Wstęp do prawoznawstwa.

Prezentacja wykładu

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

1

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

2

Zajęcia nr 8

System prawa

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

3

1.

system prawa to całość złożona z powiązanych ze sobą według

pewnych zasad elementów prawa.

Elementami systemu prawa są normy prawne i tylko normy prawne.

Związki łączące normy prawne jako elementy sytemu prawa mogą mieć
charakter związków

A) treściowych
B) wynikających z hierarchii norm
C) wynikających z relacji formalnych

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

4

2.

związki treściowe polegają na:
-istnieniu powiązań logicznych między normami
-istnieniu wspólnej podstawy aksjologicznej norm należących do systemu
-jednolitości pojęć języka prawnego
-wprowadzeniu do tekstów aktów normatywnych licznych przepisów
odsyłających.

Związki wynikające z hierarchii prawa prowadzą do przyjęcia że norm

stanowione przez organy niżej położone nie mogą być sprzeczne z normami

o wyższej mocy.

Związki wynikające z relacji formalnych - tworzenie norm jest skuteczne tylko

wówczas gdy odbywa się w ramach prawnie określonych kompetencji

i procedur.

Konstytucja
Ustawy i akty im równe
Akty wykonawcze np. rozporządzenia
Akty niższego rzędu lub obowiązujące tylko wewnętrznie.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

5

3.

procesy historyczne sprawiły że prawo dzieli się na gałęzie.

Pierwotnie - prawo publiczne
(reguluje stosunki między państwem a obywatelem

oraz między organami państwa)

- prawo prywatne

(reguluje stosunki między równouprawnionymi podmiotami)

podział systemów prawa:
-system prawa kontynentalnego
-system prawa common law.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

6

4.

system prawa kontynentalnego:
-zasada dominacji prawa stanowionego
-zakaz tworzenia prawa przez sady
-minimalizowana jest rola innych praw (kanonicznego, zwyczajowego)
-prawo to system niesprzeczny, bez luk
-najbardziej doskonałą formą- kodeks.

system common law:
-podstawą prawa są nie tylko prawo stanowione ale i orzeczenia sędziów,
zwyczaj i tzw zasady słuszności
-prawo stanowione ma prymat, ale nie wyłączność
-sądy w orzeczeniach formułują reguły postępowania
-system nie jest spójny całkowicie ale liczy się prawo w działaniu a nie prawo
w książkach

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

7

5.

podział prawa na gałęzie

podstawa podziału:
-charakter stosunków społecznych
-podmiot regulacji
-zakres terytorialny regulacji

(schemat str 122 P. Winczorek, T. Stawecki, Wstęp...)

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

8

6.

odrębną rolę pełni podział na prawo wewnętrzne i prawo

międzynarodowe publiczne

Prawo międzynarodowe publiczne cechuje:
-to produkt w formie zwyczaju lub umów stosunków między państwami
i innymi podmiotami prawa międzynarodowego
-nie ma suwerena
-nie ma systemu sankcji (są dobrowolne, gdy państwa się na nie zgodzą
w umowie)
-prawo międzynarodowe skutkuje w stosunkach wewnętrznych państw które
je uznają

specyficzne prawo - prawo wspólnotowe

prawo międzynarodowe prywatne - to prawo wewnętrzne każdego kraju
regulujące kiedy obce prawo może być w tym kraju stosowane w sprawach
prywatnych.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

9

7.

Mimo założenia o idealnym prawie normy prawne

jednak bywaja sprzeczne

-sprzeczności logiczne (jednoczesny nakaz i zakaz)
(jedna norma dozwala a inna każe zrobić X)
(jedna norma zakazuje a inna dozwala zrobić X)

-przeciwieństwa logiczne
dwie lub więcej norm nakazują zachowania które zgodnie z naszą
wiedzą są nie do wykonania.
Lub gdy jeden przepis wskazuje na regułę postępowania a inny na
wyjątek od niej. (ale to nie wada systemu, tak często jest w prawie
karnym!)

-niezgodności prakseologiczne
zachowanie zgodne z jedną normą unicestwia zachowanie zgodne
z drugą normą.

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

10

8.

Reguły kolizyjne zaradzające sprzecznościom norm w systemie prawa
pozytywnego:

a) reguła kolizyjna porządku hierarchicznego [norma wyższego rzędu
uchyla normę niższego rzędu]
b) reguła kolizyjna porządku czasowego [norma późniejsza uchyla normę
wcześniejszą]
c) reguła porządku treściowego [norma szczególna uchyla normę ogółną]

Copyright Grzegorz Bajorek, 2008. ©

11

9.

Niektórzy uważają że luk w prawie nie ma.

(ustawodawca uregulował to, co chciał). Inni – że są.

Odróżnić należy lukę w prawie od sytuacji w której pewna dziedzina życia nie jest

regulowana przez prawo, ale przez inne normy moralne.

Luka w prawie - to więc taki brak regulacji, który nie jest przez ustawodawcę racjonalnie
zamierzony.

Rzecz sporna czy jest luka czy nie?
a) badamy prawo pozytywne
b) badamy założenia aksjologiczne ustawodawcy

rodzaje luk w prawie

luka konstrukcyjna (swoista lub techniczna)

luka aksjologiczna (ustawodawca powinien był podjąć działanie jeśli kieruje się on
założeniami aksjologicznymi np. zasadą równości)

*luka logiczna- sprzeczność norm

* przecież istnieją normy kolizyjne