Czy chcesz aby Twoje dziecko miało wysoką samoocenę? Czy chcesz aby było zmotywowane i pewne siebie? Jeśli tak, to przeczytaj ten krótki „przewodnik po chwaleniu”, bo dużo zależy od Ciebie.
Pochwała jest jedną z najskuteczniejszych
metod nagradzania naszych dzieci. Umiejętnie wypowiadana pozytywnie
wpływa na samoocenę dziecka, która jest najważniejszym czynnikiem
kształtującym prawidłowy rozwój motywacyjny i psychiczny oraz
modelującym zachowanie. Jeśli chcemy, aby dziecko było
samodzielne, aby wykonywało czynności na których nam zależy, to
musimy wzmacniać te zachowania, które są próbą poradzenia sobie
z danym problemem. Dziecko na podstawie informacji, na podstawie
naszych pochwał, wyciąga wnioski dotyczące swoich kompetencji i
zadowolenia z siebie.
Należy jednak uważać, bo zdarza się
że nawet wypowiedziana w dobrej wierze pochwała może przynieść
efekty inne od oczekiwanych.
…CZEGO UNIKAĆ
Wyobraźmy
sobie hipotetyczną sytuację. Prosisz córkę, żeby uprzątnęła
zabawki z podłogi w swoim pokoju. Informujesz, że za pięć minut
przyjdziesz i sprawdzisz w jakim stanie jest pokój. Wracasz po
czasie, widzisz uprzątnięte zabawki i mówisz: „dobra
dziewczynka”. Córka może wtedy pomyśleć: „jak to jestem
dobra, przecież wepchnęłam lalki pod łóżko?”. Matka w tej
konkretnej sytuacji nie jest osobą wiarygodną w oczach dziecka, jej
nieumiejętna pochwała zrodziła mieszane uczucia w dziecku.
W
tym miejscu pojawia się kolejna pułapka, a mianowicie etykietowanie
dziecka. Używanie słów: mądry, piękny, inteligentny, głupi czy
zły w stosunku do dziecka, powoduje jego zaszufladkowanie,
przyprawia mu etykietę i bardzo często jest niespójne z innymi
komunikatami, które słyszy. Ważne jest mówienie o czynach
dziecka, a nie o nim samym. Ważne jest to, żeby opisać co się
widzi, bez wypowiadania naszej oceny. Dzięki takiej komunikacji
dzieci stają się bardziej świadome tego, co potrafią. Mają
poczucie sprawstwa, czyli poczucie własnej skuteczności.
Zdarza
się nam też chwaląc dziecko używać zwrotów: „no w końcu”,
„wreszcie” czy „ale”. Taka pochwała nie działa
wzmacniająco, a wręcz przeciwnie, przypomina jego wcześniejsze
niepowodzenia lub słabości. Więc zamiast mówić: „no wreszcie
sprzątnęłaś ten bałagan”, spróbujmy powiedzieć: „sprzątnęłaś
zabawki, podoba mi się to”. Taki komunikat wskazuje na konkretną
czynność wykonaną przez dziecko, nie ośmiesza i nie powoduje
obniżenia poczucia własnej wartości.
Pamiętajmy o tym, żeby
pochwała była dostosowana do wieku dziecka oraz poziomu jego
rozwoju. Kiedy małemu dziecku powiemy z zadowoleniem: „widzę, że
codziennie samodzielnie czeszesz włosy”, będzie ono dumne z
siebie i zmotywowane. Natomiast jeśli taki sam komunikat skierujemy
do nastolatka, może on poczuć się urażony oraz może naszą
pochwałę odebrać jako kpinę.
…JAK CHWALIĆ?
Skuteczne
i efektywne chwalenie nie jest trudne aczkolwiek wymaga pewnych
umiejętności. Zachęcam do wykorzystania prostego schematu
konstruowania pochwały:
• opisz, co widzisz
„ Widzę,
że ułożyłaś książki na półce, a misie wsadziłaś do
pudełka”
• opisz, co czujesz
„ Podoba mi się to,
jestem zadowolona”
Inny sposób chwalenia, w którym
również stosujemy opis, polega na dodaniu do tego opisu jednego lub
dwóch słów, podsumowujących pożądane zachowanie dziecka:
„
Od godziny ćwiczysz matematykę. To się nazywa wytrwałość”
…ZAKOŃCZENIE
My Rodzice, bardzo
często zauważamy negatywne zachowania naszych dzieci. Zwracanie
uwagi mamy jakby „we krwi”, traktujemy je jako niezbędny element
wychowania. Gdy dziecko zrobi coś dobrze, bardzo często nic od nas
nie słyszy. Dlaczego? Dlatego, że takie zachowania przyjmujemy jako
normę, jako obowiązek dziecka. Koncentrujemy się na wpadkach,
błędach, przewinieniach i słabościach.
Jeśli chcemy
przekazać naszym dzieciom istotną hierarchię wartości, jeśli
chcemy nauczyć je dostrzegania piękna i dobra, które jest w nas, w
otaczającym świecie, zacznijmy od zmiany siebie, od zmiany naszej
postawy. Postarajmy się dostrzegać nawet najmniejsze przejawy
samodzielności naszych dzieci, najdrobniejsze pozytywy oraz chęci.
Rozmawiajmy z dzieckiem o naszych odczuciach i o tym co widzimy.
Pytajmy się dziecka jak ono się czuje – to bardzo ważne.
Mam
nadzieję, że ten krótki przewodnik po chwaleniu stanie się dla
Państwa impulsem do dalszego rozwijania kompetencji rodzicielskich.
Życzę powodzenia. C. D.N.