Romantyzm w literaturze powszechnej - Goethe, Byron

Goethe

"Cierpienia młodego Wertera"

Powieść ma formę listów (powieść epistolarna) pisanych do przyjaciela Wilhelma.
Z listów tych wyłania się postać szlachetnego młodzieńca, który przeżywa
rozterki filozoficzne, emocjonalne i etyczne, nazywane czasem "bólem świata"
(Weltschmerz). Werter nie może realizować swoich ideałów i własnej osobowości w
otaczającym go świecie. Doznaje zawodu w miłości, życiu towarzyskim i
kontemplacji natury. Jego bunt przeciw niesprawiedliwym prawom, przesądom
stanowym, złej naturze a także rozdwojonej istocie człowieka, kończy się
samobójstwem. Bohater nie potrafi wywikłać się z dostrzegalnych sprzeczności
jego istnienia. W liście z 12 sierpnia napisał: "Natura nie znajdzie wyjścia z
labiryntu splątanych i sprzecznych sił i człowiek musi umrzeć."
Ze względu na uniwersalny charakter wyrażonych tu wątpliwości jednostki powieść
Goethego zdobyła ogromną popularność a werteryzm jeszcze przed byronizmem stał
się podstawowym europejskim kierunkiem romantycznym.

Werteryzm - nieszczęście osobiste bohatera połączone z buntem przeciwko światu
i jego prawom.

"Król Olszyn"

Jest to przykład typowego utworu romantycznego. Świat fantastyczny przeplata
się ze światem realnym. Zastosowanie szczątkowych elementów dialogu nadaje
balladzie element synkretyzmu. Bardzo ważna jest rola przyrody podkreślająca
przeżycia bohaterów i wprowadzająca tajemniczą atmosferę. Śmierć ukazana jest
jako walka pomiędzy światem umysłu a światem ducha.

"Faust"

Nad "Faustem" pracował Goethe około 60 lat. Część pierwsza powstawała z
przerwami w latach 1773 - 1808, część druga pomiędzy 1825 - 1831. Pod względem
gatunkowym jest to nowy typ dramatu o wyraźnych cechach epickich (luźne sceny,
długie monologi, wstawki liryczne).
Pierwowzór tytułowej postaci zaczerpnięty został z książki "Historia słynnego
na świat cały praktykanta i czarnoksiężnika Johanesa Fausta" - utworu opartego
na dziejach autentycznej postaci. Prawdziwy Faust urodził się pod koniec 15
wieku. Zachowały się wzmianki o tym, że studiował magię w Krakowie. Faust
Goethego jest postacią pozytywną, rozczarowany do wiedzy książkowej,
niezadowolony z ograniczoności swego pojmowania świata, prowadzi walkę o
prawdę, szczęście własne i całej ludzkości. Symbolizuje dążenie człowieka do
poznania i działalności dla dobra społeczeństwa. Według Goethego życie to
ciągły ruch, tylko człowiek, który nieustannie do czegoś dąży, spełnia swoje
zadanie. Ukazany on jest w "Fauście" dwojako:
jest jedynie elementem w grze odwiecznych sił (Mefistofeles)
jest właściwym panem tego świata (bóg)

Faust poruszając się w czasie i przestrzenie odkrywa wreszcie, że szczęście
może dać jedynie praca. Działalność na rzecz społeczeństwa jest źródłem
ukojenia. Rzeczą najważniejszą jest to, aby nie ustawać nigdy w swych
poszukiwaniach. Wypowiadając sakramentalne "Chwilo trwaj !!!! Jesteś tak
piękna!!" osiąga kres swej wędrówki, sprzeniewierza się swojemu dawnemu
aktywizmowi.

Byron

"Giaur"

Bohaterem Giaura jest otoczony tajemniczością człowiek wielkiego umysłu i
serca, który mści się na nieprzyjacielu, ale czyn ten nie koi jego rozpaczy i
rodzi kolejne rozterki wewnętrzne. Bohater ucieka w samotność, aby potwierdzić
niepowtarzalną wielkość własnych uczuć oraz wszechstronną wolność jednostki.
Utwór przesycony jest internacjonalistyczną ideą niepodległości i walką z
tyranią.

orientalizm - zainteresowanie i fascynacja rozmaitymi przejawami życia i
kultury narodów wschodu, zwłaszcza kultury arabskiej, hinduskiej i chińskiej

Giaur jako powieść poetycka
fragmentaryczność akcji
brak ciągłości fabularnej
niejasność
tajemniczość bohatera
orientalizm i egzotyka
nastrojowość opisów
analiza uczuć
bohater przedstawiony jako samotnik rezygnujący z uciech życia i ponoszący
porażkę
bogate tło obyczajowe
gwałtowność prezentowanych czynów.. impulsywność

Formy wypowiedzi występujące w utworze (synkretyzm):
opowiadanie
monolog
dialog
opis

Narracja w utworze. Występuje 3 narratorów:
rybak
mnich
autor

Charakterystyka Giaura: młody, indywidualista, samotny, tajemniczy, skłócony z
światem, cechuje go gwałtowność uczuć i namiętności, wytrwałość w dążeniu do
celu; bunt jest wynikiem niemożności spełnienia naturalnych potrzeba ludzkich;
buntując się przeciw zbrodnii sam ją popełnia, nie żałując swego postępowania
sam wyznacza sobie sprawiedliwość; ponosi klęskę, zemsta nie daje mu
satysfakcji.