W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
Pomieszczenia i zaplecza
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdz
na:
9.3
www.skanska.pl/bhp,
higieniczno sanitarne
one.skanska/bhp
Standard pracy
Standard ten:
Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia
bezpieczeństwa przy organizowaniu pomieszczeń i zapleczy higieniczno sanitarnych na
" zawiera wymagania
wynikajÄ…ce z prawa
terenach budów.
i norm polskich
oraz wewnętrznych
Każdy pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia
uregulowań Skanska S.A.
higieniczno-sanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość muszą być dostosowane do liczby
" jest obligatoryjny dla
zatrudnionych pracowników, wykorzystywanych technologii, rodzajów prac i warunków
wszystkich jednostek
Skanska S.A.
ich wykonywania.
" pomaga zapewnić
bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.
A. Wstęp potrzeby pracowników sił własnych
i podwykonawczych.
1. Do pomieszczeń higieniczno sanitarnych
zalicza siÄ™: szatnie, umywalnie, B. Szatnie
pomieszczenia z natryskami, ustępy,
jadalnie, pomieszczenia do ogrzewania się 1. Szatnie powinny być urządzone
pracowników, palarnie oraz pomieszczenia w oddzielnych lub wydzielonych
do suszenia odzieży roboczej i ochronnej. pomieszczeniach (Rys. 1).
2. Pomieszczenia higieniczno sanitarne
powinny być ogrzewane, oświetlane
i wentylowane zgodnie z wymaganiami
określonymi w przepisach techniczno
budowlanych i polskich normach.
3. Wysokość pomieszczeń higieniczno-
sanitarnych nie powinna być mniejsza
niż 2,5 m  minimalna wysokość
w szczególnych warunkach 2,2 m.
4. Pomieszczenia higieniczno-sanitarne i ich
wyposażenie powinny być utrzymywane
w stanie zapewniajÄ…cym pracownikom
bezpieczne i higieniczne z nich korzystanie.
W tym celu wymagane jest, aby:
Rys.1 Zaplecze socjalne
" podłoga oraz ściany pomieszczeń były
wykonane w sposób pozwalający na 2. Pomieszczenia przeznaczone na szatnie
łatwe utrzymanie czystości powinny być suche i w miarę możliwości
" ściany do wysokości co najmniej 2 m oświetlone światłem dziennym.
były pokryte materiałami gładkimi, 3. W szatniach należy zapewnić przynajmniej
nienasiÄ…kliwymi i odpornymi na czterokrotnÄ… wymianÄ™ powietrza w ciÄ…gu
działanie wilgoci godziny, a w szatniach wyposażonych
" w pomieszczeniach umywalni w otwieralne okna, przeznaczonych dla nie
i natrysków w miejscu mycia się, na więcej niż 10 pracowników wymiana powietrza
podłogach wykonanych z materiałów nie może być mniejsza niż dwa razy na godzinę.
o dużym przewodnictwie cieplnym były 4. Szatnie przeznaczone dla ponad
ułożone podesty lub inne podkładki 25 pracowników powinny być wyposażone
izolujÄ…ce. w wentylacjÄ™ mechanicznÄ….
5. Planując organizację pomieszczeń 5. W szatni powinny być zapewnione miejsca
i zaplecza higieniczno sanitarnego siedzÄ…ce dla co najmniej 50% zatrudnionych
Wersja 1.0 należy każdorazowo uwzględnić na najliczniejszej zmianie.
Standard 9.3 1
6. Szerokość przejść między dwoma rzędami w umywalniach powinny być instalowane
szaf oraz głównych przejść komunikacyjnych brodziki do mycia nóg z doprowadzeniem
nie powinna być mniejsza niż 1,5 m. ciepłej wody, w ilości co najmniej
Szerokość przejść między rzędami szaf jeden brodzik na każdych dziesięciu
a ścianą nie powinna być mniejsza niż 1,1 m. użytkowników. Brodziki nie są wymagane
7. Szafy na odzież powinny spełniać dla pracowników zatrudnionych przy
wymagania polskiej normy. pracach na otwartej przestrzeni, poza
8. Szatnie powinny być dostosowane do terenem zakładu pracy.
rodzaju prac, stopnia narażenia pracownika 7. W zespole szatni powinny znajdować się
na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenie pomieszczenia z natryskami jeśli wymagają
odzieży substancjami szkodliwymi, trującymi tego warunki pracy lub ochrona zdrowia
lub materiałami zakaz
nymi. pracowników.
9. Szatnie powinny spełniać wymogi 8. Pomieszczenia z natryskami powinny być
pomieszczeń przeznaczonych do łatwo dostępne i zapewniać bezkolizyjny
przechowywania odzieży roboczej, środków ruch pracowników już umytych i ubranych
ochrony indywidualnej oraz odzieży własnej w odzież własną.
pracowników. 9. Na każdych ośmiu pracowników
10. W zespole szatni przeznaczonym dla najliczniejszej zmiany, wykonujÄ…cych
pracowników zatrudnionych przy pracach prace powodujące zabrudzenie ciała
powodujących znaczne zabrudzenie lub powinna przypadać co najmniej jedna
zamoczenie odzieży, co stwarza możliwość kabina natryskowa. W przypadku
zanieczyszczenia wnętrza szafy, oraz dla pracowników zatrudnionych do prac
pracowników, których odzież robocza związanych ze stosowaniem lub
z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy wydzielaniem siÄ™ substancji trujÄ…cych,
musi spełniać szczególne wymagania zakaz
nych, promieniotwórczych,
higieniczno sanitarne powinny drażniących, uczulających lub innych
znajdować się pomieszczenia wyposażone substancji o nieprzyjemnym zapachu,
w dostosowane do potrzeb urządzenia a także do prac pylących, w wilgotnym
do odkażania, odpylania i suszenia i gorącym mikroklimacie lub powodujących
odzieży. W przypadku jednoczesnego intensywne brudzenie, na każde pięć osób
zainstalowania kilku urządzeń, każde z nich powinna przypadać co najmniej jedna
powinno być umieszczone w oddzielnym kabina natryskowa, lecz nie mniej niż jedna
pomieszczeniu. w przypadku mniejszej liczby zatrudnionych.
10. Wymiary kabin natryskowych powinny
C. Umywalnie i pomieszczenia z natryskami być zgodne z przepisami techniczno-
budowlanymi.
1. Umywalnia powinna być wyposażona 11. Szerokość przejścia między dwoma
w umywalki emaliowane lub wykonane rzędami kabin, przy zastosowaniu zasłon
z materiału odpornego na korozję, zgodnie zasuwanych lub ścianek osłaniających,
z polską normą. powinna wynosić co najmniej 1,3 m,
2. Do umywalek powinna być doprowadzona a między kabinami i ścianą  co najmniej
woda bieżąca: ciepła i zimna. 0,9 m.
3. Na każdych dziesięciu pracowników 12. Do natrysków powinna być doprowadzona
najliczniejszej zmiany powinna w umywalni woda bieżąca: zimna i ciepła. Woda zużyta
przypadać co najmniej jedna umywalka powinna być odprowadzana do kanalizacji.
indywidualna. W przypadku pracowników 13. Temperatura ciepłej wody doprowadzonej
zatrudnionych przy pracach brudzących do umywalek, natrysków i brodzików,
i w kontakcie z substancjami szkodliwymi przy stosowaniu centralnej regulacji lub
lub zakaz
nymi na każdych pięciu zbiorowego mieszania wody powinna
pracowników powinna przypadać co wynosić od 35°C do 40°C, a w przypadku
najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż indywidualnego mieszania wody od 50°C
Rys.2 Zaplecze sanitarne
jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych do 60°C.
(Rys. 2). 14. W pomieszczeniach umywalni należy
4. W przypadku zastosowania do mycia zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę
zbiorowego umywalek szeregowych powietrza w ciÄ…gu godziny, natomiast
(np. na placach budowy), co najmniej w pomieszczeniach z natryskami wymiana
jedno stanowisko do mycia (zawór ta nie powinna być mniejsza niż pięć razy
czerpalny wody) powinno przypadać na w ciągu godziny.
każdych pięciu pracowników jednocześnie
zatrudnionych. D. Ustępy
5. Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na
każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych 1. Ustępy powinny być zlokalizowane
jednocześnie przy pracach biurowych w odległości nie większej niż 75 m od
lub w warunkach zbliżonych do tych stanowiska pracy. Odległość ta może
prac powinna przypadać co najmniej być większa jedynie dla pracowników
jedna umywalka, lecz nie mniej niż pracujących stale na otwartej przestrzeni,
jedna umywalka przy mniejszej liczbie lecz nie powinna przekraczać 125 m
zatrudnionych. od najdalszego stanowiska pracy.
6. Dla pracowników narażonych na 2. Ustępy w budynkach powinny być
zabrudzenie nóg w trakcie pracy, urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na
2
kondygnacji pracuje mniej niż dziesięć osób, 10. Dla pracowników wykonujących prace
ustępy nie mogą znajdować się dalej niż na w kontakcie z materiałami zakaz
nymi
sąsiedniej kondygnacji. lub trującymi powinny być urządzone
3. Zainstalowane w ustępach miski ustępowe oddzielnie jadalnie, niedostępne dla innych
i pisuary powinny być spłukiwane bieżącą pracowników.
wodą oraz podłączone do kanalizacji. 11. Jadalnia, o której mowa w pkt. 10 powinna
4. W pomieszczeniach ustępów należy być oddzielona od pomieszczeń pracy
zapewnić wymianę powietrza w ilości nie pomieszczeniem izolującym, w którym
mniejszej niż 50 m3 na godzinę w przypadku należy urządzić miejsca do pozostawiania
1 miski ustępowej i 25 m3 w przypadku odzieży ochronnej oraz zainstalować
1 pisuaru. umywalki z ciepłą, bieżącą wodą.
5. Dla pracowników zatrudnionych na
otwartej przestrzeni, poza terenem F. Palarnie
zakładu pracy przez okres nie dłuższy
niż 3 miesiące oraz zatrudnionych 1. Palenie tytoniu w zakładach pracy jest
w budynkach niewyposażonych w instalację dozwolone wyłącznie w odpowiednio
wodociągową i kanalizacyjną mogą być przystosowanych do tego pomieszczeniach
urządzane ustępy wyposażone w szczelne palarniach, wyposażonych w dostateczną
zbiorniki nieczystości. ilość popielniczek.
6. Na każdych trzydziestu mężczyzn 2. Palarnie powinny być usytuowane
zatrudnionych na jednej zmianie powinna w miejscach, które nie narażają osób
przypadać co najmniej jedna miska niepalących na wdychanie dymu tytoniowego.
ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż 3. W palarni powinno przypadać co najmniej
jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej 0,1 m2 powierzchni podłogi na każdego
liczbie zatrudnionych. pracownika najliczniejszej zmiany,
7. Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych korzystającego z tego pomieszczenia.
na jednej zmianie powinna przypadać jedna Jednak powierzchnia pomieszczenia
miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna przeznaczonego na palarnię nie powinna
miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych. być mniejsza niż 4 m2.
4. W palarni należy zapewnić przynajmniej
E. Jadalnie dziesięciokrotną wymianę powietrza
w ciÄ…gu godziny.
1. Pracodawca zatrudniający powyżej
dwudziestu osób na jednej zmianie G. Pomieszczenia do prania, odkażania,
powinien zapewnić pracownikom suszenia i odpylania odzieży i obuwia
pomieszczenie do spożywania posiłków, roboczego oraz środków ochrony
zwane dalej  jadalniÄ… . indywidualnej
2. Obowiązek powyższy dotyczy również
pracodawców zatrudniających dwudziestu 1. Jeżeli przeznaczona do prania odzież
i mniej pracowników, jeżeli narażeni robocza lub ochronna może stać się
są na kontakt ze szkodliwymi środkami powodem skażenia innej odzieży pranej
chemicznymi lub promieniotwórczymi, jednocześnie oraz jeżeli jest ona szczególnie
zakaz
nymi materiałami biologicznymi albo zabrudzona lub gdy wymagają tego
przy pracach szczególnie brudzących. szczególne względy higieny produkcji,
3. W jadalni należy w widocznych miejscach w zakładzie pracy powinna być urządzona
umieścić napisy lub znaki informujące specjalna pralnia odzieży, wyposażona
o zakazie palenia tytoniu. w mechaniczne urzÄ…dzenia do prania.
4. Powierzchnia jadalni nie powinna być 2. W pobliżu pralni należy zapewnić
mniejsza niż 8 m2. możliwość odpylania, dezynfekcji i suszenia
5. Każdy pracownik spożywający posiłek odzieży i obuwia roboczego oraz środków
w jadalni musi mieć zapewnione ochrony indywidualnej, a także naprawy
indywidualne miejsce siedzące przy stole. odzieży i obuwia roboczego.
6. Jadalnia powinna być wyposażona 3. Na każdego pracownika korzystającego
w umywalki w ilości nie mniejszej niż z suszarni powinno przypadać co najmniej
jedna umywalka na dwadzieścia miejsc 0,2 m2 powierzchni podłogi.
siedzących, lecz nie mniej niż jedna 4. W zakładzie pracy, w którym odzież i obuwie
umywalka. robocze oraz środki ochrony indywidualnej
7. Przy każdej umywalce powinny znajdować stosowane przez pracowników są narażone
się jednorazowe ręczniki lub powinna być na zanieczyszczenie substancjami lub
zainstalowana suszarka do rÄ…k. preparatami chemicznymi sklasyfikowanymi
8. W jadalni powinny być zainstalowane jako niebezpieczne, należy stosować
urządzenia umożliwiające pracownikom urządzenia służące do neutralizacji tych
podgrzanie własnego posiłku oraz substancji lub preparatów.
dwukomorowe zlewozmywaki w ilości
jeden zlewozmywak na dwadzieścia H. Pomieszczenia do ogrzewania się
miejsc w jadalni, ale nie mniej niż jeden pracowników
zlewozmywak.
9. W pomieszczeniu jadalni należy zapewnić 1. W przypadku prac wykonywanych na
przynajmniej dwukrotnÄ… wymianÄ™ otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych
powietrza w ciągu godziny. pomieszczeniach należy pracownikom
Wersja 1.0
Standard 9.3 3
zapewnić pomieszczenia umożliwiające 0,1 m2 powierzchni, przy czym całkowita
schronienie się przed opadami powierzchnia pomieszczenia nie może być
atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę mniejsza niż 8 m2.
odzieży. 4. Gdy ze względu na rodzaj prac
2. Pomieszczenia wyżej wymienione powinny wykonywanych na otwartej przestrzeni
być zlokalizowane w pobliżu miejsc w okresie zimowym nie jest możliwe
pracy i zaopatrzone w urządzenia do zapewnienie pomieszczeń, o których
podgrzewania posiłków. mowa w pkt. H1, należy pracownikom
3. W pomieszczeniach do ogrzewania się zagwarantować odpowiednio urządzone
pracowników powinna być zapewniona z
ródła ciepła, z zachowaniem wymagań
temperatura co najmniej 16 °C, a na ochrony przeciwpożarowej, zlokalizowane
każdego pracownika najliczniejszej w pobliżu miejsc pracy.
zmiany powinno przypadać co najmniej
4