SYT. SPOŁECZNO-GOSPODARCZA POLSKI W LATACH '20:
Sytuacja jest nieciekawa - odziedziczona po zaborach, niekorzystnie na syt.
wpłynął też kryzys związany z wojną. Obszar Polski w 1922 - 390 tys. km2, w
1921r. - 27 mln ludności. Trudności w integracji państw.
Trudności gospodarcze w procesie integracji: 3 zabory w ciągu ponad 100 lat
rozwijały się nierównomiernie, zacofanie gospodarcze, brakowało rynku
ogólnokrajowego, brak jednolitego systemu finansowego, podatkoweg, prawnego,
administracyjnego, brak jednej waluty, komunikacji między zaborami, zniszczenia
wojenne, brak kapitału po odzyskaniu niepodległości, inflacja cen po wojnie,
antagonizmy dzielnicowe, wielonarodowość (Polacy -69%, mniejszości - 31%),
wieloreligijność (katolicy - 60%, grekokatolicy - 12%, judaizm - 10%,
prawosławni - 11%, protestanci - 3,5%), analfabetyzm (zabór pruski - 4%,
austryjacki - 34%, rosyjski - 40%), po zaborach mieliśmy 3 systemy oświatowe,
brakowało szkół i nauczycieli.
Osiągnięcia: powst. rząd pozaparlamentarny, którego zadaniem było wyprowadzenie
Polski z kryzysu (premier W.Grabski): chciał zrównoważyć budżet, wprowadza
oszczędności likwidując pewne urzędy, obcinając pensje, znosząc dotacje dla
państwa, wprowadza podatek majątkowy, zaprzestaje produkawania pieniędzy, w
1924 tworzy Bank Polski, zaciąga pożyczki z zagranicy, rozpijuje akcję
subskrupcyjną, w kwietniu 1924 przeprowadza reformę walutową - wpr. 1 złoty
(1zł to 1mln 800 tys. marek polskich, 1 dolar - 5,18 zł). Jednak w 1924 te
reformy zostają zachwiane bo: spada koniunktura gospodarcza, dochodzi do
zamieszek narodowościowych na kresach wschodnich, prowadzona jest wojna celna z
Niemcami króra uderza w gospodarkę (43% eksportu do Niemiec, 35% importu z
Niemiec - przed wojną celną). Ma ona też pewne plusy: wybudowano port w Gdyni,
zwiększona produkcję towarów których import ograniczył się, znaleziono nowych
kupców na towary polskie np. Węgry.
Skutki: opanowano inflację, reforma walutowa, reforma rolna - chłop kupuje
ziemie z parcelacji za 50% ceny, od 1925r. już po cenach rynkowych, parcelacji
ulegały majątki pow. 180 ha, na kresach wsch. pow. 300 ha, a majątki
uprzemysłowione pow. 700 ha, wybudowano port w Gdyni, w 1924 zaczęto budowę
magistrali łączącą Gdynię z Katowicami, odbudowano kraj ze zniszczeń, stworzono
rynek wew., jednolity syst. podatkowy i finansowy.
Osiągi polityki społecznej: już w 1918 wydano dekrety Moraczewskiego dotyczące
polityki socjalnej m.in. 46 godz. tydzień pracy, ubezpieczenia, emerytuty,
19.1.1919 wpr. obowiązek szkolny, stworzono 1 system oświatowy, zreformowano
oświatę, powst. nowe wyższe uczelnie - Uniwersytet w Wilnie i Poznaniu,
Akademia Górniczo-hutnicza w Krakowie, Szkoła Gł. Gospodarstwa Wiejskiego w
Warszawie, Wyższa Szkoła Handlowa, uczelnie prywatne, stworzono świadomość
narodową.