Banknoty
Zanim nastała era banknotów, ludzie płacili różnymi przedmiotami; skórami, herbatą,
muszlami czy monetami (do obiegu wprowadzili je Lidyjczycy w VII wieku p.n.e.). Jednak
najlepszym środkiem płatniczym okazały się banknoty. Ułatwiły one transport i
przechowywanie gotówki. Były w obiegu w Chinach, już w siódmym stuleciu przed naszą
erą, kiedy to tak zwany banknot "pao-cz'ao" stanowił równowartość 10 tysięcy
miedzianych monet.
Napis na najstarszych pieniądzach papierowych, które znajdowały się w obiegu w jednej z
chińskich prowincji już od 118 roku p.n.e., brzmiał następująco: "to co robisz, rób
ostrożnie". No cóż, cywilizacja chińska (której zawdzięczamy i papier, i najdawniejsze
formy druku drzeworytowego), jako pierwsza zaczęła - obok książek i kart do gry -
drukować również banknoty. Całkiem prawidłowo pomyślane, o wartości gwarantowanej
przez władze państwowe... Z tym, że niektórzy lokalni władcy uznali, że im więcej
wyemitują banknotów, tym będą bogatsi. Tym sposobem Chińczycy byli pierwszymi,
który gorzko (na własnej skórze) doświadczyli inflacji.
Dokument i pisma dotyczące chińskiej dynastii Tang zawierają informacje o tym, że w
1260 roku n.e. w Chinach wprowadzono banknoty z kory morwowca i podpisywane przez
urzędników.
W Europie banknoty wprowadzono dopiero w 1690 roku. Miało to miejsce w Sztokholmie,
gdzie drukowano je na tkaninie i miały one postać bonów depozytowych (bank
sztokholmski zdecydował się na wydrukowanie tzw. "credityf-zedels" kiedy wyczerpały się
zasoby srebrnych monet).
Pieniądze papierowe, takie jakie znamy obecnie, zaczęli produkować Anglicy w 1729
roku, chociaż jeszcze przez sto lat banknoty były ręcznie podpisywane przez dyrektora
banku. Całkowicie drukowane pojawiły się w obiegu w Anglii w 1820 roku.
W Polsce projekt emisji papierowych znaków pieniężnych przedstawił 9 grudnia 1774
roku w Sejmie, regimentarz Jan Aleksander Kraszewski. Koncepcja wywołała oburzenie, a
jej autora posądzono o zamiar "gubienia ojczyzny". Do realizacji pomysłu doszło 20 lat
póz
niej, kiedy to wydano tzw. bilety skarbowe.
Czas "życia" banknotów zależy od ich nominału.
Z reguły, im niższy nominał, tym szybciej banknot ulega zniszczeniu. W Polsce
banknoty o nominale 10 i 20 złotych krążą około 10 miesięcy, natomiast
banknoty 100 i 200-złotowe około 3,5 roku. Co ciekawe - pod koniec stycznia
2002 w Polsce było w obiegu około 40,5 miliona złotych w gotówce, z czego
banknoty stanowiły tylko 10 % tej kwoty.