10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 23 • 20.03.2008 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Remanent w ciągu roku i ustalenie dochodu przy

jego uwzględnieniu

Prowadzę działalność gospodarczą i rozliczam się z podatku dochodo-

wego na podstawie księgi podatkowej. Na polecenie urzędu skarbowego

sporządziłem spis z natury 31 stycznia 2008 r. i ustaliłem zaliczkę za ten

miesiąc przy uwzględnieniu różnicy remanentów. Jak ustalać zaliczkę w na-

stępnych miesiącach? Czy wartość remanentu należy wpisać do księgi?

Co do zasady, dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obli-

czenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów

jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania.

Stanowi o tym art. 44 ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.

z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.).

Aby obliczyć dochód i ustalić zaliczkę na podatek dochodowy podatnik nie musi

więc co miesiąc dokonywać spisu z natury. Podatnicy obowiązani są do sporządze-

nia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców)

podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych,

braków i odpadów na dzień 1 stycznia, na koniec każdego roku podatkowego, na dzień

rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego, a także w razie zmiany wspólnika,

zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. Stanowi o tym § 27

ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi

przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2003 r. nr 152, poz. 1475 ze zm.).

Podatnik może sporządzić spis z natury w innym terminie niż wyżej wskazane.

W takim jednak przypadku musi zawiadomić w formie pisemnej właściwego na-

czelnika urzędu skarbowego – w terminie 7 dni przed datą sporządzenia spisu (§ 28

ust. 4 rozporządzenia) oraz wpisać spis do księgi (§ 27 ust. 2 rozporządzenia).

Jeśli podatnik sporządza remanent na koniec miesiąca, dochód ustala się według

zasad określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o pdof, tj. przy uwzględnieniu różnic re-

manentowych. Wówczas dochodem z działalności gospodarczej jest różnica pomiędzy

przychodem z tej działalności a kosztami uzyskania przychodów:

•

powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego

– jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu począt-

kowego lub

•

pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego

– jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa niż wartość remanentu koń-

cowego.

Sposób obliczenia dochodu przy sporządzaniu remanentu określa również pkt 21 objaś-

nień do podatkowej księgi stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia. Przedstawiony

tam sposób obliczenia dochodu dotyczy również sporządzania spisu z natury w trakcie

roku podatkowego, np. na koniec miesiąca (pkt 22 objaśnień).

Z pytania wynika, że podatnik sporządził spis z natury na dzień 31 stycznia 2008 r.

Dochód stanowiący podstawę ustalenia zaliczki na podatek dochodowy za styczeń 2008 r.

ustalić więc powinien przy uwzględnieniu różnicy remanentów:

Niektóre jednostki, oprócz rocznego sprawozdania finansowego, mają obowiązek spo-

rządzenia sprawozdania z działalności za dany rok obrotowy. Obowiązek ten określa art. 49

ust. 1 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Jednostki sporządzające sprawozdanie z działalności

Sprawozdanie z działalności za rok obrotowy sporządzają:

– spółki kapitałowe: akcyjne, z ograniczoną odpowiedzialnością (w tym także jedno-

osobowe), spółki komandytowo-akcyjne,

– towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych,

– spółdzielnie,

– przedsiębiorstwa państwowe.

Należy dodać, że sprawozdanie z działalności obowiązane są także sporządzić grupy

kapitałowe – tę kwestię reguluje art. 55 ust. 2 ustawy.

Sprawozdanie z działalności jest uzupełnieniem rocznego sprawozdania finansowego.

Podstawowym celem sporządzenia sprawozdania z działalności jest przedstawienie in-

formacji o zdarzeniach, które miały miejsce w roku sprawozdawczym, dokonanie oceny

osiągniętych efektów oraz przedstawienie zamierzeń i kierunków rozwoju w następnych

okresach (latach). Z treści sprawozdania powinno jednoznacznie wynikać jak kierownik

(zarząd) ocenia działalność jednostki w roku sprawozdawczym i sytuację jednostki.

Sprawozdanie z działalności powinno być sporządzone w tym samym terminie co roczne

sprawozdanie finansowe, a więc nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.

Wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym powinno być przedstawione właściwym

organom zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu

lub umowy.

Biegły rewident badając sprawozdanie finansowe ma obowiązek stwierdzić jego zgod-

ność z ustawą o rachunkowości oraz z danymi sprawozdania finansowego.

Treść i forma sprawozdania z działalności

Podobnie jak roczne sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności powinno

rzetelnie i jasno przedstawiać sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy

jednostki.

W myśl art. 49 ust. 2 ustawy o rachunkowości sprawozdanie z działalności powinno

zawierać istotne informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej, w tym ocenę

uzyskiwanych efektów. Obowiązkowo należy ujawnić informacje o czynnikach ryzyka

i mogących wystąpić zagrożeniach dla kontynuacji działalności.

Sprawozdanie powinno zawierać także informacje, które nie wynikają bezpośrednio ze

sprawozdania finansowego, przy czym forma prezentacji tych informacji może być dowolna,

tj. w formie opisowej, tabelarycznej bądź też tabelaryczno-opisowej.

Nie należy natomiast ujawniać informacji stanowiących tajemnicę handlową.

Sprawozdanie z działalności może zawierać przykładowo informacje o:

1) zdarzeniach istotnie wpływających na działalność jednostki, jakie nastąpiły w roku obro-

towym, a także po jego zakończeniu, do dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego,

Sprawozdanie z działalności za 2007 r.

2) przewidywanym rozwoju jednostki,

3) ważniejszych osiągnięciach w dziedzinie badań i rozwoju,

4) aktualnej i przewidywanej sytuacji finansowej,

5) nabyciu udziałów (akcji) własnych, a w szczególności celu ich nabycia, liczbie i wartości

nominalnej, ze wskazaniem, jaką część kapitału zakładowego reprezentują, cenie nabycia

oraz cenie sprzedaży tych udziałów (akcji) w przypadku ich zbycia,

6) posiadanych przez jednostkę oddziałach (zakładach),

7) instrumentach finansowych w zakresie:

a) ryzyka zmiany cen, kredytowego, istotnych zakłóceń przepływów środków pienięż-

nych oraz utraty płynności finansowej, na jakie narażona jest jednostka,

b) przyjętych przez jednostkę celach i metodach zarządzania ryzykiem finansowym,

łącznie z metodami zabezpieczenia istotnych rodzajów planowanych transakcji, dla

których stosowana jest rachunkowość zabezpieczeń.

Sprawozdanie z działalności jednostki powinno również obejmować – o ile jest to

istotne dla oceny sytuacji jednostki – wskaźniki finansowe i niefinansowe, łącznie z in-

formacjami dotyczącymi zagadnień środowiska naturalnego i zatrudnienia, a także

dodatkowe wyjaśnienia do kwot wykazanych w sprawozdaniu finansowym. W przy-

padku istotnych wskaźników wskazane jest przedstawić ich poziom za kilka kolejnych

okresów (co najmniej za 3-5 lat). Ułatwi to ocenę sytuacji jednostki, określi występujące

w jednostce tendencje.

Podpisanie i zatwierdzenie sprawozdania z działalności

Sprawozdanie z działalności podpisuje – podając datę podpisu – wyłącznie kierow-

nik jednostki. W przypadku gdy jednostką kieruje organ wieloosobowy, sprawozdanie

z działalności podpisują wszyscy członkowie tego organu. Nie składa podpisu na tym

sprawozdaniu osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych (art. 52

ust. 3 pkt 2 ustawy o rachunkowości), mimo że często ta osoba sporządza sprawozdanie

z działalności. Należy pamiętać, że w sytuacji gdy osoba, której powierzono prowadzenie

ksiąg rachunkowych, jest jednocześnie członkiem zarządu, to ma ona obowiązek podpisać

sprawozdanie z działalności.

Odmowa złożenia podpisu na sprawozdaniu z działalności wymaga pisemnego uza-

sadnienia, które dołącza się do tego sprawozdania.

Sprawozdanie z działalności podlega zatwierdzeniu w trybie i według zasad prze-

widzianych dla zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego jednostki, a więc

nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego. W jednostkach, w których rok

obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, termin ten upływa z dniem 30 czerwca

2008 r.

Po zatwierdzeniu jest ono składane wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym

w sądzie rejestrowym właściwym dla jednostki, w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia

rocznego sprawozdania finansowego.

Ewa Gruchot

– początkowego (sporządzonego na dzień 1 stycznia 2008 r. – w przypadku gdy po-

datnik kontynuuje działalność lub na dzień rozpoczęcia działalności – w przypadku

gdy podatnik rozpoczął działalność w styczniu 2008 r.) oraz

– końcowego (sporządzonego na dzień 31 stycznia 2008 r.).

Różnicę remanentową podatnik powinien uwzględniać również przy obliczaniu do-

chodu za następne miesiące. W miesiącach po sporządzeniu remanentu ustalenia dochodu

nie dokonuje się więc wyłącznie na podstawie osiągniętych przychodów i poniesionych

kosztów. Konieczne jest uwzględnienie przeprowadzonego w trakcie roku remanentu.

Może też wystąpić sytuacja, w której podatnik po jakimś czasie ponownie spo-

rządzi w trakcie roku spis z natury. Wtedy przy obliczaniu dochodu powinien brać

pod uwagę różnice remanentowe występujące pomiędzy spisem z natury sporządzonym

na 1 stycznia (lub dzień rozpoczęcia działalności w danym roku) a spisem końcowym

sporządzonym na koniec miesiąca, w którym ponownie przeprowadzono remanent.

Natomiast obliczając dochód za cały rok podatkowy nie uwzględnia się spisów

z natury przeprowadzanych w trakcie roku. Uwzględnieniu wówczas podlega tylko

różnica remanentów: początkowego (na 1 stycznia lub dzień rozpoczęcia działalności

w danym roku) i końcowego (na 31 grudnia).

Przykład

Podatnik prowadzi księgę podatkową kontynuując w roku 2008 działalność gospodar-

czą. Remanent na dzień 1 stycznia 2008 r. wyniósł 11.000 zł i został wpisany do księgi pod

pozycją 1. Podatnik przeprowadził remanent na dzień 31 stycznia 2008 r., który wyniósł

8.000 zł. Remament został wpisany do księgi pod pozycją np. 45.

Z zapisów w księdze podatkowej za okres 1-31 styczeń 2008 r. wynikają następujące

dane:

– przychody (suma kolumn 7 i 8)

43.000 zł,

– koszty uzyskania przychodów (suma kolumn 10, 11 i 14)

29.000 zł.

Dochód w styczniu podatnik ustalił następująco:

– przychody

43.000 zł,

– koszty uzyskania przychodów

– 29.000 zł,

– różnica remanentów pomniejszająca dochód (11.000 zł – 8.000 zł) – 3.000 zł,

– dochód

11.000 zł.

Z zapisów w księdze podatkowej za okres 1-29 luty 2008 r. wynikają następujące

dane:

– przychody

56.000 zł,

– koszty uzyskania przychodów

33.000 zł.

Dochód w lutym podatnik ustalił następująco:

– przychody (43.000 zł + 56.000 zł)

99.000 zł,

– koszty uzyskania przychodów (29.000 zł + 33.000 zł)

– 62.000 zł,

– różnica remanentów pomniejszająca dochód (11.000 zł – 8.000 zł) – 3.000 zł,

– dochód

34.000 zł.

Uwaga: Gdyby podatnik na dzień 29 lutego 2008 r. przeprowadził spis z natury, który

wyniósłby 5.000 zł – dochód w lutym ustalałby następująco:

– przychody (43.000 zł + 56.000 zł)

99.000 zł,

– koszty uzyskania przychodów (29.000 zł + 33.000 zł)

– 62.000 zł,

– różnica remanentów pomniejszająca dochód (11.000 zł – 5.000 zł) – 6.000 zł,

– dochód

31.000 zł.

Dorota Przybyszewska