1004
ROZPORZŃDZENIE MINISTRA GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPO�ECZNEJ1)
z dnia 29 maja 2003 r.
w sprawie minimalnych wymagał
dotyczących bezpieczeł
stwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych
na stanowiskach pracy, na których moŻe wystąpi� atmosfera wybuchowa
Rozdzia" 1
Na podstawie art. 23715 ż 2 ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r.
Przepisy ogólne
Nr 21, poz. 94, z póęn. zm.2)) zarządza si�, co nast�-
puje:
ż 1. Rozporządzenie okreĘla minimalne wymagania
       dotyczące poprawy bezpieczeł
stwa i higieny pracy
1)
Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej kieruje
pracowników wykonujących prace na stanowiskach,
dzia"em administracji rządowej  gospodarka, na podsta-
na których z przyczyn wynikających z cech miejsca pra-
wie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów
cy, urządzeł
lub substancji moŻe wystąpi� atmosfera
z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie szczegó"owego zakresu
wybuchowa.
dzia"ania Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej
(Dz. U. Nr 1, poz. 5).
ż 2. Przepisów rozporządzenia nie stosuje si� do:
2)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta"y
1) uŻywania urządzeł
spalających paliwa w stanie ga-
og"oszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113,
zowym;
poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239,
Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268,
2) uŻywania Ęrodków do transportu lądowego, mor-
z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,
skiego, lotniczego lub wodnego, do których stosu-
Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354,
je si� w tym zakresie postanowienia:
Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74,
a) Umowy europejskiej dotyczącej mi�dzynarodo-
poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199,
poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679. wego przewozu drogowego towarów niebez-
Dziennik Ustaw Nr 107  7071  Poz. 1004
piecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 3) identyfikacji i oceny zagroŻeł
wybuchem stwarza-
30 wrzeĘnia 1957 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 194, nych przez urządzenia techniczne oraz procesy pra-
poz. 1629), cy, a takŻe stosowane surowce i pó"produkty;
b) Regulaminu mi�dzynarodowego przewozu kole- 4) oceny skali przewidywanych niepoŻądanych skut-
jami towarów niebezpiecznych (RID), stanowią- ków.
cego aneks I do za"ącznika B Przepisy ujednolico-
ne o umowie mi�dzynarodowego przewozu to- 2. Ocena ryzyka stwarzanego przez atmosfery wy-
warów kolejami (CIM) do Konwencji o mi�dzyna- buchowe powinna obejmowa� miejsca, które są lub
rodowym przewozie kolejami (COTIF), sporzą- mogą by� po"ączone otworami z miejscami, w których
dzonej w Bernie dnia 9 maja 1980 r. (Dz. U.
wyst�pują takie atmosfery.
z 1985 r. Nr 34, poz. 158, z 1997 r. Nr 37, poz. 225
oraz z 1998 r. Nr 33, poz. 177 i 178); ż 5. 1. Pracodawca posiada dokument zabezpiecze-
nia stanowiska pracy przed wybuchem i dokonuje jego
3) produkcji, przechowywania, uŻywania oraz trans-
okresowej aktualizacji.
portu materia"ów wybuchowych, materia"ów sa-
moreaktywnych i nadtlenków organicznych;
2. Dokument zabezpieczenia przed wybuchem,
4) zak"adów górniczych podziemnych oraz odkrywko-
zwany dalej  dokumentem , powinien zawiera�:
wych, do których stosuje si� przepisy dotyczące
bezpieczeł
stwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu 1) informacje o identyfikacji atmosfer wybuchowych
oraz zabezpieczenia przeciwpoŻarowego w tych za- i ocen� ryzyka wystąpienia wybuchu;
k"adach;
2) informacje o podj�tych odpowiednich Ęrodkach za-
5) miejsc pracy przeznaczonych bezpoĘrednio do le-
pobiegających wystąpieniu zagroŻeł
wybuchem,
czenia ludzi.
sporządzone w formie zestawienia;
ż 3. UŻyte w rozporządzeniu okreĘlenia oznaczają:
3) wykaz miejsc pracy zagroŻonych wybuchem wraz
1) atmosfera wybuchowa  mieszanin� palnych ga- z ich klasyfikacją;
zów, par, mgie" lub py"ów z powietrzem, w której,
4) deklaracj�, Że stanowiska pracy i narz�dzia pracy,
po zainicjowaniu ęród"em zap"onu, spalanie roz-
a takŻe urządzenia zabezpieczające i alarmujące,
przestrzenia si� samorzutnie na ca"ą mieszanin�;
są zaprojektowane, uŻywane i konserwowane
2) miejsce, w którym mogą wystąpi� atmosfery wy-
z uwzgl�dnieniem zasad bezpieczeł
stwa.
buchowe  przestrzeł
, w obr�bie której mogą wy-
stąpi� st�Żenia substancji "atwopalnych okreĘlone
3. Dokument powinien by� sporządzony przed do-
granicami wybuchowoĘci, wymagające zastoso-
puszczeniem stanowiska pracy do eksploatacji. Zawar-
wania Ęrodków mających na celu zapewnienie bez-
te w dokumencie informacje powinny by� przekazane
pieczeł
stwa i ochron� zdrowia zatrudnionych tam
pracownikom zatrudnionym na stanowiskach pracy
pracowników;
zagroŻonych wybuchem w sposób przejrzysty i zapew-
niający w"aĘciwe wykorzystanie dróg ewakuacyjnych.
3) czynnoĘci niebezpieczne  dzia"ania mogące zaini-
cjowa� zap"on i wybuch atmosfery wybuchowej;
4. Dokument powinien by� weryfikowany w przy-
4) st�Żenie stanowiące zagroŻenie  atmosfer� wy-
padku, jeŻeli na stanowisku pracy, w jego wyposaŻeniu
buchową w miejscu pracy, gdzie sk"adnik palny
w niezb�dny sprz�t lub narz�dzia albo w organizacji
wyst�puje w st�Żeniu wyŻszym niŻ wartoĘ� dolnej
pracy zosta"y wprowadzone istotne zmiany.
granicy wybuchowoĘci mieszaniny wybuchowej;
5. Przy sporządzaniu dokumentu mogą by� wyko-
5) st�Żenie niewymagające zastosowania Ęrodków za-
rzystane inne dokumenty dotyczące oceny ryzyka.
pobiegawczych  atmosfer� wybuchową, w której
sk"adnik palny wyst�puje w st�Żeniu niŻszym niŻ
ż 6. Miejsca pracy, w których mogą wystąpi� at-
wartoĘ� dolnej granicy wybuchowoĘci mieszaniny
mosfery wybuchowe, powinny by� sklasyfikowane
wybuchowej.
z uwzgl�dnieniem podzia"u na strefy zagroŻenia wybu-
chem, zgodnie z normą PN-EN 1127-1:2001  Zapobie-
Rozdzia" 2
ganie wybuchowi i ochrona przed wybuchem .
Minimalne wymagania dla stanowisk pracy,
ż 7. 1. Przed podj�ciem pracy na stanowiskach, na
w których mogą wystąpi� atmosfery wybuchowe
których wyst�pują zagroŻenia stwarzane przez atmos-
fery wybuchowe, pracownicy powinni odby� szkolenia
ż 4. 1. Na stanowiskach pracy, na których mogą wy-
stanowiskowe, powtarzane w okresach przewidzia-
st�powa� atmosfery wybuchowe, dokonuje si� okreso-
nych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjal-
wej, nie rzadziej niŻ raz w roku, oceny ryzyka, a zw"aszcza:
nej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegó"owych za-
sad szkolenia w dziedzinie bezpieczeł
stwa i higieny
1) prawdopodobieł
stwa i cz�stotliwoĘci wyst�powa-
pracy (Dz. U. Nr 62, poz. 285).
nia atmosfer wybuchowych;
2) prawdopodobieł
stwa wyst�powania oraz uaktyw- 2. W miejscach pracy okreĘlonych w dokumencie
niania si� ęróde" zap"onu, w tym wy"adował
elek- prace naleŻy wykonywa� zgodnie z pisemnymi instruk-
trostatycznych; cjami przygotowanymi przez pracodawc�.
Dziennik Ustaw Nr 107  7072  Poz. 1004
3. Prace wykonywane w miejscach zagroŻonych wy- stanowisk pracy, na których mogą wystąpi� atmosfery
buchem niewynikające z instrukcji wymagają pisemne- wybuchowe, powinny by� dobrane zgodnie z katego-
go zezwolenia w trybie ustalonym przez pracodawc�. riami w"aĘciwymi dla stref zagroŻenia wybuchem,
okreĘlonych w normie PN-EN 60079-10:2002  Urządze-
ż 8. 1. W celu zapobiegania moŻliwoĘci powstania
nia elektryczne w przestrzeniach zagroŻonych wybu-
atmosfer wybuchowych o takich st�Żeniach sk"adnika
chem.  Cz�Ę� 10: Klasyfikacja obszarów zagroŻonych
palnego, Że w razie wybuchu mog"yby stanowi� zagro-
wybuchem .
Żenie dla bezpieczeł
stwa i zdrowia pracowników, pra-
codawca powinien podją�, zaleŻnie od rodzaju i miej- 2. Maszyny, urządzenia i systemy zabezpieczające
sca ich wyst�powania, odpowiednie dzia"ania organi- oraz towarzyszące im urządzenia mogą by� urucho-
zacyjne i techniczne.
mione tylko wtedy, gdy dokument okreĘla warunki ich
uŻywania w atmosferach wybuchowych w sposób bez-
2. Dzia"ania podejmowane przez pracodawc� po-
pieczny.
winny stwarza� takie warunki pracy, aby mog"a by�
wykonywana w sposób bezpieczny.
ż 11. 1. W przypadku uwolnienia si� palnych ga-
zów, par, mgie" lub py"ów naleŻy w sposób bezpieczny
3. Podejmując dzia"ania organizacyjne i techniczne,
ograniczy� ich rozprzestrzenianie lub zneutralizowa� je
pracodawca powinien:
w inny odpowiedni sposób.
1) zapobiega� tworzeniu si� atmosfer wybuchowych,
2. JeŻeli atmosfera wybuchowa zawiera róŻne pal-
a jeŻeli jest to niemoŻliwe, dąŻy� do wyeliminowa-
ne gazy, pary, mg"y lub py"y, powinny by� zastosowa-
nia ęróde" zap"onu;
ne Ęrodki zabezpieczające, odpowiednie do najwi�k-
2) stosowa� Ęrodki zmniejszające skutki wybuchu szego zagroŻenia.
w celu zapewnienia bezpieczeł
stwa i ochrony
ż 12. 1. Na stanowiskach pracy, na których istnieje
zdrowia pracowników.
moŻliwoĘ� powstania atmosfer wybuchowych zawie-
ż 9. 1. Pracodawca powinien przedsi�wzią� koniecz- rających sk"adnik palny w takim st�Żeniu, Że mogą one
ne Ęrodki w celu zapewnienia, Że stanowisko pracy, stanowi� zagroŻenie dla bezpieczeł
stwa i zdrowia pra-
urządzenia i narz�dzia tam stosowane oraz wszelkie in- cowników, pracodawca powinien nadzorowa� prac�
ne urządzenia udost�pnione pracownikom zosta"y za- zgodnie z oceną ryzyka i przy uŻyciu odpowiednich
projektowane, skonstruowane, zmontowane, zainstalo- Ęrodków technicznych.
wane, a takŻe uŻywane i konserwowane w sposób mi-
2. Przy wejĘciach do pomieszczeł
, gdzie znajdują
nimalizujący zagroŻenie wybuchem. W przypadku za-
si� miejsca, w których wyst�pują atmosfery wybucho-
istnienia wybuchu zasi�g jego oddzia"ywania powinien
we, powinno by� umieszczane oznakowanie w kszta"-
ograniczy� si� tylko do stanowiska pracy i znajdujących
cie trójkąta z czarnym obramowaniem. Wewnątrz ob-
si� tam urządzeł
na skutek zastosowania przez praco-
ramowania powinny by� umieszczone czarne litery
dawc� sposobów uniemoŻliwiających jego przejĘcie
 Ex na Żó"tym tle.
w detonacj� i rozprzestrzenianie si� fali detonacyjnej.
3. Pracodawca ustala sposób sygnalizowania sta-
2. Przed przekazaniem do eksploatacji stanowiska
nów awaryjnych związanych z wystąpieniem atmosfe-
pracy, na którym moŻe wyst�powa� atmosfera wybu-
ry wybuchowej za pomocą urządzeł
sygnalizacyjnych
chowa, powinna by� dokonana jego ocena pod wzgl�-
akustycznych lub wizualnych, w celu umoŻliwienia pra-
dem zastosowanych zabezpieczeł
zapobiegających za-
cownikom wycofania si� z miejsc zagroŻonych wyraę-
inicjowaniu wybuchu lub ograniczających jego skutki.
nie oznakowanymi drogami ewakuacyjnymi.
3. W przypadku gdy ocena, o której mowa w ust. 2,
ż 13. 1. Pracodawca odpowiedzialny za miejsce
wykaŻe taką potrzeb�, powinno si�:
pracy, w którym wyst�pują atmosfery wybuchowe, po-
1) zapewni� utrzymanie pracy urządzeł
i systemów
winien koordynowa� wszelkie prace wykonywane
zabezpieczających w stanie bezpiecznego funkcjo-
przez pracowników róŻnych przedsi�biorstw oraz
nowania, nawet w przypadku odci�cia dop"ywu
wdraŻa� wszystkie Ęrodki zaradcze dotyczące bezpie-
energii, niezaleŻnie od pracy pozosta"ych instalacji;
czeł
stwa i zdrowia pracowników.
2) zapewni� moŻliwoĘ� sterowania r�cznego, zast�-
2. Pracodawca odpowiedzialny za miejsce pracy
pującego sterowanie automatyczne, pod warun-
okreĘla w dokumencie cel koordynacji, a takŻe proce-
kiem Że takie sterowanie nie ma wp"ywu na obni-
dury i Ęrodki jej wdraŻania.
Żenie poziomu bezpieczeł
stwa; czynnoĘci te mogą
wykonywa� jedynie pracownicy, którzy odbyli
ż 14. 1. Podejmując dzia"ania zmierzające do zapo-
szkolenie stanowiskowe;
biegania zainicjowaniu zap"onu atmosfer wybucho-
wych, naleŻy uwzgl�dni� Ęrodki ograniczające prawdo-
3) przewidzie�, w przypadku wy"ączenia awaryjnego,
podobieł
stwo wystąpienia wy"adowania elektrosta-
sposoby rozproszenia skumulowanej energii lub
tycznego, jeŻeli pracownik lub jego otoczenie są noĘni-
odci�cia jej w taki sposób, aby nie stanowi"a zagro-
kiem lub ęród"em takiego "adunku, zgodnie z normą
Żenia.
PN-E-05204:1994  Ochrona przed elektrycznoĘcią sta-
ż 10. 1. JeŻeli dokument nie przewiduje inaczej, tyczną. Ochrona obiektów, instalacji i urządzeł
. Wyma-
urządzenia i systemy zabezpieczające dla wszystkich gania .
Dziennik Ustaw Nr 107  7073  Poz. 1004
2. Pracodawca zapewnia pracownikom odpowied- wsta� atmosfery wybuchowe, powinny by� dostoso-
nie Ęrodki ochrony indywidualnej wykonane z materia- wane do wymogów okreĘlonych w rozporządzeniu
"u, który nie b�dzie powodowa" wy"adował
elektrosta- w terminie do 24 miesi�cy od dnia jego wejĘcia w Życie.
tycznych, w wyniku których mog"oby nastąpi� zainicjo-
wanie zap"onu atmosfery wybuchowej wed"ug normy Rozdzia" 4
PN-EN 1149-1  OdzieŻ ochronna. W"aĘciwoĘci elektro-
statyczne . Przepis koł
cowy
Rozdzia" 3 ż 16. Rozporządzenie wchodzi w Życie po up"ywie
30 dni od dnia og"oszenia.
Przepisy przejĘciowe
ż 15. Miejsca pracy eksploatowane przed dniem Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Spo"ecznej:
wejĘcia w Życie rozporządzenia, w których mogą po- J. Hausner