu poszukał wody i napiwszy się obficie, skierował się powoli ku chacie nad morzem. Od dawna stało się to jego obyczajem szukać tu, w chwilach osamotnienia i udręczeń, spokoju i odpoczynku, których nie mógł znaleźć gdzie indziej.

Kiedy zbliżył się do chaty i uniósł zasuwę, którą ojciec jego sporządził lat temu tyle, obserwowało go dwoje małych, krwią nabiegłych oczu, z ukrycia w liściach najbliższej dżungli. Oczy te rzucały na niego złośliwe i pełne zaciekawienia wejrzenie spod obrosłego, ściętego czoła. Tarzan wszedł do chaty i zamknął drzwi za sobą.

Tu odcięty od całego świata, mógł marzyć, nie obawiając się nagłego wypadku, mógł skuliwszy się, oglądać obrazki w tych dziwnych rzeczach, jakimi były książki, mógł doszukiwać się znaczenia drukowanego wyrazu, który odczytał, nie znając mowy, z której był wzięty, mógł żyć w cudownym świecie, który znał jedynie z ulubionych książek. Numa i Sabora mogły żerować w pobliżu, żywioły mogły szaleć w całej wściekłości. Tu już Tarzan mógł zupełnie nie dbać o środki ostrożności i miał rozkoszne uczucie folgi, pozwalające mu skupić wszelkie władze umysłu, by oddać się zupełnie największej swej przyjemności.

Dziś odnalazł obrazek, przedstawiający ogromnego ptaka, unoszącego w swych szponach małego Tarmangani, Tarzan nasępił brwi, przyglądając się drzeworytowi. Tak, to był ten sam ptak, który go unosił dnia poprzedniego, gdyż w myślach Tarzana senne marzenie tak było pełne realnego znaczenia, że wciąż mu się zdawało, że przeszedł nowy dzień i nowa noc, odkąd ułożył się na drzewie do spania.

Ale im więcej przemyśli wał o tych sprawach, tym mniej czuł pewności co do prawdziwości fantastycznych przygód, których doznał. Zupełnie nie mógł dociec, gdzie prawdziwe wydarzenia się kończyły, a gdzie zaczynały się rzeczy wymyślone. Czy istotnie był on w wiosce czarnych, czy zabił starego Gomangani, czy jadł mięso słonia, czy był chory? Tarzan podrapał się w swoją nie uczesaną głowę i pełen był niepewności. Było to wszystko takie dziwne, a jednak był świadom tego, że nigdy nie widział, żeby Numa łaził po drzewach, a Hista miał głowę i brzuch starego człowieka, którego on właśnie przedtem zabił.

W końcu, westchnąwszy, dał za wygraną usiłowaniom zgłębienia tego, co nie dało się pojąć. W głębi jednak swego serca czuł, że coś mu się w życiu teraz zdarzyło, czego nic zaznał dotąd nigdy, widział inne istnienie w czasie, gdy spał, a świadomość tego innego istnienia zachował w życiu na jawie.

Potem począł rozmyślać, czy która z tych dziwnych istot, które widział we śnie, nie może pozbawić go życia, gdyż w takich chwilach Tarzan wydawał się innym Tarzanem, osowiałym, tępym, bez energii i bojaźliwym, pragnącym uniknąć wrogów, tak jak Bara–daniel, najbojaźliwsze ze stworzeń.

Tak więc sen przyniósł z sobą pierwszy słaby promień znajomości strachu, którego Tarzan na jawie w zdrowym życiu nigdy nie zaznał. Być może, przechodził on takie wrażenia, przez jakie przeszli jego dawni przodkowie i podali potomności w postaci zabobonnego strachu i późniejszej religii. Jak Tarzan, tak i oni, widzieli nocą takie rzeczy, których nie mogli objaśnić na zasadzie doświadczeń z wrażeń pory dziennej lub rozumowań, i dlatego stworzyli sobie dziwaczne tłumaczenia, wywodzące groteskowe postacie, obdarzone dziwnymi i niesłychanymi siłami, i im przypisywali te wszystkie niewytłumaczone zjawiska przyrodnicze, które zawsze napełniały ich bezmiernym podziwem, grozą i strachem.

Gdy Tarzan skupił tak swoją myśl na małych robaczkach z drukowanych stronic książki, trzymanej w ręku, żywe wspomnienia dziwnych przygód stopiło się z treścią tego, co teraz czytał — z opisem o Bolgani–gorylu w niewoli.

Była tam dość udana ilustracja kolorowana, przedstawiająca goryla w klatce, któremu przypatrywało się wielu Gomangani, stojąc u ogrodzenia. Tarzan niemało się dziwował, jak zwykle, dziwacznemu i pozornie bezpożytecznemu doborowi barwnego upierzenia, którym pokryte było ciało Tarmangani. Zawsze wywoływało to uśmiech na jego ustach, gdy patrzył na te dziwne istoty. Zadawał sobie pytanie, czy okrywali tak swe ciała ze wstydu, z powodu, że nie byli porośli włosem, czy też dlatego, że sądzili, iż te dziwaczne rzeczy dodają im piękności. W szczególności bawiły Tarzana zabawne stroje, noszone na głowach, przez osoby na obrazkach. Nie mógł zrozumieć, jak niektóre damy mogły utrzymać na głowie swe kapelusze, a wybuchał prawie głośnym śmiechem, przyglądając się zabawnym, okrągłym szkopkom, sterczącym na głowach mężczyzn.

Pomału człowiek–małpa uchwycił znaczenie rozmaitych zestawień liter na drukowanej stronicy, a gdy czytał, małe robaczki — gdyż tak zwykle nazywał litery — zaczęły biec i plątać się w sposób pogmatwany, zasłaniając mu wzrok i plącząc mu myśli. Dwukrotnie przetarł silnie oczy ręką, lecz zaledwie na czas krótki zdołał doprowadzić robaczki, by stały w szyku zrozumiałym. Spał źle nocy ostatniej, był teraz wyczerpany z niewyspania, osłabiony chorobą i gorączką, jaką przebył. Coraz trudniej było mu utrzymać uwagę i mieć oczy otwarte.

Tarzan poczuł, że zapada w sen i właśnie w chwili gdy świadomość ta zjawiła się w jego umyśle i zdecydował się pójść za tą skłonnością, która zaczęła mu dokuczać prawie jak ból fizyczny, wstrząsnął się widząc, że drzwi chaty się otwarły. Zwróciwszy się ku nim, Tarzan zdumiał się na chwilę, widząc w drzwiach ogromną kudłatą postać Bolgani–goryla.

Ze wszystkich mieszkańców wielkiej dżungli Tarzan najmniej chyba życzył sobie spotkania w obrębie jednego pokoju z Bolgani–gorylem. Jednakże nie czuł strachu, chociaż bystry jego wzrok zauważył u Bolgani oznaki napadu tej furii, której doświadczają nierzadko samce w dżungli. Zwykle wielkie goryle unikają walki, chronią się przed innymi zwierzętami i są zwyczajnie najlepszymi sąsiadami, kiedy jednak są napastowane, lub kiedy owładnie nimi furia, żaden mieszkaniec nie odważy się wystąpić z nimi z rozmysłu do walki.

Tarzan nie miał gdzie się schronić. Bolgani spoglądał na niego złośliwymi, czerwono okolonymi, błyszczącymi oczami. Za chwilę rzuci się i pochwyci człowieka–małpę. Tarzan sięgnął ręką po nóż myśliwski, który położył obok siebie na stole. Ponieważ palce jego nie od razu natrafiły na broń, rzucił wejrzenie, by zobaczyć, gdzie leżał nóż. Robiąc to, spojrzał na książkę, otwartą w tym miejscu, gdzie ja przeglądał, na obrazku przedstawiającym Bolgani. Tarzan odnalazł nóż, chwilowo jednak trzymał go tylko w ręku, nic nie czyniąc i spoglądał na przysuwającego się goryla. Nie da się zwieść więcej czczym zmyśleniom, przychodzącym w czasie snu! Za chwilę, zapewne, Bolgani przemieni się w Pambę–szczura, z głową Tantora–słonia. Tarzan w ostatnim czasie widział dość takich dziwnych rzeczy, że wiedział, czego mógł oczekiwać. Na ten raz jednak Bolgani nie odmienił swej postaci, zbliżając się do młodego człowieka–małpy.

Tarzan był trochę zdziwiony tym, że obecnie nie czuł chęci ukrycia się za wszelką cenę w jakimś miejscu bezpiecznym, a takie uczucie było bardzo wyraźne we wszystkich tych nowych szczególnych jego przygodach. Był sobą, gotów był do walki, jeżeli będzie potrzeba. Wciąż jednak miał przekonanie, że nie stoi przed nim prawdziwy goryl z krwi i kości.

Zjawa powinna by teraz rozpłynąć się w powietrzu, pomyślał Tarzan, lub przemienić się w coś innego. Jednakże tak się nie stało. Natomiast zjawa wystąpiła w kształtach wyraźnych, zupełnie jak prawdziwy Bolgani, wspaniała ciemna skóra błyszczała życiem i zdrowiem w promieniach słońca, które spłynęły na chatę przez okno, umieszczone w górze, z tyłu za lordem Greystoke. Była to najbardziej realistyczna przygoda z tych, jakie przebył, pomyślał Tarzan, oczekując, że nastąpi nowe, jakieś zabawne zdarzenie.

Goryl zaatakował Tarzana. Dwie potężne, silne łapy pochwyciły człowieka–małpę, ujrzał wielkie kły, wyszczerzone tuż u swojej twarzy, okropny okrzyk wydarł się z przepaścistych piersi, ognisty oddech bił w policzki Tarzana, niemniej jednak siedział wciąż na miejscu, przypatrując się z uśmiechem widziadłu.

Tarzan mógł paść ofiarą złudzenia raz i drugi, lecz nie tyle razy z kolei! Miał przekonanie, że ten Bolgani nie jest prawdziwym Bolgani, gdyż prawdziwy nie mógłby wejść do chaty, ponieważ tylko Tarzanowi wiadomo było, jak należało otwierać zamek.

Goryl widocznie był zadziwiony biernością bezwłosej małpy. Zatrzymał się na chwilę z rozwartym pyskiem tuż przy gardle Tarzana, po czym jakby powziął nagle decyzję. Zarzuciwszy Tarzana na swoje kosmate barki z taką łatwością, jakby kto z nas podniósł niemowlę, Bolgani skierował się przez drzwi na wolną przestrzeń ku wielkim drzewom.

Teraz Tarzan naprawdę doszedł do przekonania, że było to tylko złudzenie senne i pozwolił się nieść olbrzymiemu gorylowi, nie stawiając oporu. Zaraz, rozumował sobie Tarzan, przebudzi się i znajdzie się znów w chacie, gdzie usnął. Pomyślawszy tak, rzucił okiem poza siebie i spostrzegł, że drzwi były szeroko otwarte. To nie mogło tak pozostać! Zawsze starannie drzwi zamykał, by nie weszli tam nieproszeni przybysze. Manu–małpka, zaraz zrobiłaby pogrom skarbom Tarzana, gdyby znalazła się wewnątrz chaty, choćby na kilka tylko minut. Powstało w umyśle Tarzana niepokojące pytanie. Gdzie kończyły się przygody senne, a gdzie zaczynało się życie realne? Jak miał się upewnić, czy drzwi chaty nie były w rzeczy samej otwarte? Wszystko naokoło wydawało się normalnym — nie było zabawnej przesady, jaka znamionowała poprzednie wydarzenia ze snu. Lepiej przeto było pomyśleć o bezpieczeństwie i upewnić się, że drzwi chaty były zamknięte — nie będzie w tym nic złego, nawet w tym wypadku, jeżeli wszystko, co widział, było złudzeniem.

Tarzan spróbował zsunąć się z ramion Bolgani, lecz wielkie zwierzę zawarczało groźnie i przytrzymało go mocniej. Robiąc wielki wysiłek człowiek–małpa wyrwał się i gdy obsunął się na ziemię, widziadłowy goryl rzucił się na niego dziko, pochwycił go znowu i zatopił wielkie zęby w gładkie, śniade ramię Tarzana.

Drwiący uśmiech zniknął z ust Tarzan, gdy ból i płynąca ciepła krew obudziły jego instynkt walki. Czy to było we śnie, czy na jawie, nie były to już żarty! Kąsając się, szarpiąc i warcząc, obaj potoczyli się po ziemi. Goryl był rozjuszony do szaleństwa. Kilkakrotnie starał się puścić ramię Tarzana, by tymczasem uchwycić zębami za tętnicę szyi. Ale Tarzan już nauczył się przedtem walczyć ze zwierzętami, które najpierw usiłują przegryźć żyłę, przez którą ucieka życie, i za każdym razem udało mu się uniknąć niebezpieczeństwa, sam zaś starał się chwycić swego przeciwnika rękoma za gardło. W końcu udało mu sit; to zrobić — wielkie jego mięśnie natężyły się i napęczniały jak sznury pod gładką skórą, gdy ze wszystkich swych sił starał się odsunąć od siebie potężny, włochaty tors. Dusząc Bolgani i odpychając go od siebie, drugą rękę podniósł powoli do tego miejsca, gdzie było serce zwierzęcia — nastąpił szybki ruch mocne jak stal dłoni i ostrze myśliwskiego noża dosięgło celu.

Bolgani–goryl, wydał jeden przeraźliwy krzyk, wyrwał się z rąk człowieka–małpy, powstał, potknął się kilkakrotnie, po czym zwalił się na ziemię. Członki poruszyły się kurczowo i zwierzę pozostało bez ruchu.

Tarzan stanął nad zabitym i spoglądając na trupa, przesunął palce przez gęste, czarne swe kędziory. Przykląkł i dotknął zwłok. Czerwona krew goryla zabarwiła mu palce na kolor szkarłatny. Podniósł je i obwąchał. Potem potrząsnął głową i skierował się do chaty. Drzwi były otwarte. Zamknął je i zapuścił zasuwę. Powróciwszy do zwłok zabitego zwierzęcia, zatrzymał się znowu i podrapał się w głowę.

Jeżeli to działo się we śnie, to cóż było jawą? Jak rozróżnić jedno od drugiego? Co z wydarzeń jego życia było realnym, a co nierealnym?

Wsparł nogę na rozciągniętych zwłokach i wzniósłszy głowę ku niebu wydał okrzyk zwycięski małp. Z daleka odezwał się lew. Było to bardzo realnym — a jednak, jak tu rozstrzygać? Zadziwiony, nie wiedząc, co ma myśleć, skierował się w dżunglę.

Nic, nie wiedział, co było realnym, a co takim nie było. Wiedział tylko jedno na pewno — że nigdy w życiu jeść już więcej nie będzie mięsa Tantora–słonia.

Rozdział X
Bitwa o Tikę

Dzień był doskonale piękny. Chłodny wietrzyk łagodził upał podzwrotnikowego słońca. Pokój panował w obrębie plemienia od tygodni i żaden obcy nieprzyjaciel nie wkraczał na jego ziemie z zewnątrz. Dla umysłu małpiego było to dowodem dostateczny, że i przyszłość będzie taką samą jak i bezpośrednia przeszłość, że utopia trwać będzie nadal.

Placówki, których wystawianie weszło teraz w stały zwyczaj plemienia, albo opieszale spełniały swoje zadanie, albo całkowicie porzucały wyznaczone miejsca, jak im się podobało. Plemię rozpraszało się szeroko, poszukując pożywienia. W taki sposób spokój i pomyślność może zagrozić bezpieczeństwu pierwotnego społeczeństwa, równie dobrze jak i najbardziej kulturalnego.

Nawet poszczególni członkowie plemienia stali się mniej baczni i czujni, jak gdyby Numa i Sabora oraz Szita wykreśleni byli z istot żywych. Samice i ich balu wałęsały się po dżungli bez osłony, a dorosłe samce żerowały daleko od nich. Zdarzyło się więc, że Tika i Gazan, jej balu, polowali na południowym skraju plemienia, a w pobliżu nie było ani jednego dorosłego samca.

Jeszcze dalej na południe przesuwała się borem złowróżbna postać — ogromny samiec, rozszalały z powodu samotności i doznanej porażki. Tydzień temu wystąpił do walki o władzę królewską w plemieniu odległym, a dziś pobity i obolały, brnął przed siebie lasem jako wyrzutek — banita. Po pewnym czasie mógłby powrócić do swego plemienia i poddać się woli tego kosmatego władcy, którego chciał zdetronizować, lecz obecnie nie śmiał tego uczynić, gdyż pokusił się nie tylko o koronę, lecz również i o żony swego pana i władcy. Miesiąc przynajmniej musi upłynąć, żeby o nieprawościach jego zapomniał ten, kogo chciał skrzywdzić. Dlatego to Tug błąkał się w obcej dżungli, posępny, niebezpieczny, pełen nienawiści.

W takim to stanie ducha Tug nagle natknął się na młodą samicę, żerującą w dżungli w osamotnieniu — obcą samicę, z błyszczącą skórą, silną i piękną nieporównanie. Tugowi zaparło dech, ukrył się szybko, schodząc ze ścieżki w gęste zarośla przed Tiką i pasł swe oczy miłym jej widokiem.

Nie tylko o nich jednak chodziło — w okolicznej dżungli żerowało całe stado, samce, samice i dziatki. Gdy kto pożąda żony z obcego plemienia, musi mieć na uwadze dzikich, wielkich, kosmatych opiekunów, którzy rzadko kiedy oddalają się daleko od tych, którzy są zdani na ich opiekę, a którzy pobiją na śmierć obcego w obronie żony lub dziecka towarzysza, jak gdyby bronili swych własnych.

Tug nie mógł dojrzeć żadnego śladu innej małpy, prócz tej obcej samicy i jej balu, bawiącego się przy niej. Na wpół przymknął swe złośliwe, krwią nabiegłe oczy, gdy spoczęły w podziwie nad wdziękami samicy — a co się tyczy balu, jedno zwarcie ogromnych szczęk na jego drobnej szyi, może uniemożliwić mu wszczynanie niepotrzebnych alarmujących hałasów.

Tug był pięknym, dorodnym samcem podobnym pod niejednym względem do małżonka Tiki, Toga. Obaj byli w rozkwicie młodości, obaj mieli cudownie rozwinięte muskuły, zęby mieli wyborne i byli tak dzikiego usposobienia, jak mogła sobie tylko życzyć najbardziej wymagająca i najwybredniejsza samica. Gdyby Tug był z jej plemienia, Tika mogłaby wybrać go równie dobrze jak i Toga na małżonka w odpowiednim czasie, obecnie jednak należała już do Toga, i żaden samiec nic mógł rościć sobie do niej jakichś praw, jeżeli wpierw me zwyciężył w pojedynku Toga. A nawet i w tym ostatnim wypadku Tika miała pewne swe prawa. Jeżeli starający się nie znalazł w jej oczach łaski, mogła przyłączyć się do walki i przyczynić się ze swej strony, by zniechęcić zalotnika, współudział taki mógłby okazać się wielce pomocnym jej władcy i panu, gdyż Tika, chociaż zęby miała mniejsze niż jej małżonek, umiała posługiwać się nimi z wybornym skutkiem.

Tika była zajęta nęcącym poszukiwaniem chrząszczy, była tą pracą całkowicie zaabsorbowana, nie zdawała sobie sprawy z tego, jak daleko z Gazanem oddalili się od reszty plemienia i nie miała się tak na baczności jak należało. Miesiące bezpieczeństwa pod opieką wart, które za namową Tarzana plemię zaczęło wystawiać, uśpiły wszystkich w poczuciu bezpieczeństwa na skutek błędnego przypuszczenia — które stało się przyczyną zguby wielu oświeconych społeczeństw w przeszłości i jeszcze wiele o zgubę przyprawi — że ponieważ nie doznali napaści w przeszłości, napaść nie spotka ich nigdy.

Tug, przekonawszy się, że w najbliższym sąsiedztwie była tylko ona ze swoim balu, podkradł się bliżej. Tika odwrócona była ku niemu plecami, gdy się rzucił ku niej. W końcu jednak i ona poczuła niebezpieczeństwo i odwróciła się w czas, zanim jej dosięgnął. Tug zatrzymał się o kilka kroków. Gniew jego zginął wobec zniewalających ponęt obcej samicy. Zaczął wydawać porozumiewawcze głosy, coś w rodzaju mlaskania szerokimi, płaskimi wargami, nie bardzo różniącymi się od tego, co dałoby się słyszeć przy całowaniu solo.

Ale Tika wyszczerzyła zęby i zawarczała. Mały Gazan, zaniepokojony, chciał podbiec ku swej matce, lecz ostrzegła go, by tego nie robił, krzyknąwszy spiesznie „krig–ah”, co oznaczało, aby się ukrył na wysokim drzewie. Najwidoczniej Tika nie była przychylnie usposobiona względem swego nowego konkurenta. Tug to zrozumiał i odpowiednio zmienił sposób postępowania. Wysunął swą olbrzymią pierś, uderzył się w nią zgrubiałymi kłykciami i chwiał się przed nią na palcach.

— Ja jestem Tug — powiedział chełpliwie. —— Spójrz na moje kły. Spójrz na moje silne ręce i potężne nogi. Od jednego razu powalą najmocniejszego z waszych samców. Sam jeden poraziłem Szitę. To ja Tug. Tug chce cię mieć. — Po czym czekał, jaki będzie tego skutek i nie długo wypadło mu czekać. Tika ze zwinnością, której nie można było się spodziewać po jej korpulencji, zawróciła i pobiegła jak strzała precz od niego. Tug, wydawszy okrzyk gniewu, puścił się za nią w pogoń. Lecz drobniejsza, lżejsza Tika, zbyt była chybka, by mógł ją dogonić. Zrobił za nią kilkanaście kroków, po czym zatrzymał się pieniąc i szczekając, i bił w ziemię kułakami.

Z drzewa mały Gazan spoglądał na dół i był świadkiem zawodu obcego samca. Malec niedoświadczony, sądząc, że jest bezpieczny, rzucił niewczesną obelgę swemu prześladowcy. Tug wejrzał w górę. Tika zatrzymała się w niewielkim oddaleniu — nie chciała odchodzić zbyt daleko od swego balu. Tug to zrozumiał i postanowił z tego skorzystać. Spostrzegł, że drzewo, na które młode małpiątko się wspięło, stało oddzielnie i że Gazan nie będzie mógł dostać się do innego inaczej, jak schodząc na ziemię. Zdobędzie matkę, wyzyskując jej miłość do dziecka.

Wspiął się na dolne gałęzie drzewa. Mały Gazan przestał wykrzykiwać obelgi. Poczuł obawę, a zaraz potem i strach go zdjął, gdy Tug zaczął wspinać się coraz wyżej ku niemu, Tika krzyknęła na Gazana, by wlazł wyżej i malec poskoczył na drobne gałęzie, które nie mogły dać oparcia ciężkiemu, dorosłemu samcowi. Niemniej jednak Tug wchodził coraz wyżej. Tika nie miała obawy. Wiedziała, że Tug nie będzie mógł wejść tak wysoko, by dosięgnąć Gazana, przysiadła tedy w pewnej odległości od drzewa i zaczęła wylewać na Toga potok obelżywych wyrazów. Jako kobieta była mistrzynią w tym kunszcie słownym.

Nie wiedziała jednak, jak złośliwy pomysł obmyślił Tug. Sądziła, że samiec będzie się wspinał ku Gazanowi tak daleko, jak będzie mógł, a potem spostrzegłszy, że nie może go dosięgnąć, powróci, by ścigać ją, co jak tego była pewna, równie skończy się niczym. Tak pewną była bezpieczeństwa balu i swej zdolności do sprostania potrzebie, że nie wołała pomocy, a na taki okrzyk inni członkowie plemienia zaraz pośpieszyliby do niej.

Tug powoli dotarł do miejsca, poza które już nie odważył się ryzykować swego ciężaru na drobnych gałęziach. Gazan był o piętnaście stóp powyżej. Samiec zebrał swe siły, pochwycił pień drzewa w swe dłonie i zaczął nim trząść mocno. Tika zadrżała ze strachu. Natychmiast zrozumiała zamiar Tuga. Gazan trzymał się w górze na kołyszącej się gałęzi. Przy pierwszym wstrząśnieniu, stracił równowagę, chociaż nie spadł od razu. Od trzęsienia zaczęła się łamać gałąź, której trzymał się malec. Tika teraz zrozumiała, co może nastąpić i zapominając o własnym bezpieczeństwie pod wpływem miłości macierzyńskiej, spiesznie poskoczyła ku drzewu, by stoczyć bitwę ze straszną istotą, która groziła życiu jej maleństwa.

Nie dosięgła jeszcze nawet pnia drzewa, gdy Tugowi udało się gwałtownym wstrząsaniem gałęzi stracić małego Gazana. Wydając okrzyk mały padł w dół przez liście, chwytając się na próżno za gałęzie, i grzmotnął na ziemię u stóp matki. Zamilkł i leżał bez ruchu. Z jękiem Tika schyliła się, by podnieść na swych rękach nieruchome kształty, lecz w tejże chwili Tug rzucił się na nią.

Wydzierając się i kąsając, usiłowała uwolnić się, lecz nic mogła dorównać siłom olbrzymiego samca. Tug bił ja i dusił, aż w końcu, tracąc na wpół przytomność, musiała mu ulec, choć pozornie. Samiec zarzucił ją sobie na plecy i zawrócił na drogę południową, skąd przybył.

Na ziemi pozostał mały Gazan, bez ruchu. Nie słychać było jęków. Nie poruszał się. Słońce wzeszło powoli na punkt południowy. Stworzenie z wyliniałym włosem, wznosząc w górę swój nos celem obwąchiwania powiewu wiatru, skradało się przez krzaki. Była to Dango–hiena. Oto jej brzydki pysk wysunął się z pobliskich liści i okrutne oczy spoczęły na Gazanie.

Wczesnym rankiem dnia tego Tarzan udał się do chaty na pobrzeżu, gdzie przepędzał niejedną godziną w tym czasie, gdy plemię znajdowało się w pobliżu. Na podłodze leżał szkielet mężczyzny — to, co pozostało na ziemi z osoby poprzedniego lorda Greystoke — leżał w tym samym miejscu, gdzie przed mniej więcej dwudziestu laty padł martwy lord Greystoke, zduszony ręką Kerczaka. Od dawna już termity i drobne zwierzątka objadły kości Anglika.

Przez cały szereg lat Tarzan widział je tam, nie zwracając na nie większej uwagi, jak na inne kości bez liku, jakie napotykał w dżungli po drodze. Na łóżku leżał inny, mniejszy szkielet, a młodzian nie wiedział, kto to był, jak nie wiedział, czyj był pierwszy. Skąd mógł wiedzieć, że jeden był to szkielet jego ojca, a drugi był matki? Garstka kości, leżąca w małej kołysce, wyszykowanej z pełną miłości starannością przez poprzedniego lorda Greystoke, nie miała dla niego żadnego znaczenia. Że ta mała czaszka posłuży kiedyś do udowodnienia jego praw do wysokiego tytułu — to tak dalekie było od jego myśli, jak trabanci słońca od gwiazdozbioru Oriona. Dla Tarzana były to tylko kości — nic więcej jak kości. Nie dbał o nie, gdyż nie pozostało na nich mięso i nie zawadzały mu, gdyż nie potrzebował łóżka, a szkielet leżący na podłodze nie przeszkadzał mu chodzić po pokoju.

Dziś czuł się niespokojny. Przerzucał kartki jednej książki, potem drugiej. Przyglądał się obrazkom, które znał na pamięć i odrzucił książki na bok. Po raz tysięczny zaczął szperać w szafie. Wyjął torbę, zawierającą pewną ilość niewielkich, okrągłych krążków metalowych. Bawił się nimi po wiele razy w latach ubiegłych, lecz starannie układał je z powrotem w torbie, a torbę kładł do szafy na tę samą półkę, gdzie ją znalazł. W dziwny sposób dziedziczność ujawniała się w człowieku–małpie. Pochodząc z rasy nawykłej do porządku, sam był porządny, nie wiedząc po co. Małpy porzucały zaraz wszystko, gdy kończyło się ich zainteresowanie jakimś przedmiotem — w wysokiej trawie lub z wysokich gałęzi drzew. Co porzuciły, to czasem odnajdywały znów przypadkowo. Nie tak postępował Tarzan. Każda jego rzecz miała swe miejsce i tam ją starannie chował, gdy jej nie potrzebował. Drobne krążki metalowe w sakiewce bardzo go interesowały. Wypukłe wizerunki były tam z każdej strony, których znaczenie nie mógł dobrze zrozumieć. Krążki były błyszczące, wypolerowane. Miał przyjemność w układaniu ich na stole w różne figury. Bawił się tak setki razy. Dziś, gdy był tym zajęty, upuścił na ziemię piękną żółtą sztukę — był to angielski suweren — która potoczyła się pod łóżko, gdzie leżały szczątki, pozostałe po pięknej niegdyś lady Alicji.

Zachowując się jak zwykle, Tarzan zaraz schylił się i opierając się na rękach i kolanach, zaczął szukać zgubionej sztuki złota pod łóżkiem. Dziwnym trafem nigdy dotychczas nie zaglądał pod łóżko. Odnalazł monetę i znalazł coś jeszcze więcej — małą skrzynkę drewnianą nie zamkniętą. Podniósłszy obie te rzeczy, włożył z powrotem suwerena do sakiewki, a sakiewkę położył na właściwą półkę w szafie, po czym zaczął oglądać skrzynkę. Zawierała pewna ilość cylindrycznych brył metalowych, zakończonych stożkowato z jednego końca, a ściętych z drugiego. Bryły miały brzegi wystające, były zazielenione, zaśniedziałe, pokryte warstwą grynszpanu ze starości.

Tarzan wyjął pewną ich ilość ze skrzynki i przyglądał się im. Potarł je o siebie i przekonał się, że kolor zielony schodzi, a pod nim cylindry miały na dwie trzecie swej długości błyszczącą powierzchnię, a na stożkowatym końcu ciemnoszarą. Wziąwszy kawał drzewa zaczął czyścić jeden cylinder i w nagrodę ujrzał warstwę świecącą, która mu się podobała.

U boku zawieszoną miał torbę, zabraną z trupa któregoś z licznych czarnych wojowników, których zamordował. Do tej torby włożył kilka nowych zabawek, chcąc oczyścić je w wolnej chwili. Potem wsunął skrzynkę z powrotem pod łóżko i nic znajdując nic więcej do zabawy, opuścił chatę, kierując się z powrotem do plemienia.

Nie dochodząc jeszcze do nich, posłyszał przed sobą wielki gwar, głośne okrzyki samic i dzieci, gniewne szczekanie i warczenie wielkich samców. Natychmiast przyśpieszył, gdyż „Krig–ah”, jakie doszło jego uszu, świadczyło, że stało się coś złego.

Kiedy Tarzan zajęty był swymi sprawami w chacie swego zmarłego ojca, Tog, pełen siły małżonek Tiki, polował o milę na północ od plemienia. W końcu, zapełniwszy żołądek, zawrócił leniwie z powrotem ku polanie, gdzie pozostawił plemię, i obecnie zaczął mijać współplemieńców, rozrzuconych samotnie, dwójkami lub trójkami. Nigdzie nie dostrzegł Tiki lub Tarzana i wkrótce zaczął rozpytywać się u innych, gdzie mogli się znajdować. Nikt jednak nie widział ich ostatnio.

Trzeba wiedzieć, że zwierzęta mają słabo rozwiniętą zdolność wyobraźni. Nie zdarza się im, żeby umysł malował im obrazy tego, co mogłoby się zdarzyć, i dlatego Tog nic czuł obawy, że coś złego stało się jego towarzyszce i potomkowi — miał świadomość tego jedynie, że chciał odnaleźć Tikę, aby rozciągnąć się w cieniu i żeby drapała go w plecy, podczas gdy on będzie trawił spożyte śniadanie. Chociaż jednak wołał na nią i szukał jej i wypytywał się o nią każdego, kogo spotkał, nie mógł trafić na ślad ani Tiki, ani Gazana.

Zaczynał być w złym humorze i prawie miał już postanowienie skarcić Tikę za oddalenie się w pole, wtedy gdy jej potrzebował. Sunął na południe wzdłuż traktu zwierząt. Jego namulone podeszwy i knykcie nie dawały żadnego odgłosu, aż nagle na przeciwnym brzegu niewielkiej polany spostrzegł Dango. Zjadacz padliny nie widział Toga, gdyż wzrok swój utopił w czymś, co leżało na trawie, pod drzewem — coś, do czego się skradał z całą ostrożnością, właściwą jego gatunkowi.

Tog, zawsze czujny, jak przystoi temu, kto przebiega dżunglę i chce zachować życie, oddalił się cicho na drzewo, skąd mógł lepiej rozejrzeć się po polanie. Nie obawiał się hieny, lecz chciał wiedzieć, co hiena tropiła. W pewnej mierze był pod wpływem zarówno ciekawości jak i ostrożności.

A gdy Tog znalazł się na takim miejscu na gałęziach, skąd mógł bez żadnych przeszkód obejrzeć polanę, zobaczył, że Dango obwąchiwała już jakiś przedmiot, leżący wprost przed nią — Tog natychmiast poznał, że była to nieruchoma postać jego małego Gazana.

Z okrzykiem tak strasznym, tak zwierzęcym, że powstrzymał natychmiast strwożoną hienę, wielka małpa skoczyła ciężko na nie przygotowana na to hienę. Wyjąc Dango, skurczywszy się przy ziemi, chciała rozpocząć walkę. Lecz również mógłby wróbel rozpoczynać walkę z jastrzębiem. Wielkie, supłowate palce Toga chwyciły ja za gardło i grzbiet, jednym uderzeniem swej paszczęki w wyliniały kark, skręcił Tog kręgi kolumny pacierzowej hieny, po czym odrzucił z pogardą martwe zwłoki.

Znów wydał głos, przywołujący Tikę, lecz nie było odpowiedzi. Schylił się, by obwąchać ciało Gazana. W piersi tego strasznego zwierzęcia biło serce, w którym odezwało się choć słabo to samo uczucie rodzicielskiej miłości, jakiego doznają ludzie. Gdybyśmy nie mieli na to widocznego dowodu, winniśmy przyznać istnienie takiego uczucia, gdyż tylko w ten sposób da się wytłumaczyć utrzymanie się przy życiu rasy ludzkiej, wśród której zazdrość i egoizm samców wytępiłyby w początkowych stadiach istnienia rodu tak szybko młodych zaraz po pojawieniu się na świat, gdyby Bóg nie włożył w pierś nawet najdzikszego stworzenia tego uczucia rodzicielskiej miłości, która wyraża się najjaskrawiej w opiekuńczym instynkcie samców.

W Togu nie tylko silnie był rozwinięty instynkt opiekuńczy, lecz i uczucie przywiązania do potomka, gdyż Tog należał do przedstawicieli tych obdarzonych niezwykła inteligencją wielkich małp, o których opowiadają sobie szeptem tubylcy Gobi, których jednak nie oglądał żaden człowiek biały, a jeśli oglądał, to taki, który o nich nic nikomu nie powiedział, aż do czasów Tarzana.

Tog tedy odczuł stratę swego dziecka, jak inny ojciec. Nam mały Gazan może wydałby się okropną, wstrętną istotą, lecz dla Toga i Tiki był tak piękny i tak wyjątkowo rozwinięty, jak mała Marysia lub Janka, lub Elżbietka czy Anna dla swych rodziców, a przy tym był synem pierworodnym, jedynym ich dzieckiem i chłopcem — łączyły się w nim trzy rzeczy, które kazały miłować go jak źrenicę swego oka.

Przez chwilę Tod obwąchiwał nieruchomą drobną postać. Pyskiem i językiem pogładził i popieścił pomarszczone futerko. Z gardła jego wydobył się głuchy jęk, lecz szybko w ślad za uczuciem bólu wystąpiło gwałtowne pragnienie wywarcia zemsty.

Wstawszy wydał z siebie szereg „Krig–ah!”, w których rozległ się również ścinający krew okrzyk rozjuszonego, szukającego walki samca — samca doprowadzonego do wściekłości poszukującego zapachu krwi.

Rozległy się w odpowiedzi krzyki innych członków plemienia, przybywających po drzewach do niego. Ten hałas posłyszał Tarzan, gdy powracał do swoich z chaty, i dołączył do rozlegających się okrzyków i swój głos, przyśpieszając szybkości, aż mknął jak strzała, szybując po gałęziach.

Kiedy w końcu dotarł do nich, zastał członków plemienia zgromadzonych wokoło Toga i ujrzał coś, co leżało bez ruchu na ziemi. Zeskoczywszy na ziemię Tarzan, zbliżył się do środkowej grupy. Tog wciąż ryczał, kiedy jednak spostrzegł Tarzana, przerwał okrzyki i schyliwszy się, podniósł na rękach Gazana i okazał go Tarzanowi. Do Tarzana miał zaufanie i odwoływał się do niego jako do towarzysza mądrzejszego i bystrzejszego od siebie, lecz nie przyszło mu do głowy, by iść za nim.

— Gdyby trzech strażników pilnowało naokoło plemienia, rzecz taka nie przydarzyłaby się — rzekł Tarzan. — Takie rzeczy będą się zdarzać, jeżeli nie będziecie utrzymywać trzech wartowników, pilnujących zbliżenia się nieprzyjaciela. Dżungla pełna jest wrogów, a wy pozwolicie, by samice i balu żerowały, gdzie chcą, bez osłony. Tarzan teraz pójdzie, pójdzie, by odnaleźć Tikę i sprowadzić ją z powrotem.

Myśl znalazła uznanie innych samców. — Wszyscy pójdziemy! — zawołali.

— Nie — odrzekł Tarzan — wszyscy nie pójdziecie. Nie możemy brać z sobą samic i balu, wybierając się na polowanie i walkę. Musicie pozostać, by nad nimi mieć opiekę, albo utracicie wszystko.

Podrapali się w głowę. Mądrość jego rady była widoczna, lecz podnieceni byli myślą — myślą ścigania wroga, który dopuścił się przestępstwa, by wyrwać mu z rąk jego zdobycz i ukarać go. Instynkt gromadny ustalił się w ich usposobieniu przez odwieczny zwyczaj. Nie umieliby powiedzieć, dlaczego nie pomyśleli o ściganiu i ukaraniu winowajcy — nie wiedzieli, że nie osiągnęli jeszcze tego stopnia umysłowego rozwoju, który by pozwalał im działać indywidualnie. W chwilach niebezpieczeństwa instynkt gromadny skupiał ich w zwarte stado, w którym dorosłe samce zjednoczonymi siłami najskuteczniej mogły bronić wszystkich przed wrogiem. Myśl podzielenia sił, by stoczyć bitwę z wrogiem, nie przyszła im nigdy do głowy — było to coś niezgodnego z obyczajem, coś wrogiego interesom gromady. Dla Tarzana była to myśl, która mu się zaraz nasunęła i wydała rzeczą zupełnie naturalną. Zmysły powiedziały mu, że był tylko jeden obcy samiec, który dokonał napadu na Tikę i Gazana. Na jednego nieprzyjaciela nie trzeba było wychodzić całym plemieniem, by dokonać kary. Dwu szybkich w ruchach samców mogło dogonić napastnika i wyswobodzić Tikę.

Dawniej nie przychodziło nikomu do głowy, by wyruszać na poszukiwanie samic, które od czasu do czasu wykradano w plemieniu. Jeżeli Numa, Sabora, Szita lub wędrowny samiec obcego plemienia porwał starszą lub młodszą, gdy tego nikt nie widział, to wszystko było skończone — znikła, i to było wszystko.

Osierocony małżonek, w razie, jeżeli ofiara miała towarzysza, wył dzień jeden i drugi, a później, jeżeli starczyło mu sił, przybierał sobie inną towarzyszkę spośród plemienia, a gdy to nic udało się, szedł w dżunglę, szukając sposobu, by ukraść ją z innej gromady.

W przeszłości Tarzan nic wtrącał się do takiej praktyki, ponieważ nie był osobiście zainteresowany losem osób skradzionych. Lecz Tika była jego pierwszą miłością, a balu Tiki znajdowało w jego sercu to miejsce, jakie znalazłoby własne jego balu. Już raz jeden przedtem Tarzan chciał urządzić pościg i wywrzeć zemstę. Było to w czasach, kiedy Kulonga, syn Mbongi–wodza, zamordował Kalę. Wówczas Tarzan na własną rękę ścigał mordercę i pomścił śmierć matki. Dziś, chociaż w mniejszym stopniu, doznawał podobnego uczucia.

Zwrócił się do Toga. — Zostaw Gazana u Mumgi — rzekł. — Stara jest, zęby ma połamane i nie potrafi dać obrony, lecz może zaopiekować się Gazanem do czasu naszego powrotu z Tiką. A jeżeli Gazana zastaniemy martwym, gdy powrócimy — rzekł, zwracając się do Mumgi — zabiję cię także.

— Gdzie pójdziemy? — zapytał Tog.

— Pójdziemy, by odbić Tikę — odrzekł człowiek–małpa, i by zabić samca, który ją porwał. Chodźmy!

Odszukał znów ślad, pozostawiony przez obcego, wskazujący mu wyraźnie drogę, i nawet się nie obejrzał, czy Tog będzie mu towarzyszył. Tog złożył Gazana w ręce Mumgi i powiedziawszy jej na pożegnanie: — Jeżeli umrze, Tarzan cię zabije — udał się za śniadoskórą postacią, która wolnym kłusem już sunęła traktem dżungli.

Nikt lepiej od Tarzana z plemienia Kerczaka nie potrafił tropić za śladem, gdyż w nim wyćwiczone zmysły wspierane były wysoką inteligencją. Domyślił się łatwo, którędy należało iść, i potrzebował tylko zwracać uwagę na najbardziej rzucające się w oczy znaki na drodze, a dziś ślad Tuga był mu tak wyraźny, jak drukowane litery na stronicy dla ciebie, czytelniku.

Idąc tuż za zgrabną postacią człowieka–małpy, następował ogromny kosmaty Tog. Nie powiedzieli do siebie ani słowa. Posuwali się tak cicho, jak cienie wśród miliarda innych cieni lasu. Czujne były oczy i uszy Tarzana, zarówno jak i jego patrycjuszowski nos. Ślad był świeży, a gdy wyszli poza okręg, w którym czuć było silny zapach małp plemienia, Tarzan nic znajdował trudności w tropieniu Tuga i Tiki, kierując się samym węchem. Znany zapach śladu Tiki mówił im obu, Tarzanowi i Togowi, że byli na jej tropie, a wkrótce zaczęli odróżniać i zapach Tuga.

Posuwali się szybko, a tu nagle gęste chmury zakryły słońce. Tarzan przyśpieszył kroku. Mknął drogą dżungli, a gdzie Tug wędrował drzewami, przemykał się zwinnie jak wiewiórka wpośród zwieszającej się, falującej drogi obwieszonych liśćmi gałęzi. Przerzucając się z drzewa na drzewo tam, gdzie przeszedł Tug, lecz szybciej od Tuga, gdyż nie był obarczony żadnym ciężarem.

Tarzan poczuł, że musieli być już bardzo blisko Tuga, gdyż zapach śladu stawał się coraz mocniejszy, kiedy sina błyskawica rozdarła dżunglę i ogłuszające pioruny rozległy się echem pod niebiosami i w borze, aż ziemia chwiała się i drżała. Potem nastąpił deszcz — nie taki jak w naszej umiarkowanej strefie, lecz jak potężna ulewa, spadająca na ziemię potokami —jak potop wylewający beczki miast kropli wody na chylące się leśne olbrzymy i wystraszone stworzenia, które szukają ich cienia.

Deszcz sprawił to, co Tarzan przewidział — zmiótł ślad tropionych z powierzchni ziemi. Potoki lały się przez pół godziny — potem rozbłysło słońce, tworząc w lesie miliony błyszczących, brylantowych punktów, migoczących wszystkimi barwami tęczy. Dziś jednak człowiek–małpa zwykle bardzo czuły na zmieniające się po sobie cuda dżungli nie zwracał na nie uwagi. W myśli jego tkwił ten tylko fakt, że ślad Tiki i tego, kto ją porwał, został zniszczony.

Nawet wśród gałęzi drzew są utorowane drogi tak, jak istnieją drogi na powierzchni ziemi, lecz na drzewach dzielą się i przecinają częściej, gdyż droga jest bardziej otwarta, niż wśród gęstwiny krzaków na powierzchni ziemi. Takim jednym utorowanym traktem Tarzan i Tog posuwali się po ustaniu deszczu, ponieważ człowiek–małpa mniemał, że logicznie sądząc, tą drogą powinienby pójść złodziej. Jednakowoż, kiedy dotarli do rozstajnych dróg, zatrzymali się nie wiedząc kędy iść. Tu Tarzan zbadał każdą gałąź i każdy liść, których mogła się dotknąć uciekająca małpa.

Obwąchiwał pień drzewa, a bystrym wzrokiem wypatrywał na korze śladów drogi, którędy mogła udać się tropiona para. Zabierało to czas, a Tarzan wciąż o tym myślał, że tymczasem samiec z obcego plemienia wciąż posuwał się dalej, zyskując drogocenne minuty, które mogą doprowadzić go do miejsca bezpiecznego, gdzie nie będą mogli go dosięgnąć.

Początkowo obrał jedno rozgałęzienie drogi, potem inne, stosując wszystkie środki poznawcze, które dawała mu jego cudowna znajomość puszczy, lecz kilkakroć się zawiódł, gdyż ślad został zmyty ciężką ulewą na każdym miejscu wydatnym. Przez pół godziny Tarzan i Tog szukali, aż w końcu u podstawy szerokiego liścia czuły węch Tarzana rozróżnił słaby ślad zapachu Tuga w miejscu, gdzie liść otarł się o plecy wielkiej małpy, kiedy tędy przechodziła wśród liści.

Znów skierowali się na właściwa drogę, lecz mogli się posuwać tylko bardzo wolno, powtarzało się często, że musieli się zatrzymywać w miejscach, gdzie ślad ginął prawie beznadziejnie. My byśmy nie potrafili odnaleźć żadnego śladu, nawet przed nastaniem ulewy, z wyjątkiem być może tych miejsc, gdzie Tug schodził na ziemię, by iść torem zwierząt. Na tych miejscach odbicia ogromnej stopy, podobnej do dłoni i knykci jednej ręki były czasami tak wyraźne, że nawet zwykły śmiertelnik mógłby je odczytać. Z tych śladów i innych wskazówek Tarzan wynosił przekonanie, że małpa wciąż unosiła Tikę. Głębokość wklęsłości stopy wskazywała na ciężar większy, niż zwykły ciężar dorosłego samca, gdyż wklęsłości te utworzyły się pod wspólnym ciężarem Tuga i Tiki, a ten fakt, że knykcie tylko jednej ręki dotykały ziemi wskazywał, że druga ręka była czymś innym zajęta, przytrzymywaniem więźnia na kosmatych barkach. Tarzan mógł śledzić w miejscach osłoniętych, jak przekładany był ciężar z jednego ramienia na drugie, co zaznaczało się pogłębieniem wklęsłości po stronic niesionego ciężaru i zmianą znaków od knykci palców, przechodzących z jednej strony traktu na drugą.

Były przestrzenie wzdłuż powierzchni ścieżki, na których małpa na daleki dystans szła w postawie wyprostowanej na tylnych łapach — krocząc jak człowiek. To samo dałoby się powiedzieć o każdej antropoidalnej małpie tego samego gatunku, gdyż w odróżnieniu od szympansów i goryli, potrafią chodzić, podpierając się rękoma lub nie, równie dobrze. Były to szczegóły, które dawały możność Tarzanowi i Togowi odgadnąć postać porywacza. Wszystko to razem, oraz charakterystyczny zapach indywidualny, w niezatarty sposób wrażony ich pamięci, dawało im możność rozpoznania go, gdy się z nim zetkną, nawet gdyby porzucił przedtem Tikę z większym stopniem pewności, niż współczesny detektyw, mając do rozporządzenia fotografie i wymiary Bertillona, może rozpoznać zbiega spod prawa w krajach cywilizowanych.

Przy całej jednak wytężonej uwadze i wysoko rozwiniętych zdolnościach spostrzegawczych dwaj członkowie plemienia Kerczaka często gubili prawie całkowicie ślad, a co najmniej jeszcze nie dogonili zbiega. Zapach znów był wyraźny, gdyż pozostał w powietrzu już po deszczu, i Tarzan domyślał się, że niezadługo napotkają złodzieja i jego zdobycz. Ponad nimi, gdy przesuwali się ukradkiem, gwarzyła Manu, mała małpka, i jej tysięczni towarzysze, odzywały się i krzyczały ptaki o brązowych gardłach i barwnym upierzeniu, bzykały i brzęczały niezliczone owady wśród szeleszczących liści w lesie, a gdy tamtędy przechodzili mała siwobródka, piszcząc i mamrocząc na kołyszącej się gałęzi, spojrzała w ich stronę i spostrzegła ich. Natychmiast ustało mamrotanie i piszczenie, i długoogoniasta roztoczka pędem pobiegła jak gdyby Szita–pantera, obdarzona skrzydłami, była za nią w pościgu. Sądząc z pozoru, przestraszyła się tylko bardzo drobna ta małpka i uciekała, ocalając życie — zdawało się, że ucieczka jej nie miała w sobie nic złowróżbnego.

A co mamy powiedzieć o Tice za cały ten czas? Czy pogodziła się ze swoim losem i towarzyszyła swemu nowemu panu z winna pokorą kochającej i rozsądnej małżonki? Jeden rzut oka na oboje dałby wyraźną odpowiedź, która mogłaby zadowolnić najbardziej złośliwego krytyka. Ciało miała poszarpane, krew sączyła się z wielu ran, zadanych przez zawziętego Tuga, przy usiłowaniu zmuszenia jej do powolności. I Tug był zmieniony i poraniony. Lecz z uparta dzikością wciąż nie wypuszczał swej bezpożytecznej zdobyczy.

Przedzierał się coraz dalej dżunglą w kierunku, gdzie obozowało jego plemię. Miał nadzieję, że król nie pamiętał już więcej jego zdrady. A jeżeli tak nie było, to w każdym razie był zrezygnowany znieść los, jaki go czekał — wszelki los będzie lepszy, niż samotne towarzystwo z tą straszną samicą, a przy tym chciał przedstawić swego jeńca towarzyszom. Być może, król zażąda ofiarowania jej sobie — być może, że taka myśl kazała mu przyśpieszać kroku.

W końcu napotkali dwa samce, żerujące w niewielkim lasku — pięknym lasku, gdzie widać było rozrzucone w wielu miejscach skały, wsparte w bogatą, czarną ziemię — być może nieme pomniki dawno zapomnianych wieków, kiedy potężne lodowce przetaczały się z wolna w tych miejscach, gdzie dziś upalne słońce pada na podzwrotnikową dżunglę.

Dwa samce spojrzały, szczerząc zęby, gdy ukazał się z dala Tug. Jeden poznał, że nie zbliżają się wrogowie. — To Tug — warknął. — Tug powrócił z nową małżonką.

Małpy zaczekały aż podejdzie bliżej. Tika zwróciła ku nim stulony pysk, szczerząc zęby. Nie wyglądała ładnie wtedy, lecz pomimo krwi i odbitej na jej obliczu nienawiści, poznali, że była piękna i zaczęli zazdrościć Tugowi — nie znali bowiem Tiki!

Gdy tam przysiedli, przyglądając się sobie, przybiegła po drzeach ku nim długoogoniasta mała małpka z siwymi bokobrodami. Była bardzo podniecona, gdy zatrzymała się na konarze drzewa tuż nad ich głowami.

— Idą dwa obce samce! — zawołała. — Jeden jest Mangani drugi — okropna małpa bezwłosa. Idą za śladem Tuga. Widziałam ich.

Cztery małpy obejrzały się poza siebie na drogę, którędy Tug właśnie przyszedł. Po czym spoglądały wzajem na siebie przez chwilę. — Chodźmy — rzekł dorodniejszy z dwu przyjaciół Tuga — zaczaimy się na obcych przybyszów w gęstych krzakach, poza polaną.

I przeszedł na drugą stronę polany, a inni poszli za nim. Mała. małpka wyskakiwała, bardzo podniecona. Główną jej zabawą w życiu było doprowadzanie do krwawych starć między sobą większych mieszkańców lasu, aby wtedy siedząc bezpiecznie na drzewie być świadkiem widowiska. Ta mała małpka z bokobrodami była bardzo spragniona widoku krwi, o ile chodziło o krew cudzą — typowym wzorem podżegaczy wojennych.

Małpy skryły się w krzakach z boku drogi, którędy powinne były przejść obce samce. Tika drżała z wrażenia. Posłyszała ona słowa Manu i domyśliła się, że bezwłosa małpa, to musiał być Tarzan, a ten drugi, to zapewne był Tog. Nawet w marzeniach nie śniła o takiej pomocy. Pragnęła tylko zbiec i powrócić do plemienia Kerczaka, a nawet taka myśl była prawie niewykonalna, tak bacznie pilnował jej Tug.

Kiedy Tog i Tarzan dotarli do lasku, gdzie Tug spotkał się ze swoimi przyjaciółmi, zapach śladu stał się tak mocny, że obaj już wiedzieli, że ścigani muszę znajdować się w pobliżu. Zaczęli tedy posuwać się ze wzmożoną ostrożnością, gdyż mieli zamiar zajść złodzieja z tyłu i natrzeć na niego, nim się spostrzeże. Tego nie wiedzieli, że mała siwobródka wyprzedziła ich, ani tego, że trzy pary dzikich oczu już śledziły każdy ich ruch i że czyhały już na nich świerzbiące łapy i oślinione szczęki.

Przebyli lasek, a gdy weszli na ścieżkę, prowadzącą dalej do gęstej dżungli, nagle rozbrzmiał tuż przed nimi „Krig–ah” wykrzyknięty znanym głosem Tiki. Małe mózgownice Tuga i jego towarzyszy nie były zdolne przewidzieć tego, że Tika może ich zdradzić, teraz zaś, gdy to się faktycznie stało, oszaleli ze złości.

Tug zadał jej potężny cios, którym zwalił ją z nóg, po czym we trójkę rzucili się do stoczenia walki z Tarzanem i Togiem. Mała małpka wyskakiwała na swej grzędzie z rozradowania.

Istotnie mogła być rozweselona, gdyż była to wspaniała walka Nie było kroków przedwstępnych, żadnych formalności — pięć małp rzuciło się na siebie i zwarło. Tarzały się na wąskiej drodze i w gęstej zieleni obok. Kąsały, szarpały, drapały i waliły się wzajemnie, a jednocześnie stwarzały najokropniejszy chór warczeń, szczekań i ryków. W pięć minut miały już poszarpane ciała i krwawiące rany, a mała siwobródka podskakiwała wysoko w górę, wykrzykując donośnie pierwotne brawa. Zawsze jednak jej zapatrywania wyrażały się znakiem „opuszczonych w dół dużych palców” walk gladiatorów w czasie igrzysk rzymskich. Pragnęła widzieć trupy. Nie chodziło jej o to, czy to będą trupy przyjaciół czy wrogów. Pragnęła mieć widok krwi — krwi i śmierci.

Na Toga zwalił się Tug i druga jeszcze małpa, a Tarzan miał do czynienia z trzecią — wielkim zwierzęciem, o sile bawoła. Napastnik Tarzana nigdy przedtem nie widział istoty tak dziwacznej jak wyślizgujący się, bezwłosy samiec, z którym toczył walkę. Krew i pot okryły gładką, śniadą skórę Tarzana. Wciąż udawało mu się wywijać z objęć i pazurów wielkiego samca, a tymczasem usiłował wyjąć swój nóż myśliwski z pochwy, w której był osadzony.

W końcu udało mu się to — śniada ręka uchwyciła włochate gardło, a druga wzniosła się w górę, dzierżąc ostrze. Nastąpiły trzy szybkie, mocne ciosy i ciało samca zwolniało i przeciwnik Tarzana, wydając jęk, zwalił się do jego stóp. W jednej chwili Tarzan uwolnił się z pazurów zdychającego zwierzęcia i poskoczył na pomoc Togowi. Tug spostrzegł go i zwrócił się przeciwko niemu. Przy gwałtownym starciu, wytrącony został nóż z dłoni Tarzana i wtedy Tug zwarł się z nim. Teraz szansę bitwy były równe — dwu na dwu — a tymczasem Tika, przyszedłszy do siebie po otrzymanym ciosie, który ją powalił na ziemię, odeszła na bok, wyczekując sposobnej okazji do dania pomocy. Spostrzegłszy nóż Tarzana, podniosła go. Sama nigdy go nie używała, lecz widziała, jak posługiwał się nim Tarzan. Zawsze obawiała się tego noża, który zadawał śmierć najsilniejszym mieszkańcom dżungli tak łatwo, jak wielkie kły Tantora zadawały śmierć wrogom Tantora.

Spostrzegła torbę Tarzana, zerwaną z jego ramion, i z ciekawością małpią, której nie mogło całkowicie stłumić ani niebezpieczeństwo, ani podniecenie, podniosła ją.

Teraz oto samce stały na nogach — w przerwie walki. Krew spływała im po bokach — twarze były nią umazane na kolor szkarłatu. Mała siwobródka tak była upojona widokiem, że w końcu przestała nawet piszczeć i podskakiwać i siedziała w nieruchomej postawie, rozkoszując się widowiskiem.

Tarzan i Tog zmusili swych przeciwników do cofania się przez lasek. Tika z wolna szła za nimi. Nie wiedziała, co ma robić. Była okulawiała, obolała od zadanych uderzeń, wyczerpana męczarniami, przez które przeszła, a przy tym miała zaufanie swej płci do dzielności swego małżonka i tego drugiego ze swego plemienia — nie będą potrzebowali jej pomocy w walce z tymi dwoma obcymi nieprzyjaciółmi.

Ryki i piski walczących rozlegały się dalekim echem po pagórkach dżungli. Z piersi przeciwnika Tarzana wydobył się cały szereg wykrzyknie!! „Krig–ah!” i oto przyszła odpowiedź, której oczekiwał. Do lasku wypadła, poszczekując i warcząc, cała gromada wielkich samców — siła wojenna plemienia Tuga.

Tika ujrzała ich pierwsza i dostrzegłszy, ostrzegła odpowiednim wykrzyknikiem Tarzana i Toga. Po czym przebiegła obok walczących na drugą stronę polany, gdyż na chwilę zdjął ja strach. I nikt nie może jej z tego czynić zarzutów, zważywszy na straszne jej przejścia, jakie wycierpiała.

Wielkie małpy waliły na walczących. Za chwilę Tarzan i Tog zostaną rozszarpani w kawały, które będą wystawione w czasie obchodu dum–dum. Tika spojrzała poza siebie. Zrozumiała, że zguba zagraża jej obrońcom i w jej dzikiej piersi zrodziła się iskra poświęcenia, którą jakiś wspólny przodek przelał zarówno na Tikę, dziką małpę, jak i na dzielne kobiety społeczeństw ludzkich, które nie wahały się szukać śmierci broniąc swych mężów.

Z rozgłośnym piskiem pobiegła do walczących, tarzających się wielką kupą u podnóża jednej ze skał, jakie rozrzucone były w lasku. Cóż jednak mogła uczynić? Noża nie mogła użyć z pożytkiem dla braku sil. Widziała, że Tarzan rzucał pociski i nauczyła się tego od swego towarzysza zabaw. Zaczęła się oglądać, czy nie znajdzie czego, czym mogłaby rzucić, i ręka jej dotknęła twardych przedmiotów, znajdujących się w torbie, zdartej z pleców Tarzana. Otworzywszy torbę, ujęła w rękę świecące walce — wydały się jej ciężkie stosunkowo do swych rozmiarów i nadawały się do rzucenia. Całą siłą dłoni cisnęła nimi w małpy walczące przed skałą z granitu.

Rezultat zdumiał Tikę, a również i wszystkie inne małpy. Nastąpiła głośna eksplozja, która ogłuszyła walczących. Powiał ostry dym. Nigdy przedtem nikt z nich nie słyszał tak strasznego huku. Piszcząc z przerażenia, obce samce skoczyły na nogi i rzuciły się do ucieczki ku legowiskom swego plemienia. Tog zaś i Tarzan powoli oprzytomnieli i powstali, utykając i świecąc ranami. I oni, również, chętnie uciekliby, gdyby nie wstrzymał ich widok Tiki, stojącej przed nimi i trzymającej w rękach nóż i torbę.

— Co to było? — zapytał Tarzan.

— Tika potrząsnęła głową. — Ja rzuciłam tym w obce samce — i ujęła w rękę nowe świecące metalowe walce z szarymi, stożkowatymi końcami.

Tarzan popatrzał na nie i podrapał się w głowę.

— Co to takiego? :— zapytał Tog.

— Nie wiem — rzekł Tarzan. — Ja to znalazłem. — Mała małpka z siwą bródką zatrzymała się wśród drzew o milę dalej i przytuliła się przerażona do gałęzi.

Nie wiedziała, że zmarły ojciec Tarzana, sięgając z przeszłości poprzez przeciąg lat dwudziestu, ocalił życie swemu synowi. Nie wiedział też o tym i Tarzan, lord Greystoke.

Rozdział XI
Żarty w dżungli

Czas rzadko ciążył Tarzanowi. Nie ma monotonii tam, gdzie nawet jest ciągłe powtarzanie się tego samego, jeżeli jednostajność polega na ciągłym wymykaniu się śmierci pod taką lub inną postacią, lub w odbieraniu życia innym istotom. Takie życie ma mocne przyprawy. A i te pomysłowy Tarzan umiał urozmaicić.

Już był wyrósł z lat dziecinnych. Posiadał grację bożka greckiego, a siły bawołu. Według wszelkich prawideł życia małpiego powinien był stać się opryskliwym, ponurym, zachmurzonym. Takim jednak nic był. Usposobienie jego pozornie nie odpowiadało wcale wiekowi — pozostał dzieckiem, żądnym zabaw, często na szkodę swych współtowarzyszy. Rówieśnicy nic mogli zrozumieć jego postępowania, gdy doszedłszy do wieku dojrzałego, szybko zapomnieli o swej młodości i jej zabawach.

I Tarzan nie mógł dobrze ich zrozumieć. Wydawało mu się to dziwnym, że jeszcze kilka miesięcy temu chwytał Toga za nogę na linkę i ciągnął rozkrzyczanego przez wysoko sterczące trawy dżungli, po czym gdy młodemu Togowi udało się wyswobodzić, tarzał się z nim i przewalał, staczając udane bitwy, a dziś, kiedy podszedł z tyłu do tegoż Toga i przewrócił go na murawę, nie znalazł w nim już dobrego towarzysza zabaw, lecz wielkie, warczące zwierzę, które skoczyło mu do gardła.

Z łatwością Tarzan umknął na bok i wkrótce znikł gniew Toga, lecz żartobliwe usposobienie już więcej się nie okazało. Człowiek–małpa spostrzegł, że Tog nie umiał się bawić. Dorosła małpa widocznie utraciła całą żartobliwość, jaką niegdyś miała. Chrząknąwszy z niezadowoleniem, młody lord Greystoke zajął się czym innym. Pasmo czarnych włosów zwisło mu nad okiem. Odgarnął je dłonią i odrzucił w tył ruchem głowy. Nasunęło mu to myśl, aby coś przedsięwziąć. Odszukał kołczan, schowany w pustym pniu rozdartego piorunem drzewa, i wyjąwszy na bok strzały odwrócił kołczan dnem do góry, wyrzucając na ziemię nieliczne swe skarby, tam zawarte. Wśród nich znajdował się płaski kamień i muszla, podjęta na brzegu morskim w pobliżu chaty ojca.

Z wielką starannością zaczął ocierać krawędź muszli o płaski kamień, aż brzeg delikatnie się zaostrzył. Pracował w taki sposób, jak balwierz ostrzący na osełce brzytwę i widać było, że miał w tym wielką wprawę, nabytą łatami cierpliwych wysiłków. Bez niczyjej pomocy stworzył własną metodę zaopatrywania muszli w ostrze — a nawet umiał próbować je brzuszcem dużego palca — a gdy wyostrzył muszlę tak jak chciał, uchwycił kosmyk włosów, spadający mu na czoło, pomiędzy duży i pierwszy palec lewej ręki i zaczął go piłować wyostrzoną muszlą, aż go odciął. Zrobił to samo z kosmykami włosów naokoło głowy i przyciął sobie mniej więcej równo włosy, pozostawiając większy wiecheć z przodu. Jak wtedy wyglądał, o to nie dbał wcale. Rzecz była potrzebna dla bezpieczeństwa i wygody. Kosmyk włosów spadających na oczy w niewłaściwej chwili mógł decydować o życiu lub śmierci, a przy tym zwisające na plecy pasma przeszkadzały mu, szczególnie gdy przemokły od rosy, deszczu lub potu.

Podczas tej balwierskiej pracy, umysł Tarzana przemyśliwał o wielu rzeczach. Przypomniał sobie nie tak dawno stoczoną bitwę z gorylem, po której rany już się zgoiły. Rozmyślał nad dziwnymi przygodami, jakich doznał w czasie pierwszych marzeń sennych i z uśmiechem wspominał bolesny rezultat ostatniego wypłatanego przez siebie figla, gdy przebrawszy się w skórę Numy–lwa, przybył do plemienia rycząc i został przez wszystkich napadnięty i o mało co nie zabity przez dorosłe samce, które nauczył, jak miały się bronić przed napaścią odwiecznego swego wroga, lwa.

Obciąwszy sobie włosy ku swemu całkowitemu zadowoleniu, Tarzan, nie widząc możności i sposobu, by zabawić się w towarzystwie małp plemienia, z wolna zaczął oddalać się drzewami i skierował się ku swej chacie. Gdy przebył część drogi, poczuł silny, świeży zapach, płynący z północy, zapach, świadczący o obecności w tamtej stronie Gomangani.

Ciekawość, ta najlepiej rozwinięta wspólna cecha dziedziczna małpy i człowieka, była powodem, że Tarzan nigdy nie zaniedbywał badań okoliczności, kiedy chodziło o Gomangani. Było w nich coś takiego, co pobudzało jego imaginację. Prawdopodobnie rozciekawiała go różnorodność ich zajęć i spraw. Całe życic małp wypełniało jedzenie, spanie i wychowanie młodych. To samo można było powiedzieć o wszystkich innych mieszkańcach dżungli, prócz Gomangani.

Ci ludzie czarni pląsali i śpiewali, kopali ziemię, oczyszczoną wprzód z drzew i krzaków. Pozwalali roślinom rosnąć, a gdy dojrzały, ścinali je i układali w kryte słomą stogi. Robili łuki, włócznie i strzały, jad, garnki, metalowe przedmioty do noszenia na rękach i nogach. Gdyby nie czarne ich twarze, okropne rysy i nic to, że jeden z nich zamordował Kalę, Tarzan być może zapragnąłby przyłączyć się do ich towarzystwa. Przynajmniej tak sądził, lecz zawsze przy myśli o tym zjawiało się w nim coś, co go odpychało, czego nie umiał wytłumaczyć ani zrozumieć — wiedział tylko, że nienawidził Gomangani, i że wolałby nawet być Histą, wężem, niż jednym z nich.

Lecz życie ich było interesujące i Tarzan zawsze starał się podpatrywać ich, a zajmowała go głównie myśl, jakby im w nowy sposób dokuczyć. Dokuczanie czarnym było jego wielką rozrywką.

Tarzan spostrzegł, że czarni znajdowali się niedaleko i że było ich wielu, szedł więc w cichości z wielka ostrożnością. Bez szelestu przesuwał się przez bujne trawy na miejscach odsłoniętych, a gdzie bór był gęsty, przerzucał się na rękach z jednej chwiejącej się gałęzi na druga lub skakał lekko przez zwały wywróconych drzew, tam gdzie nie można było przesuwać się w gałęziach, a gdzie powierzchnia była zawalona i trudna do przebycia.

Po pewnym czasie ujrzał czarnych wojowników Mbongi–wodza. Zatrudnieni byli pracą, z którą Tarzan już się zapoznał, gdyż widział ich przy takim zajęciu przy innej okazji. Zastawiali pułapkę na Numę–lwa, z przynętą. W klatce, ustawionej na kołach, uwiązali koźlę w ten sposób, że Numa pochwyciwszy nieszczęsną ofiarę musiał zatrzasnąć drzwi, stając się jeńcem.

Takiego sposobu nauczyli się czarni w swej dawnej ojczyźnie w czasach dawniejszych, zanim zbiegli przez pierwotną dżunglę, szukając nowych siedlisk. Przedtem mieszkali w Belgijskim Kongo, lecz okrucieństwa, doznawane od bezlitosnych ciemiężycieli, zmusiły ich do szukania bezpiecznego schroniska w niezbadanej puszczy poza granicami posiadłości króla Leopolda.

Za dawnych czasów często łapali zwierzęta dla ajentów europejskich firm i od nich nauczyli się pewnych sposobów, które dawały im możność pochwycenia nawet Numy żywego i do przewiezienia go bezpiecznie i stosunkowo łatwo do wioski.

Nie mieli teraz już dostępu do rynków ludzi białych na towar zwierzęcy. Wciąż jednak mieli dosyć powodów do chwytania Numy — żywym. Po pierwsze zachodziła konieczność uwolnienia dżungli od pożeraczy łudź: i obecne polowanie na lwa zarządzono po całym szeregu spustoszeń, sprawionych przez te ponura i straszną plagę. A po drugie nęciła ich uczta wyprawiana na obchód szczęśliwych łowów, a zabawa była tym przyjemniejsza, że dla mej mieli naszykowaną istotę żywą, której mogli zadać śmierć w męczarniach.

Tarzan już dawniej był świadkiem tych okrutnych obrządków. Wobec tego, że sam miał jeszcze dzikszą naturę niż dzicy wojownicy Gomangani, okrucieństwo ich nic robiło na nim takiego wrażenia, jakie wzbudzać było powinno, jednakże był nim podrażniony. Nie mógł zdać sobie dobrze sprawy z uczucia odrazy, jakiego doznawał w takich razach. Nie czuł przyjaznego uczucia do lwa, lecz wściekłość go ogarniała, gdy czarni spełniali nad biednym zwierzęciem czyny niegodne i wywierali okrucieństwo takie, na jakie zdobyć się może tylko ta jedyna istota, którą Bóg stworzył na podobieństwo swoje, człowiek.

Już dwukrotnie się zdarzyło, że uwolnił Numę z matni, zanim czarni powrócili, by się przekonać, czy udały się im łowy. Miał zamiar zrobić dziś to samo — takie postanowienie powziął natychmiast, jak tylko zrozumiał ich zamiary.

Ustawiwszy pułapkę na środku szerokiego w tym miejscu traktu słoni w pobliżu źródełka, wojownicy odeszli do wioski. Nazajutrz powrócą. Tarzan spoglądał za nimi, mając na ustach uśmiech drwiący — dziedzictwo kasty, do której, nic o tym nic wiedząc, należał. Wiedział, jak posuwali się, idąc jeden za drugim, szerokim traktem, pod zwisła zielenią liściastych gałęzi i splątanych w girlandy pnących się roślin, ocierając się hebanowymi barkami o wspaniałe kwiaty, które niezbadana przyroda tam szczególnie obficie rozsiała, gdzie nie ma oka człowieka.

Na twarzy Tarzana, gdy przez przymrużone powieki spoglądał na mknących na zakręcie traktu wojowników, odbił się wyraz nowo zrodzonej myśli. Na wargach zjawił się z wolna ostry uśmiech. Popatrzał na wystraszone, beczące koźlę, ogłaszające bekiem światu w strachu niewinności swoją obecność i bezradność.

Zeskoczywszy na ziemie, Tarzan podszedł do pułapki i wszedł do środka. Nie tykając sznura, mającego zatrzasnąć drzwi we właściwym czasie, odwiązał żywą przynętę, wziął pod pachę i opuścił pułapkę.

Myśliwskim nożem uspokoił na zawsze wystraszone zwierze, podcinając mu gardło. Potem poniósł krwawiącego trupa traktem do źródełka, a półuśmiech wciąż ożywiał jego zwykle poważne oblicze. Na krawędzi wody człowiek–małpa przykucnął i nożem myśliwskim, posiłkując się swymi bystrymi, mocnymi palcami, szybko usunął trzewia. Wydrążywszy dziurę w ziemi, zakopał tam te części, których nie jadał, i zarzuciwszy zwłoki na plecy, ruszył na drzewa.

Przez pewien czas odbywał te sama drogę, która odeszli czarni wojownicy. Miał na myśli zakopać teraz mięso koźlęcia w miejscu bezpiecznym od spustoszeń Dango–hieny, lub innych mięsożernych zwierząt i ptaków dżungli. Był głodny. Gdyby był zwierzęciem, zabrałby się zaraz do jedzenia. Lecz jego ludzki umysł umiał zapanować nad głosem żołądka, a obecnie zajęty był myślą, która nie pozwalała uśmiechowi zejść z jego twarzy i rozjaśniała mu oczy w przewidywaniu tego, co nastąpi. Miał taki pomysł, który pozwalał mu zapomnieć o tym, że był głodny.

Ukrywszy w bezpiecznym miejscu mięso. Tarzan puścił się kłusem traktem słoni za Gomangani. W odległości trzech do czterech mil od pułapki dogonił ludzi, wtedy wspiął się na drzewa i w górze posuwał się za nimi, oczekując na chwilę dogodną.

Wśród czarnych był Rabba Kega, czarownik. Tarzan miał ich wszystkich w nienawiści, lecz szczególniej nienawidził Rabba Kegę. Przy posuwaniu się wijącą się ścieżką Rabba Kega, idąc leniwie, pozostał w tyle. Zauważył to Tarzan i uradował się — rozpromieniał cały. Jak anioł śmierci unosił się nad nic złego nic oczekującym czarnym.

Rabba Kega, wiedząc, że już byli niedaleko wioski, przysiadł, by odpocząć. Odpocznij sobie, ach, Rabba Kega! Po raz ostatni zdarza ci się taka sposobność.

Tarzan zakradł się pośród gałęzi drzewa, pod którym siedział najedzony, zadowolony z siebie czarownik. Nie słychać było żadnego szelestu prócz powiewu łagodnego wiatru w kołyszących się górnych konarach, a gdy stanął nad głową czarnego człowieka, zatrzymał się, okryty liściastymi gałęźmi i grubymi pnączami.

Rabba Kega siedział oparty plecami o pień drzewa, przed Tarzanem. Pozycja ta nie była dogodna dla czyhającego drapieżnika. Człowiek–małpa przeto, z niewyczerpaną cierpliwością dzikiego łowcy czekał bez ruchu w milczeniu jak statua, na chwilę, kiedy owoc dojrzeje do zerwania. Jadowity owad zabrzęczał w powietrzu. Unosił się swobodnie, zataczając kręgi, tuż przy twarzy Tarzana. Człowiek–małpa dojrzał go i rozpoznał. Jad jego żądła zapowiadał śmierć dla stworzeń mniejszych — dla niego — szereg dni cierpień. Nie poruszył się, nie drgnął nawet. Błyszczące jego oczy skierowane były wciąż na Rabba Kegę, gdy dostrzegł, rzuciwszy jedno wejrzenie, obecność skrzydlatego sprawcy męczarni. Słyszał jego brzęczenie i uchem śledził za ruchami owada. Poczuł, że owad usiadł mu na czole. Żaden mięsień nic drgnął, gdyż mięśnie takich jak on istot są pod kompletną władzą woli. W dół po twarzy popełzło okropne stworzenie — po nosie, wargach, podbródku. Na gardle zatrzymał się i zawrócił z powrotem w górę. Tarzan miał oczy utkwione w Rabba Kegę. Nie ruszał nawet oczami. Był w takim odrętwieniu, że śmierć tylko pod względem braku ruchu podobna była do nieruchomości jego postawy. Owad wpełzł na ciemnoorzechowego koloru policzek i stanął tak, że swymi mackami ocierał się o rzęsy dolnej powieki. Każdy z nas cofnąłby się w tył, zamykając oczy i usiłując schwytać natręta. Każdy z nas jest jednak niewolnikiem swych nerwów, a nie panem.

Gdy owad wpełzł na samą gałkę oczną człowieka–małpy, Tarzan trzymałby prawdopodobnie oczy otwarte i pozostałby bez ruchu. Lecz owad tego nie zrobił. Zabawił czas jakiś około dolnej powieki, po czym rozwinął skrzydła i odleciał.

Sfrunął na Rabba Kegę. Czarny posłyszał brzęczenie, spostrzegł owada, chciał go odpędzić i został ukąszony żądłem w policzek. Zerwał się wtedy, krzycząc z bólu i ze złości, a gdy zawrócił na trakt ku wiosce Mbongi–woda, wystawił swe szerokie, czarne barki ku oczekującemu na to w milczeniu Tarzanowi, siedzącemu w górze.

A gdy Rabba Kega obrócił się, gibka postać wychyliła się i spadła na jego szerokie barki. Impet skoku zwalił Rabba Kegę na ziemię. Poczuł silne szczęki na swoim karku, a kiedy chciał krzyknąć, stalowe palce zdusiły mu gardło. Silny czarny wojownik próbował uwolnić się, lecz był jak dziecko w uścisku przeciwnika.

Tarzan zwolnił chwilowo ucisk gardła, lecz za każdym razem, kiedy Rabba Kega chciał wydać okrzyk, okrutne palce dusiły go dotkliwie. W końcu wojownik dał pokój. Wtedy Tarzan podniósł się i oparł się kolanem o plecy ofiary, a gdy Rabba Kega zaczął się szarpać, by wstać, człowiek–małpa przygniótł mu twarz do ziemi. Kawałkiem sznura, którym było przywiązane koźlę, związał ręce Rabba Kegi na jego plecach, po czym powstał i szarpnął swym jeńcem, by stanął na nogi, popchnął go na trakt i kazał iść mu przodem.

Dopiero wstawszy na nogi, Rabba Kega mógł się przyjrzeć swemu napastnikowi. Gdy zobaczył, że miał do czynienia z diabelskim bogiem, serce w nim zamarło i zaczął drżeć na całym ciele, lecz idąc traktem, przodem przed swym panem, gdy nic mu się złego nie stało, ochłonął i powoli nabrał otuchy. Być może diabelski Bóg nie miał wcale zamiaru pozbawić go życia. Czyż nie miał w swojej władzy przez wiele dni małego Tiba, nic robiąc mu krzywdy, i czy nic darował życia Momai, matce Tiba, chociaż łatwo mógł ja zabić?

Po drodze przybyli do klatki, którą Rabba Kega wraz z innymi czarnymi wojownikami Mbongi–wodza, ustawili z przynętą na Numę. Rabba Kega spostrzegł, że przynęta zniknęła, chociaż lwa nie było w klatce, a drzwi nie były zatrzaśnięte. Widząc to, dziwił się, a z zadziwieniem łączyła się obawa. W jego ciemnym umyśle zaczęła świecić myśl, że to powiązanie okoliczności miało jakiś związek z jego obecnością w tym miejscu w charakterze więźnia diabelskiego boga.

I nie był w błędzie. Tarzan wepchnął go siłą do klatki i natychmiast Rabba Kega zrozumiał, o co tu chodziło. Zimny pot wystąpił przez wszystkie pory jego ciała — drżał jak w febrze — gdyż człowiek–małpa wiązał go mocno na tym samym miejscu, gdzie przedtem było koźlę. Czarownik zaczął błagać początkowo o darowanie mu życia, a potem o śmierć mniej okrutną, lecz z równym skutkiem mógłby zwracać się z prośbami do Numy, gdyż skierowane były do dzikiego zwierzęcia, które nie rozumiało ani jednego wyrazu z tego, co mówił.

Lecz ciągłe mamrotanie nie podobało się Tarzanowi, pracującemu w milczeniu, nasunęło mu ono myśl, że w następstwie czarny mógł odezwać się, nawołując pomocy, wyszedł tedy z klatki, urwał garść trawy, znalazł patyk i powróciwszy zatkał usta Rabba Kegi trawą, przełknął patyk przez zęby i zawiązał wszystko rzemykiem, wziętym z pasa Rabba Kegi. Teraz czarownik mógł tylko przewracać oczami i okrywać się potem. W takim stanie Tarzan pozostawił go.

Człowiek–małpa udał się najpierw na to miejsce, gdzie ukrył ciało koźlęcia. Wykopawszy je z ukrycia, wspiął się na drzewo i wziął się do zaspokojenia swego głodu. Co pozostało, znów zakopał. Potem po drzewach przybył do źródełka i stanąwszy w miejscu, gdzie świeża, chłodna woda wytryskiwała spomiędzy dwu skał, napił się do syta. Inne zwierzęta mogły brodzić w wodzie i pić z miejsc stojących. Lecz Tarzan tego nie robił, pod tym względem był wybredny. Z rąk obmył wszelkie ślady wstrętnego odoru Gomangani, a z twarzy krew koźlęcia. Powstawszy, przeciągnął się jak wielki, wypoczywający kot, wspiął się na pobliskie drzewo i udał się spać.

Gdy się przebudził, już się zmierzchło, chociaż słaba jasność świeciła jeszcze na zachodzie. Lew jęknął i zakaszlał, krocząc dżunglą ku wodzie. Zbliżał się do źródełka. Tarzan uśmiechnął się sennie, ułożył się inaczej i usnął ponownie.

Kiedy czarni Mbongi–wodza, wrócili do wioski, spostrzegli, że nie było w domu Rabba Kegi. Po upływie kilku godzin zrozumiano, że coś mu się wydarzyło, a większość członków plemienia żywiła pragnienie, żeby przygoda, jaka mu się przytrafiła, okazała się dla niego fatalną. Czarownik nie był lubiany. Miłość i strach rzadko idą w parze. Wojownik jednak jest wojownikiem i dlatego Mbonga wysłał oddział wywiadowczy. Że sam nie doznawał z tego powodu bólu serca, na który nie można było znaleźć łagodzącego lekarstwa, można było wnioskować już z tego taktu, że sam pozostał w domu i udał się na spoczynek. Młodzi wojownicy, których wysłał na poszukiwania, szukali pilnie przez pół godziny, lecz później nieszczęśliwym trafem dla Rabba Kegi — od takiego drobiazgu zależeć może los człowieka — ptak miodownik zwrócił na siebie uwagę poszukiwaczy i zaprowadził ich na miejsce, gdzie wprzód nagromadzone zostały rozkoszne zapasy miodu. W ten sposób nieszczęsny los Rabba Kegi był przypieczętowany.

Kiedy wywiadowcy powrócili, nic nie sprawiwszy, Mbonga rozgniewał się, ujrzawszy jednak duże zapasy miodu, jakie z sobą przynieśli, uspokoił się. Już Tubuto, młody, zręczny i złośliwy, z twarzą okropnie umalowana, praktykował czarną magię na chorym dziecku, żywiąc nadzieję, że obejmie w spadku urząd i dochody Rabba Kegi. Dziś kobiety starego czarownika wyprawiać będą jęki i lamenty. Jutro wszystko będzie zapomniane. Takie jest życie, taka jest sława, taka jest władza — w środowisku najwyższej cywilizacji zarówno, jak i w głębiach ciemnej pierwotnej dżungli. Wszędzie i zawsze, człowiek jest człowiekiem i nie zmienił się wiele do dziś, pod słabą warstwa pokostu, od tych czasów, gdy krył się w rozpadliny skalne przed potworami świata zwierzęcego sześć milionów lat temu.

Nazajutrz po zniknięciu Rabba Kegi wojownicy wyruszyli wraz z Mbongą–wodzem, by zbadać pułapkę, jaka ustawili na Numę. Nie dochodząc do klatki, już z daleka posłyszeli ryki wielkiego lwa i domyślili się, że łowy się udały. Z okrzykami więc radości zbliżyli się do miejsca, gdzie mieli znaleźć swego jeńca.

Tak istotnie! Był tam wielki, wspaniały okaz, ogromny, czarnogrzywy lew. Wojownicy nie posiadali się z uciechy. Podskakiwali w górę i wydawali dzikie okrzyki, ochrypłe okrzyki zwycięskie. Potem podeszli bliżej, a wtedy okrzyki zamarły im na ustach, a oczy wybałuszyli tak, że widać było białka koło źrenic, a zwisające dolne powieki opadły w dół, jako też i dolne szczęki. Cofnęli się przerażeni na widok, jaki mieli przed sobą w klatce — ujrzeli poszarpane zniekształcone zwłoki tego, kto wczoraj jeszcze był Rabba Kegą, czarownikiem.

Pochwycony lew był zbyt rozzłoszczony i nastraszony, aby miał ochotę, pożreć ciało zabitego, wywarł jednak na nim swą wściekłość. Na to. co się stało, strasznie było patrzeć.

Tarzan, lord Greystoke, siedząc na grzędzie pobliskiego drzewa, spoglądał na czarnych wojowników z grymasem na twarzy. Znowu był dumny ze swej zdolności do urządzania żartów. Zdolność ta była w stanie ukrytym przez czas pewien, po tym jak boleśnie poszarpano mu skórę, gdy przybrany w futro lwa zjawił się wśród małp plemienia Kerczaka. Teraz jednak żart udał mu się stanowczo.

Po upływie chwil kilku czarni, opanowawszy swe przerażenie, podeszli do klatki. Wściekłość zastąpiła przerażenie, wściekłość i zaciekawienie, jak to się stało, że Rabba Kega znalazł się w klatce? Co się stało z koźlęciem? Nie widać było żadnego jego śladu. Przyjrzawszy się dokładnie, spostrzegli ku swemu przerażeniu, że zwłoki dawnego towarzysza przywiązane były sznurem, którym uwiązane było koźlę. Kto mógł to zrobić? Spoglądali wzajem na siebie ze zdziwieniem.

Tubuto przemówił pierwszy. Przybył on dziś z wyprawą, pełen nadziei. Muszą gdzieś być ślady, świadczące, jak zginął Rabba Koga. Oto znalazł je i pierwszy dał wyjaśnienie,

— Biały diabelski Bóg — rzekł szeptem. — To robota białego boga diabelskiego!

Nikt mu nie przeczył. Któż bowiem inny mógł to uczynić prócz wielkiej, bezwłosej małpy, której tak się obawiali? Nienawiść ich ku Tarzanowi wzrosła wraz ze wzmożonym przed nim strachem. A Tarzan siedział na drzewie i zacierał dłonie.

Nikt nie smucił się wielce śmiercią Rabba Kegi. Każdy jednak z czarnych poczuł strach o swoją osobę przed tym pomysłowym nieprzyjacielem, który dla każdego z nich mógł wymyśleć rodzaj śmierci równie okropny, jak ta. którą zginął czarownik. W zamyśleniu i przygnębieniu gromada czarnych pociągnęła klatkę z pochwyconym lwem szerokim traktem słoni ku wiosce Mbongi–wodza.

Doznał uczucia ulgi, gdy w końcu wtoczyli klatkę do wioski i zaparli za sobą wrota. Wszyscy odczuwali, od chwili, kiedy ruszyli z miejsca, gdzie była nastawiona pułapka, że Ktoś za nimi śledzi, chociaż nikt nie dojrzał i nie posłyszał nic takiego, co by dawało wyraźne oparcie ich strachom.

Na widok zwłok w klatce z lwem, kobiety i dzieci wioski zawiodły najokropniejsze lamenty, doprowadzając siebie do stanu radosnej histerii, która przekraczała o wiele radość z nieszczęścia, jaka odczuwają ich odpowiedniki ze świata cywilizowanego, oddając z poświeceniem swój czas na towarzyszenie pogrzebom przyjaciół i ludzi obcych, a szczególniej ludzi obcych.

Z drzewa, wyrosłego nad ostrokołem, Tarzan przyglądał się; temu wszystkiemu, co działo sit; wewnątrz ogrodzenia. Widział, jak szalone kobiety męczyły lwa, bijąc go kijami i rzucając kamieniami. Okrucieństwo czarnych względem jeńców zawsze wywoływało w Tarzanie uczucie gniewnej pogardy ku Gomangani. Gdyby próbował zanalizować to uczucie, znalazłby, że zadanie było trudne, gdyż w ciągu całego swego życia przyzwyczaił się do widoku cierpienia i okrucieństwa. Sam był okrutny. Wszystkie zwierzęta dżungli były okrutne. Lecz okrucieństwa, popełniane przez czarnych, były innego rodzaju. Było to okrucieństwo bezcelowego męczenia istot bezbronnych, gdy w postępowaniu Tarzana i innych zwierząt było okrucieństwo, dyktowane przez konieczność lub podniecenie.

Być może, gdyby te rzeczy były mu znane, przypisałby swe uczucie odrazy, odczuwanej na widok niepotrzebnych cierpień, dziedziczności — zarodkom brytyjskiego poszanowania dla słusznych warunków walki, które przekazali mu jego rodzice, ale o tym, ma się rozumieć, nic nie wiedział, gdyż mniemał, że matką jego była Kala, z gatunku wielkich małp.

A im bardziej wzrastał jego gniew przeciwko Gomangani, tym większe uczuwał współczucie ku Numie–lwu. Chociaż Numa był jego odwiecznym wrogiem, w jego uczuciach nie było ani goryczy ani wzgardy do lwa. W umyśle tedy człowieka–małpy dojrzało postanowienie: udaremnić plany czarnych i oswobodzić lwa. Musiał jednak doprowadzić do wykonania swego zamiaru w sposób, który by sprawił czarnym jak najwięcej przykrości i zawodu. Gdy tak siedział, obserwując, co się działo pod nim, ujrzał, jak wojownicy pochwycili klatkę znów i zaciągnęli ją w pośrodek dwu chat. Tarzan wiedział, że miała tam pozostać do wieczora i że czarni zamierzali urządzić zabawę i ucztę dla upamiętnienia łowów. Gdy zobaczył, że dwu wojowników postawiono przy klatce, i że ci odpędzili kobiety i dzieci i młodych chłopców, którzy mogliby zamęczyć lwa na śmierć, wywnioskował słusznie, że lew pozostanie pod osłoną aż do czasu, kiedy będzie potrzebny do uświetnienia wieczornej zabawy, w czasie której zostanie ku zbudowaniu wszystkich członków plemienia zamęczony w sposób jeszcze bardziej okrutny i wyszukany.

Tarzanowi podobało się zrobić z wystąpienia przeciwko czarnym jak największe widowisko, jakie jego bujna wyobraźnia wymyśleć mogła. Miał on pewne wyobrażenie o ich przesądnych strachach i o szczególnej obawie ciemności nocnych, dlatego postanowił zaczekać aż się zmierzchnie, kiedy czarni wpadną w napad histeryczny przy wykonywaniu tańców i religijnych obrządków. Do tego czasu odłożył przedsięwzięcie kroków, mających na celu uwolnienie Numy. Miał nadzieję, że tymczasem przyjdzie mu do głowy jakaś myśl szczęśliwa, dostosowana do różnorodnych warunków, z jakimi miał do czynienia. Wkrótce myśl taka mu przyszła.

Oddalił się dżunglą po drzewach, poszukując pożywienia i plan zjawił się w jego głowic. Z początku uśmiechnął się nieco i miał widocznie wątpliwości, gdyż zachował w świeżej pamięci przykre rezultaty, jakie pociągnęło za sobą wykonanie podobnego planu i podobnego pomysłu. Nie porzucił jednak swego zamiaru i za chwilę później, zapomniawszy od razu o pożywieniu, mknął wśród drzew w szybkim biegu ku obozowisku plemienia Kerczaka.

Według swego zwyczaju nie oznajmiał zawczasu o swym zbliżaniu się i skoczył w pośrodek małp z okropnym piskiem, by je nastraszyć. Szczęśliwe były małpy Kerczaka, że nie podlegały atakom sercowym, gdyż metoda postępowania, przyjęta przez Tarzana, zawsze narażała je na chwilowe przerażenie. Małpy nigdy nie mogły się oswoić ze szczególnym humorem, uprawianym przez Tarzana.

Przekonawszy się, że to tylko Tarzan przybył, przez chwilę warczały i gniewnie chrząkały, a później powróciły do żerowania lub drzemki, które przerwał. Tarzan, dokonawszy swego figla, udał się do pustego pnia drzewnego, gdzie chował swe skarby przed badawczym okiem i palcami swych towarzyszy i psotnych małych Manu. Wyciągnął starannie zwiniętą skórę, skórę Numy z zachowanym łbem. Był to piękny okaz pierwotnego oczyszczania i przechowywania futra, dawniejsza własność Rabba Kegi, dopóki Tarzan nie ukradł jej z wioski.

Zabrawszy skórę, udał się w drogę powrotną dżunglą do wioski czarnych, zatrzymując się trochę, by zapolować i zjeść coś. Po południu zdrzemnął się nawet na godzinę, tak iż był już zmierzch, kiedy wszedł na wielkie drzewo, rosnące nad palisadą i dające mu widok na całą wioskę. Zobaczył, że Numa był żywy i że straże pospały się przy klatce. Lew nie jest czymś szczególnym dla czarnego człowieka w kraju obfitującym we lwy, po zaspokojeniu więc pierwszej wielkiej chętki dokuczenia zwierzęciu, mieszkańcy wioski nie zwracali już uwagi na wielkiego kota i oczekiwali na wielką zabawę na wieczór.

Wkrótce po zapadnięciu zmierzchu zaczęły się uroczystości. Uderzono w tam–tam i jeden wojownik, skurczony we dwoje, skoczył na światło ognisk w pośrodek wielkiego koła innych wojowników, poza którymi stały lub siedziały kobiety i dzieci. Tancerz miał ciało umalowane, uzbrojony był jak na łowy, a ruchy jego i gesty przypominały śledzenie za zwierzyną. Chyląc się nisko, czasami przyklękając na jedno kolano, wyszukiwał na ziemi śladów, znów się wyprostował, stojąc bez ruchu, nasłuchiwał. Wojownik był młody, zwinny, zgrabnie zbudowany, mięśnie miał dobrze rozwinięte, postawę prostą jak strzała. Ognisko rzucało światło na jego hebanowe ciało. W tym świetle wyraźnie występowały na widok dziwaczne rysunki, wymalowane na jego twarzy, piersiach i brzuchu.

Oto przykucnął do ziemi, po czym skoczył wysoko w górę. Każdy rys twarzy i całego ciała okazywał, że znalazł ślad. Natychmiast poskoczył do koła wojowników, stojących wokoło, by zawiadomić ich o tym, co znalazł, i wezwać na łowy. Wszystko to działo się w pantomimie, lecz ruchy tak wiernie naśladowały rzeczywistość, że nawet Tarzan rozumiał wszystko do najdrobniejszego szczegółu.

Widział, jak inni wojownicy pochwycili swe włócznie myśliwskie i pośpiesznie przyłączyli się do zgrabnego, ukradkowego „tańca tropienia”. Było to widowisko bardzo interesujące, lecz Tarzan uświadomił sobie, że chcąc wykonać pomyślnie swój zamiar musi działać szybko. Już przedtem obserwował te tańce i wiedział, że po tańcu tropienia nastąpi zabawa starcia się ze zwierzyną, a w końcu jej zabicie, a wtedy Numa zostanie otoczony kołem wojowników i nie będzie można dostać się do niego.

Trzymając skórę lwa pod pachą, człowiek–małpa zeskoczył na ziemię w gęste ciemności, roztaczające się pod drzewem, okrążył chaty, aż doszedł wprost do miejsca z tyłu klatki, w której Numa stąpał nerwowo, chodząc naprzód i z powrotem. Klatki teraz nikt nie pilnował, dwaj wartownicy porzucili ją, by wziąć udział wśród reszty tancerzy.

Poza klatką Tarzan wdział na siebie skórę lwa tak samo jak wtedy, tego pamiętnego razu, kiedy małpy plemienia Kerczaka, nie dostrzegłszy, że to był on w przebraniu, o mało co, nie zabiły go. Potem wyczołgał się na rękach i nogach i wyszedł spośród dwu chat i stanął o kilka kroków od ciemnej gromady widzów, którzy skupili całą swą uwagę na gronie tańczących.

Tarzan dostrzegł, że czarni doszli do właściwego stopnia podniecenia nerwowego i że można było przystąpić do odegrania roli lwa. Za chwilę koło widzów rozstąpi się w miejscu najbliższym do znajdującego się w klatce lwa i ofiara zostanie wtoczona w środek koła. Na tę chwilę Tarzan czekał.

W końcu chwila ta przyszła. Na znak dany przez Mbongę–wodza, powstały natychmiast kobiety i dzieci i rozstąpiły się na bok, pozostawiając szerokie wolne przejście ku klatce ze lwem. W tejże chwili Tarzan wydał głuchy, przeciągły ryk zgłodniałego lwa i posunął się powoli przez otwartą uliczkę ku wielce podnieconym tancerzom.

Zaraz dostrzegła go jedna z kobiet i wydała piskliwy okrzyk. Natychmiast zaczęła się panika w najbliższym sąsiedztwie człowieka–małpy. Jaskrawe światło ogniska padło wprost na łeb lwa i czarnym się zdawało, jak to Tarzan przewidział, że ich więzień wydobył się z klatki.

Tarzan znowu zaryczał i posunął się naprzód. Tańczący wojownicy stali w miejscu tylko jedną chwilę. Udawali polowanie na lwa, zamkniętego w mocno zbudowanej klatce, teraz zaś, gdy go spostrzegli na wolności wpośród siebie, rzeczy przyjęły obrót zupełnie odmienny. Nerwy ich nie wytrzymały takiego widoku. Kobiety i dzieci pouciekały, szukając niepewnego bezpieczeństwa w najbliższych chatach i wojownicy zaraz poszli ich śladem tak, że na ulicy pozostał jedynie Tarzan.

Nie na długo jednak. Nie życzył sobie, by długo pozostał sam jeden. Nie zgadzało się to z jego planem. Oto jedna głowa ukazała się z najbliższej chaty, potem wyjrzała inna i znów inna, kilkunastu wojowników spoglądało na niego, czekając na jego poruszenie — czekając na to, że lew albo rzuci się na kogoś, albo zechce uciekać z wioski.

Trzymali w dłoniach włócznie, gotowi do rzutu, w razie napaści lub skoku ku wolności. Lew podniósł się w górę, na tylne łapy, płowa skóra spadła i oczom czarnych w odbiciu światła palenisk ukazała się wyprostowana młoda postać białego diabelskiego boga.

Przez chwilę czarni zbyt byli zdumieni, aby mogli cośkolwiek przedsięwziąć. Ich strach przed tym nowym zjawiskiem był również silny, jak i przed Numa, jednakowoż ochoczo rzuciliby się, by zabić potwora, gdyby byli zdolni szybko powziąć postanowienie, lecz strach i bojaźń przesądna i wrodzona ociężałość umysłowa obezwładniła ich na czas, kiedy Tarzan podszedł i podniósł swą lwią skórę. Widzieli, że potem zawrócił i odszedł, kryjąc się w cieniach, w końcu wioski. Dopiero wtedy zdobyli się na odwagę do wystąpienia przeciwko niemu, lecz gdy wybiegli kupą, potrząsając włóczniami i wydając okrzyki, Tarzan znikł.

Tarzan ani chwili nie zatrzymał się na drzewie. Zostawiwszy skórę lwa na gałęzi, zeskoczył znowu do wioski po drugiej stronie wielkiego pnia i zanurzywszy się w cienie chaty, pobiegł szybko do lwa w klatce. Skoczywszy na wierzch klatki pociągnął za sznur i podniósł w górę drzwi, a w chwilę później wielki lew w pełni swych sił wyskoczył na ulicę wioski.

Wojownicy, wracając z próżnych poszukiwań za Tarzanem, spostrzegli lwa, kroczącego w świetle ogniska. Ach, tu znowu był diabelski Bóg, by płatać im stare sztuki. Czy sądzi, że uda mu się po raz drugi oszukać ludzi Mbongi–wodza, w taki sam sposób w tak krótkim czasie? Pokażą mu, co potrafią zrobić! Od dawna czekali takiej sposobności, aby na zawsze uwolnić się od tego okropnego demona dżungli. Jak jeden mąż, wysunęli się naprzód, wzniósłszy włócznie.

Kobiety i dzieci wybiegły z chat, aby być świadkami zamordowania diabelskiego boga. Lwu zaświeciły się oczy i rzucił się w podskokach ku zbliżającym się wojownikom.

Z okrzykami dzikiej radości i tryumfu szli wojownicy, grożąc włóczniami. Diabelski Bóg był w ich władzy!

Wtedy Numa–lew z przeraźliwym rykiem rzucił się na nich.

Ludzie Mbongi–wodza spotkali Numę, naszykowawszy włócznie, z drwiącymi okrzykami. Skupiwszy się w masę hebanowych mięśni oczekiwali na natarcie diabelskiego boga, lecz pod dzielnością zewnętrzną tkwił w nich strach, że nie wszystko może im pójść po myśli — że ta dziwna istota może być nie do zranienia dla ich włóczni i może wywrzeć na nich wielką zemstę za ich bezczelność. Nacierający lew podobny był zbyt do prawdziwego lwa — spostrzegli to od razu. Lecz sądzili, że pod płową skórą ukryte było delikatne mięso białego człowieka. Czyż to ciało oprze się natarciu licznych włóczni wojennych?

Na przedzie stał ogromnego wzrostu młody wojownik w poczuciu swej siły i młodości. Czy odczuwał strach? Bynajmniej! Śmiał się, gdy Numa przeciwko niemu się skierował. Śmiejąc się, schylił swa włócznię, nastawiając jej ostrze na spotkanie szerokiej piersi. Lew wpadł na niego. Wielka łapa usunęła ciężką włócznię wojenną, łamiąc ją w kawały, jak ręka ludzka łamie suchy patyk.

Czarny padł na ziemię, ze zmiażdżoną czaszką od drugiego ciosu. Potem lew znalazł się w pośrodku wojowników, szarpiąc i rwąc na prawo i na lewo. Niedługo wytrzymali taka walkę. Kilkunastu jednak zostało rozszarpanych, zanim innym udało się uciec od tych strasznych pazurów i błyszczących zębów.

Przerażeni mieszkańcy biegali z miejsca na miejsce. Żadna chata nie wydawała się im bezpiecznym schronieniem, póki Numa znajdował się wewnątrz ogrodzenia. Przebiegali z jednej chaty do drugiej, a w środku wioski stał Numa, świecąc oczami i warcząc nad pomordowanymi ludźmi.

W końcu któryś z ludzi otworzył szeroko wrota wioski i szukał schronienia wśród gałęzi leśnych drzew poza ogrodzeniem. Jak owce, towarzysze jego poszli jego śladem, aż w końcu tylko lew i zabici pozostali w wiosce.

Z najbliższych drzew, gdzie się schronili, ludzie Mbongi widzieli, jak lew schyliwszy łeb pochwycił jedną ze swych ofiar za ramiona, po czym wolnym, wspaniałym krokiem ruszył dalej ulicą wioskową przez otwarte wrota w las. Widząc to, trzęśli się z przerażenia, a z innego drzewa spoglądał na to Tarzan i uśmiechał się..

Cała godzina upłynęła od chwili jak lew znikł ze swoją zdobyczą, nim czarni zdobyli się na odwagę, by zleźć z drzew i wrócić do wioski. Przewracali oczami, a po ich nagim ciele przebiegał chłód, więcej ze strachu, niż z nocnego oziębienia się.

— Był to on przez cały czas — wyszeptał jeden z nich. — Był to diabelski Bóg.

— Przemienił się z lwa w człowieka, i znów z powrotem w lwa — wyszeptał drugi.

— I powlókł Mwizę do lasu, by go pożreć — rzekł trzeci, wzdrygając się.

— Nie mamy tu więcej bezpieczeństwa — skarżył się czwarty. — Zabierzmy swoje rzeczy i szukajmy nowego siedliska z dala od miejsc, nawiedzanych przez diabelskiego boga.

Ranek jednak obudził w nich nową odwagę, tak że doświadczenia, doznane ostatniego wieczoru, nie miały innego skutku jak ten, że strach przed Tarzanem wzmógł się i umocniła się wiara w jego nadprzyrodzone pochodzenie.

W taki to sposób rosła sława i potęga człowieka–małpy w tajemniczych ostępach dzikiej dżungli, gdzie zaliczał się do najpotężniejszych zwierząt, dzięki umysłowi ludzkiemu, który kierował jego olbrzymią siłą mięśni i nieustraszoną odwagą.

Rozdział XII
Tarzan ocala księżyc

Księżyc rozlewał blask z nieba bez chmur, ogromny, nabrzmiały księżyc, opuszczony tak nisko nad ziemią, że jakby ocierał się o szumiące drzew wierzchołki. Była noc i Tarzan był w dżungli. Tarzan, człowiek–małpa, wielki mocarz, wielki łowca. Dlaczego odbywał drogę w czarnych ciemnościach ponurego lasu — nie umiałby sam powiedzieć. Nie był głodny, najadł się dobrze dnia tego, a w bezpiecznym schronieniu ukryte miał resztki upolowanej zwierzyny, naszykowane na zaspokojenie nowego apetytu.

Być może, że radość życia, bujne siły młodości, kazały mu opuścić legowisko na drzewie, by doświadczać mięśni i ćwiczyć zmysły w czasie nocy w dżungli, a przy tym Tarzan odczuwał zawsze silne pragnienie poznawania rzeczy nowych.

Dżungla, której króluje Kudu–słońce, wygląda zupełnie inaczej niż dżungla Gory–księżyca. Dzienna dżungla ma wygląd sobie właściwy, ma swoje światła i cienie, swoje ptaki, swoje kwiaty, swoje zwierzęta. Hałasy dzienne słychać tylko za dnia. Światła i cienie nocnej dżungli są tak odmienne jak mogłyby się różnić światła i cienie innego świata od świateł i cieni świata naszego, ma swoje zwierzęta, swoje kwiaty, a ptaki nocne nie są takie same, jak ptaki dżungli, kiedy panuje Kudu–słońce.

Z powodu tych różnic, Tarzan lubił badać dżunglę nocą. Życie nocne nie tylko różniło się od życia dziennego, lecz było bogatsze również w niebezpieczeństwa, a dla Tarzana niebezpieczeństwo było przyprawą życia. A hałasy dżungli w porze nocnej — ryk lwa, ujadanie lamparta, okropny śmiech Dango–hieny, były muzyką dla uszu człowieka–małpy.

Ciche stąpanie niewidzialnych nóg, szelest liści i traw wywoływany przez przesuwające się drapieżne bestie, błysk mieniącego się światła oczu, jaśniejących w ciemnościach, miliony głosów, świadczących o bujnym życiu, które można było uchem posłyszeć i rozpoznać węchem, chociaż rzadko można było je podpatrzeć, pociągały Tarzana do dżungli w porze nocnej.

Dziś zrobił szeroki krąg — zapuścił się początkowo na wschód, później na południe, a obecnie zataczał koło na północ. Oczy, uszy i czułe nozdrza wciąż na wszystko dawały baczenie. Z głosami, które były mu znane, pomieszane były głosy obce, dziwne głosy, które dawały się słyszeć jedynie wtedy, gdy Kudu udał się na spoczynek w swym legowisku poniżej odległej krawędzi wielkiej wody — głosy, należące do państwa Gory–księżyca, i tego tajemniczego czasu, kiedy władzę sprawował Goro.

Głosy te często wywoływały w nim głębokie zamyślenie. Nie mógł sobie poradzić z nimi, gdyż zdawało mu się, że dżungla tak dobrze była mu znana, że nie mogło w niej nic być takiego, czego by nie znał. Czasami przychodziły mu myśli, że tak jak barwy i kształty zmieniały się nocą, tak i głosy zmieniały się z odejściem Kudu i przybyciem Góry. Myśli takie wywołały w jego umyśle przypuszczenie, nie dość jasne, że odmiany zależne były od działania Góry i Kudu. A stąd naturalną drogą doszedł do mniemania, że słońce i księżyc były to osobistości, żyjące tak realnie jak i on sam. Słońce było istotą żyjącą i rządziło dniem. Księżyc, wyposażony w rozum i cudowne siły, rządził nocą.

Tak rozumował nie wyćwiczony w mysiemu Tarzan, błądząc w ciemnościach, poszukując wyjaśnienia rzeczy, których nie mógł się dotknąć palcem, poznać węchem lub usłyszeć uchem i obejrzeć wzrokiem, z wielkich nieznanych potęg przyrody.

Kiedy Tarzan podróżował na północ, zataczając wielkie koło, poczuł węchem bliskość Gomangani. Silny gryzący zapach dymu, dochodzący z rozpalonego ogniska uderzył jego nozdrza. Człowiek–małpa ruszył szybko w kierunku, skąd lekki wietrzyk nocny przynosił zapach. Wkrótce dostrzegł przed sobą przez gęstwinę odblask wielkiego paleniska, a gdy zatrzymał się w pobliżu na drzewie, ujrzał kilku czarnych wojowników, przykucniętych przy ogniu. Była to widocznie wyprawa myśliwska z wioski Mbongi–wodza, zapóźniona w dżungli. Naokoło zbudowali z tarniny bomę i przy pomocy ognia mieli nadzieję nie dopuścić do zbliżenia się wielkich mięsożernych zwierząt.

Że mieli jedynie nadzieję, ale że nie byli pewni swego bezpieczeństwa, widać było wyraźnie z oznak strachu. Siedzieli drżąc i wypatrując w ciemnościach, gdyż już Numa i Sabora z rykiem zbliżali się ku nim. Krążyły też w dalszych cieniach, z daleka od ogniska, i inne istoty. Tarzan widział ich żółte błyskające oczy. Czarni dostrzegli je również i trzęśli się ze strachu. Wtedy jeden z nich powstał i chwyciwszy palącą się głownię z ogniska, rzucił ją w zbliżające się oczy. Oczy natychmiast znikły. Czarny zasiadł znowu. Tarzan zauważył, że upłynęło kilka minut, zanim oczy znowu się zjawiły dwójkami lub czwórkami.

Teraz nadszedł Numa–lew i Sabora, jego towarzyszka. Inne oczy rozproszyły się na prawo i na lewo wobec groźnych chrząkań tych wielkich kotów i teraz tylko ogromne orbity pożeraczy ludzi świeciły w ciemności. Niektórzy z czarnych padli na twarz i wydawali jęki. Ten jednak, który już przedtem rzucił palącą się gałąź, rzucił teraz nowa wprost w oczy zgłodniałym lwom. I lwie oczy znikły tak, jak dawniej znikły mniejsze światełka. Tarzan przyglądał się z wielkim zainteresowaniem. Zobaczył, że istnieje jeszcze jeden nowy powód, dla którego czarni rozpalali nocne ogniska — przydatne były nie tylko dla ciepła, światła i gotowania. Zwierzęta dżungli bały się ognia, tak więc ogień był w pewnej mierze obrona. Sam Tarzan uczuwał cześć bojaźliwą dla ognia. Zdarzyło się raz, że oglądając opuszczone przez czarnych ognisko ujął ręką tlejący węgiel. Od tego czasu trzymał się w pewnym oddaleniu od ognisk, które widział. Jedno doświadczenie wystarczyło mu do nabrania poszanowania dla ognia.

Przez chwil kilka po rzuceniu przez czarnego głowni, nie widać było oczu, chociaż Tarzan słyszał lekkie stąpanie nóg naokół siebie. Potem jednak znowu zaświeciły bliźniacze punkty ogniste, bodące oznaka powrotu króla dżungli, a w chwilę później trochę, poniżej, zabłyszczały oczy Sabory, jego towarzyszki.

Czas pewien stały w miejscu, nie poruszając się, świeciły jak dzikie gwiazdy w nocy dżungli — potem lew z wolna ruszył naprzód ku bomie, gdzie wszyscy z wyjątkiem jednego czarnego wojownika leżeli na ziemi przerażeni. Kiedy ten samotny opiekun dostrzegł, że Numa znów się zbliża, rzucił nową głownię, i jak przedtem, Numa się cofnął, a z nim Sabora–lwica. Na ten raz nie oddalili się już tak daleko, znikli nie na długo. Prawie natychmiast wrócili i zaczęli okrążać bomę, wodząc wciąż oczami za głownią. Głuche gardłowe warczenie wskazywało na wzrastające ich niezadowolenie. Z tyłu, za lwami, błyszczały świecące się oczy innych satelitów. Cała czarna dżungla, naokół obozowiska ludzi czarnych, uniżana była małymi ognistymi punkcikami.

Powtarzało się to wiele razy, że czarny wojownik ciskał swe niewielkie głownie na parę kroków, lecz Tarzan mógł zauważyć, że po kilkakrotnym cofnięciu się Numa przestał prawie zwracać na nie uwagę. Z poryków lwa Tarzan domyślał się, że lew był głodny, i mógł wnioskować, że lew postanowił nakarmić się ciałem Gomangani. Czy jednak lew odważy się podejść do wzbudzających strach płomieni?

Właśnie w tejże chwili, gdy myśl ta zjawiła się w głowie Tarzana, lew przestał krążyć naokoło i zatrzymał się wprost borny. Chwilę stał bez ruchu, tylko widać było szybkie, nerwowe ruchy ogona, po czym ruszył naprzód, a Sabora niecierpliwie następowała za nim. Czarny człowiek krzyknął na swych towarzyszy, że lew się zbliża, lecz oni byli tak przestraszeni, że tylko skupili się bliżej do siebie i zaczęli jeszcze głośniej niż przedtem jęczeć.

Chwyciwszy palącą się gałąź, człowiek rzucił ją wprost w ślepia lwa. Dał się słyszeć gniewny ryk i lew zaraz rzucił się na ludzi. Jednym susem drapieżne zwierzę przesadziło ogrodzenie. Z równą zwinnością wojownik przebiegł na drugą stronę i unikając niebezpieczeństw, czyhających w ciemnościach, poskoczył na najbliższe drzewo.

Numa równie szybko opuścił bomę, jak i dostał się do środka, lecz wracając przez ogrodzenie z tarniny zabrał z sobą wrzeszczącego negra. Ciągnąc swą ofiarę po ziemi, podszedł do Sabory, a ta przyłączyła się do niego, oboje zginęli w ciemnościach. Ich dzikie warczenie zagłuszały rozdzierające krzyki przerażonego nieszczęsnego człowieka.

W niewielkim oddaleniu od światła ogniska lwy zatrzymały się, nastąpił cały szereg niesłychanie groźnych pomruków i ryków, a krzyki i jęki czarnego człowieka ustały — na wieki.

Oto znów Numa pojawił się w świetle ogniska. Zrobił drugą wycieczkę w obręb borny i nastąpiło powtórzenie poprzedniej, ponurej tragedii i bolesne wycie nowej ofiary.

Tarzan powstał i przeciągnął się leniwie. Zabawa zaczęła go nudzić. Ziewnął i skierował się ku polanie, gdzie na pobliskich drzewach spało jego plemię.

Lecz nawet i wtedy, kiedy już znalazł się na swym zwykłym miejscu i skurczył się do snu, nie miał ochoty zasnąć. Długi czas przeleżał, rozmyślając. Spoglądał na niebiosa, patrzał na księżyc i gwiazdy. Myślał o tym, czym one były i jaka moc utrzymywała je w górze. Miał umysł badawczy. Ustawicznie zajmowały go pytania, wywołane tym, co się naokoło niego działo. Nie było jednak nikogo, kto by dał odpowiedź na te pytania. W dzieciństwie pragnął wszystko wiedzieć, a gdy wiedza nie była mu dana, i w wieku dojrzałym pełen był wielkiej, niezaspokojonej ciekawości dziecka.

Nie poprzestał na tym, że widział, że coś się stało — pragnął wiedzieć, dlaczego się tak stało. Chciał wiedzieć, co wywoływało zjawiska. Tajemnica życia interesowała go niezmiernie. Cudu śmierci nie mógł zgłębić. Niezliczoną ilość razy oglądał wewnętrzny mechanizm zabitych zwierząt i raz, czy dwa, otworzył klatkę piersiową ofiar jeszcze w tym czasie, że mógł oglądać uderzenia serca.

Z doświadczenia wiedział, że nóż, przeszywający ten narząd, sprowadzał natychmiastową śmierć prawie zawsze, gdy tymczasem mógł zadać swemu przeciwnikowi niezliczoną ilość cięć w innych miejscach, a nie wywoływało to nawet utraty sił. W taki sposób doszedł do przekonania, że serce, lub jak je nazywał „rzecz czerwona, która oddycha”, jest siedliskiem i początkiem życia.

Mózgu i jego funkcjonowania nie rozumiał wcale. Że wrażenia zmysłowe przenoszone były do mózgu i tam objaśniane, porządkowane i określane — to przekraczało jego zdolność pojmowania rzeczy. Sądził, że jego palce dowiadywały się, kiedy czegoś dotknęły, że jego oczy poznawały, gdy coś zobaczyły, że jego uszy słyszały, a nos poznawał zapachy.

Gardło, naskórek i włosy głowy uważał za trzy główne siedliska wzruszeń. Kiedy ujrzał śmierć Kali, doznał duszącego uczucia w gardle. Dotknięcie Histy–węża, wywoływało niemiłe uczucie skóry całego jego ciała, a zbliżanie się wroga podnosiło mu włosy na głowie.

Wyobraźcie sobie, jeżeli możecie, dziecko, pełne poczucia dziwów przyrody, mające tysiące pytań, a otoczone jedynie zwierzętami dżungli, dla których jego pytania były czymś równie obcym, jak sanskryt. Jeżeli pytał Guntę, co wywoływało deszcz, wielka stara małpa spoglądała tylko na niego przez chwilę, w niemym zdziwieniu i zabierała się zaraz do interesującego ją pożytecznego poszukiwania pcheł na swym ciele, a jeżeli pytał Mumgę, która była bardzo podeszłego wieku i powinna była wiedzieć dużo o przyczynie, dlaczego zamykały się pewne kwiaty, gdy Kudu opuszczał niebiosa, a inne otwierały się w nocy, ze zdziwieniem przekonał się, że Mumga wcale nie zauważyła tych interesujących faktów, chociaż umiała z wielką dokładnością powiedzieć, gdzie się znajdował najtłustszy robaczek.

Dla Tarzana były to cuda. Zajmowały jego myśl i wyobraźnię. Widział, jak kwiaty zamykały się i otwierały, widział, że pewne kwiaty zawsze obracały się ku słońcu, widział liście poruszające się wtedy, kiedy nie było wiatru, widział, jak rośliny pięły się jak istoty żywe po pniach i gałęziach wielkich drzew. Zgodnie z tym, Tarzan sądził, że kwiaty i rośliny i drzewa, były istotami ożywionymi. Często przemawiał do nich tak, jak mówił do Gory–księżyca, Kudu–słońca, lecz zawsze spotykał go zawód, gdyż nie było odpowiedzi. Zadawał im pytania, lecz nie mogły odpowiedzieć, chociaż wiedział, że szelest liści był ich mową — prowadziły z sobą rozmowy.

Powstawanie wiatru przypisywał drzewom i trawom. Mniemał, że chyląc się przed siebie i w tył stwarzały wiatr. Nie mógł sobie wytłumaczyć tego zjawiska w żaden inny sposób. Deszcz uzależniał w końcu od gwiazd, księżyca i słońca, lecz w tej jego hipotezie nie było nic pięknego i poetycznego.

Gdy dziś Tarzan tak rozmyślał, w jego płodnej wyobraźni zjawiło się nagle wyjaśnienie gwiazd i księżyca. Był bardzo swą myślą przejęty. Tog spał w pobliżu. Tarzan przesunął się ku niemu.

— Tog! — krzyknął. Natychmiast wielka małpa przebudziła się i najeżyła włos, domyślając się z tego nocnego wezwania, że zagraża jakieś niebezpieczeństwo. — Patrz, Tog — zawołał Tarzan, wskazując palcem na gwiazdy — widzisz oczy Numy, Sabory, Szity i Dango. One przyczaiły się naokół Gory, by rzucić się na niego i zabić.

— Przypatrz się oczom, nosowi i ustom Góry. A światło, świecące na jego twarzy, jest to światło wielkiego ogniska, które rozpalił, by odstraszyć Numę i Saborę, Dango i Szitę.

— Naokół księżyca widać wszędzie ślepia, widzisz je? Lecz nie podchodzą blisko do ogniska — mało jest oczu tuż przy Goro.”

Boją się ognia! Ogień broni Gorę przed Numą. Czy widzisz je, Tog? Przyjdzie kiedy taka noc, że Numa będzie bardzo zgłodniały i gniewny — wtedy przeskoczy on krzaki tarniny, otaczające Gorę i nie będziemy mieli więcej blasku, gdy Kudu zejdzie do swego legowiska — noc będzie tak czarna jak wtedy, gdy Goro jest rozleniwiony i wysypia się długo w noc, lub wtedy, kiedy wędruje po niebiosach w dzień, zapominając dżunglę i jej mieszkańców.

Tog, nic nie rozumiejąc, rozejrzał się po niebiosach, a potem spojrzał na Tarzana. Spadająca gwiazda zakreśliła płonącą drogę na niebie.

— Patrz! — zawołał Tarzan. — Goro cisnął pałającą głownię na Numę.

Tog zamruczał. — Numa znajduje się na ziemi — rzekł. — Numa nie urządza łowów nad drzewami. — Mówiąc to spoglądał jednak z zaciekawieniem i z pewną bojaźnią na jasne gwiazdy, świecące w górze, jak gdyby widział je po raz pierwszy i bez kwestii zauważył je po raz pierwszy, chociaż znajdowały się tam na niebiosach każdej nocy jego życia. Dla Toga były czymś podobnym jak wspaniałe kwiaty — nie były do zjedzenia, nie zwracał więc na nie uwagi.

Tog zakręcił się i poczuł zdenerwowanie. Czas długi leżał, nie śpiąc, wpatrując się w gwiazdy — pałające oczy zwierząt drapieżnych, otaczających Gorę–księżyc — Gorę, przy blasku którego małpy odprawiały swój taniec przy odgłosie glinianych bębnów. Jeżeli Numa pożre Gorę, nie będzie więcej dum–dum. Myśl ta wywołała w nim przygnębienie. Spojrzał na Tarzana prawie ze strachem. Dlaczego jego przyjaciel był taki inny niż reszta małp plemienia? Nikt ze znajomych Toga nie wypowiadał takich dziwnych myśli jak Tarzan. Małpa podrapała się w łeb, przesunęła się jej myśl niejasna, czy z Tarzanem było bezpiecznie utrzymywać towarzystwo, lecz przypomniał sobie powoli, pracując myślą, że Tarzan wyświadczył mu większe przysługi niż mocne i rozważne samce plemienia.

Tarzan wyzwolił go z rąk czarnych ludzi w chwili, kiedy sądził, że Tarzan chce posiąść Tikę. Tarzan ocalił od śmierci małe balu Toga. Tarzan powziął i wykonał plan wyśledzenia porywacza Tiki i odbicia porwanej. Tarzan walczył i przelewał krew w obronie Toga po tylekroć, że Tog, chociaż był tylko zwierzęciem, czuł głęboką wierność, której nic już nie mogło złamać. Jego przywiązanie do Tarzana stało mu się obyczajem, wskazaniem tradycji, która trwać będzie tak długo, jak życie Toga. Nigdy nie okazywał zewnętrznych oznak przywiązania — warczał na Tarzana, jak warczał na inne małpy, gdy podeszły blisko, gdy on żerował — lecz oddałby życie za Tarzana. Miał to w świadomości i Tarzan o tym wiedział. O takich jednak rzeczach małpy nie rozprawiają — słownikiem ich dla pięknych instynktów są więcej czyny same, a nie słowa. Dziś jednak Tog się zmęczył i zasnął, wciąż rozmyślając o dziwnych rzeczach, wypowiedzianych przez towarzysza.

Nazajutrz rozmyślał o nich w dalszym ciągu i bez najmniejszego złego zamiaru wspomniał Gunrowi o tym, co Tarzan mówił o oczach, otaczających Gorę, i o możliwości, że prędzej lub później Numa napadnie na księżyc i pożre go. W rozumieniu małp wszystkie rzeczy duże w przyrodzie są rodzaju męskiego, Goro więc, jako największa istota na niebie podczas nocy, był samcem.

Gunto zlizał ślinę z pazura i przypomniał sobie to, że Tarzan kiedyś mówił, że drzewa prowadzą z sobą rozmowy, a Gozan opowiedział, że widział człowieka–małpę, jak wytańcowywał sam w świetle księżyca z panterą. Nie wiedzieli o tym, że Tarzan pochwycił panterę na linkę i przywiązał do drzewa, po czym wyprawiał skoki przed kręcącym się zwierzęciem, by mu dokuczyć.

Inni opowiedzieli, że widzieli, jak Tarzan jeździł na grzbiecie Tantora–słonia, o tym, jak przyprowadził czarnego chłopca, Tiba, do plemienia, i o tajemniczych sprawach, jakie miał w dziwnym schronisku nad morzem. Dla nich książki nie miały żadnego znaczenia. Tarzan po pokazaniu ich kilku towarzyszom, widząc, że nawet obrazki nie zajmowały ich wcale, dał pokój i książki miał dla siebie.

— Tarzan, nie jest małpą — rzekł Gunto. — Sprowadzi on Numę, by nas pożarł, jak sprowadza go, by pożarł księżyc. Musimy go zabić.

Natychmiast Tog najeżył sierść. — Zabić Tarzana! Wprzód będziecie mieli ze mną rozprawę na śmierć i musicie zabić Toga — rzekł i oddalił się, by szukać żeru.

Inni przyłączyli się jednak do spiskowców. Przypomnieli sobie o wielu rzeczach, które robił Tarzan, a których małpy nie robiły i nie mogły zrozumieć. Ponownie Gunto wygłosił zdanie, że Tarmangani, białą małpę, należy zabić, a inni, wystraszeni opowieściami, które posłyszeli i sądząc, że Tarzan zamyślał zabić Gorę, przyjęli propozycję pomrukiem zgody.

Wśród obecnych była i Tika, i przysłuchiwała się pilnie, lecz nie podniosła głosu za wykonaniem zamiaru. Natomiast najeżyła się, szczerząc zęby, a później oddaliła się, szukając Tarzana, lecz nie mogła go znaleźć, gdyż oddalił się, polując na mięso. Odnalazła jednak Toga i powiedziała mu, co inni zamierzają zrobić, a wielki samiec tupał w ziemię i ryczał. Krwią nabiegłe jego oczy błysły gniewem, górna warga stuliła się, obnażając kły, a na grzbiecie wstały mu włosy. Drobne zwierzątko przebiegło przed nim i Tog skoczył, by je chwycić. W jednej chwili, zdawało się, że zapomniał o swej złości przeciwko wrogom swego przyjaciela, lecz taki już jest umysł małpi.

W oddaleniu kilku mil Tarzan wylegiwał się na szerokim grzbiecie Tantora–słonia. Ostrzem patyka drapał go za wielkim uchem i mówił mu, temu twardoskóremu zwierzęciu o wszystkim, co przepełniało jego głowę z czarnowłosą strzechą. Niewiele z tego, co Tarzan mówił, Tantor rozumiał, lecz Tantor umie słuchać. Przechylając się z boku na bok, stał tam, uradowany towarzystwem przyjaciela, przyjaciela, którego miłował, i rozkoszował się przyjemnym uczuciem, doznawanym od drapania.

Numa–lew zwęszył człowieka i ostrożnie szedł śladem, aż ujrzał przed sobą swoją ofiarę, siedzącą na łbie potężnego właściciela kłów. Zawrócił, warcząc i mamrocząc coś, udając się na pomyślniejsze łowy.

Słoń poczuł zapach lwa, przyniesiony lekkim powiewem wiatru, wzniósł w górę swą trąbę i rozgłośnie zatrąbił. Tarzan wyciągnął się rozkosznie, kładąc się ciałem całym na twardym grzbiecie słonia. Muchy roiły się przy jego twarzy, zerwaną liściastą gałęzią opędzał się od nich leniwie.

— Tantorze — przemówił — dobrze jest żyć na świecie. Dobrze jest leżeć w chłodnym cieniu, dobrze jest spoglądać na zieloność. Dobrze jest spoglądać na zielone drzewa i barwne kwiaty — na to wszystko, co Bulamutumumo dał nam. Jest on bardzo dobry dla nas, Tantorze. Dał tobie delikatne liście, korę i bujne trawy do jedzenia, dla mnie dał Barę i Hortę, i Pisę, owoce i orzechy i korzenie. Dostarcza on wszystkim ulubionego pożywienia. Od nas wymaga tyle tylko, ażebyśmy mieli dość siły lub zmyślności do brania tego, co nam daje. Tak, Tantorze, dobrze jest żyć na świecie. Nie chciałbym umrzeć.

Tantor wydał słaby dźwięk gardłem i zwinąwszy trąbę pogładził policzek Tarzana, wysuwając naprzód ryjek.

— Tantorze — rzekł — teraz idź, karmiąc się po drodze, ku plemieniu Kerczaka, wielkiej małpy, a Tarzan pojedzie na twej głowie, nie zadając sobie trudu.

Właściciel kłów ruszył powoli szerokim traktem, mającym sklepienie z drzew, zatrzymując się po drodze, by od czasu do czasu zjeść delikatną gałąź lub zerwać jadalną korę z sąsiedniego drzewa. Tarzan przyległ twarzą ku dołowi na łbie i grzbiecie zwierzęcia, rozpostarł nogi, zwieszając je po bokach, oparł głowę na rękach, a łokcie na szerokim czerepie. W taki sposób odbywali bez pośpiechu drogę ku miejscu zgromadzeń plemienia.

Gdy się zbliżyli do polany, idąc z północy, spotkali krocząca z południa inną postać — postać zgrabnie zbudowaną czarnego wojownika, stąpającego ostrożnie dżunglą, bacznego na liczne niebezpieczeństwa, które mógł spotkać po drodze. Przeszedł pod wystawioną na południowym brzegu czata, siedzącą na wielkim drzewie, skąd widać było ścieżkę, prowadzącą z południa. Małpa pozwoliła Gomangani przejść bezkarnie, ponieważ widziała, że człowiek był sam jeden. Z chwilę jednak, kiedy wojownik wstąpił na polanę, rozległo się poza nim rozgłośne „Krig–ah!”, a za tym okrzykiem dał się zaraz słyszeć chór odpowiedzi, dochodzących z rozmaitych stron, gdy małpy przedzierały się przez gałęzie, śpiesząc na wezwanie swego towarzysza.

Czarny człowiek zatrzymał swe kroki, posłyszawszy pierwszy okrzyk i obejrzał się wokoło. Nie mógł nic dojrzeć, lecz poznał głosy kosmatych, leśnych ludzi, których jego rodzaj bał się, nie tylko z powodu siły i dzikości tych istot, lecz i z powodu odczuwanej przesądnej obawy.

Bulabantu był odważny. Słyszał, że małpy były wokoło. Wiedział, że ucieczka była prawie niemożliwa. Stał więc na miejscu, trzymając włócznię w pogotowiu, a okrzyk wojenny drżał mu na wargach. Był zdecydowany drogo sprzedać swe życie ten Bulabantu, pomocnik wodza z wioski Mbongi–wodza.

Tarzan i Tantor znajdowali się tuż blisko, gdy pierwszy okrzyk czaty rozległ się w cichej puszczy. Jak błyskawica człowiek–małpa zeskoczył z grzbietu słonia i wspiąwszy się na drzewo, szybko skierował się ku polanie, zanim jeszcze zamarły echa pierwszego „Krig–ah!”. Gdy dotarł do polany, kilkunastu samców otaczało jednego Gomangani. Ze ścinającym krew wrzaskiem Tarzan rzucił się do ataku. Nienawidził czarnych, jeszcze bardziej niż małpy, a tu trafiała się sposobność do zamordowania czarnego. Co zrobił Gomangani? Czy zabił kogo z plemienia?

Tarzan zapytał o to najbliższej małpy. — Nie, Gomangani nie zrobił nikomu nic złego. Gozan, stojący na czatach, ujrzał go kroczącego lasem i ostrzegł plemię — to było wszystko. Człowiek–małpa przetłoczyl się koło małp, z których nikt dotąd jeszcze nie doprowadził siebie do takiego stopnia złości, by rzucić się na człowieka, i stanął wprost w obliczu czarnego wojownika. Poznał człowieka od razu. Poprzedniej nocy był świadkiem, jak ten bronił się przed oczami, świecącymi w ciemnościach, gdy jego towarzysze tarzali się po ziemi, tak przerażeni, że nic mogli nawet pomyśleć o obronie. Miał przed sobą dzielnego człowieka, a Tarzan wielce cenił dzielność i odwagę. Zamiłowanie do odwagi silniejsze nawet \v nim było niż nienawiść, jaką czuł do czarnych. Z radością wdałby się w bitwę z czarnym wojownikiem w każdym innym razie, tego jednak, którego miał przed sobą, nie chciał zabijać — czuł niejasno, ze człowiek ten zasłużył sobie na zachowanie życia dzielną obroną poprzedniej nocy, chociaż nie uświadamiał sobie dodatkowo i tej nierówności sił, jaka zagrażała samotnemu wojownikowi.

Zwrócił się do małp. — Powracajcie do zerowania — wyrzekł — a ten Gomangani niech idzie swoją drogą w pokoju. Nie zrobił nam nic złego, a ja ostatniej nocy widziałem, jak walczył ogniem z Numą i Saborą, sam jeden w dżungli. Ma odwagę. Po co mamy zabijać tego, kto jest odważny, a na nas nie zrobił napaści? Niech idzie sobie.

Małpy zawarczały. Nie podobało im się to, co mówił Tarzan. — Śmierć Gomangani! — wykrzyknęła jedna.

— Tak — zaryczały inne — śmierć Gomangani, a również i Tarmangani.

— Śmierć białej małpie! — wrzasnął Gozan. — Nie jest on wcale małpą, lecz Gomangani ze zdjętą skórą.

— Śmierć Tarzanowi! — ryknął Gunto. — Bij, zabij. Małpy istotnie dochodziły do morderczego roznamiętnienia, lecz złość ich skierowała się raczej przeciwko Tarzanowi, a nie przeciwko czarnemu człowiekowi. Kosmata postać przedarła się między nimi, odrzucając na bok wszystkich napotkanych, jak człowiek silny mógłby odrzucić dzieci. Był to Tog, wielki, rozjuszony Tog.

— Kto mówi „śmierć Tarzanowi”? — rzucił pytanie. — Kto chce zabić Tarzana, musi zabić Toga. Kto potrafi zabić Toga? Tog wyrwie z was wnętrzności i rzuci je na pokarm hienom.

— My wszyscy zabijemy was — odrzekł Gunto. — Nas jest wielu, a was mało — i w tym miał rację. Tarzan widział, że Gunto miał racje, wiedział o tym i Tog, lecz żaden nie chciał się przyznać do togo. Nie w ten sposób postępują małpy.

— Ja jestem Tarzan — wykrzyknął człowiek–małpa. — Ja jestem Tarzan wielki łowca, wielki mocarz. W całej dżungli nie ma nikogo potężniejszego od Tarzana.

Po czym, kolejno, obie strony walczących wychwalały swoje wielkie czyny i dzielność, podchodząc coraz bliżej do siebie. W taki sposób małpy wzniecają w sobie odpowiednie usposobienie do starcia się w walce.

Gunto podszedł na wyprostowanych nogach tuż do Tarzana i obwąchał go, wyszczerzając zęby. Tarzan zawarczał głucho, groźnie. Ta taktyka mogła się powtarzać kilkanaście razy, lecz wcześniej lub później któryś z samców rozpocznie bitwę, a wtedy cała okropna sfora zacznie szarpać i rwać swą ofiarę.

Bulabantu, czarny człowiek stał patrząc przed siebie ze zdumieniem od chwili, kiedy dostrzegł Tarzana, przepychającego się przez koło małp. Słyszał on wiele o tym diabelskim bogu, który żył z kosmatymi ludźmi leśnymi, lecz nigdy przedtem nie widział go za dnia na swoje oczy. Znał go dość dobrze z opisów tych, co go widzieli i kilkakrotnie dojrzał go niewyraźnie w czasie nocy, gdy człowiek–małpa nawiedzał wioskę Mbongi dla spełnienia swych częstych okropnych żartów.

Bulabantu nie mógł oczywiście nic zrozumieć z tego, co się działo między małpami. Spostrzegł jednak, że człowiek–małpa i drugi rozrosły samiec spierali się o coś z innymi. Widział, że ci dwaj stali zwróceni ku niemu plecami, pomiędzy nim a resztą plemienia, i domyślił się, chociaż była to rzecz nieprawdopodobna, że występowali w jego obronie. Wiedział, że Tarzan oszczędził raz życie Mbongi–wodza, że opiekował się Tibem i jego matką Momają. Nie było więc rzeczą niemożliwą, że zechce okazać pomoc jemu, Bulabantu, lecz jak tego dokonać potrafi, nie mógł tego dojść, a w rzeczywistości rzecz była niezmiernie trudna, gdyż siły były zbyt nierówne.

Gunto wraz z innymi pomału zmuszali Tarzana i Toga do cofania się ku Bulabantu. Człowiek–małpa wspomniał swe słowa niedawno wypowiedziane do Tantora: „Tak, Tantorze, dobrze jest żyć na świecie. Nie chciałbym umrzeć”. A teraz śmierć zaglądała mu w oczy, gdyż usposobienie małp stawało się coraz bardziej względem niego wrogie. Od dawna wielu nienawidziło go, a wszyscy nie ufali mu. Wiedzieli, że był istotą od nich odmienną. Wiedział o tym i Tarzan, lecz radował się z tego — że był człowiekiem, o czym dowiedział się z książek z ilustracjami i był z tego wielce dumny. Obecnie groziła mu śmierć.

Gunto szykował się do rzucenia się na Tarzana. Tarzan rozpoznał oznaki tego. Wiedział, że reszta samców rzuci się na niego za Guntem. A wtedy koniec będzie krótki. Coś poruszyło się wśród roślinności po przeciwnej stronie polany. Tarzan dostrzegł to poruszenie jednocześnie z tym, kiedy Gunto wykrzykując okropny okrzyk występującej do walki małpy, rzucił się naprzód ku niemu. Tarzan wydał szczególny okrzyk i przykurczył się, by odeprzeć napaść. Tog przykucnął również, a Bulabantu, widząc teraz wyraźnie, że ci dwaj walczyli po jego stronie, schylił włócznię i podskoczył naprzód, by odeprzeć pierwsze natarcie wroga.

Jednocześnie potężne cielsko wpadło na polankę z dżungli spoza napastujących samców. Trąbienie rozjuszonego właściciela kłów zagłuszyło okrzyki małp, gdy Tantor–słoń, przebiegał szybko polanę na pomoc swemu przyjacielowi.

Gunto nie wykonał swego natarcia na człowieka–małpę, zęby w tym zajściu nie szarpały niczyjego ciała, ani po jednej, ani po drugiej stronie zapaśników. Straszne odgłosy wyzwania do wałki, rozlegające się z trąby Tantora, wystraszyły samców. Uciekli na drzewa krzycząc i mamrocząc. Tog pobiegł wraz z nimi. Pozostał tylko Tarzan i Bulabantu. Ten ostatni stał w miejscu, gdyż widział, że diabelski Bóg nie uciekał i dlatego, że czarny ten miał odwagę stanąć oko w oko z pewną i okropną śmiercią, stojąc u boku tego, kto najwyraźniej narażał swe życie dla niego.

Ze zdumieniem jednak ujrzał Gomangani, że potężny słoń zatrzymał się nagle przed człowiekiem–małpą i zaczął go pieścić długą swą, skręconą trąbą.

Tarzan zwrócił się do czarnego człowieka. — Ruszaj! — rzekł w języku małp i wskazał mu ręką w kierunku wioski Mbongi. Bulabantu zrozumiał ruch, jeżeli nie słowo, i nie tracąc czasu, posłuchał rozkazu. Tarzan zaczekał, póki nie zniknął. Wiedział, że małpy gonić za nim nie będą. Potem rzekł do słonia: — Weź mnie na siebie! — i słoń uniósłszy go lekko usadził go na swym grzbiecie.

— Tarzan odjeżdża do swego legowiska przy wielkiej wodzie, krzyknął człowiek–małpa do małp, rozrzuconych po drzewach. — Wszyscy jesteście głupsi niż Manu, z wyjątkiem Toga i Tiki. Tog i Tika mogą zachodzić, by widzieć się z Tarzanem, inni niech nie ważą się tego robić, Tarzan zrywa z plemieniem Kerczaka.

Uderzył Tantora zgrubiałym palcem nogi i wielkie zwierzę posunęło się przez polanę, a małpy przyglądały się temu, póki nie pochłonęła oddalających się dżungla.

Dnia tego, nim noc nastała, rozzłoszczony Tog zabił Guntę, posprzeczawszy się z nim z powodu jego napaści na Tarzana.

Przez miesiąc następny plemię nie widziało Tarzana. Wielu prawdopodobnie nie pomyślało nawet o nim, byli jednak tacy, którzy odczuwali jego brak więcej, niż to mógł przypuszczać Tarzan. Tog i Tika nieraz spragnieni byli jego widoku i Tog po wiele razy wybierał się, aby go odwiedzić w jego legowisku na brzegu morskim. Zawsze jednak coś stanęło na przeszkodzie.

Pewnej nocy Tog, nie mogąc usnąć, patrzał na niebiosa i przypomniał sobie dziwne rzeczy, o jakich Tarzan kiedyś mu mówił — że błyszczące punkty — to były oczy pożeraczy ludzi, czyhający w ciemnościach na niebie dżungli, by rzucić się na Gorę–księżyc i pożreć go. Im dłużej o tym myślał, tym bardziej czuł się zaniepokojony.

I stała się wtedy rzecz dziwna. Właśnie kiedy Tog spojrzał na Gorę, ujrzał, że kawałek jego brzegu znikł, zupełnie tak, jak gdyby ktoś pożarł go. Coraz większą stawiła się dziura w boku Góry. Z wrzaskiem Tog zerwał się na nogi. Jego wystraszone okrzyki „Krig–ah!” sprowadziły w to miejsce całe plemię, wszyscy byli zaniepokojeni, wydając piski i rozprawiając pomiędzy sobą. — Patrzcie! — wołał Tog, wskazując na księżyc. — Patrzcie! Jest tak, jak mówił Tarzan. Numa skoczył przez drzewa i pożera Gorę. Zarzuciliście Tarzana obelgami i wypędziliście go z plemienia, teraz widzicie, jak był rozumny. Niech ten, kto nienawidził Tarzana, pośpieszy na pomoc księżycowi. Patacie na te oczy, wyglądające z ciemnej dżungli naokoło Góry. Zagraża mu niebezpieczeństwo i nikt pomóc mu nie umie — nikt, prócz Tarzan? Wkrótce Numa pożre Gorę i nie będziemy mieli więcej światła, gdy Kudu zejdzie do swego legowiska. Jak będziemy odprawiali tańce dum–dum bez światła księżyca?

Małpy zadrżały i były w usposobieniu płaczliwym. Wszelkie przejawy potęgi przyrody przejmowały je strachem, gdyż mc nie mogły zrozumieć.

— Idź i sprowadź Tarzana — krzyknął któryś, po czym wszyscy zaczęli wołać „Tarzan!” „sprowadzić Tarzana”. „On ocali Gorę”. Któż jednak miał wybrać się ciemną dżunglą w nocnej porze, by sprowadzić go?

— Ja pójdę — oświadczył Tog i w chwilę później już przebywał piekielne ciemności, kierując się ku małej zatoce nad morzem, okolonej lądem.

Oczekując na przybycie Tarzana, plemię było świadkiem powolnego pożerania księżyca. Już Numa zjadł duży półkulisty kawał. W każdym razie Goro zginie zupełnie, zanim powróci Kudu. Małpy zadrżały przy myśli o wiecznych ciemnościach w czasie nocy. Nic mogły zasnąć. Niespokojnie przesuwały się z gałęzi na gałąź, spoglądając na okropną ucztę Numy na niebiosach i nasłuchując przybycia Toga z Tarzanem.

Goro znikł już prawie całkowicie, kiedy małpy posłyszały szmery, zwiastujące zbliżanie się tych dwu towarzyszy, których oczekiwali. Na koniec Tarzan, za którym następował Tog, zjawił się na pobliskim drzewie.

Tarzan nie tracił czasu na próżne słowa. Miał w ręku długi swój łuk, a na plecach .wisiał kołczan, pełen strzał, zatrutych strzał, które ukradł z wioski czarnych, równie jak ukradł i łuk. Wspiął się na wielkie drzewo, wchodząc wyżej i wyżej, aż stanął, kołysząc się na niewielkim konarze, zginającym się pod jego ciężarem. Stąd miał wyraźny, niczym nie zasłonięty widok nieba. Ujrzał Gorę i dostrzegł spustoszenia, jakich dokonał zgłodniały Numa w jego świecącej powierzchni.

Wzniósłszy .swe oblicze ku księżycowi, Tarzan wydał przenikliwy okrzyk wojenny. Słabo, z dala, posłyszeć było można ryk lwa, dającego odpowiedź. Małpy drżały. Numa z niebios odpowiedział Tarzanowi.

Wtedy człowiek–małpa założył strzałę na swój łuk i odciągając daleko w tył cięciwę, wycelował jej ostrze w serce Numy na niebiosach, który tam przyległ, pożerając księżyc. Z głośnym szumem pocisk wyleciał w ciemne niebiosa. Po wiele razy Tarzan wypuszczał swe strzały w Numę, a tymczasem małpy plemienia Kerczaka skupiły się razem, przerażone.

W końcu dał się słyszeć okrzyk Toga. — Patrzcie! Patrzcie! Numa został zabity. Tarzan zabił Numę! Czy widzicie, że Goro wynurza się z brzucha Numy — i istotnie, księżyc stopniowo wysuwał się z tego, co go pożarło, czy to z czeluści Numy–lwa, czy też z cieni ziemi.

Czyż ktokolwiek zechciałby próbować przekonać małpy plemienia Kerczaka, że inna przyczyna, a nie Numa, ukryła prawie zupełnie Gorę tej nocy i że ktoś inny, a nie Tarzan, zachował błyszczące światło ich dzikich i tajemniczych obrządków od strasznej zguby. Gdyby kto chciał to uczynić, napotkałby trudności, i zapewne musiałby stoczyć bitwę.

W ten sposób Tarzan powrócił do plemienia Kerczaka, a tym swym powrotem zrobił wielki krok po drodze, prowadzącej do godności królewskiej, którą w końcu zdobył, obecnie bowiem małpy zaczęły na niego patrzeć jako na istotę wyższą.

Wśród ogółu plemienia jedna tylko istota miała wątpliwości co do wiarygodności znakomitego ocalenia księżyca przez Tarzana, a tą jedną osobą, jakkolwiek może to wydawać się rzeczą dziwną, był sam Tarzan.