61. Geneza, struktura i postanowienia Karty NZ

Karta Narodów Zjednoczonych - wielostronna umowa międzynarodowa powołująca do życia i określająca ustrój Organizacji Narodów Zjednoczonych (stąd nazywa się ją czasem Konstytucją ONZ).

Karta została podpisana 26 czerwca 1945 w San Francisco przez 50 z 51 krajów członkowskich (Polska podpisała ją dwa miesiące później) i weszła w życie 24 października tego samego roku, po ratyfikowaniu jej przez pięć krajów założycielskich (Chiny, Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Radziecki) oraz większość sygnatariuszy.

Karta, choć sama nie zawiera katalogu praw podstawowych, podnosi kwestie związane z prawami człowieka.

Karta wraz z paktami ekonomicznym i prawnym oraz powszechną deklaracją praw człowieka tworzy uniwersalny system ochrony praw człowieka w podwójnym sensie - podmiotowym i przedmiotowym.

Karta składa się z preambuły wzorowanej na preambule konstytucji Stanów Zjednoczonych, oraz szeregu artykułów podzielonych na rozdziały.

ORGANIZACJA NARODÓW ZJEDNOCZONYCH:

O powołaniu jej do życia Roosvelt myślał już w latach 1941-1942. Chciał, by zapewniła ona trwały pokój na świecie. Istotą tej organizacji miał być IDEA CZTERECH POLICJANTÓW ŚWIATA  Oznaczała ona cztery mocarstwa, które ponosiłyby szczególną odpowiedzialność za losy świata, utrzymanie pokoju na świecie, niedopuszczenie do trzeciej wojny światowej i które współpracowałyby na zasadzie konsensusu. Roosvelt wyobrażał sobie, że tymi państwami będą: USA, Wielka Brytania, ZSRR oraz Chiny.

Ten pogląd Roosvelt przedstawił w Teheranie Stalinowi, który to przyjął go ale dopytywał się o to, że gdyby mocarstwa nie doszły do ugody to co wtedy należy zrobić? Roosvelt odpowiedział, że każde z tych państw miałoby w skrajnym przypadku prawo veta.  Stalin się zgodził.

Ustalono, że te cztery mocarstwa będą tworzył Radę Bezpieczeństwa. Później dołączyło do nich piąte mocarstwo – Francja i wszystkim tym państwom przyznano prawo veta.

W sierpniu i wrześniu 1944r. Roosvelt zwołał konferencję w Dumbarton Oaks (Damberton Ouks) pod Waszyngtonem. Zebrała się konferencja rzeczoznawców, która opracował konkretny amerykański projekt ONZ. Następnie był on konsultowany z innymi mocarstwami.

Od kwietnia do czerwca 1945r. obradował konferencja w San Francisco, która była konferencją założycielską ONZ. Na konferencji uzgodniono treść Karty Narodów Zjednoczonych. W nie zapisano postanowienia o szczególnych uprawnieniach Rady Bezpieczeństwa.

STRUKTURA ONZ

1. Zgromadzenie Ogólne (zbierało się raz do roku)

2. Rada Bezpieczeństwa (5 członków stałych mających prawo veta + kilku członków wybieranych w głosowaniu przez Zgromadzenie Ogólne)

3. Sekretarz Generalny

Siedzibą ONZ został Nowy Jork. Pierwszym sekretarzem generalnym został natomiast norweski polityk TrygreLie (Tregreli). Oprócz tych trzech organów ONZ miało też różne agendy: UNESCO, FAO, Rada Powiernicza itd. W 1946r. Liga Narodów się rozwiązała i zaczęło działać ONZ.

Karta Narodów Zjednoczonych określa cele i zasady ONZ, członkostwo w organizacji i funkcjonowanie jej organów. Kładzie podstawy pod system bezpieczeństwa i pokoju światowy, określając zasady pokojowego załatwiania sporów, działania w chwili agresji, międzynarodowej współpracy gospodarczej i społecznej. Postanowienia Karty mogą ulec zmianie w drodze wprowadzenia poprawek (dokonano ich trzykrotnie) lub rewizji. Członkowie ONZ nie mogą zawierać umów międzynarodowych sprzecznych z Kartą Narodów Zjednoczonych.

62. Traktaty pokojowe z sojusznikami III Rzeszy.

Rada ministrów choć nie mogła porozumieć się w sprawie traktatu pokojowego z Niemcami przygotowała traktaty pokojowe z sojusznikami Niemiec: Finlandią, Węgrami, Rumunią i Bułgarią.  traktaty z tymi państwami zostały przygotowane i podpisane w Paryżu 10 lutego 1947r. Postanawiały one, że:

• Wszystkie zdobycze terytorialne tych krajów, które osiągnęły one współpracując z Niemcami zostaną anulowane. Oznaczało to, że przywrócono granice przedwojenne.

63. Problem traktatu pokojowego z Niemcami

W związku z postanowieniami konferencji w Poczdamie zebrała się Rada Ministrów Spraw Zagranicznych. W jej skład wchodzili:

- sowiecki minister spraw zagranicznych Mołotow

- brytyjski minister spraw zagranicznych Berin

- amerykański sekretarz stanu Byrns  ustąpił on w 1947r. a na jego miejsce przyszedł Marshall (Marszal)

- francuski minister spraw zagranicznych Bidault (Bido)

Ministrowie zaczęli się spotykać co kilka miesięcy. Ich konferencje nie dały jednak rezultatów. Rada Ministrów Spraw Zagranicznych nie wykonała zatem przeznaczonego jej zadania przygotowania traktatu pokojowego z Niemcami, rozpadła się i przestała się zbierać. W związku z tym traktat pokojowy z Niemcami nie został nigdy przygotowany.

64. Przyczyny zimniej wojny

Polityka amerykańska- kontynuacja współpracy ze Związkiem Radzieckim. Część opinii amerykańskiej uważała, że nie należy kontynuować współpracy ze Związkiem Radzieckim, bo ma zaborcze popędy. Jednak rząd amerykański trzymał się koncepcji Rooseveltowskiej- współpraca ze Związkiem Sowieckim. Wtedy prezydentem był Truman. Wielka Brytania zeszła na dalszy plan w polityce międzynarodowej, USA stało się państwem wiodącym.

Polityka amerykańsko- brytyjska:

• Związek Radziecki poniósł duże straty, nie może obejść się bez ich pomocy, dlatego tez nie będzie dążyć do konfrontacji z całym światem.

• Politycy na zachodzie- Londyn i Waszyngton- skoro w Jałcie dokonał się podział stref wpływów, to musi być utrzymane. Związek radziecki nie może dążyć do innych podbojów.

• Rosjanie prowadzili politykę niekonfrontacyjna, zaczęli szerzyć komunizm w Europie sr- wsch. Politycy zach. Czekali na wyklarowanie się polityki sowieckiej

Związek sowiecki dążył do rozszerzenia stref wpływów. Związek Sowiecki dokonał Sowietyzacji krajów Europy sr- wschodniej- narzucenie rządów komunistycznych. Czechosłowacja i Jugosławia wybroniły się przed komunizmem, miał tam bardzo ograniczone znaczenie.

Ustrój dokonywany przemocą:

• Sfałszowanie wyborów, np. Polska

• Fronty narodowe- podporządkowanie innych partii i rozbicie ich przemocą

Roszczenia terytorialne Rosji:

Na północy Sowieci wysunęli żądania Norwegii- archipelag Szpicbergen. Roszczenia terytorialne do Turcji- Azerbejdżan, domaganie się prowincji. W 1942r przez Iran były transportowane wielkie pokłady żywności do zatoki Perskiej. Armia radziecka wkroczyła do Afganistanu. Truman zarządzał wycofania się wojsk sowieckich z Iranu.

W Grecji wybuchła wojna domowa- strefa wpływów brytyjskich i amerykańskich (1945-46) Siły komunistyczne(Stalin) i niekomunistyczne (mocarstwa zachodnie).

Chiny- poligon doświadczalny, wybuchła wojna domowa. Armia amerykańska popierała generała Chang-kai-szak’a- partia narodowa, Mao Tse-tung- partia komunistyczna. W ostateczności partia komunistyczna zajęła Pekin- 07.10.1949r. proklamowano Chińska Republikę Ludowa.

Chiny i Związek radziecki zawarły sojusz w 1950r. Poniosły klęskę w walce o Chiny.

Partia komunistyczna podporządkowana Moskwie odnosiła sukcesy w wyborach we Włoszech we Francji (40%), mało brakowało a doszłoby do zwycięstwa.

Problem Niemiec- przyczyna zimnej wojny.

USA i związek sowiecki uznały dwie koncepcje rozwiązania problemu niemieckiego:

1. Wszystkie obce wojska wycofane z Niemczech

2. Organizacja wyborów i wieczysta neutralność dla Niemiec

USA nie zgodziły się. Związek sowiecki- walka o Niemcy jest najważniejsza, ale mocarstwa zachodnie przystąpiły do scalenia stref okupacyjnych bryt- ameryk- franc i powstała republika Federalna Niemiec. Niemiecka republika Ludowa- strefa okupacyjna sowietów

1948r- Sowieci przeprowadzili blokadę Berlina zachodniego.

PROJEKT KONTRPOSUNIEC WOBEC SOWIETOW

Georgie Kennan- raport do Waszyngtonu, był to tzw długi telegram. USA powinny porzucić politykę Roosevelta i przystąpić do polityki powstrzymywania komunizmu.

1946r- Churchill w teksasie nawoływał do walki przeciwko komunizmowi żelaznej kurtynie, od Szczecina do Triestu- tereny podporządkowane sowietom.

W Zurychu Churchill nawoływał do zjednoczenia Europy zachodniej. Polityka sowiecka jest zagrożeniem interesów USA.

Marzec 1947- Truman wygłosił przemowę w Waszyngtonie, jeżeli jakiś kraj zostanie zagrożony przez sowietów i zwróci się do USA o pomoc to te pomoc otrzyma, tzw. polityka powstrzymywania- containment policy. Polityka powstrzymywania była polityka defensywną, bronienie wolnego świata.

Początek zimnej wojny- konflikt miedzy USA i Związkiem radzieckim, ostra rywalizacja polityczna miedzy tymi krajami. Trwała z przerwami 50lat do 1989r- upadek systemu komunistycznego Europie sr-wsch

Zimna wojna trwała do śmierci Stalina. Stalin stwierdził, ze III wojna światowa jest nieunikniona- przepowiednia nie sprawdziła się.

65.Doktryna Trumana

Doktryna Trumana – program polityki zagranicznej USA, sformułowany przez prezydenta Harry'ego S. Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu. Doktryna głosiła, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego. Czasem określano tę doktrynę mianem doktryny powstrzymywania ZSRR. Odnosiła się pierwotnie do Grecji i Turcji - 22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla tych krajów (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji).

Doktryna stała się trwałą zasadą polityki zagranicznej USA, oznaczała ostateczne zerwanie z odradzającą się po wojnie polityką izolacjonizmu USA.

66. Plan Marhalla

Marshalla plan, Program Odbudowy Europy, amerykański program pomocy gospodarczej dla Europy po II wojnie światowej. Sformułowany został przez generała, ówczesnego sekretarza stanu G.C. Marshalla. Uchwalony przez Kongres jako ustawa i zatwierdzony przez prezydenta Stanów Zjednoczonych 3 kwietnia 1948, realizowany do lipca 1951.

Istota programu sprowadzała się do udzielenia pomocy finansowej wszystkim krajom Europy w formie bezzwrotnych pożyczek oraz nisko oprocentowanych pożyczek długoterminowych – rozdysponowano kwotę 13,5 mld dolarów. Związek Radziecki odmówił udziału w programie uznając go za formę podporządkowania krajów europejskich Stanom Zjednoczonym, co zagrażało ich suwerenności. Wymógł także podobne stanowisko na innych krajach obozu sowieckiego (w tym i na Polsce).

W dniach od 12 lipca 1947 do 16 kwietnia 1948 obradowała w Paryżu konferencja 16 krajów europejskich, które ostatecznie podpisały konwencję o utworzeniu Organizacji Europejskiej Współpracy Gospodarczej (Organization for European Economic Cooperation - OEEC). Członkami jej zostały: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Holandia, Irlandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Włochy, Wielka Brytania.

67. Powstanie 2 państw niemieckich i kryzysy berlińskie

RFN
W lipcu 1946r. w strefie amerykańskiej i angielskiej utworzono niemieckie rządy krajowe i parlamenty wybrane w powszechnych wyborach. 1 stycznia 1947r. utworzono Bizonię czyli Dwustrefę. W 1949r. rozwiązano Sojuszniczą Radę Kontroli pod wpływem utworzenia Bizonii. W czerwcu 1948r. wprowadzono w strefie zach. nowa markę. W tej sytuacji do Bizonii dołączyła Francja i utworzono Trizonię. 1 września 1948r. odbyło się posiedzenie Rady Parlamentarnej Trizonii, utworzono konstytucję i utworzono Niemiecką Republikę Federalną. Stolicą RFN został Bonn, a pierwszym kanclerzem Konrad Adenauer. W 1954 roku traktaty paryskie daja podstawę podporządkowania armii niemieckiej NATO.
NRD
Odpowiedzią na utworzenie RFN było utworzenie w strefie ZSRR 7 października 1949r. Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Stolicą został Berlin, powołano parlament i rząd a od marca 1954r. NRD otrzymała pełną suwerenność. Po przystąpieniu RFN do NATO w NRD utworzono Narodową Armię Ludową. W ramach RWPG, NRD otrzymała kredyty radzieckie w celu stabilizacji. 8 sierpnia 1945r. w Londynie 4 mocarstwa okupacyjne i 19 innych państw sprzymierzonych powołało Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymbergdze. Miał sadzić winnych popełnienia zbrodni wojskowych. Osądzono 22 oskarżonych a Trybunał uznał za organizacje przestępcze gestapo, Służbę Ubezpieczeństwa oraz korpus polityczny przywódców NSDAPWe wrześniu 1992r. zostaje podpisany traktat pokojowy z Niemcami w Moskwie, a rok wcześniej w
czerwcu 1991r. traktat o dobrym sąsiedztwie pomiędzy Polską a Niemcami.

Berlińskie kryzysy, wydarzenia związane z podziałem Berlina po II wojnie światowej między dwa przeciwstawne obozy ideowo-polityczne. Status Berlina określały następujące akty prawne: protokół i porozumienie londyńskie mocarstw z 1944, dokonujące podziału miasta na sektory, zatwierdzone na konferencji w Jałcie w 1945, deklaracja berlińska z 1945 o ustanowieniu władzy mocarstw sojuszniczych, porozumienie z 1945 w sprawie wspólnego zarządu nad Berlinem w ramach Sojuszniczej Komendantury Wojskowej Berlina. Współpracę mocarstw przerwała zimna wojna.

Pierwszy kryzys berliński w latach 1948–1949 spowodowany był zawieszeniem spotkań w ramach Sojuszniczej Rady Kontroli (1948), w związku z konfliktem między zachodnimi mocarstwami a ZSRR. Było to przyczyną wprowadzenia przez administrację radziecką nakazu kontroli ruchu międzystrefowego, dotyczącego także wojskowych transportów; objęcia zachodnich sektorów Berlina, wbrew ZSRR, reformą walutową zarządzoną przez aliantów w ich strefie okupacyjnej (1948). W efekcie ZSRR wprowadził blokadę w ruchu naziemnym między Berlinem Zachodnim a strefami okupacyjnymi zachodnich mocarstw. Odpowiedzią na to było utworzenie przez aliantów “mostu powietrznego” i zaopatrywanie Berlina Zachodniego w niezbędne towary drogą lotniczą, aż do 1949.

W 1953 w Berlinie odbywały się strajki i demonstracje skierowane przeciw władzom wschodnioniemieckim, wywołane zaostrzeniem polityki stalinowskiej i wprowadzeniem podwyższonych norm produkcyjnych dla robotników. Zakończyły się masowymi aresztowaniami. Kolejny kryzys (1958) wiązał się z odrzuceniem przez aliantów propozycji ZSRR przekształcenia Berlina Zachodniego w wolne, zdemilitaryzowane miasto.

Masowa emigracja obywateli NRD do Berlina Zachodniego spowodowała zamknięcie przejść w Berlinie (1961) i powstanie muru berlińskiego. Alianci zachodni zareagowali tylko notą protestacyjną (1961). Napięcie polityczne wokół Berlina trwało do momentu rozpoczęcia procesu jednoczenia Niemiec w 1989.

68. Wojna domowa w Chinach

Na początku XX wieku Chiny pogrążone były w anarchii i walkach domowych. o władzę walczyli, rządzący poszczególnymi prowincjami, generałowie ustawicznie wojujący między sobą. w 1908 roku po śmierci cesarzowej Tzu Hsi, która pozostawiła tron dwuletniemu Pu Yi zwołano Zgromadzenie Narodowe. Próby zbudowania monarchii konstytucyjnej nie przyniosły rezultatu. w grudniu 1911 roku Sun Yat–Sen, intelektualista wykształcony na Zachodzie, ogłosił w Nankinie utworzenie republiki, stając na jej czele jako prezydent. Wkrótce abdykował ostatni cesarz. Chaos pogłębiał się: odrywały się prowincje, mocarstwa europejskie dzieliły się wpływami, zdobyczy szukała Japonia. San Yat–Sen zdał prezydenturę, lecz wkrótce, obwołał się ponownie prezydentem, a w 1921 roku generalissimusem. Swoja organizację, pierwotnie rewolucyjną, przekształcił w Partię Ludu-Kuomintang. Współpracował z rządem sowieckim, który sprzedawał mu broń i szkolił armię. Na przełomie 1920 i 1921 roku w Chinach powstała partia komunistyczna (KPCh), początkowo blisko powiązana z Kuomintangiem. Po śmierci San Yat-Sena władzę przejął jego szwagier Czang Kai–Szek. w 1927 roku popsuły się stosunki Czanga z ZSRR i chińskimi komunistami. Rozpoczęła się wojna Kuomintangu z komunistami, która jeszcze pogłębiła zamęt. w 1928 roku w Chinach istniały 84 armie, 18 niezależnych dywizji, 21 niezależnych brygad (2 mln ludzi), dochód kraju wynosił, po spłaceniu długów, 300 mln dolarów, zaś utrzymanie armii, jeżeli była opłacana regularnie, 642 mln. Nieunikniony był więc bandytyzm. Powstanie komunistów zakończyło się klęską. Chronili się w górach, szukali oparcia na wsi. w 1934 r. podjęli tzw. Wielki Marsz, kierując się na północ, ku granicy radzieckiej. Po trwającym rok marszu komuniści skupieni w Chińskiej Armii Czerwonej, na czele z Mao Tse-Tungiem dotarli do prowincji Szensi, ratując się przed zniszczeniem przez siły Kuomintangu. Sytuacja w Chinach zachęciła do ataku Japończyków, którzy w 1931 roku zajęli Mandżurię, a w 1937 roku zdecydowali się na otwarty podbój. Zajęli znaczną część najgęściej zaludnionych obszarów z Pekinem, Szanghajem i Kantonem. 5 lipca 1937 roku Kuomintang podpisał porozumienie z komunistami o zwalczaniu agresji japońskiej. Wkrótce rozpoczęła się wojna na wielką skalę (incydent na moście Marco Polo). Wojna była na rękę Stalinowi (odciągała Japonię od ataku na ZSRR) i komunistom (rozszerzała ich strefę wpływów). Po kapitulacji Japonii w 1945 roku wojna domowa rozgorzała na nowo. Początkowo sukcesu odnosił popierany przez USA, wspierany bronią i pieniędzmi Czang Kai–Szek. Jego reżim okazał się zbyt niekompetentny i skorumpowany. Pogłębiał się chaos gospodarczy, szalała hiperinflacja. Głodni żołnierze Czanga sprzedawali broń lub wymieniali ją za żywność uzbrajając komunistów. Pod koniec 1948 roku nastąpiła seria zwycięstw komunistów zakończona decydującą bitwa pod Hsu-czou. Pod koniec roku Mandżuria i Chiny północne znalazły się w rękach przywódcy KPCh Mao Tse–Tunga.
W styczniu 1949 roku padł Pekin, w kwietniu Nanking. w październiku Mao władał całymi Chinami kontynentalnymi. Czang Kai–Szek z milionem uchodźców, resztkami armii i zasobami złota schronił się na Tajwanie (Formoza), pod opieką USA. Utworzył tam Republikę Chińską, zaś Mao Tse-Tung proklamował w Pekinie 1 października 1959 roku Chińską Republikę Ludową. Zbudował system wodzowski wzorowany na stalinizmie. w rezultacie starcia ze Stanami Zjednoczonymi w czasie wojny koreańskiej zmienił Chiny w potęgę militarną pierwszej rangi i stopniowo wyzwalał się spod wpływów radzieckich. Rozłam stał się faktem po śmierci Stalina, odtąd Rosja musiała się liczyć z wielka potęgą militarną na południowo-wschodniej granicy. Wariant chińskiego komunizmu nosił nazwę maoizm. Mao Tse-Tung wprowadzał w Chinach różne eksperymenty, jak wszystkie w systemie komunistycznym, zakończone niepowodzeniem: Wielki Skoku proklamowany w 1958 roku, który miał przekształcić rolnicze Chiny w kraj przemysłowy zakończył się dezorganizacją gospodarki, załamaniem produkcji rolnej i śmiercią milionów ludzi, Rewolucja Kulturalna ogłoszona w 1966 roku, która miała zniszczyć pozostałości kultury chińskiej, aby łatwiej zbudować nowoczesne społeczeństwo komunistyczne, również nie dała nic, oprócz zamętu i ofiar. Rządy Mao Tse-Tunga były dla Chin tragedią. Po jego śmierci w 1976 roku, usunięto starającą się o schedę po mężu żonę Mao wraz z jej protegowanymi ("banda czworga"), a władzę objął Teng Xao-Ping. Przystąpił do usuwania katastrofalnych skutków rządów Mao Tse-Tunga w dziedzinie gospodarki. Wprowadzono bodźce materialne i premie, zreformowano system prawny, ograniczono korupcję i biurokrację, a co najważniejsze dopuszczono do głosu siły rynkowe w gospodarce.

69. Wojna w Korei

Korea była lennem Chin. Po rewolucji Meidżi i modernizacji kraju Japonia rozpoczęła eliminowanie stamtąd wszelkich obcych wpływów, w tym chińskich, umacniając własne. Po zwycięskich wojnach z Chinami (1894-1895) i Rosją (1904-1905) Japonia ogłosiła w 1910 roku aneksję Korei. Rządy japońskie trwały do końca II wojny światowej. Po kapitulacji Japonii Korea była okupowana przez Rosjan i Amerykanów. Uchwała podjęta w Moskwie stanowiła, że odzyska niepodległość w ciągu 5 lat. Brak zgody mocarstw spowodował powstanie dwóch państw koreańskich. Na południu, w strefie amerykańskiej, powstała 6 maja 1948 r. Republika Koreańska (Korea Południowa). 9 września 1948 roku komuniści proklamowali na północy, w strefie radzieckiej, zależną od Stalina, kierowaną przez byłego oficera Armii Czerwonej-Kim Ir-Sena, Koreańską Republikę Ludowo-Demokratyczną (Korea Północna). Po wycofaniu się wojsk okupacyjnych, za zgoda Chin i ZSRR wojska północnokoreańskie zaatakowały w czerwcu 1950 roku Południe, które zwróciło się o pomoc do ONZ. Nieobecność Rosjan na posiedzeniu Rady Bezpieczeństwa umożliwiła wysłanie do Korei kontyngentu ONZ, którego trzon stanowiły siły amerykańskie. Wojska wysłały również inne kraje, między innymi: Holandia, Australia, Kolumbia. Armia północnokoreańska została rozbita. Prawie cała Północ zajęta. w październiku do walki włączyły się Chiny wysyłając do Korei liczącą ok. 400 tys. armię "ochotniczą". Nad światem zawisła groźba nowej wojny. Głównodowodzący wojskami amerykańskimi, gen. Mac Artur, był zwolennikiem użycia broni nuklearnej. Na szczęście mocarstwa nie zdecydowały się na wojnę, na co niewątpliwie wpływ miała śmierć Stalina i zmiana ekipy rządzącej Kremlem. Doszło do rozmów pokojowych w Phanmundżonie, gdzie podpisano 27 lipca 1953 roku rozejm. Jego efektem jest trwały podział Korei wzdłuż 38 równoleżnika na dwa nieprzyjazne sobie państwa. ^

70. Powstanie NATO; traktat waszyngtoński.

Skrót NATO pochodzi od angielskiej nazwy North Atlantic Treaty Organisation, czyli Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego. Organizacja ta powstała 4 IV 1949 r. w Waszyngtonie. Układ podpisało 12 państw: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy, a także Kanada i Stany Zjednoczone. 18 lutego 1952 do Paktu przystąpiły Grecja i Turcja, 5 maja 1955 przyjęto RFN, natomiast w 1982 Hiszpanię. W lipcu 1966 Francja opuściła wojskowe struktury Paktu, pozostając jedynie w strukturach politycznych. Grecja wycofała się ze struktur wojskowych po kryzysie cypryjskim w 1974, powróciła jednak do nich w 1980. 12 marca 1999 roku do NATO przystąpiły pierwsze państwa należące dawniej do Układu Warszawskiego: Czechy, Węgry i Polska, a 29 marca 2004 r. Bułgaria, Estonia, Łotwa, Litwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia.

Podstawą prawną utworzenia NATO był art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych który mówił że "nic w tej Karcie nie może uchybiać niepozbywalnemu prawu poszczególnych państw do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w przypadku napaści zbrojnej na któregokolwiek członka Narodów Zjednoczonych, zanim Rada Bezpieczeństwa nie podejmie niezbędnych zarządzeń w celu utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa."

Sojusz nie miał by racji bytu gdyby nie wzajemne gwarancje bezpieczeństwa. Gwarancje te zostały ujęte w art. 5 Traktatu Północnoatlantyckiego.

Pomysł utworzenia NATO zrodził się w okresie zimnej wojny. Miał być on sojuszem obronnym państw zachodnich na wypadek ekspansji komunizmu. W odpowiedzi na powstanie NATO było podpisanie 14 maja 1955 w Warszawie Układu Warszawskiego.

71. Początek integracji zachodnioeuropejskiej

Historia integracji Europy w okresie po II wojnie światowej liczy sobie już ponad pięćdziesiąt lat. U jej podłoża legły przede wszystkim względy polityczne: rezygnacja ze stosowania przemocy w stosunkach międzynarodowych i potrzeba współdziałania państw przy odbudowie Europy ze zniszczeń wojennych. Pomysł stworzenia "Stanów Zjednoczonych Europy" padł po raz pierwszy z ust Winstona Churchila, ówczesnego premiera Wielkiej Brytanii, w słynnym przemówieniu wygłoszonym przez niego w Zurychu we wrześniu 1946 r. Nieomal równolegle, zaczęły się pojawiać również inne koncepcje zacieśniania współpracy pomiędzy europejskimi państwami. Były one z dużym zaangażowaniem i przekonaniem lansowane przez grono wybitnych polityków, których zwykło się obecnie nazywać "Ojcami Europy". Zalicza się do nich m.in.: Kanrada Adenauera z Niemiec, Leona Bluma, Roberta Schumana i Jean Monneta z Francji, Paula Henri'ego Spaaka z Belgii i Alcide de Gasperi'ego z Włoch.

Na zwołanym z inicjatywy europejskich polityków, intelektualistów oraz licznych stowarzyszeń narodowych i ponadnarodowych Kongresie Europejskim w Hadze, w maju 1948 r., przyjęto Deklarację Polityczną wzywającą do zjednoczenia państw europejskich. W październiku 1948 r. powstała w Brukseli organizacja pod nazwą Ruch Europejski (European Movement), której celem było propagowanie idei integracji Europy. Data 5 maja 1949 r. zapisała się w historii powstaniem Rady Europy (Council of Europe), pierwszej europejskiej, międzyrządowej organizacji współpracy, której państwami założycielskimi były Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Wielka Brytania, Włochy i kraje skandynawskie. Celem Rady Europy stało się umacnianie i rozwój demokracji, ochrona praw człowieka, sprawiedliwe rozwiązywanie problemów społecznych i popieranie europejskiej tożsamości kulturowej. Polska została przyjęta do Rady Europy 26 listopada 1991 r., a organizacja ta liczy obecnie 41 członków.

W warunkach potęgującej się tzw. zimnej wojny na przełomie lat 40-tych i 50-tych, a także w obliczu zróżnicowanych interesów państw Europy Zachodniej, Rada Europy okazała się organizacją niewystarczającą dla urzeczywistnienia idei integracji europejskiej. Pojawiły się wówczas propozycje zacieśnienia współpracy, przede wszystkim gospodarczej, wraz z realizacją których można byłoby łatwiej podjąć współpracę polityczną. Twórcom tych koncepcji chodziło głównie o to, aby związać kraje zachodnioeuropejskie, w tym Niemcy i Francję, pod względem ekonomicznym, co stałoby się gwarancją trwałego pokoju w Europie. W ramach tego nurtu myślenia, 9 maja 1950 r. Robert Schuman, ówczesny francuski minister spraw zagranicznych przedstawił swój plan (nazwany później Planem Schumana) utworzenia wspólnoty węgla i stali. Propozycja ta została przyjęta: 18 kwietnia 1951 r. sześć państw (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy i Włochy) podpisało w Paryżu traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali - EWWiS (European Coal and Steel Community - ESCC). Na mocy tej umowy, zwanej Traktatem Paryskim, sektory węglowy i stalowy krajów członkowskich zostały poddane wspólnej, międzynarodowej kontroli; powołano też do życia ponadpaństwowe organy EWWiS: Wysoką Władzę, Radę Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości oraz Radę Ekonomiczno-Społeczną. Przewodnictwo nad Wysoką Władzą powierzono Jean'owi Monnetowi, francuskiemu komisarzowi ds. planowania. Traktat o EWWiS stał się fundamentem dalszej integracji europejskiej.
Następnych kilka lat przyniosło próby rozszerzenia współpracy na sferę polityczną i militarną. W 1952 r. podpisano w Paryżu traktat o ustanowieniu Europejskiej Wspólnoty Obronnej, ale nie wszedł on ostatecznie w życie, z uwagi na zgłaszane przez poszczególne państwa obawy przed ograniczeniem ich suwerenności. Dwa lata później, 23 października 1954 r., z inicjatywy Anthony'ego Edena, ministra spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii, podpisano traktat powołujący do życia Unię Zachodnioeuropejską - UZE (Western European Union - WEU) - organizację o charakterze międzyrządowym, zajmującą się problematyką militarną. Traktat ten wszedł w życie w maju 1955 r., przy czym UZE nie została powiązana w żadnym sensie z istniejącą EWWiS, ani też z później utworzoną Europejską Wspólnotą Gospodarczą.

72. Traktaty rzymskie

Próby pogłębienia integracji. Traktaty Rzymskie

Przykład niezrealizowanych projektów integracyjnych stanowi Europejska Wspólnota Polityczna i Europejska Wspólnota Obronna. Pierwszy projekt miał doprowadzić do powstania pewnej struktury ponadnarodowej, opartej na konstytucji. Drugi miał na celu stworzenie europejskiej armii pod dowództwem europejskiego ministra obrony. Wynegocjowane układy stanowiły kompromis i nie prowadziły do tak dalekich skutków, ale mimo to spotkały się ze zdecydowanym sprzeciwem. Projekt układu o Europejskiej Wspólnocie Politycznej nie zdołał nawet przejść przez pertraktacje wśród ministrów państw EWWiS. Projekt układu o Europejskiej Wspólnocie Obronnej choć został podpisany przez przedstawicieli państw EWWiS został odrzucony przez francuskie Zgromadzenie Narodowe. Te wydarzenia przypominają, że nie każdy pomysł znajduje akceptację i zawsze konieczne jest poparcie obywateli państw członkowskich.

Zwolennicy zjednoczenia kontynentu postanowili postawić na integracje gospodarczą, która ich zdaniem wymusi także integrację na gruncie politycznym. Na konferencji w Messynie w czerwcu 1955 roku ministrowie spraw zagranicznych państw EWWiS postanowili o poszerzeniu dotychczasowego zakresu współpracy. Prace przekazano ekspertom z państw członkowskich. Po roku przygotowań przestawiono dwa traktaty, które podpisano w Rzymie 25 marca 1957 roku. Pierwszy powołał do życia Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), a drugi Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EWEA - Euratom) Struktura instytucjonalna obu nowo utworzonych Wspólnot była symetryczna do struktury EWWiS. Głównym celem EWG było doprowadzenie do zniesienia ograniczeń w handlu między krajami członkowski aż do stworzenia Europejskiego Wspólnego Rynku. Natomiast Euratom ustanowił wspólny instrument kontroli i koordynacji polityki w zakresie cywilnej energetyki jądrowej. Euratom wspiera badania i rozwój techniki atomowej w obszarze jej cywilnych zastosowań. Trzy traktaty - EWWiS, EWG, Euratom stanowią do dziś formalną podstawę integracji europejskiej.

Utrzymywanie osobnych organów dla trzech Wspólnot (EWWiS, EWG i EWEA) było niepotrzebne stąd w 1964 podpisano traktat, w wyniku którego nastąpiła fuzja instytucji trzech Wspólnot. Powstała jedna Komisja w miejsce Wysokiej Władzy EWWiS, Komisji EWG i Komisji EWEA Ta jednolita Komisja stała się organem wykonawczym Wspólnot. Pozostawiono również jedną Radę Ministrów w miejsce Rady Ministrów EWWiS, Rady Ministrów EWG i EWEA, która stała się miejscem stanowienia prawa. Instytucją, która w przyszłości miała stać się Parlamentem Europejskim, ale na razie o głównie kontrolnych uprawnieniach było Zgromadzenie Parlamentarne, natomiast prawo do interpretowania Traktatów i aktów prawa wspólnotowego oraz orzekania o ważności działań organów Wspólnoty zastrzeżono dla Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Integracja gospodarcza zaczęła szybko przynosić efekty.