qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty
uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd
fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx
cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
vbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq
wertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyui
opasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfg
hjklzxcvbnmrtyuiopasdfghjklzxcvbn
mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwert
yuiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopas
dfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklz

Nawożenie roślin w pojemnikach

Nowe technologie rozmnażania

[Wybierz datę]

Paulina Dziubek

Produkcja roślin w pojemnikach wymaga bardzo precyzyjnego i zawansowanego

technologicznie nawożenia. W polskich szkółkach rośliny nawożone są najczęściej na
podstawie doświadczeń producentów lub zaleceń firm produkujących nawozy, zwłaszcza o
spowolnionym działaniu. Na Zachodzie dostęp szkółkarzy do informacji na temat nawożenia
poszczególnych gatunków drzew i krzewów ozdobnych w różnych systemach uprawy jest
nieporównywalnie lepszy niż w naszym kraju, między innymi dzięki działalności firm
doradczych.

Nawożenie jest podstawowym czynnikiem wpływającym na szybkość wzrostu oraz

jakość roślin. Powinno ono z jednej strony zapewniać optymalną dostępność składników
mineralnych dla roślin w całym sezonie wegetacji, z drugiej — w jak najmniejszym stopniu
wpływać negatywnie na środowisko. Do racjonalnego nawożenia konieczna jest znajomość
wymagań pokarmowych poszczególnych gatunków. Potrzeby pokarmowe drzew i krzewów
ozdobnych są stosunkowo mało poznane, ze względu na ogromną różnorodność gatunków i
odmian produkowanych w szkółkach oraz bardzo duży wpływ pogody na zmiany zawartości
składników mineralnych w pojemnikach. Optymalne nawożenie wpływa nie tylko na tempo
wzrostu i jakość roślin, ale również na ich odporność na mróz. W Polsce zimy są znacznie
surowsze niż w Wielkiej Brytanii, Holandii czy w Niemczech. Przedłużone podawanie
roślinom drzewiastym azotu powoduje, iż kontynuują one wzrost aż do silniejszych spadków
temperatury, przez co pędy niewystarczająco drewnieją i są bardziej narażone na uszkodzenia
przez mróz. Najodporniejsze na mróz są rośliny w dobrej kondycji, czyli właściwie nawożone
wszystkimi składnikami pokarmowymi. Z badań wynika, że niedostateczne nawożenie
azotem w ciągu sezonu wegetacyjnego zwiększa np. wrażliwość różaneczników na
przemarzanie. Z kolei intensywne nawożenie potasem pod koniec okresu wegetacji zwiększa
odporność roślin na mróz. Krzewy iglaste przenawożone azotem są "wyciągnięte", mają
luźniejszy pokrój, a wysoki udział formy amonowej (ponad 50%) w podawanych nawozach
powoduje zamieranie wierzchołków pędów oraz brązowienie igieł czy łusek.

Programy nawożenia ozdobnych roślin szkółkarskich różnią się w poszczególnych

krajach Unii Europejskiej. Wynika to, między innymi, z odmiennych warunków
klimatycznych, długości okresu wegetacji oraz niejednolitych metod analiz chemicznych
podłoży. Standardowe unijne metody przeprowadzania tych analiz nie zostały do tej pory
wdrożone we wszystkich krajach Wspólnoty. Opracowywane przez wiele lat liczby graniczne
podstawowych składników pokarmowych w podłożach, z zastosowaniem obowiązujących w
danym kraju metod analitycznych, na których podstawie wydawane są zalecenia nawozowe
dla poszczególnych roślin lub ich grup, musiałyby zostać bowiem określone od nowa.

Przyjmuje się, że nawożenie w 50% decyduje o sukcesie uprawy. W produkcji

szkółkarskiej, zwłaszcza pojemnikowej, dochodzi bardzo szybko do zmian zawartości
składników pokarmowych, np. po obfitych opadach. Z drugiej strony, nie można zastosować
zbyt wysokich dawek nawozów jednorazowo, ponieważ większość gatunków roślin jest
wrażliwa na zasolenie. Można oczywiście dzielić dawkę nawozu szybko działającego na
części, ale kilkakrotne nawożenie w ciągu sezonu jest w przypadku małych pojemników
bardzo pracochłonne, a tym samym kosztowne. Z tego względu stosuje się przede wszystkim
nawozy o spowolnionym działaniu.

Nawozy o spowolnionym działaniu używane są powszechnie w Polsce i na świecie w

pojemnikowej produkcji drzew i krzewów ozdobnych. Ze względu na szybsze uwalnianie w
wyższej temperaturze składników pokarmowych z tych nawozów, produkujące je firmy z
reguły zalecają użycie ich w dawkach nieco niższych od optymalnych, a w razie potrzeby —
dodatkowe nawożenie płynne. Nawozy o spowolnionym działaniu są najczęściej mieszane
z podłożem przed sadzeniem roślin, choć mogą być również wysypywane po posadzeniu
roślin na powierzchnię podłoża lub do wykonanego w nim otworu. W opisie nawozów
producenci podają długość okresu działania produktu w średniej temperaturze 21

o

C. Jeżeli

temperatura jest niższa, działanie nawozu ulega wydłużeniu, natomiast w wyższej — czas
uwalniania składników się skraca. Ten fakt należy brać pod uwagę planując nawożenie.
Późną wiosną i latem średnia temperatura podłoża w pojemniku jest zazwyczaj dużo wyższa
(czasami wynosi 30–40

o

C), toteż składniki pokarmowe uwalniane są bardzo szybko.

W wysokiej temperaturze następuje intensywna transpiracja i podaje się zazwyczaj duże
dawki wody, co sprzyja wypłukiwaniu składników z pojemników. Z tego powodu powinno
się kontrolować zasobność podłoża, gdyż — pomimo zastosowania odpowiedniej dawki
nawozu — po kilku miesiącach uprawy ilość składników pokarmowych może być zbyt mała.
Z obserwacji praktycznych wynika, że dość często dochodzi do niedoborów azotu.

Z drugiej strony, wiosną podczas przesadzania roślin trzeba pamiętać, że składniki z

nawozu o kontrolowanym działaniu zaczynają się uwalniać dopiero po pewnym czasie
(zazwyczaj po mniej więcej 2 tygodniach). Dlatego zaleca się dodać do podłoża niewielką
ilość (0,5–1,0 kg) nawozu wieloskładnikowego szybko działającego.

Wybór odpowiedniego nawozu zależy głównie od wymagań pokarmowych i

nawozowych poszczególnych gatunków roślin oraz terminu sadzenia. Jeżeli rośliny są
sadzone wcześnie (w kwietniu), należy zastosować nawóz o 6–9-miesięcznym lub dłuższym
okresie uwalniania składników. Przy późniejszych terminach przesadzania i nawożeniu
pogłównym powinno się używać nawozów o krótszym okresie działania, 3–6-miesięcznym.

Pomimo niekwestionowanych zalet tych nawozów, na skutek uwalniania składników

będącego funkcją temperatury, nie zawsze zapewniają one pokrycie potrzeb pokarmowych
roślin o różnym tempie wzrostu. Drzewa i krzewy liściaste zrzucające liście na zimę szybko
rosną na początku okresu wegetacji i ich wymagania pokarmowe oraz nawozowe są
najwyższe w tym okresie. Krzewy liściaste zawsze zielone rosną przez cały sezon dość
równomiernie. Natomiast drzewa i krzewy iglaste wolno rozpoczynają wzrost i powoli
pobierają składniki

Nawozy wolno działające podaje się roślinom zazwyczaj trzema sposobami:



przed przesadzaniem — mieszając je z podłożem;



podczas przesadzania — podając dawkę nawozu najczęściej na dno pojemnika lub
bezpośrednio pod roślinę;



po przesadzeniu i w trakcie uprawy — podając dawkę nawozu w formie granulatu lub
tabletki na powierzchnię pojemnika albo w otwory
w podłożu.

Lokalizacja granul nawozu ma wpływ na jego działanie. Umieszczenie ich na powierzchni

podłoża zazwyczaj ogranicza wymywanie składników, które muszą pokonać całą jego
warstwę, co zwiększa szansę na pobranie ich przez korzenie. Okresowe przesychanie granul
na powierzchni podłoża może jednak obniżać tempo dyfuzji jonów przez otoczkę. Podczas

prac z tymi nawozami należy zachować ostrożność, gdyż uszkodzenia mechaniczne otoczek
powodują utratę właściwości produktu.

Zalety nawozów o kontrolowanym działaniu:



niepowodowanie stresu solnego u roślin po podaniu nawozu,



zapewnienie dostępności składników pokarmowych przez cały okres wegetacji,



wyrównany wzrost roślin,



oszczędność robocizny — zmniejszona częstotliwość nawożenia,



ograniczenie wymywania składników, a tym samym skażenia środowiska.

Wady nawozów o kontrolowanym działaniu:



bardzo wysoka cena,



uwalnianie składników w czasie, będące funkcją temperatury, co nie zawsze
odpowiada bieżącym wymaganiom pokarmowym uprawianych roślin.

Szybko działające nawozy w formie stałej. Ten sposób nawożenia wykorzystuje się

przede wszystkim podczas przygotowania podłoża do przesadzania roślin i traktuje się jako
nawożenie podstawowe. Zazwyczaj używa się kilograma nawozu kompletnego (np. PeatMix,
PGMix, itp.) na metr sześcienny podłoża. Dla roślin wrażliwych na zasolenie dawkę tę można
zmniejszyć do 0,5–0,75 kg/m

3

. Nawozów szybko działających można również używać

pogłównie, ale jest to pracochłonne, gdyż określonej dawki nawozu (0,5–1,0 g/dm

3

) trzeba

dostarczyć do każdego pojemnika. Ponadto zabieg ten należy powtarzać co kilka tygodni (3–5
razy w sezonie), zależnie od wymagań pokarmowych roślin. Taki sposób nawożenia może
mieć więc uzasadnienie jedynie w przypadku dużych pojemników.

Fertygacja, czyli podawanie płynnych nawozów z każdym nawadnianiem, jest

najbardziej racjonalnym sposobem nawożenia. Pozwala na regulację składu i stężenia
pożywki w zależności od pogody, fazy rozwoju i szybkości wzrostu roślin. Najlepszy wzrost
roślin przy minimalnym zużyciu nawozów i wody uzyskuje się przy fertygacji w obiegu
zamkniętym. Koszty inwestycyjne związane z zakupem takiego systemu nawożenia są dość
wysokie, ale z wypowiedzi szkółkarzy wynika, że zwracają się po 2 lub 3 latach.
Różnorodność materiału produkowanego w szkółkach pojemnikowych narzuca konieczność
podziału roślin ze względu na ich wymagania pokarmowe, który umożliwia prowadzenie
racjonalnej fertygacji. Trudno bowiem wyobrazić sobie opracowanie jej indywidualnych
programów dla każdego gatunku czy odmiany w szkółkach produkujących różnorodny
taksonomicznie materiał. Drzewa i krzewy ozdobne dzieli się więc na grupy o niskich,
średnich i wysokich wymaganiach pokarmowych. Te ostatnie określono na podstawie ilości
pobieranych składników pokarmowych w ciągu sezonu wegetacyjnego i szybkości wzrostu
roślin. Rośliny z danej grupy powinny być produkowane na jednej kwaterze. Fertygacje
należy rozpocząć po około miesiącu od posadzenia roślin. Przy tym sposobie nawożenia
można wykorzystywać nawozy wieloskładnikowe przeznaczone do tego celu. Lepszym
rozwiązaniem jest jednak użycie nawozów pojedynczych, pozwalające komponować pożywki
o odpowiednich proporcjach poszczególnych składników mineralnych oraz modyfikować
skład pożywek zależnie od szybkości pobierania danego składnika przez rośliny. Zawartość
składników mineralnych w pożywkach roboczych podawana jest często w milimolach na litr

wody, co znacznie ułatwia wyliczenie ilości nawozów potrzebnych do przygotowania
pożywki.