12. OBRÓBKA R
CZNA
Obróbka ręczna zwana niekiedy potocznie  ślusarstwem występuje niekie-
dy jako uzupełnienie obróbki mechanicznej. Nazwy tej nie należy jednak brać zbyt
dosłownie, gdyż współczesna obróbka ręczna to także obróbka z użyciem zmecha-
nizowanych narzędzi ręcznych np. wiertarka, szlifierka itd. Najszerzej stosowane
operacje obróbki ręcznej to:
" Trasowanie (rys.12.1), polegające na wyznaczeniu na materiale, który następ-
nie będzie obrabiany rys i punktów wskazujących na miejsca obróbki lub drogi
narzędzia np. miejsca wykonania rowka wpustowego,
Rys.12.1 Trasowanie rowka wpustowego
" Obróbka powierzchni przy pomocy pilników (piłowanie)-rys.12.2, do tej
operacji stosowane jest narzędzie pilnik, którego kształt może być różny w za-
leżności od tego jaką operację piłowania mamy wykonywać ( pilniki płaskie,
okrągłe, półokrągłe, trójkątne itd.); na powierzchni roboczej pilniki posiadają
nacięcia, których ilość uwarunkowana jest przeznaczeniem pilnika ( dla obrób-
ki dokładnej nacięcia są gęstsze, dla zgrubnej mniej gęste); obróbkę ta stoso-
wana jest często do załamywania krawędzi, usuwania zadziorów po obróbce
itp.
Rys.12.2 Piłowanie i rodzaje pilników
" Cięcie ręczne metali (rys.12.3),
" Wiercenie otworów wiertarkami ręcznymi,
" Gwintowanie gwintownikami i narzynkami (rys.12.4); gwintownik przezna-
czony jest do wykonywania gwintów wewnętrznych (w otworach); średnica
otworu jest mniejsza od średnicy gwintu o wartość w przybliżeniu równą 10%
skoku gwintu; gwint wykonywany jest trzema gwintownikami (zgrubny, śred-
ni, wykańczający), z których każdy skrawa pewną część materiału gwintu; na-
12. Obróbka ręczna 131
rzynki stosuje się do wykonywania gwintów zewnętrznych; podczas pracy
umieszcza się je w pokrętle umożliwiającym nadanie narzynce ruchu obroto-
wego. Podobnie jak w przypadku gwintowania gwintownikiem,
Rys. 12.3. Ręcznie cięcie metalu
Rys. 12.4. Komplet gwintowników
Rys. 12.5. Ścinanie płaszczyzn
do gwintowania ręcznego
" Ścinanie i przecinanie przecinakami (rys.12.5),
" Skrobanie (rys.12.6) polegające na zbieraniu z niej bardzo cienkich warstewek
materiału za pomocą skrobaka; ma ono na celu uzyskanie płaskości po-
wierzchni
Rys. 12.6. Skrobanie powierzchni płaskiej (a) i walcowej łożyska (b)