JEFF VANDERMEER

PODZIEMIA

VENISS

PRZEŁOŻYŁ GRZEGORZ KOMERSKI

WYDAWNICTWO MAG

WARSZAWA 2009

GTW

Tytuł oryginału:

Veniss Underground

Redakcja:

Joanna Figlewska

Korekta:

Urszula Okrzeja

Projekt graficzny serii:

Piotr Chyliński

Ilustracja i opracowanie graficzne okładki:

Tomasz Maroński

Skład i łamanie:

Milena Leśniak

ISBN 978-83-7480-140-9

Wydanie I

Wydawca:

Wydawnictwo MAG

ul. Krypska 21 m. 63, 04-082 Warszawa

tel. /fax (0-22) 813 47 43

e-mail: kurz@mag.com.pl

www.mag.com.pl

Druk i oprawa:

drukarnia@dd-w.pl

Dla Ann

CZĘŚĆ I

NICHOLAS

„A byłem wtedy u szczytu swych sił... „.

- Giant Sand

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Pozwólcie, że opowiem wam, dlaczego postanowiłem kupić surykatkę w „Szanghajskim Cyrku Quina”. Pozwólcie, że opowiem wam o mieście:

„Miasto jest wyraziste, miasto jest imitacją, wyciętym z tektury szablonem pomalowanym jaskrawymi farbami, które mają przesłonić niczym niewypełniony środek - pustkę”.

(To moje - te słowa. Co prawda moją specjalnością jest holosztuka, ale mniej więcej raz na chemiczny miesiąc bawię się na papierze w slang dżokeja).

Pozwólcie, że opowiem wam, czym miasto jest dla mnie. Wtedy zrozumiecie też całą tę historię z surykatką. Ona jest ważna. A nawet bardzo ważna. Dziesięć lat temu, kiedy w mieście rządzili jeszcze społeczni planiści, nazywaliśmy je Dayton Central. Potem, gdy centralny rząd zadławił się i zdechł, a policjanci zaczęli pracować na własny rachunek, zaczęliśmy je nazywać Veniss - słowem przypominającym syk żmii, istoty zabójczej i nieprzewidywalnej. Przed Veniss sztuka była tu martwa - była sztuką przedmiotów. Sztuka przed Veniss była sprzedajna niczym tyłek taniej dziwki, nic poza płaskimi mediami i ulicznymi mimami o zbyt plastycznych twarzach.

I cała nasza rewolucja społeczna oznaczała dla mnie właśnie to - nie były w niej ważne te wszystkie awruk, zamieszki, ani powykręcane dźwigary, ani rozkwitający rynek, na którym zaczęto wreszcie swobodnie handlować, ani tym bardziej nie chodziło w niej o stumetrowe reklamy wyrastające na każdym rogu. Rewolucja nie oznaczała też wysypisk śmieci, odpadków w oceanie ani kolejnych serii zamachów na podpoziomie. Nie był dla mnie ważny nawet zapach dogruczołowych narkotyków, zatęchły, a mimo to wyrazisty. Nie, powstanie Veniss położyło kres starej sztuce i sprawiło, że zacząłem marzyć o suk-ssesie mojej wszechobecnej, wszechwszelakiej holowizji.

Mało brakowało, a pewnego dnia Veniss położyłoby też kres mnie samemu, ponieważ, korzystając z nieobecności utrzymujących ład i porządek instytucji społecznych (z wyjątkiem tych, które można było wynająć za grubą kasę), dwóch nikczemnych złodziei - nazwijmy ich po imieniu: zwykłe włamasy - więc tych dwóch włamasów skradło mi wszystkie moje staromodne przedmioty z ceramiki i zupełnie nowomodne holorzeźby, po czym jeden z nich uderzył mnie w głowę z taką siłą, że mózg rozpierzchł mi się po całej podłodze. Oni także się rozpierzchli. Pewien stopień zaniepokojenia sytuacją wykazał nawet mój przyjaciel Shadrach Begolem. To on mnie wtedy znalazł. (Ponury gość z tego mojego Begolema, nie mruga, nic mu nie drga, nie ma żadnych tików. Jest wcieloną ekonomią ruchów, energii, czasu. Te kropka jot jest zupełnym moim przeciwieństwem). Udało nam się wyrwać automeda z jego elektronicznych marzeń o mokrej robocie i jakoś mnie pozszywał. (Rany, ależ to bolało!).

Zostałem potem sam w swoim mieszkaniu/pracowni i płakałem, oglądając nuevo westerny na pożyczonym od Shadracha holo. Straciłem wszystkie swoje prace! Oblicza miasta, wszystkie sceny z metropolitalnego życia, które przedarły się z mojej głowy wprost na holo - stracone na zawsze - nigdy niewystawione w żadnej galerii, choć i tak marne były na to szanse. Veniss, jasne! Żmija z wyrwanymi kłami. Wąż odpełzający w dal. Zresztą, kiedy w ogóle prawdziwie wielkimi artystami interesowano się jeszcze za ich życia? Z drugiej strony, byłem tak bliski śmierci, jak może być tylko Twórca Życia. Nie miałem nic. Pieniądze też mi się skończyły - plastikowe szczury opuszczające w popłochu papierowy okręcik. Stałem się takim samym przeżytkiem jak wszystkie te SI, które zabito, przywracając Porządek, jak wszystkie moje marzenia o sztuce, jak wszystkie te artretyczne iskierki na holoekranie. (A tak przy okazji, może ktoś z was ma przy sobie szklankę wody? A może pigułę? Albo i dwie?).

Wydaje mi się, że marzenia o sztuce towarzyszyły mi od zawsze.

Gdy byliśmy jeszcze dziećmi, moja siostra bliźniaczka, Nicola, i ja zabawialiśmy się, wymyślając i szyjąc ze skrawków tkanin stworzenia, które nazywaliśmy Zimnymi Kłujkami i - dla zbilansowania równania - ich przeciwników, czyli Cieplutkie Pluszaki. Wiele pór letnich, pełnych ozonowych pierścieni, oszczędzania wody i parzącego metalu, spędzaliśmy w domu, w naszym wyobrażonym świecie o twardo-ostrych krawędziach i płynno-miękkich krzywych, zupełnie nie tęskniąc za wyświetlanymi na wideo sawannami i dżunglami.

Oboje zainteresowaliśmy się wtedy Żywą Sztuką - tworzeniem istot, które można dotknąć i ścisnąć, przytulić do piersi - w przeciwieństwie do tych wszystkich martwych kreskówkowych bazgroł wyświetlanych na płaskich ekranach. Pseudomama i pseudotata uznali, że jest z nami coś nie tak, ale nam to nie przeszkadzało, ponieważ zawsze pilnie wykonywaliśmy wszystkie domowe obowiązki, a potem i tak dowiedzieliśmy się, że oni nie są naszymi prawdziwymi rodzicami. Poza tym mieliśmy po swojej stronie prawdziwe zasady moralne, jasno określony zestaw wartości. Wiedzieliśmy, kto jest dobry, a kto zły. Zawsze wygrywały Cieplutkie Pluszaki.

Potem porzuciliśmy szycie lalek z materiału i zajęliśmy się zabawami z gliną genetyczną. My - dzieci-bogowie tworzący istoty, które się poruszały, oddychały, domagały się naszego zainteresowania, miaucząc i płacząc. Stworzenia, które mogliśmy niszczyć zależnie od kaprysu. Zresztą i tak żadne z nich nigdy nie żyło zbyt długo.

Gdy siostra dojrzała, porzuciła Żywą Sztukę, podobnie jak porzuciła mnie. Teraz zajmuje się programowaniem wolnego rynku.

***

Wiedząc że następnym razem Shadrach z pewnością nie przyjdzie mi na pomoc i nie uratuje mnie wraz z moimi dziełami przed sługusami Zimnych Kłujków zniszczenia - no bo sam przecież nie byłem w stanie się obronić; miałem wówczas tę straszliwą wizję poświęcania swoich przedmiotów z ceramiki, którymi mógłbym rzucać w przyszłych włamasów, w końcu holosy nie wyrządziłyby im żadnej fizycznej krzywdy (swoją drogą, zacząłem wtedy kombinować, że zupełnie możliwe, że ta cała holosztuka także jest martwą sztuką, Sztuką Przedmiotów, bo przecież jej wytwory nie oddziałują na świat fizycznie, nawet kiedy się czymś takim rzuci) - no więc skoro pomysł z przyszłą interwencją Shadracha był martwym pomysłem, Pomysłem Przedmiotów, postanowiłem udać się do „Szanghajskiego Cyrku Quina” (czymkolwiek by się on okazał) i „zgarnąć surykatkę”. Jak to mówią w tych podrabianych nuevo westernach: „Poproszę surykatkę - z lodem, nie inaczej - tak dużą jak pan uważa. Może być podwójna. W brudnej, szklanej klatce”. (Och, załadowałbym sobie coś w gruczoł. No, ale już mi załadowali. Tyle że nie w gruczoł. Te cholerne włamasy. Podstępne, złodziejskie włamasy).

Ale wy na pewno już zaczęliście się zastanawiać, w jaki sposób artysta zajmujący się Żywą Sztuką, ktoś taki jak ja - wynędzniały, względnie nieznany i samotny wyrobnik sztuki - zdołałby pociągnąć za właściwe sznurki, czy nawet szarpnąć za odpowiednie łańcuchy, które trzeba było poruszyć, by uzyskać audiencję u tajemniczego Quina.

Cóż, przyznaję bez bicia, że mam pewne powiązania. Przyznaję że znam Shadracha. Przyznaję również, że śledziłem go w Dzielnicy Kanałów.

Dzielnica Kanałów i Shadrach. Są nierozłączni. Zupełnie jak Wołodia i Sirin, jak Ozzie i Elliot, jak Romeo i Juliard. Teraz też prawdopodobnie moglibyście go tam znaleźć, choć ja sam widuję go już raczej rzadko, a to przez Nicolę, moją siostrę. W ten sam sposób zresztą poznałem Shadracha. Przez Nicolę. Mieszkali wtedy razem.

Trzeba wam wiedzieć, że pierwsze dwadzieścia pięć lat życia Shadrach żył na podpoziomie, a kiedy wyszedł, pierwszym miejscem do jakiego trafił po wstępnej orientacji była właśnie Dzielnica Kanałów. „Ściana światła” - tak ją nazwał - a na tle tego światła ujrzał moją siostrę Nicolę, która pracowała wtedy jako funkcjonariusz orientacji i pomagała ludziom wychodzącym spod ziemi. Mur ze światła i moja cudowna siostra Nicola. I Shadrach wchłonął to wszystko naraz. Wyobraźcie sobie: pozostajecie przez całe życie w świecie ciemności i neonowego półmroku, a potem nagle wychodzicie na powierzchnię i widzicie ją - przystrojonego w biel anioła-przewodnika, anioła-pocieszyciela. Gdybyście mieli czas, opowiedziałbym wam o nich, także dlatego, że cała ta ich miłość to rzecz godna pozazdroszczenia. Piękna sprawa, prztyczek w nos komercji i kpina z reklam kosmetyków i holosów z markową bielizną...

Tak czy inaczej, od kiedy kosmiczne frachtowce przestały się rozbijać (bum! Trach!) w swych kanałach spoczynkowych, Dzielnica Kanałów była najmodniejszą okolicą w całym mieście. Pójdźcie tam sobie kiedyś i pomyślcie o mnie, bo ja nie sądzę, żebym tam się jeszcze kiedyś osobiście pojawił. Połowa sklepów i lokali unosi się swobodnie na wodzie, więc kiedy pełnomorskie statki wracają z łupem i po detoksie zaczynają rozładunek, tamtejsze knajpki dostają wszystko, co najświeższe. Jadają tam wszystkie grube szychy i ważne ryby (albo na odwrót). Można sobie zamówić pseudowieloryba, kraba skrzypka, samogłowa i tak dalej. Większość tamtejszych przybytków ma widok na morze i można w nich znaleźć dosłownie wszystko - mechanikale, twory Żywej Sztuki i przyjemności zmysłowe, po zażyciu których jesteś cały rozedrgany i nieprzytomny. I całość zalana Barwami-Które-Nigdy-Nie-Zawodzą. Zachody słońca zapewnia w Dzielnicy Kanałów HoloInk, więc nie trzeba tam patrzeć na toksyczną poświatę zanieczyszczeń, ani na odwieczną mgłę tego smogo-gówno-błota. Za każdym razem, gdy wpadałem w marny nastrój, chodziłem właśnie tam, i siadałem sobie po prostu, żeby pooglądać tuzów przemysłu i sztuki, spacerujących, sączących alk ze swoich karafek (ostatniego im akurat nie zazdroszczę - ten zajzajer z wodorostów nigdy nie był moim ulubionym trunkiem).

Ale do rzeczy. Więc czułem się fatalnie (miałem doła dużo większego niż teraz, kiedy siedzę sobie na wysypisku, w strefie śmieci, i ucinam z wami tę pogawędkę) i zależało mi na rozmowie z Shadrachem, ponieważ wiedziałem, że on pracuje dla Quina i mógłby się ugiąć, ulec, zrezygnować z oporu i powiedzieć mi to, czego tak bardzo chciałem się dowiedzieć.

Przypadek sprawił, że na Shadracha wpadłem w cichym zaułku, z dala od rozpijaczonych, czujnych oczu policji kanałów, która ma za zadanie strzec porządku, ale zachowuje się tak, jakby nie była pewna, którego porządku ma strzec, jeśli wiecie, co mam na myśli. Choć raczej nie wiecie.

Mimo to i tak nie byliśmy sami - handlarze części zamiennych, rozpustne, rozbiżuteriowane żony dozorców i przyciężkie automedy, połyskujące świeżą powłoką autonaprawy - wszyscy oni przechodzili wolno lub spiesznie, każde z nich zajęte głównie sobą i zaprzątaniem innych własną osobą.

Shadrach zachowywał się wtedy luzacko, bardziej niż luzacko, najbardziej luzacko - słuchał sobie szumu morza, widocznego przez szczelinę w naszym sypiącym się wysokim murze.

- Cześć - przywitałem się. - Nie widziałem cię, odkąd ci szmaciarze, te włamasy, dokonali swego dzieła zniszczenia. Uratowałeś mi wtedy skórę. Bez dwóch zdań.

- Cześć, Nick - odpowiedział Shadrach, spoglądając na kanały.

(„Cześć, Nick” to jedyne co dostałem po tych wszystkich wyrazach wdzięcznomiłości jakimi go obsypałem!).

Shadrach jest wysokim, umięśnionymi i opalonym mężczyzną, ma wykrzywione ponuro usta i spłaszczony nos, co stanowi pamiątkę z czasów, gdy był jeszcze kurierem i kursował pomiędzy miastami-państwami - pozostawili mu ją po sobie zabawni faceci. Wszystkie jego ciuchy były stanowczo przeterminowane, a buty wprost cuchnęły staroświeckością. Jemu się nadal wydaje, że jest człowiekiem z dwudziestego siódmego wieku, jeśli łapiecie, o co mi chodzi, choć znów, to raczej mało prawdopodobne. (No bo w końcu nie siedzicie tu razem ze mną na wysypisku).

- No i co tam u ciebie słychać? - Zagaiłem, spodziewając się, że będę musiał ściągnąć rozmowę na interesujące mnie tory za pomocą gróźb i przemocy.

- W porządku - odparł. - Ale ty coś kiepsko wyglądasz. - Uśmiechu nie było.

Pewnie miał rację. Zapewne wyglądałem źle, wciąż cały w bandażach, z opuchlizną na głowie, o rozmiarach, które musiały sprawiać, że niejeden geosurfer zaczął myśleć o urokach przejażdżki jej stokami.

- Dzięki - rzuciłem, zastanawiając się, z jakiegoż to powodu wszystkie moje słowa, które jeszcze chwilę temu stały w tak schludnym, przedbitewnym ordynku, nagle zdezerterowały w chaos.

- Nie ma sprawy - mruknął.

Wyczułem, że Shadrach nie jest w najbardziej rozmownym nastroju. Spoglądając na kanał, wyglądał raczej jak jakaś instalacja z czasów Sztuki Przedmiotów.

I wtedy wydarzył się cud: Shadrach wynurzył się z odmętów i głębin, w których błądził, kontemplując kanały, na czas wystarczająco długi, by powiedzieć:

- Mógłbym załatwić ci ochronę. - Mówił to, przez cały czas patrząc na mnie, jakbym już nie żył, co jest jego zwykłym, dobrze mi znanym sposobem spoglądania na moją skromną osobę. Ja jednak od razu dostrzegłem swoją szansę.

- Niby jak, panie nowobogacki? - Rzuciłem. - Wyposażysz całą cholerną jednostkę policji w zapas alku i wręczysz im w moim imieniu tłuste, smaczniutkie łapówki?

Wzruszył ramionami.

- Ja tylko próbuję ci pomóc - odpowiedział. - Chudym rybom są potrzebne dobre haczyki. Inaczej nie złapią grubych ryb.

- Całkiem zręczne powiedzonko - skłamałem. - To właśnie takie przychodzą ci do głowy po całym dniu wgapiania się w kanał? Ja potrzebuję czegoś innego. Potrzebny mi Quin.

Shadrach prychnął.

- Ty chyba naprawdę jesteś w dołku. Chcesz dostać zaproszenie do Quina? - Nie patrzył mi prosto w oczy, ale gdzieś wokół nich, albo równo między nie. - Może za milion lat udałoby ci się nawiązać odpowiednie znajomości - dodał. - A także kasę i wpływy.

Odwróciłem się, bo to mnie zabolało. Bolał mnie rabunek, bolało mnie to, że nie umiałem sprzedawać swojej sztuki. Samo życie bolało. Bolało i cuchnęło. Bardzo nieprzyjemnie cuchnęło.

- Dla ciebie to nic trudnego, Shadrach - zauważyłem. - Nie jesteś Twórcą Życia. A ja nie potrzebuję zaproszenia. Daj mi tylko adres i sam pójdę. Wybłagam u niego surykatkę. Z całą resztą już sobie poradzę sam.

Shadrach zmarszczył brwi.

- Nawet nie masz pojęcia, o co mnie prosisz, Nicholas. - Odniosłem wrażenie, że wyczuwam w nim strach. Strach i niecodzienny na jego twarzy, przelotny wyraz współczucia. - Stanie ci się krzywda. Znam ciebie i znam Quina. On się tymi sprawami nie zajmuje dla chwały Żywej Sztuki. Robi to z zupełnie innych powodów. Powodów, których nawet ja nie znam.

W tym momencie zacząłem się już cały pocić, a w gardle wzbierała mi wilgotna gorączka. Cóż, być może po drodze nieco przeholowałem z prochami. Oparłem więc po przyjacielsku dłoń na jego ramieniu, między innymi po to, by utrzymać równowagę.

- Zrób to dla swojego kumpla - powiedziałem. - Dla Nicoli. Potrzebuję chwili wytchnienia, albo będę musiał zejść pod poziom i dożyć końca swych dni na jakimś wysypisku.

(No i patrzcie, gdzie się teraz znalazłem? W strefie śmieci. Na wysypisku. Siedzę tu i rozmawiam sobie z wami).

Powoływanie się na siostrę było w wyjątkowo złym guście - tym bardziej, że byłem jej winien prawdziwą masę pieniędzy, ale powoływanie się na podpoziom było chwytem jeszcze podlejszym. Shadracha wciąż dręczyły koszmary o życiu pod ziemią, razem ze skundlonymi gostkami, zabawnymi facetami i tym monotonnym plum-plum-plum bezustannie nacierającej na system wody.

Spojrzał na mnie uważniej; ściskał barierkę tak mocno, że zbielały mu knykcie. Czyżby - poczułem nagłą nadzieję - dostrzegł we mnie wystarczająco wiele z mojej siostry?

Nie jestem jednak bezduszny - gdy zobaczyłem go z tą twarzą, na której malował się równie intensywny ból, jakby zerwali ze sobą ledwie kilka dni temu, odszczekałem.

- Dobrze, bracie, zapomnij o tym. Naprawdę. Wymyślę coś innego. Znasz mnie przecież. Wszystko będzie wporzo.

Shadrach patrzył na mnie jeszcze przez chwilę swymi szarymi, niewzruszonymi oczyma, po czym westchnął i wypuścił z płuc zbyt długo wstrzymywane powietrze, tak gwałtownie, że opadły mu ramiona. Opuścił głowę i wbił wzrok w ziemię z miną poważną jak u podiatekta.

- Chcesz Quina - podjął wreszcie - ale najpierw będziesz musiał mi obiecać, że zachowasz to w tajemnicy do końca życia i niech ci Bóg pomoże. Jeśli się rozniesie, że Quin spotkał się z kimś takim jak ty, to całe bandy wariatów zaczną przekopywać to miasto, żeby go odnaleźć.

„Ktoś taki jak ty” - oczywiście też mnie to zabolało, niemniej odparłem:

- A komu miałbym powiedzieć? Ja, który zawsze pożyczam kasę na następne holo. Ludzie mnie unikają. Jestem na tym świecie zupełnie sam. A od Quina byłoby mi bliżej do ludzi.

- Wiem - odpowiedział i odniosłem wrażenie, że zrobił to z niejakim smutkiem.

- Więc powiedz mi - ponagliłem. - Gdzie to jest?

- Musisz powiedzieć Quinowi, że to ja cię przysyłam - wymierzył we mnie palec - i że jedyną rzeczą jaką od niego chcesz, jest surykatka.

- To wy z Quinem jesteście aż takie misie-pysie? - Rzuciłem z niedowierzaniem i nieco za głośno, przez co przechodząca obok parka policjantów spojrzała na mnie tak, jakbym właśnie od-świrował.

- Ciszej bądź! - Napomniał mnie Shadrach i dodał: - Idź na zachód wzdłuż ruchomego chodnika nad kanałem, aż zobaczysz neon Mercado. Tuż przed nim znajdziesz alejkę. Wejdź w nią. Wygląda, jakby była ślepa, bo na jej końcu stoją jakieś kosze na śmieci i leży masa odpadków z ostatnich dziesięciu stuleci. Ale nie daj się oszukać. Zamknij po prostu oczy, to zwykłe holo. Kiedy przez nie przejdziesz, zobaczysz Quina dokładnie przed sobą. Dalej już sobie poradzisz.

- Dzięks, Shadrach - powiedziałem, a serce przyspieszyło mi chyba trzykrotnie. - Powiem Nicoli, że wciąż ją dobrze wspominasz.

- Oczy mu się rozszerzyły i pojaśniały. Przez jego twarz przemknął przelotny uśmiech. Ale ja wiedziałem. On także wiedział, że ja wiem.

- Bądź ostrożny - poprosił tonem tak niecodziennym, że ciarki przebiegły mi po plecach. Podaliśmy sobie dłonie. Quin jest nieco... Nietypowy - dodał. - Wpadnij do mnie po wszystkim. I pamiętaj, Nicholas, nie targuj się z nim, i jeszcze raz: nie targuj się, tylko zgódź od razu na cenę, którą ci poda.

I odszedł wielkimi, żarłocznie pochłaniającymi ulicę krokami. Ruszył wzdłuż doków zupełnie bez pożegnania, nie dając mi szansy na podziękowanie, zupełnie jakbym był jakimś pariasem, jakby coś było ze mną nie w porządku. Posmutniałem. Wściekłem się, głównie dlatego, że to ja zawsze powtarzałem, że Shadrach jest cieniasem, nawet kiedy jeszcze spotykała się z nim Nicola.

Shadrach i Nicola. Jasne, bywałem w związkach, ale nigdy nie przydarzył mi się Ten Ważny. Wszyscy ci zakochani młodzi kochankowie spacerujący po beznarkotykowych strefach, pary parzące się w cieniach nad kanałami, żadne z nich nie wie, jak to jest kochać rozpaczliwie. Być może nie wiedziała tego nawet Nicola. Ale ja wiedziałem, że Shadrach o mało nie umarł, kiedy go zostawiła. Wydawało mi się wtedy, że zaraz położy się brzuchem do góry i umrze. Powinien był umrzeć, ale traf chciał, że spotkał Quina, i to właśnie Quin w jakiś sposób wskrzesił go z martwych.

ROZDZIAŁ DRUGI

A czym tak w ogóle ten Quin się zajmuje, pytacie? (Jakbyście mieli prawo do zadawania pytań komuś siedzącemu po kolana w odpadkach. Ale skoro już zapytaliście, odpowiem:) Quin robi zwierzaki. Na przykład takie, które kiedyś istniały, ale już ich nie ma (tygrysy, owce, nietoperze, słonie, delfiny, albatrosy, mewy, pancerniki, bagienniki żółtoczelne), ale też i te, których istnienie nigdy nie wyszło poza mity, płaskie media czy holosy (dżabbersmoki, grinche, ganesze, lalkarzy, gulgochrapy, żmirłacze) albo takie stworzenia, które nie istniały wcale, dopóki nie wymyślił ich Quin (robakolizdy, węgokozy, małpłądy).

Ale jego najwspanialszą umiejętnością - Sztuką Najżywszą ze wszystkich możliwych - jest ulepszanie istniejących zwierzaków. Stworzył na przykład surykatki z kciukiem przeciwstawnym. Te jego surykatki są jak stare, prastare skrzypce Stradi-wariaty, wszystkie egzemplarze doskonałe i każdy nieskończenie różny od pozostałych. Starać się o nie mogli tylko bogaci, choć głównie dzięki swoim wpływom i kontaktom, a nie pieniądzom. Quin bowiem nie pracuje dla pieniędzy - tak się przynajmniej mówiło - a jedynie za przysługi. Nikt jednak nie potrafił określić, o jakie przysługi może tu chodzić, ani jakie ceny wchodzą w grę. Plotka głosi, że przed upadkiem rządu, Quin pracował przy sponsorowanym przez władze projekcie sztucznych ciąż, niemniej o jego przeszłości nikt nie wie nic konkretnego.

Tak więc, kiedy Shadrach już sobie poszedł, pogrążyłem się w marzeniach o surykatkach. Wyobrażałem sobie te cudowne, wysokie na cztery stopy zwierzaczki z oczkami jak lśniące czarne guziczki, z noskami jak marchewki, zabawnym, dwunożnym krokiem i uśmiechem sprzedawcy, pytającego: „W czym mogę panu pomóc?”. Surykatki, które potrafią ogarnąć wszystko w kuchni, albo skosić atrofitrawnik na czyjejś ulubionej działce ogrodowej w centrum. Potrafią nawet prać. Ale - co w sumie najważniejsze - są w stanie zajebać włamasa i odgryźć mu jego miękkiego ciula.

Tak właśnie w ogólnym zarysie wyglądało moje wyobrażenie o zemście. Wizja, która naznaczyła mi umysł niemal z równą siłą, jak te wszystkie straszliwe nuevo westerny, które, jak już zapewne bez wątpienia odgadliście, są moją jedyną słabością. „No, tak jest, Bob, skombinuję sobie surykata, ale wcześniej obronię honor mojej pani i skuję tego tu białego miśka”. No, naprawdę! Nic dziwnego, że sprzedaż mojej holosztuki szła tak marnie, nawet jeszcze zanim wszystko zrabowały mi włamasy.

Ale kiedy tak szedłem sobie alejką - która rzeczywiście wyglądała, jakby była uliczką ślepą jak kret - chwilę po akcji, polegającej bez mała na wzajemnym skuciu się pięściami (więcej w tym było wymachiwania pięściami niż skuwania) z barmanem w Dzielnicy Kanałów, przyznaję, lekko się denerwowałem. Przyznaję, że pociłem się jak mysz i drżały mi dłonie. Noc była ciemniejsza niż noc - czekajcie, słuchajcie: „Niech noc będzie z tobą”; to moje. Takie jednokomórkowe haiku, a odgłosy odległych, jasno oświetlonych ulic dolatywały tu tylko słabym echem, odbitym od wiszących-grożących nade mną budynków. (Jasne, był też smród śmieci, który zresztą bardzo pasował do tego miejsca).

Gdy przeszedłem przez hologram - swoją drogą świetna robota, naprawdę miałem pietra, wchodząc w te kosze - i wynurzyłem się pod czujnymi spojrzeniami żmij - liter S wijących się w fioletowym neonie „Szanghajski Cyrk Quina” - moje plecy po raz kolejny wykonały ten swój stary numer z przebiegającymi po nich ciarkami. Przypomniało mi się (znowu), że kiedy byłem mały, poszedłem do cyrku tak wielkiego, jakby w dzieciństwie pił wyłącznie mleko, gdzie prawdziwy wróbel wykonywał mnóstwo sztuczek na linie i występował też nawet normalny pies, cały przystrojony w kokardy. Pamiętam, jak przyniosłem ojcu wstyd - pokazałem palcem psiaka, który właśnie zdecydował się postawić na cyrkowej arenie klocka, i zawołałem: „Patrz, tatusiu, patrz! Coś mu wychodzi od końca!”. Pewnie spodziewałem się, że to jakaś nagroda, czy coś. No bo niby skąd miałem wiedzieć? (Kurde, przecież wtedy nie miałem nawet pojęcia, że mój własny tatuś też nie jest prawdziwy!). A wszystkie genetyczne zabawki, którymi często bawiłem się w dzieciństwie - kogut Ruff o zimnych oczach, które zawsze podejrzewałem o to, że nocami złowrogo się we mnie wpatrują; świstak Goof, zabawiający mnie głupimi historyjkami o swoich przyjaciołach szkarłupniach - wszystkie one wydalały odchody uformowane w twarde, schludne kostki. Przez pępek.

Ale znów pozwoliłem zostać mej opowieści z tyłu - jak zapewne mógłby powiedzieć Shadrach, choć nigdy tego nie powiedział - i zacząłem pogrążać się w melanżcholii. A tego przecież nie chcemy.

Zatem: gdy tylko wszedłem w tę granatową aksamitną ciemność, drzwi zasunęły się za mną z sykiem. Niepokojąco drażniące łaskotanie w okolicach kręgosłupa wyraźnie się wzmogło, wszystkie hałasy z alei, każda z woni śmieci i niezliczone smaki powietrza, wszystko to zostało w jednej chwili zastąpione przez cichy szum klimatyzatorów. Odór sterylności. Naprawdę pierwsza klasa. To się nazywa styl i atmosfera.

Dokładnie czegoś takiego się po Quinie spodziewałem.

Po bokach, wtopione w ścianę szklane klatki jarzyły się szmaragdowym światłem, które padało na grupkę zamkniętych za szybami dziwnych stworzeń: istot bez oczu, istot ze zbyt dużą liczbą oczu, istot z nadmiarowymi kończynami, istot najeżonych zbędnymi zębami, istot z ponadprzydziałowymi... Rzeczami. Teraz wyczułem też inny zapach, tylko częściowo maskowany przez woń czystości - zapach cyrku, który zapamiętałem z dzieciństwa - sucho-gorzką mieszankę uryny i siana, gęsty, zawiesisty swąd zwierzęcego potu, fetor bliskiej obecności żywego stworzenia.

Te klatki i ta ich woń w jednej chwili ostudziły moją ciekawość spojrzałem prosto przed siebie, w drugi koniec pomieszczenia, gdzie - jakieś trzydzieści jardów dalej - czekał na mnie Quin.

To musiał być Quin. Jeśli to, co zobaczyłem nie było Quinem, Quin nie mógł istnieć wcale.

Siedział za wyświetlaczem stołowym: prostokątnym, przypominającym biurko ustrojstwem, z wmontowanymi z przodu dwoma szklanymi pojemnikami, których zawartości nie potrafiłem I. D. Głowa Quina była częściowo skryta w mroku, a w połowie oświetlała ją paląca się u góry lampa. Otaczający mnie mrok był tak gęsty i przygnębiający, że nie miałem innego wyboru, jak tylko ruszyć naprzód, choćby po to, by rzucić okiem na Quina we własnej osobie, by zobaczyć Quina siedzącego na swoim tronie.

Kiedy znalazłem się już tak blisko, że mogłem napluć mu w twarz, zachłysnąłem się powietrzem niczym dławiąca się tlenem rybka. A to dlatego, że dotarło do mnie co następuje: Quin nie pochylał się po prostu nad wyświetlaczem w blacie. On był tym wyświetlaczem. I tym blatem. Zamarłem i zwyczajnie się gapiłem, z oczyma wytrzeszczonymi jak u wyżej wspomnianej rybci. Słyszałem wcześniej o „Multimedialnym Autoportrecie na Chodniku” Dona Daly’ego, wykonanym z roztrzaskanych i porozrzucanych szczątków ciała naszego Drogiego Dana*^¹ - ale to, co zaprezentował tutaj Quin było zupełnie nowatorskim podejściem do tematu. Podejściem, które aż cuchnęło geniuszem. (Cuchnęło też wiewiórkami smażonymi w mózgu, ale właściwie co z tego?).

„Portret artysty w formie pajdy ciała”. Sam blat wyświetlacza był nieznacznie zabarwiony mdłą żółcią, zupełnie jak przeszczep, który nie zdążył się jeszcze przyjąć, i upstrzony ocznymi gałkami - oczyma, które mrugały, i takimi, które tego nie robiły, oczyma, które puszczały do mnie oczka - i wszystkie one przyglądały się mnie, przyglądającemu się im.

Co chwila - klnę się na swój grób slang dżokeja - blat falował, jakby unoszony oddechem. Był wysoki na jakieś trzy metry, długi na dwadzieścia i szeroki na pięć. W samym jego środku ciało rozdzielało się, by oblać swą tkanką wspomniane wyżej dwa szklane pojemniki-klatki. Siedziały w nich bliźniacze orangutany - maleńkie, ale doskonale uformowane, iskały się na gałęziach drzewek bonsai. Każda z małp miała kobiecą twarz - wychudzoną, z wydatnymi kośćmi policzkowymi i oczyma ociekającymi rozpaczą i beznadzieją.

Na górnej powierzchni blatu, niczym wyrastający z ziemi pień drzewa, strzelał ku górze tors Quina, nad którym pojawiała się długa szyja i wąska, cokolwiek wężowa głowa. Jego oblicze wyglądało bez mała orientalnie: ostro zakończone, mocno zarysowane policzki, małe usta, pozbawione powiek oczy.

Bił od niego gorzko-słodki zapach zwierzęcego piżma. Czułem to wyraźnie, gryzący i świeży. Czyżby gnił? Czy Książę Genetycznej Rekreacji może tak po prostu zgnić?

Oczy - ciemnoniebieskie, niedające cienia nadziei na odczytanie z nich jakiejkolwiek myśli - spoglądały w dół, na dłonie; uwiązane na ciągnących się od każdego z dwunastu palców włókienkach kołysały się pająki, osiadające co chwila na ladzie, rozmigotane w przyćmionym świetle niczym purpurowe klejnoty. Quin zmuszał je do wykonywania na blacie (który stanowił jego kolana) rozkołysanego tańca. Dwanaście zniewolonych pająków odstawiało coś, co bardzo przypominało rewiowy numer z antycznego kabaretu. Kolejny popis Żywej Sztuki. Aż zacząłem bić brawo - mówię poważnie - mimo że już wtedy głęboko w gardle utkwiła mi gula strachu. Lęk wypędził ze mnie cały slang, przywrócił mnie, by rzec, do normalności, więc czułem się tak, jakby ktoś wyrwał mi język.

Przy wtórze przypominającego klaśnięcie dźwięku - zabrzmiało to w tym miejscu dziwnie surowo - głowa Quina kłapnęła w moją stronę szczękami, a jego twarz rozdzieliła się w uśmiechu. Nieznaczny ruch nadgarstka - pająki owinęły się na swych niciach wokół jego ramienia.

Dłonie złożył jak do modlitwy.

- Witam pana - odezwał się śpiewnym, dziwnie lodowatym głosem.

- Przychodzę po surykatkę - powiedziałem. Mój głos z kolei był o całą oktawę wyższy niż zazwyczaj. - Przysyła mnie Shadrach.

- Jesteś sam? - Spytał Quin, świdrując mnie niebieskimi oczyma.

Zaschło mi w ustach. Przełykanie bolało.

- Tak - odpowiedziałem i wraz z wypowiedzeniem tego słowa - tego pojedynczego, króciutkiego słowa, w którym zawarły się całe światy zrozumienia - usłyszałem, jak w korytarzu za mną otwierają się szklane klatki, dobiegł stamtąd tupot wielu stóp, poczułem za plecami obecność setek, setek stworzeń. Znów zwąchałem ten moczowo-sienny zapach, zwierzęcy fetor zatkał mi nozdrza, zadławił. Zakaszlałem.

Cóż mogłem zrobić poza skokiem na główkę?

- Przyszedłem po surykatkę - odezwałem się. - Chcę dla pana pracować. Jestem holoartystą. Znam Shadracha.

Błękitne oczy wpatrywały się we mnie leniwie, szkliście. Za mną podniósł się chór głosów, niskich i wysokich, przypominających szelest trzcin i ciosy nożem:

- Jesteś sam - wyśpiewały.

Drogi Jahwe, dobry Allahu, kochany Boże - myślałem i przypomniałem sobie nagle ciepłe pluszaki i zimne kłujki i wyobraziłem sobie, że dostałem się właśnie do niewoli zimnych kłujków, tyle że tym razem nie mogłem już odgrywać wszechmocnego. Nie w obecności Najżywszego z dzieł Żywej Sztuki.

I ponieważ byłem zrozpaczony, i ponieważ byłem głupi, a przede wszystkim, dlatego, że byłem tylko przeciętnym artystą, zajmującym się holosztuką, powtórzyłem:

- Chcę dla pana pracować.

Quin zamarł - zupełnie jakby był kukiełką, lalką tak samo marionetkową, jak pająki uwiązane do jego ręki. Stworzenia za mną zbliżały się coraz bardziej. Tupały swymi parzystymi kopytami, najeżonymi kolcami łapami, drapały o posadzkę ostrymi szponami. Zapach był niezwykle intensywny. Poczułem dotyk ich łap, rąk - oślizłych i miękkich, okrutnych i gorących - i zamknąłem oczy. Przytrzymały mnie mocno. Pamiętam, że gdy igły wkłuły się w moje ramiona i nogi, i napełniły mnie małą śmiercią lub zbyt głębokim snem, spojrzałem jeszcze na siedzące w konarach bonsai orangutany. Płakały. Przyszło mi do głowy, że opłakują właśnie mnie.

***

Niech pan pozwoli, że opowiem mu o mieście. Jest jak pocałunek jadowitej żmii, ostre i zabójcze. To ważne. Bardzo ważne. Proszę pozwolić, że opowiem o Quinie i jego surykatkach. Pracuję teraz dla Quina, i to dość kiepska praca. Sprawiam się strasznie. Robiłem też straszne rzeczy - najbardziej martwe i najbardziej zabójcze dzieła Sztuki Przedmiotów, zimne cierniaki duszy. Zabijam Żywą Sztukę, zabijam żyjących. I wiem. Wiem. Tylko. Tylko ciało ze mnie schodzi i nasuwa się na mnie drugie, jak nowy garnitur. Tylko igła wchodzi we mnie i wychodzi, i już o to nie dbam, choć z całych sił próbuję skupić myśli na Shadrachu i Nicoli.

Ale wtedy wchodzi igła i...

Pozwólcie, że opowiem wam o mieście...

CZĘŚĆ II

NICOLA

„Mówią, że ten dom jest nawiedzony. Tak, tylko przez ducha”.

- Giant Sand

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Zawsze. Było. Cię. Dwoje. Jak w jednej osobie: Nicola i Nicholas, zlani w jedną wspólną istotę, do tego stopnia, że zawsze na początku zdania wypowiadanego przez twojego brata przeczuwałaś już widmo jego zakończenia i, bezgłośnie poruszając ustami, kończyłaś je, zanim on zdołał się wysłowić. W każdej spędzanej wspólnie z nim chwili przeżywałaś na powrót ten spowity we mgle początek, kiedy lekarz uratował cię z macicy sztucznej matki - wrzeszczącą, rozkasłaną i omiatającą niedowierzającym spojrzeniem jawną niedoskonałość świata na zewnątrz. Świata plastiku, świata nieba, świata resztek i rozpadu.

W porodówce grała subtelna, choć pulsująca rytmem muzyka. Ściany - przynajmniej takimi pozostały w twej pamięci - były splamione czerwienią, wśród której ty i twój brat czuliście się świetnie - dwa symetryczne, bliźniacze kawałki ciała.

- A ty - zwykła mawiać twoja macocha tak długo, jak długo pozwoliłaś jej z tobą mieszkać. - A ty - zwykła mawiać twoja macocha, jakby chcąc zagarnąć cudowność tej chwili tylko dla siebie - byłaś dla Nicka pierwszym, co ujrzał na świecie, poza samym powietrzem, poza sufitem, poza łóżkiem, poza krzesłem. Tak samo dla ciebie takim pierwotnym widokiem był bliźniak, piękne, przepiękne, cielesne zwierciadło.

Wyciągnięto cię z kadzi macicznej, podobnie jak wszystkie kadzieci, ale Nick jest twoim bratem, wyhodowanym z tego samego jajeczka, i w jego oczach dostrzegłaś siebie samą wyglądającą na zewnątrz.

Noc, kiedy zrozumiałaś, że coś musiało się stać, nadeszła tydzień po tym, jak Nick nie pojawił się na jednym z umówionych - i tak przecież sporadycznie się zdarzających - lunchów w Dzielnicy Kanałów. Byłaś zmęczona, wyczerpana dziesięciogodzinnym dniem programowania i stałaś przy oknie swojego apartamentu na siedemdziesiątym piątym piętrze Barstow. Spoglądałaś na rozpościerające się poniżej miasto, na wielobarwne, płynące pasy ruchu powietrznego, definiujące w ciemności kształty i wysokość budynków, podczas gdy światło umykało z nieba pomarańczowymi i zielonymi pasemkami. Tu - potężny, chciwie migocący blask sektorów przemysłowych, tam - wytworna ale drobna, leniwa tęsknota Dzielnicy Kanałów. Za światłami ciemny pas miejskich murów, wysokich na bez mała dwieście stóp i głębokich na milę, za którymi były poszatkowane, skrwawione pustkowia, a jeszcze dalej, jeśli mocno zmrużyć oczy, jeśli naprawdę tego chcieć, można było zauważyć wypłowiałą, odległą iskierkę Balthakazar, siostrzanego miasta.

Dawniej byliśmy sobie bliscy i zżyci, lecz teraz jesteśmy pływającymi wyspami, każde samodzielne, każde stanowiące samodzielną planetę, dryfującą wciąż dalej i dalej, z zadowoleniem zapatrzoną w głąb siebie...

To nie był tylko czczy solipsyzm; to groziło kruchemu światłu prawdy. Miasta odwracały się od innych miast i zaczynały pożerać same siebie. Systemy rządów rozpadły się na kawałki kawałków. Rozrywka przerodziła się w samotnicze odwracanie własnej uwagi. Soloprzygody.

Gdy oglądałaś tę noc, noc która przeprowadzała inwazję na miasto, noc wykańczającą poblaski i refleksy słońca na szkle i stali, wyczułaś Nicka w cieniu pomiędzy przestrzeniami, wiedziałaś, że on jest gdzieś tam na dole, w chaosie, który oglądany z siedemdziesiątego piątego piętra budynku Barstow wydaje się tak metodyczny, tak racjonalny.

Bez wątpienia wdał się w kolejne starcie z wiatrakami, w jakieś dziwaczne, artystyczne przedsięwzięcie ujęte w ramy nieszczerych uśmiechów i uścisków rąk. Przyjdzie potem, przemoknięty i zastraszony, lecz gotów, by raz jeszcze spróbować sprzedać kolejny kawałek siebie - swojej „Żywej” sztuki - i by dobić następnego targu z którąś z tych podejrzanych galerii. Bez wątpienia.

Wątpliwości. Znasz go dobrze, a nawet jesteś do niego przyzwyczajona, do tego „niego” z późniejszej fazy: tego w dziwacznych, nieziemskich ubraniach („Dlaczego nie zostaniesz projektantem mody?” - zażartowałaś pewnego razu) i używającego do wyrażenia siebie tworzonego przez siebie samego języka, gwary, slang dżokeja, jakby to było coś, co mogło zwiększyć wartość jego holoprac. Ale nawet Nick musi w końcu zrozumieć, że się starzeje, że ma swoje lata na karku i nie powinien zachowywać się jak początkujący karierowicz. Próbowałaś już kiedyś przekonać go, by został jak ty programistą - z radością byś go wszystkiego nauczyła - przynajmniej do momentu, w którym nie odkułby się po tym rabunku. Mógłby spłacić długi - zresztą tobie też był winien pewną sumkę. Ale odmówił: „Zanudziłbym się, i to nawet, niestety, nie na śmierć, zanudziłbym się do stanu przedśmiertnego”.

Weszłaś do łazienki i spojrzałaś w staroświeckie lustro, a obok ciebie wyskoczył twój hologram, tworząc w powietrzu was cztery: dwie patrzące w lustro i dwie spoglądające w tył. W sposobie, w jaki marszczyły się brwi na twoim czole, poznałaś Nicka. Widziałaś, jak cię dubluje. Jak cię naśladuje. Jak stara ci się coś powiedzieć. Dlaczego jest tak, że we własnym hologramie dostrzegasz kogoś innego, osobę bardziej żywą niż ty sama?

Nadal słyszysz wypowiadane przez Nicka zdania, ale nie masz już ochoty ich za niego kończyć. To potworne, gardłowe stworzenia i cuchną krwią. Nie pochodzą od Nicka takiego, jakim go znasz, tego Nicka, który kocha Dzielnicę Kanałów za jej wielowarstwowe rozmowy, za zawierane tam interesy, za jej tajemniczą magię, wymykająca się łatwym definicjom.

- To najwyższa forma Żywej Sztuki - powiedział ci pewnego razu z twarzą poczerwieniałą z entuzjazmu. - Wszystkie te nakładające się na siebie dyskusje, wszystkie słowa i niuanse w tych słowach zawarte. Gdyby tylko udało mi się uchwycić to w holo albo choć w ceramikę. Stałbym się wtedy pieprzonym geniuszem.

Ale Nick nie był geniuszem. Geniusz nie musi się wysilać, by osiągnąć doskonałość. Geniusz działa... Beztrosko. A mimo to zdarzały się chwile, najczęściej wtedy, gdy mieszkałaś z Shadrachem, że Nick wzbijał się na prawdziwe wyżyny, zupełnie jakby twoja miłość do Shadracha wsączała się w jego dzieła, jakbyście znów stali się nierozerwalną jednią, jakby to piękno, które Shadrach dostrzegał w tobie, w Nicku odbijało się za pomocą jego sztuki.

Potem znów stał się niepewny, jak wcześniej, i próbował, próbował, próbował, tak zawzięcie i ciężko, że czasami bolało cię to tak, jak zapewne musiało boleć jego. Nick cieszył się towarzystwem geniuszy i często wymieniał się z nimi doświadczeniami. Czy naprawdę myśl o tym, że gdyby tylko miał więcej czasu, mógłby stworzyć jakieś - choćby niewielkie - arcydzieło, coś co żyłoby własnym życiem nawet po jego śmierci, czy taka myśl naprawdę jest absurdalna?

Natychmiast się napominasz i powtarzasz sobie, że wciąż go na to stać, choć zaraz potem pojawia się okropne ciśnienie tych koszmarnych koszmarków, tych jego zdań i uświadamiasz sobie, że okłamujesz sama siebie.

Zdania i wspomnienia.

Nick śmieje się ze stworzenia, które miota się po podłodze w salonie. Wasi rodzice są w pracy, lekcje właśnie się skończyły, pneumatyczne kapsuły odtransportowały was bezpiecznie do domu. Nick siedzi przy kuchennym stole, jego zestaw małego bionżyniera rozkłada się przed nim niczym przekrój stalowego owada. Siedzisz naprzeciwko, na kanapie i przyglądasz się wulkanicznym wdechom i wydechom stworzonej przez brata istoty. Potyka się co chwila i żałośnie miauczy: małe kocię o złożonych, owadzich oczach, pięciu nogach, ogonie jaszczurki i z tym koronnym upodleniem, z ludzkim uchem wyrastającym ze szczytu głowy. W jego uszach wiją się ciemnoczerwone jęzory.

Stworzenie otrzymało czas życia jętki; jego narządy wewnętrzne - ohydnie zdeformowane - wystają mu bokami. Kociak rezygnuje z dalszych prób chodzenia i trzęsie się jak kupka nieszczęścia. Z jego niedorzecznych oczu ciekną krwawe łzy. Śmierdzi jak gnijący owoc.

Najpierw uważałaś je za zabawne - te stworzenia, które Nick tworzył dzięki swemu zestawowi - śmiałaś się, kiedy śmiał się on, albo zanim jeszcze zdążył się roześmiać. Czasami nawet zapraszałaś koleżanki, żeby wspólnie z nimi pobawić się najnowszymi zabawkami. Groteskowe wysiłki tych zwierzątek, ich walka o każdy oddech, były dla ciebie przyjemną rozrywką w przerwach między odrabianiem lekcji a domowymi obowiązkami.

Teraz jednak masz już dziesięć lat i zaczęłaś dostrzegać u nich prawdziwy strach, ból i bezgraniczne zdumienie. W ich źrenicach, w zdeformowanych rysach, w spastycznych podrygach.

Podchodzisz do kociaka. Podnosisz go łagodnie, tulisz, a Nick wciąż chichoce w kącie. Twój dotyk uspokaja zwierzaczka, lecz mimo to istotka cierpi. Miejscami ciało nie jest przesłonięte skórą. Kocię próbuje zamruczeć, ale wychodzi mu z tego jedynie jakiś nędzny, rozkaszlany dźwięk. Trzymasz je w ramionach jeszcze chwilę. Potem chwytasz w dłoń jego karczek i mocno przekręcasz. Stworzonko wiotczeje.

- Nicola!

Nie musisz używać słów: twoje palące spojrzenie, zaciśnięte wargi, szczęka, wszystko to mówi mu wystarczająco wiele, a kiedy wychodzisz pochować kotka w ogródku, Nick idzie za tobą. Płacze.

Niecały tydzień potem wykopuje truchełko i w swoim pokoju, tam gdzie nie możesz go krytykować, kontynuuje eksperymenty i będzie to robić, dopóki nie zda sobie sprawy, że nie ma ani cierpliwości, ani umiejętności potrzebnych do stworzenia w pełni niezależnej, żywej istoty, która będzie zdolna do samodzielnego życia. Kiedy to pojął, nastąpiło natychmiastowe i całościowe porzucenie - odraza do chromosomów, zestawów, małych kawałeczków ciała. Zastąpiła je fascynacja holosztuką.

Pierwszy raz, kiedy rozdzieliłaś się z Nickiem - pierwsza chwila, w której przestaliście być dla siebie lustrzanymi odbiciami - nastąpiła właśnie wtedy, przez kotka. I to wtedy uświadomiłaś sobie z pełną mocą, że jesteś kimś innym niż twój brat. Że możesz się od niego uwolnić.

ROZDZIAŁ DRUGI

Kolejny tydzień mija i wkracza w szarą otchłań. Jesteś powolnym snem, jesiennym przymrozkiem, żaglowcem w pasie ciszy. Myśli pojawiają się z wolna, ociężale, zupełnie jak ryby głębinowe, podpływające - tłuste i obciążone wspomnieniami - ku powierzchni; latimeria odrodzona. Jest przyjęcie. Jest zima. Odległe mury przypominają skrzące się, metalowe tasiemki, którymi przewiązano ogromne pudło z prezentem, z miastem, a ty pozostajesz zagubiona gdzieś między tymi wstążkami. Impreza odbywa się w specjalnie wynajętym apartamencie, znajdującym się wewnątrz miejskiego muru. Przyszli wszyscy twoi przyjaciele i znajomi - ci z pracy i niektórzy z innych miast, obecni via hologram. Ich nazwiska? Zapomnij o ich nazwiskach. Są nieistotne, wzajemnie wymienne. Ich twarze to ciemne okręgi chciwie łaknące światła. A wszędzie wokół ciebie, całe trzysta sześćdziesiąt stopni, przyjemne dzwonienie sztućców i szmery rozmów. Wino. Patery, na których piętrzą się homary i kalmary. Śmiech. Narzekania. Dyskusje na tematy zawodowe. Rozmowy o nowych pracownikach, o konkurencji, o najnowszych rozrywkach, jakie oferuje Dzielnica Kanałów...

Dziś wieczorem jednak osacza cię Nick - dostrzegasz go w cieniu mężczyzny na ciemnoniebieskiej ścianie, wyczuwasz w podsłuchanej rozmowie o holosztuce. Usadowił się w dołkach w policzkach debiutantki, w nonszalancji młodego kompozytora, w smutnym uśmiechu zawstydzonej żony. Tak samo jak ten kelner, Nick zawsze męczył się z otwieraniem wina. Wyciąganie korka nigdy nie szło mu zbyt sprawnie.

Wyczekujesz, aż ktoś, ktokolwiek, zapyta cię o brata. Mogłabyś wtedy pozbyć się napięcia, które przez cały czas narasta gdzieś w środku.

- Mój brat? - Odpowiedziałabyś, zagadnięta. - Nie wiem, naprawdę nie wiem. Nie pojawił się, choć byliśmy umówieni na lunch. Myślisz, że mógł się w coś wplątać? Powinnam się martwić?

Nikt jednak nie pyta. Dlatego że Nick jest nikim. Kimś jest tylko dla ciebie.

W drgającym, rozrzedzonym powietrzu rzutkich i leniwych słów, skrzących się, błyskotliwych, lecz przewidywalnych konwersacji, pysznych ripost, przypominasz sobie mgliście to, co chcesz zapomnieć: jesteś w najlepszym razie wspomnieniem, w najgorszym - upiorem więdnącym już od dawna, przewodzisz zabawie niczym strażniczka czasu, zegarmistrzyni, cykasz, wciąż i wciąż cykasz na drodze ku końcowi.

Wyglądasz na zewnątrz, za krawędź świata. Obok stoi twój towarzysz. Ma na imię Reuben i jest hologramem, mgiełką mgiełki.

Smutek. Smutniejesz nagle i sama nie wiesz dlaczego. Tam na zewnątrz, wśród posępnie puchnących fal wyskakują pseudowieloryby, rozmnażają się żeglaszczki, a rekiny śnią, trąc o piasek brzuchami i patrząc skośnymi, pijanymi snem ślepiami. Całe eony życia przemijają tam niezauważone i nieświadome, i ta ich anonimowość nie wzbudza pogardy, chyba że w ławicach srebrnych ryb, które przeszywają toń oceanu niczym rozpędzone ostre igiełki, pojawiają się na chwilę nieco dalej i znikają.

Co sprawiło, że Nick jest taki jak te ryby? Dlaczego czuje tak głęboki, wewnętrzny niepokój, niespełnienie, czemu jest niezdolny do szczęścia o ile nie posuwa się do najdalszych granic?

- Powinnaś zostać holoartystką - zauważył pewnego dnia. - Choć nie chcę nawet myśleć o tym, co mogłabyś stworzyć.

Tak, Nick, nie myśl. Może nawet stworzyłabym kocię z owadzimi oczyma i pięcioma nóżkami. A może ja po prostu chcę prześliznąć się przez życie niewidzialna, nieważka. Może przeżywane w ten sposób życie jest łatwiejsze, może przynosi więcej zadowolenia...

Z przyjęcia wymigujesz się wcześnie i wycofujesz się do swojego prywatnego pokoju z pełnym wyposażeniem, z łóżkiem i erotycznymi zabawkami. Jak na hologram, twój towarzysz okazuje się sprawnym kochankiem. Jednym lub dwoma wyszeptanymi słowami łagodzi ból i strach. Wijąc się pod zaprogramowaną sugestią jego ciała, myślisz sobie: Nic się tu nigdy nie dzieje naprawdę.

I nie wiesz, czy masz na myśli swoje wnętrze, czy może całe miasto.

Czekasz jeszcze przez dwa tygodnie. Rano jeździsz do pracy metrem, znosisz mozolne dziesięć godzin bitów, szyfrów i linijek kodu. Wieczorem wleczesz się do domu, czasem wychodzisz dokądś z Tiną czy George’em, takimi samymi programistami jak ty. Niekiedy umawiasz się przez Sieć na randkę - prawdziwą lub wirtualną - ale zawsze, przez cały ten czas, jakaś część ciebie wypatruje Nicka. Tuż za następnym rogiem ulicy, gdzieś w tłumie, nawet w trakcie wirtualnych wypraw do innych miast: do Zindel lub Balthakazar.

Pracując w swoim biurze, zaczynasz się martwić. Myśli o Nicku wypędzają cię ze świata podprogramów i podpodprogramów. Senne, roztańczone światło holograficznych ekranów otacza cię niby zbroja; ubierasz się w nią, opatulasz, wpasowujesz. Czasami, gdy manipulujesz rzeczywistością, której nadajesz wciąż nowe konfiguracje, wydaje ci się, że czujesz, jak trzaska powietrze - suche, elektryczne, musujące. Jednakże tak naprawdę to tylko tandetna technologia - stare kody, do wprowadzania których używasz prawdziwej klawiatury albo mikrofonu i systemu rozpoznawania głosu. Równie sprawnie posługujesz się też nowszą, sprzed pięćdziesięciu lat, kiedy wprowadzono już automaty posługujące się ograniczoną SI (rdzenie tych maszyn starannie wzięto w cugle, zmuszając do posłuszeństwa). Nie ufasz im i wcale ich nie rozumiesz: to niedobitki solimysłu, który kiedyś rządził miastem. „Obecnie panująca” technologia - hologramy i im podobne - pochodzi co prawda aż sprzed stu lat, ale pracując z nią, czujesz się najlepiej. Lubisz te implanty pod swoimi paznokciami, podoba ci się, że cały proces przypomina grę na jakimś instrumencie, podoba ci się, gdy informacja pod postacią światła spływa strumieniami z twoich dłoni.

W miarę jak miasto kuli się i osuwa w sen o własnym wymieraniu, coraz trudniej o dobrych programistów. Bez ciebie i takich jak ty tryby rządowej machiny zatarłyby się od razu i stanęły - tysiąc pociągów wypadłoby z szyn, sto tysięcy klimatyzatorów ożyłoby o północy zamiast w południe, poduszkowce zderzałyby się ze sobą i płonęły jak obdarzone zbyt krótkim życiem metaliczne ćmy.

W tych czasach praca programisty stanowi wyraz czystej, surowej władzy - jesteś brutalnym chirurgiem, delikatnym rzeźnikiem - a budynek, w którym pracujesz, który razem z kolegami nazywasz „Bastionem”, jest tej władzy doskonałym ucieleśnieniem. Jest olbrzymi - biały, cylindrycznie pnący się ku niebu na jakieś dwieście pięter, twoje biuro znajduje się na sto dwudziestym; pojedyncza komórka jego metalicznego cielska.

Bastion i swoją pracę traktujesz z taką pasją, ponieważ to nie jest zwykła gierka, poza tym nie jest też prosta. Ta gra jest stale śmiertelnie poważna. Sprawy berła i miecza. To właśnie jest twoje życie, przewijanie się przez kolejne linijki starych i nowych programów, bezustanne wyszukiwanie fragmentów kodu, które należy połączyć, przekierować, przepisać... Kochasz ten abstrakcyjny świat, który tak mocno rzutuje na stan świata najzupełniej dotykalnego. Wszędzie wokół ciebie miasto rozpada się na kawałki - podziemne poziomy, utracone dla rządu, pozaziemskie kolonie tak bardzo skupione na własnym przetrwaniu, że w ciągu pokolenia wszystkie kanały spoczynkowe dla pozasystemowych statków kosmicznych zostaną przeznaczone bardziej prozaicznym zadaniom, poziomy nadziemne, tak podzielone pomiędzy różne rządy, że podróż z jednego krańca miasta na drugi prowadzi przez osiemnaście punktów kontrolnych.

Jasność i przenikliwa precyzja pracy stanowią dla ciebie punkty oparcia wśród tego chaosu - jesteś przekonana, że podtrzymywanie, renowacja, powstrzymywanie pochodu barbarzyństwa, choćby na kolejny dzień, tydzień, miesiąc czy rok, jest czymś niezmiernie ważnym.

Z powrotem w pracy, szef wciąż nad tobą wisi, zdalnie nadzoruje pracę wydziału, wysyła swój miniaturowy hologram, by wpatrywał się w twarde i miękkie ekrany niczym maleńki diabełek z widłami. Nigdy nie wiesz, kiedy się pojawi - nie masz nawet pewności, czy za zbyt małe zaangażowanie spotkałaby cię jakakolwiek kara - niemniej, gdzieś w połowie dnia, postanawiasz zapolować na Nicka za pomocą komputerów, za pomocą kodu.

Sprawdzasz jego numer identyfikacyjny i dowiadujesz się, że od dwóch miesięcy zalega z czynszem. Zalega zresztą ze wszystkimi opłatami. Na jego koncie widnieje kilka pożyczek udzielonych przez podejrzane lombardy i firmy zajmujące się tak zwanymi „usługami finansowymi”. Sprawdzasz stan jego konta. Zero. Ostatnich zakupów dokonał pięć miesięcy temu. Potem wpadasz na jeszcze jeden - czasochłonny - pomysł i uzyskujesz (nielegalnie) dostęp do wewnętrznej sieci jego banku. Sprawdzasz karty Nicka. Znajdujesz ślad jednej, wydanej niecałe trzy tygodnie temu... I wreszcie docierasz do rekordu zawierającego dane o niedawnym zakupie, takim, który sprawia, że zamiera ci serce... Dopóki nie wczytujesz się w informacje uważniej i nie dowiadujesz się, że transakcja ta - kupił u niezależnego sprzedawcy pitę z awokado i krewetkami - została dokonana na dziesiątym poziomie pod powierzchnią. Nie wiedziałaś nawet, że jest ich aż dziesięć, i teraz zaczynasz się bać naprawdę. Nick mógł zostać napadnięty i zamordowany, a jego karty mogą teraz używać przestępcy. A może on się tam ukrywa? Może wplątał się w o jeden szemrany interes za dużo albo naraził policji którejś z dzielnic? Ostatnim razem, gdy prosił cię o pożyczkę, postanowiłaś odmówić. I tak był ci już winien zbyt wiele... Ale najbardziej boisz się nie o Nicka, najbardziej boisz się podziemia. Osłabia cię sama myśl o bezprawiu na taką skalę jak tam... A Nick? Dokąd się udał po pieniądze, gdy ty mu odmówiłaś?

Odpowiedź przychodzi niemal natychmiast: Shadrach.

Przypominasz sobie, jak Shadrach opowiadał ci, że zaczyna pracować dla Quina. Był wtedy w mieście już od roku i mieszkaliście razem w twoim mieszkaniu od sześciu miesięcy. Utrzymywał się, dostarczając autopociągiem towary do Balthakazar i innych miast. Praca ta wymagała przedzierania się przez wiele mil terenu wypełnionego toksycznymi, chemicznymi odpadami i zdziczałymi bionżynieryjnymi pułapkami. Zdarzało się, że wracał ranny. Przez połyskujące szkło kabiny, słuchając Mozarta, obserwował wybuchy automatycznych bomb, widział zabawnych facetów i skundlonych gostków, którzy rzucali się na jego pociąg - nagła orgia barw, przemocy i muzyki - i zastanawiał się, czy tak naprawdę nie jest więźniem jakiegoś złego snu. Jak sam opowiadał, były to dni, gdy zaczynał rozumieć, że piękno i ohyda mogą się stać synonimami. Zdarzało się, że po powrocie płakał, ponieważ myśl o tym, że z kolejnej podróży może nie wrócić i nigdy cię już nie zobaczyć, wydawała mu się zbyt ciężka do zniesienia. Brałaś go wtedy w ramiona i opowiadał ci o swych lękach - o tym, że obawia się, że nigdy nie zasymiluje się w mieście, że sam język może rozpaść się na odłamki nicości.

Na powierzchni rozumiał wszystko i zarazem nie rozumiał nic. Chciał stać się kimś innym, niż był. Chciał być wolny. I na pierwszy rzut oka powinnaś się była ucieszyć, że chce zmienić pracę, ale nie mógł ci nawet powiedzieć, co takiego będzie dla Quina robić.

Siedziałaś z nim w maciupkiej kawiarence o nazwie „Toussaint”. Widać z niej było olbrzymie wypełnione niebiesko-zieloną wodą akwarium, z którego klienci mogli sobie wybrać danie prosto na talerz: czerwonogile, żaglobrzuchy, płaszczalnice. Po drugiej stronie znajdowała się restauracja, do której należało akwarium, i oglądaliście przez szybę blade i falujące, jakby zaplątane w krasnorosty, twarze jej gości.

Shadracha nie interesowało akwarium - zawsze ustawiał krzesło przodem na zewnątrz, ku znajomym otwartym przestrzeniom zalanych wodą kanałów.

Rozmawialiście o Quinie - a raczej niby rozmawialiście o Quinie - ciemne brwi Shadracha poruszały się żywo, ręce wykonywały wiele szybkich gestów, siedział skręcony, tak by móc, co chwila rzucić na ciebie okiem, a potem znów spojrzeć na kanały. Był taki piękny. Słońce rozświetlało jego twarz, ekscytacja ożywiała oczy. Twierdził, że będzie u Quina zarabiać dużo pieniędzy. Wkrótce miał być w stanie sam cię utrzymać. (Zaprotestowałaś - słabo - mówiąc, że nie chcesz być niczyją utrzymanką). Pewnego dnia może nawet będzie was stać na przeprowadzkę do własnego domu, albo na którąś z pozaziemskich kolonii, którym wiedzie się przecież tak dobrze. (Tak dobrze - zauważyłaś - że informacje z wielu z nich przestały napływać już całe dziesięciolecia temu). To prawda, jasne, tak, ale ciągle warto o tym pomarzyć, prawda? Prawda? Uśmiechał się do ciebie tak szczerze, tak bezwstydnie, że aż się zarumieniłaś i odpowiedziałaś tym samym. Ale on oczywiście akurat wtedy musiał odwrócić wzrok.

Popołudniowe słońce wyostrzało pełgające w akwarium kolory, oboje we własnym towarzystwie rozleniwiliście się i ogarnęła was senność. Wasza rozmowa - z początku głośna i ożywiona - przycichła, zrobiła się tajemnicza, naznaczona aurą dwuosobowego spisku. Dopóki nie zdecydowałaś się - wreszcie - zapytać go wprost o to, co będzie robił u Quina.

- Co będę robił? - Odparł zaskoczony i zaśmiał się, z niedowierzaniem kręcąc głową, wciąż wpatrzony w kanały. - Co będę robił? Nie powiedział mi, a ja nawet nie pomyślałem, by o to spytać.

ROZDZIAŁ TRZECI

Toczy się tu pewnego rodzaju odbite życie, życie cieni - zauważasz je w lustrach, w których odbicie nie do końca pasuje do twojego prawdziwego wyglądu, a twoje ruchy nie są do końca zsynchronizowane z tą inną, tą drugą. Dostrzegasz je w okiennej szybie, w której nie pojawia się twoje odbicie - wyczuwasz je tylko, chwytasz kątem oka, to drugie życie. A w cieniach kryje się Nick. Jest ktoś, kto patrzy ci przez ramię, jest ktoś, kto patrzy twoimi oczyma. Czujesz się tak, jakbyś już kiedyś to wszystko robiła. Wiesz, że musisz coś zrobić, że musisz zacząć działać...

Wybierasz się do mieszkania Nicka, do Dzielnicy Tołstoja. Podróż od ciebie - z Dzielnicy Leevee - do niego, do Tołstoja, oznacza konieczność przejechania przez sześć innych dzielnic, z których każda pretenduje do autonomii, każda posługuje się własnym leksykonem bezpieczeństwa i prawa. Na każdym bez wyjątku z licznych posterunków granicznych, w miejscach gdzie kończy się jedna i zaczyna inna dzielnica, wszyscy policjanci odczuwają instynktowną potrzebę prężenia muskułów - wszyscy robią to w nudny, identyczny sposób. Zyskujesz przez to wręcz intymną wiedzę na temat działania twojej plakietki identyfikacyjnej na nadgarstku, ponieważ na dziesięciu kolejnych punktach kontrolnych przesuwa się nad nią skaner. Przy piątym z kolei jesteś już w stanie odpowiedzieć na ich niekończące się pytania jeszcze nim padną; wywracasz swoją torebkę na drugą stronę, spodziewając się kolejnego, absurdalnego przeszukania. Dopiero potem opuszczasz szary, niedrgający wagon podziemnej kolejki wahadłowej. Kretyni. Niedorzeczne wytwory mnóstwa rozczłonkowanych biurokracji, spośród których wiele istnieje między innymi dzięki twojej pracy. Brakuje im wyobraźni, koniecznej do zachowania pełni człowieczeństwa; ich błyszczące, pozbawione uśmiechu twarze są naznaczone identycznym wyrazem niedostępności i wyniosłości. Mundury są wariacjami na ten sam, nihilistyczny temat czerni. Nawet pachną tak samo - nikła woń pasty do butów i wyprasowanych uniformów.

Jedyną ulgę dla zmysłów stanowi najnowsza innowacja mająca na celu obniżenie kosztów utrzymania całości systemu: na kilku posterunkach pracują ganesze Quina - małe, niebieskie ludziki o głowie słonia, czworgu delikatnych ramion i służalczych uśmiechach, skrytych pod ich zręcznymi, chwytnymi trąbami. Odnosisz wrażenie, że biurokratom należy się pewien szacunek za tę, jakże pożądaną, odmianę. Dzięki nim pojawia się kolor, odwracają uwagę od gąszczu natarczywych holo, które paradują wzdłuż tunelu metra, od nudnej szarości pokrywającej posterunki. Za każdym razem, gdy widzisz jednego z nich, częstujesz go - jak dziecko cukierkiem - wybuchem uprzejmego chichotu.

Sama Dzielnica Tołstoja, gdy w końcu wraz z całym stadem pasażerów wychodzisz na jej ulice, nie kryje w sobie żadnej niespodzianki - jak zwykle brudna, naznaczona chorobą, szwankująca. Wąskie alejki wiją się pomiędzy przysadzistymi, ceglanymi budynkami, zupełnie jakby za coś przepraszały. Część tutejszych ulic, nawet głównych arterii, nie nadaje się dla poduszkowców, ponieważ ich nawierzchnie są z asfaltu albo - co jeszcze bardziej absurdalne - zostały wyłożone brukiem! Zbudowana w czasach, gdy fascynacja przeszłością doprowadziła do restauracji wielu niebezpiecznych anachronizmów, Dzielnica Tołstoja zachowuje wszystkie mniej przyjemne aspekty minionych wieków: na rogach ulic walają się targane wiatrem stare gazety, na chodnikach zalegają sterty śmieci, ściany budynków są poranione czarną patyną pozostawioną przez broń cząsteczkową, a co gorsza, w cieniach kryją się tu bezdomne zwierzęta wszelkich rozmiarów i gatunków. Widać czasem, jak czmychają do głębszych, bardziej bezpiecznych kryjówek, jak kulą się w alkowach i klitkach, gdzie stają się tylko parą świecących oczu lub kłębkiem brudnego futra. Nikt tych gatunków nie zbadał, nikt nie wie, jak bardzo są inteligentne, nie wiadomo też, w jaki sposób są tu w stanie przeżyć, nawet policja daje im spokój. Niekiedy tylko dzięki ich dzikim wrzaskom lub dzięki narastającemu crescendo rozlewu krwi można się domyślić ich istnienia.

Pomiędzy dachami żeglują sznury obwieszone bielizną; ubrania schną, karane gwałtownymi smagnięciami wiatru. Zimą zapach rozkładu i odpadków staje się bardziej intensywny, bardziej natarczywy. Monotonię ciemnych barw zakłócają tylko wszechobecne, choć przytłumione warstwami kurzu holograficzne szyldy. Nieliczni przechodnie suną ulicami pospiesznie, nie rozglądając się, korzystają z ruchomych chodników, które są w wielu wypadkach popsute albo uszkodzone i ich niemiłosierne wycie boleśnie kłuje uszy. Nad tymi slumsami - to staroświeckie słowo samo ciśnie się tu na usta - wznoszą się szklano-plastikowe drapacze chmur, w których ukrywa się klasa panująca. Wieżowce skrzą się na tle mdłego, szarego nieba.

Nick kocha to miejsce. Kocha je za jego zszarganą indywidualność, za jego prostackie, przestarzałe cechy. Kocha je, bo jest tanie.

I na całe szczęście wybrał mieszkanie położone blisko punktu kontrolnego - dziesięć minut po opuszczeniu pociągu stajesz pod jego blokiem. Gdy wynurzasz się z długiej, pogrążonej w półmroku alejki, odnosisz wrażenie, że budynek nagle skoczył w twoją stronę; umieszczony na drugim piętrze holoszyld, wyblakły i skwierczący, pojawia się w samym centrum pola widzenia: półprzezroczysty wizerunek kobiety, smutno wyśpiewujący pean na cześć lokalu. Postać trzyma w ręku pokrytą szaleńczymi odcieniami czerwieni i różu tabliczkę z napisem „Hotel Tołstoj”. Słowa, ruch i piosenka uderzają cię wszystkie naraz i - mimo że byłaś tu już wcześniej - zatrzymujesz się i dziwnie zaniepokojona patrzysz na kolory i tekstury, na sposób, w jaki promienie słońca, wyraźnie odmienne od szarości dzielnicy, biją w ściany budynku, pokrywając je warstwą świetlistego złota.

W środku znajdujesz właściciela. Siedzi za wypolerowanym recepcyjnym kontuarem z dębiny, który kiedyś musiał wyglądać niezwykle wykwintnie. Przekupujesz go, opłacając zaległy czynsz brata, i dowiadujesz się, że ów mężczyzna nie widział Nicholasa od trzech tygodni. Staruszek o twarzy przypominającej mocno ściśniętą pięść wynagradza cię kluczem, wyszczerzonym, pełnym ubytków w uzębieniu uśmiechem i rozpaczliwie nawiązaną rozmową.

- Byłem dawniej bokserem. Pewnego dnia Max Windberg przejechał się po mnie osiemnaście do jednego.

Pytasz, czy od dnia rabunku ktokolwiek odwiedzał Nicka.

- Nie, nikogo tu nie było - odpowiada i nie wiesz do końca, czy ma na myśli mieszkanie Nicka, czy cały „Hotel Tołstoj”.

Przechodząc przez lobby, czujesz na plecach wzrok recepcjonisty nie jest lubieżny, tylko po prostu samotny. Po drodze do drzwi mijasz parę starych ludzi. Siedzą na sofie i wpatrują się w otwarte wejście. Na kogo czekają?

Pielgrzymka do mieszkania Nicka okazuje się mozolną wspinaczką na drugie piętro po staroświeckich, nieruchomych schodach. Wszystko wygląda jak w tych odtwarzających przeszłość filmach kryminalnych, które twój brat tak bardzo lubi. Na klatce schodowej odłazi od ścian farba, wentylacja nie działa, drzwi do mieszkań zostały pokryte tyloma warstwami graffiti, że żadna nie jest czytelna. Do tego akurat przyczynił się sam Nick, wypisując wyrażenia i frazy, które ukuł, bawiąc się w slang dżokeja.

Wkładasz klucz do zamka, przekręcasz go, ale gdy słyszysz metaliczny szczęk zapadek nagle zaczynasz się wahać. Zaczynają drżeć ci ręce. To, co czeka za drzwiami, jest absolutnie poza twoją kontrolą. Wkraczasz w nagą, białą pustkę, słabo oświetloną i zalaną piżmową wonią. Apartament składa się z trzech pomieszczeń - salonu połączonego z kuchnią i maleńkiej łazienki z tyłu mieszkania, tak ciasnej, że ledwie mieści się w niej prysznic. Salon i kuchnia są puste. Wielkie, czyste plamy na podłodze salonu wskazują miejsca, w których stały holoprace Nicka, a brudne rysy na ścianie po lewej stronie pokazują miejsce, gdzie dawniej przycupnęła staroświecka, brzydka, niebieska kanapa - wyposażona w metalowe sprężyny i bez programowalnych dodatków - gotowa w każdej chwili przeobrazić się w jego łóżko. Zniknęło też kilka krzeseł, które zwykle stały w przedziwnych miejscach, niczym oszołomione zwierzęta.

Wszystko zniknęło. Jak to możliwe? Czyżby właściciel hotelu ukradł to, czego nie zabrali złodzieje? Przeraźliwy smutek dobija się do okien twego serca. Świat otwiera się i zamyka, otwiera i zamyka, a ty wpadasz w pułapkę pomiędzy. Jesteś w świecie. Nie ma cię w nim. Jesteś. Nie ma cię.

Niepewnie robisz cztery kroki w głąb pokoju, jakbyś nie mogła do końca uwierzyć, że w tym mieszkaniu pozostało z Nicka tak niewiele.

Sensi-dywan jest wyłączony, jego włoski są sztywne, nieruchome umierające. Nazbyt słodki zapach rozkładającego się dywanu wygrywa walkę nawet ze snującą się dokoła wonią mokrej sierści. Ich mieszanka zmusza cię do kichnięcia.

W ścianach pomieszczeń nie ma okien, nie ma sposobu, by wyjrzeć na zewnątrz, by uciec przed pustką. Każdy pusty, niezastawiony niczym centymetr powierzchni krzyczy ci o swoim milczeniu, o tym, jak został do niego zmuszony. Przeszukujesz łazienkę. W umywalce znajdujesz czarne, pozostałe po goleniu włoski, w narożnikach kłębki kurzu i wszechobecny, umierający dywan. Na podłodze w kuchni znajdujesz kolejne włosy, te jednak są ciemne, długie i szorstkie: sierść. W szafkach kuchennych nie ma szklanek, garnków, talerzy. Prosta, niczym niezmącona, pozbawiona nawet kurzu przestrzeń ostro kontrastuje z tym, co widziałaś w łazience i salonie. Nieproszona wdziera ci się do głowy myśl: To stało się tutaj. To właśnie tu.

Twoje spojrzenie prześlizguje się po salonie, po miejscu, w którym stała kanapa, po pustych miejscach po hologramach - i wtedy dostrzegasz za drzwiami coś małego i białego. Podchodzisz. Zmięta w kulkę kartka, niemal zupełnie skryta za podwiniętą krawędzią martwego dywanu.

Podnosisz ją i powoli rozwijasz. Pismo należy do Nicholasa, a w lewym dolnym rogu białego papieru widnieje rdzawo-czerwona plama.

Wygląda jak zakrzepła krew. Nabazgrane litery tworzą słowa, słowa tworzą wersy, wersy tworzą wiersz. Twoje oczy skanują stronę i wiersz ożywa.

SZANGHAJSKI CYRK QUINA

Quin jest:

W swej najgłębszej istocie - sobą:

dzieckiem w ciemności,

które drażnieniem zmusza

fale i zwoje

ciała do przyobleczenia się w

medium

naszych pragnień.

Quin jest:

pocałunkiem w ciemności,

pocałunkiem istoty, której

nie widzisz inaczej niż kątem oka -

cyberszybkim przesłaniem

mknącym od światła ku ciemności.

Quin jest:

westchnieniem wyczekiwania

na ustach kochanki,

przedsmakiem przyjemności,

nadmiarem bólu,

końcem materii.

Quin jest:

człowiekiem żyjącym w brzuchu gigantycznej ryby,

który przerabia świat

na własne podobieństwo, lecz jest

uwięziony w jego szczękach.

Quin jest:

W swej najgłębszej istocie...

Zupełnie inny niż ja.

Zabawy slang dżokeja. Quin jest dzieckiem w ciemności. Ta fascynacja, ta cześć wobec Quina sprawia, że robi ci się zimno. Ale Shadrach czuł przecież to samo i z pewnością jesteś w stanie zrozumieć Quina: tego-który-jest-ubóstwiany, zupełnie tak, jak ty byłaś ubóstwiana przez Shadracha. Quin i Nicola: dwa marmurowe posągi w parku. Z tą jednak różnicą, że Quin ma więcej wolności niż ty.

Składasz starannie kartkę z wierszem i wsuwasz do swojej torebki. Mieszkanie brata niczego więcej ci nie podaruje. Nicholasa tu nie ma. W wierszu znalazłaś jedynie jego ślady.

Zamykasz drzwi i wychodzisz na półpiętro.

W przeciwległym rogu stoi jeden z hologramów Nicka. Jest pomarariczowo-niebiesko-czarny. Abstrakcyjny pejzaż, na którym pojawiają się, bledną i na powrót znikają kolejne twarze: pyski surykatek, ludzkie oblicza, o rysach zamazanych i rozpływających się, zlewających ze sobą, by po chwili na powrót się rozdzielić. Stoisz nieruchoma w ciszy klatki schodowej. Tej pracy tu wcześniej nie było. A może? Włoski na karku jeżą ci się i pojawia się w tobie nowy, świeży puls. Strach. Tym razem nie boisz się już o brata, ale o siebie.

Na schodach nie zauważasz nikogo, ale za wejściem do mieszkania Nicholasa biegnie korytarz, w którym otwierają się inne drzwi. Czy coś czeka na ciebie za jednymi z nich? Czy kiedy odwrócisz się, by zejść na dół, drzwi się otworzą i wypadną zza nich zwierzęta, które rzucą się za tobą w pogoń? Gęsta woń sierści aż huczy ci w nozdrzach. Bardzo wyraźnie. Nagle czujesz, że pragniesz szarego, jesiennego światła obskurnej ulicy. Nie chcesz już tego sztucznego pocieszenia. Jakoś udaje ci się pozbierać i przechodzisz obok holografu (którego nie możesz, nie chcesz, dotknąć. Ze strachu przed... No właśnie, przed czym?), po czym ruszasz po schodach, czujnie nasłuchując każdego bezpańskiego dźwięku. W lobby szukasz wzrokiem recepcjonisty, ale on już dokądś poszedł. Zniknęła nawet para staruszków. Wokół panuje cisza, hol jest nagi, marmurowe kolumny mdłe i spękane. Tylko światło wpadające przez frontowe drzwi. Tylko unoszące się w powietrzu drobinki kurzu. Tylko stłumione nawoływanie hologramu na zewnątrz, głuche, ledwie słyszalne. I nagle dociera do ciebie, dokąd musisz się udać, z kim musisz się spotkać.

Kiedy opuszczasz Dzielnicę Tołstoja, wzmaga się wiatr. Patrzące ze swoich kryjówek zwierzęta odprowadzają cię spojrzeniami wielkich, pełnych smutku oczu.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Co mówią posągi do tych, którzy je wyrzeźbili? „Dziękuję”? „Dziękuję, że stworzyłeś mnie zamkniętego w jednej minie, w jednej pozycji. Pozbawionego obowiązku poruszania się. Pozbawionego obowiązku bycia kimś innym niż ten, kogo ty widzisz w moich oczach. Pozbawionego pewnej naturalnej płynności”.

A jednak rozumiesz, że pomóc może ci tylko człowiek, którego po raz pierwszy ujrzałaś, gdy dziesięć lat temu wynurzył się z ciemności podziemia Veniss. Szedł wtedy niepewnie. Mocno mrużył oczy, unosił rękę do twarzy, jakby chroniąc się przed ciosem. Pamiętasz i światło, które tak czy inaczej przepływało mu przez palce - jak żywe stworzenie - i jego radość z tej prostej rzeczy, z tego odkupienia. Światło przepływające mu przez palce.

Pamiętasz też sposób, w jaki rozszerzyły się jego oczy, gdy ujrzał cię po raz pierwszy, sposób, w jaki jego nieprzyzwyczajone do radości usta ułożyły się w krzywy uśmiech; sposób, w jaki stał - z przygarbionymi ramionami, z głową uniesioną w zachwycie ku górze. (Szybki przeskok do silnego, arystokratycznego Shadracha: wyprostowanego, butnego, chętnie śmiejącego się uprzejmie, sprawnie odnajdującego się wśród konwersacji na przyjęciach. A jednak, na samym początku był przecież tym surowo ciosanym człowiekiem, który wynurzył się z ciemności). Pachniał ziemią i minerałami. Jego dotyk na twoim nadgarstku okazał się delikatny i pełen szacunku.

Niczym nie różnił się od innych, którym, dzięki zrządzeniu przypadku lub koneksjom, pozwolono wyjść przez ten tunel ku światłu. Może jedyną niezwykłą w nim rzeczą było to, że w jakiś sposób udało mu się wywołać u ciebie uśmiech. Chwycił cię swoim spojrzeniem, a ty zaczęłaś się zastanawiać nad tym, jakie to dziwne, że po to, by odnaleźć światło, musiałaś zejść w mrok. Przyćmił twoje zmysły i nadal nie wiesz, czy właśnie wtedy, od pierwszego wejrzenia, zakochałaś się w nim, czy może raczej tak gwałtownie pokochałaś tę jego miłość do ciebie, uczucie promienne jak słońce.

Najpierw pocałował cię w różowe znamię na twojej lewej dłoni, potem w szyję, potem w usta, wszystko jawnie, kilka chwil po tym jak się do niego odezwałaś. Później, tego samego dnia, kiedy przeszedł już przez ostatnie punkty kontrolne, zaatakowaliście się wzajemnie w wynajętym pokoju dudniącym od drgań stygnących w kanałach silników pozasystemowych podziemnych wahadłowców, które wypełniały pomieszczenie dźwiękami i ruchem, i oboje nie zwracaliście uwagi na nic poza słodką tajemnicą dotyku swoich ciał, nie wiedząc jedno o drugim niczego poza ciałem i o nic nie dbając, (nie myśląc, po prostu będąc). W ciemności. W świetle. Plątanina ramion i nóg, symfonia seksu przerywana śmiechem i słownymi gierkami.

Nigdy potem nie było już tak jak tamtej nocy, gdy wasza namiętność zasnuła mgiełką okna, a usta nie mogły się nasycić tym drugim, jak powracające do siebie, rozdzielone na zbyt długo bliźnięta. Nigdy potem już tak nie było - jego szorstkie piękno w przyćmionym świetle: zmierzwione czarne włosy, jego zapach, bogaty i nieopisywalny; długa, przepyszna blizna na wewnętrznej stronie jego prawego uda; tajemnicza miękkość spracowanych dłoni robotnika, dłoni, które były tak blade, że lśniły nawet po zaciągnięciu zasłon; i droga powrotna z wyżyn, tulił cię do siebie delikatnie, otaczał cię sobą, opatulał, jakby był ciepłym pledem, a ty rozleniwioną letnim słońcem dziewczyną.

Na początku kochałaś go bezwarunkowo, szaleńczo, nierozsądnie - a on odpowiadał swoją miłością, taką, jakbyś nie tylko była jedyną kobietą, na świecie, lecz jedyną na nim osobą. Na początku byliście sobie równi. Ty znałaś miasto, a on nie; on wyszedł z podziemnej, mrocznej i egzotycznej krainy. Twoja wiedza i wyrafinowanie. Jego odmienność, opowieści o miejscu, które wydawało się fantastyczne, nierealne, nieprawdziwe. Podczas czarnych miesięcy, gdy implodował rząd centralny i na świecie zapanował chaos, to ty go prowadziłaś przez labirynt skonfliktowanych stronnictw, to ty utrzymałaś przy życiu was oboje. Wiodło wam się dobrze.

Wreszcie go lepiej poznałaś, co wcale ci nie przeszkadzało, ponieważ wiedziałaś, że nikt nie potrafi znieść namiętności przez długi czas bez wytchnienia, bez spowolnienia, bez domowego spokoju. Tym, czego nie mogłaś tolerować, była nierówność, która się pomiędzy was wkradła.

Nierówność czci. Shadrach opanował miasto, stał się jego częścią, i to jego panowanie dało mu wyraźną przewagę nad tobą, nad mieszkanką miasta, która nigdy nie potrzebowała panowania, by zmusić miasto do pracy na swoją rzecz.

Ty poznałaś go dobrze. On opanował miasto. Coraz bardziej i bardziej, jego pieszczoty, biel jego uśmiechu, erupcje jego penisa w tobie, zaczęły przypominać poczynania i manierę wyznawcy. Pewnego dnia dotarło to do ciebie - gdy zaskoczył cię kwiatami i kolacją w drogiej restauracji jednak w jakiś dziwny sposób, zamiast stać się dla niego bardziej prawdziwą, stałaś się mniej rzeczywistą, przynajmniej do chwili, w której byłaś tak bardzo ponad nim i jednocześnie na tyle poniżej, że znów stałaś się prawdziwa i musiałaś uciec - od jego ciała, od jego zapachu, od jego słów.

Zbyt szybko, zbyt szybko - czyżby czas płynął rzeczywiście tak wartko? Czy można się obudzić - jakby wynurzając się z rozmarzenia - i stwierdzić, że minęły lata i nie odmieniły cię przy tym ani trochę?

Zakończenie pamiętasz o wiele wyraźniej niż środek... Jego twarz, zwrócona ku oknu w twoim mieszkaniu, jego ponownie przygarbione ramiona, jego oczy skupione na migocących na zewnątrz światłach.

- Ale ja cię nadal kocham, Nicola. - Każda sylaba twojego imienia na jego ustach kusiła, drażniła miłością. Obietnicą, że te usta będą cię całować, tam i jeszcze tam, cały czas szepcząc twoje imię.

- Już cię nie kocham. Nie potrafię... Już nie.

Spór, który wiedliście pod różnymi pretekstami i przykrywkami już od kilku miesięcy, został nagle sprowadzony do swej najbardziej podstawowej formy.

- Tak, rozumiem. - To zostało wypowiedziane takim głosem, jakby właśnie pękł cały świat i zostawił go zawieszonego w próżni.

Był dziwnie mały w swoim długim płaszczu i wysokich butach, idąc do drzwi. A kiedy położyłaś mu dłoń na ramieniu, zadrżał, odsunął się i wyszeptał przytłumionym głosem:

- Jeśli mam to przeżyć. Jeśli mam to przeżyć, rozumiesz, muszę teraz wyjść. Natychmiast.

I już go nie było, wyszedł przez otwarte drzwi, które za nim zamknęłaś, i rozpłakałaś się. Tak naprawdę nie miłość była tu problemem.

Zajęło ci to nieco czasu, ale w końcu dostrzegłaś, że życie bez Shadracha jest... Cudowne. Pełne wolności. I ciszy. Stałaś się pewna siebie, zyskałaś nową wiedzę o sobie, zrozumiałaś, że jesteś kimś - autonomicznym, oddzielnym, że jesteś światem, który nie potrzebuje innego świata. Zadowalała cię twoja praca programistki, nieliczni bliscy przyjaciele, a także twoje hobby. Brakowało ci w życiu jedynie tego początkowego wybuchu miłości.

Minęło pięć lat i widziałaś go przez ten czas tylko dwukrotnie raz w holowizji, w tle, gdy oglądałaś reportaż o Quinie, i raz przelotnie w którejś z knajpek w mieście.

Docierasz do Dzielnicy Kanałów i, drżąca, stajesz przy punkcie kontrolnym. Witryny sklepów błyszczą i lśnią mocą nadawaną przez bezwzględnie tłumione słońce, walczące o to, by przebić się przez szarość nieba. To światło, o barwie wyblakłego złota, dołącza do blasku rzucane go przez holoreklamy, przez sklepiki na brzegach kanału, przez kantorki kanciarzy, całość wygląda wręcz anielsko. Nadal jednak pozostał tu wiatr i chłód i smolista woń narkotyków i chemikaliów. Teraz nie masz już wyboru i podjęcie decyzji, wokół której krążyłaś tak długo, wydaje się nieuniknione. Policjanci służą tutaj tylko tym, którzy im płacą, i proszenie ich pomoc okazuje się pomyłką. Nie spodziewasz się po nich więcej niż szybko wypełnionego i jeszcze szybciej zapomnianego raportu, którym to czynnościom towarzyszy boleśnie standardowe:

- Przecież Veniss jest otoczone murem powstrzymującym zanieczyszczenia. Dokąd mógł pójść? Może do podziemi? - (Szyderczy śmiech). - Na pewno niedługo się znajdzie.

A zatem zaczynasz szukać Shadracha Begolema. Szukasz go wśród tłumów pragnących rozrywki, choć nie zapadła jeszcze noc. Ganesze i surykatki brodzą w ludzkiej rzece jak jakieś dziwne, egzotyczne zabawki, nierzeczywiste i w dziwny sposób zarazem groźne i nieszkodliwe.

Tak naprawdę nie chcesz go odnaleźć, ale on zawsze żył według ustalonych nawyków, a ty wciąż pamiętasz te jego zwyczaje. Siedzi niecałe dwadzieścia metrów od swojej ulubionej kafejki, macha przerzuconymi przez barierkę nogami i przygląda się czerwonej wodzie, pieniącej się w szczelinach nadmorskiego muru. Twoje ciało sztywnieje, każdy krok naprzód stanowi wyzwanie. Czujesz, że stoisz na krawędzi czegoś nowego, czegoś, co może cię zniszczyć. W cieniu tego pojawia się inne, jeszcze dziwniejsze uczucie: samo spojrzenie na jego plecy, wyprostowane, niewzruszone, przystrojone w stonowane fiolety i szarości - od zawsze stanowiły jego znak rozpoznawczy - sprawia, że doznajesz wrażenia rozdwojenia. Tak samo jak niegdyś, spoglądając na Nicholasa, widziałaś siebie, tak teraz dostrzegasz siebie w Shadrachu.

Podchodzisz do niego cicho, stajesz obok.

- Cześć - witasz się najprościej jak umiesz.

Obraca się ku tobie zaskoczony i jego twarz natychmiast skrywa się za znajomą maską. Zdumiewa cię, jak szybko cię rozpoznał. Zaczynasz podejrzewać, że spodziewał się twoich odwiedzin, jeśli nie dziś, to jutro.

Nie odzywa się. Uśmiechasz się i spoglądasz na wodę. Co on tam widzi takiego, co sprawia, że przychodzi tu dzień w dzień, miesiąc po miesiącu? Jest oleista - to pozostałość po frachtowcach, które zatruwały ją jeszcze pięć lat temu. Teraz, rok po roku, staje się czystsza - wśród wszechobecnej, przytłaczającej czerwieni fal pojawiają się pierwsze nieśmiałe wstęgi błękitu. Zaczyna ci się wydawać, że Shadrach obserwuje właśnie raczej tę przemianę czerwieni w błękit, a nie cokolwiek, co można by nazwać pięknem wody samej w sobie.

- Cześć, Nicola - odpowiada wreszcie Shadrach.

Uśmiechasz się ponownie, dlatego że odezwał się swobodnym tonem i przez to, że wciąż, w znajomy ci sposób, patrzy na morze, na sklepy za wami, na swoje buty - wszędzie, tylko nie tobie w oczy. Jakie to uczucie być obiektem kultu? Niezręczne. Wyczuwasz ciepło jego ciała, dziwnie wzmocnione przez widniejący przed wami mur - mur, który odgradza was od świata za kanałami spoczynkowymi.

- Nie przychodzę tu dla kaprysu - uprzedzasz. Siadasz, uginasz nogi, opierasz na nich brodę i obejmujesz je rękoma. Zaraz potem dociera do ciebie, że sprawa, o jakiej chcesz porozmawiać, jest właściwie w pewnym sensie kaprysem. Twój szalony brat po raz kolejny wpakował się w kłopoty.

Zapada nieprzyjemna cisza. Przerywasz ją po chwili.

- Nie przyszłam tu też po to, by cię drażnić.

- Nie - odpowiada.

Przyglądając się twarzy Shadracha, starając się dostrzec pod maską cokolwiek prawdziwego, zauważasz niezwykłą dotąd chudość. Oczy zapadły się mu głęboko, jakby próbowały uciec od przekazywanych obrazów. Nie ma już w nich iskry. To smutne oczy. Czy były tak smutne, jeszcze zanim usiadłaś obok? Bije od niego lekki zapaszek. Narkotyki albo woda po goleniu.

- Jak tam w pracy? - Pytasz.

Wasze oblicza odbijają się w niemrawie chlupiącej wodzie kanału. Mienią się pomarańczowymi i zielonymi odcieniami. Shadrach patrzy na ciebie i wstrzymujesz oddech. Te jego oczy - są tak stare, poruszają się tak powoli, tak ostrożnie i czujnie. Ale gdzieś głęboko w tym spojrzeniu goreje gniew.

- Czego chcesz? - Pyta. - Nie zamieniliśmy ze sobą słowa, od ilu? Od pięciu lat? A teraz siedzę tu sobie i nagle się pojawiasz, zupełnie bez ostrzeżenia, jak cud, który wydarzył się nie w porę. Musisz czegoś ode mnie chcieć. Oczywiście nie chciałbym, żeby to zabrzmiało, jakbym nie był ci wdzięczny za tę niespodziankę.

Odwracasz spojrzenie - obserwujesz zynagile, które wiszą w powietrzu jak mewy o skórzastych skrzydłach, patrzysz na wpływające na kanał statki o słonecznych żaglach.

- Zastanawiałam się... - Mówisz. - Chciałabym się dowiedzieć, kiedy ostatnio widziałeś Nicka. Dwa tygodnie temu byliśmy umówieni na lunch. Ale nie przyszedł. Nie zadzwonił potem ani razu, nie przysłał żadnej wiadomości. Jego mieszkanie jest puste, znalazłam tam tylko to.

Podajesz mu wiersz. Odbiera go z twojej ręki nieśmiało, czule. Wasze palce stykają się przelotnie, ma szorstką skórę.

Przez chwilę przygląda się kartce, czyta bezgłośnie któryś z wersów, oddaje ci ją z powrotem, nie potrafisz odgadnąć jego nastroju.

- No i?

- Gdzie i kiedy widziałeś go po raz ostatni? Rozmawiałeś z nim jakoś niedawno? Mówił ci coś na temat Quina? Cokolwiek?

- Nie.

- Na które pytanie odpowiedziałeś?

- Nie, nie mówił mi nic na temat Quina. Ostatnio widziałem się z nim trzy tygodnie temu.

- Dobrze się czuł? O czym rozmawialiście?

- O nowej pracy. Dostał nową pracę.

- Na dziesiątym poziomie podziemia?

Shadrach spogląda na ciebie wyraźnie zaskoczony.

- Co takiego?

- Za ostatnie kredyty na swojej karcie kupił trochę jedzenia. Na - dziesiątym poziomie. Co mógł tam robić? Ja nie miałam nawet pojęcia, że jest jakiś dziesiąty poziom.

Shadrach ponownie spogląda na fale.

Bierzesz do ręki jego lewą dłoń. Gruba, stwardniała ręka, która nigdy nie zapomni dwudziestu czterech lat życia pod poziomem. Teraz jest bardziej gruźlasta, niż zapamiętałaś. Na grzbiecie dłoni Shadrach ma dziwną, wijącą się bliznę - w pobliżu kciuka, w miejscu które dawniej odruchowo skubał w chwilach zdenerwowania - blizna jest w tej chwili mocno zaczerwieniona, wygląda to niemal na zakażenie.

- Zdenerwowałeś się moją wizytą? Czy chodzi o coś innego? - Pytasz.

Uwalnia rękę z twojego uścisku.

- Nicola, popełniłem błąd. - Ogarnia go głębszy, skłębiony smutek.

Jego dłonie zaciskają się w pięści.

- Co to znaczy, Shadrach? Musisz mi powiedzieć, co masz na myśli!

Wydaje ci się, że już zaraz, za chwilę, odpowie, ale w tej samej chwili rzuca spojrzenie za ciebie i wyczuwasz w powietrzu gęstą piżmową woń. To ten sam zapach, który wypełniał mieszkanie Nicka. Odwracasz się i widzisz przyglądającą się wam surykatkę. Z twojej perspektywy to wysokie na cztery stopy stworzenie wygląda absurdalnie groźnie. Jest pokryte naznaczonym białymi plamkami imbirowym futerkiem. Jego łapki, połowicznie przekształcone dzięki cudom bionżynierii w dłonie, zwisają wzdłuż boków. Odwracasz wzrok, zawstydzona tym, że zwykłe zwierzę wytrąciło cię z równowagi.

Shadrach wreszcie uśmiecha się do ciebie, ale jego uśmiech jest nikły, zbolały. To uśmiech człowieka rozdartego pomiędzy dwiema skrajnościami.

- Oczywiście miałem na myśli to, że pomyłką jest rozmowa z tobą. Jeśli cię to choć trochę pocieszy, to jestem przekonany, że twój brat się w końcu znajdzie.

Shadrach wstaje, pochyla się, by wziąć surykatkę za rękę, i ruszają przed siebie. Po chwili przesłania ich tłum. Patrząc za nimi, nie jesteś w stanie powiedzieć, kto prowadzi kogo. Nie ogląda się - w jego odejściu zawiera się coś przerażająco ostatecznego.

Słońce umiera nad wielkimi murami. Sterowce dokują na noc: wielkie, szybujące wieloryby głośno parskające tlenem. Słońce - fioletowo-różowe, świetliście czerwone, metalicznie zielone - kaleczy twoje serce.

ROZDZIAŁ PIĄTY

Poranek wstaje w asyście zbyt jasnego wschodu słońca, którego promienie przebijają się przez na wpół przyćmione okna. Z ulgą zdajesz sobie sprawę, że jest weekend, i w tej samej chwili ktoś puka do drzwi.

Mimo że jest jeszcze wcześnie, natrętny odgłos się powtarza. Narzucasz na siebie szlafrok, dwoma szybkimi ruchami poprawiasz włosy, stłumionym poleceniem włączasz ekspres do kawy. Znów ktoś puka - pukanie jest jakby dziecięce, niezbyt głośne, choć, zdecydowane. Zresztą, kto poza dzieckiem nie wpadłby na to, żeby użyć dzwonka?

Dość tego napięcia. Klaszczesz w dłonie i drzwi otwierają się same, zaczynają od góry i powoli opuszczają się w dół. Na poziomie twoich oczu nie ma nikogo. Potem... Czyżby coś się poruszyło? Coś niebieskiego? Zza drzwi wyłaniają się koniuszki błękitnych uszu. Czy to, co unosi się niepewnie ku górze, to kawałek jakiegoś niebieskiego przewodu? Jakaś rura?

- Kto tam?! - Wołasz, choć i tak dowiesz się za kilka sekund.

- Przesyłka - dolatuje cię cicha odpowiedź.

- Jaka przesyłka?

Dokładnie w tej chwili drzwi otwierają się całkowicie i widzisz dwa stworzenia, zupełnie niezważające na to, że są obserwowane przez weneckie szkło - ganeszę i surykatkę.

Ganesza, ciemnoniebieski, jest ubrany w cylinder i beznadziejnie przestarzały frak. Biedna surykatka nie ma na sobie nic poza własną sierścią. Ganesza ściąga kapelusz z głowy i jednym płynnym ruchem przekłada go z górnej prawej ręki do prawej dolnej, potem do dolnej lewej i wreszcie chwyta go lewą górną. Jego błękitna trąba zachowuje się tymczasem jak ciekawski wąż. Oczy ma barwy jasnego złota, w uzębionych ustach widnieją dwa maleńkie kły. Poniżej kołysze się jego tłusty, niebieski brzuch, szczeciniaste nogi są zakończone płaskimi stopami.

Obie istoty wyglądają jak żywcem wyjęte z kreskówki. Do tego stopnia, że podświadomie oczekujesz po nich źle zrealizowanego dubbingu, tańca w zwolnionym tempie, brykania i podskoków przypominających ruchy kiepskiej jakości zabawek. Rozrywka. Służalczość. Komedia. Ale to nieprawda. Stoją tam, oczekując twojej uwagi. Boisz się tej ich układności, tej gładkości. To taniec, którego kroków nie znasz, schemat, który nie powtarzał się w twoim dotychczasowym życiu na tyle często, by mógł ci się zagnieździć w mózgu. Nicholas zajmował się tworzeniem takich istot...

Kiedy się odzywają, ich głosy wbijają ci się w uszy niczym małe szpileczki. Kiedy ty się odzywasz, takie same szpileczki przekłuwają ci język.

- Wejdźcie, proszę.

Wpuszczasz ich do środka dlatego, że w nich nie wierzysz. Nie są prawdziwi. To jakiś sen. Teraz to ty jesteś szybą za drzwiami i przez chwilę zastanawiasz się, czy to właśnie tak jest być holografem, czy tak właśnie jest być opowieścią, która dobiegła końca. Jeszcze jedno leciutkie drgnienie, jedna jedyna łza i rozpadniesz się na tysiące wspomnień.

I wtaczają się do środka jak bezmyślni, niemili klauni. Zaczynają mówić, a ty słuchasz z niedowierzaniem.

- Nicola? Nicola Germane? - Pyta ganesza. - Programistka Nicola Germane?

- Tak - odpowiadasz, nieco przytłoczona.

- Pozwoli pani, że zaprezentuję... - Ciągnie ganesza, wskazując surykatkę kwiecistym, doskonale wystudiowanym ruchem wszystkich czterech ramion naraz. Po chwili odzywa się znowu wysokim, śpiewnym głosem przypominającym kompozycje Lista lub Bardmana. - Pozwoli pani, że przedstawię... Prezent, podarek, gest przyjaźni od Quina, największego pośród Twórców Życia. Przyjaciółka Shadracha jest przyjaciółką Quina.

- Spoglądasz na surykatkę. Stoi ze spuszczonym wzrokiem, mową ciała aż krzyczy o uległości. Twój badawczy wzrok znosi bez jednego drgnienia. Chce ci się śmiać. Dziwaczna, niedorzeczna istota. Przypomina nieco wyprostowaną łasicę. Wypchaną zabawkę. Igraszkę.

- Nie ma jeszcze imienia - dodaje ganesza - dlatego że to pani musi je nadać, pani Germane. Pani powinna ochrzcić to milutkie stworzenie. Muszę tylko uzyskać potwierdzenie, że przyjmuje pani ów podarek, który - jeśli wolno mi zauważyć - jest zaszczytem, jaki nie spotyka wielu osób.

Błyszczące ślepia słonika jakby dawały ci do zrozumienia, że nie masz innej możliwości niż przyjąć prezent. Przez moment te oczy mrożą cię swoim kontrastem - w odróżnieniu od surykatki, w ganeszy nie ma pokory i służalczości, nie uznaje cię za lepszą od siebie. Czyżby tlił się w nich cień pogardy? Lekceważenia?

- Tak - słyszysz własny głos. - Tak, przyjmuję. - I żałujesz, że nie ma to innego uzasadnienia poza „Bo tak”.

Pewne jest jedno - nie masz zamiaru pozwolić temu stworzeniu opuścić mieszkania. Nick postanowił kupić surykatkę i zniknął. Shadrach pracował dla Quina, który tworzy surykatki, i Shadrach skrywa jakąś tajemnicę. Nick otrzymał osobiste zaproszenie do Quina. Czy to Shadrach je dla niego załatwił? A teraz surykatkę dostałaś i ty. Czy znikniesz tak samo jak twój brat?

Za oknem zamarza poranne słońce. Cisza, która zabija świat, wydaje ci się twoim własnym wytworem.

Zabawna jest ta istota. Miła w dotyku, przyjemnie się ją przytula. W pierwszych chwilach kontaktu myślisz sobie, że to właśnie takie wypchane zwierzę, jakiego nigdy nie dostałaś w dzieciństwie. Tak, rzeczywiście miło jest ją pogłaskać i czujesz wobec niej zaskakujące współczucie. Jest bezradna, rzucona daleko od właściwego sobie środowiska, od swojego żywiołu (czymkolwiek ten żywioł mógłby się okazać). Przez myśl przelatuje ci obraz kociaka ze złożonymi, owadzimi oczyma, ale ta surykatka jest przecież zdrowym, wijącym się w uścisku zwierzątkiem. Jest niezwykle ciekawska. Nicholas nazwałby ją z pewnością dziełem sztuki. Żywej Sztuki. I faktycznie, twój prezent jest bardzo ruchliwy, ale ty nie jesteś w stanie traktować go jak dzieło sztuki. Surykatka jest na to zbyt głupiutka. Trzymacie się za ręce - ona kręci tobą, ty obracasz ją. Mierzycie się wzajemnie spojrzeniami. Wróg czy sprzymierzeniec?

Milczenie, które zapanowało w czasie, gdy przyglądasz się surykatce, w stosunku do człowieka byłoby wyrazem nieuprzejmości. Ale przecież to nie jest człowiek. A jednak nie jest to też zwierzę i o tym musisz pamiętać. Surykatka nie jest ani człowiekiem, ani zwierzęciem. Czym więc jest? I kim jesteś ty? Dlaczego czujesz wobec tego stworzenia pokrewieństwo?

Możliwe, że nie jesteś w tym poczuciu osamotniona; w końcu, mimo prohibicji na bionżynierię, surykatki są obecnie bardziej popularne niż kiedykolwiek dotąd. Niektórzy ludzie - widziałaś to w holowizji - pozwalają im nawet ze sobą mieszkać. Każda dzielnica wprowadziła też własne prawa dotyczące stosowania smyczy.

- Chyba dostaniesz na imię Salvador - decydujesz się wreszcie. - Na cześć tego wielkiego geniusza Sztuki Przedmiotów, ojca chrzestnego Żywej Sztuki.

- A jak mogę nazywać panią? - Pyta surykatka.

Nie jesteś jeszcze gotowa. Kładziesz palec na ustach, a Salvador natychmiast kopiuje ten gest. Nie jesteś gotowa. Wciąż go oceniasz, badasz.

Salvador ma zwartą muskulaturę, co w połączeniu z jego inteligentnymi, czarnymi oczami, szybko obracającą się na boki umięśnioną głową sprawia, że nie czujesz się pewnie ani bezpiecznie. Nie jesteś w stanie ocenić, czy spoglądasz w ślepia przeszłości, teraźniejszości, czy przyszłości. To twój przodek, współczesny, czy może spadkobierca?

W końcu dochodzisz do wniosku, że Salvador jest istotą zbyt naturalną, byś mogła traktować go jak dzieło sztuki. Jest zbyt naturalny nawet na to, by myśleć o nim jako o efekcie prymitywnej manipulacji kilkoma genami i chromosomami. Nie widzisz w nim śladów żadnej innej estetyki, z wyjątkiem wewnętrznej estetyki ewolucji. Spoglądasz w przyszłość. Przyszłość, kiedy nie będzie już miast, gdy ludzkie osiedla zamrugają po raz ostatni i zgasną niczym światła dokujących na noc sterowców.

- Zastąpicie nas - mówisz i ta myśl wcale cię nie zasmuca. Odczuwasz raczej coś w rodzaju pozbycia się odpowiedzialności, ulgę.

- Proszę pani? - Surykatka wygląda na zaskoczoną. Nie rozumie. Przechyla łebek.

- Masz krótką sierść - mówisz, drażniąc się z nią. - Jasnobrązową, beżową z ciemniejszymi akcentami. Zęby masz ostre i nierówne. Liczysz sobie prawdopodobnie około czterech stóp wzrostu, stanowisz dziewięćdziesiąt pięć kilogramów zbitych mięśni. Poruszasz się szybko i zwinnie. Jak ty to robisz?

- Co takiego, proszę pani? - Salvador wygląda na zdenerwowanego, nawet mimo maskującego futerka.

- W jaki sposób udaje ci się chodzić na dwóch łapach? Stać prosto? I nie mów do mnie „proszę pani”. Mów mi Nicola.

- Rozumiem, Nicola. Hybrydyzacja. Geny kangura i goryla.

- Geny goryla! - Tu już zbliżacie się do granicy herezji, przestępstwa, choć oczywiście po upadku centralnego rządu istnieje osiemnaście rozmaitych wykładni prawa.

Czy można zbudować człowieka w oparciu o materiał genetyczny goryla? Nie jesteś w stanie otrząsnąć się z uczucia, że nie rozmawiasz jednak z ruchomym, zaprogramowanym by ci służyć, komputerem. To zupełnie niezależna od ciebie istota.

Zachęcony i ośmielony twoją reakcją (ta istota już zaczęła cię „czytać”!) Salvador wdaje się w podręcznikowy opis własnego gatunku. Słuchasz jednym uchem.

- Surykatki, Nicola, zamieszkiwały pierwotnie południową część Afryki i były bliskimi krewnymi lemurów. Należały do rodziny mangustowatych.

- Nie znam ani jednych, ani drugich - przerywasz, lecz natychmiast, widząc na twarzy Salvadora zmieszanie i niepokój, reflektujesz się. Mów dalej - prosisz.

- Tak, Nicola. Jesteśmy w istocie dalekimi krewnymi. Ty i ja. Dla dobra naszych wzajemnych stosunków powinnaś o mnie myśleć jak o swoim odległym przodku...

Ach, i w ten sposób dochodzimy do rozwiązania kwestii: przodek czy spadkobierca!

- W warunkach naturalnych żyliśmy w wysoko zorganizowanych strukturach społecznych, na terenach, które zwane były wówczas pustynią Kalahari. Łagodnie obchodziliśmy się z młodymi, chętnie się bawiliśmy i zawzięcie broniliśmy naszych terytoriów. Mieliśmy bystre, szybko uczące się umysły, co sprawiło, że staliśmy się wymarzonym obiektem manipulacji genetycznych. Pierwsze prototypy powstały w pracowni Madrida Sybela, ale to Quin obdarzył nas inteligencją, to on uczynił nas istotami stabilnymi i długowiecznymi. Dzieła Madrida Sybela...

- Już wystarczy - mówisz, przecierając oczy. - Jest za wcześnie na takie rzeczy. Obejrzyj sobie mieszkanie. Przejdź się. Potem opowiesz mi resztę. - Poza tym, że pora jest niewłaściwa, ty już wszystko wiesz o Sybelu. Teraz interesuje cię tylko Quin.

Salvador kłania ci się nisko, milknie i w ciszy zwiedza salon. Ty tymczasem nalewasz sobie kawę i siadasz na kanapie.

Salvadora najbardziej fascynuje akwarium. Drepce prosto do niego, na resztę sprzętów rzucając ledwie kilka zdawkowych spojrzeń. Po drodze do szklanego zbiornika przesuwa łapkami po twojej kolekcji rzadkich dysków biznesowych. Potem ogląda już tylko miniaturowe żaglobrzuchy, które, poruszając leniwie niebieskimi płetwami, pływają w swoim więzieniu.

- Riiiiibyyyy - mówi z niekłamaną przyjemnością, o której świadczy wysunięty różowy języczek i pełen zachwytu uśmiech przecinający jego wargi. - Ryyyybyyyy!

- Tak, rybki. - Kiwasz głową.

Przyłapujesz się na uśmiechu i marszczysz czoło. Salvador jest aż nazbyt czarujący. Powinnaś zachować większą ostrożność. Przypominasz sobie nieśmiałe zwierzęta z Dzielnicy Tołstoja, oraz zapach piżma unoszący się w mieszkaniu Nicholasa. Poza tym, co ty wiesz o Quinie? Wpadasz na pewien pomysł.

- Salvador! - Wołasz z kanapy.

Surykatka podchodzi powoli do ciebie, jej obsydianowe spojrzenie wciąż jest skupione na akwarium.

- Tak, Nicola?

- Powiedz mi wszystko, co wiesz na temat Quina.

Salvador nieznacznie obraca łebek.

- Dlaczego chcesz to wiedzieć? - Pyta.

Ach, odstępstwo. Potknięcie. Objawienie. Zwierzątko ma zmysł ciekawości czy raczej stara się ochronić swego stwórcę? Jak ono go postrzega? Jako stwórcę?

- Czy to niewłaściwe pytać cię o Quina? - Odpowiadasz pytaniem, zastanawiając się jednocześnie, w jaki sposób Salvador zareaguje na ten unik. Puls ci przyspiesza. Krew szumi w głowie. Serce nagle zaczyna bić mocniej.

Surykatka patrzy prosto na ciebie, prosto w twoje oczy. Nie mruga.

- Nie, Nicola. Możesz pytać mnie o wszystko, o co tylko zechcesz. Jestem twoim sługą.

Teraz zaczynasz się bać - choć nic się przecież nie zmieniło. Surykatka jest ta sama co przed chwilą, siedzisz w tym samym mieszkaniu. Twoja wola krzepnie jeszcze bardziej, gdy przypominasz sobie Nicholasa, który jest gdzieś w tym mieście, zagubiony, samotny, może nawet ranny.

- Jestem po prostu ciekawa, Salvador. Kim jest Quin?

- Quin jest moim stwórcą - odpowiada z wahaniem surykatka. Podejrzliwość? Zachwyt? W jej głosie pojawiło się coś nowego. - Quin jest - dzieckiem w ciemności, samotnym chłopcem w parku, człowiekiem, który drażnieniem zmusza fale i zwoje ciała do przyobleczenia się w medium naszych pragnień. Jest pocałunkiem w ciemności.

Nagle słyszysz, niemal pół miasta dalej, słowa, które znalazłaś spisane ręką Nicholasa w Dzielnicy Tołstoja, gdzie zwierzęta kryją się w cieniu, nie chcąc wystawiać pysków na słońce... Co to znaczy? To jest twoje udręczone hasło na dziś. Co to wszystko znaczy? Zagadki zaczynają cię męczyć.

Surykatka patrzy na ciebie wyczekująco. W otwartym pyszczku zauważasz małe ostre kły.

- A coś więcej? - Pytasz.

- Nie wiem nic więcej, proszę pani.

- Jesteś pewny?

- Takkk...

Pocałunek w ciemności. Nie wierzysz w przypadki. Każdy zraszacz w tym mieście pracuje według ustalonego harmonogramu. Każdy pociąg jest zaprogramowany, by wrócić o określonej godzinie do zajezdni. Jeśli te słowa padają z ust surykatki, to nie może być zbieg okoliczności. Ktoś je z góry zaprogramował, ktoś zdecydował, by padły z tych ust i dotarły do twoich uszu.

Ktoś, kto wie, że byłaś w mieszkaniu Nicholasa. Ktoś, kto wie o wiele więcej niż ty. I zastanawiasz się, czy nie jest to czasem dobry moment, by przestać się angażować. By pozwolić bratu poszybować swobodnie tam, gdzie czeka nań jego przeznaczenie. Jesteś coraz bardziej przekonana, że tu nie może być mowy o półśrodkach.

Gdy wychodzisz z mieszkania załatwić kilka spraw, Salvador wciąż stoi przed akwarium z żaglobrzuchami, z rozlanym na twarzy, absurdalnym wyrazem oczarowania.

Kiedy wracasz późnym popołudniem, stwierdzasz, że Salvador wysprzątał całe mieszkanie. Jest teraz wręcz nieskazitelne. Odkurzył nawet za holowizorem, wyczyścił także fotele, stół, kanapę. Wszędzie snuje się zapach bzu i wanilii. Dodatkowo obsiał trawiasty dywan i podlał go na tyle wcześnie, by źdźbła, które wyczuwasz pod stopami w drodze do sypialni, były w tej chwili sprężyste, ale nie wilgotne.

W sypialni otwierasz torebkę i wyciągasz z niej zakupiony po drodze do domu laserowy pistolet. Jest ciemnoszary i tępo zakończony. Można nim odstrzelić ludzką głowę ze stu pięćdziesięciu metrów. Nie odpowie ci na żadne z twoich pytań, ale jego niezmienność, trwałość, przynosi ukojenie. Broń nie składa się z cieni ani drażniących sugestiami półsłówek. Co ważniejsze, czujesz się bezpieczna, mając ją pod ręką. Chcesz wsunąć pistolet pod poduszkę, ale rezygnujesz - zły pomysł - Salvador znajdzie go, ścieląc łóżko. Zostawiasz więc broń w swojej torebce. „Wystarczy wycelować i wystrzelić” - tak ci powiedział sprzedawca.

Gdy wracasz do salonu, Salvador już na ciebie czeka. Na głowie ma zatkniętą śmieszną kucharską czapę, w łapce dzierży niepewnie łyżkę. Czujesz ciepło, owoce morza, zapach roztopionego żółtego sera.

- Obiad gotowy - oznajmia surykatka i gestem zaprasza cię do stołu.

- Nie jestem przekonana, czy chcę, żebyś zajmował się gotowaniem. - Zdejmujesz swoją czerwoną kurtkę i wieszasz ją na oparciu krzesła. - Powiem inaczej: wiem, że tego nie chcę.

- Ależ Nicola - odpowiada Salvador, wyraźnie urażony - przecież to właśnie jest moja funkcja: mam ci służyć.

- Teraz nie będziemy o tym dyskutować. Jestem głodna.

Salvador przyrządził duszone wodorosty, okraszone mięsem kraba-skrzypka i kilkoma listkami mlecza. Skąd wytrzasnął mlecze, nie masz najmniejszego pojęcia. Minęły lata odkąd ostatnim razem widziałaś te kwiaty. Zapach jedzenia sprawia, że gdy zajmujesz miejsce, cieknie ci ślinka.

- Czy mam zjeść z tobą, czy w kuchni, Nicola? - Pyta Salvador, rozstawiając talerze.

- Tutaj - odpowiadasz. - Chcę jeszcze porozmawiać z tobą na temat Quina.

Siada i zaczyna jeść. Zachowuje się przy tym bardzo wykwintnie. Swoimi łapko-dłońmi delikatnie manipuluje nożem i widelcem, przenosi do ust małe kęsy jedzenia, zauważasz, że jest bardziej zainteresowany mięsem kraba (które zręcznie wyłuskuje ze szczypiec) niż duszonymi wodorostami.

- Gdzie dostałeś te kraby? - Pytasz. - I czym za nie zapłaciłeś?

Salvador szczerzy się w uśmiechu, odsłaniając ostre, przypominające psie, zęby. Teraz masz już jednak broń i demonstracja uzębienia nie wywiera na tobie większego wrażenia.

- Tajemnica - odpowiada.

Rzeczywiście tajemnica. Zjadasz kilka kolejnych kęsów wodorostów. Rozpływają ci się w ustach, smaki roślin i żółtego sera komponują się doskonale. Skąd można teraz wziąć kraba-skrzypka?

Postanawiasz wrócić do zaplanowanego przesłuchania.

- Ale, Salvador, na pewno jesteś w stanie powiedzieć mi o Quinie coś więcej niż tylko kilka przepięknej urody wersów, którymi obdarzyłeś mnie dziś rano.

- Oczywiście, Nicola.

Spodziewałaś się raczej jeszcze jednej tajemniczej odpowiedzi, odbitego, wracającego rykoszetem pytania, dalszych uników.

- A wydawało mi się, że rano twierdziłeś, że powiedziałeś mi już wszystko, co wiesz.

Surykatka pochyla łebek i wgryza się w szczypce kraba.

- Bo rano nie wiedziałem, Nicola. Ale kiedy poszedłem do Dzielnicy Kanałów, po kraba, zatrzymałem się w publicznym archiwum i przeprowadziłem pewne... Dociekania. Czy zrobiłem coś złego?

Patrzy z rozczulającym smutkiem w oczach, lecz na ciebie to nie działa, ponieważ wciąż nie potrafisz zdecydować, co jest bardziej niewiarygodne: to, że archiwum publiczne udostępnia swoje zbiory sztucznie stworzonym istotom, czy to, że Salvador potrafił z tych danych skorzystać.

- Więc słucham - ponaglasz.

Surykatka kiwa głową.

- Jak sobie życzysz. Mój stwórca przybył do Veniss z Balthakazar w połowie rozpadu, w czasie bezprawia, wtedy gdy podziemia toczyły wojnę z powierzchnią. Musiał to być rok...

- Tak, to wszystko wiem. A co z Quinem?

- Quin zajmuje się wytwarzaniem produktów biologicznych. Ma umowy ze wszystkimi osiemnastoma nadpoziomowymi dzielnicami na dostarczanie ganeszów, których zatrudnia się w charakterze gońców i stróżów prawa. Zlecenia dostaje też od różnych osób prywatnych i instytucji z podpoziomu, ale nie znam żadnych szczegółów dotyczących tych umów.

- To wszystko? I wszystkie te informacje udało ci się zebrać samodzielnie?

- Tak, Nicola. Może jeszcze trochę zieleniny?

- Nie. Znasz może Shadracha Begolema?

- Nie, Nicola.

- A czy znasz Nicholasa Germane?

- Czy powinienem jutro przeszukać archiwum pod kątem obu tych nazwisk?

- Nie!

Zrywasz się z miejsca tak szybko, że krzesło nie ma czasu na reakcję i drapie głośno o podłogę. Przechodzisz do salonu i siadasz na kanapie. Salvador idzie za tobą.

- Daj mi spokój, Salvador, zostaw mnie - rzucasz.

Gdy wasze oczy znajdują się na jednym poziomie, surykatka wydaje się jeszcze bardziej muskularna, bardziej niebezpieczna. Zdołałaby cię chwycić za gardło, zanim zdążyłabyś krzyknąć.

Przyciemniasz okno, za którym widać mdłe, złowieszcze światła miasta i wyświetlasz na nim scenę przedstawiającą parskające, wyskakujące z wody pseudowieloryby. Odpowiedź Salvadora tonie w ich śpiewie głębokim i dźwięcznym.

Patrzy na ciebie przez chwilę, po czym wraca kaczym chodem do kuchni i zabiera się do zmywania.

Gdzie w to wszystko wpasowuje się twój brat? Dlaczego musiałaś wpuścić to stworzenie do swojego mieszkania?

Świat kręci się teraz szybciej, bardziej złowróżbnie, choć sam jego środek - Nicholas - nie porusza się wcale. Na twojej twarzy pojawia się wyraz straszliwego nieprzejednania. Doprowadzisz tę historię do końca. Przecież tu chodzi o twojego brata. Co więcej, jesteś zaintrygowana do granic przyzwoitości. Owszem, wciąż gdzieś głęboko w brzuchu czujesz przerażenie. Nadal się boisz. Ale teraz jest i tak lepiej, niż gdy nie czułaś zupełnie nic...

Twoje codzienne życie toczy się tymczasem swoim zwykłym trybem, jakby nie okazując zniknięciu Nicholasa należytego szacunku. Przez resztę nocy ignorujesz Salvadora. Rankiem nie przyjmujesz proponowanego przez surykatkę śniadania. Pracujesz ciężko, pospiesznie, panicznie, by sprostać terminom, brata spychasz na dno umysłu. Dwa razy w ciągu dnia dzwonisz do Shadracha, ale jego osobisty holoekran jest przez cały czas wyłączony. Wciąż widzisz jego twarz, taką jak wyglądała wtedy, gdy odchodził z surykatką.

Przerwę na lunch wykorzystujesz na próbę dowiedzenia się czegoś więcej o Quinie. Ale nie ma o nim nigdzie żadnych informacji. Jego obecność przenika całe Veniss, obejmuje je, a mimo to wewnątrz miasta nie można się dowiedzieć o nim niczego. Odnosisz wrażenie, jakby produkowane przezeń istoty definiowały swego twórcę na tyle i wystarczająco, że nikt już nie kłopotał się z uzupełnieniem, choćby dla porządku, informacji o nim. Zupełnie jakby wszyscy woleli polegać na plotkach, na insynuacjach, na fałszu. Quin okazał się równie pozornie niewinny, jak nadciągające znad morza, przesiąknięte chemikaliami powietrze - niewidoczne, a mimo to wciskające się do każdego zakamarka. Jak walczy się przeciw komuś takiemu? Jak można przedrzeć się przez gardę takiej osoby?

Zastanawiasz się nad tym i martwisz aż do wieczora, gdy wracasz do domu na kolejną wyborną kolację. Salvador znów jest drażniąco służalczy. A ty jesteś księżniczką z bajki, uwięzioną w magicznej wieży, obsługiwaną przez zwierzę, które pod przykrywką swej sierści jest człowiekiem.

Tej nocy nie możesz zasnąć. Zapadasz w lekką drzemkę, z której wyrywa cię głos twojego brata. Próbuje ci coś powiedzieć. O trzeciej rezygnujesz ze snu i siadasz na skraju łóżka. Mimo działającej klimatyzacji, na czole perlą ci się kropelki potu. W tej chwili szczerze nienawidzisz Salvadora. Nienawidzisz też Shadracha, za to, że nie chciał ci powiedzieć prawdy. „Popełniłem błąd” - powiedział. Czy przyjęcie pod dach Salvadora także było błędem?

Rozbudzasz się w pełni, gdy słyszysz szczęknięcie drzwi. Pierwsza myśl podpowiada ci, że usłyszałaś właśnie Nicholasa, który w jakiś sposób prześliznął się do środka, omijając systemy zabezpieczeń. Ale bardziej prawdopodobne jest jednak, że do twojego mieszkania wdarł się jakiś prawdziwy intruz.

Wstajesz ostrożnie, owijasz się szlafrokiem i wyjmujesz pistolet z torebki. Podchodzisz na palcach do drzwi sypialni i nieznacznie je uchylasz. We wpadającym do mieszkania blasku półksiężyca widzisz ciemny kształt. Ktoś idzie po wyściełającym salon dywanie.

Wychodzisz z sypialni, uderzeniem dłoni włączasz światło.

- Nie ruszaj się albo już nie żyjesz - mówisz i mierzysz laserowym pistoletem prosto w... Salvadora.

Nie opuszczasz lufy, celujesz w surykatkę, która mruga oślepiona nagle zapalonym światłem.

- Nie bój się, proszę, Nicola - mówi Salvador i wyciąga rękę. - Widzisz? Wybrałem się po pierwsze świeże kraby. Tak bardzo ci ostatnio smakowały.

Szczypce żywych jeszcze skorupiaków bezsilnie próbują uchwycić gładkie futerko zwierzęcia.

- O trzeciej nad ranem? - Pytasz. - Jest trzecia rano, a ty wychodzisz kupić kraby na kolację?

Salvador wpatruje się w podłogę, a kiedy podnosi wzrok, ukazując kły, w jego oczach pobłyskuje coś, czego nie potrafisz odczytać ani nazwać.

- Nicola - odpowiada cicho - jeśli uważasz, że działam nieprawidłowo, powinnaś o tym powiedzieć Quinowi. Jeśli uważasz, że cię okłamuję, musisz to zrobić. Możliwe, że nastąpiła we mnie jakaś awaria. Nie jestem w stanie monitorować działania własnego umysłu.

Wzdychasz i opuszczasz pistolet.

- Idź spać, Salvador. Po prostu idź spać.

- Dziękuję - odpowiada surykatka i przemyka obok ciebie do kuchni.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Zawsze było cię dwoje: Nicola i Nicholas, zlani w jedną wspólną istotę. Żyłaś cudzym życiem. Żyłaś życiem kogoś innego. Toczy się tu pewnego rodzaju odbite życie, życie cieni, oddzielny świat - zauważasz je w lustrach, w których odbicie nie do końca pasuje do twojego prawdziwego wyglądu, a twoje ruchy nie są do końca zsynchronizowane z tą inną, tą drugą, z tym stworzeniem, które nie jest tobą. Cień zabitej jemiołuszki. Księżyc zalewa twoje serce. W Dzielnicy Tołstoja zwierzęta gromadzą się wśród ruder i śmieci, przestały być nieśmiałe.

Widzisz to w szybie, w której odsuwa się twoje niewyraźne odbicie, inne życie, jeszcze jedna, jeszcze bardziej widmowa Nicola, wiodąca swoją własną, zupełnie odmienną egzystencję. Właśnie tak: jesteś duchem ducha, szybko blaknącym wspomnieniem. Wiatr niesie ze sobą zapach nicości - spłowiałe kończyny drzew na holoekranach, wspomnienia dźwięków na chodnikach, jasność echa twojej dłoni przesuwającej się po barierce. Uczucie, które cię ogarnia, jest tak świetliste, tak proste, jakby jakiś malarz zdołał za pomocą przezroczystych farb dotrzeć do samego serca płótna, a ty stanowisz odbicie jego obrazu. Nie jest to strach. Nie nienawiść. Nie frustracja. Nie niepokój. Nie miłość. Nie zazdrość. Gdy w poszukiwaniu bezpieczeństwa odwracasz się od tego szaleństwa, od luster, od szkła, jedyny azyl oferują cienie - i to właśnie wśród nich raz jeszcze wyczuwasz Nicholasa. Zawsze było cię dwoje.

Następnego wieczoru żegnasz się z surykatką wcześniej. Zamykasz drzwi do sypialni, przebierasz się w czarne spodnie, czarną bluzkę i czarne wysokie buty. Na bluzkę wkładasz kurtkę. Laserowy pistolet wsuwasz do wewnętrznej kieszeni kurtki. Holograficzną mapę wkładasz do zewnętrznej.

I czekasz.

Przez chwilę słyszysz jedynie brzęk naczyń, które Salvador wkłada do zmywarki. Potem zapada cisza. Ogarnia cię zmęczenie. Czujesz się trochę głupio - od kiedy to jesteś materiałem na szpiega? Ale potem słyszysz znajomy szczęk drzwi i rzucasz okiem na zegarek. Druga rano. Odczekujesz chwilę, szybko wychodzisz z sypialni i mieszkania - na korytarz siedemdziesiątego piątego piętra twojego bloku. Winda jest pusta. Zjeżdżasz na parter i wychodzisz na ulicę, w nadziei że jeszcze go nie zgubiłaś.

Handlarze tłoczą się na ulicach w swoich prowizorycznych, urządzonych w poduszkowcach, sklepikach. Wszystko zalewa migotliwe światło neonów - krzykliwe róże i fiolety, zielenie i błękity. Niemal oślepiona, zakładasz ciemne okulary. Ocierają się o ciebie rozmaicie odziani ludzie - od zwykłych szarych ubrań po czarne powłóczyste szaty i zdobne nakrycia głowy. W nozdrza uderza woń tysiąca narkotyków: melanż uzależnienia. - „Wy pieprzone kurwy Sztuki Przedmiotów!” - wydziera się jakaś kobieta.

Ponad tym wszystkim wznoszą się mury miasta, podkreślone zielonymi światłami, wysokie na dwieście stóp, oświetlone dodatkowo wojowniczymi światełkami strażnic; uwiązane w swych dokach sterowce rzucają cienie na przelewające się poniżej tłumy.

Przez chwilę, przytłoczona przez miasto w niewyobrażalny dotąd dla ciebie sposób, stoisz nieruchomo i rozpaczliwie się rozglądasz. Przeklinasz własną głupotę. Czyżbyś już go zgubiła?

Na widok przemykających w tłumie tylnych łap i dobrze ci już znanego ogonka ogarnia cię ulga. Surykatka wsiada na ruchomy chodnik niecałe dwadzieścia metrów przed tobą. Przeciskasz się w ciżbie, odpychasz faceta, który ochlapuje cię swoim napojem, i udaje ci się wejść na taśmę, trzydzieści metrów za Salvadorem. Widzisz go jako brązowy kłębek, futrzaną mgiełkę w gąszczu ludzkich nóg. Spoczywający w twojej kieszeni laserowy pistolet wydaje ci się naraz zbyt mały, niewystarczający, by był w stanie obronić cię przed miastem. Jesteś sama. Nikt z twoich przyjaciół nie wie o zniknięciu Nicholasa. Nic o nim nie wie również policja. Jeśli znikniesz teraz i ty, Nicholas zniknie razem z tobą: nie jesteś przecież sama, jest was dwoje, a miasto jest jedyną nieskończonością - labiryntem, kryształowym zwierciadłem, roztrzaskaną zabawką, podniebieniem pełnym nieprzetrawionego czasu.

... Surykatka, która według ciebie jest Salvadorem, zeskakuje z chodnika. Niemal panicznie rozpychasz się łokciami wśród współpasażerów, udaje ci się zsiąść we właściwym miejscu i wchodzisz pomiędzy napierający ze wszystkich stron spękany beton. Jedyny znajomy kształt, Salvador, skręca w alejkę.

Idziesz jego śladem i nagle znajdujesz się w pustej, ślepej uliczce.

Śmiejesz się cicho, krótko, chichoczesz. Zatrzymujesz się i patrzysz w drugi koniec alejki, niezdolna do wymyślenia czegokolwiek więcej. Narasta w tobie cisza zupełnie niepodobna do niczego, co kiedykolwiek zaznałaś. Szmer tłumów, miękki syk poduszkowców, skwierczenie smażonego na grillach mięsa - wszystko to cichnie, znika i zostaje tylko dudnienie krwi w uszach, połyskujące kropelki wody na rurach, światełka migocące ci za oczami.

Gdzie on się podział? Pytanie podkrada się do ciebie w milczeniu.

Idziesz na koniec zaułka. Śmiecie. Kosze na odpadki. Przegniłe jedzenie, słodko-kwaśny odór. Potłuczone butelki. Pusta ściana, rdzawoczerwona - wszystko wokół kpi z twoich wysiłków.

Opierasz się o ścianę i spoglądasz w chaos głównej ulicy, mur za tobą znika i upadasz na wskroś niego. Pojawia się dziwny, podwójny obraz - czujesz, że już tu byłaś, że przychodziłaś tu w ślad za Salvadorem noc po nocy, za każdym razem kończąc śledztwo tu, w alejce, aż do dziś nie mogąc rozwikłać zagadki... Ale teraz nie masz czasu na nic. Najważniejszy jest teraz fakt, że przelatujesz przez ścianę, przez zamglony mur barw, przez szarość przyćmiewającą widok na ulicę. Mgnienie oka potem, gdy upadasz na twarde podłoże, widzisz nad sobą gwiazdy - gwiazdy! - A po bokach nikłą, zieloną poświatę.

Zderzenie z ziemią wyciska ci z płuc powietrze, dokładnie w chwili, w której zaczynasz rozumieć, że ściana była hologramem, dokładnie w chwili, w której dociera do ciebie, że Salvador może się właśnie śmiać do rozpuku, oglądając cię walczącą o haust tlenu. Zrywasz się na równe nogi, obracasz mimo szoku. Za tobą szary mur, przed tobą... Las.

Jak można wyrazić sen, który nie jest snem? Masz wrażenie, jakbyś właśnie znalazła sekretne pomieszczenie w domu, który znałaś od bardzo dawna. Czy kiedykolwiek w ogóle znałaś to miasto?

Stoisz na uniesionej stalowej platformie, a przed tobą, w księżycowej poświacie pobłyskuje wysypana białymi kamykami ścieżka, schodząca łagodnie w porośniętą drzewami dolinę. Słyszysz szmer płynącej wody i zauważasz - na samej granicy pola widzenia - mały czerwono-biały mostek, na pół przesłonięty przez pnie. Wygięty łagodnym łukiem prowadzi nad czymś, co musi być wartkim strumykiem. Kilka cykad i świerszczy mamroce wokół swoje pieśni. Powyżej, na czarno-granatowym niebie słychać przelatujące, nocne ptaki, śmigające ze szmerem nietoperze. Białe podbrzusza duszących chmur przesłaniają gwiazdy, przesłaniają ciemność.

To sanktuarium, ten szeroki na pięćdziesiąt metrów rezerwat dziczy, jest z lewej i prawej strony obrębiony drapaczami chmur, ale na wprost przed sobą nie dostrzegasz żadnych budynków, więc lasek musi się ciągnąć aż po brzeg morza.

Gęsty zapach jodeł stanowi dla ciebie równe objawienie, jak woń powietrza: wszystko tu jest czyste, świeże. A księżyc - jego tarczy nie przesłania żółty welon gnębiącego, zanieczyszczonego dymu. Jest prawdziwie świetlisty, rzuca blask na drzewa, srebrzy cały las.

Ale - mimo pozornego spokoju tego miejsca - w nawoływaniu cykad słychać pewien pośpiech, czujesz się odsłonięta, bezbronna. Nie widzisz nigdzie Salvadora, ale przecież on może w tej chwili obserwować ciebie - a co będzie, jeśli ktoś, lub coś, wyjdzie z doliny na twoją platformę?

Ruszasz w dół żwirową dróżką. Z początku nieśmiało stąpasz po błyszczących, białych kamykach. Bardzo szybko docierasz między drzewa, które rosną tak gęsto, że niebo widzisz tylko miejscami, przecinane ciemnymi kształtami konarów. To musi być iluzja - myślisz - jestem cały czas w alejce, której ślepa ściana jest prawdziwa, a to wszystko to tylko sen, sen, sen.

- Jak ktokolwiek zdołał ukryć coś takiego? Jak? - Wstrząs jest tak silny, że zadajesz to pytanie na głos. Nawet pod najlepszą z holograficznych przesłon, nawet za największe pieniądze - to nie tylko kwestia manipulacji złudzenia, ale również nieodparte wrażenie, że nikt nigdy nie mieszkał na tym obszarze, nigdy nie było w obrębie miasta. (Pojawia się również drugie pytanie, na które nie chcesz poznać odpowiedzi:

Dlaczego tak łatwo można się tu dostać?).

W związku z różnymi pracami informatycznymi, w których brałaś udział, oglądałaś tysiące planów miasta - mapy, schematy, rysunki techniczne i wydawało ci się, że znasz je doskonale. Aż do tej pory. Dziś natknęłaś się na białą plamę. Coś musiało zostać stąd wykasowane. Nigdy jeszcze nie czułaś w sercu takiej pustki.

Najgorsze ze wszystkiego jest to, że w lesie jest tak pięknie, tak pięknie, że nie możesz robić nic innego jak tylko stopić się z tym miejscem. Dobrze tu. Łagodnie wiejący pośród drzew wiatr niesie woń morza, przemieszaną z posmakiem zgniecionych jodłowych igieł. Oto miejsce, w którym powinny zamieszkać skradające się zwierzęta z Dzielnicy Tołstoja; powinny porzucić swoje liczne kryjówki i przechadzać się w świetle księżyca, białą ścieżką, prosto nad morze.

Nagle słyszysz za sobą chrzęst żwiru. Boisz się, zeskakujesz ze ścieżki, kucasz za jodłą, wyciągasz pistolet.

Chrzęst narasta i po chwili pojawiają się dwie ciemne postacie, oświetlone księżycem, uwolnione od całunu zanieczyszczeń, od nalotu schorowanego miasta. Jedna, ze swoim wijącym się wężowo nosem, musi być ganeszą. Druga, wyższa i smukła jak łasica, jest zapewne kolejną surykatką. Przechodzą obok twojej kryjówki, zanoszą się chrapliwym śmiechem, są wesołe, rozmawiają ze sobą w języku, który składa się z cmoknięć, gwizdów i okrzyków. Na osobności nie mówią ludzkimi językami. Niby dlaczego miałyby to robić? Światło kładzie się na ich ciałach niebiesko-zielonym połyskiem. Czujesz intensywnie piżmowy zapach surykatki.

Gdy oba stworzenia znikają w oddali, wymykasz się z ukrycia i idziesz za nimi, znów czując się nieprzyjemnie odsłonięta. Wkrótce jodłowy las rzednie, zastąpiony przez dziwne, gęste krzewy, a potem przez niezwykłe, przypominające mięśnie korzenie, czepiające się słonawej ziemi o konsystencji lekko ubitego błota. Biała ścieżka prowadzi do czegoś, co wygląda jak prawdziwe mokradła - ciągną się wąskim pasem wzdłuż płynącego pod mostkiem strumienia. Z tego bagna spogląda na ciebie milion oczu na czułkach: tysiące krabów-skrzypków grzechocą szczypcami i śledzą każdy twój ruch. Ich pancerzyki połyskują upiornie.

Przechodzisz przez most. Woda jest ciemnogranatowa - nie ma w niej śladu chemikaliów. Zapewne zastosowano silny filtr - pod jej powierzchnią zauważasz srebrne migotanie ciał dziwnych ryb: mają potrójne oczy I są tak gęsto pokryte łuskami, że wyglądają jakby były zakute w zbroje. Mamrocą i prychają jak starzy ludzie. W ich apatycznych ruchach zauważasz ślady zimnej, wręcz lodowatej, inteligencji.

Za mostkiem jodły ponownie zamykają się wokół ciebie. Woń surykatek staje się tak intensywna, że musisz walczyć ze sobą, by nie kichnąć. Między gałęziami drzew przelewa się księżycowy blask. Idziesz w jego stronę. Z każdym krokiem zapadasz się głębiej w jakąś starą baśń. Światło, rozproszone, choć zarazem skupione, jest magiczne. Wyraźnie widać w nim wszystkie gałęzie. Zalewa ziemię złotą poświatą. Wkrótce musisz ten blask okrążać, omijać, nie dać się mu przeciągnąć, zanim nie zyskasz pewności, że coś zapewni ci kryjówkę - rozłożysty krzew, szerszy od innych pień jodły. Ze światła bije śmiech, dobiegają świergocące rozmowy i - co jakiś czas - wycie cierpiącego zwierzęcia. W powietrzu unoszą się chmary ciem i żuków, płoną w nim niczym owadzia mgła. Wreszcie przeciskasz się pomiędzy gałęziami, rozróżniasz poszczególne głosy, choć język rozmów nadal pozostaje dla ciebie tajemnicą. Ukryta za konarem, który wydaje ci się śmiesznie do tego celu mizerny, podkradasz się, podczołgujesz do światła i zatrzymujesz tuż przed polaną, która może udzielić odpowiedzi na wszystkie twoje pytania.

Czujesz, jak twoja broda dotyka ziemi. W ramiona wkrada ci się zmęczenie. Pomiędzy gałęziami, przez wiejące ci w twarz podmuchy wiatru, widzisz zbiorowisko surykatek i ganeszy - stoją oświetlone szeregiem latarni - są bardzo poruszone. Wymachują łapkami, a ich trąby wiją się wężowo. Towarzyszy im prawdziwa burza cmoknięć, pogwizdywań i zaśpiewów, które - sądząc po ich emocjonalności - muszą nieść równie emocjonujące treści. Kilka młodych surykatek iska się wzajemnie z zadowoleniem. Ganiają się po polanie, rozbawione, ze zwichrzonym futerkiem. W tle, za nimi, igra chwiejny blask hologramu, przed którym zasiada grupka ganeszy i surykatek. Wpatrują się w niego. Powoli twoja uwaga skupia się mniej na tym co najbliższe, ucieka od centrum polany do tego właśnie hologramu. W pierwszej chwili dostrzegasz jedynie strumień wciąż zmieniających się obrazów - niektóre są nawet czarno-białe, zaczerpnięte z archaicznych, płaskich mediów, z filmów i fotografii. Ale wszystkie przedstawiają to samo, to samo mówią także i dźwięki: straszliwe cierpienie, niewiarygodny ból... Na tle jakiegoś targowiska człowiek bierze do ręki długie zakrzywione ostrze i zaczyna bezlitośnie, żywcem, obdzierać psa ze skóry, zręcznie, kilkoma szybkimi cięciami oddziela sierść od ciała. Pies wyje, a potem, pozbawiony już skóry, wyglądający jak nowo narodzona istota, z mocno zaciśniętymi ślepiami, drży i dyszy - różowy i delikatny, wyraźnie wstrząśnięty, zszokowany. Tymczasem mężczyzna podchodzi do następnego psa, a pierwszy - ukazany w ogromnym zbliżeniu - trafia do siatki czekającego klienta, potraktowany równie obcesowo, jak kilogram ryżu... Szczeniaki powieszone na słupach telefonicznych... Myszoskoczki smażone żywcem na patelniach... Myszy wrzucane do roztopionego wosku na wystawie Żywej Sztuki... Sceny z pustkowi rozciągających się poza miejskimi murami, gdzie kaszlące, walczące o każdy oddech zwierzęta wydają ostatnie tchnienie w oparach trujących gazów i innych chemikaliów... Surykatki, którym ludzie-oprawcy przebili czaszki prętami kontrolnymi, rozrywające się wzajemnie na strzępy na rozkaz swych panów...

Nie jesteś w stanie tego oglądać. Nie wolno ci. To wszystko jest zbyt straszne. Kiedy zmuszasz się, by ponownie spojrzeć w hologram, widzisz już nie zwierzęta, a ludzi - torturowanych, palonych, ćwiartowanych, gazowanych, bezczeszczonych... Co dziwne, oglądające pokaz surykatki i ganesze najgwałtowniej reagują właśnie na te obrazy, niektóre odwracają się od nich z taką samą odrazą, z jaką odwracasz się ty, wstrząśnięte i zniesmaczone. Zasłaniają oczy swoim dzieciom tak samo, jak zrobiłby to każdy odpowiedzialny ludzki rodzic...

Przeszywa cię dreszcz. Co one mogą myśleć o przedstawicielach gatunku, który doprowadził świat do takiego stanu? Gdy je oglądasz, kiedy widzisz ich wzajemne relacje, gdy słyszysz ich rozmowy, ogarnia cię panika, która nie ma nic wspólnego z dokonanym odkryciem. Udaje ci się ją opanować - mimo że wciąż czujesz jej falowanie pod skórą, czujesz, jak zapiera ci dech, jak powleka twoje dłonie śliską warstewką. Wyczołgujesz się z powrotem pod krzewami, do chwili, w której światło ponownie przeradza się w nikłą poświatę w ciemnej zieleni, a za tobą znów otwiera się biała wstęga żwirowej ścieżki.

Dopiero tutaj naprawdę chwyta cię strach, trzyma za gardło, rozluźnia mięśnie nóg - uciekasz, gryząc się w język, by nie krzyczeć. Biegnąc, chwilami po dróżce, chwilami obok niej, nie zauważasz nawet, że w pewnym momencie, smagnięta gałęzią po twarzy, nieomal skręcasz sobie kostkę. Zapomniałaś o Salvadorze, o Shadrachu, o Nicholasie i Quinie. Wkrótce dostrzegasz błyszczącą platformę i pędzisz jeszcze szybciej, wskakujesz na nią i rzucasz się na wskroś hologramu w ślepą uliczkę po drugiej stronie. Z powrotem wśród smrodu, swądu, w zatrutym, zanieczyszczonym mieście. Twoje płuca płoną. Bolą cię nogi.

Zatrzymujesz się dla nabrania tchu. Dociera do ciebie, że nawet gdy byłaś zdjęta paniką, jakaś część umysłu chciała ci coś przekazać. Mówiła coś, zszokowana tak silnie, jak musiał być wstrząśnięty obdzierany ze skóry pies. Nie jesteś istotą wyższą. Nie jesteś istotą wyższą. To, co oznacza istnienie „Szanghajskiego Cyrku Quina”, można zawrzeć w trzech słowach: twój gatunek wymrze.

Ludzie, których mijasz po drodze do domu, rządzący i rządzeni - czy oni rozumieją, że pojawili się ich następcy? Uzurpatorzy? Wypędzeni. Ile czasu minie, zanim to wreszcie pojmą?

ROZDZIAŁ SIÓDMY

Później, w twoim mieszkaniu. Kochasz światła nocy, ciszę ulic, pikselki kropel rosy kondensującej się na okiennej szybie. Kochasz dotyk ciepłej pościeli na skórze, kiedy wokół jest chłodno. Kochasz to uczucie, gdy programujesz i twoje palce odnajdują następny, właściwy krok, jeszcze nim twój mózg podejmie jakąkolwiek świadomą decyzję. Kochasz seks, nawet z hologramem. Kochasz, kochasz, kochasz... A mimo to jesteś tylko duchem nawiedzającym własne mieszkanie. Czekasz na powrót Salvadora. Trzymasz w dłoni pistolet. Siedzisz na kanapie w salonie. Na stoliku obok czeka kubek z kawą.

Kubek, kanapa - zupełnie zwyczajne codzienne przedmioty, a mimo to czujesz się tak, jakbyś pozostawała we śnie, jakbyś nie była we własnym mieszkaniu. Śnisz w świecie, który nie należy do ciebie, i masz wrażenie, że już to wszystko kiedyś widziałaś, że to czułaś: tę niezwykłość, przedsmak otchłani.

Całkowita, niezmącona pewność twojego otoczenia - mimo wydarzeń tej nocy - przekonuje cię, że znajdujesz się w krainie cieni. W miejscu gdzie światło jest nieobecne. Wyszedł z ciemności, objawienie... Zgasiłaś światło. Jaki masz teraz wybór? Wolisz rzeczywistość gęstego lasu, delikatnego mostka, białej żwirowej dróżki. Wybierasz księżycową poświatę. Wolisz wszystko to, co nie będzie ci dane. Zwierzęta w Dzielnicy Tołstoja czekają ukryte pod liśćmi, gałęziami i cegłami...

Ktoś przesuwa w czytniku przy drzwiach kartę identyfikacyjną. Znajoma woń. Zawsze było was dwoje - obecność Nicholasa jest cieniem, jest nieobecnością - definiuje go otaczająca go przestrzeń, to, czym on sam nie jest. Karta przesuwa się przy drzwiach, które otwierają się powoli.

Salvador włącza światło. Patrzy smutno i smutnieje jeszcze wyraźniej, gdy zauważa cię na kanapie. W łapce trzyma siatkę pełną krabów-skrzypków.

- Cześć, Nicola - wita się.

- Salvador, nie mogłam zasnąć.

Nie odpowiada. Idzie do kuchni i zostawia siatkę na blacie.

- Znowu kraby? - Pytasz. Laserowy pistolet ukryłaś przy boku, pod poduszką.

W świetle panelu w kuchni oczy Salvadora pobłyskują czerwienią, nie bursztynem. Wraca do salonu, zatrzymuje się przed tobą, za plecami ma okno, nocne niebo. Już nie wiesz, co widzisz, gdy na niego patrzysz.

- Nicola - odzywa się. - Nicola, czy ty naprawdę myślisz, że jestem taki głupi? Wiem, gdzie byłaś. Czuję to na tobie. Czuję na tobie ten zapach.

Pomiędzy tobą a twoim strachem otwiera się otchłań, wielka pusta przestrzeń.

- Wpadłaś przez mur w alejce. Poszłaś białą żwirową ścieżką do mostu, zobaczyłaś światło i znalazłaś nas.

Uśmiecha się. A może to szczerzenie zębów? Jeśli zrobi choć jeden krok naprzód, zastrzelisz go bez względu na to, czy to uśmiech, czy groźba.

- Byłam tam - przyznajesz. No bo czy to ma jeszcze jakiekolwiek znaczenie? - Pięknie tam. Cudownie. - Nie kłamiesz. Tak właśnie było. Pięknie, cudownie i straszliwie.

- Moja droga - podejmuje łagodnie Salvador, niemal z uczuciem nie powinnaś była tego widzieć. Nie powinnaś była mnie śledzić.

- Nigdy nikomu nie powiem. Jeśli powiedziałabym komukolwiek, poszliby tam i zniszczyli to miejsce.

- Jesteś programistką z Bastionu, Nicola. Bez względu na to, co mówisz, zniszczysz to.

Teraz już na pewno się wyszczerzył. Pazury jego przednich łap zaciskają się i rozluźniają. Oczy nabiegły mu czerwienią. Śmieje się - świszczącym, bardzo dzikim śmiechem.

Jak on może się tak rozdwajać? Być tak smutnym i łagodnym, a jednocześnie tak pełnym gniewu. Odpowiedź cię zaskakuje: Może, gdyż jest w pełni człowiekiem.

Zaczynasz się podnosić z kanapy, mierzysz do niego z pistoletu. Okrąża cię.

- Jeśli odłożysz broń - słowa dobywają się z jego gardła bardzo głuchym pomrukiem - zabiję cię błyskawicznie.

- Znam Shadracha - mówisz. - Znam Nicholasa. Obaj pracują dla Quina. Quin jest twoim panem. Jeśli wyjdziesz, nie doniosę na ciebie.

- Nikogo nie znasz. Jestem ambasadorem Quina, przychodzę po ciebie.

- Chcesz być tak samo okrutny jak ci ludzie, których widziałam na hologramie? Nie chcesz być lepszy od najgorszych spośród nas? - W twoim głosie pobrzmiewa dziwne echo, zupełnie jakby ktoś już to wszystko kiedyś powiedział.

Do jego ruchów, w jego głos, na powrót wkrada się smutek.

- Musimy być okrutni, by się obronić. Przykro mi, Nicola, ale sama mnie do tego zmusiłaś.

Strzelasz i chybiasz. Promień lasera podpala dywan. Energia wystrzału zbija surykatkę z nóg. Wbiegasz za kanapę. Mierzysz ponownie do stworzenia, które wstaje z podłogi i rzuca się na ciebie. Trafiony promieniem Salvador pada na kanapę. Ma poczerniałe futerko, a jego lewa przednia łapa jest tylko kikutem - niemniej skacze na ciebie ponownie, prosto do gardła. Jego zęby zaciskają się ze zgrzytem o cal od celu, czujesz na szyi strumień gorącego oddechu. Kły surykatki zamykają się na twoim nadgarstku. Nie czujesz jednak ukąszenia, tylko to, że uścisk się rozluźnia. Jego kończyny drgają konwulsyjnie i Salvador opada na kanapę. Ma zamknięte oczy. Cała lewa strona jego ciała jest czarna, sierść splamiona czerwienią. Czy nie żyje? Chwilę temu o włos od śmierci byłaś ty.

Upuszczasz laser. Przechodzisz przez salon. Znowu staje ci przed oczyma obraz obdzieranego ze skóry psa. Nie potrafisz wyprzeć go z głowy.

Zobojętniała gasisz ogień. Nie czujesz niczego, nawet gdy ostatnie płomienie liżą twoje nogi. Starasz się nie patrzeć na znieruchomiały, spalony kształt na kanapie. To nie może się dziać naprawdę. Całe twoje życie nie może się dziać naprawdę. Księżycowa poświata nie jest księżycową poświatą. Akwarium to tylko niebiesko-zielona ułuda. Prawdziwy jest tylko nadmorski las. Tylko nerwowe, łażące w błocie kraby są prawdziwe. Nicholas - i nawet Shadrach - oni mogliby cię teraz zrozumieć. Zrozumieliby twoje poczucie osamotnienia. Zrozumieliby jak bardzo ci ich w tej chwili brak. Jak bardzo ich potrzebujesz.

Nagle ciszę rozdziera ostry dźwięk dzwonka. Otwierasz drzwi tylko od swojej strony, tak żeby stojący za nimi przybysz nie zobaczył tego, co się dzieje wewnątrz, i wybuchasz płaczem. Na korytarzu stoi Nicholas.

Otwierasz drzwi całkowicie i przyglądasz się swojemu bratu. Ubrany w złachany płaszcz, jest niewiarygodnie wychudzony, niesamowicie postarzały i totalnie wykończony.

- Och, Nicholas, co oni z tobą zrobili?

Masz ochotę go przytulić, ale on stoi sztywno, z rękami opuszczonymi wzdłuż boków, a jego włosy - niemyte od wielu dni - zwisają tak bezładnie z jego czaszki, że odsuwasz myśl o tym, by go objąć.

- Tak bardzo się martwiłam - mówisz przez łzy i milkniesz, czekając aż on coś powie. Bo chce coś powiedzieć. Widzisz to. Ale nie jest w stanie wydusić z siebie słowa. Coś drży, zawisa na końcu jego języka. Nicholas krzywi się, próbując ułożyć wargi w słowa.

- Co się stało? - Pytasz. - Nicholas, co się stało? - Wyciągasz rękę, żeby go ukoić. Nie jesteś w stanie kończyć zdań, których on jeszcze nawet nie zaczął.

Wzdryga się, czując twój dotyk. Jego ręce wyginają się w dziwne strony. Wreszcie zapanowuje nad nimi i mimo że się jąka, udaje ci się go zrozumieć.

- P-pozwól, ż-że op-powiem ci o m-mieście.

- Już wszystko w porządku - mówisz i mimo wszystko tulisz go (robiłaś to już kiedyś), choć jego ręce trzęsą się w niemal niekontrolowany sposób (rozluźniasz się, wiesz, że to już koniec) i sięgają do twojego gardła.

Wspomnienie tak efemeryczne, że zaciera się bardzo szybko, zupełnie bez walki. Mieszkanie rozpływa się pod wpływem nacisku na twoją krtań, stajesz się światłem wspominającym samą siebie, światłem pełgającym na cieniu, światłem tęskniącym za samym sobą. W tym miejscu wszystkie wspomnienia są jednością i choć nie znajdujesz ukojenia, choć boleśnie tęsknisz za smrodem chemikaliów w Dzielnicy Kanałów, za dotykiem kochanka, za odgłosem bicia własnego serca, nie możesz powiedzieć, że masz czas na żal, na prośby, na rozgrzeszenie - czasu masz tylko tyle, by pomyśleć tę ostatnią myśl: że chciałaś zrobić jeszcze wiele rzeczy. Ból atomów, ziewnięcie otchłani, a potem unosisz się, w ramionach kogoś innego, światło wlewa się w ciebie i na wskroś... Światła.

Tak bardzo chciałabyś pamiętać kolor wiosennych róż.

CZĘŚĆ III

SHADRACH

„Gdzieś wśród współczucia i odwagi biło jej serce - kompas, który wskazywał czas i miejsce mojej katastrofy”.

- Giant Sand

ROZDZIAŁ PIERWSZY

Shadrach kochał ją, gdy żyła, ale kochał ją jeszcze mocniej, silniej, bardziej intensywnie, kiedy myślał, że zginęła...

- Te róże udają mi się tak wspaniale dzięki trzmielom, które zrobił dla mnie Quin. On jest dla mnie zawsze taki dobry, tak chętnie i taktownie mnie rozpieszcza...

Kolejny doskonały dzień w doskonałej posiadłości Lady Ellington. Tereny te same w sobie stanowią odrębną dzielnicę: dwieście akrów lasów i ogrodów, oddział prywatnej policji, zajęty odpędzaniem głodnych tłumów, które gromadzą się przed zdobnymi bramami. Ściany pseudochateau Lady Ellington wzniesiono z pseudomarmuru, stojąca nad oknem waza została wykonana z najprzedniejszego, czystego, plastikowego polimeru, podczas gdy sama Lady była cokolwiek... Faux. Imię Lady przybrała sobie w hołdzie, albo, jak uważał szanujący ją Shadrach, z kpiną wobec wymarłej arystokracji. Lewe ucho miała doskonale białe, co ostro kontrastowało z prawym, które pyszniło się barwą suszonej śliwki. Pozbawiona zmarszczek lewa ręka - sprężysta i ruchliwa aż po odbarwiony, obrzmiały nadgarstek - miała za towarzysza zwisający na końcu jej prawego ramienia zdeformowany, przypominający nieco ptasi, szpon. Pomiędzy kciukiem a palcem wskazującym nowej, cudownej lewej dłoni Shadrach zauważył znajomą skazę: czerwonawe znamię w kształcie róży. Przyglądał się mu bez mrugnięcia okiem.

- ...Dziękuję bardzo, że zechciał pan zajrzeć i sprawdzić to wszystko - mówiła Lady Ellington. - Tak rzadko przyjmuję teraz gości, zwłaszcza że... - I tak dalej, i tak dalej.

Shadrach wciąż przyglądał się znamieniu. Przemknęło mu przez myśl, że Quin przysłał go do tej posiadłości właśnie po to, by rozpoznał tę skazę, to piękne, dobrze znane mu znamię. Potakując Lady skinieniami głowy i odpowiadając na pytania dotyczące Quina i surykatek, czuł, jak chwyta go za gardło zimna, pełna goryczy rozpacz. Spojrzał w lewe oko Lady Ellington, również część zamienną, niebieską dokładnie jak tamte oczy. Jak jej oczy. Tak niebieskie, jakim chciał ujrzeć morze wzbierające pod ścianami kanału.

Zastanowiło go, czy to oko zachowało jakiekolwiek wspomnienie swej poprzedniej właścicielki, czy tak naprawdę spogląda w zwierciadło tamtej duszy. Kochanka. Kochanka rozebrana na części.

Do oczu napłynęły mu łzy i nawet nie starał się ich powstrzymywać. Gdy spływały po jego policzkach, spoglądał na Lady z takim samym zdecydowaniem i pewnością w kącikach ust jak przed chwilą. Znów przytaknął, uśmiechnął się uprzejmie.

Aż wreszcie nawet Lady Ellington nie mogła zignorować efektu wywołanego przez swoje niebieskie oko i urwała. W białej, porowatej, sztucznej posiadłości zapadło - być może po raz pierwszy - milczenie.

Jedynym mącącym je dźwiękiem było kapanie łez Shadracha, które uderzały o dno cynowego kubka w jego dłoni. Nie była w stanie zrozumieć malującego się na jego obliczu uczucia - mieszaniny miłości i nienawiści - gwałtownie wezbranego, gdy w niej i poprzez nią dostrzegł Nicolę.

Niemniej gospodyni wykazała się wystarczającym taktem, by się nie odzywać - rozumiała, że w stojącym przed nią człowieku zaszła fundamentalna zmiana. Ale czy potrafiłaby kiedykolwiek pojąć, jak bardzo Shadrach musiał się kontrolować, by nie zmiażdżyć jej czaszki gołymi rękami i nie wyłupić oka kochanki z rozbitego, pękniętego oczodołu?

Po drodze do piekła Shadrach wstąpił do swojego mieszkania - stary, dzielony apartament nieopodal kanałów, z automatycznymi drzwiami, które za każdym razem otwierały się przed lokatorem z niechęcią większą niż poprzednio. Wewnątrz odszukał swoje oficjalne insygnium: srebrną odznakę, przedstawiającą sylwetkę zwierzęcia łączącego się z człowiekiem. Dzięki niej mógł uzyskać dostęp do wszystkich filii Quina.

Trzymając znaczek w dłoni, pogrzebał chwilę pod schludnie zasłanym łóżkiem i wyciągnął stamtąd pistolet. Nie był zwolennikiem przemocy, ale swoją broń kochał z tego samego powodu, z jakiego nienawidził maszyn kopalnianych, które zapamiętał z młodości. W obłej, aerodynamicznej sylwetce pistoletu zawierała się jego pełna wdzięku skuteczność. Nie był ani niezręczny, ani niezgrabny: doskonale leżał mu w dłoni. Kupił go z drugiej ręki - starszy model współczesnych pistoletów laserowych - i lśniąca, metaliczna powłoka, niegdyś barwy rozpromienionego słońcem złota, miała teraz kolor mosiądzu. Broń lśniła w niezmiennym świetle. Zanim Shadrach jej dotknął, służyła komuś przez wiele lat. Przez to nowy właściciel kochał ją jeszcze bardziej, dlatego że miała historię, przeszłość, którą potrafiła zrelacjonować jedynie za pomocą precyzji strzałów, za pomocą siateczki mikroskopijnych zadrapań wokół wylotu lufy, za pomocą wytartych barw. Nigdy jeszcze do nikogo nie strzelił z tego pistoletu. Zatknął go za pas.

Wszedł do maleńkiej łazienki i włożył głowę pod strumień lodowatej wody. Trzymał ją tam tak długo, aż woda zaczęła mu parzyć twarz. Potem uderzył pięścią w ścianę. Tak mocno, jak tylko potrafił. I jeszcze raz. Przestał dopiero wtedy, gdy ból przytłumił poczucie winy i to inne, jeszcze głębsze uczucie - cierpienie.

Z powrotem na zewnątrz, wśród unoszących się w powietrzu popiołów, osłonięty długim czarnym płaszczem, zaatakował ulice, nie przejmując się przechodniami, odpychał ich na bok, wchodził tuż pod poduszkowce. Ktokolwiek próbował zastąpić mu drogę, otrzymywał potężną, straszliwą odpowiedź zawartą w jego spojrzeniu.

Wkrótce znalazł się w ślepej uliczce, z determinacją przeszedł przez hologram, potem pod neonem „Szanghajski Cyrk Quina” i przytknął rękę do drzwi, które otworzyły się muśnięte jego odznaką.

W środku pomocnicze światła rzucały mdłą niebieskawą poświatę, zwierzęta kuliły się w szklanych klatkach, chaos ich wymieszanych zapachów był teraz stłumiony. Spały. Awatar Quina leżał na swoim podołku - na blacie - zupełnie jakby chciał przez jego krawędź zobaczyć nieruchome smutne oblicza ludzi-orangutanów. W powietrzu lśniły opadające z wolna na posadzkę drobinki kurzu. Senne. Martwe. Odpoczywające. Dziś żaden potencjalny klient nie zjawił się, by obejrzeć przedstawienie. Fioletowe pająki, niewolnicy własnych gruczołów przędnych, zwisały z wyciągniętych ramion swego pana.

Shadrach rozdarł awatara na krwawe strzępy. Porozbijał szklane klatki. Połamał zwierzętom kończyny, szarpał ich boki, dopóki na jego zębach nie pojawiła się krew.

Chciał to wszystko zrobić. Ale nie zrobił. Przez długą, pełną ciszy chwilę, przyglądał się kołyszącym się z wolna pająkom, zaciśnięte pięści opuścił wzdłuż boków.

Potem przeszedł obok awatara i wszedł na zalane słonawym nie-światłem zaplecze. Holograficzny ekran komputera odbijał czerwony blask, był już włączony, czekał na niego. Szybko sprawdził pozostałe dwa pomieszczenia. Był sam. Usiadł przy terminalu i po kilku pełnych napięcia chwilach odnalazł poszukiwane informacje.

Operacja Lady Ellington została przeprowadzona na terenie jej posiadłości czterdzieści trzy godziny wcześniej. Organy dawcy pochodziły od „klienta” nazywanego jedynie BDXFM 1000-231, przechowywanego obecnie w „żywym magazynie”, w repozytorium na piątym poziomie, znanym jako Bank Organów Slade'a. Quin miał z właścicielem banku umowę, dzięki której w prosty sposób pozbywał się zbędnych organów. Shadrach przeanalizował sytuację. Na zimno, spokojnie. Jeśli dane z bazy nie kłamały, Nicola jeszcze żyła, choć, skoro operacja nastąpiła dwa dni temu, pacjentka mogła zostać już pozbawiona kolejnych organów, co jeszcze nie zostało wprowadzone do sieci.

Usta wykrzywił mu ponury uśmiech. To, co musiał zrobić, wydało mu się oczywiste. Nic prostszego i nic bardziej szalonego. Musi ją wykraść. Musi zanurzyć się w podziemia i samotnie wyprowadzić ją na powierzchnię...

Shadrach wydrukował numer klienta, schował kartkę do kieszeni płaszcza i wrócił do głównego pomieszczenia.

Awatar Quina czekał na niego. Przekrzywił głowę, by lepiej się mu przyjrzeć. Te jego zimne, niebieskie oczy, okrutny, wykrzywiony uśmiech... Kpił z Shadracha. Rzęsy wężowej twarzy delikatnie zatrzepotały. Shadrachowi stanął nagle przed oczyma obraz tysięcy stóp skały, która oddzielała go od prawdziwego Quina, i wrażenie otchłani, przerażenie na myśl o zasięgu, na jaki Quin działa, sprawiły, że zamarł.

- Czy byłeś obejrzeć? - Spytał Quin. - Lady Ellington? - Śpiewny głos. Zza szyb dobiegało mamrotanie rozbudzonych zwierząt. Fioletowe pająki-marionetki zatańczyły na sznurkach lalkarza.

- Tak, odwiedziłem ją.

- Czy wszystko przebiegło tak, jak się spodziewałeś?

- Niczego się nie spodziewałem.

- Kochałeś ją?

- Lady Ellington? Nie.

Awatar wyszczerzył się w potwornym uśmiechu.

- Dobrze, dobrze - mruknął i zamilkł.

Shadrach odczekał, aż głowa znajdzie się po raz kolejny na blacie. Potem minął zwierzęta i ich klatki. Czuł na sobie spojrzenia, wzrok każdego mutanta, wszystkich zdeformowanych grupek chromosomów. Śledziły go.

Drzwi do mieszkania Nicoli były do połowy otwarte. Uciszenie rozpaczy, która niczym czerw drążyła korytarze w jego głowie, wymagało potężnego, bolesnego wysiłku woli. Wreszcie udało mu się postawić właściwe pytania: Czy Quin kazał ją zabić z jakiegoś konkretnego powodu? Czy może ktoś sprzątnął ją na części, które trafiły do Quina przypadkiem? Ciemność podpoziomu już przedtem zaczęła się powoli wsączać do jego umysłu. Teraz jednak stał się detektywem. Teraz zamknął za sobą drzwi.

W środku zobaczył roztrzaskane akwarium Nicoli i martwe rybki rozrzucone w interesujący wzorek z rybiego mięsa. Okropnie śmierdziały. Nieco z boku widniała na dywanie ciemna plama, ale kiedy przykucnął i dotknął jej, palce pozostały suche. Krew? Wino? Sos do spaghetti?

Potem przyjrzał się rybom. Niektóre zostały nadjedzone, pogryzione ostrymi zębami. Zauważył wymieszane z cuchnącymi rybkami kłębki sierści i pomyślał o surykatkach. Czy tu były? Pociągnął nosem. Jeśli nawet, to swąd martwych ryb zdążył już zamaskować ich zapach.

Kanapę ktoś niedawno przesuwał. Pozostawione przez jej nogi wgniecenia w dywanie wciąż były świeże. Znalazł na niej pistolet laserowy najnowszy model - wsunięty za poduszkę w lewym rogu mebla. Nie dotknął go, lecz wyciągnął swoją broń. Cisza zaczęła mu doskwierać. Pod kanapą była jeszcze jedna tajemnicza czerwona plama. Nie przyjrzał się jej z bliska.

Zawrócił z powrotem do drzwi i wtedy zauważył ślady walki. Shadrach wszedł tutaj ostrożnie, i to na pewno nie on zostawił te, wyraźne ślady na dywanie, wdeptane w trawę błoto.

Przeszedł do kuchni. Na blacie gniło pięć krabów-skrzypków. Ich oczy opadły bezwładnie, szczypce były czerwone i spękane.

Została już tylko sypialnia. Drzwi do niej były zamknięte. Za nimi czekały wspomnienia - wspomnienia nocy spędzonych na rozmowach i miłości, miłości i rozmowach, i tak raz po raz, aż obie te czynności stały się równie splątane i nierozerwalne jak ich ciała. Czy jej ciało leży teraz tam, za drzwiami?

Niechętnie nacisnął guzik. Drzwi się odsunęły. Sypialnia była pusta. Usiadł na łóżku. Żadnych śladów walki, żadnej szarpaniny. Zajrzał pod łóżko. Nic.

Już miał wrócić do salonu, gdy usłyszał szelest, jakby spazm. Dobiegał z szafy. Podszedł do niej. Posłuchał przy drzwiach. Cisza... A jednak... Shadrach otworzył drzwi, mierząc jednocześnie prosto w ich środek... I ujrzał zupełnie zwyczajne wnętrze szafy z ubraniami, z butami i antycznymi, wypchanymi zwierzętami na dnie. Te zwierzęta były bardzo stare i stanowiły inwestycję Nicoli. Miała je od lat. Shadrach powoli rozsunął ubrania, celując w głąb szafy. Nic się nie rzuciło na niego z ciemności. Nie wypadło z niej też niczyje martwe ciało.

Popatrzył na wypchane zwierzęta. Był tam niedźwiedź, królik, surykatka.

Nadal poruszając się bardzo powoli, Shadrach przystawił lufę pistoletu do łba surykatki.

- Rusz się, a zabiję - syknął.

- Rybbbyyyyy - dobiegła stłumiona odpowiedź. Zwierzę zadrżało.

Shadrach cofnął się o krok, pistolet trzymał wyciągnięty przed sobą, lufa wciąż spoczywała na skroni surykatki. Pysk zwierzaka się wykrzywił.

- Rybyyyy dobre - powiedziała istota ściszonym głosem. Oczy miała szkliste. A dlaczego miałoby być inaczej?! Cała lewa strona ciała zwierzęcia została oddarta, ranę przypalił promień lasera. Stworzenie przeżywało szok pourazowy.

- Nicola. Znasz Nicolę?

Surykatka wyszczerzyła zęby. Na wargach wykwitły jej czerwone bąbelki. Spojrzała na Shadracha.

- Nicola już nie potrzebuje ryb.

Zabrało mu to kilka chwil, ale Shadrach wreszcie rozpoznał podtyp surykatki: model miejskiego zabójcy. Quin zamierzał sprzedawać ich wersje rządom kilku dzielnic, które chciały je wykorzystywać w charakterze szpiegów. Ale co tego rodzaju stworzenie robi w mieszkaniu Nicoli?

- Nie jesteś podrzędnym modelem - mruknął Shadrach - a jednak cię znalazłem.

- Proszę pana? - Rzuciła surykatka i omal nie przewróciła się na bok.

- Shadrach cofnął się dalej, pistolet wciąż był wycelowany prosto w łeb zwierzęcia.

- Chodzi mi o to, że masz w sobie sporo ciekawego sprzętu - powiedział i spopielił ciało surykatki za pomocą szerokiej, rozproszonej fali lasera. Nie tknął tylko karku i głowy, które spadły na kupkę popiołów, z wyrazem pyska przypominającym zdumienie, na zawsze zastygłym w połyskujących oczach.

- Ryyybyyyyy - rozległ się pełen przerażenia, ogłupiały krzyk.

Shadrach ostrożnie wziął odciętą głowę za ucho i zaniósł ją do kuchni. Głowy zabójców zostały stworzone w ten sposób, by w razie sytuacji krytycznych były w stanie samodzielnie funkcjonować jeszcze przez kilka dni po oddzieleniu od ciała. Zatem, mimo że był w szoku, mimo że musiał być zdezorientowany i że mógł ucierpieć jego mózg, ten zabójca mógł się jeszcze do czegoś przydać. Mógł się przysłużyć zemście.

Shadrach znalazł w kuchni popularny, mocny klej i pokrył nim spód odciętego karku. Głowa zwierzęcia jęczała i pluła na niego. Przeszukał kilka szafek, znalazł niewielki talerz i złożył na nim łeb surykatki. Docisnął i szybko schnący klej dokonał dzieła.

Spojrzał głowie w oczy, które bystro połyskiwały, rozognione bólem.

- Ni chuja mnie nie obchodzi jak się nazywałeś wcześniej. Od tej pory nazywasz się Jan Chrzciciel, skurwysynu. - Parsknął śmiechem, po czym nagle umilkł, gdyż pod maską wesołości wyczuł gniew i wściekłość, które - rozumiał to dobrze - musiały zaczekać. Wszystko w swoim czasie.

- Zabiję cię - rzuciła surykatka. - Posłucham sobie, jak twoje gałki oczne pękają mi w kłach.

Shadrach sięgnął po przyrząd kuchenny, zmyślnie nazwany przez producenta „Wszystko-w-Jednym”, i korzystając z jego cęgów, wyrwał surykatce wszystkie zęby. Zwierzę kilka razy pisnęło, czując to nowe upokorzenie. Shadrach osuszył krew zmywakiem, który wciskał tak głęboko w pysk swej ofiary, że surykatka się zadławiła. Przerwał.

- Ty draniu - syknął. - Czy naprawdę myślisz, że jesteś inny niż ci zabawni faceci na pustkowiach? Dlaczego uważasz, że jesteś czymś lepszym? Jesteś tylko niezwykle skomplikowaną maszyną.

Wyciągnął z szafki największą plastikową siatkę, jaką mógł znaleźć, przedziurawił ją w kilku miejscach, wsadził do środka łeb surykatki i wcisnął woreczek do prawej kieszeni swego obszernego płaszcza.

- A więc, Janie Chrzcicielu, schodzisz pod poziom - oznajmił Shadrach. - Niewiele już mogę zrobić w pełnym świetle.

Na obiad poszedł do knajpki w Dzielnicy Kanałów, ignorując zduszone łkanie dobiegające z jego kieszeni, a także dziwną minę z jaką popatrywał na niego kelner. Umysł miał w tej chwili niebywale jasny, zupełnie jakby udało mu się wyrzucić z niego wszystkie odpadki przeszłości.

Wielki otaczający miasto mur ukazał mu się z wyrazistością, która graniczyła z mikroskopijną: Shadrach wiedział, że gdyby choć nieznacznie zmrużył oczy, zauważyłby każdą skazę, wszystkie krosty pokrywające jego ślepe, zniszczone przez czas oblicze. Kolory fal płynącego poniżej restauracji kanału lśniły tak jaskrawo i żywo jak chyba jeszcze nigdy dotąd - odcienie barw pomarańczowej i czerwonej przywodziły na myśl najprawdziwsze płomienie, błękity przypominały niebo - tak ogromne i czyste, że mogło go zmiażdżyć w mgnieniu oka.

Wiejący od morza wiatr przynosił taką rozmaitość zapachów, że orzeźwiał już sam akt oddychania: na pewno sprzyjały temu kąsanie soli i stłumiona woń piany, a także płożąca się pod nimi, słodka woń, zdumiewająco podobna do ulubionych perfum Nicoli. Czy naprawdę nigdy wcześniej nie poczuł na wietrze tej nuty? A może nie zawsze tu była?

Teraz Shadrach już wiedział, że jego przeznaczeniem jest ponownie zejść pod poziom. Nie był to zwykły uśmiech przypadku ani zbieg okoliczności - tu działało przeznaczenie i postanowił wybiec mu na spotkanie tak szybko, jak tylko potrafi, z ustami rozciągniętymi w agresywnym uśmiechu. I pomyśleć, że przez ten czas na górze stał się na tyle zadufany w sobie, że zaczął uważać cokolwiek za niezmienne - nawet zapachy, posmaki, echa.

Swojego strzępiela i ziemniaki jadł z dziwną mieszaniną pośpiechu i lenistwa, przed przełknięciem długo smakował każdy kęs, wreszcie skończył, cisnął na stół pieniądze i wyszedł z lokalu, przekonany, że opuszcza to miejsce na zawsze.

ROZDZIAŁ DRUGI

Na dole. Odkąd był tam ostatnio upłynęło dziesięć lat i kto wie co mogło się przez ten czas, zmienić, wykrzywić, zmutować? W jakimś sensie myślał do tej pory - zupełnie jak dziecko - że to miejsce zniknęło w chwili, gdy je opuścił, że było tylko koszmarem, z którego udało mu się wreszcie rozbudzić. Pytanie: „Dlaczego istnienie czegoś takiego jest w ogóle możliwe?” było zapętlone w gąszczu innych pytań, zagubionych dawno temu w podziemnych korytarzach. Zdarzało się, że było słychać jego odległe, cichnące wrzaski, które już po chwili na powrót dławił chaos miliona innych głosów, szepczących o przetrwaniu. Co leży pod poziomem? Z pewnością nie jego przeszłość.

Wąska alejka. Szpara nieba pochwycona między wysokie budynki. Bogactwo śmieci - puszki, przegniłe jedzenie, plastikowe pudełka, martwe zwierzęta, których jakiś ekscentryk nie wyrzucił po prostu za miejskie mury. Pod śmieciami klucze do starego królestwa: prastare wejście do kanałów - dziura z pokrywą, którą każdy, napiąwszy mięśnie, byłby w stanie podnieść jedną ręką. Znał bardziej tradycyjne wejścia, ale wchodząc tym, ostrożna osoba zyskiwała możliwość ominięcia dwóch poziomów podziemi i jednocześnie unikała wykrycia. A czynnik zaskoczenia mógł się okazać kluczowy.

Shadrach stal na progu, wiatr ucichł. Hurgot i syki poduszkowców rozpłynęły się w powietrzu i nawet Jan Chrzciciel zaprzestał swych próżnych żali. Dokoła było cicho, z wyjątkiem szmeru jego własnego, płytkiego oddechu. Okrągła, szara pokrywa rosła wciąż i wciąż, aż stała się światem. W wyobraźni usłyszał rozlegające się pod nią dźwięki, unoszące się, by zatruć światło słońca. Powoli, bardzo powoli, ale nieuchronnie, niczym leciutki jak babie lato sen, przeradzający się w potworności koszmaru.

Po drugiej stronie tej pokrywy czekała na niego wilgotna zbita masa ślimaków i czerwi; to ich nikłe, miauczące krzyki słyszał, cały ich pulsujący szary zlep czekał, aż Shadrach wróci do domu. Zarobaczona, nagła ciemność. Nigdy nieustające „kap, kap” wody. Sugestie kształtów ogromnych, miażdżących skałę maszyn. Ciemność. Surowy, przypominający splunięcia dźwięk holowidów migocących zielonkawo za zamkniętymi drzwiami w odciętych korytarzach. Ciemność. Bez względu na to, jak starał się to sobie zracjonalizować, wiedział, że pod poziomem czeka nań jego własne, osobiste piekło. Jeździł autopociągami przez pustynie i widział rzeczy, których nikt inny w mieście nie mógł sobie nawet wyobrazić, ale wolałby zrobić cokolwiek, niż wracać pod poziom. Nie chciał tam iść. Nie pójdzie.

Shadrach otworzył jednym ruchem bramę, wskoczył w ociekający smarem otwór, chwycił się prowadzącej w głąb drabinki i zasunął nad sobą pokrywę. Gdy przywarł do żelaznej drabinki, w ciemności poniósł się dzwoniący odgłos. Drapnął nieprzyjemnie wilgotny właz, którego teraz nie mógł już podnieść. Pokrywę otworzyć można było tylko z góry.

Nie miał innego wyjścia jak zacisnąć zęby i zejść po drabinie, nie wiedząc, czy coś z dołu nie wślizguje się właśnie po szczeblach ku górze. W słonawym, dusznym powietrzu unosiły się echa jego butów uderzających o stal. Pot zalewał mu oczy. Wydawało mu się, że niewielka przestrzeń otaczająca drabinkę zacieśnia się wokół niego. Poruszał się coraz bardziej panicznie. Świadomym wysiłkiem woli uspokoił oddech, całego siebie, by nie puścić drabinki i nie ześliznąć się w... Właśnie, w co?

Wreszcie zauważył w dole koniec drabinki i platformę. Poczuł ulgę. Dotarł do końca i - rozedrgany - zaczerpnął głęboko tchu. Zdał pierwszy egzamin. Opanował strach.

Rozejrzał się. Z dwóch stron platforma była ograniczona ścianami. Jeden jej koniec prowadził w ciemność. Prosto przed nim otwierał się szyb. Połyskująca słabym zielonym światłem winda utknęła pomiędzy piętrami, w połowie otwartych drzwi. Cuchnęła starą rdzą i świeżym olejem. Pod kabiną ziała otchłań. Szyb, który mógł sięgać w głąb na trzy poziomy. Albo na trzysta.

Shadrach podszedł do windy i chwycił dłońmi nierówną metalową krawędź podłogi kabiny. Gdyby znalazł jakiś punkt oparcia, mogło mu się udać wejść do środka.

Zaatakowali go z góry i z trzech stron świata - czterech koszmarnych pętaków, sądząc po posuwistych dźwiękach. Zwalili go na ziemię tak blisko czarnego szybu, że musiał się od niego odtoczyć, zanim mógł choć pomyśleć o obronie. Dwóch napastników miało zamiast nóg dziwne cielesne guzy i, odsuwając się gwałtownie od windy, cisnął jednego z kalekich przeciwników potężnym, brutalnym kopnięciem na drabinkę. Pozostali wciąż go trzymali, dziwnie zwaliści, z cuchnącymi wilgotnymi, nieprzyjemnymi oddechami, skrzeczący w jakimś zdegenerowanym języku. Mieli szpony. Mieli zęby. Mieli też nóż, którego ostrze pękło, gdy jeden z nich spróbował go dźgnąć i trafił w laserowy pistolet. Któryś uderzył Shadracha w nerki, chwycił się ofiary łapami lepkimi jak u gekona. Inny spróbował uderzyć jego głową w twarde kamienne podłoże, ale albo czaszka Shadracha okazała się twardsza niż kamień, albo napastnik nie miał dość siły. Poczuł tylko lekkie oszołomienie. Trzeci przytrzymał Shadrachowi lewą rękę i zaczął przeszukiwać kieszenie płaszcza. Natrafił na Jana Chrzciciela, który zacisnął dziąsła na palcach pętaka. Napastnik wrzasnął i skupił się na bólu, na tyle długo, by Shadrach zdołał uwolnić ramię. Sięgnął po broń. Wystrzelił w powietrze, sprowadzając im na głowy deszcz kamyczków. Przez mgnienie oka, w świetle laserowego promienia zdołał zobaczyć bladą, łysą czaszkę, jaśniejące oczy i wywijający na wszystkie strony język.

Otrząsnął się z ich ciał równie nagle, jak oni gwałtownie go napadli. Jan Chrzciciel potoczył się bezsilnie po ziemi, kłapiąc bezzębnymi szczękami.

Shadrach zerwał się na równe nogi, przywarł plecami do drabinki, gotów wspiąć się na powrót ku górze. Ale nie było takiej potrzeby dwunożni bandyci przeskoczyli już przez krawędź szybu. Ku jego zdumieniu, oba pozbawione nóg cudaki także stoczyły się prosto w otchłań, co zakrawało na jakąś dziwną formę rytualnego samobójstwa.

Podbiegł do szybu i spojrzał w dół. Zobaczył pod sobą, wykwitające w półmroku niczym blade grzyby, spadochrony ostatnich z niedoszłych bandytów, szybujące z gracją poza zasięg jego oczu. Wymierzył, ale w ostatniej chwili rozmyślił się i nie strzelił.

Zamiast tego wciągnął się do kabiny windy. Nacisnął B oznaczające najniższe piętro, ustawił windę na szybki powrót i zwolnił hamulec bezpieczeństwa. Gdy kabina zazgrzytała i zaczęła z łoskotem opadać, wyskoczył z powrotem na platformę.

Shadrach podniósł talerz z Janem Chrzcicielem i usiadł pod ścianą, w pobliżu drabinki. Miał stłuczony bok, rozciętą wargę, nadwerężony prawy nadgarstek. Gdy podparł się dłonią, żeby usiąść wygodniej, wyczuł pod nią coś gładkiego. Podniósł znalezisko do oczu i przyjrzał mu się w mdłym zielonym świetle.

- Patrz! - Rzucił do surykatki. - Bomba. Te małe dranie chciały mnie wysadzić w powietrze.

Spojrzał na Jana Chrzciciela. Jan Chrzciciel spojrzał na niego.

- Dlaczego? - Spytał Shadrach. - Dlaczego znalazłem w mieszkaniu Nicoli bojowy model surykatki? Zabójcę.

Jan Chrzciciel spróbował chwycić dziąsłami jego palce.

- Jaki jest sens w milczeniu? Nie jesteś zwierzęciem. Nie jesteś robotem. Jesteś umierający.

- Ona uznała mnie za zwierzę. A ja uznałem, że jest zdolna do ludobójstwa - rzucił Jan Chrzciciel.

Shadrach wcisnął cylindryczną bombę głęboko w lewe ucho surykatki. Zwierzę wrzasnęło, zaklęło, zaczęło bełkotać.

- Cały czas czegoś mi w tobie brakowało - powiedział Shadrach.

Dokładnie w tej samej chwili winda dotarła na sam dół szybu. Uderzyła mocno w podłoże. Rozległ się skręcający wnętrzności krzyk metalu, któremu towarzyszyły echa co najmniej dwóch innych wrzasków.

Shadrach podniósł Jana Chrzciciela z podłogi.

- Dokończymy tę rozmowę potem - powiedział i włożył głowę surykatki z powrotem do kieszeni płaszcza. Obolały wstał.

- Witamy pod poziomem - dodał i roześmiał się, lecz jego śmiech zabrzmiał jak tłuczone szkło.

Popadł w dziwny stan, w którym świat istniał ziewnięciami i ziejącymi otchłaniami, znikały przerwy oddzielające od siebie kolejne wydarzenia, zaczął działać z zimną i zabójczą precyzją: rzeczywiste stały się wyłącznie miejsca, do których już przybył, i te, w których dopiero miał się pojawić. Gdy skądś znikał, pojawiał się natychmiast w następnym punkcie docelowym. Niejasno, mgliście pamiętał drogę, która przywiodła go na piąty poziom; nieobecność i pojawianie się światła, dotyk skóry ocierającej się o inne ciała w ciasnych, gęsto uczęszczanych korytarzach. Mieszkali tu obdarci, obszarpani ludzie, dla których był niczym więcej jak tylko kolejnym bladym i szybko znikającym widmem. Kiedy znikali, pojawiały się kolejne tunele - przestronne i puste. Więcej niż raz jakiś odważny przedstawiciel miejscowego prawa zatrzymywał go i pytał o powód wizyty, na co Shadrach za każdym razem odpowiadał spojrzeniem, od którego natrętowi rdzewiała dusza.

Ten wieszczy nastrój opuścił go tylko raz, w chwili gdy stał w jakiejś starej windzie przemysłowej i mknął przez ciemność w dół. Jedynym źródłem światła były tu czerwone lampy alarmowe. Oblicza jego współpasażerów wyglądały w tym blasku na uwalane krwią. Ich spojrzenia były czujnie skupione na pistolecie, który trzymał przy boku. Winda ryczała i dygotała niczym bestia gotowa rzucić się w samo serce piekła, a przez otwór w podłodze było widać mijające ich - szybciej niż szybko - skalne ściany. Odniósł wrażenie, że ta winda stanowi ucieleśnienie jego własnej żądzy krwi, pijanej miłości wojownika, która miażdżyła wszystkie zakończenia jego nerwów, anektowała każdą komórkę jego ciała.

Ale takie momenty samoświadomości stanowiły jedynie anomalię: ziewnięcia pomiędzy kolejnymi wydarzeniami, ziejące jamy czasu wypełniały się wspomnieniami. Tak naprawdę nie był przecież wyzuty z sumienia, nie był też maszyną skonstruowaną z myślą o zemście. Łamał się pod ciężarem własnego człowieczeństwa. Wciąż też dobrze pamiętał to miejsce z dzieciństwa. Każdy krok naprzód stawał się krokiem w przeszłość - w strach, że skończy mu się jedzenie, że zostanie wciśnięty do maleńkiego pomieszczenia z pięciorgiem braci i sióstr, lęk przed wczesnym początkiem i późnym końcem roboczego dnia w kopalni. Codziennie modlili się, by uratowała ich loteria, by pozwoliła wyjść na zewnątrz, na powierzchnię, do tej zupełnie innej krainy, która niczym cud migotała gdzieś w górze, ponad ciemnością.

Pierwsze jego wspomnienia, które nie dotyczyły pokoju służącego im za cały dom, dotyczyły rozbrzęczanej, pełnej hurgotu muzyki kopalnianych maszyn. Wkrótce ujrzał je z bliska: potworne, opancerzone cielska z czarnej stali, wznoszące się na cztery lub pięć pięter ku górze, gorąco, które od nich biło, przez co zawsze wydawały się opętane płomieniem słusznego gniewu - para, wrzenie, bąble. Maszyneria wymiotowała agresywnym, intensywnym światłem, oślepiającym nawet przyzwyczajone do niego oczy; korona ognia, w której pojawiały się gwałtownie i znikały na powrót przebłyski samych machin - ich ciała były czarne czernią głębszą niż nocna (skórę miały czarno-granatową niczym stalowi bogowie, którzy byli jednocześnie własnymi świątyniami), ich szprychy i tryby opalizowały jak u jakiejś głębinowej rozgwiazdy; wszędzie wokół nich wisiał w powietrzu kwaśny fetor i Shadrach dopiero po jakimś czasie pojął, że ten swąd bierze się z potu wydzielanego przez ciała harujących w kopalniach ludzi; z maszyn odłaziły płatki metalu, dostawały się pod ubrania górników, pod skórę. Płonąca rdza wylatywała w powietrze cząsteczkami tak drobnymi, że kiedy osiadały na ubraniach, wypalały sobie drogę do gołej skóry, w której zagnieżdżały się niczym maleńkie rozżarzone węgle. To nie bolało, tylko swędziało i sprawiało, że na ciele pojawiały się pomarańczowe cętki, które zauważał dopiero przy tych rzadkich okazjach, gdy z rodziną odwiedzali sekcję rozrywkową ich poziomu mieszkalnego z jej jasnymi światłami i krzywymi lustrami w gabinetach śmiechu.

Wreszcie się przystosował - wzrok wyostrzył mu się na tyle, że przestał używać gogli na podczerwień; skóra mu stwardniała, na ramionach i nogach pojawiły się grube węzły mięśni, które wykształcił, szarpiąc codziennie za wielkie dźwignie i lewary, pchając z miejsca na miejsce wyładowane po brzegi wózki, przetaczając wielkie świdry badawcze nad ich sięgające w głąb ziemi szyby. Gdy maszyny śpiewały wagą minerałów chwytanych w potężne paszcze, wydawało mu się, że sam staje się płomieniem, skupiskiem, ogniskową tysięcznych miniaturowych pożarów.

Jego ojciec także pracował w kopalniach. Jego ojciec - milczący wielkolud, który giął się stopniowo coraz bardziej, aż zaczął wyglądać jakby został przeżarty przez ogień. Smutna łupina człowieka, który całe swe życie poświęcił służbie na rzecz rodziny.

Matka z kolei bez przerwy zmieniała miejsca pracy. Robiła to z elastycznością i swobodą, jaka przy stoickiej rezygnacji ojca wydawała się wręcz frywolnością. Korzystając z książek ukradzionych z jakiejś starożytnej biblioteki, nauczyła Shadracha czytać i pisać. Prowadzona z solimysłem wojna domowa skutecznie zniszczyła szkolnictwo już wcześniej.

Kiedy loteria wyniosła go wreszcie na powierzchnię, skazując jednocześnie resztę jego rodziny na życie w ciemności, pytał często sam siebie, dlaczego tak bardzo trzymali się przestarzałych metod wydobycia. Dopiero długi czas potem, gdy już od dawna żył na nadpoziomie i przystosował się do nowego świata, dotarło do niego, że kopalnianych maszyn nikt tak naprawdę nie kontroluje, że konflikty wewnętrzne i wojna domowa zniszczyły łańcuch przyczynowo-skutkowy pomiędzy firmami na powierzchni a ich podwładnymi z podziemia. Na podpoziomie tymczasem wciąż działały produkujące żywność urządzenia i nadal trwała loteria. Utrzymywano także w ruchu kopalnie, ale czyniono to zupełnie bez celu. Siła tradycji, wzmagana jeszcze przez fakt, że wszyscy tkwili zbyt głęboko w trzewiach bestii, by móc samemu dostrzec, że ona już nie działa. Rodzina Shadracha niewoliła się sama. Ale gdy to pojął, było już za późno, by mógł choć spróbować im o tym powiedzieć.

ROZDZIAŁ TRZECI

To, czego Shadrach szukał, znalazł wkrótce po dotarciu na piąty poziom: okrągły tunel wypełniony po brzegi tłumem kalek. Zalewające korytarz mdłe złotawe światło nadawało deformacjom ich ciał połysku, pozoru migotliwej doskonałości. Ktoś nie miał ręki, innemu brakowało nogi, nosa czy oka. Niektórym nie brakowało jeszcze żadnej kończyny, ale mieli je stracić już wkrótce. Część nie przyszła tu po to, by dostać nową nogę, ale by pozbyć się drugiej. Wielu miało ze sobą namioty, śpiwory i krzesła. Mamrotali, stojąc w bezładnej, wijącej się kolejce. Mamrotali, wiercili się i znów mamrotali. Odwracali twarze od światła. Nawet ci, którzy nie mieli oczu. W tym tunelu wydawało się, że ludzie bez kończyn są bardziej normalni niż ci, którzy mają je wszystkie.

Shadrach podszedł do najbliższego kaleki - niskiego, starego mężczyzny w spłowiałym zielonym garniturze. Ten też nie miał nóg. Siedział w taczce na kołach, z przodu której zwisały puste nogawki spodni. Siwa broda podkreślała wydatne kości policzkowe. Patrzył dużymi oczami barwy rozwodnionego błękitu. Jego kości były delikatne jak u drozda. Shadrach uklęknął przy nim.

- Nie jesteś stąd, prawda? - Zapytał starzec.

- Kiedyś byłem. Wszystko teraz tak wygląda? Wszystkie poziomy?

- Musiało cię tu nie być naprawdę długo - odpowiedział kaleka. Jest gorzej. Z każdym poziomem w dół jest coraz gorzej.

- To kolejka do banku organów?

Mężczyzna przyglądał mu się przez chwilę, przechylił głowę.

- Tak - odparł.

Shadrach wstał.

- Jak długo trzeba czekać?

- Powinieneś raczej zapytać, jak długa jest kolejka.

- Dobrze zatem, jak długa jest kolejka?

- Tak długa jak czas oczekiwania. - Staruszek zachichotał.

Shadrach pochylił się i uderzył go w twarz.

- Jak długa jest kolejka?

Mężczyzna skrzywił się, spojrzał w górę szeroko otwartymi oczami.

- Cztery mile - odpowiedział, przełykając łzy.

- Cztery mile! To może zająć całe dnie. Ja nie mogę czekać nawet godziny.

- Chcesz zostać dawcą? - Spytał starzec, omiatając głodnym spojrzeniem nogi Shadracha. - Bo jeśli tak, to ja tu postoję, a ty możesz przyjść potem. Weszlibyśmy razem i...

Więcej już Shadrach nie usłyszał. Rzucił się naprzód tunelem, z odznaką i pistoletem wyciągniętymi przed sobą, niczym z chroniącymi go talizmanami.

Z początku nie było tak źle - pierzchali na widok jego broni, odznaki, lub spojrzenia, zupełnie jakby istniał jakiś odwrotnie proporcjonalny związek pomiędzy ich miejscem w kolejce a siłą woli oporu. Im dalej jednak docierał, tym gęściej upakowany ludźmi był tunel, a kalecy coraz niechętniej reagowali na prośby kogoś, kto chciał się wymigać od długotrwałego czekania. W pewnym momencie zaczęli go szarpać i popychać z nienawiścią wzmocnioną przez świadomość swego kalectwa, aż wreszcie musiał strzelić, by się cofnęli. Krzyknęła na niego jakaś matka z dzieckiem, wyciągnął więc Jana Chrzciciela, który odpowiedział kobiecie wrzaskiem, a wtedy krzyczała już z zupełnie innego powodu. Wysoki muskularny mężczyzna z jednym okiem uznał najwyraźniej, że nadaje się na wojownika, i spróbował powstrzymać Shadracha. Po chwili znalazł się na ziemi, skulony, trzymając się za jądra. Shadrach z zaskoczeniem zauważył w kolejce surykatki, ale z nimi radził sobie, pokazując głowę Jana Chrzciciela i mówiąc: „Muszę znaleźć do tego ciało. Jak najszybciej”. Swąd potu i moczu z każdą chwilą stawał się bardziej intensywny; zaczęła mu doskwierać klaustrofobia. Wreszcie jął młócić rękoma tę obdarzoną wieloma kończynami istotę, z którą walczył o miejsce. Krzyczał, kopał, parł powoli naprzód, miał wrażenie, że tonie, aż wreszcie, w chwili, gdy myślał, że już nie da rady, tunel wypluł go do przedsionka banku organów.

Stanął przed pięcioma krzepkimi pracownikami. A także przed sekretarzem policji. I schludnie, profesjonalnie wyglądającą pielęgniarką.

- Nazwisko, proszę pana - odezwała się, marszcząc czoło, i zaglądając jednocześnie w fioletową, holograficzną listę, która wisiała między nimi niczym dziecięce bazgroły pochwycone w półprzezroczystą pajęczynę światła. Ze swym makijażem kobieta sprawiała dziwnie demoniczne wrażenie. Na głowach przysadzistych asystentów zauważył biegnące wokół czaszek blizny. Podrygiwali nerwowo.

Shadrach uniósł odznakę, pistolet schował do kieszeni.

Gdy zobaczyli plakietkę, stali się pomocni. Zaprowadzili go do wejścia.

- Proszę tu wejść - zaprosiła pielęgniarka. - Chirurg zaraz przyjdzie. On panu we wszystkim pomoże.

Otworzył drzwi, wszedł i aż jęknął. Z przedsionka wyszedł na podwyższenie, pod którym rozciągała się główna hala banku. Z jej posadzki pięły się rzędy kolumn ku powale zawieszonej jakieś dwieście stóp wyżej. Na wprost przed nim seria łukowato sklepionych arkad prowadziła ku odległemu horyzontowi. Na pierwszy rzut oka bardzo to przypominało katedry zbudowane w Dzielnicy Tołstoja, mające odwzorowywać budowle z zamierzchłej przeszłości. To pomieszczenie miało jednak zupełnie inne zadanie do wypełnienia.

Zamiast obrazów świętych, w ścianach widniały przezroczyste kapsuły z ludzkimi ciałami. Blada skóra połyskiwała w mocnym świetle - rząd nad rzędem, ściana za ścianą, zdumiewająca mnogość ciał. Wspinające się ku górze kolumny, wyginały się do środka tuż pod powałą, tworząc, po pięć lub sześć, arkadowe sklepienie. Nie były prawdziwymi kolumnami, ale gigantycznymi arteriami, w których płynęła krew, a także inne substancje; olbrzymie rury, czerwone, zielone, niebieskie i przejrzyste, przecinały całą wysokość katedry niczym naczynia krwionośne. Nad nimi, podświetlone umieszczonymi jeszcze wyżej lampami, wisiało coś, co z początku można było wziąć za witraż przedstawiający jakiś abstrakcyjny wzór, ale po uważniejszym przyjrzeniu okazywało się grubą przezroczystą szybą, w której przechowywano organy: żółte wątroby, czerwone serca, blade ramiona, białe gałki oczne, różańce pozbawionych właściciela nerwów.

Za nim, na podwyższeniu, widniała tablica pamiątkowa poświęcona poległym chirurgom, a obok niej Shadrach dostrzegł kolejne zatopione w ścianie ciała. Ich odległe, zbolałe spojrzenia były smutne jak oczy męczenników, Nicoli jednak wśród nich nie było.

Nad Shadrachem, w gęstym, bardzo gęstym powietrzu - pachnącym krwią, cuchnącym rozkładającymi się ciałami - unosiły się drobinki kurzu i, równie lekkie jak one, latające kule kamer przemysłowych. W ich trzewiach, niczym pory w skórze, otwierały się mnogie obiektywy. Ze skrzydeł katedry dolatywały nikłe odgłosy pracy chirurgów (za takie je przynajmniej wziął): skalpel uderzał o skalpel, echa swobodnej, rzeczowej wymiany zdań, mającej za tło bulgotanie i wrzaski pacjenta. Ledwie jednak zaczął sobie tę scenę wyobrażać, dźwięki wygasły, uleciały niczym duchy. Wciąż - ani poniżej, ani powyżej - nie było widać nikogo, kto by się po tej katedrze przechadzał, kto nie byłby zamknięty w ścianach jak wszystkie te ciała.

Wśród dojmującej ciszy, wobec zupełnego braku oporu i jednego choćby przeciwnika, Shadrach poczuł się zagubiony. Kiedy więc gdzieś wśród kolumn bezpośrednio przed nim rozległ się tupot, doznał raczej ulgi niż niepokoju. Wydawało mu się, że słyszy stopy uderzające w marmur. Kroki nie cichły, tylko się zbliżały, stawały się coraz bardziej określone, w dziwny sposób bardziej gwałtowne. Okrążały tętniące krwią i płynami ustrojowymi kolumny. Shadrach wpatrywał się bacznie w rząd łuków, by zobaczyć wreszcie źródło dźwięku. Zabrzmiał śmiech - krótki, szczekliwy - nie mógł go zlokalizować. Przeciągły krzyk kobiety. Potem znów nic poza tupotem. Zza kolumny wychynął cień, sugestia ruchu, przelotnie ujrzana twarz, która wycofała się z powrotem w biel marmuru. I znów te kroki. Shadrach dobył pistoletu i podszedł do schodów prowadzących z podwyższenia na dół.

Pragnął działać, bo wreszcie coś stanęło mu na drodze. I wtedy zobaczył ten kształt. Z daleka bardzo przypominał zniekształcone, połamane „H”, pasmo materii rozciągnięte pomiędzy dwoma innymi. Gdy się zbliżył - przerywanym, uskakującym na boki ruchem - Shadrach zrozumiał swoją pomyłkę. Ruchomy kształt okazał się dwiema postaciami, w jakiś sposób połączonymi. I wreszcie, gdy dobiegły, zawirowały i zaczęły się spierać tuż pod nim, u podstawy schodów, zobaczył, że ci ludzie byli starzy, bardzo starzy, pomarszczeni - ich ciała były obwisłe, zwiędnięte - byli tak bardzo antyczni, że nie potrafił nawet określić ich płci. Toczyli między sobą zawziętą walkę o śnieżnobiałe ciało małej dziewczynki. Organy wewnętrzne dziecka uśmiechnęły się do Shadracha z wielkiego rozcięcia na skórze, ciągnącego się od mostka przez cały brzuch.

- Witamy w katedrze ciał. Tak zwykle nazywamy to miejsce - rozległ się czyjś głos za plecami Shadracha.

Odwrócił się gwałtownie na pięcie.

Stał za nim chudy, blady mężczyzna o twarzy sępa. Oczy ukrywał pod ochronnymi okularami, był ubrany w szkarłatny uniform chirurga. Na głowie miał czerwoną czapkę. Ręce w rdzawoczerwonych rękawicach trzymał uniesione ku górze, tak żeby krew skapywała z nich na marmurową posadzkę, a nie na jego strój. Co dziwne, wydawał się zarazem stary i młody, trochę tak, jakby ktoś pospieszył się z wyryciem zmarszczek i kurzych łapek na twarzy nastolatka.

- To nie będzie potrzebne! - Syknął nieznajomy, wskazując na pistolet.

Shadrach niechętnie wsunął broń do kieszeni.

- Kim pan jest? - Zapytał.

Nieznajomy zmarszczył brwi.

- Doktor Ferguson - przedstawił się chirurg. - Przerwano mi właśnie ważną operację.

Wydawało się, że dopiero teraz przypomniał sobie o rękawicach. Przy wtórze ssącego, gumowatego szelestu ściągnął je ostrożnie z dłoni, po czym cisnął w kąt.

Powiódł wzrokiem w ślad za spojrzeniem Shadracha na dwie odrażające postacie starców u podnóża schodów - ciągnęli właśnie pozbawioną reszty ciała nogę.

- Proszę się nimi nie przejmować. To są, niestety, nasi dobrodzieje, sponsorzy prowadzonych w banku organów badań. Ludzie, którym w zamian za patronat umożliwiono pełen dostęp do zasobów katedry. Obawiam się, że śmierć nadal musi ustępować starości. Teraz bawią się zwłokami.

Shadrach oderwał wzrok od staruchów i spojrzał na doktora Fergusona. Pod paznokciami lekarza widniały krwawe półksiężyce.

- I pozwalacie im na to?

- Tak stanowi umowa, dzięki której udzielają nam wsparcia finansowego. - Ferguson wzruszył ramionami. - A te ciała już i tak nie żyją, - rozumie pan. - Zachichotał ponuro. - Nie myślał pan chyba, że otoczeni taką liczbą ciał zdołamy tu zachować mistycyzm śmierci? To byłoby wyjątkowo nierozsądne oczekiwanie. A teraz poproszę o pańskie nazwisko. Wywołane przez pana zamieszanie w korytarzu wciąż trwa.

- Pracuję dla Quina - odparł Shadrach. Wyciągnął odznakę i wcisnął ją chirurgowi do ręki. Raz jeszcze rozejrzał się wzdłuż i wszerz katedry. Wydała mu się potworna i piękna jednocześnie.

Doktor Ferguson zwrócił Shadrachowi plakietkę.

- Czego pan chce? Niebawem muszę wracać na salę.

- Szukam dawcy organów.

Na wargach chirurga zamajaczył wątły uśmieszek.

- Czyż nie czynimy tego wszyscy?

- Źle mnie pan zrozumiał. Chodzi mi o konkretną osobę.

- Jaki numer?

Shadrach podał mu wydruk.

Doktor Ferguson podreptał do panelu i wcisnął kilka przycisków. Zajaśniał holograficzny ekran.

- To może chwilę potrwać - powiedział, ocierając lewą ręką pot ze skroni. Na czole pozostała mu krwawa smuga. - Proszę mi powiedzieć, jak jest na górze?

- Nigdy pan tam nie był?

- Nigdy.

- Urodził się pan tutaj?

- Nie, urodziłem się na górze, ale niczego stamtąd nie pamiętam. Moje wspomnienia pokazują tylko tutaj. Wie pan, kiedy czyjś świat oczyszcza się i ogranicza tylko do zawartości ludzkiego ciała, makroświat zaczyna się wydawać beznadziejnie toporny, odległy, mglisty. Ach, tu jest... - Odczytał jakąś liczbę z ekranu. - Faktycznie, wciąż mamy tego dawcę u siebie. - Zmarszczył brwi. - Ale nie jestem pewien, czy... Cóż, niemniej zapraszam. Proszę za mną.

- Coś nie tak? O co chodzi?

- Nic takiego. Proszę za mną.

Zeszli po schodach. Sponsorzy zabrali zwłoki dziewczynki w inne miejsce, zostawiając po sobie jedynie purpurową ścieżkę wydzielin. Doktor Ferguson zatrzymał się na dole, rozejrzał po wielkiej sali i ruszył w lewo. Shadrach trzymał się blisko niego, wciąż przytłoczony oszałamiającą przestrzenią nad głową, która teraz, gdy znalazł się na parterze, oddziaływała nań jeszcze silniej. Zauważył ruch płynu w kolumnach krwi i siedzące na rogach sklepionych przejść gargulce, które po bliższym przyjrzeniu okazywały się wcale nie gargulcami, tylko przymocowanymi do marmuru ludzkimi głowami, pokrytymi warstwą białego konserwantu; żadna z tych twarzy nie wyglądała na szczęśliwą. Obrzydzenie i niesmak zmagały się w nim z ulgą, z nadzieją rychłego odnalezienia Nicoli. We wsuniętej do kieszeni płaszcza dłoni mocno ściskał pistolet. Nie podobał mu się doktor Ferguson.

Znów rozległo się tupanie i Shadrach odwrócił się w samą porę, by zobaczyć grupę stażystów hałaśliwie toczących przed sobą stalowe nosze, na których piętrzył się stos ludzkich serc, języków i oczu. Przemknęli obok tak szybko, że zgubili po drodze jedną gałkę oczną. Shadrach zawołał za nimi, ale nie zwrócili na niego uwagi i po chwili zniknęli w oddali.

Chirurg zachichotał.

- To tylko oko. Tam, skąd je wzięli, mamy ich o wiele więcej. Wie pan, to nie ma duszy. To tylko oko. - Zaśmiał się szaleńczo i kopniakiem posłał gałkę w kąt.

Potem szli przez długi czas w milczeniu. Sala katedry ciągnęła się w nieskończoność. Aż wreszcie doktor Ferguson zwolnił i odwrócił się do Shadracha.

- Jest pan pewien, że chce pan zobaczyć tego konkretnego dawcę? - Spytał, odsłaniając zęby.

- Tak.

- To może wywołać rozmaite emocje.

- Wiem - odpowiedział Shadrach, mając nadzieję, że chirurg wreszcie się zamknie.

Ferguson odwrócił się i poszedł dalej przed siebie. Shadrach za nim. Po jakimś czasie powietrze wypełniły ciche jęki i zawodzenia. Dźwięki beznadziei, niosące sugestię wielu długich dni cierpienia. Tuż przed nimi otwierał się zakręt w lewo. Lamenty dochodziły właśnie zza narożnika. Chirurg zatrzymał się tuż przed nim.

- Nie odpowiedział pan na moje pytanie - powiedział.

- Jakie pytanie? - Odparł Shadrach. Myślał o lodzie, o zamarzaniu, o własnych sztywniejących na mrozie żyłach. Bał się. Bał się tego, co czekało go za zakrętem.

- Jak jest tam na górze?

- Jaśniej.

Doktor Ferguson uśmiechnął się cierpko.

- Cieszę się, że dupek z ciebie, Shadrach, naprawdę się cieszę. Będzie łatwiej.

- Co będzie łatwiej?

- To nie jest higieniczne i nie jest słuszne, ale tylko w ten sposób potrafimy sobie radzić z nadmiarem, ze zwykłym, banalnym nadmiarem ciał. Tutaj przysyłamy je potem, za ten zakręt. - Chirurg położył Shadrachowi rękę na ramieniu i uśmiechnął się sardonicznie. - Bądź silny. Niech twoja wola będzie jak z żelaza. Zrozum, do czego może człowieka doprowadzić rozpacz i desperacja. Teraz cię tu zostawię.

Odszedł. Gdy już niemal zniknął w oddali, Shadrach zawołał za nim.

- Naprawdę jesteś chirurgiem?!

Ale Ferguson był już za daleko i Shadrach nie zauważył, czy gest, którym mu odpowiedział lekarz, był skinieniem, czy pokręcił głową. Zresztą, to nie miało już teraz znaczenia. Bez echa kroków chirurga, bez jego słów, jęki, wrzaski, płacz, wszystko to stało się o wiele wyraźniejsze.

Spojrzał na ścianę przed sobą, na karmione krwią i innymi płynami zwłoki. Było to ciało chłopca o anielskiej twarzy. Wyglądał jakby spał. Miał zamknięte oczy, doskonale ukształtowane wargi wyginały się w pozbawionym cienia wysiłku uśmiechu. On już nie słyszał żadnych jęków. Spał w swoim płynie owodniowym, śnił o świecie na powierzchni i nie wiedział nic, czego nie przekazywało mu jego ciało.

Shadrach zadrżał, rozluźnił ramiona, zaczerpnął głęboko tchu i szybko skręcił za róg.

Sala kończyła się tam niemal od razu. Ślepy zaułek. Czyżby doktor Ferguson specjalnie wprowadził go w błąd? Ale wciąż przecież słyszał zawodzenie i krzyki. Dobiegały jakby skądś spod niego. Wykonał krok naprzód i zamarł, gdy po prawej stronie pojawiły się schody. Prowadziły w dół do stalowej bramy, a za tą bramą... Wijąca się, parująca, kipiąca jama ciała. Hasające swobodnie dzieci robiły porzuconym ciałom rzeczy, które trudno opisać. Wydłubywały oczy z głów, które wystawały spomiędzy sztab bramy. Z początku wydawało się, że należą do ludzi, którzy wyglądają ze swego więzienia, ale tak naprawdę były odcięte, zniekształcone, zalane krwią, blade. Spoglądały szeroko rozwartymi oczyma, które dzieci pilnie wyszukiwały i wydłubywały, jakby zabawiając się na plaży w znajdowanie muszelek. Za strzeżoną przez surykatki bramą, pod ścianami stały rzędy organów, przechowywanych w specjalnych, samochłodzących się „słojach”, które zabezpieczały zawartość przed wszelkimi kaprysami otoczenia. W tych zamkniętych światach czekały, podświetlone zielonkawym mrokiem, ludzkie wątroby, nerki, serca i kompletne - wyglądające jak pnącza - układy nerwowe. Mózgi na swych pniach pomstowały z przejrzystych pojemników, sztucznie podtrzymywane istnienia i - tych było najwięcej - ramiona i nogi rozwiedzione ze swymi poprzednimi właścicielami leżały w wilgotnych stosach lub zostały ustawione na sztorc niczym okaleczone manekiny.

A mimo to, te najważniejsze, najbardziej żywotne tkanki były zupełnie ignorowane przez śliniących się, chytrze łypiących oczyma, upiornych potencjalnych klientów, którzy walczyli ze sobą o leżące bliżej organy.

Wreszcie odezwała się jedna z surykatek.

- Wchodzi czy wychodzi? - Warknęła chrapliwie.

Shadrach spojrzał na wartownika, który powtórzył pytanie, i skinął głową; stworzenie otworzyło przed nim zewnętrzną bramę.

Gdy zamknęła się za nim, zebrał się w sobie i powiedział:

- Szukam kogoś, kto może jeszcze żyć. Dokąd mam pójść? Co mam zrobić?

- Jeśli masz szczęście - rzucił wartownik - osoba, której szukasz, będzie dalej z tyłu, tam gdzie trzymamy najświeższych. - Uśmiechnął się, odsłaniając pożółkłe zęby. - Przyzwyczaisz się. Wszyscy się w końcu przyzwyczajają.

Otworzyła się druga, wewnętrzna brama i Shadrach wszedł do środka.

Naraz rozległ się, tłumiony dotąd przez drzwi, dźwięk. Napuchł w nieskończony, rozgadany krzyk handlarzy demonstrujących swój towar, obsceniczny odgłos, rozlegający się wyciem w jego głowie. Marzenie serca, pragnienie ujrzenia ukochanej w całości, nieskrzywdzonej, nienaruszonej, nie było w stanie przetrwać brutalnej rzeczywistości tego miejsca. Gdy jego oczy wchłonęły to, czego nie chciał przyjąć mózg, Shadrach poczuł się pobity, pokonany i wydał tak głęboki dźwięk, tak przepełniony bólem, tak nieokreślony, a mimo wszystko tak bardzo ludzki w tym najbardziej nieludzkim z miejsc, że nawet gangrenowate dzieci przerwały swą gorączkową zabawę wśród ludzkich kończyn i spojrzały w zdumieniu na wysokiego, oszalałego obcego.

Pachniało tu jak w kostnicy. Tego zresztą należało się spodziewać, ponieważ nie wszystkie części były świeże, nie wszystkie nadawały się do przeszczepów. Shadrach szedł bez celu pomiędzy rzędami rozczłonkowanych trupów i zastanawiał się, co kupujący robią z tymi organami - jakie można znaleźć zastosowanie dla tego małego człowieczka o jednym oku, że tak gorączkowo się o niego targują? A ta zmiażdżona głowa z wypływającym ze środka papkowatym mózgiem - kto może chcieć kupić coś takiego? Od kiedy podziemia stały się krainą takiego upadku?

W końcu zdobył się na to, by spytać jakąś kobietę o drogę i - wreszcie - przecisnął się przez tę krwawą jatkę do miejsca, do którego go skierowała. Ale znalazł tam tylko ogromną górę nóg we wszelkich możliwych stadiach rozkładu, strzeżoną przez nagiego, posępnego karła.

- Gdzie znajdę dawców organów? - Spytał Shadrach.

Karzeł wykonał rękoma gest naśladujący grzebanie i wskazał na kopiec nóg.

- W tym? - Rzucił Shadrach. - W tym stosie?

Człowieczek skinął głową.

Shadrach zgiął się wpół i zwymiotował w otaczające go ludzkie podroby. Karzeł patrzył na to z uśmiechem. Nie zaproponował pomocy.

Shadrach wyprostował się, bezradny w uścisku koszmaru. Jego ciało znacznie lepiej od niego wiedziało, co należy zrobić. Zdjął kurtkę i odłożył ją na bok. I wszedł w kopiec nóg.

Stos był bardzo duży, wielki jak góra, i niewiele nóg zostało odpowiednio zakonserwowanych. Większość rzucono byle jak i tylko niektóre zostały powierzchownie zamrożone. Kopiec cuchnął martwym mięsem. Smakował martwym mięsem. To było martwe mięso. Ale Shadrach drążył coraz głębiej. Wkrótce zrozumiał, że przedarł się przez powierzchniową warstwę i znalazł pod nią wydrążone w górze tunele, dzięki którym mógł się dostać do serca mięsnego wzgórza. Nie tyle odsuwał od siebie kolejne nogi, ile brodził w nich, brodził ich tunelami, aż wreszcie otoczyły go ze wszystkich stron, szedł nieczytelnym tropem, w białej bladości ciał, szedł przez katalog umarłych. Dotykały jego twarzy, rąk, nóg, mocno i twardo, miękko i galaretowato. Kończyny wibrowały wskutek jego przejścia. Drżały. Niektóre poruszały się ospale, jakby przypominając sobie życie i inne, towarzyszące im dawniej, kończyny. Twarz miał wkrótce całą czerwoną od krwi, żółtą od gęstego tłuszczu. Dla nabrania tchu musiał wyjść na powierzchnię stosu i po chwili zanurzył się w niego ponownie, by kontynuować poszukiwania. Niekiedy wychodziły mu naprzeciw bardziej kompletne ciała: przypominające szmatę czarne włosy, rozszerzone gapiące się oko. Cały czas był spięty, w każdej chwili spodziewał się ją odnaleźć i oczekiwał rozczarowania. Nie mógł sobie wyobrazić, by to miejsce mogło istnieć naprawdę, więc przestał je w ten sposób odbierać: to po prostu zestaw hologramów, zwykłe sztuczki.

Poszukiwania zajęły mu niemal godzinę, ale wreszcie ją odnalazł, w pobliżu dna, nadal podłączoną do aparatury podtrzymującej życie, w długim, sztywnym kokonie, z twarzą przesłoniętą przejrzystą powłoką. Poza utraconymi wcześniej okiem i dłonią odjęto jej jeszcze stopę i pierś, ale poza tym pozostawała nietknięta.

- Nicola - powiedział. - Nicola.

Nie miał pojęcia jak ją przytulić, nie wiedział, czy sprawiłby jej ból dotykiem. A czy ten dotyk zabolałby jego? Wreszcie jednak przestał myśleć i przygarnął ją do siebie, ucałował jej posiniaczone czoło, zrzucił powłokę, choć nie wysunął jej z kapsuły i pocałował nawet pusty oczodół. Wciąż jeszcze żyła.

Podniósł ją i rozpoczął długą, mozolną drogę powrotną, przez las nóg, plątaninę kończyn, z których zbudował drabinkę, pomost, którym dostał się na szczyt, a stamtąd w dół, po zboczu góry ciał.

Niosąc ją w ramionach, patrząc na jej zniszczoną twarz, poczuł nieufność wobec miłości, która tak mocno w nim wzbierała. Dlaczego kocha ją bardziej teraz, kiedy jest bezbronna, niż wtedy, gdy była jeszcze zdrowa i cała?

Raz po raz powtarzał sobie jej imię niczym mantrę. Szedł, biegł, przeklinał i krzyczał, przebijając się przez wielką katedrę, obiecując sobie, że zabije doktora Fergusona, gdy tylko znowu go spotka.

Shadrach zabrał ją głębiej w podziemia, w kierunku jedynego miejsca, co do istnienia którego miał jeszcze pewność: do domu. Biegnąc niezdarnie przechylony na bok - spoglądał co chwila przez ramię, jakby go coś ścigało, i stwierdzał, że prześladowca istnieje nie na zewnątrz, a w jego własnej duszy. Przeciskał się wśród hałaśliwych tłumów świętujących jakieś dawno zapomniane wydarzenia, przenosił ją przez następujące po nich wyludnione obszary ciszy, wydające mu się to maleńkimi błogosławieństwami, to ranami w podziemiach. Szedł miejscami, w których niezabezpieczone szyby kopalniane tylko czekały, by uczynić ciszę podziemi jeszcze bardziej kompletną.

W tej ciszy, w tej ciemności, chwytał się jej i spijał jej zapach. Przytulał do swej twarzy jej włosy, całował jej głowę. Kołysał ją. Słuchał jej oddechu. Jakże on ją kochał. Jakże kochał ją w tej ciszy. Pośród ogromu pustych, wykutych w twardej skale sal, w bezruchu i milczeniu mąconym jedynie odgłosami kropel padających w kałuże, pomiędzy cieniami. To uczucie ogarniało go wszędzie i całego, opętało jego ciało tak zupełnie, że aż zaczął się bać. Patrząc w jej uśpione oblicze, wiedział, że zrobi dla niej wszystko. Teraz, kiedy już ją odzyskał, wszystkie pozostałe lęki, strachy, niepewności, niewielkie irytacje, wszystko to zostało pożarte przez jeden wielki, wszechogarniający strach: że mógłby ponownie utracić swą ukochaną. Czy gdyby ona umarła, wiedziałby kim sam jest? Czy jeszcze by mu na tym zależało?

I biegł dalej.

Kolejne godziny usuwały się w pamięć. Znalazł w swoim umyśle miejsce, gdzie zamykał się w ciszy, gdzie chronił się z wizerunkiem umiłowanej, w tych chwilach, gdy niczym cud, niczym klątwa, w podziemiu pojawiało się światło i mógł patrzeć na jej twarz.

Wreszcie, półprzytomny ze zmęczenia, Shadrach stanął chwiejnie przed drzwiami do tego miejsca, które zawsze uważał za swój rodzinny dom. Nie zwracał uwagi na ciężar ciała Nicoli, ciążyła mu jedynie niczym leżący na sercu głaz - myśl, że może się okazać, że nie da się jej już uleczyć. Tylko to nie dawało mu odpocząć i ciągnęło jego ramiona w dół.

Na prostych metalowych drzwiach widniał wyblakły adres. Wąska szczelina na przesyłki kurierskie - wejście nie różniło się niczym od pozostałych w korytarzu. Setki takich drzwi lśniły chorobliwym, zielonkawo-srebrnym poblaskiem w szmaragdowym świetle lamp tunelu. W zatęchłym, zbyt wiele razy uzdatnianym powietrzu unosiła się woń wilgoci. W ciemnych zakątkach pleśniały śmieci leżące tu zapewne od wielu miesięcy. Nikłe, zatarte ślady kredy wyznaczały pole jakiejś dziwacznej dziecięcej gry, ale w korytarzu nie było w tej chwili nikogo. Ta pustka Shadracha zaniepokoiła. Było już dobrze po północy i górnicy powinni właśnie wracać ze swojej zmiany.

Zza drzwi, za którymi spędził pierwsze dwadzieścia cztery lata życia, dobiegał mdły, ściszony szum holowidu. Poczuł rosnące zdenerwowanie, pomyślał, że ostatnie dziesięć lat życia może zaraz okazać się tylko zwykłym snem - że zapuka, a mama mu otworzy i wejdą do środka. I usiądzie przed holowidem, żeby odetchnąć po ciężkim dniu w kopalni. Poczuł nagle przyjemny zapach szamponu, którym matka zwykle myła głowę.

Jan Chrzciciel zaczął się wiercić w jego kieszeni.

Shadrach jednak nie miał siły zapukać, więc zastukał tylko do drzwi czubkiem buta. Bał się, że jeśli puści Nicolę, runie na ziemię, tu, na progu.

Przez chwilę nie działo się zupełnie nic. Shadrach miał wrażenie, że zemdleje. Potem gwałtownie urwały się dźwięki holowidu. Wstrzymał oddech. Drzwi uchyliły się nieznacznie, tylko na tyle, by długa lufa laserowego karabinu mogła wysunąć się ze środka i oprzeć na jego czole. Miał ochotę się roześmiać. Miał ochotę zapłakać. Przebyć taką drogę tylko po to, by zostać spalonym na popiół na progu domu własnego ojca...

Czuł omiatające go badawcze spojrzenie. To nie był jego ojciec - tego jednego był akurat pewien. Sam także zapatrzył się w mrok i spróbował uśmiechnąć. Swój pistolet wciąż miał w kaburze przy boku. Lufa karabinu chłodziła mu skórę.

- Kto tam? - Rozległ się rozbrzmiewający echem głos, dobiegający jakby z wielkiej odległości.

- Ojcze? - Odpowiedział Shadrach. - Mój ojciec tu mieszka.

W ciemności poniósł się echem głęboki pomruk śmiechu. Drzwi rozsunęły się na oścież. Stał za nimi wychudły, obdarty mężczyzna o długich włosach - równie materialny jak cień, ubrany w długą czarną szatę. W jego dziwnie pociągłej brodatej twarzy były wyraźne jedynie oczy: ogniście zielone, niczym dwa odłamki szmaragdu osadzone w starym, pokrytym grubą warstwą patyny srebrze.

To nie był jego ojciec. Mężczyzna, poruszając się nadnaturalnie szybko i wciąż mierząc z karabinu w głowę Shadracha, podszedł bliżej. Miał niezwykle długie ręce.

- Kim jesteś i co tu robisz? - Spytał.

- Powiem ci, jeśli opuścisz broń.

- Nie. Kim jesteś?

Nadal obciążony ciałem Nicoli Shadrach jęknął. Poprawił chwyt.

- Mój ojciec... Czy on tu jeszcze mieszka?

- Tylko ja tu mieszkam.

- Od jak dawna?

- Od trzech lat.

Shadrach poczuł, jak w jednej chwili jego brzemię staje się dwa razy cięższe. Ogarnęła go ospałość i potworne zmęczenie. A mimo to jakiś wewnętrzny głos rzucił kpiąco: „Czego się spodziewałeś? To przecież ty ich tu zostawiłeś”.

- Wiesz, kto mieszkał tu wcześniej?

Nieznajomy pokręcił głową.

- A wiesz, gdzie mogę ich znaleźć?

- Starzec sapnął. W powietrzu rozniósł się dziwny zapach - przypominający woń nadpalonej skórki cytryny, którą ktoś wrzucił do rynsztoka.

- Mierzę ci w twarz z karabinu, trzymasz w ramionach martwą kobietę, a mimo to zadajesz mi pytania - zauważył nieznajomy cichym, drapieżnym tonem. - Wyczuwam na tobie zapach zwierzęcia. Zabiłeś jakieś zwierzę?

- Ona nie jest martwa! - Okrzyk Shadracha poniósł się po całym korytarzu.

Stali w milczeniu, w powietrzu wibrowało echo słów Shadracha, który patrzył w przeszłość, podczas gdy nieznajomy rozglądał się dokoła. Nicola wisiała pomiędzy nimi niczym ofiara składana nieznajomemu w darze. Shadrach miał ochotę zabić tego człowieka, jedyną przeszkodę stojącą między nim a domem. Nicola wyślizgiwała mu się z rąk. Czy udałoby mu się wystarczająco szybko sięgnąć po broń?

Od udzielenia odpowiedzi wybawił go przeciwnik. Mężczyzna opuścił karabin i oparł go na podłodze obok nogi.

- Możesz wejść na chwilę - powiedział powoli, opornie, jakby wbrew własnemu rozsądkowi. - Nie chcę trzymać tych drzwi otworem dłużej niż to konieczne.

Osłabiony brzemieniem Shadrach skinął głową.

- Dziękuję. Dzięki, to bardzo miło - odparł. Zachowanie staruszka było pierwszym ludzkim odruchem, z jakim się spotkał od chwili zejścia w podziemia.

Nieznajomy zaprosił go gestem do środka.

- Zabiję cię, jeśli spróbujesz mnie obrabować - poinformował gospodarz, gdy tylko Shadrach przekroczył próg.

- Nie mam broni.

- Masz, czuję zapach metalu. Ale nieważne. Jeśli po nią sięgniesz, umrzesz, zanim jej dotkniesz.

- Wierzę.

W ten właśnie sposób Shadrach wszedł do domu swego ojca po raz pierwszy po dziesięciu latach dobrowolnego wygnania. Mimo że jego rodzina już tu nie mieszkała, pomieszczenie wyglądało niemal dokładnie tak, jak je zapamiętał. Ten sam niewyraźny holowid odtwarzał jakiś rzewny melodramat. Stary stół utracił kolejne dwa krzesła. Po prawej stronie stanęła nowa kanapa. Na pewno rozkładana, ponieważ dawnego łóżka nie było. Ze środka pokoju zniknął ślubny hologram jego rodziców. Stojący na wprost wejścia regał na książki wydawał się nieco bardziej rozklekotany, nieco mniej stabilny. Kilka ostatnich ocalałych książek straszyło pomiętymi, podartymi stronicami - ostateczny dowód nieobecności ojca. W odróżnieniu od większości ludzi, ojciec Shadracha czcił książki, uważał je za dzieła sztuki, którym należy się najwyższy szacunek, mimo że nie potrafił czytać. Pokój migotał w rytm błysków nagiej fluorescencyjnej kuli. Zapach przypalonej skórki cytrynowej był tu intensywniejszy.

Zielonooki mężczyzna spojrzał na wciąż spoczywającą w rękach Shadracha kobietę.

- Jest silniejsza od ciebie, prawda? - Spytał i rzucił szybkie spojrzenie ognistych oczu, lśniących w zrujnowanym obliczu.

- Tak, to ona mnie niesie.

Nieznajomy skinął głową.

- Powinieneś usiąść. Powinieneś ją położyć. Nazywam się Candle, jestem księdzem.

- Dziękuję. Nazywam się Shadrach Begolem.

Ułożył Nicolę delikatnie na kanapie. Nie zmienił się nawet leżący przy łóżku dywanik - martwy, włochaty, drażniący kolana. Spojrzał w górę na Candle'a, który przyglądał się mu z troską. Coś w oczach gospodarza go zdradziło.

- Nie jesteś człowiekiem, prawda?

- Nie.

Candle miał długie ręce, grube niczym konary. Były zakończone wsuwającymi się w palce szponami. W zalewającym pomieszczeniu świetle jego dłonie wydawały się żółte. Spod mankietów rękawów wystawały kępki gęstej brązowej sierści. Shadrach nagle poczuł się zagrożony, bardziej niż wtedy, gdy miał przy głowie lufę karabinu. Czy Candle poczuje się bliźnim ukrytej w kieszeni płaszcza głowy surykatki?

- Znasz Quina? - Spytał.

- Tak. - Spojrzenie Candle’a paliło Shadracha jak ogień.

- Ja też go znam. - Shadrach sięgnął do kieszeni, pogmerał w niej i wyciągnął odznakę, niczym przynoszący szczęście amulet. - Pracuję dla niego.

Candle odwrócił się, przeszedł przez pokój i przystanął zwrócony twarzą w kierunku kuchni.

- Nie musisz mi tego pokazywać. Nie skrzywdzę cię.

- Tak, ale czy mi pomożesz? Ona potrzebuje pomocy.

Candle wzruszył ramionami.

Shadrach odwrócił się do Nicoli. Jej cera miała szarawy, blady odcień, jakby nie była na słońcu od wielu lat. Ocalałe oko zapadło się głęboko w oczodół. Oddychała powoli i regularnie, ale niemal niewyczuwalnie. Brudne włosy kleiły się jej do głowy. Shadrach starł z policzka Nicoli kilka płatków kurzu. Po co ją ratował, skoro nie będzie potrafił ocalić jej życia?

- Proszę - zwrócił się do gospodarza. - Proszę, na pewno kogoś znasz. Albo znasz kogoś, kto kogoś zna.

- Jestem tylko zwierzęciem - odparł Candle. - Co ja mogę wiedzieć? Kogo znać?

- Czyli pozwolisz jej umrzeć?

- Nie - powiedział Candle. - To ty pozwolisz jej umrzeć. To ty doprowadziłeś ją do tego stanu. Czy jeśli się kogoś kocha, pozwala się tej osobie znaleźć się w takiej sytuacji? Winę masz wypisaną na twarzy. Czuję na tobie jej smród.

Każde słowo cięło Shadracha równie boleśnie, jakby operował go sam doktor Ferguson. Nie był w stanie tego wytrzymać. Zerwał się gwałtownie na nogi, dłoń zanurkowała do kieszeni.

Ale karabin Candle'a znowu mierzył w jego głowę.

- Nie! - Rzucił gospodarz.

- Wiesz, gdzie są moi rodzice, prawda?

- Nie wiem. Przenieśli ich. Przenieśli wszystkich ludzi. Nie wiem czemu. Tak samo postąpili z rodzinami górników. Pewnego dnia po prostu ich wywieźli i przywieźli nas. Teraz pracujemy dla Quina.

- Jaki jest Quin?

- Jaki jest? - Rozbawiony Candle pokręcił głową. - Jaki? Jest niepodobny do czegokolwiek, co dotychczas widziała Ziemia. Jest częścią mnie. Możliwe nawet, że jest częścią ciebie. Zadałeś mi pytanie, na które nie mam odpowiedzi.

- Szanujesz Quina? Czcisz go?

Candle spojrzał na Shadracha przeciągle, podejrzliwie.

- Nie - odparł wreszcie.

- Ja też nie. Czy możesz mi pomóc znaleźć lekarza?

- Tam, skąd ją zabrałeś, nie było lekarzy?

- Nie było takiego, któremu mógłbym zaufać. Poza tym nie jest potrzebny tylko lekarz. Muszę się dowiedzieć czegoś, co ona wie. Potrzebna mi...

- Psychowiedźma.

- Tak.

Candle skrzywił się, niezadowolony.

- Jeśli znajdziesz psychowiedźmę, to czy to będzie już wszystko? Obiecasz mi, że nigdy tu nie wrócisz?

Shadrach skinął głową.

Candle patrzył na przybysza jeszcze przez chwilę.

- Nie ufam ci.

- Ale ja ufam tobie - odparł Shadrach, choć nie była to prawda.

ROZDZIAŁ CZWARTY

Psychowiedźma, którą Candle nazywał Rafter, spojrzała przez swój dziwnie zdobny drogimi kamieniami, wprawiony w oczodół wziernik, niczym wyglądająca z kanału egzotyczna ryba, poruszająca się powoli, z wdziękiem i bardzo niebezpieczna. Jedno ze swych organicznych oczu poświęciła, by móc nawiązywać więź z tym co subatomowe, z tym co się dzieje na poziomie niższym niż chromosomatyczny. Mieszkała o poziom wyżej niż Candle, w okolicy pełnej zabitych deskami sklepów i zamkniętych zakładów przemysłowych. Candle zaprowadził tam Shadracha przez prawdziwy labirynt wąskich korytarzy. Przybysz starał się jak mógł, by skatalogować w pamięci każdy zakręt. Przez całą drogę czuł się zagubiony w podwójnym smutku: z powodu stanu Nicoli i straty rodziców oraz w poczuciu winy, ponieważ tak niewiele żalu poczuł po matce i ojcu. Od niemal dziesięciu lat spowijała ich szara mgła pozbawiona szczegółów. Oczywiście, że powinien poczuć cokolwiek, ale okazało się, że w jego sercu jest dosyć miejsca jedynie dla Nicoli. Zrozumiał, że obawa o nią nie pozwala się przebić innym emocjom. Czy to znaczy, że oszalał?

Kiedy wreszcie dotarli do celu, Candle odbył z psychowiedźmą długą, prowadzoną szeptem rozmowę, a Shadrach tymczasem stał w kącie, wciąż trzymając Nicolę w ramionach. Nie chciał narażać jej na wstrząs związany z kładzeniem i podnoszeniem, na wypadek gdyby Rafter nie zgodziła się im pomóc. W końcu psychowiedźma podeszła do niego, ale nie powiedziała ani słowa. Patrzyła tylko badawczo, dopóki nie odwrócił wzroku. Jej wąska, doskonale zachowana twarz nie zdradzała żadnych informacji - nie można było z niej wyczytać ani wieku, ani niczego o dotychczasowym życiu kobiety. Sposób, w jaki się poruszała nie pozwalał odczytać żadnej jej słabości. Tylko srebrne, krótko przycięte włosy migotały z przodu i otulały jej głowę od tyłu, mówiąc cokolwiek o jej osobowości.

Poczekalnia podsunęła Shadrachowi nieco więcej wskazówek, ponieważ cechowała ją starannie zaplanowana scenografia podium dla prestidigitatora. Zasłony pełne ruchomych hologramów przedstawiających ludzkie twarze - dawni klienci? - Na każdej z czterech ścian wisiały w ramach holograficzne okna, każde wychodzące na sztampowo spokojne, kojące pejzaże: morze, pustynia, góry, dżungle (te ostatnie zaczerpnięte ze starożytnych filmów na taśmach). Krzesła nie tylko dostosowywały się samoczynnie do krzywizny kręgosłupa gościa, ale także odzywały się do niego mruczącym, syczącym głosem. Dywan co prawda nie mówił, ale przy pierwszym dotyku stóp człowieka, pokrywająca go gęsta, sprężysta trawa rozstępowała się, odsłaniając miękką, szarą ścieżkę.

- Chodźcie ze mną - powiedziała wreszcie Rafter, odwróciła się i poprowadziła Shadracha i Candle'a do kolejnego, mniejszego pomieszczenia, w którym znajdował się stół operacyjny. Na podwyższeniu w narożniku stało prostokątne czarne pudełko. Tutaj także nie było widać nawet śladu charakteru właścicielki.

- Połóż ją, delikatnie - poleciła Rafter.

Shadrach ułożył Nicolę na stole.

- Możesz ją ocalić? - Spytał.

- Mogę ocalić każdego - odpowiedziała psychowiedźma. - Potrafię sprowadzać z powrotem umarłych.

Zerwała maskę skrywającą twarz Nicoli. Otworzyła lewe oko nieprzytomnej i spojrzała w nie badawczo, włączając pierścień lampek, które automatycznie zebrały się niczym perły wokół twarzy leżącej kobiety. Mechaniczne oko Rafter chwytało promienie światła, przesłuchiwało je i wypuszczało z powrotem.

- Tylko śpi - mruknęła psychowiedźma. Wyjęła z kieszeni chirurgiczne nożyczki i odcięła kawałek gazy, dzięki czemu ramiona Nicoli opadły swobodnie. Podniosła jej prawą rękę - skóra ukochanej wydała się Shadrachowi nieznośnie blada - i skupiła wzrok na kostce nadgarstka. Skinęła głową i ostrożnie wsunęła rękę Nicoli na jej poprzednie miejsce w noszach. Machnięciem przepędziła perlące się w oczach pacjentki światełka. Uśmiechnęła się słabo do Shadracha, jakby ceremonialnie i z oddali.

- Da się ją podjąć.

- Podjąć? Co masz na myśli?

- To, że mogę sprowadzić ją z powrotem.

Uniosła dłoń, powstrzymując wszelkie ewentualne pytania i podeszła do pudełka, które przyciągnęła ku Nicoli.

- Co to jest?

- Część procedury. Spokojnie, tobie nic się nie stanie.

Rafter nacisnęła guzik na ściance pudełka i przy wtórze terkocącego dźwięku otworzyły się cztery trójkątne klapki. Pudełko przeszło zdumiewającą przemianę, odwróciło się na nice, aż ukazały się jego wnętrzności, pełne kabli, mikroprocesorów i tandetnej elektroniki, pośród której wisiały fiolki mętnych płynów, podłączonych drucikami do dziwacznych urządzeń. Maszyna zaczęła gaworzyć i bełkotać w sposób, który przywodził Shadrachowi na myśl starego dziadka albo noworodka. Niemniej, słysząc to, nie poczuł się ani trochę lepiej.

Musiał się też skrzywić, ponieważ Rafter powiedziała:

- Ach, to. Maszyna wciąż myśli, że żyje. Oczywiście już od jakiegoś czasu to nieprawda. Biedactwo.

Nacisnęła guzik i rozległ się słaby, mechaniczny głosik.

- Równowaga... Jest... Integralność... Jest.

Rafter równie dobrze mogłaby się w tej chwili zajmować praktykami magicznymi. Podłączyła do głowy Nicoli kilka kabelków, skinęła głową, zaklęła, zmarszczyła czoło i wreszcie się uśmiechnęła. Shadrach po raz pierwszy zobaczył jej uśmiech. Był to cudowny, rozświetlający całą twarz kobiety grymas. Odczytała wyniki testów wyświetlane na kilku monitorach.

- Czy to znaczy, że całą pracę wykonujesz dzięki temu pudełku? - Spytał.

- Nazywasz się Shadrach i pracujesz dla Quina, prawda?

- Candle ci to powiedział?

Rafter znowu się uśmiechnęła.

- Jestem psychowiedźmą. Wiem wszystko, co można wiedzieć. Ale - jeżeli pracujesz dla Quina, to musisz też wiedzieć, że nie wszystko, co ważne musi być bardzo duże.

- Nie jestem przekonany, czy nadążam.

- Pewnego dnia zrozumiesz. A teraz słuchaj mnie bardzo uważnie i nie przerywaj: ona nie jest w śpiączce. Jej mózg także nie umarł. Utknęła na progu śmierci. Czasami, gdy wykorzystują organy jakiejś osoby, nie zabijają dawców, tylko pozostawiają w takiej hipostazie i wrzucają na cmentarzysko, gdzie, zakładam, musiałeś ją odszukać, mam rację? To znacznie prostsza procedura niż pocięcie całego dawcy i oddzielne zabezpieczenie wszystkich organów. Najtrudniejsze jest jednak wydobycie danej osoby z hipostazy. Ciało reaguje oporem, podobnie jak i umysł, który ucieka w pewien stan nieskończonego śnienia. A więc, mogę ją sprowadzić z powrotem, ale zajmie mi to trzy lub cztery dni. Przypomina to nieco wybudzanie kogoś z bardzo, ale to bardzo głębokiego snu. Jeśli zrobiłabym to zbyt szybko, naraziłabym ją na szok, który mógłby zabić. Jej organizm i tak został już wystawiony na zbyt poważne wstrząsy. Zatem muszę zrobić to powoli. Stopniowo. Tak jak w przeszłości robiono z nurkami, by nie doznali choroby kesonowej.

- Choroby kesonowej?

- Nieistotne. Muszę ją zachęcić do wyjścia ze snu. Będzie mi nieco łatwiej, ponieważ ktoś niedawno przeglądał jej wspomnienia, więc nie zapadła się jeszcze zbyt głęboko.

- Co takiego?

- Ktoś przeglądał jej wspomnienia - powtórzyła Rafter. - Ktoś wydobywał je na powierzchnię. Widzę to wyraźnie po tych wskaźnikach. Poza tym, zauważyłeś to gniazdo w boku jej głowy?

Rzeczywiście, poniżej prawego ucha ukochanej Shadracha było widać metalowy implant.

- Ale dlaczego? - Niemal odebrało mu mowę. Wizja kogoś przeglądającego umysł Nicoli niczym holograficzny plik była zbyt przerażająca. Szukali... Czego?

- Najprawdopodobniej ktoś chciał obejrzeć moment jej śmierci. Tu, na dole nie jest to prawnie zakazane, bo... W podziemiach nic nie jest zakazane.

Shadrach poczuł wzbierające w gardle mdłości. Zostać zbezczeszczonym w taki sposób... A z drugiej strony... Przyszła do niego myśl, której się natychmiast zawstydził. Co, jeśli zrobiłby to ktoś kochający? Co, jeśli nie istniała żadna inna możliwość?

- Czy... Czy ponowne uzyskanie dostępu do jej wspomnień sprawi jej ból?

Rafter pokręciła głową.

- Nie. Ścieżka została już utworzona. Przeprowadzenie powiązania przez ciebie mogłoby nawet pomóc jej wynurzyć się na powierzchnię bardziej łagodnie. To, co muszę zrobić, to odtworzyć jej ostatnie wspomnienia w pętli. Muszą się powtarzać raz po raz. Dzięki temu stworzę coś na kształt syreny alarmowej, sygnału wzywającego jej świadomość. W końcu, słysząc go, przestanie tonąć i zacznie się wynurzać. Możemy zrobić to od razu. Ale nie radziłabym.

- Chcę... Muszę się dowiedzieć, co ją spotkało, a skoro nie wyrządzimy jej tym krzywdy...

- Jej nie, ale może to zaszkodzić tobie.

- Dlaczego?

Mechaniczne oko Rafter otworzyło się szerzej, ponury uśmiech przeobraził jej oblicze w miejsce bardziej posępne niż pustkowia pomiędzy miastami.

- Dlatego że nie wiesz, czego się możesz dowiedzieć.

Shadrach był w stanie odstraszyć bandytów na spadochronach. Przedarł się przez całą armię kalek, znalazł ukochaną pod górą gnijących nóg, ale kiedy przyszło do zaakceptowania tymczasowego implantu, kabli i całej złożoności świadomości innego człowieka, poczuł, że boi się tak samo, jak bał się tuż przed ponownym zejściem w podziemia. Czy wie o życiu dostatecznie wiele, by znieść to, co odnajdzie w jej świecie? Położy się z nią w ciemności, a kiedy się z niej podniesie, znów ją tam zostawi, niczym w grzęzawisku.

Jak to będzie, znaleźć się w umyśle kochanej osoby? Ja stracone w ty, bez wahania: ostateczny cel każdej pokrewnej duszy, pragnącej przekroczyć, unieważnić ból i krzyk Rozdzielenia. Atomy jednego rozpływające się w atomach drugiego (Zawsze było cię dwoje...). Miłość tak intymna, że orgazm polega już tylko na wspólnej radości z tańca elektronów. Ale jak to będzie, znaleźć się w umyśle kochanej osoby, która, jak wiesz, już cię nie kocha?

- Jesteś gotowy? - Z góry dobiegł głos Rafter.

- Tak - odpowiedział i sztuczne oko psychowiedźmy wybuchło jak supernowa, a Shadrach przestał być sobą.

Zawsze. Było. Cię. Dwoje. Jak w jednej osobie: Nicola i Nicholas, zlani w jedną wspólną istotę, do tego stopnia, że w każdym początku zdania wypowiadanego przez twojego brata przeczuwałaś już widmo jego zakończenia i, bezgłośnie poruszając ustami, kończyłaś je, zanim on zdołał się wysłowić. W każdej spędzanej wspólnie z nim chwili przeżywałaś na powrót ten spowity we mgle początek, kiedy lekarz uratował cię z macicy sztucznej matki - wrzeszczącą, rozkasłaną i omiatającą niedowierzającym spojrzeniem jawną niedoskonałość świata na zewnątrz. Świata plastiku, świata nieba, świata resztek i rozpadu.

Wszedłeś w nią i poza jej myślami nie było już nic, nic poza obrazami dobiegającymi z jej oczu, a ty/on rozczłonkowany/odrodzony jako twoja ukochana, czujący każdy jej ból, każdą radość, każde rozczarowanie. To było wyczerpujące. Było frustrujące. Było okrutne. Zrozumiałeś, że jeżeli Bóg istnieje, to, tworząc ludzi, rozmieścił ich w tak wielu oddzielonych od siebie kapsułach świadomości, dzięki mądrości, którą właśnie teraz w pełni pojąłeś: okazuje się, że można być zbyt blisko drugiej osoby... A jednak, odnalazł się - przedmiot w strumieniu jej myśli, mimo wszystko różny od niej... Gdy Nicholas nie poszedł na umówiony lunch z Nicolą, poczuł ochotę, by krzyczeć: „Nie szukaj go! Zostaw go własnemu losowi!”. Kiedy ona poszła do Dzielnicy Tołstoja, zobaczył groźbę - której nie dostrzegła - ujrzał ją w spojrzeniach zwierząt kryjących się w cieniu. Gdy stanęła z nim twarzą w twarz nad kanałem - gdy spojrzała w to gorzkie, żałosne oblicze, tak pochłonięte użalaniem się nad sobą - miał ochotę umrzeć, zabić się; widział niechęć wypisaną na własnej twarzy, dziecinną obrazę, urażoną dumę, jaka ogarnęła go właśnie wtedy, gdy powinien ją pocieszyć i udzielić jej informacji, które być może mogły ją ocalić. Kiedy Jan Chrzciciel stanął w jej drzwiach, Shadrach pomyślał: „Ale przecież on jest tylko głową w mojej kieszeni”. Nie potrafił tego znieść, nie radził sobie z byciem oddzielnym umysłem, wiedzącym to wszystko, co wie. Nie potrafił być oderwanym od oglądanych wydarzeń, przeżywającym je z perspektywy widza bogiem. Tak więc po jakimś czasie wcielił się, wniknął w nią całkowicie, rezygnując z tego, co stanowiło rdzeń jego jaźni. Poczuł olbrzymią ulgę, nieograniczoną wolność, którą przyniosło mu wyrzeczenie się siebie. Był liściem unoszącym się nad ulicą, drobiną popiołu wijącą się spiralnie w powietrzu. Był uszami i oczami i językiem i nosem i dłońmi i umysłem. Był niczym. Był wszystkim. A jego miłość płonęła tym goręcej, im bardziej Nicola zbliżała się do własnego unicestwienia... Do chwili, w której ręce jej brata zacisnęły się na ich wspólnym gardle i Shadrach miał wrażenie, że też umrze. Zobaczył przed sobą tę samą ciemność, ta sama, pojedyncza świeca migotała i gasła. Nie myślał wtedy o zemście, w ogóle nie myślał. - Pozostały mu tylko uczucia, którymi próbował wyrzeźbić ścieżki w jej pamięci, pocieszyć ją i jednocześnie zapamiętać. Sięgnąć po nią, nie być już jej widzem, jej cieniem, lecz w jakiś sposób nawiązać z nią kontakt, uświadomić jej, że przeżyła to wszystko, że żyje, że jest z nim i że nie umrze. Ale nie potrafił. Nie potrafił i nie wiedział, czy jest to jego własna ułomność, czy kwestia natury ich obecnego kontaktu. Nie potrafił wyjść z siebie ku niej. Nie do końca. I to było najbardziej przerażające - nie jej śmierć ani nie wściekłość na Nicholasa i Quina, która wyrwała go wreszcie z jej wnętrza - wrzeszczącego wniebogłosy potępieńca.

Ocknął się w ramionach Rafter. Biła go po twarzy, przyglądając się mu bacznie swym mechanicznym okiem. Gdy tylko się obudził, cofnęła się i poleciła go opiece jednego ze swych krzeseł. Znalazł się z powrotem w lobby.

- Już dobrze - powiedziała psychowiedźma, jakby Shadrach przebudził się właśnie ze złego snu.

Jego ciało okazało się niewygodne - było teraz za duże, niezręczne i potężne. Coś połaskotało go w policzek. Przetarł go ręką i zobaczył na palcach krew.

- Wyrwałeś sobie wtyczkę z głowy - wyjaśniła Rafter. - Nieszczególnie dobry pomysł. Ale już nie śpisz. Odzyskałeś świadomość. I żyjesz. Ona też żyje. Podałam ci dożylnie trochę białek i witamin. Podejrzewam, że nie jadłeś od co najmniej dwóch dni. Ale teraz już wszystko jest w porządku, więc możesz przestać się trząść.

Wyciągnęła z kieszeni samozapalające się cygaro, zaciągnęła się i usiadła obok na krześle.

- Candle wyszedł - rzuciła. - Powiedział, że ma nadzieję już nigdy cię nie spotkać.

Shadrach zadławił się własnym, głębokim oddechem. Ręce wciąż mu się trzęsły. Chciał uderzyć Rafter, ale wyczerpany półleżał po prostu na siedzeniu. Jak mógł zapamiętać? Jak mógł zapomnieć? Przed chwilą był w jej umyśle. Był w niej. To w nim, w zakamarkach jego świadomości zwierzęta z Dzielnicy Tołstoja pełzały w całej pełni swej niezwykłości. I wrażenie kochania się z hologramem mężczyzny. I cały ten straszliwy ciężar jego miłości do niej i jej odkochiwanie się. Jej decyzja. Którą zaakceptował. Zgodził się na wszystko. Było tak, jak powiedziała.

- Nie powinnam ci była na to pozwolić - stwierdziła Rafter, jakby powstrzymując jakąś nieposłuszną emocję.

- Nie, nie - powiedział Shadrach i podniósł się z miejsca, z pobladłą twarzą. - Dobrze, że się dowiedziałem.

Rafter odwróciła wzrok.

Shadrach spojrzał hardziej. Otarł łzy z twarzy.

- Powiedz mi, co jest na dziesiątym poziomie?

- To strefa wysypiska. Śmietnisko. Niewiele więcej.

- Poza Nicholasem.

- Kim?

- To on zabił Nicolę. Jej brat. - Ostatnie słowa z trudem przeszły mu przez usta.

Rafter prychnęła.

- Chcesz mi powiedzieć, że zamiast zostać tu z nią, udasz się na poszukiwanie zemsty?

- Zabiję Nicholasa. A potem zamierzam zabić Quina, bo to on nakłonił Nicka do tego.

Rafter znów zaciągnęła się dymem z cygara.

- Sam zginiesz. Z zemsty. I dokąd potem trafi twoja miłość? Bez wątpienia na cmentarzysko.

- Proszę, to moja karta. Jest na niej wystarczająco wiele kredytów na całą procedurę.

- Jestem pewna, że kiedy ona się obudzi, ta karta będzie dla niej wielkim pocieszeniem.

- Nie mam wyboru. Najmniejszego.

Ruszył do drzwi.

- Nie chcesz jej zobaczyć, zanim wyjdziesz? - Syknęła za jego plecami psychowiedźma, głosem tak pełnym jadu, że nie mógł sobie przypomnieć, czy kiedykolwiek słyszał ostrzej wypowiedziane słowa.

- Nie - odparł i wyszedł.

Na zewnątrz, gdy tylko zamknęły się za nim drzwi, rozejrzał się wokół niczym ślepiec. Korytarz był wąski, oświetlony słabym fioletowym światłem. Szedł bez celu, skręcając w każdy kolejny zakręt pustego tunelu, ale energii nie wystarczyło mu na długo. Jeszcze niedawno dysponował bogactwem, był pełen obrazów z jej życia, jej myśli, aż wreszcie przestał być sobą. I stał się nią, przez to zaczął teraz oglądać świat dziwnie podwójnie, tunel stał się po prostu wizjerem prowadzącym do kolejnych scen z jego życia, które rozdwajały się, rozgałęziały, aż wreszcie stracił orientację, dokąd idzie.

Potknął się, niemal upadł i postanowił usiąść. Oparł się plecami o ścianę, a nogami dotykał przeciwległego muru. Wyrwał się z tego grzęzawiska litości, przerażenia, szczęścia, radości, smutku, uniesienia które odziedziczył - wystrzelił naprzód z tej otchłani i wszystko to dzięki jednej, prostej myśli: Ona mnie nie kocha. Tego nie mógł znieść. Ale nie był też osobą, która by się skuliła, pękła, złamała. Zamiast tego, gdy to wszystko zrozumiał, po prostu ugiął się jak plastyczny kawałek metalu i pozostał przygarbiony pod ciężarem tej straszliwej wiedzy. Wiedział, że zegnie się tak, że wreszcie powstanie odrodzony w zupełnie nowym kształcie. Cieszył się na to. Chciał tego. Może ta nowa istota nie będzie już czuć bólu, nie będzie się bać, nie będzie dłużej spoglądać w przepaść, zastanawiając się, co dla niej zostało.

Ona mnie nie kocha. Roześmiał się, zanosił się potężnym, sięgającym trzewi śmiechem, tarzał się w kurzu i brudzie, w którym leżał przez długą chwilę, odzyskując siły. Nieznośnie zabawne. Przedarł się przez tyle strachu, przez dziesiątki niebezpieczeństw. Z miłości do niej. A ona go nie kocha. Czuł się jak postać z taniego holowidu - klaun, komik, głupiec.

Podniósł się i otrzepał pył z kurtki. Wyjął z kieszeni Jana Chrzciciela i postawił głowę obok.

- Ile czasu ci jeszcze zostało? - Spytał surykatkę.

Jan Chrzciciel nie był już agresywny. Wydawał się raczej zmęczony.

- Mniej niż dwadzieścia cztery godziny. Czuję, że umieram. Wyłączają się moje organy.

- Przecież ty już nie masz żadnych organów. Nadal chcesz mnie zabić?

Zwierzę spojrzało na niego w słabym świetle.

- Jedyne, czego chcę, to żyć. Jak każdy.

- W takim razie nie powinieneś był próbować zabić Nicoli. Zaatakowałeś ją.

- Odnalazła nasze sanktuarium. Chciałbyś, żebym poświęcił swoich dla człowieka?

- Tak! Ty, Janie, jesteś w zasadzie maszyną. A maszyny nie mają żadnych praw. Robisz to, co każe ci robić Quin. Nie masz wolnej woli.

- Dlaczego więc kłopoczesz się, obrażając tę biedną maszynę? Dlaczego nie znajdziesz sobie jakiejś istoty rozumnej, którą mógłbyś torturować? Na pewno sprawiłoby ci to o wiele więcej przyjemności.

- Powiedz mi, surykatko, masz rodzinę? Quin stworzył cię w kadzi. On cię zrobił. Jak przedmiot. Ja mam za sobą długi szereg przodków. Mogę odtworzyć swoje drzewo genealogiczne.

- To bez sensu, bez sensu. Wiem, co czuję. Wiem, kim jestem. Prawda, zrobił mnie Quin, ale nie jestem maszyną.

- Jaki jest więc twój stwórca? Czy jest dobrym bogiem?

- Jest lepszym bogiem od ciebie. - Nigdy nie obciąłby mi głowy, nie zostawiłby moich kończyn samopas.

- Wkrótce umrzesz już cały. Twoje kończyny też.

- Podobnie będzie z tobą. Wszystko słyszałem. Spróbujesz zabić Quina. Równie dobrze możesz popełnić samobójstwo.

- Z twoich słów bije taka radość, Janie.

- Zrozumiałbyś ją, gdybyś się znalazł w mojej sytuacji. Mam nadzieję, że pewnego dnia się w takiej znajdziesz. Nawet jeśli tego nie dożyję, pociesza mnie sama myśl o tym.

Shadrach stwierdził, że podziwia umierające zwierzę, tę głowę na talerzu, tego zabójcę, który wiedział kim jest, który nie miał wątpliwości, albo ich nie okazywał. Znów się roześmiał.

Teraz on też miał się dowiedzieć kim jest. Dowie się, jak to jest żyć bez miłości. Dowie się, czy może szczerze kochać kogoś, kto nie kocha jego.

Ogromnym wysiłkiem woli spróbował pozbyć się wszelkich niezwiązanych z Quinem myśli.

- Czas poszukać twojego dobrego znajomego - powiedział. Podniósł Jana Chrzciciela, włożył go do kieszeni i wstał.

ROZDZIAŁ PIĄTY

Strefa wysypiska była obracającą się bestią, która zjadała swój własny mroczny ślad i nigdy nie była w stanie się nażreć tym, co na nim znajdowała. Dawniej była SI, ale teraz stała się już tylko starym, powolnym zwierzęciem. Nie miała oczu, którymi potrafiłaby dostrzec przyćmione białe i czarne cielesne szmaty, błądzące po stosach, po górach jej ruchomej uczty. Cielsko bestii tworzyło okrąg, a na przeciwległym jego krańcu - najdalszym od miejsca, w którym Shadrach wkroczył w jej wnętrzności - paszcza potwora pożerała metalowymi szczękami cuchnące odpadki, przegniłe pożywienie, nieskończony strumień zużytego plastiku. Przy wtórze zgrzytania trybów, połykała tonę po tonie, część spopielała, część podążała dalej przez jej gardziel do głębokiej dziury, w której śmieci były miażdżone. Ale większość odpadów była poddawana redukcji do postaci surowców wtórnych i bestia wydalała je, zdatne do ponownego użycia na powierzchni, skąd z kolei pod postacią produktów trafiały na niewolny rynek podziemi, czekający tylko, by je zużyć, a po skonsumowaniu ponownie wyrzucić. Właśnie dzięki temu bestia wciąż pożerała sama siebie, zjadała odchody własnych odchodów: stale pożerała cały świat. Na szczęście nie została obdarzona zmysłem węchu, ani nawet mózgiem, nie mogła też wyczuć tych wątłych, ruchomych glutów ciała, które kradły z jej wnętrzności inne, jeszcze mniejsze gluty.

Shadrach nie zajmował się bestią, interesowali go ludzie, którzy mieszkali na dziesiątym poziomie. Bardzo dbali o swoje śmieci, bronili ich. Tutaj, na dziesiątym poziomie, były dla nich niczym złoto, codziennie bowiem marnotrawcy wyrzucali do śmieci tysiące użytecznych przedmiotów do zsypu, prosto w trzewia bestii. I każdego dnia zbieracze grzebali w masie porzuconych woreczków po zupie, skórek od bananów, martwych zwierząt, zużytych hologramów, papierowych talerzy, kości, mięsa, warzyw, widelców, zapomnianych monet, zużytych kart podróżnych, z rzadka trafiając na cienki korpus książki. Czasami, gdy bestia zwalniała i przeżuwała leniwiej, stosy odpadków urastały do czterdziestu stóp wysokości i każda rodzina czy klan grodziły swoje wzgórze, którego broniły przed przybyszami.

Shadrach trzymał się więc dolin, w których walały się podarte sukienki, pobrudzone ziemią pluszowe misie, stare młynki do kawy. Sufit dziesiątego poziomu był nierówny, wykuty w litej skale, wisiał jakieś sześćdziesiąt stóp nad jego głową. Pod butami chlupotały mu setki wilgotnych, żelowatych substancji. Z odległej paszczy bestii dolatywała go słaba woń spalenizny - w pewnej chwili odniósł nawet wrażenie, choć było to dość niedorzeczne, że słyszy dalekie odgłosy przeżuwania. Podobał mu się ten surowy sposób obchodzenia się ze śmieciami. Głównie dlatego że nos opowiadał mu doprawdy straszliwe historie, z których żadna nie miała szczęśliwego zakończenia.

Wykrzykując imię Nicholasa, to głośniej, to ciszej, obserwował stojących na wzgórzach ludzi z klanów, uzbrojonych w karabiny, lasery i włócznie sporządzone ze stali wyszukanej podczas przebierania mas odpadków. Tych klanów nie wiązały żadne bliskie więzy, nie byli też ludźmi spokrewnionymi w żadnym biologicznym sensie, ale gdy tylko się ku nim zbliżał, stawali zjednoczeni naprzeciw niego, złowieszczo milczący, i podejmowali swoje gorączkowe poszukiwania wśród śmieci dopiero, gdy widzieli, że ominął ich drogocenne wzgórze w bezpiecznej odległości. Od wszechogarniającego smrodu robiło mu się tak niedobrze, że modlił się, by jak najszybciej odnaleźć Nicholasa. Nawet spoczywający w jego kieszeni Jan Chrzciciel prychał i się dławił. Nie podobał mu się również fakt, że podłoże przesuwało się cały czas naprzód - ciężko było zachować równowagę, cały świat wydawał się nietrwały.

Wreszcie, po czterech godzinach, w świetle ostrzegawczo rozpalonego ogniska, Shadrach ujrzał cienie mężczyzn i kobiet, dźgających włóczniami coś leżącego u podnóża ich kupy śmieci. To coś skomlało, zasłaniało się. Shadrach podszedł bliżej.

- Proszę, zostawcie mnie, proszę - usłyszał słowa wydukane głosem człowieka, który dawno już przekroczył granicę paniki: płaskim, martwym i nieomylnie rozpoznawalnym.

Shadrach wyciągnął pistolet i strzelił na postrach w powietrze. Śmieciarze spojrzeli na niego zdziwieni i wzruszyli ramionami, jakby chcieli powiedzieć: „Przecież to nie śmieci, dlaczego mielibyśmy się o to bić?”. Wycofali się na wierzchołek swojego wzgórza, zatrzymali się tam i rechotali, patrząc na Shadracha podchodzącego do ich niedoszłej ofiary.

- Jak już się dowiesz, co to jest, daj nam znać! - Zawołał za nim któryś z mężczyzn.

Shadrach nie zwrócił na niego uwagi. Zatrzymał się w miejscu, w którym wcześniej stali oni, i spojrzał w ciemność. Ujrzał skulony pod ścianą kształt. Migotliwe światło płomieni nie sięgało dostatecznie daleko, by mógł stwierdzić na co patrzy. Nagły dreszcz strachu. Coś tu jest nie tak. Stało się coś bardzo złego.

Cień poruszył się w stronę światła. Za moment jednak znów cofnął się w mrok. Shadrach zdołał odnieść jedynie wrażenie wychudzenia, wraz z innym - sprzecznym - wrażeniem, sugerującym znaczną nadwagę. Cień cienia, który wydawał z siebie mlaszczące odgłosy, liźnięcia, po których następowało wężowe syczenie i słaby kaszel.

- Nicholas? Nicholas? Czy to ty? - Shadrach zdziwił się, że wciąż potrafi zapanować nad głosem.

Cień niepewnie odwrócił się w stronę przybysza.

- Chcesz usłyszeć opowieść? - Wysyczał cień. - Znam wiele historii. Pozwól, że opowiem ci o mieście. To bardzo ważne. Miasto jest wyciętym z tektury szablonem pomalowanym jaskrawymi farbami... - Głos stał się niewyraźny, słowa zaczęły się ze sobą zlewać, cień seplenił.

- Nie, Nick - odpowiedział Shadrach. - Nie chcę słuchać twoich opowieści. Wiesz, kim jestem.

Cisza. Potem:

- Cześć, Shad. Proszę, proszę, Shad tutaj. We własnej osobie. - Prychnięcie. Pełen rozpaczy chichot. - Raczej nie masz przy sobie żadnych prochów? Czegoś przeciwbólowego?

Shadrach wbiegł w ciemność. Kopnął mocno Nicholasa, ale natychmiast się cofnął. Jego but natrafił na coś papkowatego, obrzydliwego.

- Boże, Nick, co się z tobą stało?

Cień skulił się pod ścianą.

- Dzięki, Shad, dzięki za kopa. Rozciąłeś mi wargę. Ja krwawię, Shad.

- Jeśli nie powiesz mi tego, czego chcę się dowiedzieć, uderzę cię znowu. Mocniej.

- A może byś sobie po prostu poszedł. Idź... Sobie. Proszę cię.

- Nie odejdę, dopóki nie dowiem się od ciebie kilku rzeczy.

Shadrach usłyszał, że Nicholas przesuwa się po ścianie i siada. Cień jednak wciąż zajmował tyle samo miejsca co przed chwilą.

Włoski na ramionach stanęły mu dęba.

- Nick, wyjdź do światła.

- Nie. Nie masz nawet jednej pigułki? Jednej, jedynej?

- Podejdź tu, chcę cię zobaczyć.

- Och, Shad, uwierz mi, nie chcesz, żebym to zrobił.

Shadrach uniósł pistolet i wycelował w ciemność.

- Masz dwie możliwości i pięć sekund.

- Nie jestem sobą, Shad. Naprawdę.

- Trzy sekundy.

Przeciągłe, wilgotne westchnienie i skryta, ostrożna ociężałość. Nicholas wyszedł z ciemności. W niedowierzające oczy Shadracha spojrzał swoimi - enigmatycznymi, niebieskawymi, złożonymi, owadzimi.

Shadrach zdławił mdłości.

- Mój Boże, Nick. Mój Boże...

Najbardziej ze wszystkiego Nicholas przypominał kociaka, którego stworzył w dzieciństwie - istotę, której cierpieniu położyła kres Nicola. Owadzie oczy, tak, pięć kończyn, ogon jaszczurki, przerośnięte ludzkie ucho wykwitające na czubku porośniętej futrem głowy. Z kocich uszu zwisały krwawe, wijące się języki. Nicholas owinął ciało szarym płaszczem, ale z dziur w przetartej tkaninie wystawały różne dziwne organy, rosły tam, puchły. Był półnagi i brudny. Tym, co pozwalało rozpoznać w nim człowieka, były jego nos i usta opatrzone kłami, z powodu których ciężko mu było mówić. Co gorsza, był to nos Nicoli. I usta Nicoli.

- Pozwól mi wrócić do cienia - poprosiło stworzenie. - Tak będzie ci łatwiej.

Shadrach skinął głową. Gdy nie czuł już tuż obok obecności tej istoty, podniósł się, podszedł do ściany i usiadł obok Nicholasa. Nadal jednak nie mógł na niego patrzeć.

- Nie spodziewałem się...

Szyderczy śmiech.

- Ja też nie.

- Kto to zrobił?

- A jak myślisz? Quin. Kiedyś miał dobre pomysły. Tak myślę. Teraz jest martwy. Martwy, ale wciąż żywy. Nie ma w nim nic z Żywej Sztuki, nie jest już Twórcą Życia. Ale muszę przyznać, Shad, pomogłeś mi do niego dotrzeć, bez dwóch zdań. Nie przeczę.

- Dobrze się czujesz?

Wielka głowa obróciła się ku niemu. Owadzie oczy zabłysły.

- To miał być żart? Jakoś mnie nie śmieszy. Nie czuję się dobrze. Jestem... Jak on to powiedział? Odzwierciedleniem własnej porażki. Tak właśnie mnie nazwał. Chciałbym już tylko, żeby tak bardzo nie bolało.

- Co zrobiłeś po tym, jak wysłałem cię do Quina?

- Ja... Próbowałem kupić surykatkę. Jesteś pewien, że nie masz żadnych prochów? Nic?

- Nie mam prochów. Męczysz mnie tym pytaniem. Co zrobiłeś, kiedy już tam dotarłeś? Do Quina?

- Nie miał surykatek, więc podziękowałem i wyszedłem, a on...

Shadrach uderzył Nicholasa rękojeścią pistoletu w twarz. Jego ręka zagłębiła się w ciele Nicholasa, który krzyknął i wydał z siebie bulgocący okrzyk.

- Dlaczego to zrobiłeś, Shad? Za co?

- Powiedz mi, co naprawdę stało się u Quina. Co takiego zrobiłeś, czego zabroniłem ci robić?

- Nie wiem, o czym ty mówisz, serio. Nie wiem.

Shadrach spojrzał Nicholasowi w twarz. Siedział po kolana w śmieciach. Jego twarz odbijała się w pełgających, owadzich oczach.

- Nicholas, Nick. Nie chcę ci robić krzywdy. Ale jeśli nie powiesz mi tego, co chcę wiedzieć, zabiję cię. Dlaczego kłamiesz, Nick? Może ty po prostu już nie umiesz nie kłamać? Spójrz na siebie, jesteś skończony. Już po tobie. W zasadzie nie wiem, czemu grożę ci śmiercią. Ty już umarłeś.

Narastała w nim wściekłość. Pomyślał, że i tak zabije Nicholasa.

- To nieprawda - odparł Nicholas. - Gdybym tylko się stąd wydostał, można jeszcze pewne rzeczy zrobić. Może nawet odwrócić, cofnąć.

Shadrach pokręcił głową i oparł się plecami o ścianę.

- Ty i ja, obaj wiemy, że za tydzień będziesz już martwy. Dostałeś czas życia jętki. Jeśli sam nie umrzesz, ktoś cię tu znajdzie i zabije. A teraz mów, co naprawdę zrobiłeś u Quina?

- Próbowałem dobić targu.

- A uprzedzałem, żebyś tego nie robił, prawda?

- Przepraszam, Shadrach. Bardzo przepraszam.

- Co zaszło potem?

- Dali mi jakieś prochy. Robił mi różne rzeczy. Powiedział, że mnie zabije. Wkładał we mnie różne rzeczy - kawałki ciała, które kwitły i zakorzeniały się w moim ciele. Z początku nie bolało. Na początku nie. Powiedział mi... - Słowa uwięzły Nicholasowi w gardle, splunął szaro-zieloną mazią.

- Co ci powiedział?

- Powiedział, że będę jego dziełem Żywej Sztuki. Jak mogłem odmówić? Moja kariera była już skończona, ale oto on dał mi szansę... - W jego głosie pojawiła się nuta zachwytu, nuta miłości - ...Szansę na nieśmiertelność. Na to, że zostanę zapamiętany. - Teraz mówił znów ostrzejszym tonem. - Kurwa, ale ty masz przyjaciół, Shadrach.

- On nie jest moim przyjacielem.

- Pracujesz dla niego.

- Ledwie go znam. Więc co zrobiłeś po tym, jak cię przemodelował?

- Ja... Ja...

- Pozwól, że zgadnę. Pracowałeś dla niego. Powiedz mi o zleceniach, które dla niego wykonywałeś. Szybko.

- Przemycałem dla niego organy i części ciała przez granice dzielnic. Szmuglowałem narkotyki.

- Czy kogoś dla niego zabiłeś?

- Nie!

Shadrach wyciągnął z kieszeni Jana Chrzciciela i odezwał się do niego z udawaną powagą:

- Czy to prawda, Janie? Czy Nicholas nigdy nikogo nie zabił dla Quina? Nicholas, musisz pamiętać Jana, choć możliwe, że znałeś go pod innym imieniem.

Nicholas nie odpowiedział, patrzył tylko wstrząśnięty na Jana Chrzciciela.

- Zabił siedmioro lub ośmioro ludzi - powiedziała surykatka. - Głównie bionżynierów, którzy chcieli przejąć któryś z interesów Quina. Cześć, Nicholas.

- Cześć - odpowiedział Nick bezbarwnym, martwym głosem.

- Janie - podjął Shadrach. - Wiem, że próbowałeś zabić Nicolę. Czy wiesz komu się to udało?

Nicholas się rozpłakał. Wielkie błyszczące łzy toczyły się z jego owadzich oczu.

- Schowaj go - poprosił. - Błagam, pozbądź się go.

- Mam nadzieję, że obaj umrzecie w wielkich cierpieniach - warknął Jan Chrzciciel, gdy Shadrach wcisnął go z powrotem do kieszeni.

- Sam się zabiłem - powiedział Nicholas. - Zabiłem się sam. Zapukałem do drzwi i otworzyła mi, i sam się zabiłem. Zupełnie jakbym spoglądał w lustro. Chciałem to skończyć i udusiłem ją. Na śmierć. Potem przyszli ganesze i zabrali ją...

Shadrach czuł wiercącego się, poirytowanego Jana Chrzciciela. Wsunął palec do kieszeni, wcisnął go surykatce do ust i skrzywił się, czując mocny ucisk dziąseł. Ból pomógł mu się skupić.

- Dlaczego to zrobiłeś?

- Chciałem się zabić. Zostałem zmuszony. Zacząłem już się zmieniać... W to. - Nicholas skrzywił się, jakby bał się sam siebie.

- Nie, nikt cię nie zmuszał - powiedział Shadrach. - I nie, nie zacząłeś się zmieniać w to... W to, czym jesteś teraz... Aż do chwili, gdy Quin zgwałcił pamięć Nicol, i już po tym, jak ją udusiłeś. Zabiłeś ją. Ty to zrobiłeś. Ze strachu. Z tchórzostwa.

- Kłamiesz - rzucił Nicholas. - Kłamiesz. Zmieniałem się już. Zmienia...

- Zamknij się!

Nicholas załkał, opuścił głowę pomiędzy swoje liczne wypustki.

- To Quin cię poprosił, byś to zrobił?

- Tak.

Shadrach siedział na Nicholasie jeszcze zanim „tak” zdążyło na dobre opuścić jego usta. Dłonie zacisnęły się na kolczastym gardle stworzenia, odcinając wszelkie dobiegające z niego dźwięki, wyciskając z niego czucie. Tyle że Nicholas, nawet w tej chwili, za bardzo przypominał ją - kości policzkowe, nos, usta - i Shadracha ogarnęła irracjonalna myśl, że morduje swą ukochaną. Że ją dusi. Oderwał dłonie od zdeformowanej tchawicy i odsunął się, łapczywie łapiąc ustami powietrze.

- Cholera! Powinienem móc cię zabić z łatwością.

- Chciałbym, żebyś to zrobił.

- Nie potrafię.

I wtedy padły te próżne, wyrachowane słowa:

- Wyglądam... Wyglądam jak ona, prawda?

Shadrach nie odpowiedział. Przestał zwracać na Nicholasa uwagę. Jego paznokcie - szpony - wpijały się w dłonie. Co robić? Co robić?

- Spróbujesz zabić Quina? - Spytał niemal obojętnie Nicholas.

- Tak.

- Wiesz, że on ci na to nie pozwoli. Chyba że to część jego planu.

- Nie będzie mieć wyboru.

- Quin rządzi całym światem, Shad. Nie wiesz o tym? Jest jak bóg.

- A jaki jest jego plan?

Nicholas wybuchnął śmiechem.

- Pracujesz dla Quina i nie wiesz, co on planuje?

- Nie, nie wiem. Wykonuję tylko polecenia. Odwiedzam rezydencje starych kobiet i gawędzę z nimi o pogodzie. Nie zadaję żadnych pytań.

Nicholas zakaszlał i zwymiotował krwią. Pochylił się, by purpurowa tęcza trafiła w ziemię, otarł usta i spojrzał na Shadracha.

- Też dobrze. Ja zadawałem pytania i zobacz, co się ze mną stało.

- Więc co to za plan?

- Jest dziecinnie prosty, pozwolić surykatkom przestać czcić ołtarze Quina. Pozwolić im stać się sobą. Podejmować własne decyzje. Powinieneś zapytać swojego przyjaciela z talerza. On na pewno wszystko wie.

- Nie powie mi.

- A nie możesz go zmusić?

- To tylko głowa. Trudno mi ją zmusić choćby do rozmowy. Dlaczego Quin tego chce?

Nicholas wzruszył ramionami.

- Nie wiem. Ale wiem, w jaki sposób do tego dojdzie. Stopniowo. Nie nagle. Powoli, starannie. Najpierw pojawią się znaki. Symbole. Pewne wydarzenia, określone działania, niektóre tak subtelne, jak subtelne jest światło padające na chodnikową płytę, czy lot samotnego ptaka pod chmurami - każda z tych rzeczy będzie stanowić sygnał do rozpoczęcia kolejnego etapu. Plan urzeczywistni się stopniowo, surykatki będą się zbliżać do niezależności etapami, ale wreszcie powstaną przeciwko ludzkim ciemiężycielom.

- To bez sensu.

- Nabierze go, gdy się ziści. Zrozumiesz, kiedy ten dzień nadejdzie.

- Ale dlaczego? To musisz wiedzieć.

- On nie mówi mi wszystkiego. Wiem tylko, że miasto jest w niebezpieczeństwie. Musimy się z niego wydostać.

- Pieprzyć miasto. Widziałeś Quina? Prawdziwego Quina?

- Tak - padła przepełniona dumą odpowiedź. Dumą, mimo tak zbezczeszczonego ciała. Kim musi być Quin, by wywoływać do tego stopnia - bezgraniczne, perwersyjne oddanie? - Tak, on mieszka na trzydziestym poziomie i... - Nicholas urwał, zbyt późno pojmując swój błąd.

Shadrach się uśmiechnął.

- Zaprowadź mnie tam.

ROZDZIAŁ SZÓSTY

Nicholas poprowadził Shadracha głębiej w ciemność - przewodnikowi w nowej postaci nie było łatwo się poruszać, schodzili więc powoli, niepewnie. Tuzin kolejnych schodów ruchomych, pół tuzina wind. Znów schody. Drabinki. Tulili się do ścian tuneli z twarzami splamionymi zielonym blaskiem lamp przemysłowych. Przebiegali przez korytarze uznane za niebezpieczne, co podkreślały zalewające je swą poświatą czerwone neony. W karmazynowej mgle Nicholas wyglądał, jakby wykrwawiał się na śmierć. Tego rodzaju światło odsłaniało przeznaczenie i prawdę o rzeczach. Przemykali chyłkiem, ostrożnie wybierając trasę, tak by to prawdziwe światło nie odkryło ich zanadto. A zatem, kiedy prawdziwe światło się do nich zbliżało, gdy ich karciło i napominało, zawsze przeżywali silny wstrząs. Przez całą drogę - którą Shadrach potem przypominał sobie jako odbytą w milczeniu i pozbawioną zapachów - nie odezwali się do siebie ani słowem. Dla Shadracha było to niczym błogosławieństwo. Sam nie miał Nicholasowi nic do powiedzenia, i wiedział też, że cokolwiek powiedziałby Nicholas, tylko by go rozwścieczyło...

Wreszcie dotarli do pradawnej stacji metra, którą Nicholas nazywał ich celem. Stacja została zbudowana w wielkiej, wydrążonej w skale hali. Żłobkowane łuki jej kolumn, niczym skrzydła, wznosiły się w ciemność i znikały w jeszcze głębszym mroku powyżej, który tłamsił ich delikatność. Dźwięki wzbijające się w mrok odbijały się od niego i przekształcały w echa. Cały ciężar tej górującej nad wszystkim ciemności podtrzymywały na swych barkach migocące świetlne kule, które zwodziły obietnicą pełnego rozjarzenia się, po to jedynie, by zaraz zgasnąć.

Sama stacja była stara i brudna. Kiosk z biletami przypominał przegniłą łupinę, w której kuliły się przygięte kształty nieczynnych maszyn, które dawniej mogły być inteligentne. Metalowe elementy peronu przerdzewiały, kamienne płyty erodowały; wszystko przy tym niepewnym, wątłym świetle. Pasażerowie musieli bardzo uważać, by nie skręcić sobie kostki lub nie doznać poważniejszej kontuzji. Panujący tu smród - po części wyziewy strefy wysypiska, częściowo woń rozlanej ropy - był w dziwny sposób odległy, tak jak odległe bywają przytłumione kolory obrazu, który pokryła patyna czasu i kurzu.

Podróżni, schwytani w pułapkę tego świata półmroku, przebijali się przez mgłę cieni z mozołem, ludzkie oblicza wynurzały się z oparów jak blade, zepsute satelity. Każdy z nich mógłby równie dobrze czekać od stu lat na bezludnej wyspie samotności, na oceanie egocentryzmu; Shadrach pomyślał w pierwszej chwili, że na peronie ktoś poustawiał szeregami zapomniane rzeźby.

W rękach trzymali walizki i laski. Cięższe bagaże leżały porzucone u ich stóp. Żaden z oczekujących nie patrzył w oczy Shadrachowi, prowadzonemu pomiędzy nimi ku torom przez Nicholasa. A mimo to nie usuwali się, nie schodzili im z drogi, aż wreszcie zaczął o nich myśleć jako o duchach, szaleńcach, straconych duszach potępionych. W gęstniejącym mroku wzrok płatał mu figle, przez co najdalsze postacie przybierały nierealne kształty: rybie głowy, jaszczurze ciała, ornitologiczne kończyny.

Shadrach stwierdził w duchu, że dominującym w tym miejscu uczuciem jest nienawiść. Nie chciał tu przebywać zbyt długo. Dotarli wreszcie do szyn i do zatęchłego smrodu stacji dołączyła intensywna, gęsta woń benzyny. Tory leżały w głębokim rowie i Shadrach założył, że wykop musi kształtem odpowiadać pociągowi. W dole, pomiędzy szynami, przemykały dziwne stworzenia, przypominające myszy, a przy tym zupełnie od nich różne. Nie chciał ujrzeć ich twarzy - bał się, że mogą wyglądać tak jak oblicza ludzi orangutanów w nadpoziomowym leżu Quina. Istoty te to pojawiały się, to znikały mu z oczu. Wydawały ciche, przypominające kaszel dźwięki, walczyły ze sobą i kopulowały, ignorując jego spojrzenia.

Wreszcie mdłe czerwone światła ostrzegawcze zalały ich świat. Zwierzęta uciekły do swych dziur; nadjeżdżał pociąg. Szybko. Silne wibracje wypełniły całą stację. Ci, którzy mieli na głowach kapelusze, przytrzymali je. Oczekujący na metro podróżni jak jeden mąż przerwali posągową ciszę i zaczęli bełkotać i mamrotać, przesuwając się ku torom, aż tłum zgęstniał tuż za Shadrachem i Nicholasem.

- Nie boją się ciebie - powiedział Shadrach i spuścił wzrok, wciąż bojąc się dokładniej przyjrzeć ich twarzom.

- Jesteśmy teraz tak głęboko, że wszyscy widywali już dużo dziwniejsze rzeczy, wierz mi.

Pociąg, gdy w końcu nadjechał, okazał się wielką bestią - jego korpus wypełnił nawet tonący w mroku górny poziom stacji. Wyglądał bardziej na statek kosmiczny niż na pociąg metra. Twórcy nie tchnęli w jego kształty ani krztyny wdzięku czy subtelności. Został zbudowany do ciężkiej pracy w surowych warunkach i jedynym śladem, jedyną przekazaną mu przez twórców sugestią piękna była szybkość, z jaką ten ślepy pocisk toczył się po szynach. Shadrach miał wrażenie, że pojazd przemknie przez stację i minie ją, ale wtedy, swobodnie, jakby cały składał się z jednego mięśnia, pociąg zatrzymał się w mgnieniu oka i znieruchomiał, przyćmiewając sobą cały tunel. I gdy tak stał, z licznych jam w jego metalowym cielsku naraz dobiegły wszelkie możliwe grzechoty i skrzypienia. Stał tak - jego zniszczony kadłub wciąż był rozedrgany, w ścianach wagonów ziały wielkie otwory, wydawał się potworem przybyłym z samego zarania czasu.

Powgniatane stalowe drzwi otworzyły się ze zgrzytem na obu poziomach pociągu. Z trzewi bestii wysiadło kilkanaście bardzo dziwnych postaci - nie wyszły jednak drzwiami, a otworami pomiędzy nimi. Zapewne dlatego że dziury te były większe i wygodniejsze niż właściwe wejścia. Shadrach odwrócił się, gdy ostatni z pasażerów znalazł się na peronie. Zastanowił się, czy jego wrażenie gadowatości, rybowatości było prawdziwe. Co by zobaczył, gdyby obrócił głowę w drugą stronę? Na pewno nic tak wstrząsającego jak Nicholas.

- Uważaj, gdzie stajesz - poradził Nicholas, gdy wsiadali do pociągu. - Podłoga też jest dziurawa.

W wagonie nie było żadnych wygód, nic co by przypominało siedzenia. Wszyscy stali, każdy z pasażerów anektował własne terytorium. Podróżni rozpierzchli się po pociągu i w pobliżu Shadracha i Nicholasa zostały tylko trzy osoby: ubrana na czerwono kobieta w szerokoskrzydłym czerwonym kapeluszu, z twarzą przesłoniętą woalką, mężczyzna o szczurzej twarzy, trzymający się najdalszych możliwych kątów wagonu i rzucający co chwila na Nicholasa szybkie, nerwowe, przenikliwe spojrzenia. Był też obrzmiały, wysoki na cztery stopy cień ubrany w stare szmaty.

Drzwi zasunęły się i pociąg zaczął się trząść i drżeć. Jęczał, prychał i narzekał każdą ze swych metalowych części. Po chwili wydawało się, że cofa się jak koń przed skokiem w ciemność oświetloną jedynie czerwonymi, awaryjnymi światłami. Dźwięk - tysiąc gwoździ szorujących o kamienne podłoże; milion pękających jednocześnie kawałków sfatygowanej stali - ogłuszył Shadracha, który niemal upadł, gdy pociąg szarpnął, ruszając. Udało mu się jednak chwycić za wątpliwej wytrzymałości słupek. Twarze współpasażerów były unurzane we krwi, ich spojrzenia skupiły się na pistolecie, który wyjął z kieszeni i trzymał przy boku. Pociąg ryczał i skakał po torach - ruszające na łowy wygłodniałe zwierzę. Przez dziurę w podłodze Shadrach widział rozmazane pędem podłoże. Zaczął podejrzewać, że został pojmany w banku organów i leży teraz obok Nicoli, pogrzebany pod górą nóg, a cała reszta to tylko zły sen.

- Będziesz musiał wyskoczyć! - Krzyknął mu do ucha Nicholas.

Wiał wściekły wiatr, pociąg huczał furią własnego szaleńczego biegu. Pojazd stał się wrogiem entropii. Czy mimo to nie wygra wreszcie starcia z szynami, czy nie uwolni się i nie przebije na zewnątrz przez ścianę tunelu?

- Wyskoczyć?! - Shadrach odwrócił się gwałtownie do Nicholasa.

Nicholas skinął głową. Owadzie oczy zaświeciły szkarłatem.

- To jedyna droga, wyskoczyć za około piętnastu minut. Pociąg jedzie wtedy przez otwarty teren, nad przepaścią, z której widać trzydziesty poziom. Właśnie tam wyskoczysz. Inaczej musiałbyś schodzić kolejne piętnaście poziomów w dół. To dużo trudniejsze. Podejrzewam, że zabiliby cię po drodze, nawet mimo twojej odznaki.

- Ale ja nie mam skrzydeł! - Odkrzyknął Shadrach.

- Dlatego wyskoczysz ze spadochronem.

- A skąd ja, do diabła, wezmę teraz spadochron?

- Niedługo się pojawi. - Nicholas wyszczerzył się w uśmiechu.

- Nick, o czym ty mówisz?

- Zrozumiesz już niedługo. Cierpliwości.

Shadrach rzucił mu nieprzyjemne spojrzenie. Od wstrząsów wagonu podskakiwał mu żołądek. Nerwy miał napięte jak postronki. Do jakiego stopnia mógł Nicholasowi zaufać?

Ale trzy minuty potem przez wagon przeszedł przysadzisty mężczyzna z przewieszonymi przez ramię spadochronami. Był równie milczący jak wszyscy w pociągu. Shadrach kupił od niego dwa spadochrony i podał jeden Nicholasowi.

Nicholas pokręcił głową.

- Nie, mnie nie jest potrzebny. Ja tam nie idę.

- Idziesz.

- Nie wrócę tam!

Shadrach uniósł pistolet.

- Wrócisz. Wkładaj spadochron. I mów, skąd mamy skakać.

Nicholas westchnął i powoli zaczął wkładać spadochron.

- Nie stąd. - Wskazał na otwór mniej więcej wielkości człowieka w prawej ścianie pociągu. Za dziurą w niepokojąco szybkim tempie przesuwała się lita skała i metal. - Ta dziura jest zbyt mała. Trzy wagony dalej powinniśmy znaleźć większą.

Poszli tam. Pistolet Shadracha przez cały czas wwiercał się w bok Nicholasa. Rzeczywiście, znaleźli większy otwór, wokół którego zebrało się już dziesięciu ludzi. Wszyscy obszarpani, wyglądający chorowicie, niektórzy przygarbieni, inni szlochający z rozpaczy.

- Co im jest? - Spytał Shadrach.

- Nic. Nie interesuj się. To nieważne - odparł Nicholas.

- Powiedz mi, kiedy i gdzie skaczemy. - Shadrach wziął towarzysza za rękę.

- Sam będziesz wiedział, kiedy to zobaczysz. Włóż spadochron.

Odpowiednie zamocowanie spadochronu zajęło mu całe wieki; gubił się w klamrach, zapięciach i paskach. Pociąg tymczasem zaczął ostro zjeżdżać w dół. Ściany tunelu odpadły w ciemność i pasażerów zalało świeże powietrze, niosące ze sobą niesamowite zapachy: kwiaty, perfumy, słodki nektar. Shadrach zobaczył w ciemności iskry i refleksy światła. Wagon przechylił się w prawo i trzech pozostałych skoczków nie zdołało się niczego chwycić. Wypadli z wrzaskiem.

- Oni nie mieli spadochronów!

- Oczywiście, że nie mieli - wysyczał mu do ucha Nicholas. - To ulubione miejsce samobójców. A teraz skacz!

Shadrach usłyszał w tym syku coś dziwnego. Odwrócił się gwałtownie, odsunął i ostro zakończony szpon Nicholasa uderzył go w lewy bok. Pazur drapnął przez płaszcz Jana Chrzciciela i wbił się w ciało człowieka. Zaskoczony Shadrach krzyknął. Nicholas ciął w jeden z pasków spadochronu, ale Shadrach odruchowo uniósł rękę. Jęknął głucho, gdy szpon wbił się mu w ramię. Ignorując przenikliwy ból, wymierzył w przeciwnika z pistoletu.

Zanim jednak zdołał odzyskać równowagę, Nicholas popchnął go z całej siły i Shadrach runął w ciemność, puszczając rękę Nicholasa. Zdążył jeszcze tylko wystrzelić, mierząc w niewyraźny, otaczający Nicholasa prostokąt światła. Zobaczył, jak Nick obraca się i wypada z otworu.

Wirując w powietrzu wsunął pistolet za pas. Spadał w ciemność, otoczony siedmioma samobójcami mknącymi w dół bez spadochronów. Nad sobą widział ziejące czerwienią dziury w podłodze pociągu. Wagon krwawił światłem. Z góry przyglądały mu się maleńkie twarze pasażerów. Zagadkowe. Obojętne. Wtem pociąg zniknął, przesłonięty przez ciało jednego z samobójców. Ciemność. Skoczkowie bez spadochronów przestali krzyczeć. Nie miał pojęcia, gdzie są. Nie wiedział, gdzie jest Nicholas. Spadając niczym kawał drewna, obracał się. Czyjaś stopa uderzyła go w twarz i zaczął wirować szybciej. Znowu rozległy się zawodzenia tych, którzy wkrótce mieli umrzeć. Na górze i pod nim. Wciąż tkwiący w jego kieszeni Jan Chrzciciel wściekle warczał. Shadrach pomyślał, że powinien przeprosić surykatkę. Teraz umrą obaj. Jeszcze przed upływem dwudziestu czterech godzin, które Janowi zostały. Wtedy przypomniał sobie o spadochronie: to ta przestraszona, nieporęczna rzecz, która trzymała się kurczowo jego pleców. Pociągnął za kółko. Nie puściło. Pociągnął raz jeszcze. Nic. Był już co najmniej w połowie drogi w dół. Pod sobą zobaczył migocące coraz wyraźniej cząsteczki światła. Wiatr ostro siekący jego twarz wydawał się zapowiedzią jeszcze bardziej brutalnej śmierci. Szarpnął pierścień po raz trzeci.

Czasza się otworzyła i szarpnęło go gwałtownie w górę, podskoczył prawym bokiem do góry. Warkot Jana Chrzciciela ucichł. Shadrach zamrugał i podniósł wzrok na olbrzymi biały kapelusz, który ocalił mu życie.

I w tej samej chwili pierwszy samobójca przebił się przez jedwab i uderzył go w lewe ramię. Mięśnie eksplodowały płomieniem bólu. Kolejny ze skoczków także przedarł się przez materiał, ale nie zderzył się z Shadrachem. Mgnienie oka potem wszyscy znaleźli się już pod nim, wciąż wypluwając płuca w krzyku. Czasza zaczęła się składać, a Shadrach wciąż nie wiedział, jak daleko jest do ziemi. Jego ciało nabierało prędkości. Spadochron zawodził. Zaczął panicznie, gwałtownie oddychać. A jednak się nie uda...

Uderzył w coś.

ROZDZIAŁ SIÓDMY

Shadrach odzyskał przytomność, czując miękką pieszczotę jedwabnej czaszy, która niczym całun opadła na jego twarz. Woń brudu i plastiku. Chłód powietrza. Cisza. Bezruch. Otworzył oczy i spojrzał w ciemność. Był gotów na śmierć, czekał na początek życia po życiu. Gdzieś nieopodal rozlegał się chlupot wody. Zastanawiał się, czy powinien się poruszyć. Pod całunem było tak spokojnie. Całun pozwalał mu wyzbyć się całej odpowiedzialności. Takiego spokoju nie czuł od chwili, w której pozostawił za sobą promienie słońca.

Wtedy Jan Chrzciciel zaczął się wiercić w jego kieszeni i Shadrach przypomniał sobie, po co się tu znalazł. Usiadł, wciąż nakryty spadochronem. Bolało go gardło i wszystkie zesztywniałe kończyny, ale nie odniósł żadnych poważniejszych obrażeń. W ramieniu czuł pulsujące pieczenie, podobny przeszywający ból czuł w głowie. Nie stało się mu jednak nic nieodwracalnego, nie stracił ręki ani oka.

Wyplątał się spod czaszy, odpiął klamry plecaka i wstał. Wyciągnął zza paska pistolet i poczuł wdzięczność wobec broni za to, że nie wypaliła przy zderzeniu z ziemią. Ostrożnie wsunął dłoń do kieszeni, wyjął z niej Jana Chrzciciela i podniósł go sobie do twarzy.

- Teraz mamy wokół siebie tylko ciemność. Możesz się pokazać. Nic ci się nie stało?

Surykatka wydała drwiący pomruk, zdumiewająco ludzki.

- Stało się. Umieram. I wcale nie jest tu ciemno, to tylko twoje oczy żałośnie kiepsko przechwytują światło. Jest popołudnie, a niebo jest niebieskie. Dla mnie. Ty też się w końcu przyzwyczaisz. Ale wtedy ja już będę martwy.

- Mam nadzieję, że się nie mylisz, Janie. Choć nie mówię tego złośliwie. Wydaje mi się, że gdybym mógł cię ocalić, zrobiłbym to bez wahania.

Surykatka ironicznie obnażyła bezzębne dziąsła.

- Z pewnością dlatego że staliśmy się sobie tak bliscy. Dlatego że mimo dzielących nas różnic nauczyliśmy się ze sobą żyć.

- Nie. Dlatego że zaczynam cię rozumieć. Potem porozmawiamy.

Schował Jana Chrzciciela z powrotem do kieszeni.

Za sobą cały czas słyszał szum wody, ale zamiast iść w jej stronę po omacku, zaczekał, aż oczy przyzwyczają się mu do ciemności. Ciemność nie przejmowała się czasem; pożerała go z taką samą obojętnością, z jaką pochłaniała jasność. Wreszcie jednak ustąpiła na rzecz czegoś, co nie było może światłem, ale w czym był w stanie cokolwiek zobaczyć. Blady fiolet, zarys skał - ciemność jeszcze mroczniejszą od tej w powietrzu przed nim. Nikła sugestia skalistego podłoża.

Odwrócił się i zobaczył migotanie i błyski wielkiego, śródlądowego morza. Brzeg znajdował się ledwie dwadzieścia metrów od niego. Powąchał powietrze: cierpki zapach opowiadający o letniej bryzie i zrytych przez czerwie kadłubach statków. Woń przypominająca nieco słonawy posmak wiatru nad kanałami. Z wolna rozbłyski i zmarszczki na powierzchni okazały się koniuszkami lśniących płetw, śliskimi, zdobnymi morskimi stworzeniami przebijającymi lustro wody, za którymi niekiedy zauważał długie lśniące macki. Ssawki obrębione złotem. W tle fale ciągnęły się aż po horyzont - czerń w czerni. Drugiego brzegu nie było.

Siedząc tak w ciemności, niemal poczuł, że jest gdzieś na nadpoziomie, o zmierzchu, otoczony znajomymi kanałami.

Ale złudzenie prysło, gdy - za pomocą wciąż poprawiającego się wzroku - ujrzał Nicholasa. Nick siedział po jego lewej stronie i wpatrywał się owadzimi oczyma w bijące o brzeg fale. Spadły z niego szmaty, odsłaniając jeszcze bardziej skomplikowane i straszliwe rzeczy, które zrobił mu Quin. Dłonie wyrastały mu bezpośrednio z boków, wnętrzem do góry. Dolna połowa jego ciała została zmiażdżona przy uderzeniu w ziemię. Był martwy. Wokół niego leżały inne mokre kupki ciał i kości. Samobójcy.

- Nick, Nick, Nick... - Powiedział cicho Shadrach. Srogą poniósł cenę za swoją słabość. Wielu ludzi o wiele słabszych od Nicholasa przeżyło swoje życia, nie płacąc nawet połowy tego, co on. Zniknęły gdzieś gniew i wściekłość, jakie wcześniej wobec niego czuł, zostawiając po sobie tylko smutek i dojmujące poczucie winy. Gdyby nie on, gdyby nie on...

Shadrach nie wiedział, w którą stronę powinien pójść, by dotrzeć do Quina, ale poczuł silne przyciąganie wody. Lubił ją. Ruszył więc wzdłuż wybrzeża, w kierunku, w którym jak sądził znajdowała się północ. Teraz, gdy cel znajdował się już tak blisko, był gotów przejść choćby tysiąc mil. Maszerował z pistoletem w prawej dłoni i odznaką w lewej. Nie szedł krokiem zbiega czy złodzieja, a raczej jak ktoś, kto jest na swoim terenie i wie, dokąd zmierza.

Widok martwego Nicholasa zagnieździł się w jego umyśle niczym upiór. Tymczasem otaczająca go noc wypluwała jak magik w cyrku kolejne tajemnice. Sekrety, które znikały poza zasięgiem jego wzroku równie szybko, jak się pojawiały.

Z wolna dotarło do niego, że jeżeli istnieje coś takiego jak piekło na ziemi, to nie są nim pustkowia między miastami, tylko to miejsce tutaj, na trzydziestym podziemnym poziomie Veniss. Po plaży nad morzem wędrowały tysiące potępieńców. I mieli tak chodzić aż do śmierci. Pierwsi napotkani wyglądali jak Nicholas, albo prawie jak on. Shadrach jednak - przywykły już do owadzich oczu, powiewających swobodnie płatów skóry, do widoku organów wewnętrznych wydymających się na zewnątrz ciała niczym pękające od wody bukłaki - nie zwracał na nich uwagi i zostawiał za sobą łkających, wymachujących w mroku kończynami, szukających jakiegokolwiek sposobu na umniejszenie bólu. Nicholas uciekł z pewnością właśnie z tej otchłani. Jakże musiał być szczęśliwy, mogąc ją zamienić na niepewność strefy wysypiska.

Gdy schrypnięte krzyki i ohydny, obrzydliwie słodki smród zostały już za nim, wyciągnął z kieszeni Jana Chrzciciela i przytroczył go sobie jednym z pasków spadochronu do prawego ramienia.

- Wszyscy zobaczą w tobie moją deformację - powiedział i spojrzał na surykatkę z czymś na podobieństwo uczucia w oczach. - Ile czasu ci jeszcze zostało, Deformacjo?

Surykatka powęszyła w powietrzu.

- Może około dziewięciu godzin. Przyprowadziłeś mnie do miejsca moich narodzin. Bawiłem się kiedyś na tym brzegu. To mi dodaje sił. To i świadomość, że twój dzień także już niemal dobiegł kresu.

- Prawdopodobnie się nie mylisz, ale może choć tym razem zechciałbyś mi pomóc? Powiedz mi, jak znaleźć Quina.

- Nie. Ale może powinieneś pójść w stronę tego zielonego blasku.

Rzeczywiście, dokładnie przed nim przedzierał się przez ciemność szmaragdowy punkcik światła. Poruszał się wzdłuż brzegu.

- Co to jest? - Spytał Shadrach.

- Światło. Wydawało mi się, że lubisz światło.

Surykatka spojrzała niemal tak, jak powinien patrzeć zwycięski generał.

- Tak czy inaczej właśnie w tamtą stronę szedłem.

Fosforyzująca zieleń. Poruszała się niczym czerw. Stworzenie wyglądało jak bezgłowa stonoga. Wielkości niewielkiego, mocno umięśnionego węża. Na Shadracha nie zwróciło najmniejszej uwagi. Stonoga pełzła powoli po brzegu rozległego morza, z niezłomną determinacją, by dotrzeć do jakiegoś nieznanego celu. Znaki na jej ciele, granice jego segmentów, były tak dokładne, tak surowo zakreślone, że Shadrach poczuł się zafascynowany doskonałością stworzenia. Nie spodziewał się ujrzeć w tym miejscu czegoś równie zagadkowego. Na jego twarzy pojawił się niezręczny uśmiech.

- Co to jest? - Spytał Jana.

- Przyjrzyj się dokładniej.

Shadrach poszedł za radą surykatki i odkrył, że każdy z pierścieni stonogi został ozdobiony wyrytym w żywej tkance numerem. Każdy segment z kolei był podzielony na jeszcze mniejsze części, rozdzielane maleńkimi, zielonymi wgłębieniami.

- To maszyna! - Powiedział.

- Prawie zgadłeś - odpowiedziała surykatka. - Dotknij tego.

- Dotknąć?

- Nie ugryzie.

- Mogę ci zaufać?

Surykatka odsłoniła dziąsła.

- Nie możesz. Kto wie, jakie myśli mogą powstać w umierającym umyśle? Biorąc to pod uwagę, doradzam, żebyś jednak tego nie dotykał. W końcu historia mojego życia to spis kolejnych zdrad.

Shadrach spojrzał na morze, na którym długa, ostra niebieskozielona płetwa rozcinała właśnie wzburzone fale. Zastanowił się, czy w tak dziwnym świecie będzie miało jakiekolwiek znaczenie to, co teraz zrobi, o ile w ogóle zrobi cokolwiek.

Kucnął przy jaśniejącej zielenią zagadce. Wyciągnął rękę i dotknął stworzenia palcem wskazującym. W dotyku okazało się gładkie, choć kosmate. Stonoga znieruchomiała. Przewróciła się na bok.

- Zabiłeś ją - odezwał się Jan Chrzciciel. - Mówiłem, żebyś jej nie dotykał.

Po chwili, z powolnym, starannym, wystudiowanym wdziękiem stonoga się rozwinęła. Pierścień po pierścieniu. Każdy rozprostowujący się segment tracił pierwotny kształt, składał się z innymi, aż wreszcie istota się rozpłaszczyła: rozpostarty na brzegu kwadrat zielonego świecącego ciała. Małe rowki i wgłębienia wypełniły się silnym blaskiem. Rozległ się głuchy pomruk. Promienie światła wystrzeliły z nierówności i zaznaczyły w powietrzu schemat, szkic... Po chwili wyblakły, pozostawiając po sobie trójwymiarową, nakreśloną zielonym blaskiem mapę morza i otaczającego je wybrzeża. Cyfry, odpowiadające kwadratom na mapie, znalazły się na jej krańcach, tworząc siatkę odniesienia.

Shadrach zrozumiał, że ogląda najpiękniejszą istotę, jaką kiedykolwiek widział lub zobaczy, i że to wielka szkoda, że musi ją poznawać w miejscu, w którym nie jest w stanie jej w pełni docenić.

- Czy potrafisz docenić piękno? - Spytał Jana Chrzciciela. - Bo to właśnie jest piękno.

- Moja wrażliwość na piękno - odparła surykatka zmęczonym głosem - jest o wiele bardziej wyrafinowana, niż możesz to sobie wyobrazić. Każdy z moich zmysłów jest tak wyostrzony, że mógłbym równie dobrze żyć w świecie zupełnie innym od twojego. Ale tam, gdzie ty widzisz formę, ja dostrzegam funkcję. Myślę jednak, że można ci to wybaczyć, to ludzkie przedkładanie stylu nad istotę rzeczy. Taka jest natura twojego gatunku. A to, na co patrzysz, to jedna z map Quina. Nic więcej.

- To Quin zrobił tę istotę?

- Quin stworzył wszystko, nawet to morze. To jego laboratorium. To jego świat. Nie twój.

Shadrach usiadł przy mapie.

- Ale, Janie, w jaki sposób? Powiedz mi, jak można tworzyć potwory i jednocześnie istoty równie piękne jak ta?

Surykatka wybuchnęła śmiechem.

- W twojej niewinności jest coś wzruszającego. Ale potwór, z którym rozmawiasz, nie potrafi udzielić ci odpowiedzi. Niech ta sprzeczność dręczy cię już zawsze.

Shadrach spojrzał na mapę. Na migocących konturach widniało kilka nazw, zapisanych w jakimś obcym języku. Zobaczył też pulsujący czerwony punkcik, który - jak założył - wskazywał jego obecną pozycję. Niemal dokładnie naprzeciwko, po drugiej stronie morza, połyskiwał symbol zwierzęcia połączonego z człowiekiem.

- Czy właśnie tam znajdę Quina? - Spytał Jana Chrzciciela.

- Zapytaj mapy. Porozmawiaj z nią, ja jestem za bardzo zajęty wyłączaniem siebie. - Surykatka zamknęła oczy.

- Gdzie jest Quin? - Shadrach zadał mapie pytanie, ale ta odpowiedziała tylko głuchym burknięciem.

I co teraz? Przedtem Jan Chrzciciel kazał mu dotknąć mapy.

Shadrach dotknął ludzko-zwierzęcego symbolu. Trójwymiarowy obraz zgasł z suchym trzaskiem. Światełka na mapie wyblakły. Rowki i pęknięcia pomiędzy segmentami się zamknęły.

Surykatka zaśmiała się głucho, ale się nie odezwała.

Shadrach wstał i cofnął się, w obawie, że Jan Chrzciciel poprowadził go ku pułapce. Wymierzył w mapę z pistoletu...

... A leżąca na plaży mapa zaczęła łopotać niczym nietoperz. Jej krawędzie zapłonęły intensywną zielenią. W miarę ruchów barwa spływała od krańców do centrum stworzenia. Gdy kolor zalał już sam środek, istota nabrała dziwnie ostrych krawędzi i rozległ się dźwięk przypominający śpiew cykady. Nagle krawędzie rozpostarły się w skrzydła - ostre, przypominające noże. Przy wtórze dźwięku przypominającego ostrzenie kuchennych narzędzi mapa zatrzepotała i uniosła się, po raz kolejny odrodzona pod postacią bezgłowego, pozbawionego piór ptaka. Zakreśliła nad Shadrachem dwa koła, po czym oddaliła się w kierunku morza i wróciła do człowieka.

- Idź za nią. Czeka na ciebie - rzuciła niewyraźnie surykatka. Powieki wciąż miała mocno zaciśnięte.

Shadrach szedł śladem szybującej nad brzegiem mapy. Z ciemności wychynęło ku niemu jeszcze więcej stworzeń - istoty z groteskowymi, kozimi głowami i oczyma łypiącymi ze stóp. Stworzenia czmychające na ośmiu odnóżach, o zatkniętych na pancerzykach skorpionów pyskach przypominających delikatnie wyrzeźbione twarze małp. Zwykłe śmieci, odpady, wyglądające jakby były wytworami eksperymentującego od tysięcy lat Nicholasa. Jaki istniał związek między pięknem mapy a tymi stworami? Niektóre były zwykłymi, wyczerpanymi kłębami żył i tętnic, czerwonymi i dyszącymi, które z braku ust wyrażały swoje cierpienie gwałtownymi skrętami ciała. Gałki oczne skupione w kiście jak winogrona, rzucały zewsząd wilgotne spojrzenia na Shadracha. Inne istoty przetaczały się, skakały, wiły, biegły, będąc jedynie stopami. Niektóre leżały w śluzie, nieruchome od chwili narodzin i od tego samego momentu cuchnące już grobem i rozkładem. Co jakiś czas Shadrach natrafiał na otwarte skorupy kadzi: zielone poczwarki wykonane z substancji przypominającej szmaragdowe szkło. Te sztuczne macice nadawały okolicy posmaku porzucenia i samotności. Wokół kadzi zbierały się kałuże płynów, spełniających dawniej rolę wód płodowych. Schły w otwartych paszczach genetycznych naczyń, tworząc chaotyczną maź. Stworzenia czołgały się po ziemi, latały pod niebem ruchem ptaków o przetrąconych kręgosłupach. Wodne istoty bulgotały i obracały się, śpiewając o samotności wśród chlupotu fal. Shadrach jednak zaczął się bać dopiero, gdy nadbiegły cerbery. Nadciągnęły sforą - było ich dziesięć - trzymając się blisko siebie, zakręcając co chwila z zabójczą precyzją w pogoni za jakimś nieszczęsnym stworzeniem. Płaty pomarszczonego ciała zajmowały większą część ich czół, a ich skóra była jeszcze ciemniejsza niż tutejsza niezmienna noc. Maleńkie, martwe plamki fioletu, ich oczy, przenikały mrok niczym promienie lasera.

Tuż przed nim zawróciły, skręciły ostro, nie poświęcając człowiekowi ani jednego spojrzenia, i rzuciły się na jakąś zdyszaną, potykającą się istotę nieco dalej na brzegu. Ich ofiara składała się z dwóch organicznych szczudeł, na szczycie których tkwiły ślimaczy tułów i larwalna głowa. Psy zaczęły szarpać odnóża. Stwór przewrócił się, kwilił i wrzeszczał, a cerbery wdarły się w jego ciało kłami dłuższymi od ludzkich palców. Shadrach stanął i zamarł. Nie potrafił odwrócić oczu od tego widoku. Gdyby sfora w następnej kolejności rzuciła się na niego, byłby już trupem, ale kiedy cerbery skończyły, zaczęły węszyć dokoła, ponownie sformowały swój bojowy szyk i odtruchtały. Gdy ostatni z cerberów dołączył do szeregu, spojrzał na Shadracha, który poczuł, jak w żyłach lodowacieje mu krew. Zauważył, że pod fioletowymi oczyma, tuż powyżej miejsca, gdzie na zwierzęcym pysku są nos i paszcza, z psiego ciała wyrasta jeszcze inna twarz: kobieca, o ciemnych oczach, wysoko wygiętych brwiach, niewielkim nosie; pomiędzy krawędzią jej twarzy a fałdem zwierzęcej skóry plątały się dwa kosmyki jasnych włosów. Zamiast ust miała krwawo-cielistą miazgę. W jej spojrzeniu było widać mieszaninę poczucia tryumfu i przerażenia - i z tego powodu ręka celującego w bestię Shadracha zaczęła drżeć. Ale cerber odwrócił się raz jeszcze i zniknął - pobiegł po brzegu w ślad za swymi pobratymcami. Woda pluskała pod łapami drapieżników.

Kiedy psy stały się już cieniami na horyzoncie, żałosne szczątki szczudłowej istoty przemówiły:

- Gollux myśli, że już poszły, prawda?

Shadrach drgnął, zaskoczony. Podszedł do skrwawionego zewloka.

Oczy istoty zostały wydarte z orbit. Zbezczeszczona, spękana czaszka leżała na ziemi ogryziona do czysta. Zwisała na poprzetrącanym, zakrwawionym kręgosłupie, który psy wyciągnęły z korpusu - leżał obok wyraźnie widoczny - biała, migocąca parodia. Shadrach wymierzył w trupa.

- Gollux wie, że one odeszły, prawda? - Znów rozległ się ten głos.

- Skąd to coś mówi, Janie? - Spytał surykatkę Shadrach.

Jan Chrzciciel odpowiedział swym zwykłym, znużonym tonem:

- Nie wiem.

I znów głos, cichy, ale pewny swego:

- Pomóż Golluksowi. Gollux jest żywy, żywy jest Gollux. Otwórz czaszkę kopnięciem.

- Czym ty jesteś? - Spytał Shadrach.

- Kopnij czaszkę i otwórz, a zobaczysz że jestem. Gollux jestem.

Przytroczony do ramienia człowieka Jan Chrzciciel próbował roześmiać się kpiąco. Mapa cierpliwie krążyła nad nimi.

- Co powinienem zrobić, Janie?

- A co masz do stracenia?

- Więcej niż ty.

Cofnął jednak nogę i rozbił butem czaszkę.

Wewnątrz znajdowała się miękka, kleista substancja w kolorze gliny, ale to, co z początku wyglądało na mózg, rozwinęło się po chwili i wysunęło spomiędzy kości, po czym rozciągnęło się na swoją pełną długość.

Istota, rozmiarów mniej więcej dziecka, miała usytuowany poziomo tułów, zwężający się z przodu w zadziwiająco ludzką parę nóg, a z tyłu dwa odnóża i umięśnione pośladki. W trzech czwartych długości torsu wyrastała szyja o barwie gliny, zwieńczona owalną głową, na której kołysały się długie włosy. Poruszały się bezustannie, jakby wiał silny wiatr. Widniejąca w samym środku głowy czarna okrągła dziura służyła temu stworzeniu - jak sądził Shadrach - za oko. Potworek nie miał ust, chyba że mówił tym, co wyglądało na odbyt. Zaczął się przed nim przechadzać, jakby próbując czynności zapomnianej przez długie uwięzienie.

- Czym jesteś?

- Gollux ci dziękuje - odezwał się stwór.

Shadrach wymierzył weń z pistoletu.

- Czym jesteś?

Stworzenie, wciąż stąpając to w jedną to drugą stronę, odpowiedziało słowem, które podejrzanie brzmiało jak „Gollux”.

- Nie jesteś stąd - dodało.

- A ty mówisz dupą! - Odparł Shadrach, po czym wybuchnął śmiechem i śmiał się do łez.

- Skąd jesteś? Co masz przyczepione do ramienia? - Spytał Gollux.

- To głowa surykatki - odpowiedział Shadrach, uspokajając się powoli. - Przychodzę z powierzchni, na której świeci słońce.

- Gollux nigdy nie widział słońca.

- Ja za to nigdy nie widziałem czegoś takiego jak ty.

- Jestem jedynym Golluksem.

- To Quin cię stworzył?

- Tak. W oparciu o starożytny projekt z bajki. Jaka jest twoja ułomność?

- Moja ułomność?

- Wszystkie istoty mają jakąś ułomność. Gollux chce poznać twoją.

- Chyba to, że jestem szalony. Jestem wariatem i noszę przywiązany do ramienia łeb surykatki.

- To faktycznie ułomność. - Gollux smętnie pokiwał głową.

- A jaka jest twoja?

- Jestem Gollux. Nie jestem ułomnym Golluksem. Jestem ułomnym umiejscowieniem. Gollux nie powinien tkwić w czaszce łabędziopszczoły. Ułomnością łabędziopszczoły było nosić Golluksa w czaszce zamiast mózgu.

Shadrach uniósł wzrok na latającą mapę. Pokazał ją palcem.

- Jaka jest zatem ułomność mapy?

- Jej ułomnością jest śmiertelność - odpowiedział Gollux. - Mapa powinna żyć długo, ale ta już umiera. Lata coraz niżej i niżej, zawodzi ją też pamięć. Nie wiem, dokąd za nią idziesz, ale ona cię tam nie doprowadzi.

- Nie słuchaj Golluksa - odezwała się surykatka. - On lubi słuchać własnego głosu, choć sam nie wie o czym mówi. Mapa jest w porządku. Zaprowadzi cię do Quina.

Zanim Shadrach zdążył odpowiedzieć, rozległ się głos Golluksa.

- Jestem Gollux. Gollux wie wiele rzeczy. Gollux wie, że mapa umiera. Gollux wie, że surykatka ma ułomność: jest tylko głową. Jej głowa zna tylko pół prawdy, drugie pół zna ciało. Mapa krąży coraz niżej i niżej.

Zielona poświata mapy rzeczywiście zbladła, a stworzenie faktycznie latało teraz dużo niżej. Tuż nad ich głowami.

- Janie, coś mi mówi, że mnie okłamujesz - stwierdził Shadrach.

- Ale przecież staliśmy się sobie tacy bliscy - powtórzyła kpiąco surykatka. - Z pewnością zaufasz mnie, a nie temu kawałkowi ciała.

- Gollux jest ułomnym umiejscowieniem. Nie ułomnym Golluksem.

- Ten Gollux działa mi na nerwy - rzucił Jan Chrzciciel. - Gollux za dużo gada.

- Ale ja wierzę temu stworowi - przyznał Shadrach. - Znasz drogę do Quina? - Spytał.

- Gollux zna.

- Czy trzeba iść tam? - Shadrach wskazał kierunek, w którym szli dotychczas.

- Nie.

Shadrach spojrzał znacząco na surykatkę.

- No dobrze, zatem czy trzeba iść tam? - Wskazał stronę, z której przyszli.

- Nie.

Shadrach pokazał góry w głębi wybrzeża.

- Nie.

- Mówiłem, że on nie ma o niczym pojęcia - podjęła surykatka.

- Gollux, zostaje tylko morze.

- Gollux wie, że morza nie ma.

- Ten stwór zwariował - stwierdził Jan Chrzciciel. - Powinieneś go zabić. Już! Zabij go! - Jan spróbował skubnąć ramię Shadracha.

Shadrach nie zwracał uwagi na surykatkę.

- To znaczy? - Spytał Golluksa.

- To nie jest morze. To usta stworzenia, które trzyma Quina. W samym - środku tej paszczy znajdziesz Quina. Gollux jest ułomnym umiejscowieniem. Nie ułomnym Golluksem.

- Przestań go słuchać - syknął Jan Chrzciciel. - Nie zwracaj uwagi.

- Zamknij się, Janie - odparł Shadrach. - Wiesz, jak tam dojść? - Spytał Golluksa.

- Iść. Iść po wodzie, jeśli się zna drogę.

- A ty znasz tę drogę?

- Tak.

- Zaprowadzisz mnie tam?

- Jestem Gollux. Gollux robi, co chce. Ale Gollux chce pomóc temu, kto uratował Golluksa z jego ułomnego umiejscowienia.

Wyczerpana mapa wybrała akurat tę chwilę, by ostatnim przedśmiertnym ślizgiem wylądować u ich stóp. Była pomarszczona, wyglądała na bardzo starą. Nie jaśniała już. Wciąż jednak pozostawała najpiękniejszą rzeczą, jaką Shadrach kiedykolwiek widział.

ROZDZIAŁ ÓSMY

Shadrach spojrzał na rozmigotane morze. Nie podobało mu się, że ma powierzyć swe życie temu dziwnemu stworzeniu. Ale co innego mógł zrobić? Mapa nie żyła. Jan Chrzciciel okazał się kłamcą. Mógł wędrować tym brzegiem przez długie miesiące i nadal nie dotrzeć do celu. Poza tym, w każdej chwili któryś z potworów Quina mógł go rozszarpać na strzępy. A tymczasem, dwadzieścia cztery poziomy wyżej, wciąż czekała na niego Nicola.

- Gollux - odezwał się wreszcie z pewnością, której wcale nie czuł. - Prowadź. Pójdę z tobą, ale ty musisz iść przodem.

Gollux odwrócił się i wszedł do wody. Wkrótce fale przykryły jego ciało i na powierzchni została tylko cielista gałązka szyi. Chwilę później, gdy musiał albo utonąć, albo wyhodować sobie skrzela, Gollux zaczął się unosić, aż wydawało się, że staje na falach.

- O kurde! - Rzucił Shadrach.

Jan Chrzciciel prychnął.

- To nie jest żaden cud, idioto. Nic nie widzisz?

- Nie obchodzi mnie, czy to cud, czy nie. To i tak więcej, niż ty mi chciałeś zaproponować.

Gollux biegał w tę i z powrotem po wodzie, badając granicę miejsca, po którym mógł chodzić. Wreszcie Shadrach dostrzegł, że Gollux stoi na ciemnej, gładkiej powierzchni, nieco przypominającej skrzydło. Nad wodą poniósł się przenikliwy głos Golluksa.

- Gollux mówi: iść prędko! Żeglaszczka nie będzie długo czekać!

- Idę! - Zawołał w odpowiedzi Shadrach i rzucił się przez wodę, rozbryzgując fale z lewa i prawa. Woda okazała się ciepła, pieściła jego nogi dziwnie słodko i czule, niemal jak żywa istota. Surykatka wściekle kłapała bezzębnymi dziąsłami. Pluła.

- On cię zabije! On kłamie! - Syczała tak długo, aż Shadrach w pół kroku, z nogami po łydki w morzu, zatrzymał się i wcisnął głowę Jana Chrzciciela z powrotem do kieszeni.

Żeglaszczka nie była łodzią w ścisłym tego słowa znaczeniu. Shadrach jednak do tego stopnia przyzwyczaił się już do niezwykłości, że prawdziwa łódź w tym miejscu zdumiałaby go o wiele bardziej. Ich środek transportu okazał się gatunkiem płaskiej ryby - długą, cienką, mocno umięśnioną płaszczką o olbrzymiej rozpiętości płetw i z fosforyzującymi reflektorami w miejsce oczu. Koniuszki „skrzydeł” stworzenia falowały pod wodą, wywołując na powierzchni niewielkie wiry. Mocny grzbiet zwierzęcia był szorstki niczym papier ścierny. Shadrach wyczuwał to nawet przez grube podeszwy butów. Żeglaszczka mknęła przed siebie bez wyczuwalnego drgania. Nie wydawała też przy tym żadnego dźwięku - co stanowiło dokładne przeciwieństwo podróży pociągiem metra. Shadrach z trudem utrzymywał równowagę. Po chwili jednak zdał sobie sprawę, że płaszczka sama bez przerwy wykonuje niewielkie korekty położenia ciała, tak by nie pozwolić spaść swym pasażerom. Uspokoił się więc i rozluźnił mięśnie. Przestał skupiać wszystkie zmysły na stopach.

Teraz dopiero mógł rozejrzeć się dokładnie po otoczeniu i otworzył się przed nim cały świat trzydziestego poziomu. Było ciemno, ale wyczuwał w powietrzu pewną lekkość, co sugerowało, że niebo nie jest zachmurzone. Sam mrok zmieniał miejscami odcienie, w zależności od cienistych kształtów, które pojawiały się na jego tle: szare wybrzeże przechodzące w oddali we wzgórza, połyskująca krawędź plaży, niebieski siniak nieba i wreszcie, zielony podkład tego, co wydawało się nieskończonym morzem. Od wody bił zapach soli, ale także gęsta woń żywych organizmów, słodycz niedawnej śmierci, a gdzieś z daleka dolatywał go aromat - słaby, ledwie wyczuwalny, jakby echo - rdzy i płonących maszyn. Co stałoby się z tym światem, gdyby światło kiedykolwiek padło na jego powierzchnię? Czy zadrżałby i rozpadł się, czy może urósł i przesłonił słońce?

Gollux stał z przodu, zdumiewająco sprawnie utrzymując równowagę na głowie żeglaszczki. Woda pieniła się po obu jego bokach. Przypominające sznurki włosy stworzenia unosiły się na lekkim wietrze. Woda bulgotała. Żeglaszczka cięła ze świstem fale. Gollux milczał od początku podróży.

Gdy brzeg za nimi stał się już tylko anonimowym cieniem, Shadrach odezwał się po raz pierwszy:

- Co będzie, jeśli nasza łódź zdecyduje się zanurzyć?

- Gollux sądzi, że wtedy by utonął.

Shadrach powoli kucnął i usiadł na grzbiecie żeglaszczki.

- A czy to bardzo prawdopodobne?

- Tylko jeśli żeglaszczka postanowi się zanurzyć.

Shadrach doszedł do wniosku, że Gollux stroi sobie żarty. Po chwili do jego uszu doleciało skądś z przodu bicie bębnów.

- Gollux? Co to za dźwięk?

- Gollux z przykrością stwierdza, że nie wie. Ale Gollux sądzi, że obaj się wkrótce dowiemy...

- Cóż za przenikliwość...

- Gollux nie jest przenikliwy. Gollux to Gollux. Nie jest kimś więcej ani kimś mniej.

Wreszcie na rozciągającym się przed nimi morzu zrobiło się gęsto od unoszących się na falach ogromnych tratw. Pięły się z nich ku niebu budowle, dla których Shadrach nie potrafił znaleźć lepszego określenia niż „katedry”. Bicie bębnów stało się tak głośne i natarczywe, że poczuł ból w uszach. Gdy zamajaczyły nad nimi pierwsze iglice, zauważył, że załogę tratw stanowią wyłącznie surykatki. Wyciągnął z kieszeni swoją odznakę i poprawił pozycję, wciąż siedząc na żeglaszczce. Wzburzona przez tratwy woda zakołysała stworzeniem.

- Skąd one płyną? - Spytał Golluksa. - Czy są niebezpieczne?

- Gollux mówi, że zazwyczaj pozwalają prowadzić się wiatrom. Ale teraz pędzą wyraźnie do brzegu. Czy są niebezpieczne? Gollux pyta o to sam siebie. Gollux nie czuje, by mu coś groziło, ale nie wie, co ty czujesz...

- Dziękuję ci, Gollux, raz jeszcze udało ci się odsunąć ode mnie wszelkie obawy.

Wbrew sobie, przyglądając się przepływającym obok obsydianowym świątyniom i ich rusztowaniom, Shadrach poczuł pewien podziw, rodzaj szacunku. Widział tysiące surykatek wszystkich barw, kształtów i rozmiarów - czerwone i białe, niektóre porośnięte gęstym futerkiem, inne obdarzone krótką szczeciną. Jedne z uszami sterczącymi ku górze, część z oklapłymi - a mimo to, żadna z nich nawet nie obróciła się, by spojrzeć ku niemu. Wszystkie były zapatrzone w odległy brzeg. Spoglądały nań tak uważnie, że Shadrach poczuł się nieco zmieszany. Wyglądało to, jakby surykatki chciały sprawić, by dzięki połączonemu wysiłkowi ich woli tratwy dotarły na wybrzeże jeszcze szybciej niż zwykle. Ich piżmowa woń drażniła mu nozdrza. Kichnął. Zawahał się i przez chwilę chciał zawrócić, ale znów stanęła mu przed oczyma twarz Nicoli. Uniósł swą odznakę nieco wyżej, chwycił ją niczym tarczę i płynął naprzód.

Surykatki nie odzywały się - ani do niego, ani do siebie, do nikogo. Nigdzie też, gdziekolwiek by spojrzał - na iglice katedr, na deski spajające tratwy, na rusztowania - nie zauważył, by którekolwiek ze zwierząt choć raz się poruszyło. Wszystkie trwały w bezruchu, wpatrzone w brzeg. Ognie, które płonęły w sercach ich kołyszących się łagodnie nawodnych miast, gasły niedoglądane lub wymykały się spod kontroli. Po wodzie niosła się woń rozgrzanego do białości metalu, rozlegał się pomruk wielkich silników, które pomagały katedrom utrzymać się na wodzie...

Gdy tak ślizgali się kanałami pomiędzy tratwami, Shadrach zauważył coś, na co z początku, zanadto skupiony na bezruchu i milczeniu surykatek, nie zwrócił uwagi: z iglic i rusztowań, przypominających poczerniałe szkielety jakichś ogromnych zwierząt, wystawały zaimprowizowane naprędce szubienice - zwisały z nich zakończone pętlami liny, druty i elastyczne sznurki, na których kołysały się setki ganeszów i innych, niebędących surykatkami, stworzeń Quina. Martwe głowy opadały bezwładnie, niczym we śnie.

Milczenie surykatek nie miało z nim nic wspólnego. Nagle zrozumiał, że ta cisza i bezruch odzwierciedlają ich niepewność i głęboki strach.

- One uciekają stamtąd - odezwał się nagle Gollux, tym razem bez swojej zwykłej emfazy. - Uciekają od Quina.

- Jaka jest różnica - spytał szeptem Shadrach - pomiędzy istotami z brzegu a istotami żyjącymi na morzu?

- Gollux zna tylko jedną różnicę. Stworzenia z brzegu wiedzą, że są ułomne, a istoty morskie nie znają swoich ułomności.

Po jakimś czasie zostawili pływające miasta surykatek za sobą. Przed nimi ponownie rozciągało się puste, rozkołysane morze. Żeglaszczka nabrała prędkości. Woda była usiana maleńkimi iskierkami fosforescencji, które wirowały w miniaturowych wirach. Same fale niedorzecznie zapachniały miętą. Shadrach wstał i na powrót przytroczył sobie do ramienia głowę Jana Chrzciciela.

- Jak się czujesz? - Spytał surykatkę.

- Nie czuję nóg - rzuciła surykatka. - Nie czuję stóp. Chyba umieram.

- Jesteśmy już prawie u Quina.

- No i? Ja umieram. Wyłączam się. Zamykam interes. Co więcej, jestem prawie pewny, że powinienem był porzucić cię wcześniej, żeby nie musieć tak długo oglądać twojej paskudnej twarzy.

- Dopiero co zostawiliśmy za sobą pływające miasto surykatek. Ty też dorastałeś w takim miejscu?

- A co cię to obchodzi?

- Nie obchodzi. Ale wolę z tobą rozmawiać niż milczeć. Bez względu na to, jak trudny masz charakter.

- Pozwól, że wyjaśnię ci, co się dzieje w duszy osoby, której ciało palisz, wyrywasz jej wszystkie zęby, przyklejasz głowę do talerza i wciskasz bombę do ucha. Otóż stajesz się obiektem namiętnej nienawiści takiej osoby.

- Ty nie jesteś osobą... - Zaczął Shadrach, ale zaraz umilkł.

Jakiś wyłaniający się przed nimi z fal kształt przesłonił nieco jaśniejszy fragment morza i nieba. Na pierwszy rzut oka Shadrachowi wydało się, że patrzy na ogromne szczęki, oświetlone nierównymi jaśniejącymi płytami. Obiekt unosił się na wodzie, skakał na falach w górę i w dół.

- Co to jest, Gollux?

- To właśnie nasz cel. Tam mieszka Quin.

Wkrótce Shadrach zrozumiał, że ich cel nie tylko wygląda jak wielka para otwartych szczęk. To rzeczywiście były olbrzymie, rozwarte szczęki. Ociekające wodorostami i długimi kłami unosiły się na jakieś sześćset stóp nad powierzchnię morza. Spajające te szczęki ciało było pokryte dziurami i zniszczone wiekiem albo niewłaściwym użytkowaniem; uszkodzenia musiał spowodować sam Quin lub powstały wskutek naturalnych procesów starzenia.

- Czy to zrobił Quin?

- Wyhodował to z Płotki.

Oko. Oko było ogromnie niepokojące. Emitowało ku nim snop światła, niczym szperacz - jasna plama przesuwała się z miejsca na miejsce, spojrzenie ślizgało się po morzu koloru wina, a w ślad za nim w głębinie poruszało się światło. Głęboka zielono-niebieska barwa źrenicy i złote żyłki przecinające rogówkę... To oko! Samo to oko było większe od niewielkiego statku kosmicznego! I zupełnie szalone, szalone, szalone w swej wędrówce: nerwowej i bezcelowej. Snop rzucanego przez nie światła był tak mocny, że wbijał się na wieleset stóp w odmęty, omiatając ciała innych morskich stworzeń: płetwy, macki i kontury wężowatych cielsk umykających przed napastliwym promieniem.

Gdy zbliżali się do bestii, przyczyna, dla której bijące w nich fale stawały się coraz większe - niektóre wręcz przelewały się nad żeglaszczką - stała się jasna. Gdzieś daleko, bardzo daleko pod wodą, rybi ogon wymachiwał z boku na bok, przez cały czas utrzymując gigantyczną istotę w jednej, niezmiennej pozycji. Ryba wyglądała tak, jakby trawiona głodem czekała na moment do ataku, na chwilę dogodną do tego, by pochłonąć cały świat. Gdzieś poniżej, w połowie długości cielska tego lewiatana, boczne płetwy, falbaniaste i delikatne, mimo że ważące dwadzieścia lub trzydzieści ton, również pracowały bez wytchnienia, pomagając utrzymać ciało w stałym położeniu. A Quin? On też przez cały ten czas pracował - tworzył swe cuda we wnętrzu rybiego brzucha.

Ryba była nie tylko stara. Była także zniszczona. Na jej skórze wykwitały niczym maleńkie kwiaty płomienie. Niektóre gasły zalane wodą, gdy lewiatan unosił się i opadał o kilkadziesiąt metrów. Całe ciało bestii patrolowały istoty wyglądające przy rybie niczym niewielkie pasożyty, z tym, że w rzeczywistości były większe od Shadracha. Przemykały po pionowej powierzchni, przywierając do niej co pewien czas, by wykonać swe tajemnicze zadanie. Obsługa techniczna lewiatana. Żeby się nie rozpadł. Żeby nie zdechł. Tym stworzeniom - łuskowatym, owadzim, stawonożnym - brakowało głów, składały się jedynie z ramion i ust, oraz niczym niezakończonych odnóży. Chitynowe. Kleiste. Ślepe. Głupie. Powołane do istnienia, by wykonywać tylko jedno jedyne zadanie, jedną funkcję. W obliczu takich istot ciężko było Shadrachowi nie myśleć o Quinie jak o bogu.

Wśród nich było też widać przemykające surykatki i zwierzęta wszelkich możliwych gatunków. Trwała między nimi wojna. Walczący skupiali się wokół buchających płomieni, zdarzało się, że niektóre ze stworzeń spadały z cielska lewiatana wprost do morza, w którym - bez jednego wrzasku czy skowytu - padały ofiarą niewidocznych z powierzchni żarłocznych, podwodnych potworów. Te istoty, które zdołały utrzymać się na rybie, nie zwracały na to uwagi i wciąż bawiły się w zabijanie. Shadrach odniósł wrażenie, że celem tej gry jest nic innego jak zwykłe, biologiczne wyniszczenie konkurencyjnych gatunków.

Od olbrzymiej ryby cuchnęło rozkładem. Gigantyczne zwierzę gniło. Żyło jeszcze, ale już gniło.

- Gollux, co tu się dzieje? - Spytał Shadrach.

- Atrofia wszystkich systemów. Wszystkie systemy umierają. Ryba jest systemem. Quin jest systemem. Surykatki są systemem. Systemów jest zbyt wiele. Zbyt wiele zamieszania. Coś poszło nie tak. Systemy zaczęły ze sobą wojnę.

W miejscu, w którym wspaniałe i jednocześnie ohydne szczęki spotykały się ze sobą, wybudowano doki, od których odchodziły prowadzące w górę, do wnętrza paszczy, schody. Żeglaszczka podpłynęła właśnie tam, a Shadrach przeładował swój pistolet i sprawdził zapas amunicji.

- Dlaczego ta ryba jest taka spokojna? - Zapytał, odbezpieczając broń. - Dlaczego się nie rusza, nie skacze?

Gollux odwrócił się ku Shadrachowi i przyjął przy tym tę jedyną w swoim rodzaju postawę kogoś, kto uważa, że zadano mu właśnie bardzo głupie pytanie.

- Quin, tworząc rybę, nie wyposażył jej w zakończenia nerwowe. Właśnie po to, by nie odczuwała bólu. Niczego, co mogłoby sprawić, że zwierzę skoczy, zanurzy się czy machnie ogonem. Dzięki geniuszowi Quina ta istota jest najspokojniejszą rybą na świecie.

Gdyby tylko Quin miał na tyle geniuszu - a może wypadałoby raczej nazwać to współczuciem? - By usunąć końcówki nerwowe także z ciała Nicholasa, zanim jeszcze poddał go przemianie. Tę rybę można było rozszarpać na strzępy, koneserzy owoców morza z Dzielnicy Kanałów mogli pokroić ją żywcem na dowolną liczbę porcji i nie stawiałyby im nawet najmniejszego oporu. Stworzenie nieczujące bólu, istota pozbawiona jakiegokolwiek instynktu samozachowawczego.

Metal, z którego zbudowano nabrzeże, pobłyskiwał czerwonymi refleksami eksplozji. Płomienie pożarów przelewały się przez kąciki paszczy lewiatana. Wnętrze giganta stało w ogniu, a mimo to ryba cierpliwie trwała w swej odwiecznej pozycji. Jedynie szaleńcze ruchy jej oczu dawały wyraz przytępionej, dziwnie obojętnej panice.

Cielsko górowało nad wszystkim. Przytłaczało. Oko znajdowało się w tej chwili tak blisko, że przestało już być okiem i zamieniło się w nieokreśloną, opasującą horyzont zielono-niebieską powierzchnię. Teraz stało się jasne również to, skąd bierze się paniczny strach tego gigantycznego oka. Nawet i ono nie było terenem neutralnym. Walczące stworzenia zmagały się na nim ze sobą i na jego powierzchni umierały. Starcia zostawiły po sobie ziejące rany. Panujący we wnętrzu ryby smród sprawił, że Shadrach zaczął kaszleć i musiał zasłonić nos. Wszędzie dokoła były kaniony, urwiska i katedry ciała. Rozlegały się odgłosy bitwy toczonej za pomocą zębów i szponów, szczekanie lub wrzaski surykatek, potoczyste mlaskanie i rechot innych, jeszcze dziwniejszych istot. A do tego ten bezustanny szczególny szmer wcielonej skuteczności i sprawności - dźwięki wydawane przez stworzenia skonstruowane do utrzymania lewiatana przy życiu. One nie dbały o to, że wielka bestia umiera. Nie interesowały się wojną toczoną na ciele ich ryby. Robiły po prostu to, co do nich należało od lat: czyściły łuski, próbowały zaleczyć rany, potężnymi porcjami plwociny gasiły pożary.

Żeglaszczka zatrzymała się dokładnie na skraju doków. Same doki - gigantyczne żurawie i suwnice - zostały opuszczone jakiś czas temu; każdy, kto chciał uciec, uciekł już wcześniej. Metalowe słupy w porcie były zwieńczone głowami - ludzkimi i nieludzkimi. Shadrach nie przyglądał się im zbyt długo. Widział już o wiele straszniejsze rzeczy. Wyskoczył na pomost. Gollux stanął obok. Żeglaszczka zanurzyła się natychmiast, zachlupotała i Shadrachowi wydało się, że słyszy dobiegające spod wody bicie olbrzymich skrzydeł, tłukących zawzięcie, jakby po to, by utrzymać odpowiednią odległość od ciała swego genetycznie znieczulonego kuzyna - lewiatana.

Gdy Shadrach postawił stopę w porcie, od razu poczuł wibrujące bicie serca bestii: łomotało teraz mocno i szybko. Wyraźne też było wachlowanie znajdujących się głęboko pod wodą płetw, które sprawiały, że cała ryba, cały port, unosiły się co chwila. Shadrach miał wrażenie, że zaraz zostanie wyrzucony w powietrze. Wokół nich rozlegała się dziwna, przypominająca żałobny lament czy dumkę, muzyka. Nad jego głową były rybie zęby, odwrócone górskie szczyty, pobłyskujące z oszałamiającej wysokości.

- Gollux, którędy teraz? - Spytał.

- Tędy - odparł Gollux i ruszył w górę, ku środkowi paszczy lewiatana.

Automatyczny mechanizm schodów nie działał - dolna część została zablokowana gnijącymi ciałami. Musieli więc iść o własnych siłach, przechodząc po trupach.

Nie uszli dalej niż dziesięć stopni, gdy przez barierkę przeskoczył ganesza i bez chwili wahania rzucił się ku Shadrachowi. Za nim pojawiła się biegnąca z maczugą w ręku surykatka. Nim człowiek zdążył zareagować, surykatka dogoniła ganeszę i uderzyła go tak mocno, że tylna część czaszki ofiary wgięła się do wewnątrz. Stworzenie runęło z plaśnięciem pod nogi Shadrachowi, który zastrzelił surykatkę, zanim ta miała szansę wykonać jakikolwiek, przyjazny bądź wrogi, gest. Drugie ciało również plasnęło ciężko u jego stóp.

- Gollux, nie podoba mi się to miejsce - stwierdził. - Pospieszmy się i chodźmy już tam, dokąd zmierzamy.

- Gollux mówi tak: to tylko gnijąca ryba. Tu się nie ma co podobać albo nie podobać.

Potem szli już sprawniej, mimo stromego wzniesienia i stosów trupów oślizłych od krwi. Gollux pokonywał długimi skokami wiele stopni naraz. W pewnej chwili Shadrachowi przyszła do głowy dziwna myśl - jemu lewiatan wydawał się ogromny, ale dla Golluksa musiał być wielki jak świat.

Gdy wspięli się do warg wielkiej ryby, zatrzymali się i rozejrzeli. Z prawej i lewej strony, nieznośnie blisko, wznosiły się szczęki wyglądające niczym bliźniacze klify. Wielkie jak okręty zęby połyskiwały własnym białym światłem; gigantyczne rybiki przewiercały się przez ich szkliwo, niestrudzenie czyszcząc nierówną powierzchnię. Gdyby lewiatan zechciał zamknąć paszczę, zatrzasnąć ją jak pułapkę, zniknąłby cały świat Quina. Co to mogło oznaczać? Dlaczego Quin wybrał na swoją siedzibę pysk tak wielkiego i niebezpiecznego zwierzęcia?

Ale szczęki przykuły jego uwagę tylko na sekundę - widział je już wcześniej z oddali; stąd, z bliska, były po prostu większe. O wiele bardziej za to interesował Shadracha widok tego, co znajdowało się na dnie rybiej paszczy. To właśnie tutaj Quin zbudował swoje podziemne imperium.

Nigdy przedtem żadne stworzenie nie miało gardła tak wielkiego, tak zróżnicowanego i tak ciekawego jak ta ryba. Od miejsca, w którym stał Shadrach, do przeciwległej linii szczęki odległość wynosiła co najmniej cztery kilometry. Pomiędzy, w niecce dolnego podniebienia bestii, w pozbawionym nerwów ciele, wykuto nowy świat.

Całość była oświetlona przez bijącą od zębów poświatę - głęboki, żółty blask nierówno oświetlał wszystko dokoła; część zębów została wyrwana, niektóre cofnęły się w dziąsła lub wisiały chybotliwie, grożąc wypadnięciem. Widać też było ubytki po tych, które zdążyły już runąć w otchłań gardzieli. Przypominające przegniłe owoce okruchy dziąseł łuszczyły się i spadały w dół, gdzie zalegały, zaśmiecając cały przedsionek gardła. Niekiedy wbijały się w budynki. Pod cielesnym firmamentem było czuć wzbierający gorący wiatr. Cuchnął krwią i rozkładem. Podmuchy biły także z głębi paszczy, w ten właśnie sposób zwierzę regulowało swoją temperaturę, stawiając opór zimnu, które groziło każdemu ciału pogrzebanemu pod trzydziestoma poziomami kamienia.

Każdy fragment dna rybiej paszczy stanowił zupełnie odrębny świat. Po lewej było widać liczne genetyczne kadzie (zielone, potworne i przyprawiające o mdłości), rozdzielone tu i ówdzie szeregami niskich i płaskich budynków. Tuliły się do szczęki, jakby były wyciętym w żywym ciele dodatkowym garniturem nierównych zębów, kulących się do dziąseł ze strachu przed wpadnięciem głęboko w otchłań olbrzymiej ryby. Budynki mieszkalne i laboratoria (Shadrach nie potrafił odgadnąć ich przeznaczenia) tętniły aktywnością. Pojedyncze, toczone na łuskach lewiatana potyczki rozkwitały w prawdziwe bitwy. Surykatki strzelały do wszystkich - do swych pobratymców i do innych stworzeń. Oglądane z tej odległości zmagania wyglądały jak filmy odtwarzane w zwolnionym tempie, taktyka stosowana przez walczące strony wydawała się tak oczywista i niepowstrzymana jakby była jakimś starożytnym rytuałem, odwieczną grą. Jedna, szczególnie wysoka wieża strzeliła gwałtownie płomieniami i runęła. Zupełnie jak przytknięta do kartki papieru zapałka, dotknęła ciała lewiatana, które skurczyło się i poczerniało. Gigantyczna ryba była poddawana stałemu procesowi gotowania - od wewnątrz i z zewnątrz, piekła się żywcem, bezustannie i bezradnie utrzymując swe cielsko w wodzie i szukając wzrokiem sposobu ucieczki. Kadzie stały otwarte lub popękane, jak olbrzymie butelki po winie. Ich miękką skórę przesłaniały zwiewne zielone opary.

Na oczach Shadracha jedna z tych sztucznych macic wyswobodziła się z cum i runęła w przepaść rybiego gardła przy wtórze wyraźnie słyszalnego wrzasku zamkniętego w niej, napęczniałego bąbla żywego już ciała. Odbijała się kolejno od ścian gardzieli, po czym zniknęła w różowej, wygłodniałej ciemności.

O ile lewa strona paszczy lewiatana sugerowała, że świat ostatecznie postradał resztki rozumu, o tyle po prawej panował wręcz nadnaturalny spokój. Quin stworzył tam jodłowy las, w którym panował zupełny bezruch. Miedzy drzewami nic się nie poruszało, a nawet, mimo wiejącego wciąż wiatru, nie kołysały się drzewa. Shadrachowi wydało się w pewnej chwili, że dostrzega w lesie coś błyszczącego, jakby płynący w oddali potok. Niewyraźna sugestia białego mostka. Ten las wydał mu się dziwnie znajomy.

- Dokąd teraz? - Spytał Golluksa.

- Do lasu. Gollux już tam był.

- Dlaczego ten las jest taki spokojny?

- Tam mieszka Quin. Nikt, nawet teraz, nie powstanie przeciw Quinowi ani nie zechce sprowadzić na siebie jego gniewu. Quin jest Twórcą Życia. Quin stworzył Golluksa. On stworzył nas wszystkich.

Prowadząca do lasu ścieżka okazała się szlakiem cierpienia. Po obu jej stronach, na dziesiątkach wbitych w ziemię wielkich krucyfiksów wiły się ukrzyżowane stworzenia. Shadrach nie patrzył ani w lewo, ani w prawo. Jedyne co zrobił, to wyjął z kieszeni Jana Chrzciciela i raz jeszcze przypasał go sobie do ramienia. Teraz to, co robił z Janem, nie miało już większego znaczenia. Surykatka rozglądała się dokoła szklistymi oczyma, węszyła. Powiedziała coś, czego Shadrach nie zrozumiał.

- Co mówisz?

- Czuję zapach krabów. Jedzenie.

- Jesteśmy prawie na miejscu.

- Wiem. Obaj jesteśmy już prawie martwi.

- Zamierzasz być bezczelny do samego końca?

- Jakiej odpowiedzi się po mnie spodziewasz?

- Żadnej. Widzisz, co nas otacza?

- Tak. Chaos. Zdrajcy porządku. Budzące się sny. Koszmary.

Jan zamrugał i na powrót zamknął oczy. Surykatce zostało tak niewiele energii życiowej, że Shadrach poczuł ochotę, by złożyć ją na spoczynek tutaj, obok ścieżki, u stóp ukrzyżowanych. Nie zdobył się jednak na to. Z niezrozumiałych przyczyn Jan Chrzciciel stał się dla niego czymś więcej niż tylko towarzyszem podróży, stał się talizmanem.

Poza tym, w uchu Jana wciąż tkwiła zdobyczna bomba.

Zanim udało im się dotrzeć na dno jamy ustnej ryby, a z niej do lasu, natknęli się na setkę Candle'ow. Ścieżka opadała stromo i odbijała w prawo, omijając w ten sposób jeden z zębów lewiatana, który wiele lat temu wypadł z dziąseł. Gdy go okrążyli i wyszli na prostą, tuż przed nimi ukazał się las. Po obu stronach widniały kolejne krzyże, do których przybito tym razem jednakowe istoty. Sto stworzeń wyglądających zupełnie jak Candle: półwilk lub kojot, wydłużona, przechodząca w pysk twarz, prastare spojrzenie żółtych oczu. Dolne kończyny były zakończone pół stopami, pół łapami. Zbryzgane krwią ogony zwisały bezwładnie. Pozycją ciała przypominały nieco sępy, ale było widać, że to nienaturalna poza, taka w której długie ramiona i nogi zanadto im ciążą. Za nimi rozpościerała się aureola szalejących wśród budynków pożarów.

W odróżnieniu od surykatek, między którymi szli wcześniej, żadna z ukrzyżowanych istot nie wydała z siebie nawet jęku. W ogóle żadnych dźwięków. Na krzyżach podtrzymywały je mocne śruby i gwoździe.

Shadrach nie miał możliwości choćby spróbować uwolnić któregoś ze skazańców.

- Candle?! - Krzyknął idący ścieżką Shadrach. - Candle? Czy któryś z was nazywa się Candle?!

Najbliższa mu istota uniosła głowę, zamrugała, strząsając z powiek krople krwi, ale się nie odezwała.

- Dlaczego to was spotkało? Za co? - Spytał Shadrach.

Gollux biegał dokoła i mamrotał coś pod nosem.

- Zdrajców zawsze spotyka taki los. Ciebie też to czeka - szepnął Jan Chrzciciel.

Surykatka zaskomlała, otworzyła pysk i zaraz go zamknęła.

Ukrzyżowane stworzenie opuściło głowę, by lepiej przyjrzeć się Shadrachowi.

- Byłem księdzem w kościele Quina. Quin nie potrzebuje już kapłanów.

- Mogę pomóc ci zejść. Mogę...

- Umieram. Zabij mnie albo zostaw. Nic więcej.

Shadrach jednak nie potrafił zabić tej namiastki Candle'a. Wiedział, że gdyby uśmiercił to stworzenie, zgubiłby i siebie, w obliczu Quina stałby się wtedy niczym. Usłuchał więc błagań Golluksa i ruszył naprzód ścieżką, obiecując sobie przy tym... Co takiego? W zasadzie nic. Nie był już w stanie składać jakichkolwiek obietnic. Jego jedyne zobowiązanie wiązało się ze śmiercią Quina i z życiem Nicoli.

Gdy dotarli do wysypanej białym żwirkiem ścieżki, prowadzącej w obsadzoną ciemnymi jodłami dolinę - kiedy usłyszał szum płynącej wody i ujrzał na pół skryty wśród drzew mały biało-czerwony mostek - gdy wyczuł intensywny zapach w powietrzu, dotarło do niego, że widział już to miejsce w głowie Nicoli, w jej umyśle. Zaczął się zastanawiać, czy nad poziomem rzeczywiście istnieje takie miejsce. A co, jeśli wciąż kroczy w jej wspomnieniach serią złudnych marzeń - wydarzeń, które nastąpiły naprawdę, ale z czasem stały się zniekształconymi, niewiernymi, lustrzanymi odbiciami samych siebie? Nękany tą myślą stracił na moment orientację (czyż bowiem nie oznaczało to zarazem, że Nicola może go wciąż kochać?). Kamyki pod jego stopami okazały się jednak dostatecznie prawdziwe, chrzęściły też pod nogami Golluksa...

Przekroczyli most, pod którym kraby polowały na czerwone i białe motyle. Zaraz za nim znaleźli zwieńczony strzechą domek o bielonych wapnem ścianach. Ptaki wiły gniazda w słomie dachu, nie zwracając uwagi na dzieło Quina. A może same też zostały przez niego stworzone?

- To tutaj?

- Tak - odparł Jan Chrzciciel, zaskakując Shadracha. - To właśnie tutaj. Nie wchodź do środka - dodał, patrząc człowiekowi w oczy. Stamtąd już nie wyjdziesz.

- Jak się naprawdę nazywasz? - Zapytał Shadrach, któremu teraz, po tym wszystkim co razem przeszli, ta informacja wydała się nagle bardzo ważna. - Nie masz na imię Jan, nie Deformacja, nie Salvador, więc jak?

Surykatka odkaszlnęła, splunęła krwią i, poruszając bladym językiem, wypowiedziała pojedyncze, brzmiące jak głośne gaworzenie polnych żuków, słowo.

- To moje imię, tak nazywam się naprawdę. Nie potrafisz go powtórzyć. Żaden człowiek nie byłby w stanie go wypowiedzieć.

- Masz rację - przyznał Shadrach.

Spojrzał na Golluksa.

- Czy to tutaj? - Spytał.

- Tak - odparł Gollux.

- W takim razie prowadź.

W środku Shadrach zastał długi pusty korytarz, po obu jego stronach stały opuszczone szklane klatki, w których mieszkał już tylko kurz, na końcu korytarza był jeszcze jeden awatar Quina. Jego smutna orientalna twarz kołysała się na długiej szyi. Wprawione w ziemiste ciało szklane pojemniki zostały przysłonięte czarnymi panelami. Zaskoczony i zdenerwowany pustką Shadrach trzymał się blisko Golluksa. Podeszli do awatara. Człowiek odbezpieczył pistolet. Cisza i bezruch pustego pomieszczenia były o wiele straszniejszym doznaniem, niż gdyby wypadło na niego sto potworów. Awatar Quina kołysał się i szczerzył.

Zatrzymali się przed nim.

- Jestem Quin. Czego ode mnie chcecie? - Odezwał się.

Gollux nie odpowiedział.

- Nie jesteś Quinem. Jesteś awatarem, konstruktem. - Shadrach uniósł pistolet i wypalił konstruktowi w głowę.

Głowa opadła na kontuar. Na ścianie za nią wykwitła krwawa plama. Awatar zadrżał. Przeszył go dreszcz. Powoli podniósł się i wyprostował.

- Nie - przyznał, patrząc z uśmiechem na przybysza. Z głowy wciąż buchała krew. - To rzeczywiście nie jestem ja.

Odsunęła się zasłona ukrywająca do tej pory zawartość jednego ze szklanych pojemników w ciele awatara i ich oczom ukazała się siedząca na krześle z regulowanym oparciem gruda bladego ciała i tkanek. Gdzieś w masie podwójnych podbródków wijącego się czerwiowego ciała wyglądało swymi ociekającymi śluzem źrenicami tuzin intensywnie niebieskich oczu. Z któregoś, szczęśliwie skrytego przed wzrokiem Shadracha, otworu tego organizmu buchnął liryczny śmiech.

Podobnie jak wszystkie inne obdarzone talentem tworzenia istoty, Quin nie wytrzymywał porównania ze swymi dziełami. Shadrach poczuł się tak, jakby właśnie przedstawiono mu upośledzonego umysłowo kretyna, który przypadkiem został genialnym twórcą holowidów. Gdyby sytuacja nie była tak napięta, można by ją określić jako wręcz komiczną. Roześmiałby się w głos. Spodziewał się giganta, a zastał odpychający kawałek ciała.

- Zaskoczony? - Spytał awatar Quina.

- Tylko troszeczkę - skłamał Shadrach.

- A czego oczekiwałeś? Wielkiej głowy? Pięknej damy? Straszliwej bestii? Ognistej kuli?

- Nic z tych rzeczy. Po prostu dziwię się, że w ciele jesteś jeszcze mniej konkretny niż jako idea.

Shadrachowi wydało się, że z kształtu tego zlepka ciała, który był Quinem, odczytał wyraz rozczarowania. Miejscami, tam gdzie tkanka nie była przezroczysta, Shadrach dostrzegał rodzącą się nogę, nienarodzone jeszcze ramię.

- Zawsze taki byłeś? - Spytał, nie czując już pośpiechu. Nie teraz, gdy wreszcie odnalazł Quina. Nie czuł już nic poza potwornym zmęczeniem i palącymi pytaniami.

- Nie zawsze. Byłem o wiele bardziej ludzki. Dawniej.

- I co ci się stało?

Ciało uformowało się w ponury uśmiech, a oczy zatańczyły.

- Jest granica, poza którą ludzkie ciało nie jest w stanie się odtworzyć. Przekroczyłem ją. Zbyt długo na sobie eksperymentowałem i poświęciłem swym stworzeniom za dużo własnej tkanki.

- Nie wydajesz się zaskoczony moją wizytą. Widzisz wymierzony w siebie pistolet?

- A czemu miałbym być zaskoczony? Ciebie, albo kogoś takiego, spodziewałem się już od długiego czasu. Mam wielu wrogów, niektórych zraziłem do siebie przypadkiem, innych celowo. Po prostu ty jesteś pierwszym, który posiada wymaganą kombinację męstwa i szaleństwa, potrzebnych, by mnie znaleźć. Zakładam, że zamierzasz mnie zabić. Bez względu na wszystko chcesz mnie zabić. Teraz to już bez znaczenia. Zrobiłem, co trzeba było zrobić. Nic już tego nie powstrzyma.

- Masz na myśli tę trwającą na zewnątrz wojnę?

- Nie, nie, nie. Od czasu do czasu szczuję jednych na drugich. Ci, którzy ocaleją, mnożą się, sprowadzając na świat jeszcze silniejsze potomstwo. Tym razem wywołałem po prostu bardziej trwały konflikt.

- Czy, kiedy zmieniłeś Nicholasa, a Nicolę rozebrałeś na części, to też była gra? Zabawa?

- Te imiona nie są mi znajome. W oczywisty sposób musiałem im coś zrobić, skoro przybywasz tu w poszukiwaniu zemsty. Niemniej, naprawdę nie wiem, o czym mówisz. Moje imperium jest rozległe i stale się poszerza. Nie jestem w stanie znać każdego śmiecia, nie mogę pilnować wszystkich transakcji. Jestem pewien, że wszystko znajduje się w archiwach. Może i bawiłem się człowiekiem o imieniu Nicholas, a może i nie. Poza tym, skąd wiesz, że to nie ja stworzyłem ich oboje? A gdyby tak było, to nie uważasz, że miałbym prawo postępować z nimi, jak zechcę? Twój wzrok mówi mi, że oboje powstali w kadzi. A ja przez długi czas byłem naczelnym inżynierem projektu sztucznych urodzin w tym mieście. Czyli rozumiesz, że to całkiem prawdopodobne, że to ja mogłem ich stworzyć. A skoro tak, to miałbym prawo w dowolny sposób zakończyć życie tych, których sprowadziłem na świat. Gollux, posłuchaj swego stwórcy i zabij tego człowieka.

Shadrach niemal dał się zaskoczyć. Gollux - równie zaskoczony takim obrotem sprawy - rzucił się na Shadracha. Ale człowiek obrócił się na czas, by podciąć mu nogi.

- Gollux - syknął wijący się na ziemi stwór - nie został zaprojektowany do walki. Gollux nie został zaprojektowany do dwunożnego chodu.

Shadrach usmażył mu mózg płomieniem lasera i ponownie wymierzył w Quina.

- Szkoda - skomentował Quin. - Był dobrym i wiernym Golluksem. Starał się wykonać moje polecenie. Próbował cię zabić. Możliwe nawet, że wcale nie chciał tego zrobić. Jednak warto było spróbować. Wydaje mi się, że sam siebie tym zaskoczyłem, ale ja muszę chcieć żyć... Wiesz, to zdumiewające, jakie to dla nas - ludzi - odprężające. Takie pogawędki jak ta, o wszystkim i o niczym.

- Powiedz mi, dlaczego? - Spytał Shadrach.

- Dlaczego co? Dlaczego jestem kałużą tkanek? Dlaczego zostałem bionżynierem? Dlaczego co? Musisz zapytać nieco bardziej konkretnie.

- Dlaczego pociąłeś moją ukochaną i sprzedałeś ją na części! Dlaczego posłałeś mnie do rezydencji Lady Ellington tylko po to, żebym mógł się o tym dowiedzieć! - Krzyk Shadracha wstrząsnął pomieszczeniem.

- Może dla przyjemności, Shadrach. Może było to jednocześnie ciekawe doświadczenie. A może nie mam zielonego pojęcia, o czym ty mówisz... Czy naprawdę sądzisz, że mam jakikolwiek powód, by z tobą rozmawiać?... To naprawdę zabawne, jak łatwo ludzie tracą nad sobą panowanie. Moje surykatki nie tracą go nigdy. Przy nich wy, ludzie, wydajecie się psychotyczni i frywolni. Możliwe, że stworzyłem ich oboje - Nicolę i Nicholasa. Możliwe, że rozmyślnie nie obdarzyłem Nicholasa wystarczającą dozą talentu, właśnie po to, by przyszedł do mnie. Możliwe, że obserwowałem Nicolę przez całe jej życie, aż do chwili, w której we właściwym momencie dostarczyła mi ten jeden jedyny, niemożliwy do przewidzenia element: ciebie. I wszystko po to, żebyś zszedł tu na dół i mnie zabił. Czyż nie byłby to najbardziej spektakularny eksperyment genetyczny wszech czasów? Wyobrażasz to sobie? Mieć nad własnymi tworami tak subtelną kontrolę? Wiedzieć tak wiele? Och, oczywiście możliwe jest też, że nic z tego, o czym mówię, nie nastąpiło, a ty dotarłeś tu wyłącznie dzięki ślepemu trafowi i własnej wytrwałości.

- Zamknij się - syknął Shadrach. - Nie wierzę ci. Wiesz, kim był Nicholas. Wiesz, kim była Nicola.

- Sam możesz sprawić, że zamknę się na zawsze, Shadrach, wystarczy, że mnie zabijesz. Możesz to zrobić... Ale pamiętaj, że ja mogłem przez cały czas kłamać. Nigdy się tego nie dowiesz. Mogę się okazać największym kłamcą, jaki istniał. Wpadłeś w pułapkę, utknąłeś pomiędzy żądzą mordu a żądzą wiedzy. Chcesz zrozumieć, dlaczego. A co, gdybyś mógł dostać obie te rzeczy naraz?

- Sądzę, że wystarczy mi pierwsza.

- Ach, więc jednak jesteś zainteresowany. Zacznijmy więc od początku. Co chcesz wiedzieć?

- Na czym polega twój plan? Co chcesz osiągnąć dzięki - Shadrach wskazał gestem otoczenie - temu wszystkiemu?

- Plany. Planowanie. Najpierw nie miałem żadnego planu. Z początku plan polegał na braku planu. Ale z czasem zaczęło mnie to nudzić, a przy tym coraz bardziej nienawidziłem ludzi. I właśnie wtedy pojawił się mój plan. Pomyślałem sobie tak: rasa ludzka jest przestarzała. Dlaczego więc nie stworzyć nowej? A może nie ma planu, może ja oszalałem.

- Załóżmy jednak, że go masz. Na czym on polega?

- Dlaczego miałbym ci to zdradzać? Powiem ci jednak: dlatego że nie można już tego zatrzymać. Właśnie dlatego. Mieszkający na powierzchni ludzie nawet przez chwilę nie pomyśleli o implikacjach pojawienia się tych „zabawek”, które dla nich tworzę. Są na to zbyt zaprzątnięci wykorzystywaniem ich dla podniesienia sobie własnego prestiżu i uczynienia życia łatwiejszym. Nigdy nie poświęcają nawet chwili na zastanowienie się, co to wszystko oznacza. Nigdy nie uwierzyliby w gigantyczną rybę, w pysku której jest zawarty cały świat. Wyśmialiby to. Szydziliby. Nawet gdyby zobaczyli to miejsce, wciąż nie mogliby uwierzyć. Dlatego właśnie rasa ludzka wymiera - z powodu zbyt ograniczonej wyobraźni. Przez niezdolność do myślenia o konsekwencjach.

- Twoje słowa to czysta arogancja - stwierdził Shadrach. - To ty umierasz.

- Nie. Ludzie umierają. Wasza rasa miała swój czas i roztrwoniła go, każda epoka była kolejnym, słabszym echem swojej poprzedniczki. I ja mówię: dosyć. Powiedziałem sobie: niech się dopełni! Kolej na następny gatunek.

- Jesteś szalony. Bez ciebie świat będzie o wiele lepszym miejscem.

- I tu się z tobą zgadzam, Shadrach. Moim stworzeniom jest potrzebny męczennik. Potrzebują Boga, który jest w niebie. By stać się kompletnymi, potrzebują mitu o ludzkiej interwencji. Jest pewna granica tego, co można dać im przy urodzeniu, pewna skończona, określona ilość tego, co jesteśmy w stanie przekazać im w genach. Spójrz na mnie. Wiem to po sobie. Cała reszta to wpływ środowiska. Reszta to religia. Jeśli mnie zabijesz, rozpocznie się tym samym powolny koniec rasy ludzkiej, albowiem ta śmierć stanie się pierwszym ze znaków, pierwszym symbolem, z którego zaczerpną sens wszystkie pozostałe. A jeśli mnie nie zabijesz, bądź pewien: wymażę z tego miasta wszelki ślad po tobie i twojej ukochanej. Odnajdę Nicolę - może nawet już wiem, gdzie ona jest i zabiję ją.

- Myślę, że to dla ciebie poważny sprawdzian, jako dla człowieka. Nie zabijając mnie, zyskasz nieco więcej czasu dla swego gatunku, ale zabijając mnie, zyskasz go dla siebie i Nicoli. Co wybierzesz? Gatunek czy jednostkę? Z fascynacją czekam na twoją decyzję. Ciekawe, co powiedziałaby Nicola, wiedząc, że ratując ją, skazałeś jednocześnie całą ludzką rasę.

- Zakładając, że powiedziałeś mi prawdę. I zakładając, że twoje przewidywania się spełnią. - Shadrach czuł coraz bardziej nieznośne napięcie. Czuł się tak, jakby rozmawiał z hipnotyzerem.

- Pomyśl też o tym: jeżeli to rzeczywiście ja zaprogramowałem Nicolę, to nawet jeśli mnie zabijesz i wrócisz z nią na powierzchnię, czy będziesz w stanie kiedykolwiek jej znowu zaufać? Czy nie będziesz przez cały czas podświadomie wypatrywać jej zdrady...? Co robisz?

- Zobaczysz.

Shadrach przestawił swój pistolet w tryb dwucalowego promienia i zaczął wypalać dziurę w chroniącym Quina szkle. W żyłach, zamiast krwi krążył mu jakiś lodowaty płyn. Podjął już decyzję. Wiedział co zrobi. Nie musiał się dłużej nad niczym zastanawiać.

- Porwanie mnie w niczym ci nie pomoże. - Moje stworzenia na zewnątrz rozszarpią cię na kawałki.

Shadrach wyciął już niemal pełne koło.

- Jeśli chcesz mnie zabić, wybrałeś wyjątkowo nieporadny sposób.

Szklany krąg upadł z brzękiem na podłogę. Awatar Quina zamachnął się na Shadracha z góry, a sam Quin skulił się lękliwie w kącie swego schowka.

- Rozmyśliłem się. Nie chcę umierać. Jeszcze nie teraz. Może moglibyśmy dojść do porozumienia?

Shadrach raz jeszcze przestawił tryb pistoletu i uciął awatarowi głowę, która bezwładnie klapnęła na kontuar. Quin stracił zdolność mówienia.

Wyłowił Quina z jego sanktuarium, ułożył przed sobą na blacie i uderzył go kilkakrotnie kolbą pistoletu. Bił, dopóki broń nie stała się śliska od krwi.

Widząc to, uwiązany do jego ramienia Jan Chrzciciel zaczął się gwałtownie trząść.

- Żałuję, że nie umarłem tam w szafie - powtarzał.

Quin nie mówił już nic. Quin był martwy.

Shadrach zerwał sobie surykatkę z ręki. Przekręcił przełącznik bomby tkwiącej w uchu Jana Chrzciciela. Postawił głowę obok Quina.

- Żegnaj, Janie - powiedział. - Przykro mi. Twój gatunek może przejąć nasz świat, ale to nie będzie łatwe. Na pewno nie dojdzie do tego za mojego życia. Może nawet nigdy.

Gdy biegł ku drzwiom, tuż zanim eksplozja pchnęła go naprzód i wyrzuciła do lasu, paląc mu plecy. Wydało mu się, że słyszy jeszcze jedno, pożegnalne przekleństwo surykatki.

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

Potem wszystko było już proste. Potem także nie musiał o niczym myśleć. Pozbierał się po wybuchu, upewnił się, że w domku nie mogła przeżyć żadna istota, i ruszył w górę paszczy lewiatana. Za swą chwilową głuchotę przeklinał w duchu niedoszłych złodziei, którym zabrał bombę. Co oni planowali, używając tej bomby? Sprzedać do banku organów maleńkie kawałki siebie i jego?

Mijały go surykatki. Biegły zawzięcie w kierunku domku. Nie zwracał na nie uwagi, one - zdjęte trwogą i paniką - ignorowały też jego. Nawet nie próbował pokazywać im swej odznaki.

Przy dokach znalazł unoszącą się na wodzie żeglaszczkę i podpłynął do niej. Zwierzę natychmiast zaczęło oddalać się od lewiatana, ślizgając się ze sporą prędkością po falach. Gdy gigantyczna ryba zniknęła już w oddali, zniknęła także z jego myśli. Teraz bardziej przejmował się humorami żeglaszczki, która po kilku wstępnych, fałszywych alarmach, wreszcie postanowiła się zanurzyć i zostawiła Shadracha w wodzie, plączącego się bezradnie w swym płaszczu. Brzeg wciąż był ledwie widoczną na horyzoncie kreską. Przez kilka niespokojnych minut Shadrach był pewien, że utonie przez swój strój. Próbując się uwolnić z jego ciężkich fałd, zaczął zbyt gwałtownie wymachiwać rękoma i poszedł kilka stóp pod wodę. Potem jednak zrzucił buty, wyprostował ramiona i wreszcie udało mu się pozbyć płaszcza. Niemal dusząc się, wyskoczył jak korek na powierzchnię.

Na szczęście prądy morskie były tu minimalne, a on potrafił dobrze pływać. Wreszcie poczuł pod stopami dno. Wyszedł z fal przemoczony, ociekający słoną wodą - duch, echo, cień człowieka, którym był przedtem. Wyobraził sobie, że nikt go nie widzi. Dlaczego ktokolwiek miałby chcieć na niego patrzeć?

Wybrzeże przeistoczyło się w cmentarzysko porzuconych przez surykatki tratw-katedr, które teraz leżały na burtach. Dwa węszące wokół nich cerbery zastrzelił, nim zdążyły go zobaczyć. Nie czuł wyrzutów sumienia, uciekając się do tak okrutnej przemocy. Wolał zarżnąć każdą żywą istotę, która stanie mu na drodze, niż nigdy już nie ujrzeć słońca. Za pomocą pistoletu usmażył na rożnie trupa jednego z psów i zjadł nieco jego mięsa.

Po posiłku wstał i rozejrzał się. Po raz pierwszy od chwili, gdy zabrał ze sobą Jana Chrzciciela, był sam; bez surykatki tkwiącej mu na ramieniu czuł się trochę tak, jakby stracił kończynę. Nie mógł liczyć na niczyją pomoc. Na powierzchnię nie prowadziła żadna prosta droga. Może nawet w ogóle nie było żadnej. Ale to go nie powstrzymywało. Zaschło mu w ustach. Czuł się pusty. Miał wrażenie, że już nie żyje, i stwierdził, że to zupełnie normalne uczucie, po przeżyciu całej tej burzy nienawiści i miłości, która przetoczyła się przez jego duszę. Teraz chciał przez chwilę być pusty.

Zajaśniało nad nim kpiące swym słabym, wymuszonym uśmieszkiem czerwone światełko przejeżdżającego wiele poziomów wyżej pociągu. Musiał teraz dotrzeć do torów i znaleźć wyjście. Nie wydawało mu się to zadaniem niewykonalnym.

Zaczął się wspinać po wielkiej ścianie. Stawały mu na drodze wystające głazy i skalne nawisy. Mijał wielkie fioletowe porosty. W szczelinach między kamieniami rosły maleńkie karłowate drzewka. Na urwisku siorbały i plaskały dziwne istoty. Ich rzęski poruszały się w zgodnym rytmie, służąc najwyraźniej jako oczy. Z początku się ich przestraszył, ale nie zwróciły na niego uwagi i z czasem o nich zapomniał. Wspinaczka nabrała automatycznego rytmu, pęcherze na dłoniach pulsowały bólem, mechanicznie wciągał i wydychał powietrze, to także bolało, ale nie miało znaczenia. Nie martwił się już o swoje fizyczne ciało.

Zanim Shadrach stanął wreszcie u drzwi Rafter, wyczerpanie zapędziło go do zupełnie odmiennego świata. Ramiona miał poranione, plecy wciąż go paliły, lewe ucho krwawiło wskutek postrzału, nogi miał całe w siniakach po długotrwałej wspinaczce. Drżał jak uderzony łyżeczką delikatny kryształ w pseudochateau Lady Ellington.

Gdy już wydostał się na tory, okazało się, że piesza wędrówka na stację wcale nie będzie łatwa. Pociągi jeździły z zatrważającą częstotliwością. Gdy mknęły tunelem, Shadrach przywierał niczym pleśń do ściany i drżał w rytm huku i wibracji wagonów. Wiadomość o śmierci Quina nie dotarła jeszcze na stację - albo nikogo tu nie obchodziła - wszystko wydawało się takie samo jak przedtem. Odpoczął na peronie kilka godzin, odzyskał nieco sił. Dzięki swej odznace wymusił na ulicznym sprzedawcy kostkę jedzenia. Gdy jadł, mijały go ohydne istoty - teraz wydawały mu się niemal zupełnie normalne, jak wszyscy inni, których widywał na powierzchni. Niemal zadławił się śmiechem. To, co dawniej uważał za niezmienne, dane na zawsze, tutaj przeobrażało się, przekraczając najdziksze oczekiwania.

Gdy poczuł się na siłach, wznowił wędrówkę i, poziom za poziomem, dotarł wreszcie do drzwi biura Rafter. Przez cały ten czas czuł nad sobą niepowstrzymaną siłę światła, a w tym świetle stojącą w jego promieniach Nicolę. Taką miał przynajmniej nadzieję. Nie kłopotał się ukrywaniem pistoletu, zamiast tego trzymał go przed sobą. I nawet w chwilach, kiedy go używał, w głębi serca był po prostu kimś, kto rozpaczliwie chce dotrzeć do światła.

Zapukał do biura psychowiedźmy.

Chwila niepewności, po czym drzwi się otworzyły i ujrzał stojącą za nimi Rafter. Spojrzała na niego z mieszaniną przerażenia i zachwytu.

- Czy ona... Czy ona jeszcze tu jest? - Spytał.

Rafter zmarszczyła brwi.

- Wróciłeś w samą porę, by znowu zmarnować jej życie. Jest przytomna i chodzi.

- Chodzi?

- Tak - odparła Rafter. - Wejdź.

Wprowadziła go do poczekalni. Nicola siedziała na kanapie. Miała bardzo wynędzniałą twarz. Patrzyła w podłogę. Jej nogi były upiornie białe, ale całe. Włosy opadały kosmykami na jej twarz. Psychowiedźma ubrała ją w czarne spodnie i prostą białą koszulę. Wyglądała jak nowo narodzona.

Shadrach potknął się, prawie upadł, ale udało mu się usiąść obok niej. Ta chwila miała zdecydować o całym jego dalszym życiu. Pozwolił swojemu wzrokowi zatrzymać się na niej. Pił z niej. Patrzył na to, czego nie spodziewał się już nigdy ujrzeć.

Rafter zostawiła ich samych, wychodząc z nieodgadnioną miną.

- Strasznie wyglądasz - powiedziała schrypniętym głosem Nicola. Nic ci nie jest?

Poszukał jej dłoni i ujął ją. Była ciepła i to jej ciepło natychmiast wtargnęło do jego wnętrza. Nie był zdolny niczego powiedzieć. Przychodziły do niego tylko niekompletne zdania.

- Rafter powiedziała - wycharczała Nicola, zakasłała i zaczęła raz jeszcze: - Rafter powiedziała, że spojrzałeś we mnie, że czytałeś w moim umyśle, że byłeś mną.

Nie poczułaś mnie tam? - Przemknęło mu przez głowę. Czy nie udało mi się ciebie pocieszyć?

- Uznałem, że to konieczne, żebym mógł cię ochronić - odpowiedział.

- I co tam zobaczyłeś? - Spojrzała mu prosto w oczy.

- Piękno. Odwagę. Inteligencję.

- I brzydsze rzeczy też, na pewno. - Odwróciła wzrok.

- Niezupełnie. - Shadrach wzruszył ramionami.

- Ale to jedno widziałeś? Widziałeś? Wiesz o tym?

Skinął głową.

- Wiem. - Z jednej strony ból, z drugiej słodko-gorzka ulga.

- Przykro mi, Shadrach. Przykro mi, jeśli cię zraniłam. Rafter powiedziała, że uratowałeś mi życie. Że bez ciebie już by mnie nie było.

- Przesada - odparł Shadrach i nagle ujrzał Nicolę pogrzebaną pod wielką górą kończyn. Przeszył go dreszcz. - Jak się czujesz?

Nicola gwałtownie zamrugała i zamknęła oczy.

- Jestem bardzo zmęczona. Wszystko mnie boli. Ciągle chce mi się pić.

- Możesz chodzić?

- Tak.

- W takim razie idziemy. Musimy wydostać się na powierzchnię. Powinni cię obejrzeć w szpitalu.

- Mogę spróbować - zgodziła się.

Wstali i Nicola omal nie upadła. Shadrach schwycił ją oburącz za ramiona. Zakołysali się razem.

- Ostrożnie - powiedział.

Przytuliła go. Jej włosy wciąż jeszcze pachniały bankiem organów.

- Nie zostawiaj mnie - powiedziała.

Shadrach zaśmiał się gorzko.

- Nie zostawię. Nie bój się, nie zostawię cię.

Wróciła Rafter i stanęła przy drzwiach. Spojrzała surowo na Shadracha.

- Powinieneś bardzo uważać. Przez jakiś czas będzie nieposłuszna. Może też mówić od rzeczy. Jest bardzo osłabiona. Musisz się nią teraz starannie opiekować. Za jakiś czas dojdzie do siebie.

- Nic już nie będzie takie samo - odezwała się Nicola.

- Wszystko będzie zupełnie inne - zgodził się Shadrach. - I dobrze.

Shadrach zapłacił Rafter, Nicola się pożegnała i ruszyli do stacji przesiadkowej, skąd mieli się przedostać na następny poziom. Od psychowiedźmy dostali mapę. Oczywiście nie tak piękną jak mapa Quina zwykłe nabazgrane na kawałku papieru słowa i kreski.

- Jestem zmęczona, jestem taka zmęczona - szepnęła Nicola po ledwie kilku minutach drogi i oparła się o ścianę.

- Dobrze, śpij - powiedział Shadrach, wziął ją na ręce i dalej poniósł w ramionach.

Gdy znaleźli się bezpiecznie w windzie, która miała zawieźć ich poziom wyżej, poczuł na ramieniu jej równy, spokojny oddech i pozwolił sobie na lekkie odprężenie. Zaczynał wierzyć, że im się uda.

Później, gdy wciąż powoli parli ku górze, kobieta się zbudziła. Oddychała płytko i trzymała go za ramię.

- Dziękuję - powiedziała, stając na nogi.

Drugi poziom zamajaczył za windą. Ludzie krzywili się i odwracali na ich widok. Działały tu normalne sklepy. Chodnikami spacerowały kobiety, prowadząc za ręce swe dzieci. Blade światło nie skrywało żadnych potworności. Wydawało się, że prawdziwe miasto, miasto słońca i horyzontu, musi być już niedaleko.

- Za co mi dziękujesz? - Zapytał.

- Za uratowanie mi życia.

- Nie miałem wyboru.

- Nie wierzę w to, Shadrach.

- Ale to prawda. Kocham cię - powiedział wyzutym z nadziei głosem. Zaschło mu w gardle.

- Wiem o tym - przyznała. - Nicholas nie żyje - dodała.

- Tak. I Salvador. I Quin. Oni wszyscy nie żyją.

- Wiedziałam, że mój brat umarł - powiedziała. - Przestałam go czuć.

Zadrżała, a Shadrach przytulił ją mocniej, wciąż zdumiony i zachwycony samą jej obecnością, jej dotykiem.

Nawet gdy się obudziła, Shadrach podtrzymywał ją w drodze, pozwalał Nicoli opierać się na swoim ramieniu. Z drugiego poziomu musieli jeszcze dotrzeć do punktu wyjścia, który tak naprawdę znajdował się powyżej miasta, w jego murze. Wymyślono to, by każdy wychodzący z podziemi zobaczył pełną panoramę Veniss. Kurczowo trzymali się nadziei, że napotkani po drodze wartownicy uznają urzędową moc odznaki Shadracha.

W miarę jak Nicola odzyskiwała siły, tracił je Shadrach. Gdy z powodzeniem pokonali następny punkt kontrolny i zbliżali się do rampy wiodącej na powierzchnię, zaczął omdlewać. Oparł się na niej. Podtrzymała go i pogładziła jego włosy.

- Już dobrze - szeptała. - Już dobrze.

Budynek ostatniego przed rampą posterunku był zbudowany z szarawych metalowych ścian. Wśród nich pracował strażnik, ukryty za potrójną szybą. Już z daleka zauważyli, że wartownikiem była tu surykatka. Shadrach zesztywniał i sięgnął do kieszeni po pistolet. Jednocześnie przygotował odznakę i kartę identyfikacyjną. Niepokój okazał się jednak bezzasadny. Stworzenie, które z oddali wyglądało niebezpiecznie, z bliska okazało się o wiele mniej straszne - zmierzwiona sierść, zagubione spojrzenie, cichy, obojętny głos. Surykatka przepuściła ich machnięciem ręki, ledwie tylko rzucając spojrzeniem na odznakę. Twarde, metalowe drzwi otworzyły się i ukazała się przed nimi przestrzeń. Shadrach poczuł zapach świeżego powietrza. Z ciemności przed nimi bił prawdziwy wiatr. Wyszli i stanęli na rampie. Brama za nimi się zamknęła.

Gdy wspinali się mozolnie w górę rampy, jakąś częścią siebie Shadrach wciąż powątpiewał, że dotrą na powierzchnię. Wydawało mu się, że słyszy za plecami odgłos skradających się kroków.

- Nie oglądaj się za siebie - szepnął do Nicoli, która znów szła wsparta o jego ramię. - Nie oglądaj się.

Stawiali ostrożnie kroki. Ciążyło im straszliwe przeczucie, wyczekiwanie. Wydawało się, że stroma rampa nie ma końca. Shadrach wyobraził sobie, że widzi jaśniejące na ścianach tunelu graffiti: Dziecko w ciemności, pocałunek w ciemności; przerabia świat na własne podobieństwo; fale i zwoje ciała. Kiedy jednak zamrugał i przetarł oczy, mur znowu był nagi.

Myśli Shadracha nabrały głębi i rozmachu. Droga w górę, mimo że wydawała się podróżą z jednej ciemności w inną, przypomniała mu chwilę, gdy po raz pierwszy wyszedł nad poziom. Pierwszy raz, gdy ujrzał Nicolę. Jej spojrzenie w tamtej chwili... Czy było wesołe, smutne, czy powściągliwe? Próbował sobie to przypomnieć i wciąż słyszał za sobą kroki. Coraz więcej kroków. A może patrzyła tęsknie? Melancholijnie? Albo z mdłym uśmiechem, który zdradzał jej stosunek do obowiązków?

Wychodząc spod poziomu, z ciemności, w której brak miłości był tylko jednym z elementów, Shadrach chciał jedynie światła, nie miłości. Nie chciał też pozwalać ludziom stać się symbolami - jak mógłby, mieszkając przez tyle czasu w mroku, gdzie inni ludzie często bywali tylko dotykiem, zapachem, głosem. Abstrakcyjne symbole nigdy nie przynosiły ukojenia jego rozpaczy, nie zaspokajały głodu jego ciała, które chciało czegoś lepszego. Wszystkie swoje miłości przed Nicolą zapamiętał jedynie jako głosy i zabarwione na szaro zarysy ciała w przedśmiertnym mroku, składającym się z ruder i poziomów dla biedoty. A w podziemiach wszyscy byli biedni.

W ciemności rampy przed nimi pojawiły się maleńkie światełka. Możliwe - myślał - że na jej twarzy widniał wtedy smutek. Jak wiele wspólnego mógł mieć z kobietą, której życie również okazało się tragedią? Nie, to nie smutek go do niej przyciągnął. Smutnych i zniszczonych ludzi poznał w kopalniach, i to więcej niż mógł spamiętać. Znał miłość będącą głosem i dotykiem, tak, ale znał także miłość będącą rozpaczliwym spółkowaniem w nadziei na chwilę ulgi, wolności od podziemi. Była to rzadkość. Cenna rzadkość. Pozwalała wyrwać się z objęć czasu, pozwalała wyrwać się z więzienia świata.

Kolejna sugestia świeżego powietrza. Ciężar opartej o niego Nicoli.

Może więc jednak wierzył w symbole - może przyciągnęła go do niej ściana światła, na tle której zobaczył ją, gdy wychodził po raz pierwszy na powierzchnię. Dotknął jej ciała: ślepa ćma lecąca ku oślepiającemu blaskowi. A może chodziło jeszcze o coś innego: po prostu tamtego dnia, ujrzał ją w padającym z góry świetle i okazała się niedoskonała. Miała trochę za wąską twarz, niewyraźne czerwone znamię pomiędzy kciukiem i palcem wskazującym, włosy okalające jej oblicze zwisały czarnymi, splątanymi kosmykami. Tak, zobaczył doskonałą niedoskonałość i zanurzył się w jej oczy, ponieważ wtedy i tylko wtedy mógł uwierzyć w ten nowy świat, dla którego ponownie się narodził. Zaludniali go niedoskonali, pięknie niedoskonali ludzie. Serce mu pękło, gdy tamtego dnia, po długim czasie w ciemności dowiedział się, że światło może być takie prawdziwe, tak pełne życia. Nie doskonałe, ale prawdziwe - wszystko stało się prawdziwe, świat, kobieta, jego życie.

Poczuł na twarzy powiew wiatru. Usłyszał głos Nicoli.

- To gwiazdy...

I zrozumiał, że ona też nie była pewna, aż do tej chwili, gdy wyjrzeli w nocne niebo, powoli zmierzające ku świtowi. Nieba nie widział od tak długiego czasu, że każda pojedyncza gwiazda wydała mu się objawieniem, patrzył na świat w nowy sposób, jak za pierwszym razem.

Zatrzymali się na szczycie rampy i spojrzeli na rozciągające się poniżej miasto. Lśniło światłami.

- Jak pięknie - szepnęła.

I śmiertelnie niebezpiecznie, pomyślał. Miasto okazało się dziwnym, ukrytym miejscem. Laskiem z białym mostkiem i żwirową ścieżką. Miasto było pełne chimerycznych gatunków, splątanych umysłów. Czy to właśnie jest ewolucja? Przypomniał sobie niezwykłe piękno mapy-stonogi. Przypomniał sobie stoicki spokój Jana Chrzciciela.

Poniżej widział gęste, chłodne akwedukty Dzielnicy Kanałów. Brzegi oświetlone szeregami latarni. Ten świat tonął w ciszy. Wydało mu się, że to milczenie skrywa i będzie ukrywać już zawsze jakąś żywą, oddychającą tajemnicę. I nie miało znaczenia to, że miasto miało w końcu wytworzyć nad swą zagadką ochronny pancerzyk, grubą skórę, dzięki której sekret będzie wyglądać jak jarzące się słabo czerwone serce oglądane przez mlecznobiałą tkankę. Nie miało znaczenia to, że, jeśli Nicholas się nie mylił, miasto było pełne kluczy, które, tkwiąc w zamkach, czekają na przekręcenie, na gest, barwę, odgłos, mające sprawić, że zapadki trafią na właściwe miejsca. Szczególny odcień chemicznego zachodu słońca. Gardłowy rozkaz prywatnego policjanta. Pożegnalny pocałunek kochanków na plaży nad kanałem. Który ze wszystkich tych znaków i symboli w mieście tak pełnym chaosu będzie tym, który spuści ze smyczy cyrk Quina? Czy może jego stworzenia będą trwać w wiecznej gotowości, wyczekując rozkazu z ręki umarłego?

Schody przed nimi prowadziły prosto do Veniss. Za nimi Shadrach wciąż słyszał kroki. Zbliżał się jakiś szelest. Co wyszło za nimi spod ziemi?

Pociągnął za sobą Nicolę, odwrócił się z ręką na pistolecie i zobaczył... Nic nie zobaczył. W paszczy rampy nikt nie stał. Tylko ciemność. Pocałunek w ciemności. Wyobraził to sobie. Człowiek żyjący w brzuchu gigantycznej ryby. Prawda i fałsz ostatecznie zamieniły się miejscami.

Wtedy, dopiero wtedy, pozwolił sobie na płacz: po twarzy spłynęły mu łzy, zaczęły skapywać z brody, padały na chodnik. Płakał z bólu, przez to, co przeszedł, i przez to, co musiał znieść, ratując Nicolę. Płakał za swymi rodzicami, którzy z pewnością już nie żyli, i za Nicholasem, głupcem, idiotą sprowadzonym na manowce i porzuconym. Płakał po samym dawnym sobie, czując, że przeobraził się pod bardzo wieloma względami i nie rozumiał nawet połowy tych zmian. Przede wszystkim jednak łkał z ulgi - Nicola żyła i on żył razem z nią.

Ale mimo że spoglądanie w jej oczy bolało, że cierpiał, widząc jej posiniaczoną twarz, i mimo że większość rzeczy - tu miała z pewnością rację - nie będzie już nigdy taka sama, to radość, a nie ból, sprawiła, że ugięły się pod nim kolana. Czuł się doprowadzony do kresu wytrzymałości. Położył się na szorstkiej, kamiennej rampie i zapatrzył w gwiazdy. Nicola usiadła obok, mimo jego obecności samotna, z dłonią w ręku Shadracha, i spoglądała na Veniss.

Wiedzieli, że o świcie zejdą do miasta, niepewni, co w nim zastaną, ale ze świadomością, że będzie to lepsze niż to, co zostawili za sobą. Shadrach wiedział, że za jakiś czas pamięć ułatwi wreszcie wspominanie przeszłości, że upływ czasu zamaże i zniekształci szczegóły. A on zestarzeje się razem z tymi wspomnieniami. Stanie się sentymentalny. Zapomni, że był mordercą. Zapomni o wielu złych rzeczach. Nie zapomni jednak nigdy, że ją kocha, pomimo tej dręczącej myśli, od której już nigdy się nie uwolni: Czy zrobił wystarczająco wiele? Czy mógł coś zrobić lepiej?

Wciąż zmagając się ze sobą, nadal niepewny, Shadrach zamknął oczy i zasnął po raz pierwszy od siedmiu dni.

CZĘŚĆ IV

POSŁOWIE

VENISS ZDEMASKOWANE.
PREKURSORZY I OBJAWIENIA

Uwaga: niniejsze posłowie zawiera
odniesienia do treści książki.

Pierwszą rzeczą, którą zobaczył Bunadeo, był sufit laboratorium: ziarnisty, szorstki kamień wygładzony za pomocą cudów ludzkiej technologii. Pierwszą rzeczą, jaką usłyszał, był szum przybierającego gwałtownie morza, który omyłkowo wziął za szmer własnej krwi. Pierwszą twarzą, którą ujrzał, było uśmiechnięte oblicze Madrida Sybela. Umysłu Bunadeo nie dręczyły żadne wspomnienia. Mimo że był dorosły, nie znał nawet własnego imienia, dopóki nie zdradził mu go Madrid.

- Kim jestem? - Spytał, czując suchość w gardle.

- Jesteś Bunadeo - odpowiedziała mu uśmiechnięta twarz.

- Gdzie jestem?

- W królestwie nad morzem - wyjaśniły uśmiechające się usta.

W pomieszczeniu pachniało plastikiem i morską wodą.

Na jakiś czas zapadł w ciemność. Po przebudzeniu nie wiedział nic więcej, ale uchwycił się kurczowo własnego imienia: Bunadeo. Nazywał się Bunadeo...

Madrid Sybel, pierwszy bionżynier, któremu udało się stworzyć na pół inteligentne gatunki istot, mieszkał w labiryncie jaskiń, otwierającym się na usłaną czarnymi skałami plażę. Pieczary znajdowały się u podnóża nagich klifów. Dayton Central, miasto, które pewnego dnia będzie lepiej znane jako Veniss, rozłożyło się na szczycie tych samych urwisk. Jego pracę wspierały finansowo SI, zarządzające życiem metropolii. Bionżynier całe dnie spędzał w swoich skalnych laboratoriach, tworząc i wygaszając kolejne istnienia, a za towarzystwo mając jedynie swego asystenta Bunadeo i małą dziewczynkę imieniem Nicola. Madrid nosił długą siwą brodę, której baki okalały pociągłą twarz z oszałamiająco błękitnymi oczyma. To właśnie te oczy sprawiały, że Bunadeo wydawało się, iż twarz Madrida jest w istocie maską - gałki oczne należały do kogoś o wiele młodszego. Nicola była blondynką z warkoczykami, a jej oczy z kolei zawsze wpatrywały się w jakieś nieokreślone miejsce w oddali. Rzadko się odzywała.

Bunadeo nie miał pojęcia o tym, że Nicola jest w pewnym sensie jego matką. Madrid powiedział mu, że oboje jego rodzice nie żyją, a całkowity brak wspomnień wynika z ciężkiego wstrząsu, który przeszedł, zanim jeszcze SI oddały go pod opiekę bionżyniera. To nie była prawda. Madrid stworzył oboje - Nicolę i Bunadeo. Nicola powstała z DNA biologicznej matki Bunadeo. Bunadeo dojrzał i narodził się w kadzi. Został stworzony za pomocą jajeczka z macicy oryginalnej Nicoli. Madrid nie miał pojęcia, w jaki sposób zginęli dawcy materiału; wiedział jedynie, że SI zapewniły mu nowe źródło DNA. Gdy przyglądał się po raz pierwszy swojemu nowemu, budzącemu się właśnie do życia stworzeniu, nie wiedział jeszcze, czy je zatrzyma, czy pozbędzie się go i zacznie od początku. To, że Madrid ostatecznie nie zniszczył Bunadeo, wynikało zarazem z dziwnej aury niewinności, jaka malowała się na twarzy nowo narodzonego, jak i ze sposobu, w jaki zadawał pytania.

Bunadeo nigdy się nie dowiedział o wahaniu swego twórcy, ale wiele lat później związek z Nicolą przysporzył mu cierpienia. Gdy patrzył z góry na kobietę zakonserwowaną w ochronnym futerale, pogrzebaną pod kurhanem odciętych nóg, doznał przebłysku świadomości, który był zupełnie pozbawiony jakichkolwiek naukowych podstaw. Ten nagły, przeszywający ból w głowie i w sercu doprowadził niemal do odwrócenia jego losu. Na krótką chwilę powrócił nad morze, między czarne skały, i ujrzał stojącą obok siebie małą Nicolę. Ale wizja ta rozpadła się, myśl umknęła, upadek trwał...

Madrid uczył Bunadeo Żywej Sztuki, nie dopuszczał go jednak do innych sfer swego życia. Wiele lat upłynęło, nim zaczął myśleć o swoim stworzeniu jako o kimś więcej niż tylko asystencie. Rola, w jaką wszedł i którą świetnie odgrywał, rola ojca niepoświęcającego dziecku należytej uwagi, sprawiała Bunadeo wiele przykrości. Zbyt często myślał o Madridzie jak o kimś więcej niż tylko mentorze. O wiele bardziej tajemniczo wyglądały jego relacje z Nicolą. Niekiedy zachowywała się wobec niego we wręcz matczyny sposób; kiedy indziej z kolei kryła się tak głęboko we wnętrzu własnej głowy, że nikt nie potrafił się do niej dostać. Bunadeo jednak był wdzięczny obojgu; innej rodziny nie miał.

Tyle samo czasu, ile upłynęło, zanim Bunadeo zrozumiał swą rodzinę, musiało minąć, nim pojął konieczność zachowania ich misji w tajemnicy. Na samym początku Madrid poinformował go, że ani on, ani Nicola nie będą mogli nigdy opuścić jaskiń i morskiego brzegu. Bunadeo z czasem się do tej myśli przyzwyczaił, choć nigdy tego stanu rzeczy nie polubił. Oglądane niekiedy holowidy, przedstawiające żyjące nad nimi miasto, pobudzały jego ciekawość, a czasami też najzwyczajniej w świecie drażniły.

Sama praca jednak zafascynowała go od początku. Chwytali pseudowieloryby i krzyżowali ich geny z genami małp i kangurów. Odmrozili DNA wymarłego gatunku - słonia - i zaślubili je z kodem genetycznym myszy, szczurów, ptaków i żab. Niekiedy wydawało się, że są już bardzo blisko stworzenia istot inteligentnych. Innymi razy, rozmiary ich porażki spływały krwawą powodzią na posadzkę laboratorium, zalewały ją w niemym naśladownictwie fal szumiącego za ich plecami dzikiego morza. Czując wtedy roznoszący się po całej jaskini zapach, Bunadeo drżał z obrzydzenia, a jednocześnie ogarniała go dziwna ekscytacja. Rozumiał, że tak właśnie pachnie życie - cierpko, intensywnie. Przerażały go jednak krzyki, wrzaski zdeformowanych stworzeń, które rychło stawały się wspomnieniami z drugiej ręki.

Najczęściej jednak typowy dzień pracy w laboratorium mieścił się gdzieś pomiędzy tymi dwoma ekstremami. Bunadeo opisywał to w swoim holograficznym pamiętniku. Prowadził go, ponieważ bezustannie nękał go lęk, iż pewnego dnia przebudzi się z umysłem równie pustym jak wtedy, gdy po raz pierwszy ujrzał uśmiechniętą twarz Madrida. Czasami zrywał się z krzykiem w środku nocy i czuł wtedy przymus zapisywania swych koszmarów. Lepiej mieć na własność koszmary niż zupełnie nic. Któregoś razu Bunadeo zanotował w pamiętniku coś takiego:

Dziś eksperymentowaliśmy z gadami. Kiedy przyszedłem do laboratorium, Madrid przyglądał się leżącej na tacy jaszczurce. Miała dwa ogony i trzy łebki. Była pokryta łuskami w kolorze złocistego brązu i prawie nie żyła. Jej oczy wpatrywały się we mnie, ich szklistość mówiła, że zwierzę ma już dość, że jest zmęczone, że nigdy się mu nie uda. W moje nozdrza uderzył zapach palonej trawy. Mam wrażenie, że gad próbował z nami rozmawiać. Nie wiem tylko, co chciał powiedzieć. Żebyśmy przestali? Żebyśmy zrezygnowali? Nie jestem pewien.

Jednakże Madrid nie miał zamiaru rezygnować. Pracował codziennie, rok po roku. Starał się wykonać powierzone mu przez SI zadania. Bunadeo pomagał mu w tym z zapałem. Co kilka miesięcy odwiedzały ich SI i rozmawiały wtedy z Madridem, wypytując o ewentualne postępy w badaniach. Na Nicolę i Bunadeo nie zwracały nigdy najmniejszej uwagi. Ukazywały się im za pomocą holograficznych manifestacji: przychodziły pod postacią olbrzymich płaszczek, skrzydlatych nosorożców, minotaurów, chimer. Ich obecność przyprawiała Bunadeo o paniczny lęk - widmowe ciała sprawiały, że sam czuł się jeszcze bardziej jak duch. Elektryczne wyładowania ich awatarów pozostawiały mu na języku kwaskowaty posmak. Madrid rozmawiał z tymi wielkimi postaciami, jakby były jego starymi przyjaciółmi, którzy wpadli na chwilę uciąć sobie pogawędkę. Bunadeo nie rozumiał, dlaczego SI chcą, żeby Madrid stworzył nową, inteligentną, biologiczną formę życia.

- Dlaczego pozwalają nam to robić? - Spytał pewnego dnia swego mentora. Siedzieli razem i spoglądali na morze.

- Bo są ciekawskie - odpowiedział Madrid i puścił oko.

- I tylko dlatego?

- Możliwe, że chcą się przekonać, jak to wpłynie na ludzi. Może myślą nawet, że...

Madrid nie dokończył zdania. Ani wtedy, ani nigdy potem. Zamiast tego wstał z zamyśloną miną i wrócił do jaskiń. Bunadeo nie widział go przez trzy następne dni, a Madrid nie zdradził mu później, gdzie się w tym czasie podziewał.

Z czasem Bunadeo zrozumiał, że Madrid ukrywa przed nim wiele rzeczy. Początkowo myślał, że Madrid stara się go w ten sposób ochronić, że dystans, jaki utrzymuje między nimi, wynika z miłości tak silnej, że twórca zmusza się do tego, by nie zbliżyć się zanadto do swego stworzenia. Dużo później, gdy obracał tę myśl w głowie, niczym monetę między palcami, nie był już tego taki pewien.

Czy ich praca także miała jakiś ukryty cel? Czy Madrid trzymał coś w tajemnicy przed SI? Bunadeo wiedział już, że jego twórca ma ukrytą między skałami łódź i niekiedy z niej korzysta, przeprawiając się na ledwie widoczną na horyzoncie wyspę.

O istnieniu łodzi dowiedział się przypadkiem. Znalazł ją, kiedy poszukiwanie materiału do badań zaprowadziło go na skaliste wybrzeże - tam chciał znaleźć beseny pływowe. W takich pozostałych po przypływie sadzawkach żyły tysiące istot. Patrząc z góry na te miniaturowe ekosystemy - gdy błękitne niebo kłębiło się nad biało spienionymi falami, roztrzaskującymi swe cielska o poczerniałe skały - Bunadeo czuł się mniej wyizolowany, mniej oderwany od świata. Zdarzało się, że pozwalał się ogarnąć ostrej woni słonej wody i kucał nad sadzawką przez całą godzinę, przesiąkając tym zapachem i wilgocią. Widział rozgwiazdy przechodzące po dywanie wodorostów, maleńką, przezroczystą krewetkę wybierającą maleńkie okruchy pokarmu z macek morskiego anemonu.

Zazwyczaj chodziła z nim na te wyprawy Nicola, która pomagała nosić pojemniki na zebrane okazy. Obciążona przyniesionym sprzętem stawała na brzegu morskiej sadzawki, a Bunadeo brodził w wodzie. Jeśli dziewczynka w ogóle z nim rozmawiała, działo się to właśnie podczas takich wypraw; wydawało się, że bliskość morza pomaga jej wydobyć myśli na świat z odmętów własnego umysłu.

Dzięki tym basenom pływowym, poza łodzią odkrył kilka innych tajemnic. Pewnego dnia złapał maleńką rybę i wpuścił ją do akwarium w swoim pokoju. Przez jakiś czas eksperymentował, zwiększając jej rozmiary i zmniejszając wrażliwość na ból. (Wiele dekad później zamieszka w trzewiach tej ryby i wciąż będzie pamiętać miejsce, w którym ją schwytał). Innym razem Nicola krzyknęła cicho i pokazała na coś spowitego w wyrzucone na brzeg, splątane i cuchnące krasnorosty. Ujrzał wplątaną w mokre pasma ludzką głowę - wielkie ciemnozielone pierzaste liście skrywały resztę ciała. Zaskoczony Bunadeo przez chwilę czuł się zupełnie nie na miejscu, wyjęty z kontekstu. Narodziła się w nim wówczas pewna szczególna myśl. Zapisał potem w pamiętniku:

Krasnorosty wydały mi się skórą. Ciemną, tłustą skórą jakiegoś zwierzęcia. A blada ludzka głowa wyglądała, jakby ktoś przytwierdził ją do boku tego zwierzęcia.

Bunadeo stał tam bardzo długo. Nicola obok niego. Oboje przyglądali się trupowi. Obraz ten miał wedrzeć się głęboko do jego umysłu i pozostać w nim niczym bąbelek powietrza walczący o wydostanie się na powierzchnię. To właśnie na jego wzór stworzy pierwszego cerbera. W pewnym sensie wszystko, czym Bunadeo stał się potem, miało swe źródła w tych pełnych morskiej wody sadzawkach między skałami przy jaskiniach.

Bunadeo, Madrid i Nicola żyli w swych pieczarach przez z górą dwadzieścia lat, wciąż pozostając ledwie kilka kroków od sukcesu. Każdego ranka Bunadeo wstawał z pryczy w swoim małym pokoju i dołączał do Nicoli i Madrida w laboratorium, gdzie często nowy obiekt wił się już na stole operacyjnym. Co kilka miesięcy ukazywały się im SI, rozmawiały z Madridem i ponownie się dematerializowały.

Z każdym upływającym rokiem odporność na starzenie się Nicoli stawała się coraz bardziej zauważalna. Dziewczynka nie zmieniała się ani trochę i Bunadeo czuł się wobec niej stopniowo coraz bardziej obcy. Często wyobrażał sobie ich dawniejszą bliskość, która jednak tak naprawdę nigdy nie istniała. Miał wrażenie, że ciska nim potężny morski prąd, a jej tymczasem udało się znaleźć bezpieczną skałę, do której kurczowo przywarła; wiedział, że sam już wkrótce znajdzie się na tyle daleko od brzegu, że przestanie ją widzieć. To stało się jego kolejną obsesją, dręczącą jeszcze bardziej niż lęk przed utratą wspomnień. Przecież nawet Madrid się starzał, tyle że bardzo powoli. Sam Madrid tymczasem śmiał się tylko z nieśmiałych podpowiedzi Bunadeo, który zasugerował, że twórca i jego powinien przerobić w istotę opierającą się przemijaniu.

- Wszystko jest zanurzone w czasie, Bunadeo - odpowiadał Madrid. - Powinieneś mniej się kłopotać odzyskaniem młodości, a bardziej przejmować dążeniem do wiedzy. Ja także nie zawsze tu będę.

Madrid już wiedział, że SI zaczęły się niecierpliwić. Ostatnie eksperymenty, prowadzone w oparciu o zmodyfikowane surykatki, zapowiadały się obiecująco, ale od sukcesu wciąż mogło go dzielić wiele długich lat pracy. Wiedział także, że w chwili, gdy Bunadeo zdoła samodzielnie powstrzymać swój proces starzenia, dni jego nauki dobiegną końca.

Bunadeo z kolei spędzał czas, wmawiając sobie, że nie cierpi Nicoli, podczas gdy w rzeczywistości boleśnie za nią tęsknił.

Koniec nadszedł nagle i nieoczekiwanie. Któregoś dnia Madrid wziął go na stronę i kazał mu się udać do najgłębszego rejonu pieczar i schwytać przedstawiciela pewnej konkretnej odmiany nietoperza. Gdy Bunadeo wrócił dwa dni później, zastał laboratorium zniszczone przez ludzi pracujących na zlecenie SI. Sprawdził hologramy z kamer przemysłowych i poznał prawdę. Całe wyposażenie zostało zniszczone, rozbite na małe kawałeczki. Wszystkie zwierzęta, na których prowadzili testy, zostały zarżnięte lub zniknęły bez śladu. Zarżnięci zostali także Madrid i Nicola: leżeli na podłodze wśród zaschniętych plam krwi. Nicola zginęła, krzycząc, jej wargi zastygły w krzyku. Madrid wydawał się spokojny, na jego ustach widniał charakterystyczny uśmiech. Obejrzawszy ich rany, Bunadeo zrozumiał, że umierali powoli. Poczuł dojmujące poczucie straty. Pewnie by zapłakał, gdyby obok ich trupów nie zobaczył doskonałej repliki swego własnego ciała, także krwawo rozpłatanego. Ten widok sprawił, że ból spowodowany ich śmiercią przeobraził się w zupełnie inny rodzaj szoku.

Bunadeo okrążył to ciało kilka razy. Przyglądał mu się z szeroko otwartymi ustami. Trącił je palcem. Położył się obok niego. Przekręcił je. Było bardziej podobne do niego niż on sam. Doskonałe w każdym szczególe. Z tylko jednym wyjątkiem. Oczy Bunadeo były niebieskie, a kiedy uniósł powieki trupa, okazało się, że tęczówki sobowtóra są piwne.

Do głowy przyszła mu pewna myśl. Z gardłem ściśniętym dziwnym przeczuciem, Bunadeo uklęknął nad ciałem Madrida i otworzył mu oczy. One także były piwne, nie niebieskie. Tylko oczy Nicoli miały ten sam kolor co zawsze.

Położył się obok trupa Nicoli, pod migocącym, niepewnym światłem lamp na suficie i zastanawiał się czy nie zwariował. Ale rankiem, kiedy się obudził, zesztywniałe ciała wciąż leżały na swoich miejscach. Także i jego zwłoki. Nieco później odkrył, że ukryta łódź Madrida zniknęła. Poruszony tym zapisał w pamiętniku:

Nie mogę być niczego pewny, ale sądzę, że Madrid żyje i gdzieś się ukrywa. Myślę, że wiedział, co się wydarzy. Że odesłał mnie do pieczar celowo, żebym nie zginął. Że dla Nicoli też stworzył dublera. Nie wiem tylko dlaczego nie zabrał mnie ze sobą, dlaczego mnie odprawił. Dlaczego chciał, żebym odkrył te ciała, i dlaczego zależało mu na tym, bym zwątpił nie tylko w niego, ale nawet w swoje własne myśli. Bo jak teraz mogę być pewny? Czegokolwiek?

Mimo że pracujący dla SI ludzie i awatary samych SI zniknęły na długo przed jego powrotem, Bunadeo nie czuł się bezpiecznie w jaskiniach, wśród zrujnowanego sprzętu laboratoryjnego. Ciała wyciągnął na plażę i pozwolił zabrać je morzu. Nigdy już nie miało go opuścić dziwne uczucie, jakiego doznał, oglądając siebie pochłanianego przez fale. Poczuł, jak powietrze staje się zimne, a kontury przedmiotów na tle nieba nabierają niezwykłej ostrości. Stał na skałach, dopóki ciała nie zniknęły, a potem długo wpatrywał się w majaczącą w oddali wyspę. Jeśli właśnie tam ukrył się Madrid, to znaczy, że nie chce mieć przy sobie Bunadeo. Niech i tak będzie.

Zanim opuścił dom, poszedł po raz ostatni do swego pokoju. Przekonał się, że ryba, którą wyłowił z oczka nad morzem, przeżyła. Znalazł tam także jedno ze swoich próbnych stworzeń. Dużą kulę ciężarnego ciała, pozbawioną oczu, mózgu i odnóży. Obie istoty zabrał ze sobą. Tak samo jak kilka ocalałych instrumentów. Na końcu schował przy sobie fiolki z próbkami DNA Madrida i Nicoli.

Potem, otępiały, wyszedł z jaskiń i odnalazł drogę do podziemi Veniss. Na powierzchni nie czekało go nic. Dopóki w mieście rządziły SI, nie mógł w nim zamieszkać; był pewien, że kazałyby go zabić. Albo zrobić mu coś jeszcze gorszego.

Bunadeo nigdy już nie ujrzał Madrida ani Nicoli, przynajmniej nie pod ich pierwotnymi postaciami. Ukrył się w tunelach Veniss, schodząc najgłębiej jak tylko potrafił. Żeby przeżyć, imał się każdej pracy, często było mu zimno, często był bity, często głodny. Dokądkolwiek poszedł, cokolwiek robił, nie mógł się pozbyć dręczących myśli: o tym, że Madrid go nie chciał, odtrącił albo - co było jeszcze gorsze - że tam, na posadzce laboratorium leżało prawdziwe ciało jego twórcy i że on, Bunadeo, zszargał jego pamięć brakiem zaufania. Tak, druga ewentualność bolała jeszcze bardziej niż pierwsza. W miarę jak czas odsuwał go od tamtego dnia, Bunadeo miewał nawet chwile, gdy wmawiał sobie, że oczy martwego Madrida były niebieskie, nie piwne. W ustach wciąż czuł smak morskiej wody.

Gdy ponownie zaczął eksperymentować - rok później, zamknięty w swym małym mieszkaniu - zrobił to z zainteresowania badaniami, ale i w równej mierze po to, by zająć czymś myśli. Pracował wówczas dla psychowiedźmy, za pomocą prymitywnego sprzętu zaglądał ludziom w umysły. Zarabiał dostatecznie dobrze, by zacząć kupować potrzebne wyposażenie. Ponadto zyskiwał doświadczenie, które miało mu się potem bardzo przydać.

W tym samym miesiącu powiła ciężarna kula ciała. Powiła i zdechła, ale to, co urodziła, okazało się prawdziwym cudem: zmodyfikowaną genetycznie surykatką, która potrafiła rozumować, a nawet jako tako mówić. Dziwne było jednak to, że Bunadeo umieścił w kuli embrion krzyżówki psa z lemurem, nie surykatki. Zarodki mógł podmienić tylko Madrid.

Surykatka nie przeżyła zbyt długo - ledwie dwa miesiące. To jednak wystarczyło, by Bunadeo zrozumiał, w którym miejscu Madrid popełnił błąd. Zdał sobie też sprawę, dlaczego mistrz zostawił to stworzenie w jego pokoju. To była wiadomość. Przynajmniej tak podejrzewał Bunadeo. Pewności mieć nie mógł. Niemniej zachował DNA surykatki.

W ciągu paru następnych lat, mimo kilku przerw, ciężko pracował, by powtórzyć sukces Madrida i jeszcze go ulepszyć. Pierwszy okres niepokojów społecznych, w trakcie których mieszkańcy Dayton Central próbowali odebrać władzę panującym nad miastem SI, stał się przyczyną wielu cierpień Bunadeo. Powróciła jego paranoja dotycząca utraty pamięci, stracił pracę u psychowiedźmy i został zmuszony podejmować się wielu nielegalnych, poniżających i często moralnie odrażających zajęć. Wpadł też w nawyk poddawania się zabiegom chirurgicznym, podczas których dorabiał sobie części ciała lub organy innych gatunków. Inwazja obcej tkanki na jego organizm sprawiała mu ogromną przyjemność.

W dzienniku zapisał:

Nic mnie nie powstrzyma przed odebraniem życia sobie i wielu innym stworzeniom, wedle życzenia. Nie ma w moim życiu nikogo, kto byłby w stanie mnie od tego odwieść. Jestem sam. Równie dobrze wciąż mógłbym żyć w tych jaskiniach nad morzem. W tym mieszkaniu jestem bogiem; jakże stworzone przeze mnie istoty próbują mnie zadowolić. Jak bardzo starają się uniknąć własnej zagłady. Ale ona jest w nie wbudowana. Ich śmierć zostaje ustalona w chwili narodzin. Ja tymczasem odkryłem sposób na spowolnienie własnych procesów starzenia. Jak samotnym trzeba się czuć, by dostęp do takiej możliwości nie wydawał się już kuszący?

W czasie rozruchów i walk w mieście Bunadeo zmienił imię. Musiał to zrobić, by ukryć się przed poszukującymi go nieprzyjaciółmi. Przypomniał sobie postać z holowidu, który kiedyś obejrzał, produkcji opartej na starożytnej książce. Nowe imię brzmiało „Quin”.

Wtedy także zaczął pobierać szczodre fragmenty własnych tkanek i zaszczepiać je obiektom swoich eksperymentów.

Własnej pracy i badań nie przerwał nawet wtedy, gdy przez krótki okres pracował jako anonimowy asystent przy produkcji sztucznie tworzonych dzieci. Słabnące coraz bardziej SI potrzebowały nowych poddanych. Niemniej, głównym jego zajęciem było nieustanne doskonalenie własnych stworzeń - tych, które Madrid Sybel wyprodukował, modyfikując surykatki...

***

I tak właśnie wygląda historia Quina, sklecona z kilku fragmentów opowiadania, którego nigdy nie ukończyłem (i które może pasować do świata powieści, ale może też od niego w kilku miejscach odbiegać). W pewnym sensie to, co pojawia się drukiem na papierze, zawsze już jest częścią większej całości - albo z tego powodu, że wcześniej pisze się studia postaci, które pomagają rozwijać bohaterów, albo z tego że w krytycznym momencie opuszcza autora inspiracja, albo dlatego że któraś ze scen okazuje się nieprzystająca do powieści - mimo że gdzieś tam, we wszechświecie, w którym cała literatura jest prawdą, ta konkretna scena się jednak wydarzyła, a wydarzyć się musiała, bo w życiu (w odróżnieniu od fikcji) nie chodzi jedynie o potencjał dramatyczny.

Myślę teraz, że pisząc „Podziemia Veniss”, mogłem nieco rozszerzyć postać Quina, opisać go bardziej szczegółowo, ale z drugiej strony, przez cały czas czułem, że fabuła tej powieści winna opowiadać raczej o wpływie wywieranym przez niego na bohaterów, a nie o nim samym. Wydało mi się słuszne, by Quin pozostał zagadką - tajemniczą postacią, której wola jest uosabiana w świecie jedynie przez istoty, którymi Quin steruje: przez służące mu surykatki. W „Podziemiach Veniss” Quin zyskuje trzy oblicza, jest przedstawiany z trzech perspektyw, kolejno przez Nicholasa, Nicolę i Shadracha.

Mniej bezpośrednio wpływ Quina jest widoczny także w nowelach osadzonych w tym samym świecie - „Wojna Balzaka”, „A Heart for Lucretia”, „Detectives and Cadavers”, „Flesh”, oraz „The Sea, Mendeho and Moonlight”. Wszystkie one opowiadają o stopniowym obejmowaniu Ziemi w posiadanie przez stworzone przez Quina istoty. Istnieją też inne teksty, oderwane fragmenty, które nie sądzę, bym kiedykolwiek ukończył. Wydaje mi się raczej, że ich nienarodziny były konieczne, by powstać mogły już ukończone teksty - na tej samej zasadzie, na jakiej nieudane eksperymenty Madrida były nieodzowne dla powstania rozumnych surykatek.

Niewiele brakowało, by także i „Podziemia Veniss” podzieliły los jednej z tych niedonoszonych opowieści, tych oderwanych i porzuconych fragmentów. Pracę nad książką rozpocząłem od opowiadania o mężczyźnie, który wybiera się kupić surykatkę. Miałem w głowie coś na kształt futurystycznej opowiastki o magicznym sklepie. Dopiero potem powstał pomysł całej fabuły. Jednakże wtedy nie miałem jeszcze na tyle umiejętności, by zastosować tak złożoną narrację, wciąż poznawałem pisarską technikę, uczyłem się rzemiosła, nie mówiąc o zbieraniu doświadczeń życiowych. Niemal rok zabrało mi znalezienie odpowiedniego głosu dla Nicoli, co wiązało się z odkryciem rozkoszy (i niebezpieczeństw) narracji w drugiej osobie. Łatwiej było z przedstawieniem Shadracha, a to dlatego, że w chwili, gdy czytelnik go poznaje, jego misja jest już jasno określona i rozpoczyna się niemal od razu. (Najprościej było z próżnością i płaczliwością Nicholasa - tworząc go, skorzystałem po prostu z, tylko nieco wyolbrzymionych, moich najgorszych cech).

Ale w chwili, gdy Shadrach dotarł do banku organów, utknąłem z zupełnie innego powodu: nie potrafiłem zwizualizować sobie tego miejsca. A z jakiegoś powodu, bez wyobrażenia sobie banku organów, nie potrafiłem ujrzeć całej reszty powieści.

Ta twórcza blokada trwała kilka miesięcy, podczas których wraz z Ann, moją żoną, wybrałem się do Anglii, gdzie odkryłem katedrę w Yorku. I to miejsce stało się moim wielkim objawieniem. Doznałem tam być może najsilniejszego wizjonerskiego, mistycznego przeżycia w czasie całej swojej pisarskiej kariery. Gdy tylko weszliśmy do środka - a miejsce to jest starsze od katedry westminsterskiej - i spojrzałem w górę, wzdłuż kolumn aż do zawieszonego zdumiewająco wysoko sufitu. Poczułem, jak jeżą mi się włoski na rękach, przeszedł mnie dreszcz. Kolumny przypominające snopy powiązanych ze sobą rur wydały mi się czymś zupełnie obcym, czymś nie z tego świata. Nigdy przedtem czegoś takiego nie widziałem. Czułem przebiegające mi po skórze ciarki. Coś zaczęło we mnie rosnąć, dojrzewać. Bank organów stawał się rzeczywistością przed moimi oczami. Ale dopiero gdy skręciłem za róg i ujrzałem schodki prowadzące w dół do drzwi i przesłoniętego drewnianymi sztabami okna w ścianie, coś wybuchło w mojej głowie. Prawie przestałem oddychać. Wyraźnie ujrzałem Shadracha, tak samo jak ja skręcającego za róg... I oglądającego w tym pokoju, do którego prowadzą krótkie schodki, scenę rodem z „Piekła” Dantego. W mojej wizji pomieszczenie to otwierało się na znacznie większą przestrzeń, na salę wypełnioną częściami ludzkiego ciała, organami porzuconymi w różnym stopniu rozkładu na wielkie stosy. Gdy tylko zobaczyłem przed sobą ten obraz, przeobrażeniu uległa także reszta katedry, aż wreszcie kolumny stały się pompującymi krew przewodami, rzeźby świętych na kolumnach stały się ciałami, a wzór pokrywający powałę zamienił się w szybujące kamery. Nieco dalej ujrzałem dwie stare kobiety z torebkami w rękach - ależ nie, to przecież dwóch starców niosło trupa małej dziewczynki. A za nimi, w swym skrwawionym uniformie szedł dr Ferguson i choć nie jestem osobą religijną, to doświadczenie miało dla mnie jak najbardziej mistyczną, religijną naturę. Cały świat uległ przekształceniu, jego zewnętrzna powłoka ustąpiła i ukazała mi skrywane dotąd pod skórą ciało. Przez długie minuty stałem tam, gryzmoląc jak idiota, z otwartymi ustami. Pisałem to, co zostało w tej chwili wpisane we mnie. Nie wytrwałbym dłużej z tymi wszystkimi pomysłami i obrazami wgryzającymi się w mój umysł. Musiałem znaleźć więcej papieru. Musiałem pisać, to wylewało się ze mnie. Wszystko stawało się realne. W każdym możliwym sensie doznałem dokładnie tego, co przeżył Shadrach, kiedy ujrzał ciało swej ukochanej pogrzebane pod górą obciętych nóg. Wreszcie wizja minęła i znów znalazłem się w naszym świecie. I znów widziałem tylko katedrę. Nie byłem w stanie mówić, byłem wyczerpany - spełniony.

Jeśli ktoś ma szczęście, doznaje w ciągu całego swego życia trzech lub czterech takich momentów. Nie potrafię nazwać tego inaczej jak objawieniem, wizją, przeobrażeniem postrzegania. Nie oznacza to oczywiście, że to, co zostanie pod wpływem takiej chwili napisane, będzie lepsze lub gorsze od fragmentów stworzonych jedynie dzięki dyscyplinie i mozolnej pracy nad tekstem. Wszystko, co przelałem na papier, mogło się okazać tylko cieniem, echem, duchem tego, czego doświadczyłem na własnej skórze.

Ale w większej perspektywie uświadamia mi to, dlaczego w ogóle piszę: piszę właśnie dla tych codziennych objawień, tych krótkich chwil nagłego zrozumienia, które zdarzają się, kiedy samo ci się pisze. W moim przypadku pół godziny spędzone w katedrze w Yorku uratowało całe „Podziemia Veniss”. Przeżyłem tam coś, co zlikwidowało blokadę. Czekało mnie jeszcze dużo ciężkiej pracy, ale widziałem już przed sobą wyraźną drogę do celu.

Zawsze kiedy zastanawiam się nad tą powieścią, wracam myślami do tej chwili w katedrze. Ale myślę też o związkach pomiędzy „Podziemiami Veniss” a moimi opowieściami o Ambergris, gdzie znajdują się inne, o wiele bardziej tajemnicze podziemia. Ambergris zaczęło kolonizować moją wyobraźnię. W pewnym sensie wydarzyło się to we właściwym momencie. Z bardzo konkretnych powodów - wywołujących zresztą moją niegasnącą frustrację - nie potrafiłem opisać podziemnych przejść w Ambergris inaczej niż fragmentarycznie, za pomocą wzajemnie sprzecznych obrazów. Wyraźniejsze opisy zagroziłyby integralności pisanych przeze mnie wówczas opowieści. Ale na potrzeby trzeciej części „Podziemi Veniss” musiałem pozbawić podziemną krainę jej mgły i ciemności I pokazać bez zmrużenia oczu, co kryje się w cieniu. W dziwny sposób to właśnie „Podziemia Veniss” pozwoliły mi ukazać czytelnikom - metaforycznie, na poziomie wibracji obrazów - podziemne rejony Ambergris. Jednocześnie świat Veniss, w powieści i innych opowiadaniach, umożliwił mi poznanie metody, dzięki której napisałem kolejne utwory ze świata Ambergris. (Co mam teraz na myśli, wyjaśni się w kolejnych tekstach traktujących o wydarzeniach w tym mieście).

„Podziemia Veniss” są nieposkromienie dekadencką, fantasmagoryczną powieścią. Tak jak Gollux, historia ta może się jednak okazać ułomnym umiejscowieniem, nie ułomnym stworzeniem. Stałoby się tak, gdyby czytać ją jak zwyczajne dzieło science fiction. Karmiony fragmentami czytelnik nie widzi, ale czuje, doznaje wizji, czuje przekształcenia, przenikanie się z innymi cyklami. Owszem, „Veniss” to kundel, mieszaniec, ale dla mnie i tak jest dziwnie piękna. Kiedy czytam ją teraz, myślę o Bunadeo/Quinie pracującym dla urzeczywistnienia dzieła swego pana: o tworzeniu z małej rybki całego świata, o odsłanianiu bladej, ludzkiej twarzy, wcielonej w organizm innego zwierzęcia. Podoba mi się to uczucie. Bardzo mi pasuje.

Jeff VanderMeer, 9 marca, 2003, Tallahassee

Wojna Balzaka
(nowela)

I

Czas zamknął mnie w śmierć zieloną, Chociaż

śpiewałem w kajdanach jak morze.

- Dylan Thomas „Wzgórze paproci”.

Balzak i Jamie natknęli się na cerbera w dniu, w którym niebo, wyschnięte i białe jak zbielała na słońcu kość, otwierało cały świat i pozwalało na wszystko. Mieli po szesnaście lat i wymknęli się właśnie ze żłobka. We dwoje pędzili jak jeden mąż przez pustynię w kierunku ruin miasta Balthakazar. Balzak chwytał łapczywie powietrze, próbując nie zwolnić swego szybkiego marszu; jego bluza i spodnie wydymały się na wietrze, wyglądał jakby był ludzkim żaglowcem. Tuż przed sobą widział szemrzące w powietrzu za dziewczyną kosmyki czarnych włosów Jamie. Jej gładkie jak marmur mahoniowe uda pracowały zawzięcie pod furkocącą białą sukienką, podkasaną do wysokości kolan i przeciągniętą między nogami. Wiedzieli, że Jeffer - jego starszy brat i samozwańczy strażnik - już za parę godzin ich znajdzie, odprowadzi z powrotem do żłobka i zmusi do dokończenia lekcji z tym starym i nudnym radiestetą, Conem Fegmanem. Con Fegman bez wątpienia dokładnie w tej chwili opowiadał po raz tysięczny o tym, jak to odkrył pełną jezior oazę, wyłącznie skinąwszy kilka razy palcami.

Przed nimi migotały zalane pustynnym upałem ruiny. Ciemne, metaliczne sugestie krawędzi i łuków zaczynały się już przeobrażać w spękane wiadukty, zniszczone umocnienia i chylące się ku ziemi, wysokie na pięćdziesiąt pięter budynki. W wizerunku miasta, w piasku bezustannie sypiącym się po jego stalowo-betonowych konturach wyczuwało się niepokój i aurę wyczekiwania.

Na przedmieściach, gdzie budynki drzemały niczym łysi i pozbawieni oczu starcy, znaleźli starożytną autostradę; otrząsała się z piasku, jakby wybudzała się z koszmaru o tonięciu. Dawniej mogła mieć nawet po piętnaście pasów w jednym kierunku, ale teraz, zadławiona piachem, była szeroka już tylko na cztery.

Zdyszany, zmęczony Balzak zwolnił do chodu. Pot zalewał mu twarz. W żołądku czuł ukłucia cudownego podenerwowania.

Jamie, wciąż tylko lekko zmęczona, odwróciła twarz od słońca.

- Dlaczego się zatrzymałeś?

- Dlatego - wychrypiał Balzak - że jesteśmy już w mieście...

Puste skorupy, łuski i muszle, tak samo martwe jak pozostałe po powodzi wydrążone, zmumifikowane trupy żółwi i szakali: idea „miasta” zredukowana do swych najbardziej podstawowych elementów, zbędne wykwity farby, szyldów, znaków drogowych, okien, wszystko to uległo korozji i odsłoniło pozbawioną ozdobników surową prawdę. Wypatroszone stanowiska ogniowe mierzyły lufami ku niebu, ale nie były w stanie obronić miasta przed jego prawdziwym nieprzyjacielem.

Z zamyślenia wyrwała go Jamie.

- Nie stój tak. Musimy się pospieszyć. Niedługo znajdzie nas twój brat.

Wyciągnął rękę.

Przyglądała mu się przez chwilę, po czym wzięła go za dłoń, która w dotyku okazała się ciepła, rozgrzana słońcem.

- Poradzę sobie z Jefferem - powiedział z przepełniającą go na nowo pewnością w głosie, choć gdy zaczął dziewczynę prowadzić, nie odważył się spojrzeć, by sprawdzić, czy zrobił na niej wrażenie, czy tylko ją rozbawił.

Ruszyli wprost ku sercu miasta. Budynki wdzierały się na autostradę, a pod ich stopami, przez pęknięcia w asfalcie i chodnikach, strzelały fiołki, turzyce i rozkwitające kaktusy. Wśród tych miniaturowych oaz przemykały anonimowe, szare jaszczurki toczące wieczną wojnę z miedzianymi, metalowymi skorpionami, które ścigały swój łup z mechaniczną wytrwałością. Ich elektryczne żądła bzyczały na wietrze wyładowaniami. Con Fegman pokazał im kiedyś jednego takiego skorpiona z otwartym pancerzykiem: pod stalową osłoną znajdowało się czerwone, tętniące krwią mięso.

Balzak kochał nawet tę najbardziej tajemniczą część tajemnicy Balthakazar. Wszystkie maszyny w żłobku - dziedzictwo minionych stuleci regularnie się psuły i ich szczątki padały ofiarą kanibalizmu, który ratował życie innych urządzeń, a mimo to członkowie wspólnoty nic z tym nie robili. Nawet niezwykle praktycznie nastawiony do świata Jeffer musiał zdawać sobie sprawę, że pewnego dnia nie będzie już żadnych maszyn. I wtedy uratować ich będzie mogła tylko uśpiona w mieście technologia.

- Spójrz na te kości - powiedziała Jamie i pokazała na ziemię. Na autostradzie leżały porozrzucane szarawo-białe odłamki. Balzak spojrzał na nie i przeszył go dreszcz. Kości nie pasowały do jego nieskazitelnej, wypełnionej zimnym metalem wizji Balthakazar u szczytu świetności.

- Skąd wiesz, że to kość? Może plastik? Albo cement? To może być cokolwiek.

- To kość. Jak sądzisz, dlaczego członkowie wspólnoty nie chcą wracać do miasta? I jak myślisz, dlaczego nie chcą, żebyśmy my tu przychodzili?

- Dlatego że nocami z podziemi wychodzą stworzenia. Istoty o ostrych kłach, które mogą cię zjeść - zacytował tradycyjną odpowiedź starszych ze żłobka.

Jamie odrzuciła głowę do tyłu i roześmiała się.

Balzak spojrzał na gładką skórę na jej szyi i zachwycił się jej doskonałością. Zarumienił się.

- To nie jest zabawne - powiedział, ciesząc się jednocześnie dźwiękiem jej głosu.

- Ech, ty. - Otarła łzy z twarzy. - Przestałam wierzyć w te stare bajki już dawno temu.

Musiało go zdradzić coś w wyrazie twarzy. Zszokowała go bowiem, mówiąc łagodnie:

- Przykro mi z powodu twoich rodziców, naprawdę przykro. Ale to jest jedyna prawda jaką mamy. - Pochyliła się i podniosła szary kawałek czegoś, co mogło być kością. - Mój ojciec powtarza, że nikt nie wie, kto to zrobił. Wciąż nie wiadomo, czy to po prostu zawartość starych, otwartych przez pustynię grobów, czy ofiary napaści jakiegoś nieznanego wroga.

Urwała i spojrzała dziwnie, jakby się zastanawiając, co powinna powiedzieć.

- Kiedy byłam o wiele młodsza, przyprowadził mnie tu ojciec. Spodobał mi się wtedy dotyk tych kości, ale nie wiedziałam jeszcze, czym są. Bawiłam się jedynie je muskając. Są takie lekkie i mają te piękne porowate wgłębienia. Cieszyłam się też, że ojciec spędził ze mną tyle czasu poza żłobkiem i że pokazał mi coś, co zachwyca jego samego. - Odrzuciła kość. - Tak czy inaczej, to tylko kawałki starych gnatów. Cokolwiek się tu stało, wydarzyło się dawno temu. W niczym nie możemy im już pomóc.

Miała rację. Co więcej, myśl o tym, że upływ lat zbudował solidny mur, oddzielający go od tajemnicy kości, wydała mu się niezwykle krzepiąca. Teraz mógł je traktować jedynie jako ciekawe pamiątki z zamierzchłych czasów. Jak wiele razy Con Fegman, a nawet Jeffer opowiadali stare legendy z okresu przed upadkiem miast, jakby sam fakt ich powtarzania mógł odpędzić duchy umarłych?

- Chodź - rzucił Balzak. - Idziemy.

Tym razem nie wziął dziewczyny za rękę.

Chodnik stał się gorący, chłodny, potem znów gorący. Rozgrzewały go promienie słońca, miejscami przedostające się pomiędzy budynkami. Zmienił się też krajobraz, było teraz bardziej szorstko i gładko. Budowle stawały się albo samymi konturami, albo traciły je zupełnie. Inne pobłyskiwały dziwacznymi sugestiami autonaprawy. Ich skóra była śliska i lśniąca.

Natknęli się na przerdzewiałą skorupę sterowca. Pojazd wyglądał jak znużona życiem jaszczurka, leżał jak porzucona skórzasta wylinka. Balzak nie znał żłobka, którego wyblakły symbol widniał na pomarszczonym materiale balonu. Wrak leżał obok pozbawionej kształtu skały, wysokiej jak dwa lub trzy automedy. Jej szczyt był czarny i błyszczący.

- Usiądźmy na chwilę - zaproponował.

- Skoro musisz.

- Muszę. A poza tym nie chodzi tylko o odpoczynek. Mam ze sobą owoce liczi.

Wspięli się na skałę i położyli na jej gładkiej powierzchni. Balzak podał dziewczynie owoc i wgryzł się w drugi. Sok spłynął mu po brodzie. Smak liczi przywrócił mu siły i po chwili Balzak stał się dziwnie świadomy na przemian opadającej i unoszącej się piersi Jamie, ostro zarysowanych kształtów jej nóg, delikatnej woni jej potu. Jadła dużymi kęsami, nie zwracając uwagi na ściekający jej po szyi i plamiący sukienkę sok.

Skała była rozgrzana. Wypoczywał, leżąc obok niej, tak blisko. Czując wciąż wzbierającą pewność siebie, spróbował jej wyjaśnić, dlaczego miasto tak bardzo go intryguje. Opowiadał dziewczynie o jego bogatej historii, o tym, że należy je traktować jak siedlisko ich przodków, o tym, że dawniej stosowano w Balthakazar rozwiązania architektoniczne i technologie nieznane w żłobku.

Podparta na łokciu Jamie w żaden sposób nie zachęcała go do tych wyznań. Zaczął się jąkać, wciąż szukał odpowiednich słów, które mogłyby jej ukazać prawdziwe poczucie tajemnicy, skali.

Umilkł i zaczął od początku, bojąc się, że gdy otworzy usta, dobędą się z nich tylko zniekształcone i bezsensowne dźwięki.

- To miasto żyje - powiedział.

- Ależ nie - odparła. - Jest martwe.

- Mylisz się. Naprawdę grubo się mylisz. - Zapatrzył się na sylwetkę metropolii tak intensywnie, że aż zaczęły go piec oczy. - Patrzę na te budynki i widzę w nich dziesiątki kluczy. Jeśli we właściwy sposób przekręcisz którykolwiek z nich, miasto się odbuduje. Spójrz na przykład na to tam - pokazał dziewczynie prostokątny spłacheć piasku, usiany zerodowanymi, kamiennymi misami, ograniczony pozostałościami ścian.

- To przecież nie jest zwykła piaskownica. Kiedyś był tam ogród albo park. A tamto - tym razem wskazał betonowy blok ciągnący się wzdłuż autostrady - nie służyło wyłącznie rozdzielaniu pasów. Rosła tam trawa i kwiaty.

- Chcesz mi powiedzieć, że postrzegasz to miasto, jak jedną organiczną całość?

- Tak! Dokładnie! A gdyby mnie udało się odbudować Balthakazar, ty mogłabyś sprowadzić na powrót rośliny i drzewa. Oblec szkielet nowym ciałem. Gdzieś tu jest źródło pitnej wody, musi być. Jak inaczej to miasto mogłoby kiedykolwiek funkcjonować? Jeśli się obejrzy ilustracje w starych książkach, widać, że dekorowali je roślinami.

- Rośliny dla ozdoby - powtórzyła powoli i położyła się z powrotem na skale.

Serce łomotało mu w piersi. Udało mu się sprawić, że ona też to wszystko zobaczyła. Choć przez chwilę.

Zapadła cisza. Słońce rozleniwiło Balzaka, liczi przyjemnie chłodziło go od wewnątrz.

Po jakimś czasie odezwała się Jamie.

- Deszcz nie padał już co najmniej od miesiąca.

- Skąd wiesz?

- Z ostatniej lekcji u radiestety. Zapomniałeś, głupku? - Trąciła go w ramię. - Popatrz na chmury. Są cienkie i rozciągnięte. Nie łączą się ze sobą.

- Balzak osłonił oczy przed słońcem i spojrzał na obłoki. Wydało mu się, że na skraju pola widzenia pojawiły się jakieś czarne kreski.

- Co to jest?

Jamie usiadła.

- Aha, też je widzę. To chyba zynagile.

Padlinożerne ptaki krążyły nad miejscem położonym na wschód od autostrady. Balzak zadrżał i prędko podniósł się na równe nogi.

- Może powinniśmy już wracać. Jeśli znajdziemy Jeffera, zanim on nas odszuka, może się nie rozzłości.

Ale na twarzy Jamie odmalowało się nagłe napięcie, zmrużyła oczy i spojrzała z miną, którą Balzak widywał już wiele razy wcześniej. Tak samo patrzyła w klasie, kiedy nie zgadzała się z nauczycielem. Tak spoglądała na przyjaciół, gdy chcieli, by zrobiła coś, na co nie miała ochoty.

- Nie - powiedziała. - Nie. Powinniśmy pójść i sprawdzić, co one tam znalazły. Zręcznie zeskoczyła ze skały, splotła ręce na piersi i spojrzała mu prosto w oczy. - No więc?

Balzak jeszcze przez kilka sekund stał na szczycie skały. Tętno mu szalało, płonęły nad nim niebo i słońce, wokół rozciągała się upstrzona odłamkami kości autostrada. Ruszył się dopiero, gdy dostrzegł w spojrzeniu dziewczyny zwątpienie.

- Jeśli nie idziesz, pójdę sama.

Wyciągnęła rękę. Skórę na dłoniach miała zniszczoną od pracy. Chwycił ją niezgrabnie i zeskakując ze skały, podparł się na jej drobnym ciele. Gdy ruszali, musnęła wargami jego policzek; miejsce, na którym poczuł pocałunek, załaskotało. Zarumienił się żywą czerwienią. W nozdrza uderzył go zapach jej włosów, wpadł w pułapkę między chłodem loków dziewczyny a żarem jej ust.

Ale Jamie zdążyła się już od niego odsunąć. Zanim zdołał zareagować, puściła się biegiem po autostradzie, uśmiechając się do niego przez ramię.

- Złap mnie, jeśli potrafisz! - Zawołała.

Znów przez chwilę stał nieruchomo, wciąż odurzony jej dotykiem i aromatem. Gdy zaczął biec, była już prawie przecznicę dalej. Co gorsza, nie wybierała ostrożnie drogi przez pola pokruszonego kamienia, tylko atakowała je bez pardonu, przeskakiwała wygięte żelazne druty, tak samo jak w żłobku, gdy bawili się w „skocz i złap”. Widok dziewczyny biegnącej dla samej przyjemności z ruchu, niezwracającej uwagi na ewentualne niebezpieczeństwa, pobudził także i jego. Naśladował ją w stopniu, w jakim pozwalała mu własna natura. Zapomniał o ich celu, o zynagilach: patrzył tylko na nią.

Nadrobił tyle, że kiedy wreszcie przestała biec, wpadł jej na plecy.

Nad nimi wznosiła się piaszczysta góra. Miała z grubsza kształt piramidy, opierała się o ściany wielkiego amfiteatru. Na szczycie wzniesienia Balzak zauważył skrzydlate kolumny, odchodzące łukowato z okrągłej krawędzi. Wysoko nad nimi krążyły zynagile i podejrzliwie się im przyglądały.

Jamie odsunęła się od Balzaka. Pokazała mu coś na piasku i uklęknęła na jedno kolano: zarys, odciśnięty w piasku kształt. Siedem razy większy niż jego dłoń, tak duży, że dopiero po chwili dotarło do niego, że ogląda ślad łapy jakiegoś stworzenia. W zagłębieniu zebrał się fioletowo-zielony płyn. Kilka kolejnych śladów prowadziło w górę amfiteatru, gdzie po chwili niknęły pod piachem. Zwierzę musiało być bardzo ciężkie i duże.

Dziewczyna powiodła palcem po brzegach śladu. Posypały się z nich miniaturowe lawiny piasku.

- Cokolwiek zostawiło te ślady, jest ranne - stwierdził Balzak. - I prawdopodobnie niebezpieczne. Powinniśmy zaczekać na Jeffera.

- Nie. Wejdźmy przynajmniej na wierzchołek. Przekonamy się, czy możemy to stworzenie odszukać. - Swój sprzeciw zmiękczyła jeszcze jednym, oszałamiającym uśmiechem.

Wyciągnęła do niego rękę. Bezradny Balzak ujął ją i pozwolił się poprowadzić wzdłuż fioletowego tropu. Weszli z trudem po pochyłej, piaszczystej górze. Po chwili zaczęło go zawodzić poczucie równowagi, rozbolały mięśnie. Zatrzymali się na krawędzi i poczuli smagnięcia wiatru.

Spojrzał na miasto. Teraz wreszcie, dopiero z tego miejsca, odsłoniło tajemnicę swojej struktury: zniekształcony wzór promienistych linii, mknących zdecydowanie ku znajdującemu się na południowym wschodzie, przesłoniętemu odległością i rażącymi promieniami słońca centrum. Zakręciło mu się od tego widoku w głowie i niemal po raz drugi stracił równowagę. Nie musiał już wypełniać luk za pomocą wyobraźni. Budynki w centrum wzoru musiały być dawniej siedzibami instytucji rządowych, albo przynajmniej ośrodkami administracji; to tłumaczyło ich archaiczny kształt, łuki i kopuły. Pozostałości jednego z nich - trzypiętrowego budynku położonego bezpośrednio na północ od centrum musiały być kiedyś domem najważniejszych włodarzy miasta. Każde objawienie prowadziło ku kolejnemu i Balzak wkrótce zapomniał o swoich spierzchniętych wargach, o burczącym brzuchu i o śladach nieznanego zwierzęcia. Mógł tak stać całą wieczność, wiązać w umyśle ulice miasta, odtwarzać jego plan. Jamie jednak szarpnęła go za ramię i wskazała w dół, do wnętrza amfiteatru.

- Patrz - rzuciła.

Amfiteatr był wypełniony schodzącymi się koncentrycznie do dna kręgami ławek - zniekształconymi teraz kawałami metalu i plastiku. Poręcze wyciągały się aż na otwartą przestrzeń poniżej, a szereg szczerbatych schodków wił się spiralnie w dół, do okrągłego placyku, na którym mogła się niegdyś znajdować scena, ale który teraz był niczym więcej niż szeroką na sto metrów niecką. W jej środku duża czarna dziura prowadziła jeszcze dalej w głąb. W połowie drogi między szczytem a dnem amfiteatru leżał czarny kształt, na którym lądowały zynagile. Ptaki łopotały skórzastymi skrzydłami. Opadały nań i wzbijały się na powrót w powietrze. Żaden z padlinożerców jednak nie zaczął piłować ciała swoim ostrym na dwóch krawędziach dziobem.

- Widzisz? To jakieś zwierzę - zauważył Balzak. - W dodatku martwe. Zadowolona?

Jamie spojrzała na towarzysza i znów w głąb amfiteatru. Zupełnie jakby oceniała, do jakiego stopnia martwa istota niepokoi chłopaka.

- Powinien to zobaczyć Jeffer - powiedziała. - To może być ważne dla całego żłobka.

- Wścieknie się na nas.

- Za bardzo się przejmujesz - skarciła go Jamie. - Zostań tu, ja zejdę niżej.

- Zaczekaj - rzucił, ale dziewczyna już schodziła po tarasach amfiteatru. Wiedziała, że on nie jest w stanie jej powstrzymać.

Zanim dotarli do sceny, Balzak zauważył nie bez satysfakcji, że dziewczyna oddycha z trudem. Nieckę pokrywała cienka warstwa piachu, jej powierzchnię zakłócał jedynie zbryzganym fioletem szlak zwierzęcia. Balzak szedł ostrożnie za Jamie. Zynagile pętały się dokoła. Ich przypominające skórzane kaptury łby kołysały się nerwowo na boki. Po chwili wzbiły się wszystkie naraz w powietrze. Słysząc szelest ich skrzydeł, nagły niespokojny skrzek, Balzak odniósł wrażenie, że poruszyła się też martwa istota.

Trup leżał na boku, ciężkie cielsko sięgało chłopakowi do piersi. Pies. Szorstka, czarna sierść pokrywała jego tułów i kończyny. Rzedła jedynie na łapach, kończących się stępionymi, zwężającymi się na obu krawędziach hakami. Mocno ukształtowana, przerażająca głowa przechodziła w muskularny, gruby kark, który znikał w torsie bez żadnej wyraźniejszej granicy. Łeb leżał na ziemi, z otwartego pyska wysuwał się fioletowy jęzor, wsparty na kłach dłuższych i liczniejszych niż palce Balzaka. W pobliżu paszczy widniała kałuża zielono-fioletowej cieczy. Psie oczy wpatrywały się pustym wzrokiem w przeciwległą ścianę amfiteatru. Zaszły fioletem podobnym temu, jaki pokrywał język, choć były przykryte częściowo luźnymi fałdami skóry; takie same fałdy skrywały bulwiaste zgrubienie tkanki, rozmiaru dwóch męskich pięści, które wystawało z czoła bestii. Zwierzę nie mogło zdechnąć dawniej niż godzinę temu, a mimo to leżało dziwnie sztywno, niemal mechanicznie, nienaturalnie. Widok skręconych, naprężonych łap stworzenia sprawił, że Balzak zaczął się zastanawiać, w jaki sposób było zdolne do chodu czy biegu. Doznał nagłej, mrożącej wizji stworzenia ciągnącego swe cielsko po pustyni. Myśl o okaleczonym zwierzęciu niepokoiła go jeszcze bardziej od wyobrażenia go sobie jako zdrowe.

Jamie uklęknęła przy przednich łapach. Ujęła jedną.

- Są zdarte do żywego.

Pod łapą widniało pięć poduszeczek. Teraz były podrażnione i czerwone. Ich boki były równie gładkie jak wygładzony przez wiatr kamień.

- To zwierzę przebyło bardzo długą drogę, by tu zdechnąć. Ciekawe skąd - czy z innego miasta, czy może nawet spoza pustyni. Przecież niemożliwe, żeby tu żyło z takim grubym futrem.

- Wygląda na niebezpieczne.

- Balzak, to już nie żyje.

- I co z tego?

Spojrzenie Balzaka powędrowało wzdłuż korpusu, i dalej, wzdłuż linii wyznaczonej przez trop, ku celowi podróży stworzenia: do dziury. Do dziury, która musiała schodzić do podziemi. Zapewne przebijała się przez niezliczone katakumby, przez miejsca zatęchłe i stare, w których mieszkały istoty z koszmarnych snów.

- Jamie, Jamie, powinniśmy już iść. Powinniśmy poszukać Jeffera.

- Teraz już jest za późno. Sam nas znajdzie. - Dziewczyna nawet nie podniosła wzroku. Przyglądała się łapie, którą delikatnie trzymała w dłoni. - Przebyć taki szmat...

Słońce paliło ziemię, gorące i wysuszające. Kąsało oczy Balzaka i wyciskało mu na nos krople potu. A jednak, mimo tak potwornego upału, zwierzę nie miało żadnego zapachu, nie cuchnęło rozkładem. Ta istota przebyła pustynię, może nawet góry, i oglądała rzeczy, o jakich Balzak mógł tylko pomarzyć. Całą tę drogę szła, mając jeden konkretny cel dotrzeć do tej czarnej dziury - i zmierzała ku niej, aż nogi odmówiły jej posłuszeństwa... A teraz nawet nie śmierdziała.

Miał ochotę uciec, zostawić wreszcie Jamie, skoro była na tyle głupia. Ale - głupia czy nie - miała rację: było już za późno. Dokładnie w tej chwili pojawił się Jeffer. Przyglądał się uciekinierom, stojąc na szczycie amfiteatru.

II

„Jakby miał tysiąc prętów świat zaklęty i nie ma świata

prócz prętów tysiąca”.

- Rainer Maria Rilke, „Pantera”*^²

Dziesięć lat po amfiteatrze, czterdziestej ósmej nocy wojny o Balthakazar, Jeffer zobaczył Jamie po raz ostatni. Myśli miał dziwnie splątane. Stał na trzecim piętrze, na balkonie sypiącego się barokowego budynku, który wybrał jakiś czas temu na miejsce odpoczynku dla swych ludzi. Kiedy jednak ją zobaczył, nagle zaczął dryfować, kamienie pod jego nogami okazały się szokująco porowate, gotowe się rozpaść, by runąć na ulicę poniżej. Gdy ją ujrzał, nie mógł zrobić nic innego jak skulić się, skurczyć, ześliznąć w dół spiralą wspomnień, z których miał ochotę wynurzyć się dopiero o wiele później, wszystko to dlatego że ona pojawiła się tuż pod nim. Żywa. W akcie samoobrony jego myśli zawróciły do jedynego rytuału, jaki okazał się odporny na zmiany. Przez długie lata przed i po amfiteatrze śnił o jeziorach oazy, w których odbijały się gwiazdy. W jego marzeniach wodne oczka przeistaczały się w tłumiące światło nieruchome powierzchnie, tak niewzruszone i gładkie jak gładko wypolerowany obsydian. Gwiazdy spadały na te jeziora, grzechocząc dźwięcznie niczym odłamki kruszonego, niebieskawego szkła. Innymi razy lustra wody stawały się lądem, a otaczająca je pustynia przechodziła metamorfozę, przeobrażała się w gęste, kłębiące się oceany, w których pływały ciągnące za sobą organy wewnętrzne - wywrócone na drugą stronę jak skarpety - ryby.

Pewnego razu odszukał przy tych jeziorach Balzaka - samotnego, chudego, nagiego po nocnej kąpieli, o skórze naznaczonej z zimna błękitem. Powitalny uśmiech Balzaka zgasł, gdy Jeffer przekazał mu wiadomość; mgnienie potem Jeffer zobaczył, jak do duszy jego brata zakrada się ciemność. Jego świetlista, zwykle tak wyrazista twarz stała się w jednej chwili pusta, spojrzenie zwiastowało samozniszczenie.

Te obrazy, treść pamięci, wspomnienia, utrzymały się w swej mglistej wyrazistości przez następne dwanaście lat i Jeffer w każdej chwili był w stanie przywołać do siebie bladoniebieską poświatę na oświetlonym od wewnątrz obliczu Balzaka, mógł sobie przypomnieć także ten straszliwy grymas wykrzywionych warg, którymi wciągał łapczywie powietrze, jakby był żyjącą w głębinach jeziora rybą, którą ktoś wyciągnął na brzeg, by z wolna skonała na zimnym wietrze.

Co takiego powiedział wtedy Balzakowi? Tamte słowa uciekły mu już z pamięci; istniały tylko pod postacią własnych duchów, znał je jedynie jako ich nieobecność, dzięki lukom, które po sobie pozostawiły. Samo wydarzenie natomiast pamiętał doskonale. Był z rodzicami w tunelu technicznym, całą trójką zmagali się z uszczelnieniem rury odpływowej, która została umieszczona obok głównego wspornika. Zanieczyszczona woda lała się strumieniami na dno tunelu. Wszyscy zdawali sobie sprawę z niebezpieczeństwa - z tego, że strumienie mogą lada chwila zamienić się w powódź. Ich przenośne lampy migotały jaskrawą zielenią, która plamiła białe ściany tunelu. Pracowali w mozole i milczeniu. Powietrze, uzdatniane stanowczo zbyt wiele razy, smakowało stęchlizną. Nad nimi jęczało głucho pięć poziomów podziemia - wystarczająco wiele skały, piachu i stali, by pogrzebać ich na zawsze.

Gdy wreszcie zaczęło wyglądać na to, że uszczelnienie wytrzyma, Jeffer zrobił sobie przerwę i odwrócił się, by upić nieco wody z manierki. Był zlany potem i cały zasypany grubym piachem. Stał przodem do migocącej czerwieni oznaczającej wyjście i zastanawiał się, czy wystarczy mu jeszcze czasu, by przed nocną zmianą wypić drinka lub zagrać w karty.

I wtedy za nim, z odgłosem przypominającym trzaśniecie drzwiami, runęła ściana nośna. Ogłuszony, nie słyszał niczego - raczej poczuł niż zobaczył ciężar piasku i skały, wypełniających tunel.

Już wiedział.

Zanim się odwrócił.

Jego rodzice zginęli.

Przeczucie zdusiło wzbierający mu w gardle krzyk i posłało go do wewnątrz, prosto w żyły.

***

Jeśli zabije się posłańca - myślał Jeffer - to może umrze również wiadomość.

Jeffer patrzył na idącą ulicą poniżej Jamie i nie potrafił wymyślić żadnego sposobu, by uchronić swego brata przed spotkaniem z nią.

Do świtu zostały jeszcze dwie godziny. Jeffer wciąż stał na balkonie na trzecim piętrze, z południowego-zachodu wiał wiatr, zimny i dziwnie kojąco omiatający jego twarz. Nie brał prysznica i nie golił się od trzech tygodni. W butach miał dziury. Sen także stał się już tylko wspomnieniem, ani mniej, ani bardziej wyraźnym niż inne, które podkradały się ku niemu, gdy tylko przestawał się pilnować. Miał za dużo czasu na myślenie.

Także z południowego-zachodu dolatywała woń prochu strzelniczego i kwaśny swąd spalonych promieniami lasera ciał. Buchające płomienie ukazywały płonące sterowce, ich beczkowate cielska pękały niczym gnijące, przejrzałe melony. Tam, w ogniu najbardziej zagorzałej walki, przywódcy żłobka zdecydowali się na użycie większości pozostającej do ich dyspozycji broni laserowej. Świetliste kolce wbijały się w nierówny horyzont dachów. Nieprzyjaciel nie cierpiał światła. Nie umiał go używać. Każdy gasnący promień oznaczał kolejne zdławione ludzkie życie.

Ludzi Jeffera, zebranych w budynku, było tylko czterech. Nie potrafił już dłużej się okłamywać i nazywać ich oddziałem, ani też udawać, że mają jakąkolwiek inną misję poza przetrwaniem. W ciągu trzech ubiegłych nocy zginęło ich szesnastu. Co do reszty, Con Fegman został ciężko ranny i majaczył w gorączce. Mindle był tylko niebezpiecznym dzieckiem, a Balzak... Balzaka przestał już wyczuwać. Jego brat ukrył się za swymi przystojnymi rysami i nikomu się z niczym nie zdradzał. Nawet ich ostatni automed - przenośny model o wysokości dwóch metrów, wyposażony w koła i gąsienice - stawał się stopniowo coraz bardziej ekscentryczny, jakby gdzieś w głębi swych elektrycznych zwojów także i on poddawał się bitewnemu znużeniu.

Ich sytuacja stała się tak trudna, że Jeffer zauważył, że w niemożliwych do przewidzenia momentach zaczyna szaleńczo chichotać. Kontakt z dowództwem stracili ponad dwieście godzin temu. Całą czwórką walczyli z przeciwnikiem w tunelach i tamtędy uciekli. Bili się w akweduktach, w ruinach starych domów i na spękanym asfalcie szerokiej na trzydzieści sześć pasów autostrady.

Jeffer przetrwał to wszystko - chwile zabójczej ciszy i obłęd przemocy - wymyślając dla siebie i brata nową duchową tożsamość. Obaj stali się uchodźcami z przeszłości, a najlepszą dla nich strategią okazała się ta najprostsza: żyć tylko teraźniejszością, żeby zapomnieć, by odpamiętać, by istnieć tylko w chwili obecnej. Także przez dwie ostatnie noce z powodzeniem uciekali swej historii, a jednak ona ich teraz odnalazła.

Wojna trwała długo. Przeciągnęła się do samego serca pustynnej zimy, kontury ciasno stojących na ulicy budynków były niezwykle wyraźne, podkreślone panującym w mieście zimnem. Ale jak można opisać ją? Szła ukryta pod własną skórą, oświetlona nieregularnymi błyskami laserów. Czy była człowiekiem? Kroczyła po zimnym chodniku zręcznie i sprawnie, z siłą i zdecydowaniem wymijała dawno już opuszczone barykady.

Jeffer przyglądał się jej zesztywniały. Oddech uwiązł mu w gardle. Trwającym całe stulecia ruchem podniósł karabin z poręczy balkonu.

- Kto to? - Dobiegł z tyłu przytłumiony, zmęczony głos Balzaka. Zabarykadowali się już jakiś czas temu, na klatkach schodowych budynku zainstalowali pułapki. Stojący w pokoju, za plecami Jeffera automed rzucał słabe, niebieskawe światło, którego nie było widać z ulicy.

Blady Mindle, chłopak z twarzą okrągłą jak księżyc, uchodźca z północnego żłobka, który został już zniszczony przez najeźdźców, przesunął się ostrożnie wzdłuż ściany.

- Czy to znowu ona? - Szepnął, gdy znalazł się wystarczająco blisko. W jego głosie nie było słychać lęku ani zaskoczenia. Tylko ciało Mindle'a odczuło nerwowe łaskotanie; lód sięgnął w głąb jego duszy już sto lat temu. Na przestrzeni ostatnich miesięcy Jeffer widywał takich jak on aż nazbyt wielu. Żłobek posyłał do walki coraz młodszych.

- Ucisz Balzaka - odpowiedział równie cicho Jeffer. - Jeśli ona go usłyszy... A Con Fegman, jeśli jest w stanie, niech pilnuje drzwi.

Mindle skinął głową i niczym upiór rozpłynął się w ciemności.

Poniżej Jamie zaczęła nawoływać Balzaka. Odzywała się głosem osoby zagubionej, samotnej i przerażonej.

W pokoju rozległo się kilka niewyraźnych słów Balzaka. Zaraz potem Jeffer usłyszał cichy głos Mindle'a, spokojny i rozsądny, chłopak chciał ukoić towarzysza.

Postać na ulicy zesztywniała, kichnęła.

- Balzak, moje kochanie?

- Czy to... Naprawdę... - Odezwał się Balzak.

Mindle zaklął. Jeffer usłyszał dźwięk przepychanki, cichy okrzyk i znów zrobiło się cicho. Nie spuszczał z niej oczu. Zagubiona i przerażona. Jak mógł uważać ją za osobę, którą dawniej znał? Śpiewała melodię swej samotności, swego zagubienia i niepewności. W głębi duszy poczuł lekkie ukłucie litości, współczucia - być może wciąż jeszcze mogła w jakiś sposób spróbować powrócić do swego wcześniejszego życia. Interesująca, rozdwojona wizja: oglądać ją teraz tam, na ulicy, i cały czas pamiętać wieczory, gdy Balzak zapraszał go na kolację. Balzak i Jamie byli wtedy zazwyczaj wyczerpani dwunastogodzinną pracą przy rekultywacyjnych przedsięwzięciach w Balthakazar. Pamiętał, że kiedy sprzeczała się z nim co do sensowności najnowszych decyzji Cona, albo na temat sposobów adaptacji hangarów hydroponicznych do panujących na powierzchni warunków, nigdy nie wydawała się krucha. Teraz w jej głosie brak było twardości, pozbyła się swej najbardziej charakterystycznej cechy. To bardzo Jeffera niepokoiło.

Na plecach czuł dotyk twardej, kaleczącej ściany. Nie był zbyt dobry w odgrywaniu posągu; mimo zimna pokrył się potem i wyobrażał sobie własny oddech - wielką, nieruchomą kulę cząsteczek lodu.

Być może, podobnie jak to się działo w ciągu dwóch ostatnich nocy, ona ich nie zauważy, minie ich kryjówkę, wciąż wyśpiewując schrypniętym głosem swą pieśń.

Jeffer podniósł karabin do ramienia. „Idź dalej” - to była już prawie modlitwa. „Przejdź obok i zniknij”. Nie chciał ryzykować głośnym strzałem. Kiedy nadejdzie świt odejdą w inne miejsce, może spotkają jakiś inny oddział i zbiorą wystarczająco wielu ludzi, by spróbować kontrataku.

„Idź dalej. Albo jeszcze lepiej: odmień przeszłość. Niech to Balzak przypłynie do mnie w nocy w oazie. Niech to on mi powie o śmierci rodziców. Niech to on będzie starszym bratem, który pójdzie mnie szukać w ruinach Balthakazar”.

Zatrzymała się bezpośrednio pod balkonem, dokładnie na linii strzału. Wąchała powietrze. Głęboko w jej gardle wzbierał groźny pomruk.

- Balzak? Jesteś tu? - Taki słaby, upiorny głos.

Zaczęła krążyć, wciąż węszyła.

Jeffer dał się uwieść płynnemu wdziękowi, jej skupionemu tylko na jednym celu truchtowi, nadnaturalnemu poczuciu równowagi. Wciąż była piękna.

Zatrzymała się. Spojrzała swymi fioletowymi oczyma prosto na niego. Wyraźnie zobaczył jej wyszczerzone kły.

- Jeffer - powiedziała.

Palec zacisnął się na spuście. Czerwony punkcik celownika rozświetlił chodnik. Kula uderzyła w beton, wywołując fontannę okruchów.

Ale Jamie już tam nie było.

Usłyszał ją chwilę potem - w budynku. Przedzierała się przez zastawione przez nich pułapki. Rozszarpywała kolejne barykady, odtrącała je na boki.

- Wchodzi na górę! - Krzyknął Jeffer, wracając biegiem do pokoju.

- Idzie tu do nas!

Mindle i Con Fegman stali pod przeciwległą do drzwi ścianą. Balzak łkał, skulony w rogu, strzeżony przez automeda. Jeffer zauważył, że to Mindle podtrzymuje Cona Fegmana i gdyby starzec miał taką możliwość, natychmiast upadłby na ziemię. Powstrzymać Jamie musieli więc tylko we dwóch - Jeffer i Mindle. Chłopak miał przy sobie ich ostatnie dwie bronie laserowe - karabin i ręczny pistolet. Mierzył w drzwi z karabinu. Dla nikogo nie było tajemnicą, że zostały mu jeszcze tylko dwa lub trzy ładunki.

- Daj mi ten karabin - rzucił Jeffer. - Drugi laser zatrzymaj. Weźmiemy ją w krzyżowy ogień.

Mindle przytaknął skinieniem i rzucił broń Jefferowi. Jeffer złapał kolbę z łomocącym sercem. Ręce mu się trzęsły. Odbezpieczył.

- Już niedługo, już niedługo - powtarzał Mindle. Kołysał się na piętach w przód i tył. Źrenice miał rozszerzone. Oblizał usta.

Usłyszeli drapanie pazurów na schodach. A po chwili chrapliwe sapanie.

W tym samym momencie przerażenie opuściło Jeffera. Stał się tak samo zimny i opanowany jak Mindle. Chciał, żeby przeszła przez te drzwi. Chciał ją zabić.

Drapanie pazurów ucichło. Pokój objęła w posiadanie cisza.

Zaskoczony Jeffer spojrzał znacząco na Mindle'a.

Chłopak uśmiechnął się i puścił do niego oko.

- Trzeba czekać. Tylko czekać.

I wtedy uderzyła w drzwi. Tak mocno, że sfatygowany metal wrzasnął.

- Balzak! Otwórz drzwi!

Kolejny cios. Stal się ugięła. Ukazało się wybrzuszenie w kształcie jej łapy. Rozległ się ryk, który chwilę wcześniej rozszarpałby Jefferowi wnętrzności.

- Odejdź! - Wrzasnął Con Fegman i upadł, miotając się z bólu wywołanego gorączką i zakażeniem.

- Balzak! Otwórz drzwi!

Balzak patrzył ze swego narożnika. Jeffer zobaczył w jego oczach ból i cierpienie.

- Nie - rzucił.

Drzwi się poddały. Rozdarła je, jakby były z papieru.

***

Metal i kamień eksplodowały do wnętrza pokoju. Jeffer krzyczał, ale Balzak nie słyszał słów. W drzwiach stanęła Jamie - wielka, czarna, ledwo widoczna w błękitnej poświacie automeda. Otrząsnęła się. Z jej grzbietu posypały się fragmenty cegieł i tynk. Mindle rzucił się do Balzaka i uderzył go łokciem w żebra. Ofiara ataku straciła oddech. Zanim chłopak zdołał się podnieść - by krzyknąć do niej ostrzeżenie? A może by ochronić brata? - Jamie skoczyła na Jeffera. Laserowy karabin rozbłysnął i promień spalił jej tylne odnóża. Jamie wrzasnęła, skręciła w locie i padła krwawym, wymiętym zewłokiem tuż obok niego, w miejscu gdzie zatrzymała ją ściana.

Psie ciało zaczęło się gwałtownie miotać. Pazury młóciły zawzięcie. Balzak skulił się i zasłonił głowę rękoma. Con Fegman chciał się podnieść, ale Jamie trafiła go łapą i starzec potoczył się w bok. Próbowała wstać na przednie łapy, wymachiwała nimi bezradnie. Wielkie, wyrastające pod twarzą Jamie szczęki zwarły się z trzaskiem ledwie o kilka cali od gardła Balzaka. Kły długości ludzkich palców. Oddech przypominający antyseptyczny wiatr. Tępy pysk zbryzgany krwią. Widział maleńkie różowe mięśnie języka, spazmatycznie spinające się i rozluźniające.

Jeffer wykrzyknął rozkaz dla automeda, który poruszył się na swych gąsienicach, wysunął rurkę i wbił igłę w to, co zostało z lewego boku cerbera. Przestała walczyć. Wielkie szczęki utraciły swą sztywność i miękko opadły na podłogę. Spod jej ciała wyciekła struga krwi, rosnąca kałuża oblizywała podciągnięte pod brodę nogi Balzaka. Con Fegman jęczał.

Balzak podniósł się i usiadł pod ścianą. Nie był w stanie patrzeć na swą ukochaną. W jego głowie rozbrzmiewała jedna myśl: Gdyby tylko, gdyby tylko Jeffer pozwolił mu choć przez chwilę z nią porozmawiać, gdy jeszcze była na ulicy, może udałoby się mu ją przekonać, by zrezygnowała... A może wcale nie chciał, żeby odchodziła? Przeszył go dreszcz; westchnął głęboko i, drżąc, stanął niepewnie na nogi.

Mindle zastąpił mu drogę, stanął tak blisko, że poczuł nieświeży oddech chłopaka.

- Zabij to - syknął Mindle z twarzą pobielałą od nienawiści. - Zabij to! Już!

Oczy chłopaka zamieniły się w ostrza sztyletów. Balzak odwrócił się do Cona Fegmana.

- Już nic nie widzę. Nie mogę już znieść tych wszystkich widoków - odezwał się starzec mglistym, odległym głosem. Zakrył oczy i zapłakał.

Balzak odepchnął Mindle'a ramieniem, blady chłopak zatoczył się do tyłu. Podszedł do Cona Fegmana i uklęknął przy nim. Spojrzał w jego starą twarz. Tak ogromny smutek, taki żal. Żaden ze starszych żłobka nie powinien umierać w takim miejscu, nie w taki sposób.

Balzak wziął do ręki dłoń Cona Fegmana, uścisnął ją mocno.

Con Fegman uśmiechnął się, szczerząc popsute zęby.

- Potrzebuję wody. Bardzo chce mi się pić - powiedział.

- Dostaniesz... Automed - Con Fegman - leczenie.

Balzak wstał i pozwolił automatowi pracować. Maszyna zaaplikowała starcowi środki uspokajające, spowiła go sterylnym, białym pokrowcem i ukryta przed niespokojnymi spojrzeniami ludzi zajęła się medycznymi procedurami.

- Nie marnujmy amunicji - powiedział Jeffer. - To i tak zdycha. Chyba nie może już nam nic zrobić?

- Nie, już nic nie może nam zrobić - powtórzył głucho Balzak.

Mindle bez przekonania, niechętnie zdjął palec ze spustu. Balzak patrzył na niego, dopóki chłopak nie opuścił broni.

- Jeffer - dodał Balzak. - Zabierz go stąd, proszę. Pułapki. Niech zastawi nowe pułapki.

- Zostaję tutaj - odparł Mindle. - Zostaję w pokoju.

Gorący wzrok chłopaka spoczął na Balzaku, który spiął się i zaczął szykować do obrony.

Jeffer skinął na Mindle'a.

- Zejdź na dół i napraw barykady. Zainstaluj nowe pułapki. Ja obejmę straż na balkonie. Wyruszamy o świcie.

- I zabierzemy tę rzecz ze sobą? - Spytał Mindle jadowicie.

- Nie - oznajmił Jeffer i spojrzał znacząco na Balzaka. - Obiecuję ci, że jej ze sobą nie zabierzemy.

- Współczucie! - Mindle splunął na podłogę, ale ruszył do drzwi.

Balzak popatrzył za nim - za dzieckiem-mężczyzną, bardzo starym i jednocześnie nowo narodzonym. Wychudłym, choć nigdy niecierpiącym głodu. Balzak nie był w stanie winić go za wściekłość ani za szaleństwo, które szło za nim krok w krok. Tego chłopaka mógł się tylko bać. Bał się go od zawsze, od chwili, gdy Mindle pojawił się w żłobku: albinos o spalonych, zwęglonych włosach sterczących na głowie pod najdziwniejszymi kątami, o oczach, które sprawiały, że Balzak miał ochotę od tego chłopca uciekać i zarazem czule go przytulić. Te niesamowite oczy bardzo rzadko mrugały, co więcej, zawsze gdy Mindle z kimś rozmawiał, patrzył na wskroś partnera - gdzieś w dal. Mindle śmiał się z projektu rekultywacji, nie widział w nim sensu w obliczu nieuchronnej wojny. Po co się przy tym upierali, skoro już wszystko im powiedział? Balzakowi wydawało się, że po prostu nie chcieli uwierzyć dowodom dostarczonym przez Mindle’a.

To właśnie Mindle - uchodźca z północy - jako pierwszy nadał ich nieprzyjacielowi twarz i imię, czym podsycił i tak już rosnący niepokój członków wspólnoty. Przed jego przybyciem byli jedynie świadkami coraz częstszych, złowróżbnych zjawisk: widywali dziwne, niezgrabne stworzenia czające się na skraju rzucanego przez ogniska światła; poza oazą znajdowali rozczłonkowane ciała ludzi niepochodzących ze żłobka; później pojawiły się samodzielne kawałki ciała z cyklopowymi oczami, które chodziły rozkołysanym, szczurzym krokiem, a rozcięte okazywały się organicznymi aparatami fotograficznymi, które wciąż i wciąż, przy każdym mrugnięciu swego pojedynczego, wodnistego, niebieskiego oka robiły zdjęcia.

Mindle przyniósł im prezent, na spotkaniu wspólnoty pokazał ciało jednego z nieprzyjaciół. Było to jedyne ciało wroga, jakie udało im się kiedykolwiek zdobyć - potwornie poparzone i skulone w pozycji płodowej niczym martwy, czarny świerszcz. Wciąż jednak widać było, że mają do czynienia z trupem ssaka. Podobnego do łasicy. Wysokiego na dwa metry. Z opalonego płomieniami pyska wystawały ostre kły.

- Z początku chodziły, nie kryjąc się, i osobiście kierowały swymi wojskami - opowiadał im Mindle. - Przemykały to tu, to tam, czasami na czterech łapach, niekiedy na dwóch. To jakaś hybryda surykatki. Bez wątpienia pozostałość po biotechnicznych eksperymentach sprzed Zapaści. Mają o wiele większą czaszkę niż zwykłe zwierzęta tego gatunku. Mają też przeciwstawny kciuk. To sztucznie stworzone istoty. Gdy udało nam się pojmać tego tu, reszta zaczęła się kryć i teraz posyłają na nas już tylko swoje sługi - cerbery...

Obserwując grymas na twarzy Mindle'a, widząc skumulowaną w niej nienawiść, Balzak doznał niepokojącego przeczucia, jakby chłopak nie był tylko zwiastunem zagłady, a samą śmiercią.

***

Gdy Mindle wyszedł, Balzak spojrzał na Jamie, na jej twarz zagnieżdżoną jak klejnot w pierścieniu tkanek, niemal pogrzebaną pod grubymi fałdami skóry na głowie psa. Zmusił się, by na zimno, niemal klinicznie, przypomnieć sobie te kilka znanych sobie informacji o tego rodzaju symbiozie: głowa Jamie została oddzielona od jej ciała i umieszczona w ciele cerbera, w miejscu w którym znajdował się przedtem woreczek z zapasowymi substancjami odżywczymi. Organ ten umożliwiał zwierzęciu bieg przez wiele dni bez konieczności jedzenia czy picia. Pień mózgu dziewczyny połączono z systemem nerwowym psa, a także z jego układem krwionośnym. Funkcje motoryczne pozostawały jednak pod wyłączną kontrolą cerbera. Jamie nie mogła nawet zamknąć oczu bez zgody swego zwierzęcego gospodarza i choć zachowała własne gałki oczne, to zmodyfikowano je chirurgicznie, przystosowując do widzenia w nocy. To właśnie dlatego jej źrenice przypominały teraz maleńkie zwiędłe fiołki. Czasami zdarzało się, że operacja się nie udawała i symbiont podejmował z cerberem walkę o kontrolę nad mięśniami - taki stan kończył się niekontrolowanymi, gwałtownymi drgawkami, autokanibalizmem i powolną śmiercią całego organizmu.

Jeffer potknął się o krzesło i Balzak przypomniał sobie, że wciąż dzieli pokój z bratem.

- Dlaczego też nie wyjdziesz? - Warknął, czując przypływ gniewu.

- Nie powinieneś zostawać sam. Co, jeśli były z nią inne? Muszę pilnować ulicy z balkonu.

- Nikogo z nią nie było.

- Zostanę. Nawet mnie nie zauważysz.

Balzak odczekał, aż Jeffer zniknie na balkonie. Potem, czując mieszaninę odrazy i miłości, zmusił się do spojrzenia w oblicze ukochanej. Na widocznej w słabym świetle twarzy zastygły szok, oszołomienie, próba przejęcia inicjatywy. Gdy tak się jej przyglądał, te oczy, te splamione fioletem źrenice, gwałtownie zadrgały. Pełne wargi ułożyły się w zdziwiony uśmiech. Balzak zadrżał. Wystarczająco przypominała Jamie, jaką pamiętał, by miłość wygrała z odrazą. Od dawna wiedział, że tak będzie; gdzieś głęboko w środku, w miejscu którego istnienia nigdy nikomu nie zdradzał, miał wręcz nadzieję, że Jamie go tu wyśledzi. Przedtem zakładał, że kiedy ona już go odnajdzie, będzie umiał sprowadzić ją z martwych.

Lecz teraz, przyglądając się jej obliczu, nie miał pojęcia co zrobić.

- Balzak? Balzak? - Ten głos. Pozbawiony swej zwykłej władczości, jak zawsze seksowny.

Był tak przyzwyczajony, że to ona jest tą silniejszą, że nie zdobył się na odpowiedź. Nie mógł już nawet na nią patrzeć. Ze ściśniętym, wyschniętym gardłem, na chwiejnych nogach postąpił krok w stronę Jeffera. Brat był teraz tylko ciemną sylwetką, za którą rozpościerała się noc: czarny masyw miasta przeszywany nikłymi rozbłyskami laserów.

- Pomóż mi, Jeffer.

- Nie mogę ci pomóc.

- Co ja mam zrobić?

- Chciałem ją zastrzelić jeszcze na ulicy.

- Ale nie zrobiłeś tego.

- Chybiłem.

- Balzak - odezwała się Jamie.

Przeraziła go wyraźna w jej głosie dezorientacja. By powstrzymać łzy zacisnął mocno szczęki.

- Ona nadal może zrobić ci krzywdę - przypomniał Jeffer.

- Wiem - odparł Balzak i oparł się słabo o ścianę. Butami niemal dotykał głowy Jamie. Podłoga była usiana śmieciami, kawałkami muru i pustymi strzykawkami automeda. Obok Balzaka, rozlane i wilgotne, stygły wnętrzności cerbera.

- Balzak? - Jamie powtórzyła po raz czwarty.

Zamrugała raz, drugi - cud, jak na kogoś, kto nie żyje. Skupiła na nim wzrok. Psi łeb poruszył się z cichym chrzęstem kości.

- Widzę cię - powiedziała. - Naprawdę cię widzę.

„Ty nie żyjesz” - miał ochotę powiedzieć. Jakby to była jej wina. Dlaczego jeszcze nie umarła?

- Wiesz, gdzie jesteś? - Spytał. - Czy wiesz kim jesteś?

- Jestem z tobą - powiedziała. - Jestem tutaj. Jest zimno.

Wysiłek był jednak zbyt duży i zbyt przedwczesny. Otaczające ją ciało umierało. Jamie zmrużyła oczy, zmieniła je w wąskie szparki.

Balzak zastanowił się, czy to co widzi nie jest zwykłą sztuczką. Może pod tym ciałem nie ma już nic, może to tylko jakiś obwód zawiódł i okłamuje go teraz, mami, próbuje powtarzaniem imienia uwieść go i przekonać, że Jamie żyje, po to by doprowadzić go do szaleństwa. Jamie umarła. Wiedział o tym - jeśli nawet widział ją teraz, to wciąż była tylko upiorem przystrojonym w ciało, była tak samo martwa jak to miasto obracających się w piach kości. Ta sama wojna, która obdarzyła Balthakazar fałszywym sercem - gorącym, spopielającym dusze paleniskiem w miejsce prawdziwego, życiodajnego organu - doprowadziła do zmartwychwstania Jamie. A jednak musiał zakładać, że ona wciąż jest jednak czymś więcej niż ulotnym cieniem wspomnienia - nie potrafił udowodnić tego, że dziewczyna jest duchem. Co by o nim pomyślała, gdyby się dowiedziała, że ją porzucił. Znalazł się w pułapce.

Jamie zginęła tydzień temu na linii frontu. „Teraz” i „wtedy” rozdzieliła jedna sekunda i całe stulecie. Jego wspomnienia były zamglone woalem dymu i krzyków. Ciemność pulsowała panicznymi wołaniami, rozkazami. Widział tylko konkretne, oderwane chwile: irytacja na zgrzytający w butach piach; samotne źdźbło trawy, które przybrało odcień dokładnie w połowie skali pomiędzy żółcią a zielenią; mrówka wspinająca się po pustym bucie, jej czerwone ciałko stające się przezroczyste w poświacie laserów; odbicie eksplozji, topniejące z wolna na lufie jego karabinu płomienie o barwie umbry; śliski dotyk wysmarowanej czymś ręki Jamie w jego dłoni, jej puls, który wyczuwał w opuszkach palców.

Tłoczyli się w długim okopie - byli tylko jedną parą pośród tysiąca. Czekali. Nie rozmawiali ze sobą inaczej niż przelotnymi muśnięciami.

Cerbery pojawiły się dokładnie z nadejściem zmroku. Wraz z ich czarną falą nadeszła cisza. Psy niosły na swych łbach maski przyjaciół, rodzinne, znajome przebrania. Biegały i skakały przez ogień, napędzało je to, że miały tylko jeden cel. Pędziły na cieniach mięśni, wyrywające się nocy kawały ciemności. Znikające w niej, by za chwilę pokazać się ponownie. Oczy przypominające maleńkie zwiędłe fiołki. Niemal zupełnie niemy balet śmierci.

A potem - jak na sygnał - zatrzymały się i ustawiły w nieprzerwany, długi szereg. Stanęły tak nieruchomo, że z łatwością można by pomyśleć, że to starożytne rzeźby, ustawione obok siebie na rozkaz wspaniale oszalałego despoty.

Balzak przytulił Jamie. Jej dotyk i zapach ciała przynosiły ukojenie, pociechę.

Nad ich głowami kaszlały i pomrukiwały sterowce miotające z wysiłkiem kolejne pociski. Błyski światła utrwalały walczących w stop-klatkach.

Gdy psy znalazły się w ich zasięgu - a było ich tak wiele, że pod ciężkimi łapami drżała ziemia - obrońcy okopu otworzyli ogień: lasery splunęły iskrami. Rytmiczne fut-fut karabinów kończyło się co chwila orgazmem odrzutu i przeładowania. Wytrwanie na pozycji w obliczu takiej szarży wymagało niezmiernej dyscypliny. Karabin ciążył Balzakowi w dłoniach, wydawał się coraz trudniejszy w obsłudze - jakby sama broń także chciała jego głowy, a w ogniu walki jedynym, co mógł robić, było celowanie i strzelanie. Jego palec niezdarnie naciskał na spust.

W odpowiedzi na salwę obrońców rozległ się chór kruchych jak kości głosów dobiegających z przymocowanych do obcych ciał głów, tysiąc duchów zawyło wśród ruin głosami dawnych przyjaciół: błagali o życie, wołali po imieniu swych bliskich.

Słuchanie tego śpiewu groziło szaleństwem, więc obrońcy strzelali i ładowali ze zdwojoną prędkością, odkrzykiwali nienawistnie, by nie słyszeć głosów - zacierali teraźniejszość, by nie pozwolić jej zatrzeć przeszłości.

Gdy czarna fala wreszcie w nich uderzyła, cała scena rozsypała się na kawałki. Balzak pamiętał głównie swąd prochu strzelniczego. Przeładowywał raz po raz - tyle że teraz już wolniej. Rzeź go hipnotyzowała. Wśród dymu kolejne ulotne obrazy... Wielkie ciała przelatujące w powietrzu, ciskane niedbale, bez sensu... Ciemna, czarno-granatowa ściana ciał... Cerbery szybkością dorównywały niemal sterowcom, przez co mrugnięcie okiem w niewłaściwym momencie mogło kosztować życie... Wijące się mięśnie, karykatury ludzkich twarzy sprowadzone do roli spoglądających ironicznie pasażerów... Lśniąca, śliska czerń rozlanej ropy... Gardła wyszarpywane z ciał... Trupy upadłe, wirujące i tańczące w psich szczękach... Cerbery przewracające się, przepiłowywane w połowie, tracące kończyny... Czołgające się wciąż naprzód... Inne, trafione w głowę, wywracające się na grzbiet.

Wśród tej czerni-bieli-czerni rozświetlających noc pocisków sterowców, Balzak zobaczył w kolejnej stop-klatce padającą Jamie i wtedy jego serce przestało bić. Potem ciemność. Nie było jej już nigdzie. Kiedy wyciągnął rękę, żeby pomóc jej wstać, znalazł tylko pustkę.

- Jamie!

Ku pozostawionej przez Jamie wyrwie w szeregu obrońców galopował cerber. Balzak odwrócił się, zastrzelił go i skoczył w bok. Kły zamknęły się w powietrzu o cal od jego gardła. Martwa bestia runęła do okopu. Balzak wstał i kiedy obejrzał się z powrotem na szereg, jej wciąż nie było na miejscu, nie wstała na nogi, jak przecież powinna, nie zobaczył jej już nawet wtedy, gdy sterowce ponownie zamieniły noc w dzień.

Ogarnęła go panika. Nie mógł oddychać. Nie mógł myśleć.

- Jamie! - Wołał, przekrzykując wrzaski i wybuchy. - Jamie!

I wtedy dotarło do niego wołanie powtarzane jak echo wzdłuż ich szeregu.

- Cofać się! Odwrót! Przerwali linię! Przerwali linię!

Na Jamie został wydany wyrok śmierci. Któryś fragment okopu zdobyły psy i, by nie dać się im oskrzydlić, obrońcy musieli się wycofać. Odwrót, niebezpieczna, pełna bólu zabawa, okazał się jednym wielkim zamieszaniem. Niektórzy żołnierze uciekali, podczas gdy inni montowali tylną straż, by pozwolić na wymknięcie się śmierci grupkom zdezorientowanych, pozostawionych na terenie należącym już do wroga.

Dokładnie nad jego głową eksplodował sterowiec. Podmuch cisnął Balzakiem o ziemię. Strzępy płonącego płótna spłynęły z nieba na walczących. Stopione kałuże strzelały i syczały wokół podnoszącego się z ziemi człowieka. Mechanicznie przebiegał płonące pole walki, szukał swej ukochanej, rozglądając się dokoła w podczerwonych goglach. Nurkował do rowów, przeczołgiwał się przez okolice najbardziej zaciętych starć, używając karabinu tylko po to, by oczyścić sobie drogę do następnego otoczonego przez psy punktu oporu. Każda kolejna minuta ciążyła na jego sercu coraz większym przeczuciem porażki, wzbierającą w duszy bezradnością.

Potem przypominał sobie to czerwono-czarne pole bitwy, jakby oglądał je z pokładu sterowca; pamiętał nawet widok siebie, biegnącego przez zdradziecką ziemię: maleńka postać niezmordowanie skacząca z okopu do okopu, rzucająca się bez wahania w płomienie. Innymi razy wspominał te chwile tylko jako bieg z serią przystanków. Puszczał się pędem i nagle wokół niego roiło się od innych żołnierzy lub od cerberów. A potem znów zostawał sam, z trującymi myślami w głowie.

Dopiero widok tego stworzenia powstrzymał jego poszukiwania. Dopiero wtedy dotarło do niego, że Jamie nie może już żyć.

Usiadł ciężko, jakby został postrzelony, i przyglądał się istocie zajmującej się zapamiętale wykonywaniem swego zadania nie dalej niż trzydzieści pięć metrów od niego. Była tak sprawna, funkcjonalna i nie z tego świata - tak bardzo doskonała, doskonalsza od wszystkich innych rzeczy, które widział - że przez chwilę Balzak nie rozumiał jej przeznaczenia: patrzył na nią jak na dzieło sztuki, stworzenie, które należy podziwiać wyłącznie za jego mechaniczną naturę. W jaki sposób rodzaj ludzki mógł konkurować z takimi istotami? Obserwował ją z przerażeniem i rosnącą fascynacją.

Poruszała się na kończynach przypominających rzęski, prawie jak stonoga, ale w odróżnieniu od niej była porośnięta gęstym ciemnym futrem - długim, zwieszającym się do samej ziemi, tak że wydawało się, że stworzenie szybuje tuż nad ziemią. Gatunek utworzony za pomocą najbardziej podstawowej kombinacji ciała i kości. Głowa, obracająca się o trzysta sześćdziesiąt stopni, przypominała Balzakowi krzyżówkę kota i borsuka - jasne, świetliste oczy i dziwnie uśmiechnięta paszcza spiskowały, by wywołać wrażenie grymasu przypominającego wręcz uśmiech. Grzbiet - Balzak z początku uznał, że jest cienki, cieńszy niż cienki - był zapadnięty w sobie, zupełnie jakby wgięty uderzeniem łopaty, tworząc długi i płytki schowek pomiędzy bokami i ramionami. Ten szurająco-szumiący dźwięk, jaki stworzenie wydawało tysiącem swych odnóży, Balzak słyszał już wcześniej, podczas walki - cichy kontrapunkt do krzyków i wybuchów.

Ale choć bestia oszołomiła go swą perfekcyjną obcością, jej przeznaczenie i rola zszokowały go jeszcze bardziej.

Stworzenie przedzierało się na jego oczach pomiędzy rozrzuconymi ciałami. Wreszcie, przy trupie młodego mężczyzny z wciąż otwartymi oczyma i strużką cieknącej z ust krwi, zwierzę się zatrzymało. I wtedy, z wyraźnie słyszalnym, przypominającym cmoknięcie dźwiękiem, głowa istoty gwałtownie zawirowała, jej pysk znów uśmiechnął się szaleńczo i cały łeb odkręcił się od tułowia, po czym z pomocą rzęsek został uniesiony nad własne barki. Stworzenie podpełzło do głowy swojej ofiary, wydało stłumiony pomruk i z gęstego futra wysunęły się dwa organiczne narzędzia: potężne kościane ostrze i dłoń o dwóch kciukach. Ostrze opadło i przecięło kark martwego. Niemal jednocześnie ręka chwyciła jego głowę i umieściła tuż nad otworem powstałym po odjęciu własnej. Mgnienie potem szyja poległego żołnierza została „zakorkowana” pulsującym, szkarłatnym płatem tkanki. Balzak przyglądał się temu z przerażeniem i fascynacją. Stworzenie wrzuciło zakorkowaną ludzką głowę we wgłębienie na swym grzbiecie, po czym ostrze i dłoń wsunęły się na powrót w uśmiechnięty łeb, który, posapując, przesunął się nad własny kark, zawirował na nim dwa razy, wrócił na miejsce i wreszcie cała ta piekielna machina podreptała dalej i zniknęła mu z oczu.

Balzak został sam na sam z umarłymi.

***

Po bitwie, za linią frontu został przydzielony do oddziału partyzantów Jeffera. Starszy brat znów miał nad nim czuwać. Tak samo jak dawniej.

Jeffer położył mu dłoń na ramieniu. Balzak się wzdrygnął. Jeffer zdawał sobie sprawę, że ten gest jest niestosowny, ale wytężył wolę i spróbował tym prostym dotknięciem ręki przekazać Balzakowi całą swoją miłość i troskę. Miłość. Być może jeszcze kilka lat temu by się do niej nie przyznał. Na pewno nie do uczucia, które wykraczało poza ramy wymagane przez łączące ich więzy krwi. Potem jednak Jeffer stał się świadkiem ogromnej przemiany, która zaszła w jego młodszym bracie.

Balzak, ze swoimi przenikliwymi oczyma i wyraziście zarysowaną brodą, zawsze był przystojny, tak jak przystojni bywają nieopierzeni, nieco naiwni młodzieńcy. Ale w miarę jak zbliżali się do siebie z Jamie, niedoświadczenie znikało - Jeffer dostrzegał to zwłaszcza na przestrzeni pierwszego roku po ich ślubie. W doskonałym kształcie warg jego brata pojawiła się pewna głębia i ciężar. Jego spojrzenie rozświetliły powaga i szelmostwo. Wyglądało to tak, jakby wraz z miłością do Jamie Balzaka zdjął strach - lęk o życie ukochanej, o to, że ich uczucie może nie trwać wiecznie. I to właśnie te dwa splątane ze sobą nierozłącznie bliźnięta strach i miłość - zdarły z jego twarzy naiwność. Zrzucił ją niczym starą, zbyt małą gadzią wylinkę.

Jamie uświadomiła mu to pewnego razu podczas wyprawy do Balthakazar, gdzie doglądali pracy nad projektami rekultywacyjnymi. Balzak rugał na słońcu inżynierów, a oni siedzieli w cieniu i rozmawiali.

- Nie wiem, czy gdyby wciąż był tylko przystojny, mogłabym go nadal kochać - powiedziała dziewczyna. - Przedtem kochałam go za jego usta i oczy, i za jego nieporadność. Chciałam go chronić. - Uśmiechnęła się tym uśmiechem, który dziesiątki mężczyzn doprowadzał do desperacji. - Ale teraz dorósł i stał się prawdziwy.

To wspomnienie wciąż nękało Jeffera.

- Wszystko będzie dobrze - odezwał się do brata. - Nie musisz nic robić. To nie potrwa długo...

Jeffer nagle poczuł przytłaczające znużenie. Dlaczego to on zawsze musi wszystkich pocieszać? Zwłaszcza wtedy, gdy sam tego potrzebuje? Poczuł ucisk w gardle. Zawsze tak było, zawsze odkąd został na świecie sam z jedenastoletnim chłopcem, który już nigdy nie miał być po prostu jego młodszym braciszkiem.

- Powinienem był się w czymś wytarzać i zamaskować swój zapach - powiedział Balzak. - Powinienem był stać się kimś innym. Wtedy by mnie nie wytropiła. Nigdy. Nie powinienem był do tego dopuścić. Ale gdzie w tym wszystkim jakiekolwiek dobro?

Jeffer uśmiechnął się, słysząc, jak brat powtarza ulubione powiedzonko Mindle'a.

- Dobro? - Rzucił Mindle, zaskakując ich obu. Stał w drzwiach i patrzył jasnymi gadzimi oczyma. - Dobro? Jak możesz o nim wspominać. Nie mamy na nie czasu. Ani takiej potrzeby.

Jeffer odniósł dziwne wrażenie, że Mindle za moment uklęknie i zacznie wylizywać krew z otaczającej ciało psa kałuży. Któż mógł przewidzieć, co zrobi dziecko, które nigdy nie było dzieckiem?

- Naprawiłeś już barykady, Mindle? - Spytał Jeffer.

- Barykady? Tak.

- Więc zaczekaj do świtu na zewnątrz. Obejmij straż w oknie na drugim piętrze.

Mindle wszedł głębiej do pokoju. Oblizał wargi.

- Tak jest. Ale pomyślałem, że najpierw powinniśmy przesłuchać jeńca.

- Jeniec wkrótce umrze.

- Dlatego musimy się spieszyć. I to bardzo - odparł chłopak i postąpił kolejny krok naprzód.

- Zajmij posterunek na drugim piętrze - rozkazał Jeffer.

Mindle wykonał trzeci krok.

Zanim Jeffer zdążył cokolwiek zrobić, Balzak poderwał z podłogi karabin Cona Fegmana. Wycelował prosto w Mindle'a.

- Wyjdź stąd - rzucił.

Mindle uśmiechnął się i spojrzał na Jeffera. Uniósł brew.

- Rób, co on każe, Mindle - syknął Jeffer. - A ty, Balzak, odłóż ten karabin.

Mindle wzruszył ramionami i odwrócił się.

Balzak odrzucił broń na bok i usiadł w kucki nad ciałem cerbera. Chuda postać brata, sposób w jaki słabe światło automeda przenikało go na wylot, wszystko to przyprawiało Jeffera o dziwny niepokój. Dziwny widok: jego brat pochylony z wielką miłością i czułością nad wielkim zwierzęcym korpusem, zupełnie jakby oglądał stworzenie, które sam powołał do życia.

Zahipnotyzowany tym widokiem Jeffer ruszył niepewnie naprzód. Sam nie wiedział, co zamierza zrobić. Ale Balzak machnął ręką.

- Proszę, zostaw mnie - powiedział. - Zajmij się oknem. Pilnuj Mindle’a.

Jeffer skinął głową, ale się zawahał. Po raz pierwszy w życiu zaczął się zastanawiać, czy byłby w stanie spojrzeć na własnego brata przez celownik karabinu. Wyszedł na balkon i obserwował Balzaka i Jamie z ciemności. Twarz dziewczyny zrobiła się bardzo blada, wargi poszarzały. Zwierzęce ciało wciąż ją otaczało niczym gumowy kaptur.

Zdumiało go uczucie w głosie brata, który dotknął twarzy stworzenia i zapytał:

- Jak się czujesz?

- Zimno mi. Bardzo zimno. Nie czuję nóg. Myślę, że umieram. A raczej już nie żyję, Balzak. Dlaczego jest mi tak zimno?

Zbolały grymas wykrzywił twarz Balzaka. Czuć? Myśleć? - Przemknęło Jefferowi przez głowę. Czy to coś jest zdolne do którejkolwiek z tych rzeczy?

- Noc jest zimna - odpowiedział dziewczynie Balzak. - Przydałby ci się koc. Żałuję, że nie mam nic takiego. Nakryłbym cię, kochanie.

- Zimno. Bardzo zimno - powtórzyła sennym, nieobecnym głosem.

- Znajdę ci coś - powiedział Balzak, z sercem pękającym z żalu. Jeffer, pójdę na dół. Może znajdę tam jakiś koc. Popilnujesz jej?

- Ale ona prawie... To znaczy, nie sądzę, żebyśmy mieli koc.

- Wiem! Wiem o tym. Po prostu jej przypilnuj.

Balzak wstał i wybiegł przez zniszczone drzwi, zostawiając Jeffera sam na sam z nieprzyjacielem. Okrążając psie ciało, zaczął rozważać, czy nie powinien jej w tej chwili dobić.

- Kto tu jest? - Spytała Jamie. - Czy tobie też jest zimno?

Usłyszawszy ten głos, Jeffer odsunął się od niej i stanął tak, żeby go nie widziała. Co by się stało, gdyby go rozpoznała? Gdyby to jego zawołała po imieniu? Co wtedy?

Tymczasem w narożniku poruszył się Con Fegman.

- W czasie suszy szosa sucha - jęknął śpiewnie. - W czasie suszy szosa sucha, w czasie szosy susza schła... Schła szosa w czasie suszy... W czasie... Czasie... - Zapadł ponownie w nieświadomość.

Jeffer starał się nie zwracać na niego uwagi. Tak dokumentnie pogodził się już z myślą o śmierci starca, że gdy ten odzyskał na chwilę przytomność, stanowiło to ogromne zaskoczenie, zupełnie jak odwiedziny ducha.

- Chcę wstać - powiedziała Jamie i na jej twarzy pojawiło się napięcie. Wyraźnie chciała poruszyć mięśniami cerbera. - Ale chyba nie wstaję.

Jeffer nie był w stanie jej przesłuchać. Wiedział też, że skoro nie może jej zastrzelić, to będzie musiał poprzestać na patrzeniu.

Na początku, jeszcze przed właściwą inwazją, zgłosił się na ochotnika do chwytania i przepytywania takich chirurgicznie przeobrażonych stworzeń. Jeńcy nigdy jednak nie okazywali się zanadto rozmowni, a ponadto nikt nie mógł zagwarantować, że to, co mówią, nie jest efektem uprzedniego programowania. Oddzielone od ciał głowy żyły w nienaruszonym stanie przez dwie lub trzy godziny i być może ta przedłużona śmiertelność sama w sobie stanowiła cud, ale ludzie nie mogli liczyć na żadne inne cuda z ich strony.

Locklin, stworzenie, które Jeffer przesłuchiwał jako ostatnie, wierzył w cuda, i teraz, gdy Jeffer przyglądał się Jamie, przez cały czas widział w jej twarzy jego rysy.

Locklin śmiał się z niego, nawet w tych fragmentach przesłuchania, które prawie niczym nie różniły się od tortur. W odpowiedzi na kolejne pytania istota powtarzała swoje imię i wybuchała cichym, bulgocącym śmiechem, dobiegającym jednocześnie z psiego pyska i ludzkich ust. Fioletowe oczy rozszerzały się, ziemista, opalona i pokryta bliznami twarz rozciągała się na zwierzęcym czole.

- Dzisiaj nazywam się Locklin, ale jutro? Wszyscy będziecie mną.

Locklin utrzymywał, że pochodzi ze żłobka położonego daleko na północy, wtulonego w brzeg lodowatego morza. Przed okrutnymi wichrami strzegły ich wysokie na czterysta metrów klify, i to z nich właśnie zszedł nieprzyjaciel. Mnóstwo nieprzyjaciół. Stało się to pewnej zimy, w dniu gdy wielu mieszkańców żłobka umierało z zimna; zawiodły grzejniki i przywódcy rozważali, czy należy przeczekać złą pogodę, czy porzucić żłobek.

- Na szczęście przyszły surykatki - powiedział Locklin, zbliżając się do końca opowieści. Jego głos zatruwała pogarda dla Jeffera. - I pomogły nam! Ho, ho! I to jak. Nieśmiertelność w zamian za służbę wspaniałe, przewspaniałe ciało, które nigdy nie zginie - powiedzieliśmy „tak”! Wszyscy zagubieni w tej lodowatej krainie powiedzieliśmy „tak”. I większość was też tak odpowie, gdy przyjdzie na to czas.

Cerbery stworzone z wykorzystaniem głów ludzi z tego konkretnego żłobka zawsze okazywały się inne. Reszta przypominała słabo animowane holowidy. Większość reagowała na jego pytania jak sito na przesypujący się przez nie piasek. Ale ci byli twardzi. Nie tylko poprzysięgli wierność surykatkom, ale czcili je. Poświęcili swe dzieci w imię nieśmiertelności i porzucili dawną religię. Ta gatunkowa zdrada od zawsze Jeffera przerażała. Wśród członków wspólnoty temu towarzyszył największy strach: zostać pochwyconym przez wroga, który nie zna litości w ludzkim tego słowa znaczeniu, dostać się w ręce nieprzyjaciela niezrównanego w sztuce walki psychologicznej. Zostać odesłanym z powrotem pod postacią psa, wyć, wyszczekiwać własne imię lub imię ukochanej osoby, przez cały czas walcząc mentalnie ze zwierzęcym gospodarzem.

Dopiero teraz Jeffer zdał sobie sprawę, że rozmawiał z Locklinem zbyt długo. Gdy patrzył na Jamie, twarz Locklina to pojawiała się w jego myślach, to znikała: „W ten sposób można żyć wiecznie, należy się tylko podporządkować...”. W jego duszy wezbrał dojmujący smutek - on i brat stali się sobie obcy. Widział to w twarzy Balzaka, słyszał w jego głosie. Jego miłość do Jamie stała się czymś potwornym, ogarnęła go całego, przeniknęła i przeżarła od wewnątrz. Czy Balzak dostrzegłby w słowach Locklina jakiś sens? Jeffer poczuł na skórze zimne mrowienie. Już teraz był w stanie przeczuć koniec tak straszliwy, że wręcz niewiarygodny. Powtarzał sobie, że nie pomoże, nie w ten sposób - nie może pomóc i starał się sam siebie przekonać, że to dlatego, że kocha swojego brata, a nie dlatego że został w tym pokoju sam ze stworzeniem tak sobie znajomym i tak obcym jednocześnie.

***

Balzak przetrząsał ich niewielkie zapasy sprzętu w poszukiwaniu koca. Mindle zawisł nad nim jak nienawistny cień. Chłopak milczał, nie odzywał się. Chodził krok w krok za Balzakiem, który czuł jego spojrzenie rozsadzające mu tył głowy, palące skórę na czaszce. Nie przejmował się; zdawał sobie sprawę, że lepiej jest wiedzieć, gdzie jest Mindle, niż tego nie wiedzieć. Chwilami, wypełniając swoją minimisję, próbował nawet z chłopakiem porozmawiać i czerpał perwersyjną przyjemność, wkładając maskę wesołości. Doskonale rozumiał, że sprawia w ten sposób, że chłopak płonie nienawiścią jeszcze bardziej. Płoń więc. Spal się.

Ale koca nie było i z każdym kolejnym krokiem w górę po schodach, uśmiechnięta maska bledła coraz bardziej, aż wreszcie prawie nie mógł iść dalej. Był wyczerpany. Przybity. Gdy dotarł na trzecie piętro, usłyszał, że Mindle schodzi z powrotem na dół, i ucieszył się. Nie tracił czasu na droczenie się z nim, tylko od razu wszedł do pokoju, w którym wciąż leżała zalana niebieskawym światłem automeda Jamie. Jeffer stał z boku.

- Nie znalazłem koca. Możesz wrócić do okna.

Jeffer uśmiechnął się blado do brata, ale Balzak tylko ponownie uklęknął przy psie.

- Jamie - odezwał się, gdy Jeffer wyszedł już na balkon.

- Zimno mi. - Głos był jak echo, zwilżony śliną i krwią.

- Zimno jak w jeziorach w oazie. Pamiętasz je jeszcze?

Wydało mu się, że kąciki jej ust wyginają się lekko ku górze. Zaśmiała się cicho, czknęła.

- Pamiętam. Pamiętam zimno. Chce mi się kichać. - I dodała niepewnie: - To było bardzo dawno temu...

Woda rzeczywiście była zimna. Nurkowali razem w jej ostrym chłodzie, pływali aż do bólu mięśni. Parskali wodą, dławili się nią, cieszyli się dekadenckim luksusem takich ilości życiodajnego płynu. Wynurzali się i całowali, do utraty tchu, pod gwiazdami. Jej usta smakowały marakują - zagonił ją na płyciznę, gdzie mogli wstać, i zaraz potem nieśmiało się odsunął. Ale dziewczyna przyciągnęła go ku sobie i włożyła jego dłoń między swoje uda; ciche jęki rozkoszy, dotykał, masował ją lekko.

Ale teraz, patrząc w jej otoczoną zwierzęcym ciałem twarz, nie potrafił już przywołać towarzyszących temu wspomnieniu uczuć; rozpływały się w mroku i brudzie - pamięć była jak słabo błyszczący klejnot, drogocenny ale niedotykalny, o zbyt ostrych krawędziach.

- Kochaliśmy się tam - powiedział.

Cisza.

Niedługo miał nadejść świt. Wtedy - przy pierwszej sposobności będą musieli odejść.

Jamie skomlała, jęczała i krzyczała w swym pół śnie, pół śmierci. Poczuł, że jest okrutny (bo czyż nie?), przedłużając jej agonię.

Czuł na sobie wzrok Jeffera. A jeśli nie Jeffera, to Mindle’a. Chłopak go nienawidził. Brat go kochał. Ale obaj oczekiwali od niego tego samego.

Balzak powiódł spojrzeniem po obliczu Jamie. Jej rysy dziwnie zgrubiały, z twarzy zniknął cały wdzięk. Zupełnie jakby architekci, którzy ją odtwarzali, nie podołali do końca zadaniu rekonstrukcji materiału wyjściowego. To była kobieta, która ramię w ramię pracowała z nim nad odbudową miasta, ta, która sadziła drzewa, gdy on szkicował plany i prowadził wykopaliska. Zresztą sadzenie roślin wciągnęło nawet jego - praca zajmowała długie godziny, kaleczyła jego palce, ale podobał mu się zapach ziemi, rozkoszował się rytmem tego zajęcia i czuł przyjemność, wiedząc, że ma ją u swego boku.

Przypomniał sobie chwile, gdy kochał się z nią na chłodnym piasku pustyni i gdy przemykali z powrotem do żłobka. Długie lata zanim jeszcze się pobrali. Leżeli potem w łóżku i godzinami rozmawiali, albo zabawiali się, wymyślając niestworzone historie. Jej słodki zapach, smak jej języka w ustach - to było prawdą, podobnie jak ten spokój i pewność, które go zalewały, gdy był w niej. Tak blisko, najbliżej jak tylko potrafił, gdy był w niej i patrzył w jej oczy.

To jedno był jej winien. Jeśli ją naprawdę kochał.

Zdjęty nagłym cierpieniem wybiegł na balkon, odepchnął Jeffera na bok i zaczął bić pięściami w kamienną poręcz.

- Posłuchaj, tak będzie lepiej - szepnął Jeffer. - Gdy wstanie dzień będziemy mieli szansę znaleźć większy oddział, tak będzie bezpieczniej. A jeśli uda nam się przeżyć...

- Zamknij się! - Syknął Balzak. - Zamknij się, albo zacznę krzyczeć i nas usłyszą.

- Chcesz, żebym wyszedł?

- Wyszedł? Nie... Ale nie mam ochoty rozmawiać. Chcę tu po prostu przez chwilę postać.

- Dobrze. Już dobrze. Balzak, jestem twoim bratem. Bratem. Nie chcę cię skrzywdzić.

Balzak próbował opanować oddech. Pochylił się nad poręczą i wyjrzał na miasto. Świt był już blisko, a sterowce wciąż płonęły i wciąż zbliżała się ku nim ciemność. Setka odcieni mroku o stu różnych zadaniach - ciemność, która skrywała budynki, mrok, który pozwalał ukryć ból; ciemność, w której ginęły myśli i gdzie gasło światło - światło, które, gdy już nadchodziło, tylko podkreślało otaczające je cienie. Nie słyszał już upiornych, nikłych krzyków z linii frontu; ciemność pochłaniała także głosy.

Po raz pierwszy, gdy tak przyglądał się ruinom - nie tylko ruinom miasta, ale także własnym zrujnowanym ambicjom - Balzak poczuł przyciągającą moc mroku, jego przemożną siłę. Był bardzo zmęczony. Zaczął łkać. Nie mógł już tego znieść. Musiał to znieść. Nie był w stanie. Musiał.

Dokąd ją zabrano? W które z tych mrocznych miejsc? Dokąd zaciągnęła ją ta koszmarna istota? Czy wciągnęła ją do dziury ziejącej na środku amfiteatru? Do jakiegoś podziemia, gdzie już nic nie mąciło gęstniejącej nocy - do biegnących pod miastem tuneli, gdzie, zanim przepędził je stamtąd nieprzyjaciel, mieszkały stworzenia z koszmarnych snów. Myśli o takich miejscach bolały. Nic na świecie nie przepełniało go większym strachem. Jedynym, co widział, wyobrażając je sobie, była dławiąca ziemia, zapadający się tunel, grzebiące go pod sobą skały.

Jaka była ta nieśmiertelność, którą tam odnalazła? Czy, gdy ją wybudzili, zaczęła ich o cokolwiek błagać? Czy - wtedy lub teraz - zdaje sobie sprawę, z tego, co się z nią stało?

A gdyby ją tam zaprowadził? Czy mogliby żyć razem w ciemności? Samotni pośród duchów i upiorów, za jedyne towarzystwo mając tylko siebie?

- Jeffer, pomóż mi to sobie wyobrazić.

- Co chcesz sobie wyobrazić?

- Nieważne.

Na horyzoncie wykwitła czerwieniejąca rana słońca. Balzak spojrzał na Jeffera. Jeffer odwrócił wzrok.

- Wiem, że muszę to zrobić - przyznał Balzak.

- Nie musisz. Zrobię to za ciebie.

- Nie. Ja muszę.

- Więc zrób to.

Balzak skinął głową i wrócił do Jamie. Pochylił się nad nią, raz jeszcze dotknął jej twarzy, odgarnął z czoła niesforny kosmyk. Zalał go dziwny spokój.

- Balzak? - Odezwała się tak pytającym, niepewnym tonem, że niemal roześmiał się boleśnie.

- Jamie. Jamie, muszę cię o coś zapytać. Czy czujesz ból? Jamie, czy bardzo cię boli?

- Bardzo mi zimno - odpowiedziała i zaraz potem coś się zmieniło w jej spojrzeniu. Odniósł wrażenie, że znowu dostrzega w nim dawną siłę i pewność.

- Więc zamknij oczy, Jamie. Przysięgam ci. Nie będzie boleć. Jamie, nic cię nie zaboli. Nie okłamałbym cię przecież. Nie ciebie.

- Wiem, kochanie.

Zamienił się z Jefferem bronią - oddał karabin i wziął pistolet. Przyciągnął do siebie łeb cerbera i przestawił promień w tryb cienkiego jak igła, dziesięciocentymetrowego ostrza. Wiedział, że gdyby rozciął jej gardło, mogłaby żyć jeszcze przez kilka minut. W cierpieniu. Ale jeśli przeszyje jej głowę w jednej chwili... Ręka mu zadrżała i przez moment każda cząsteczka, każdy atom, który czynił go Balzakiem, poruszał się w innym kierunku. Zadrżał. Gdyby tylko nie patrzyła...

Uspokoił dłoń, a wraz z nią swoje postanowienie. Dwa gładkie, sprawne ruchy i odciął cielisty węzeł tkanki, w której tkwiła Jamie. Krew nie popłynęła; promień lasera natychmiast kauteryzował ranę. Wciąż patrzyła na niego, ku górze, choć jej usta przestały się poruszać. Podniósł ją, zamknął jej oczy. Karabin trzymał w prawej dłoni, przywrócił jego zwykłe ustawienia.

Spojrzał na Jeffera. Brat patrzył na niego przerażonym wzrokiem.

Balzak opuścił ramiona, ciemność tak bardzo mu ciążyła. Wreszcie wyprostował się, znów poczuł własne nogi.

Jeffer wykonał krok naprzód, jakby chciał zablokować drzwi.

- Nie, nie rób tego - zaprotestował Balzak.

- Balzak! Zostaw ją.

Łzy zmąciły Balzakowi wzrok; gwałtownie starł je przedramieniem. Teraz każda sekunda była równie cenna jak woda. Nie mógł zmarnować ani jednej.

- Nie mogę tego zrobić, Jeffer. Po prostu. Nie mogę.

- Możesz! Wiesz, że tak. Pamiętasz, jaki ja byłem po... Śmierci naszych rodziców? Pamiętasz to? Ty mnie sprowadziłeś z powrotem do świata. Ty to zrobiłeś. Ja mogę zrobić to samo dla ciebie. Wiem, że to umiem.

- I co potem? Nie zniósłbym tego. Nie umiałbym. Nie mogę stracić i jej.

- Już za późno. I tak ją stracisz.

- Nie, jeśli odnajdę ich na czas. Mam godzinę, może dwie.

W drzwiach pojawił się milczący jak kat Mindle. Lufa jego ręcznego lasera była wymierzona w Balzaka.

- Mindle, wyjdź stąd! - Wrzasnął Jeffer, unosząc broń. Celował to w chłopaka, to w swojego brata.

Spojrzenie Mindle’a było ciężkie jak umarłe gwiazdy.

- Zamknij się, Jeffer - rzucił. - Zastrzelę go, jeśli tylko się poruszy.

Zapadła śmiertelna cisza, w którą wkradły się pierwsze promienie słońca. Ziarniste, żółte światło. Ukazało ich jako zastygłe w czasie zmęczone, ubrudzone, wychudłe postacie. Con Fegman spoglądał swymi niewidzącymi oczyma prosto w słońce. Balzak słyszał szeptaną modlitwę brata, wyraźnie czuł, jak napięty jest spoczywający na spuście palec Mindle'a. Popatrzył najpierw na jednego, potem na drugiego. Ich cienie pełgały na ścianie.

Spojrzał w dół na jej uśpione oblicze i zrozumiał, że jest odporny na wszystkie inne głosy, na głosy wszystkich, którzy nie są nią. To dla niej musiał się przedrzeć przez Mindle'a, dostać się do drzwi i wybiec na ulicę. Nie miał wielkich szans, a jednak wciąż czuł spokój: wciąż była z nim ciemność, maskująca, chroniąca.

Ledwie słyszał Jeffera, który kazał mu odłożyć karabin. Prawie przeoczył krzyk Mindle'a, który groził mu śmiercią po pierwszym kroku. Wszystkie dochodziły jakby z wielkiej odległości. Nie mogli go zranić - ani brat, ani Mindle. Tylko Jamie mogła go dotknąć. Mrok niczym woal zakrył mu twarz. Drżącą dłonią popieścił zimny policzek Jamie.

- Żegnajcie - powiedział.

Cisnął karabinem prosto w twarz chłopaka. Rzucił się biegiem do drzwi. Za sobą usłyszał żałobny, dziwnie zwolniony krzyk Jeffera i wtedy lodowato-gorąca gwiazda Mindle'a eksplodowała mu na plecach. Rzuciło go naprzód, stracił dech w piersiach, i wypadł w cień klatki schodowej - i spadał dalej, przestawał czuć ciało, aż wreszcie ogarnęła go nieprzenikniona ciemność i nagle znalazł się na schodach, tylko w jeziorze w oazie, nurkował i pływał, czarne fale lizały jego kończyny. Dokładnie w chwili, w której pomyślał, że będzie tak spadać już wiecznie, odnalazł się z powrotem.

Piasek. Pod jego nogami jasny piach. Ziarenka przypominające skrzące się klejnoty. Podniósł wzrok i spojrzał w blask późnego popołudnia zobaczył patrzącego ze szczytu amfiteatru Jeffera. Jamie ujrzał sekundę później i aż jęknął ze zdumienia.

Jeffer zszedł ku nim, sztywny, chłodny. Chmurki pyłu unosiły się spod jego butów. Klęczący przy martwym stworzeniu Balzak wstał, przekonany, że brat surowo ukarze ich oboje.

Ale zamiast tego Jeffer bardzo cicho zapytał, czy dobrze się czują i czy nic im nie jest. Balzak odpowiedział, że wszystko jest w porządku, a Jamie spytała, jak udało mu się ich odszukać.

- Zynagile - odparł Jeffer, wciąż wpatrując się w martwą bestię. Bałem się, że nie żyjecie.

Zanim Balzak zdążył się odezwać, Jamie wybuchnęła śmiechem.

- Nie, nie my. To coś nie żyje. Co o tym myślisz?

- Myślę, że powinniście się od tego odsunąć. - Jeffer podszedł bliżej.

- To wyszło z podziemi - wyjaśnił Balzak.

- To przyszło z bardzo daleka - dodała Jamie. - Spójrz na te łapy.

- Stworzenie jak ze starych książek - szepnął Jeffer, przechodząc ostrożnie obok ciała istoty, jakby było trujące. - Powinniśmy to spalić.

- Spalić? - Zdziwił się Balzak. - Przecież nie żyje.

- Spalić - powtórzył Jeffer.

Ale było już za późno. Usłyszeli skórzasty, łamiący się dźwięk i bulwiaste czoło psa pękło, a potem się otworzyło. Z rany wyszła istota wielkości ludzkiego serca. Połyskiwała wilgocią i rosła. Nad szczątkami ciała rozpostarła czarno-granatowe skrzydła. Poruszała się równie wdzięcznie i obco jak jętka.

- To piękne - powiedziała Jamie.

Stworzenie spojrzało na nich swym podkreślonym czerwoną obwódką okiem (jaskrawobursztynowym, z pionową wąską źrenicą). Jego cienkie jak kość nogi kończyły się ostrymi jak brzytwy szponami. Do rytmu spokojnego, niezmąconego oddechu skrzydła zaczęły się unosić i opadać. Wyglądały jak u upadłego anioła, cudowne - dwie czarne, gładkie powierzchnie mieniące się zielenią, purpurą i granatem. Były stanowczo za duże w stosunku do ciała. Istota łopotała nimi, by nie stracić równowagi.

Pierwszy poruszył się Jeffer, niezgrabnie poszukał broni. Zaalarmowane ruchem stworzenie zaczęło wachlować skrzydłami jeszcze mocniej.

Balzak stanął pomiędzy dziewczyną a dziwną istotą. Nie zwracał uwagi na protesty Jamie.

Zanim Jeffer zdążył wycelować, stworzenie wzbiło się w powietrze i wzleciało spiralnie pomiędzy szybującymi zynagilami, które rozpierzchły się na wszystkie strony. Wciąż nabierając wysokości, przeleciało szybko nad amfiteatrem, po czym skręciło gwałtownie na zachód, przyspieszyło i wkrótce zniknęło im z oczu.

Jamie wywinęła się z uścisku Balzaka.

- Dlaczego to zrobiłeś?

- Nie chciałem, żeby cię skrzywdziło.

- Nie potrzebuję twojej pomocy - odparła, ale kiedy spojrzał jej w oczy, zobaczył w nich nieoczekiwaną świadomość jego osoby, takiej jaką nigdy przedtem nie był. Zadrżał na całym ciele.

- Co to wszystko znaczy? - Spytał Jeffera, który wciąż stał z chmurną, zamyśloną miną.

- Nie wiem. Będziemy musieli powiedzieć innym członkom wspólnoty.

- Jak myślisz, dokąd to poleciało? - Spytała Jamie.

- Wydaje mi się... Myślę, że to był posłaniec. Zwiadowca. Nie wiem.

- Niewiarygodne.

Wieczorne cienie tak bardzo uwydatniały rysy jej oczu, nosa, policzków, że wizerunek dziewczyny wypalił się głęboko w sercu Balzaka. Z ochotą zanurzyłby się w niej i rozpłynął, choćby po to, żeby dochować tajemnicy: jej piękno było równie ostre i świetliste jak piękno nieznanego skrzydlatego stworzenia. Zakręciło mu się w głowie, zatańczył niepewnie na krawędzi mrocznie pobłyskującej przyszłości, która miała związać z nim Jamie niemożliwym do rozerwania węzłem.

I znów spadał - chętnie, ogarnięty przez nagłe szczęście, śmiał się, widząc rozpościerającą się przed nimi przygodę życia.

***

Jeffer i Mindle stali obok siebie na szczycie schodów. Spoglądali na unoszące się w powietrzu, lśniące w ponurym świetle poranka drobiny kurzu. Chłopakiem wstrząsał spazmatyczny płacz, który rozmywał dzikość jego oblicza. Pod nimi, na półpiętrze leżało rozciągnięte ciało Balzaka, z szeroką, czarną dziurą wypaloną w plecach. Dłonie zaciskał kurczowo na zniekształconej płomieniem głowie Jamie, której pozbawione powiek oczy ślepo patrzyły prosto na nich. Nawet w półmroku Jeffer wyraźnie dostrzegał cienką, bladą kreskę ust brata, rozciągniętych teraz w uśmiechu.

Otworzyła się w nim pustka, której nie potrafił opisać ani ogarnąć. Przez chwilę nie był w stanie powstrzymać jej w sobie i spojrzał na Mindle’a, wiedząc, że zabije go, gdy tylko ujrzy na jego przedwcześnie postarzałej twarzy choćby ślad kpiny czy wesołości. Ale drapieżny sarkazm zniknął zmyty łzami, tak samo jak żądza krwi. Mindle znów był bezbronny, odsłonięty, chłopięcy.

Jeffer zarzucił karabin na ramię i skinął na Mindle’a.

- Chodź, teraz już nic nam nie grozi. Możemy ich pochować w amfiteatrze.

Przerażenie, cierpienie i smutek - a jednak też ulga. Skończyło się. I ta ostatnia myśl, która wygrywała nawet z poczuciem winy: żyję, przetrwałem.

Mindle przez chwilę patrzył zdezorientowany, jakby właśnie spał lub słuchał odległej, strasznej muzyki. Potem na jego twarz znów opadła maska i uśmiechnął się szyderczo.

- Tak - mruknął i poszedł za Jefferem, który schodził po schodach po ciało swego brata, a plecy ogrzewało mu słońce.

1* „Self-portrait Mixed Media on Pavement”, opowiadanie autorstwa Dana Daly’ego, ukazało się w „The Year's Best Fantasy and Horror: Third Annual Collection” red. Ellen Datlow, Terri Windling, St. Martin's 1990 (przyp. tłum.)

2* Przekł. Leopold Lewin w „Poezje”, PIW, Warszawa 1959

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
VanderMeer Jeff Podziemia Veniss
Expedicio Jeff Vandermeer
VanderMeer Jeff Shriek Poslowie
Ruchy wody morskiej i wody podziemne
GEOLOGIA 3 wody podziemne
Kilka ciekawych cech podzielności
cechy podzielności, Matematyka, Gimnazjum
Istota samorzadnosci, INNE KIERUNKI, prawo, podzielone, Prawo i postępowanie administracyjne
Podziękowania dla rodziców Bayer Full - Walc dla rodziców, TEKSTY PIOSENEK
Zapalniki elektryczne metanowe 0, Technik górnictwa podziemnego, technika strzelnicza
Najważniejsze czasowniki podzielone na grupy wg. koniugacji, język łaciński(2)
Wandern Teilnahme, dyplomy, zaproszenia, podziękowania, zaproszenia, dyplomy matematyczne, dyplomy -
Podziękowanie dla siostry katechetki od dzieci pierwszokomunijnych, Bałagan - czas posprzątać i pouk
PODZIEKOWANIE DLA RODZICOW NR1, Moje podziękowania dla rodziców
Co to takiego zobowiązanie, INNE KIERUNKI, prawo, podzielone, Prawo zobowiązań
podziekowania dla rodziców, przedszkole, Dzień Mamy i Taty

więcej podobnych podstron

Jeff VanderMeer Podziemia Veniss

CZĘŚĆ I NICHOLAS

ROZDZIAŁ PIERWSZY

ROZDZIAŁ DRUGI

CZĘŚĆ II NICOLA

ROZDZIAŁ PIERWSZY

ROZDZIAŁ DRUGI

ROZDZIAŁ TRZECI

ROZDZIAŁ CZWARTY

ROZDZIAŁ PIĄTY

ROZDZIAŁ SZÓSTY

ROZDZIAŁ SIÓDMY

CZĘŚĆ III SHADRACH

ROZDZIAŁ PIERWSZY

ROZDZIAŁ DRUGI

ROZDZIAŁ TRZECI

ROZDZIAŁ CZWARTY

ROZDZIAŁ PIĄTY

ROZDZIAŁ SZÓSTY

ROZDZIAŁ SIÓDMY

ROZDZIAŁ ÓSMY

ROZDZIAŁ DZIEWIĄTY

CZĘŚĆ IV POSŁOWIE

VENISS ZDEMASKOWANE. PREKURSORZY I OBJAWIENIA

Wojna Balzaka (nowela)

I

II

CZĘŚĆ I

NICHOLAS

CZĘŚĆ II

NICOLA

CZĘŚĆ III

SHADRACH

CZĘŚĆ IV

POSŁOWIE

VENISS ZDEMASKOWANE.
PREKURSORZY I OBJAWIENIA

Wojna Balzaka
(nowela)