Nauczanie poprzez przypowieści

Scenariusz z wykorzystaniem pracy z tekstem

45 min

Plan wynikowy

• Moralizatorski sens przypowieści biblijnych

Cele lekcji

• uczeń potrafi: odczytać przypowieści na poziomie dosłownym i alegorycznym; wymienić elementy świata przedstawionego i zanalizować schematyczną konstrukcję; wyjaśnić nieobecność imion bohaterów w przypowieściach; odróżnić przypowieść od exemplum; wyjaśnić sens posługiwania się przypowieściami w Biblii

Metody nauczania

• praca z tekstem

Środki dydaktyczne

• podręcznik (s. 92–93), karta pracy

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

1. Uczniowie z lekcji wprowadzającej do Biblii przypominają wiadomości dotyczące charakterystyki Nowego Testamentu, po czym wykonują zadanie 1. w karcie pracy. Nauczyciel weryfikuje i uzupełnia uzyskane informacje.

2. Uczniowie odpowiadają na pytanie, z jakiego powodu i w jakich okolicznościach wiara chrześcijańska, uznająca ten sam kanon biblijny, podzieliła się na trzy odłamy. Wymieniają schizmę wschodnią z 1054 r. spowodowaną przez rozbieżności kulturowe, liturgiczne

i organizacyjne pomiędzy obrządkiem łacińskim (ze stolicą apostolską w Rzymie)

a obrządkiem greckim (związanym z Konstantynopolem). Mówią też o reformacji zapoczątkowanej przez Marcina Lutra w 1517 r. z powodów ideologicznych oraz w wyniku degeneracji obyczajowej Kościoła.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel poleca uczniom wymienić autorów Ewangelii, a następnie przeczytać odpowiedni fragment podręcznika (s. 93). Uczniowie definiują słowo ewangelia i wskazują na średniowiecznej miniaturze symbole i atrybuty właściwe poszczególnym Ewangelistom.

2. Po zapoznaniu się z Przypowieścią o robotnikach w winnicy (podręcznik, s. 92) wybrana osoba relacjonuje jej treść. Następnie uczniowie wymieniają elementy świata przedstawionego przypowieści i uzupełniają kartę pracy (zad. 2.). Nauczyciel zwraca uwagę na to, że informacje dotyczące świata przedstawionego są w przypowieści szczątkowe. Poleca przyjrzeć się początkowi oraz zakończeniu tekstu i określić ich funkcję. Uczniowie powinni zauważyć, że fabuła w przypowieści służy wyłącznie jako materiał ilustracyjny, a nie stanowi autonomicznej opowieści. Nauczyciel zadaje pytania: „Jakie funkcje pełnią poszczególni bohaterowie utworu? Jak rozumieć tę dziwną ekonomię, według której osoba pracująca cały dzień otrzymuje taką samą zapłatę, jak robotnik najęty na krótko przed zakończeniem dnia?”. Uczniowie wypełniają kartę pracy (zad. 3.).

3. Uczniowie postępują podobnie jak poprzednio – wszyscy czytają fragment Przypowieści

o chwaście (s. 92), a wyznaczona osoba opowiada jej treść. Nauczyciel prosi o znalezienie różnicy między tym tekstem a Przypowieścią o robotnikach w winnicy (w Przypowieści

o chwaście wyjaśnienie jest wyłożone explicite), następnie – o wskazanie podobieństw. Uczniowie dostrzegają podobną szczątkowość informacji o świecie przedstawionym

i wymieniają jego elementy.

4. Nauczyciel informuje uczniów, że inna nazwa przypowieści to parabola. Następnie rysuje na tablicy parabolę i prosi o zastanowienie, co ma wspólnego parabola matematyczna

z parabolą literacką (dwa ramiona jako dwa znaczenia przypowieści – dosłowne

i metaforyczne, które zbiegają się w jedną całość). Na podstawie wszystkich dotychczasowych informacji uczniowie konstruują definicję przypowieści i wykonują zadanie 4. w karcie pracy.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel poleca uczniom zrelacjonować inne znane im przypowieści oraz wytłumaczyć ich przesłanie. Jeżeli żaden z uczniów nie przytoczy opowieści o miłosiernym Samarytaninie, nauczyciel sam ją przywołuje, zwracając uwagę na zakończenie: „Idź, i ty czyń podobnie”. Uczniowie szukają różnic między tym tekstem a omawianymi poprzednio. Powinni zwrócić uwagę na to, że Przypowieść o miłosiernym Samarytaninie zawiera konkretny przykład osobowy do naśladowania, zatem stanowi specyficzny rodzaj przypowieści – exemplum. Nauczyciel poleca uczniom wytłumaczyć znaczenie tego słowa. Wyjaśnia, że słowo pochodzi wprawdzie z łaciny, ale oznacza dokładnie to samo, co w angielszczyźnie.

2. Podsumowaniem lekcji będzie wykonanie zadania 5. w karcie pracy – uzupełniania niedokończonych zdań, w których uczniowie wyrażą swój sposób postrzegania przypowieści jako nośnego lub nieaktualnego już gatunku literackiego.

Praca domowa

Napisz krótki tekst wyjaśniający współczesnym językiem znaczenie wybranej przypowieści biblijnej.

Propozycje odpowiedzi do karty pracy

1.

Nowy Testament
Z jakiego okresu pochodzi?	Z I–II w. n.e.
W jakich okolicznościach powstał?	Uczniowie po śmierci Chrystusa spisali dzieje i słowa swojego nauczyciela oraz stworzyli własne teksty oparte na jego naukach. W czasach prześladowań pierwszych chrześcijan ustalono kanon najważniejszych pism, ostatecznie zatwierdzony pod koniec V w.
Czego dotyczy?	Pisma Nowego Testamentu prezentują działalność Jezusa z Nazaretu oraz jego naukę.
Z czego się składa?	Składa się z czterech Ewangelii, Dziejów Apostolskich, Listów Apostolskich oraz Apokalipsy św. Jana.
W jakich językach został spisany?	Został spisany w języku greckim i aramejskim.
Kto uznaje Nowy Testament za księgę świętą?	Stanowi księgę świętą dla wszystkich wyznań chrześcijańskich – katolicyzmu, prawosławia i protestantyzmu.

2.

Elementy świata przedstawionego
narrator	• trzecioosobowy • ma ograniczoną wiedzę na temat rzeczywistości (nie mamy wglądu w myśli bohaterów) • jest obiektywny, jednak komentuje akcję
czas narracji	• czas historyczny nie został zaprezentowany bezpośrednio (najprawdopodobniej jest to okres cesarstwa rzymskiego, na co wskazuje jednostka płatnicza – denar) • akcja toczy się w ciągu jednego dnia – od rana do wieczora
miejsce akcji	• dokładnie nieokreślone • tam, gdzie ciepły klimat pozwala na uprawę winorośli
bohaterowie	• gospodarz/właściciel winnicy – najmuje robotników i wypłaca im należność według własnych kryteriów • rządca majątku • robotnicy – ludzie pracujący w winnicy; dzielą się na pracujących od rana i najętych później; robotnicy pracujący od rana mają poczucie krzywdy, ponieważ dostają takie samo wynagrodzenie, jak ci, którzy pracowali krócej
fabuła	• jednowątkowa

3.

Metaforyczna wymowa przypowieści
gospodarz/właściciel winnicy	Bóg
rządca majątku	Anioł
robotnicy	ludzie
przesłanie	Bóg nagrodzi ludzi pracujących w jego winnicy, czyli służących mu niezależnie od tego, w którym momencie życia weszli na właściwą drogę.

4.

• czas i miejsce akcji – nieokreślone

• bohaterowie – schematyczni

• fabuła – jednowątkowa, nieskomplikowana

• znaczenie – dosłowne i przenośne

5. subiektywne wypowiedzi uczniów

Karta pracy

Sens w paraboli

1. Odpowiedz na pytania.

Nowy Testament
Z jakiego okresu pochodzi?
W jakich okolicznościach powstał?
Czego dotyczy?
Z czego się składa?
W jakich językach został spisany?
Kto uznaje Nowy Testament za księgę świętą?

2. Uzupełnij tabelę informacjami na temat świata przedstawionego Przypowieści

o robotnikach w winnicy.

Elementy świata przedstawionego
narrator
czas narracji
miejsce akcji
bohaterowie
fabuła

3. Wypisz metaforyczne znaczenie wymienionych elementów Przypowieści o robotnikach

w winnicy.

Metaforyczna wymowa przypowieści
gospodarz/właściciel winnicy
rządca majątku
robotnicy
przesłanie

4. Scharakteryzuj ogólnie elementy definicji przypowieści.

Definicja przypowieści
czas i miejsce akcji
bohaterowie
fabuła
znaczenie

5. Uzupełnij zdania.

Świat przedstawiony w przypowieści jest podporządkowany jednemu celowi: ……………….

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………. .

Przypowieści zawarte w Ewangelii propagują postawy ………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………. .

Przesłanie większości przypowieści biblijnych ma charakter uniwersalny/anachroniczny, ponieważ ………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………. .

Parabola we współczesnej literaturze pojawia się ………………., co można uzasadnić tym, że ……………………………………………………………………………………………..…

…………………………………………………………………………………………………. .