17 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Lucyna Pietras

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót
sztukatorskich 712[07].Z3.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
inż. Barbara Łysiuk
mgr inż. arch. Barbara Adamczyk

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. arch. Anna Preis

Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z3.01
„Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót sztukatorskich” zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu renowator zabytków architektury.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Zagrożenia w pracy sztukatora i organizacja bezpiecznego stanowiska

pracy

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy robót sztukatorskich, praca

sztukatora w warunkach szczególnie niebezpiecznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o stosowaniu przepisów bhp przy

wykonywaniu robót sztukatorskich.

Poradnik ten zawiera:

1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturę oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny,

−

sprawdzian umiejętności praktycznych.

4. Przykład zadania/ćwiczenia oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem
osiągnięcia umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej.
Wykonując sprawdzian postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co
oznacza, że opanowałeś materiał albo nie.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa: stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót sztukatorskich

stanowi wstęp do pozostałych jednostek dotyczących technologii robót sztukatorskich.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[07].Z3

TECHNOLOGIA ROBÓT SZTUKATORSKICH

712[07].Z3.01

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót sztukatorskich

712[07].Z3.02

Organizowanie stanowiska prac sztukatorskich

712[07].Z3.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót sztukatorskich

712[07].Z3.04

Wykonywanie zapraw, wypraw i betonów

712[07].Z3.05

Modelowanie, wykonywanie form i odlewów

712[07].Z3.06

Wykonywanie i montaż sztukaterii

712[07].Z3.07

Naprawianie i renowacja sztukaterii

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

stosować terminologię budowlaną,

–

rozróżniać technologię wykonania budynku,

–

rozróżniać podstawowe rodzaje uszkodzeń i zniszczeń ustrojów budowlanych,

–

określać zasady transportu, magazynowania, przechowywania i składowania materiałów,

–

rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,

–

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

–

posługiwać się dokumentacją budowlaną,

–

rozróżniać rusztowania oraz stosować zalecenia dotyczące ich montowania,
eksploatowania i rozbierania,

–

stosować przepisy bhp przy wykonywaniu robót murarskich,

–

organizować stanowisko prac murarskich,

–

dobierać materiały, narzędzia i sprzęt do robót murarskich,

–

wykonywać zaprawy budowlane i betony,

–

wykonywać mury nośne z różnych materiałów i o różnej grubości,

–

wykonywać ściany działowe,

–

wykonywać ściany z kanałami, słupy i filary,

–

wykonywać sklepienia nadproża i stropy murarskie,

–

wykonywać gzymsy i attyki,

–

wykonywać naprawy i konserwację konstrukcji murowych,

–

wykonywać spoinowanie i licowanie ściany,

–

wykonywać roboty rozbiórkowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

dobrać i zastosować odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej odpowiednio do potrzeb
robót sztukatorskich,

−

odczytać i zinterpretować oznaczenia, znaki i instrukcje bhp typowo stosowane,

−

rozpoznać zagrożenia występujące na stanowisku pracy sztukatora i podjąć stosowne
działania,

−

przeciwdziałać zagrożeniom występującym na stanowisku pracy sztukatora,

−

wykonać zabezpieczenia robót sztukatorskich zgodnie z przepisami bhp,

−

utrzymać porządek na stanowisku pracy sztukatora,

−

zorganizować podręczne składowisko materiałów używanych na stanowisku pracy
sztukatora,

−

zmontować i sprawdzić rusztowanie, zgodnie z warunkami bezpieczeństwa pracy,

−

przetransportować materiały na stanowisko pracy sztukatora,

−

sprawdzić i posłużyć się narzędziami sztukatorskimi, zgodnie z ich przeznaczeniem
i funkcją,

−

wykonać pracę, nie stwarzając zagrożenia dla współpracujących,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami przy realizacji robót sztukatorskich,

−

zastosować zasady ochrony środowiska naturalnego na placu budowy,

−

udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Zagrożenia w pracy sztukatora i organizacja bezpiecznego

stanowiska pracy

4.1.1. Materiał nauczania

Organizacja materiału nauczania uwzględnia opracowanie zagrożeń w pracy murarza,

tynkarza i sztukatora dla samodzielnej organizacji każdego stanowiska pracy.

Zastosowany układ opisu zagrożeń w pracy murarza, tynkarza i sztukatora jest wspólny

dla zakresu merytorycznego modułów Z2.01, Z3.01 i Z4.01. Sposób prezentacji czynników
zagrażających zdrowiu osób pracujących na stanowiskach murarza, tynkarza i sztukatora
w treści ogólnej dotyczy wszystkich trzech przypadków. W tekstach materiałów nauczania
dla tynkarza i sztukatora będą wydobyte elementy specyficzne dla tych stanowisk natomiast
opracowanie materiału zagrożeń wymagać będzie odwołania się do tekstu zagrożeń
w robotach murarskich. Przy identyfikacji zagrożeń w pracy murarza, tynkarza i sztukatora
właściwym będzie odwołanie się do całości materiału.

Zagrożenia w robotach sztukatorskich
Zagrożenia w pracy sztukatora związane są ze sposobem prowadzenia prac, transportem
wewnętrznym materiałów, użytkowaniem urządzeń związanych z realizacją prac, ekspozycją
czynników chemicznych oraz ekspozycją czynników atmosferycznych występujących
podczas prac realizowanych na budowie. Specyfiką pracy sztukatora jest to, że wykonuje on
swoją pracę na budowie oraz w warsztacie sztukatorskim. Prace realizowane na budowie
charakteryzują zagrożenia porównywalne do pracy tynkarza. Specyfika miejsca pracy
związana z wykonywanej odlewów oraz form i rzeźb jest odmienna. Czynniki zagrażające
zdrowiu osób pracujących na stanowisku sztukatora wynikają z zagrożeń montażowych oraz
produkcyjnych. Zagrożenia na stanowisku sztukatora dla prac montażowych wynikają z:

−

technologii prowadzenia robót związanych z ekspozycją pyłów,

−

prowadzenia robót montażowych sztukaterii na wysokościach,

−

użytkowania urządzeń mechanicznych na placu budowy i warsztacie sztukatorskim,

−

prowadzenia robót montażowych w środowisku oddziaływania odczynników
chemicznych,

−

utrudnień związanych z warunkami otoczenia zewnętrznego jak temperatura, ruch
powietrza, światło, hałas, zapylenie i zanieczyszczenie powietrza.
Zagrożenia w pracy sztukatora wynikają z technologii prac sztukatorskich, z warunków

montażu, z ekspozycji czynników chemicznych zawartych w używanych materiałach oraz ze
zmiennych warunków atmosferycznych występujących podczas prac realizowanych na
budowie.

Przy robotach sztukatorskich mogą wystąpić:

−

skaleczenia lub uszkodzenia stosowanymi narzędziami,

−

uszkodzenia stosowanymi substancjami chemicznymi,

−

upadek z wysokości,

−

uderzenie przedmiotami spadającymi z wyższego poziomu,

−

uszkodzenia związane z transportem materiałów i mas na stanowisko pracy,

−

zaprószenie oczu pyłem lub zaprawą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

uszkodzenia układu oddychania poprzez oddziaływanie pyłu przy szlifowaniu
i polerowaniu wyrobów,

−

porażenia prądem w trakcie używania elektronarzędzi.
Zagrożenia w pracy sztukatora mogą wystąpić w związku z transportem wewnętrznym

materiałów na stanowisko pracy.

Zagrożenia w pracy sztukatora wynikają z ekspozycji czynników chemicznych podczas

prac związanych z używaniem gipsu, wapna i innych środków chemicznych występujących
w materiałach sztukatorskich.

Przy robotach sztukatorskich mogą wystąpić:

−

poparzenie odpryskami wapna przy jego gaszeniu oraz środkami żrącymi stosowanymi
w zaprawach sztukatorskich oraz zapraw specjalistycznych: stiuków, wypraw
szlachetnych,

−

zapylenie płuc przy pracach z wapnem hydratyzowanym i pylącymi zaprawami,

−

oddziaływanie pyłów (całkowitego i respirabilnego) na organizm ludzki: na oczy, drogi
oddechowe, skórę,

−

oblanie wapnem lub innym środkami żrącymi, oparzenia chemicznymi substancjami
żrącymi zawartymi z zaprawach oraz mleczkiem wapiennym Ca(OH)2 lub
wodorotlenkiem baru stosowanymi do impregnacji tynków oraz zapraw krzemianowych.
Do zagadnień specyfiki robót sztukatorskich należy:

−

zakaz prowadzenia robót montażowych z przystawnych drabin,

−

prawidłowe postępowania ze stosowanymi preparatami chemicznymi,

−

utrzymanie czystości na stanowisku pracy: natychmiastowe zbieranie i wycieranie
odprysków zapraw, mas lub ciasta, po ich rozlaniu się podczas robót montażowych,

−

zakaz stosowania środków szkodliwych przy wykonywaniu wypraw dekoracyjnych,

−

nakaz wentylacji pomieszczeń.
Zagrożenia w pracy sztukatora wynikają z ekspozycji czynników atmosferycznych

występujących podczas prac realizowanych na budowie przy elewacjach. Przy elewacyjnych
robotach sztukatorskich zagrożenia dla organizmu pracownika mogą wystąpić z powodu
oddziaływania:

−

temperatury otoczenia,

−

nasłonecznienia stanowiska pracy,

−

hałasu docierającego na stanowisko pracy.

Głównie zagrożenia te związane są z realizacją prac bezpośrednio na elewacji budynku.

Innym miejscem pracy sztukatora jest warsztat sztukatorski, w którym wykonuje się

odlewy gipsowe, gdzie powstają lub są przygotowywane elementy dekoracyjne. Do zadań
szczególnie związanych z pracami konserwatorskimi robót sztukatorskich wykonywanymi
w warsztacie

należy:

opracowywanie

projektów

naprawy,

dobieranie

technologii

odtworzeniowej i konserwatorskiej, wykonywanie odlewów, dopracowywanie odlewów,
w tym ich szlifowanie i polerowanie.

Głównym zagrożeniem w tych pracach jest duża ekspozycja pyłów oraz występującego

w nim materiału chemicznego. Pomieszczenia pracy dla robót sztukatorskich powinny spełnić
wymagania w zakresie ograniczenia ekspozycji: pyłu przemysłowego: całkowitego
i respirabilnego (poniżej 5 μm) występującego w środowisku pracy. Dopuszczalne normy
pyłów przemysłowych (wg Q 351) NDS wynoszą 4,0 i 1,0 mg/m

dla pyłów całkowitego

i respirabilnego zawierających wolną krzemionkę od 2-50%. Działanie innych środków
chemicznych występuje okresowo w związku z ich stosowaniem a jego charakterystyka
powinna być określona przez producenta lub SANEPID czy PIP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W celu poprawy, zmniejszenia występujących zagrożeń stosuje się środki techniczne oraz

organizację, poprawiające warunki pracy na stanowisku prac sztukatorskich montażowych
i produkcyjnych. Dla zorganizowania bezpiecznego stanowiska pracy, w którym stosuje się
eliminację zagrożeń należy:

−

stosowanie bezpiecznych metod realizacji robót sztukatorskich montażowych
i produkcyjnych,

−

dbanie o wyposażenie pracowników w odpowiedni sprzęt i narzędzia, odzież roboczą
i środki ochrony osobistej,

−

stosowanie odciągów miejscowych w pracach szlifierskich i polerskich,

−

bezpieczne użytkowanie sprzętu mechanicznego,

−

dobranie, zgodnie z zasadami bhp sprzętu i metod przygotowania odlewów
sztukatorskich,

−

dobranie właściwych rusztowań i zabezpieczenia robotników zależnie od sposobu
prowadzenia robót,

−

bezpieczne transportowanie materiałów budowlanych na stanowisko pracy sztukatora,

−

zapewnienie, zależnie od sytuacji na budowie, bezpiecznego stanowiska pracy, przez
budowanie rusztowania do prac montażowych.

Identyfikacja zagrożeń występujących w pracach sztukatorskich na budowie

Wykonywanie robót sztukatorskich odbywa się w warunkach, w których występują

powyżej wymienione czynniki szkodliwe i zagrożenia. Zagrożenia w pracach sztukatorskich
na budowie są związane z charakterystyką zagrożeń tynkarza.

Statystycznie najliczniej występują zagrożenia związane z transportem wewnętrznym

materiałów, brakiem osłon na maszynach budowlanych, porażeniem prądem elektrycznym,
pracą na wysokości oraz oddziaływaniem pyłów i ekspozycją czynników chemicznych
z zapraw, klejów i impregnatów.
Organizacja stanowiska dla prac sztukatorskich powinna uwzględniać realne warunki budowy
w celu przeciwdziałania zidentyfikowanym dla niego zagrożeniom. Wyposażenie pracownika
powinno być tak dobrane aby zabezpieczyć go przed rozpoznanymi zagrożeniami na miejscu
pracy.

W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia pracowników osoba

kierująca pracownikami ma obowiązek niezwłocznego ich wstrzymania i podjęcia działań
w celu usunięcia tego zagrożenia.

Odzież robocza i środki ochrony osobistej w pracach sztukatorskich
1. Pracodawca jest zobowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony

indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla
zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować pracownika
o sposobach posługiwania się nimi.

2. Typowe wyposażenie pracownika przy wykonywaniu prac sztukatorskich stanowią:

odzież ochronna:

−

ubranie robocze (spodnie na szelkach, bluza robocza, czapka drelichowa lub beret,

kamizelka ciepłochronna, rękawice ochronne pięciopalczaste),

−

obuwie gumowe z cholewami lub kalosze lub trzewiki skórzane na gumowych

podeszwach,

−

sprzęt ochrony osobistej:

−

hełm ochronny z tworzywa sztucznego,

−

rękawice gumowe do prac budowlanych,

−

okulary ochronne, typu „gogle” przeciwpotne,

−

półmaski i maski przeciw pyłowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wymagania bezpieczeństwa dla narzędzi i sprzętu pomocniczego
1. Narzędzia i sprzęt używane w pracach sztukatorskich powinny być nieuszkodzone

i zdatne do użytku. Należy je po pracy czyścić i konserwować. Naprawę elektronarzędzi
mogą wykonywać jedynie osoby uprawnione poza terenem budowy.

2. Narzędzia i sprzęt małej mechanizacji powinny być często kontrolowane przez

brygadzistów
i majstrów. Urządzenia elektryczne powinny podlegać okresowym przeglądom
i badaniom,
a agregaty i pompy do zapraw użytkowane w warsztacie zgodnie z instrukcją wg ich
przeznaczenia.

3. Wszystkie urządzenia z napędem elektrycznym powinny być prawidłowo podłączone do

zasilania elektrycznego, z zachowaniem wymagań przeciwporażeniowych.

4. Poziomnica, łaty i pace używane przez sztukatora powinny być gładkie i nieuszkodzone.
5. Rękojeści i trzonki narzędzi powinny być wykonane z twardego i dobrze obrobionego

drewna, o kształtach dostosowanych do dłoni użytkownika a elementy metalowe narzędzi
trwale osadzone, pozbawione ostrych krawędzi, pęknięć i zadr.

Wznoszenie i zabezpieczenie rusztowań. Praca na pomostach i rusztowaniach
Praca na rusztowaniach dla sztukatora odpowiada warunkom dla stanowiska tynkarza.
Dla stanowiska sztukatora praca na rusztowaniach dodatkowo wymaga spełnienia
następujących zasad:
1. Nie wolno prac związanych z robotami sztukatorskimi jak tynkowanie, mocowanie,

murowanie wykonywać z przystawnych drabin. Używanie beczek, skrzyń, stosów cegieł
itp. zamiast rusztowań lub jako podpór pod rusztowanie jest zabronione.

2. Pomosty robocze rusztowań dla robót sztukatorskich powinny być wykonane z dwóch

warstw desek grubości 32 mm.

3. W czasie pracy pomostów rusztowań i podkładów na stropach międzypiętrowych nie

należy przeciążać gromadzeniem materiałów budowlanych ponad dopuszczalne
obciążenie
i wyznaczony czas technologicznego wykorzystania zaprawy.

4. Montowanie gzymsów wystających ponad 30 cm poza zewnętrzny obrys ściany jest

dozwolone tylko z rusztowań zewnętrznych lub na wysuwnicach.

5. Pracowników wykonujących okładzinę lub wyprawę z rusztowań wewnętrznych należy

zaopatrzyć w pasy bezpieczeństwa z linkami, które muszą być zamocowane do
wytrzymałych haków, zaczepów itp.

Rusztowania na kozłach

Do robót murarskich, tynkarskich oraz sztukatorskich, szczególnie wewnątrz budynków,

stosuje się rusztowania na kozłach, lub rusztowania gotowe: stojakowe, teleskopowe,
stolikowe.
Praca na rusztowaniach na kozłach dla sztukatora odpowiada warunkom dla stanowiska
tynkarza lub murarza.

Zasady pracy sztukatora eliminujące zagrożenia związane ze stanowiskiem pracy

Praca na stanowisku sztukatora odpowiada warunkom pracy na stanowisku tynkarza.

Specyfika ryzyka odpowiada wymaganiom pracy tynkarza a zasady pracy eliminujące
zagrożenia związane z tym stanowiskiem szczegółowo opisano w podręczniku dla ucznia
w module Z4.01 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót tynkarskich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Eliminując zagrożenia związane z pracą tynkarza należy wykluczyć:

Ryzyko spowodowane upadkiem z wysokości

Ryzyko spowodowane spadającymi z wysokości narzędziami lub innymi

przedmiotami

Ryzyko spowodowane poślizgnięciem lub potknięciem się:

1. Do wymagań szczególnych dla sztukatora należy utrzymanie należytym porządku

i czystości stanowiska pracy na budowie i warsztacie.

2. Usuwać wszystkie zbyteczne przedmioty ze stanowiska pracy.
3. Poruszać się na terenie budowy drogami przeznaczonymi do ruchu pieszego, zwracając

uwagę na wszelkie ewentualnie wystające przedmioty lub nierówności podłoża.

4. Podczas prac na podestach unikać używania obuwia o podeszwach dających poślizg.
5. W razie rozlania odczynników chemicznych podczas transportu lub w czasie pracy

należy natychmiast oczyścić miejsce zanieczyszczenia poprzez zebranie odczynników
i ich neutralizację zgodnie z wymaganiami dla danego wyrobu.

Ryzyko spowodowane skaleczeniem, przytłuczeniem oraz na skutek uderzenia się

o inne przedmioty:
1. Zwracać baczną uwagę na organizację stanowiska pracy na budowie poprzez

identyfikację sygnałów dźwiękowych jakie mogą wystąpić na terenie budowy.

2. Prace warsztatowe wykonywać tylko narzędziami zdatnymi do użytku i używać ich wg

przeznaczenia.

3. Wszelkie ruchome i obracające się części maszyn i urządzeń mechanicznych muszą być

stale osłonięte.

4. Zabrania się zdejmować, odsłaniać i zakładać osłony zabezpieczające podczas ruchu

mechanizmu.

5. Zabrania się czyszczenia, smarowania lub naprawiania maszyn i urządzeń będących

w ruchu.

6. Zabrania się używać do transportu kołowego niesprawnych wózków, taczek i innych

środków transportu.

7. Przy pracach na maszynach lub mechanizmach mogących ulec przemieszczeniu należy

zabezpieczać je przy pomocy odpowiednich blokad, rygli, drążków odbojów itp.

Ryzyko poparzenia:

1. Należy zwracać baczną uwagę przy przechodzeniu lub przebywaniu w pobliżu miejsca

spawania lub przepalania konstrukcji.

2. Przestrzegać

zakazu

palenia

tytoniu,

przebywania

ogniem

otwartym

w pomieszczeniach,
w których przechowuje się materiały łatwopalne lub wybuchowe.

3. Zachowywać szczególną ostrożność podczas transportu i wykorzystywania materiałów

łatwopalnych – wybuchowych (rozcieńczalnik, benzyna itp.).

4. Zachowywać szczególną ostrożność podczas stosowania środków żrących: przestrzegać

instrukcji stosowania zapraw oraz stosować sprzęt ochronny okulary, rękawice.
Stosowanie zasadowych środków impregnacyjnych w postaci natrysku wymaga osłony
dróg oddechowych oraz stosowania wentylacji lub przewiewu do prowadzonych prac.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ryzyko porażenia wzroku i urazy oka:

1. Każdy pracownik powinien żądać odpowiedniego oświetlenia miejsca pracy. Zabrania

się pracować w ciemności i przy złym oświetleniu.

2. Pracownicy zatrudnieni przy pracach zagrażających uszkodzeniem oczu przez odprysk,

pyły, szkodliwe ciecze, pary, gazy jak również przez promieniowanie winni używać
sprzętu ochronnego jak np. ekrany, siatki, okulary, maski itp.

3. W sytuacji dużej ekspozycji materiałów chemicznych – żrących odziaływujących na

pracownika występuje ryzyko uszkodzeń wzroku w wyniku oddziaływanie środków
chemicznych np. wapna, mleczka wapiennego, ciasta wapiennego, dodatków do zapraw
tynkarskich. Aby uniknąć porażenia wzroku czynnikami chemicznymi należy używać
środków ochrony osobistej oraz wyeliminować kontakt oczu z materiałem chemicznym
w tym występującym w postaci aerozolu np. wykonanie impregnacji tynków środkami
żrącymi.

Ryzyko urazu uszu i słuchu

1. Podczas prac na stanowisku o dużej ekspozycji hałasu np. w warsztacie przy szlifowaniu

odlewów, pracownicy zobowiązani są do używania środków ochrony słuchu (wkładki
douszne, ochronniki słuchu).

Ryzyko zatrucia:

1. Oddziaływanie gazów w pracach sztukatorskich powinno odpowiadać warunkom

ogólnym jak dla tynkarza i murarza.

2. Prowadzenie prac sztukatorskich powinno być powiązane z zapoznaniem pracowników

z charakterystyką chemiczną stosowanych substancji.

3. Przy pracach związanych z wykorzystaniem piecyków grzewczych stosować dopływ

świeżego powietrza do prowadzonego procesu spalania. Zabrania się prowadzenia prac
wewnątrz budynku przy ustawionych otwartych paleniskach.

4. Gdy pracownik wyczuje wydzielający się gaz powinien natychmiast wyjść na świeże

powietrze i zawiadomić pozostałych pracowników oraz dozór. W razie potrzeby udać się
do punktu sanitarnego.

5. Miejsca grożące zagazowaniem tak zwane strefy gazo-niebezpieczne powinny być

oznaczone tablicami ostrzegawczymi.

6. Zabronione jest spożywanie posiłków w miejscu pracy przy pracach szczególnie

brudzących.

7. Wodę wolno pić tylko z punktów przeznaczonych do picia. Zabrania się pić wodę

techniczną oraz inne napoje niezdatne do spożycia.

8. Przy pracach w atmosferze o znacznym zapyleniu należy używać masek, półmasek,

aparatów tlenowych itp.

9. Specyficznym zagrożeniem jest bardzo wydłużona ekspozycja pyłów występująca na

stanowisku produkcyjnym i montażowym. Do ograniczenia zagrożeń koniecznym jest
stosowanie środków technicznych w tym przypadku odciągów miejscowych pyłów oraz
ochrony osobistej w postaci półmasek pyłowych dobrze dobranych na pył respirabilny.

Ryzyko spowodowane porażeniem prądem elektrycznym

Zasady ogólne eliminacji ryzyka

1. Niezależnie od przedstawionych wyżej zasad, jakie powinny być przestrzegane w celu

ograniczenia zagrożenia wypadkowego, istnieje szereg dodatkowych organizacyjnych
środków, których stosowanie zwiększa stopień bezpieczeństwa pracy podczas
użytkowania urządzeń elektrycznych, tj.:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

Obowiązek szkolenia i dokonywanie instruktażu na stanowisku pracy.

−

Obowiązek instruktażu na stanowisku pracy dla zaznajomienia pracownika
z warunkami
i sposobem obsługiwania dostarczonych zapraw i zawartych w nich składnikach.

−

Okresowa kontrola kwalifikacji pracowników zatrudnionych przy obsłudze
i eksploatacji urządzeń elektrycznych.

2. Wykonywanie prac w warunkach szczególnego zagrożenia powinno odbywać się tylko

na podstawie poleceń.

3. Dla potrzeb placu budowy należy opracować instrukcje postępowania w razie awarii,

pożaru lub innego zagrożenia.

4. Dla potrzeb placu budowy można przekazywać i przyjmować do eksploatacji wyłącznie

sprawne urządzenia techniczne oraz przystosowane do warunków pracy w miejscu ich
użytkowania.

5. Dla pracujących urządzeń należy przeprowadzać okresowe kontrole i przeglądy

pracujących urządzeń, a z przeprowadzonych prac dokonywać stosownych zapisów.

6. W miejscach niebezpiecznych należy umieszczać tablice ostrzegawczo-informacyjne.
7. Na budowie istnieje obowiązek stosowania sprzętu ochronnego oraz ubrań roboczych

i ochronnych.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki stanowią zagrożenie dla zdrowia pracownika podczas wykonywania robót

sztukatorskich?

2. Jakie zagrożenia wynikają z technologii prac sztukatorskich realizowanej na budowie

oraz przy pracach warsztatowych?

3. Jakie zagrożenia dla sztukatora wynikają z warunków montażu sztukaterii?
4. Jakie zagrożenia dla sztukatora związane są z ekspozycją czynników chemicznych?
5. Jakie zagrożenia dla sztukatora związane są z realizacją prac na elewacji
6. Jakie podejmuje się działania w celu eliminacji zagrożeń w pracy sztukatora?
7. Na kim spoczywa obowiązek wyposażenia pracownika w środki ochrony indywidualnej

przy pracach realizowanych na budowie oraz przy pracach warsztatowych?

8. Jakie elementy odzieży ochronnej stanowią typowe wyposażenie sztukatora do prac

montażowych realizowanych na budowie?

9. Jakie uszkodzenia narzędzi sztukatorskich eliminują je z użytkowania?
10. Kiedy można rozpocząć użytkowanie rusztowania zewnętrznego, a kiedy wewnętrznego

ustawianego na kozłach?

11. Gdzie znajdziesz informacje o dopuszczalnym obciążeniu rusztowania ustawionego na

kozłach dla prac sztukatorskich?

12. Jakie prace można wykonywać z drabin przestawnych przy pracach sztukatorskich

prowadzonych przy niskich temperaturach?

13. Jak często należy kontrolować stan techniczny rusztowań zewnętrznych?
14. Jaką ilość materiałów sztukatorskich wolno składować na rusztowaniu zewnętrznym?
15. Jak zabezpieczamy pomosty rusztowań odsuniętych od ściany budynku o więcej niż 0,2 m,

np. jak należy mocować gzymsy w elewacji wystające ponad 30 cm poza zewnętrzny
obrys ściany?

16. Czy można prowadzić roboty sztukatorskie elewacji z rusztowania jednocześnie na kilku

kondygnacjach w jednym pionie, jeśli elementy ornamentów układają się w wyraźne linie
pionowe?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Czy można pojedynczo transportować materiały do prac sztukatorskich, jeśli

wykonywane są one z rusztowań ruchomych?

18. Jakie okoliczności wymagają przerwania prac montażowych wewnątrz budynku?
19. W jaki sposób należy przenosić narzędzia sztukatorskie?
20. W jaki sposób należy pozostawić urządzenia elektryczne po zakończonej pracy

w warsztacie sztukatorskim?

21. Co to są substancje żrące i substancje szkodliwe i jakie jest ich oddziaływanie na

organizm?

22. Jakie typowe substancje żrące występują w robotach sztukatorskich?
23. Jakie są środki zabezpieczenia przed oddziaływaniem pylistego gipsu na organizm

sztukatora?

24. Wymień sposoby ochrony dróg oddechowych używane w pracach warsztatowych

sztukatora.

25. Wymień narzędzia stosowane do prostych prac sztukatorskich związanych ze

szlifowaniem i pucowaniem form.

26. Wymień sposoby bezpiecznego wykorzystania piecyków grzejnych oraz urządzeń

nawiewnych przy realizacji robót sztukatorskich.

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Porównaj, wskazując podobieństwa i różnice, zagrożenia występujące w pracy tynkarza

i sztukatora w pracach wykończeniowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) porównać warunki pracy dla stanowiska pracy tynkarza i sztukatora,
2) porównać stosowane narzędzia, sposób i miejsca pracy,
3) określić zróżnicowanie odzieży ochronnej,
4) zapoznać się z zagrożeniami ekspozycji chemicznej używanych materiałów,
5) zróżnicować oddziaływanie pyłów i areozoli,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska:

−

literatura rozdziału,

−

przedmiotowe broszury bhp.

Ćwiczenie 2

W warsztacie sztukatorskim zainstalowane są odciągi miejscowe do stanowisk

szlifowania i polerowania form. Dobierz, spośród przedstawionego sprzętu ochrony osobistej,
elementy potrzebne sztukatorowi do wykonania operacji szlifowania na sucho odlewów
gipsowych. Dobierz zabezpieczenia układu oddechowego i oczu dla pracowników. Oceń
warunki zabezpieczenia słuchu i zaproponuj indywidualne środki ochrony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z zasadami bhp postępowania z pyłami,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) dobrać środki ochrony osobistej sztukatora do wykonywania operacji szlifowania,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw elementów odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej,

−

literatura rozdziału.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać ubranie ochronne i zastosować je do prac wykonywanych na

stanowisku sztukatora?

2) dobrać bezpieczne warunki pracy na stanowisku sztukatora oraz określić

wymagania bhp dla narzędzi sztukatorskich stosowanych do danego typu
prac?

3) określić przewidywane zagrożenia dla typowych prac sztukatorskich?

4) dobrać środki ochrony osobistej i zastosować je do planowanych prac

sztukatorskich?

5) wyjaśnić, czym różni się odzież ochronna od środków ochrony osobistej

przy wykonywaniu prac sztukatorskich?

6) przygotować bezpieczne stanowiska pracy dla prostych prac

sztukatorskich
wykonywanych na rusztowaniach stałych?

7) sporządzić plan zabezpieczenia stanowiska pracy sztukatorskich przy

ozdabianiu ściany murowanej o wysokości dwu kondygnacji?

8) określić zagrożenia dla pracy sztukatora prowadzonej na ruchomym

podeście roboczym?

9) dobrać zabezpieczenie przed upadkiem z wysokości dla sztukatora

wykonującego ozdabianie ścian z rusztowań wewnętrznych?

10) zabezpieczyć rusztowanie dla robót sztukatorskich wewnątrz

pomieszczenia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Zasady bezpieczeństwa i higieny robót sztukatorskich, praca

sztukatora w warunkach szczególnie niebezpiecznych

4.2.1. Materiał nauczania

Zastosowany układ opisu materiału nauczania zasad bezpieczeństwa i higieny robót

w pracy murarza, tynkarza i sztukatora jest wspólny dla zakresu merytorycznego modułów
Z2.01, Z3.01 i Z4.01. Sposób prezentacji zasad bezpieczeństwa i higieny robót osób
pracujących na stanowiskach murarza, tynkarza i sztukatora w treści ogólnej dotyczy
wszystkich trzech przypadków. W tekstach materiałów nauczania zasad bezpieczeństwa
i higieny robót dla sztukatora i tynkarza będą wydobyte elementy specyficzne dla tych
stanowisk, natomiast opracowanie materiału wymagać będzie odwołania się do tekstu dla
opisu zasad bezpieczeństwa, zamieszczonego w podręczniku dla robót tynkarskich
i sztukatorskich. Przy opisie zasad bezpieczeństwa i higieny robót w pracy murarza, tynkarza
i sztukatora właściwym będzie odwołanie się do całości materiału.
Opis postępowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy oraz postępowanie w razie zaistnienia
pożaru jest identyczny dla wymienionych trzech stanowisk pracy murarza, tynkarza
i sztukatora.

Transport wewnętrzny materiałów

Transport dla potrzeb robót sztukatorskich i organizacji stanowiska pracy powinien być

zgodny z zasadami bezpieczeństwa w robotach murarskich i tynkarskich.

Magazynowanie i składowanie materiałów do zapraw sztukatorskich

Magazynowane materiały do prac sztukatorskich to: gips, zaprawa gotowa, wapno

hydratyzowane, cement, gipsowe masy szpachlowe, gipsy specjalistyczne, mielone materiały
mineralne głównie marmur, pigmenty, farby suche, kleje, opóźniacze i przyspieszacze do
ciasta gipsowego.

Materiały powinny być magazynowane w pomieszczeniach, które zapewniają właściwe

warunki przechowywania i są wyposażone w stosowne sprzęty i urządzenia.
Składowanie materiałów w workach:

Materiały sypkie (luźne): piasek, żwir kruszywa naturalne i sztuczne powinny być

składowane na placu budowy zgodnie z zasadami składowania materiałów sypkich lub
w kontenerach i silosach.

Na terenie budowy substancje i preparaty niebezpieczne należy przechowywać

i użytkować zgodnie z instrukcjami producenta. Przemieszczanie tych towarów jest
dopuszczalne wyłącznie w opakowaniach producenta.

W przypadku przechowywania w magazynach substancji i preparatów niebezpiecznych

należy informację o tym zamieścić na tablicach ostrzegawczych, umieszczonych
w widocznym miejscu.

W pomieszczeniach magazynowych powinny być umieszczone tablice określające

dopuszczalne obciążenie regałów magazynowych, a także dopuszczalne obciążenie użytkowe
powierzchni stropu.

Zasady magazynowania i składowania:
1. Magazynowane materiały do prac sztukatorskich to, zaprawa gotowa, wapno

hydratyzowane, cement. Większość materiałów stosowanych do prac sztukatorskich
składowana jest w workach lub pojemnikach czasami silosach. Składowanie materiałów
w stosach wymaga zachowania ogólnych zasad składowania materiałów określonych
przy opisie stanowiska murarza i tynkarza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Materiały powinny być magazynowane w pomieszczeniach, które spełniają wymagania

przewidziane dla danego typu funkcji. Pomieszczenia magazynowe spełniają wymagania
bezpieczeństwa stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów.
Charakterystyka składowanych materiałów powinna być uwidoczniona poprzez
oznaczenia.

Stosowanie przepisów przeciwpożarowych

Zagadnienia bezpieczeństwa przeciwpożarowego objęte są przepisami szczegółowymi.

Obowiązujące akty prawne nakładają na organy władzy i administracji państwowej, na
jednostki organizacyjne w zakładach pracy oraz każdego obywatela, obowiązek ochrony
życia, zdrowia ludzkiego, dorobku materialnego, kulturalnego i mienia przed pożarami.

Pracownik przed podjęciem pracy, musi przejść wstępne przeszkolenie przeciwpożarowe.

Obowiązki pracownika w zakresie profilaktycznej ochrony ppoż.:
1. Dbać o właściwy stan bezpieczeństwa pożarowego w szczególności na swoim odcinku

pracy.

2. Znać przepisy, sposoby i instrukcje alarmowania pożarowego współpracowników, straży

pożarnej, oraz użycia podręcznego sprzętu i środków gaśniczych.

3. Usuwać bezzwłocznie stwierdzone przyczyny mogące spowodować pożar, oraz zgłaszać

o tym przełożonemu.

4. Kontrolować miejsca niebezpieczne zagrożone pożarem wg zasad określonych dla danej

budowy lub wewnętrzną instrukcją kontroli ppoż.

5. Znać lokalizację podręcznego sprzętu gaśniczego, zasilania wodnego oraz środków

alarmowania pożarowego.

Zagrożenia pożarowe
1. Nieostrożne obchodzenie się z otwartym ogniem, szczególnie w pobliżu materiałów

łatwopalnych.

2. Uszkodzenie urządzeń i instalacji elektrycznych (przepływ prądów zwarciowych lub

przeciążeniowych, łuk elektryczny, zwiększona rezystancja styków i złącz, przebicia
łączeniowe). Niewłaściwa eksploatacja i konserwacja urządzeń elektrycznych używanych
na budowie.

Postępowanie w razie zaistnienia pożaru

W razie pożaru obowiązkiem każdego pracownika jest natychmiastowe zaalarmowanie,

wszelkimi dostępnymi środkami, innych pracowników oraz straż pożarną i bezpośrednich
przełożonych. Czynności te można zlecić innej osobie, samemu zaś przystąpić niezwłocznie
do akcji ratowniczej. Działać zgodnie z instrukcją przeciwpożarową.

W prowadzeniu akcji ratowanie życia ludzi ma pierwszeństwo przed gaszeniem pożaru.

Natychmiast unieruchomić pracujące urządzenia, mogące spowodować dodatkowe zagrożenia
lub przyczyniać się do rozprzestrzeniania się pożaru.
Niezwłocznie wyłączyć spod napięcia zasilającego urządzenia znajdujące się w rejonie
objętym pożarem, jak również w rejonach sąsiednich oraz odciąć ewentualne instalacje
gazowe. Należy pamiętać, że wyłączenie napięcia elektrycznego stanowi podstawowy
warunek powodzenia akcji gaśniczej oraz zapewnienie bezpieczeństwa jej uczestnikom.
Przystąpić do gaszenia pożaru za pomocą wszelkich dostępnych środków, jak podręczny
sprzęt i środki gaśnicze, koce, piasek itp. (po uprzednim upewnieniu się o braku napięć
elektrycznych), usuwając jednocześnie z rejonu objętego pożarem materiały zagrażające
wybuchem lub rozprzestrzenianiem się pożaru (butle z tlenem, acetylenem, materiały
łatwopalne itp.).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W przypadku braku osoby upoważnionej do objęcia kierownictwa (przełożony, członek
straży), kierownictwo akcją powinien objąć najbardziej energiczny i opanowany pracownik,
który potrafi zorganizować i rozdzielić zadania.
Pozostali pracownicy obowiązani są podporządkować rozkazom osoby, która objęła
kierownictwo i wszelkie jej polecenia ściśle wykonywać.
Przy zawiadomieniu straży należy wyznaczyć przewodnika, który po przybyciu straży
doprowadzi ją na miejsce pożaru, wskazując w przypadku potrzeby punkty czerpania wody.
W chwili przybycia straży, osoba dotychczas kierująca pracami ratowniczymi ma obowiązek
poinformować dowódcę przybyłej jednostki o dotychczasowym przebiegu akcji i wydanych
zarządzeniach oraz podporządkować się jego rozkazom.
Przybycie straży nie zwalnia pracowników od dalszego działania w zakresie zwalczania
pożaru, które to czynności powinni wykonywać zgodnie z poleceniami straży.
W czasie prowadzenia akcji wszyscy obowiązani są zachować spokój. Jeżeli kierownictwo
straży uzna udział pracowników w akcji gaśniczej za zbędny, należy usunąć się poza teren jej
działania.

Spalaniem nazywamy szybko przebiegającą reakcję egzotermiczną (z wydzieleniem

ciepła), samoczynnie przemieszczającą się w przestrzeni wypełnionej materiałami palnymi
w obecności utleniacza. Reakcji tej towarzyszy zjawisko świecenia. Spalanie może być
prowadzone celowo lub wystąpić w sposób niezamierzony i szkodliwy. W pierwszym
przypadku mamy do czynienia z procesami spalania paliw, w drugim o pożarach lub
wybuchach. Pożar lub wybuch może powstać, gdy zaistnieje czasowa i przestrzenna
zbieżność następujących elementów: materiału palnego, czynnika utleniającego, źródła
zapłonu.

Pożary można sklasyfikować wg grup rozróżniając rodzaj palącego się materiału i sposób

jego spalania. Charakterystyka pożarów wg grup pożarów określa grupy: A, B, C, D, E
i przypisuje im metody ich gaszenia w zależności od typów stosowanych gaśnic. Dla potrzeb
lokalnych pożarów celowym jest określić zagrożenia związane z rodzajem palącego się
materiału i sposoby jego gaszenia. Dla rozróżnionych grup pożarów: A, B, C, D, E
przypisano typy gaśnic stosowane go ich gaszenia.

Omówienie grup pożaru A, B, C, przedstawiono w tabelce poniżej. Grupa A obejmuje

pożar ciał stałych pochodzenia organicznego jak drewno, papier, smoła, węgiel. Grupa B
obejmuje pożary cieczy palnych i substancji palnych topiących się podczas pożaru takich jak
benzyna, tłuszcze, farby, oleje, smoła, rozpuszczalniki. Grupa C obejmuje pożary gazów,
takich jak acetylen, butan, metan, propan, wodór. Grupa D obejmuje pożary metali:
aluminium, sód, potas, lit, magnez i ich związki. Gaszenie tej grupy pożarów wymaga użycia
specjalistycznych gaśnic proszkowych gaszących metale. Gaszenie tej grupy pożarów
wymaga użycia gaśnic śniegowych lub proszkowych. Do gaszenia instalacji będących pod
napięciem nie wolno stosować wody i gaśnic płynowych z dodatkowym roztworem środka
wytwarzającego pianę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Grupa

pożaru

Rodzaj palącego się materiału

i sposób jego spalania

Typ gaśnic przenośnych

Grupa
pożaru

Pożar ciał stałych pochodzenia
organicznego, przy spalaniu których obok
innych zjawisk powstaje zjawisko
żarzenia. Typowy materiał: drewno,
papier, węgiel, słoma, tworzywa sztuczne,
tekstylia.

Gaśnice proszkowe z proszkiem
gaszącym

ABC,

Gaśnice pyłowe z dodatkowym
roztworem środka,
Gaśnice pianowe,

Grupa
pożaru

Pożary cieczy palnych i substancji
palnych topiących się podczas pożaru.
Typowy materiał: benzyna, tłuszcze,
farby, oleje, smoła, rozpuszczalniki.

Gaśnice CO

Gaśnice proszkowe z proszkiem
gaszącym A

BC,

Gaśnice proszkowe z proszkiem
gaszącym

BC,

Gaśnice pianowe,
Gaśnice pyłowe z dodatkowym
wodnym roztworem środka,

Grupa
pożaru

Pożary gazów, takich jak: acetylen, butan,
metan, propan, wodór, gaz ziemny i
miejski

Gaśnice proszkowe z proszkiem
gaszącym ABC,
Gaśnice proszkowe z proszkiem
gaszącym BC,

Typ gaśnic:

ABC, ABC, ABC, BC, BC umieszczony jest na oznaczeniu gaśnicy.

Sprzęt gaśniczy

Przez sprzęt gaśniczy rozumie się gaśnice, koce i agregaty gaśnicze. Jest to sprzęt

podręczny, w który wyposażony powinien być teren budowy. Sprzęt gaśniczy powinien być
używany zgodnie z przeznaczeniem i właściwie stosowany w akcji gaśniczej.

Gaśnica śniegowa jest sprzętem uniwersalnym. Wewnątrz gaśnicy znajduje się

dwutlenek węgla skroplony pod dużym ciśnieniem. Gaśnica nadaje się do gaszenia
wszystkich pożarów, szczególnie nadaje się do gaszenia cieczy łatwopalnych i urządzeń
elektrycznych pod napięciem. W trakcie działania gaśnica silnie się oziębia. Aby zapobiec
odmrożeniu rąk należy trzymać ją tylko za uchwyty.

Gaśnica proszkowa posiada środek gaśniczy w postaci proszku, składającego się

z odpowiednio spreparowanych związków sodowych lub potasowych, wyrzucanych z gaśnicy
za pomocą sprężonego gazu obojętnego. Jest to gaśnica uniwersalna, polecana do gaszenia
ciał i przedmiotów, które przy gaszeniu innymi środkami mogłyby ulec zniszczeniu.
Ponieważ proszek nie przewodzi, gaśnicę stosować można do gaszenia instalacji
elektrycznych pod napięciem, np. mufy, kable, tablice rozdzielcze itp. oraz do gaszenia
płynów i gazów łatwopalnych.

Uwaga! Gaśnicy proszkowej w czasie działania nie należy odwracać dnem do góry.
Koce gaśnicze wykonane z włókna szklanego i przechowywane w specjalnych

futerałach, są całkowicie niepalne. Służą do tłumienia pożaru w zarodku przez odcięcie
dopływu powietrza od palącego się ciała. Koc szczególnie nadaje się do gaszenia
przedmiotów małych o zwartej budowie, umiejscowionych nisko, przy ziemi. Można używać
go do gaszenia pożarów silników spalinowych i elektrycznych, płynów łatwopalnych,
znajdujących się w niewielkich naczyniach, związków chemicznych reagujących z wodą oraz
palącą się odzież na ludziach.

Oprócz omówionego sprzętu do gaszenia pożarów wykorzystuje się: piasek, wewnętrzne

hydranty pożarowe i krany czerpalne, drabiny, bosaki, łopaty, kilofy itp. Należy pamiętać, że
sprzęt p. pożarowy powinien znajdować się w miejscu łatwo dostępnym i specjalnie
oznakowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uwzględniając zagrożenie porażenia prądem elektrycznym przy ewentualnej akcji gaśniczej,
zaleca się wyposażać rejony ruchu elektrycznego w gaśnice proszkowe i śniegowe oraz koce
gaśnicze. W pomieszczeniach o dużej kubaturze, dobrze przewietrzanych lub na wolnym
powietrzu celowe jest stosowanie również gaśnic.

Znaki ochrony przeciwpożarowej
Zagospodarowanie placu budowy wymaga zastosowania systemu oznaczeń ochrony
przeciwpożarowej. Stosowane znaki obejmują systemy: informacji, zakazu i ostrzegawczy.
Stosowanie systemu oznaczeń ochrony przeciwpożarowej na budowie jest obligatoryjne.

Zasady udzielania pierwszej pomocy

Zagrożenia, bezpieczne metody pracy i zasady zachowania się.
Pracownik zatrudniony na stanowisku sztukatora może być narażony w czasie pracy na

typowe dla pracy na budowie zagrożenia życia lub zdrowia. Eliminowanie tych zagrożeń jest
obowiązkiem pracodawcy poprzez stosowanie środków technicznych i organizacyjnych.
Pracownik zobowiązany jest stosować zasady postępowania ograniczające ryzyko zdarzeń
niepożądanych związanych z wykonywaną pracą.

Tabela 1. Tryb postępowania w czasie akcji ratowniczej w zależności od objawów poszkodowanego

[opracowanie własne]

Objawy

Tryb postępowania

Poszkodowany przytomny, oddycha, tętno
wyczuwalne.

1. Opatrzyć poszkodowanego.
2. W razie potrzeby wezwać pomoc medyczną

Poszkodowany nieprzytomny, oddycha,
tętno wyczuwalne.

1. Opatrzyć poszkodowanego.
2. Ułożyć poszkodowanego w pozycji

bezpiecznej

3. Wezwać pomoc medyczną.

Poszkodowany nieprzytomny, brak
oddechu, tętno wyczuwalne.

1. Udrożnić drogi oddechowe

poszkodowanego.

2. Wykonać 10 wdechów sztucznego

oddychania.

3. Wezwać pogotowie ratunkowe.
4. Powtarzać sztuczne oddychanie.

Poszkodowany nieprzytomny, brak tętna
i oddechu.

1. Wezwać pogotowie ratunkowe.
2. Przystąpić do sztucznego oddychania

i masażu serca.

Przystępując do akcji ratunkowej należy przestrzegać następujących zasad:

−

ocenić przytomność poszkodowanego,

−

udrożnić drogi oddechowe,

−

ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej,

−

podjąć sztuczne oddychania metodą „usta-usta” w razie bezdechu lub oddechu
niewydolnego,

−

przystąpić do zewnętrznego masażu serca w razie zatrzymania krążenia,

−

zatamować krwotok w razie krwotoku,

−

zabezpieczyć u poszkodowanego: prawidłową pozycję, utratę ciepła i wilgotności,
warunki prawidłowego oddychania,
Akcję ratowniczą prowadzić do czasu przybycia fachowego personelu medycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby skutecznie udzielać pomocy w sytuacjach wypadkowych należy adaptować zasady

udzielania pierwszej pomocy dla sytuacji związanej z pracą na budowie oraz zachowaniami
pracowników budowlanych w trakcie pracy.

Postępowanie przy udzielaniu pierwszej pomocy

Postępowanie przy zranieniu.
Pierwszą czynnością jest: natychmiastowe zatrzymanie krwotoku, usunięcie z rany ciał

obcych (tylko widocznych i których usunięcie nie sprawia trudności). zabezpieczenie rany
przed zakażeniem poprzez oczyszczenie okolicy rany benzyną, eterem lub spirytusem
w promieniu 4–5 cm począwszy od brzegów rany na zewnątrz (głębokich ran nie należy
przemywać żadnymi płynami antyseptycznymi, ani wycierać a jedynie pokryć jałowym
opatrunkiem i zabandażować).

W przypadku rany zanieczyszczonej spłukać obficie 3% roztworem wody utlenionej.
Miejsce zranienia przykryć wyjałowioną gazą, nałożyć na nią ligninę lub watę.
Opatrunek umocować bandażem, przylepcem, chustą trójkątną – w zależności od

wielkości zranienia. Wszystkich chorych (zranionych) z poważniejszymi uszkodzeniami
kierować natychmiast do szpitala. Poszkodowany, ranny, którego rany zanieczyszczone są
ziemią lub kurzem powinien obowiązkowo otrzymać surowicę przeciwtężcową.

Postępowanie przy krwotokach
Upływ krwi z tętnic zatrzymuje się doraźnie przez: 1. Ucisk palcami krwawiącego

naczynia, tętnice przyciska się do kości powyżej miejsca zranienia, a przy krwotokach
z tętnicy szyjnej i skroniowej – poniżej miejsca zranienia. Przy krwotokach z rany na
kończynie koniecznie unieść ją do góry, ucisnąć należy silnie kciukiem, czterema palcami lub
pięścią. 2. Założenie opatrunku uciskowego, doraźnie zatrzymane krwawienie (ucisk
palcami), położenie opatrunku z jałowej gazy (kilkakrotnie złożony), mocne zabandażowanie.
3. Przy krwotokach wewnętrznych należy jak najszybciej przekazać chorego w ręce lekarza.

Postępowanie przy złamaniach
Założyć jałowy opatrunek na ranę (w przypadku złamania otwartego). Unieruchomić

złamaną kończynę stosując zasadę unieruchamiania dwóch sąsiadujących ze złamaniem
stawów (np. przy złamaniu kości przedramienia staw nadgarstkowy i staw łokciowy). Do
unieruchamiania kończyn należy stosować specjalne szyny druciane „Kramera”, a przy ich
braku inne środki jak deszczułki, chusty trójkątne, bandaże itp.
Przy złamaniu kończyn górnych, podudzia i żeber chorego można przenosić i przewozić
w pozycji siedzącej.
Przy złamaniu kości uda, miednicy i kręgosłupa tylko w pozycji leżącej.
Przy złamaniu kręgosłupa chory musi być ułożony na twardym podłożu (np. deski, drzwi
itp.).
Podać środki przeciwbólowe.

Postępowanie przy zwichnięciach
Przyłożyć zimny okład na zwichnięty staw (np. z altacetu). Unieruchomić go za pomocą

szyny i opaski. Podać środki przeciwbólowe. Przewieść chorego do lekarza.

Postępowanie przy oparzeniach
Przerwać kontakt z czynnikami parzącymi. Zmniejszyć występujący ból przez polewanie

czystą zimną wodą przez kilkanaście minut (oprócz zmniejszenia bólu woda zapobiega
powstawaniu głębokich oparzeń) oraz podawania środków przeciwbólowych. W przypadkach
oparzenia związkami chemicznymi należy je zmyć pod silnym strumieniem zimnej wody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zabezpieczyć oparzoną powierzchnię przed zakażeniem poprzez opatrunki: (jałowa gaza)

przy oparzeniach I, II i III stopnia małych powierzchni ciała oraz przykrycie czystymi
środkami opatrunkowymi, płatami gazy – przy oparzeniach dużych powierzchni ciała.
Zapewnić poszkodowanemu możliwie szybką opiekę lekarską.

Postępowanie przy porażeniu prądem elektrycznym
Skuteczność ratowania porażonych prądem zależy głównie od szybkości i umiejętności

ratującego. Pracownik przystępujący do udzielania pomocy porażonemu prądem
elektrycznym powinien zastosować takie środki bezpieczeństwa, aby sam nie uległ porażeniu.
Czynnością najważniejszą podczas ratowania jest szybkie uwolnienie porażonego spod
działania prądu, wykorzystując jedną z poniższych metod :

Wyłączenie napięcia poprzez otwarcie właściwych łączników, usunięcie wkładek

topikowych
z obwodu zasilania, przecięcia przewodów zasilających .

Odciągnięcie porażonego od urządzenia będącego pod napięciem (gdy wyłączenie

napięcia jest trudne lub trwałoby zbyt długo),

Odizolowanie porażonego od urządzeń będących pod napięciem np. poprzez podsunięcie

pod nogi lub ręce porażonego materiału izolacyjnego.

Przy uwalnianiu porażonych prądem elektrycznym o napięciu do 1 KV, należy stosować

jako materiał izolacyjny sprzęt ochrony zasadniczy i dodatkowy (rękawice gumowe, półbuty,
dywaniki, drążki itp.). W razie braku sprzętu można stosować materiał izolacyjny zastępczy
(suche drzewo, tworzywa sztuczne, materiały tekstylne itp.).

Przy uwalnianiu porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu powyżej

1 KV, należy stosować metodę wyłączenia napięcia właściwego obwodu lub poprzez
odciągnięcie porażonego od urządzenia będącego pod napięciem przy użyciu sprzętu
ochronnego zasadniczego i dodatkowego, bezwzględnie unikając bezpośredniego dotknięcia
porażonego lub urządzeń będących pod napięciem.

Gdy wypadek porażenia nastąpił na wysokości, a wyłączenie napięcia może spowodować

groźny

upadek

porażonego,

należy

przed

wyłączeniem

napięcia

zabezpieczyć

poszkodowanego przed skutkami upadku.

Po uwolnieniu porażonego spod działania prądu elektrycznego należy natychmiast

przystąpić do udzielania pierwszej pomocy poprzez wykonanie następujących czynności:
jeżeli porażony krwawi - zatrzymać krwawienie, zdecydować, jaki ma być zakres doraźnej
pomocy i sposób jej udzielenia.

Sposób ratowania zależy od stanu porażonego tj.: porażony przytomny – należy rozluźnić

ubranie w okolicy szyi, klatki piersiowej i brzucha oraz ułożyć poszkodowanego wygodnie.
Zaleca się przewiezienie lub przeniesienie porażonego do lekarza w celu przeprowadzenia
szczegółowych badań. Jeżeli transport jest niemożliwy, należy wezwać lekarza na miejsce
wypadku. Do chwili badania powinien pozostawać w pozycji leżącej.

Porażony nieprzytomny, oddycha: nie wolno nieprzytomnego pozostawić w pozycji na

plecach. Należy ułożyć porażonego na boku, rozluźnić ubranie. Nie odstępując od
porażonego, obserwując jego oddech, przetransportować go do lekarza w niezmienionej
pozycji.

Sztuczne oddychanie metodą usta – usta
Pierwszą czynnością jest zapewnienie drożności dróg oddechowych poprzez ułożenie

poszkodowanego w pozycji na plecach na twardym podłożu oraz odchylenie głowy ku tyłowi.
Kontrolujemy czy w jamie ustnej nie ma przedmiotów zaburzających drożność dróg
oddechowych np. proteza, inne obce ciała. Prowadzący sztuczne oddychanie klęka za głową
poszkodowanego po lewej stronie. Żuchwę wraz z głową odchylamy ku górze i ku tyłowi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wdmuchiwanie powietrza do ust chorego każdorazowo poprzedzone jest głębokim

wdechem ratownika. Prawidłowo objętość wdmuchiwanego powietrza do płuc sygnalizowana
jest uniesieniem się klatki piersiowej poszkodowanego.

Przy każdorazowym wdmuchiwaniu powietrza do ust chorego należy zatykać mu nos

palcami wolnej ręki. Po odjęciu ust od ust chorego klatka piersiowa na skutek sprężystości jej
ścian opada i wysłuchuje się szmer biernego wydechu poszkodowanego.

Częstotliwość sztucznego oddychania wynosi około 12 razy na minutę.

Pośredni masaż serca
Jest zabiegiem wykonywanym jednocześnie ze sztucznym oddychaniem i obie te

czynności muszą być ze sobą zsynchronizowane. Kolejne czynności przy wykonywaniu
masażu serca:

1. Ratowany spoczywa w pozycji leżącej na wznak na twardym podłożu, tak jak przy

prowadzeniu sztucznego oddychania.

2. Prowadzący masaż serca klęka z prawej strony poszkodowanego.
3. Dłonie ułożone jedna na drugiej kładziemy na 1/3 dolnej części mostka mając

wyprostowane przedramiona w obu stawach łokciowych.

4. Ucisk wykonujemy dynamicznie, przenosząc ciężar tułowia na wyprostowane

przedramiona

Warunkiem skuteczności masażu jest obniżenie się poziomu mostka o około 4 cm oraz

pojawienie się tętna na obwodzie, tj. na tętnicach szyjnych lub udowych. Masaż wykonywany
jest z częstotliwością około 60 razy na minutę.

Jeżeli akcję reanimacyjną prowadzi jedna osoba, to po każdych dwóch wdechach

reanimujący wykonuje ucisk na mostek około 10 - 12 razy, tak aby w ciągu minuty stosunek
oddechów i uciśnięć wynosił około 12:60. Jeżeli akcja reanimacyjna prowadzona jest przez
dwie osoby, to jedna prowadzi sztuczne oddychanie a druga wykonuje masaż serca wg
schematu 1 oddech – 5 uciśnięć. Akcję reanimacyjną należy prowadzić do czasu pojawienia
się pomocy lekarskiej.

Postępowanie przy zatruciach drogą oddechową
Usunąć chorego z miejsca w którym nastąpiło zatrucie i wynieść na świeże powietrze.
Rozluźnić wszystkie uciskające części ubioru. Zdjąć odzież w przypadku

zanieczyszczenia jej środkami trującymi. Zapewnić zatrutemu bezwzględny spokój.
Zabezpieczyć chorego przed utratą ciepła przez okrycie go np. kocem. W przypadku braku
akcji serca i oddychania (bezwzględnie pamiętając o skontrolowaniu drożności dróg
oddechowych) rozpocząć sztuczne oddychanie i masaż serca. W razie wystąpienia drgawek
zabezpieczyć chorego przed przygryzieniem języka (włożyć między zęby np. kawałek
drewna).

Postępowanie przy zatruciach drogą pokarmową
1. Usunąć truciznę z żołądka przez spowodowanie wymiotów.
2. Podać odtrutkę (po ustąpieniu wymiotów) np. zwykłą wodę (rozcieńcza i zobojętnia

truciznę), zawiesinę węgla aktywnego lub wodny roztwór białka kurzego (8 białek na
szklankę wody).

3. Ponownie spowodować wymioty.
Odpowiedzialność służbowa i prawna. Pracownicy mają obowiązek udzielenia pierwszej

pomocy poszkodowanym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zasady wykonywania robót sztukatorskich w złych oraz zimowych warunkach
atmosferycznych

Wykonywanie robót sztukatorskich w zależności od warunków atmosferycznych

wprowadza szereg ograniczeń wynikających z wystąpienia czynników niesprzyjających
stanowiących źródła zagrożeń.
Roboty montażowe w tym sztukatorskie na tynkach elewacji zewnętrznych odbywają się
z reguły na otwartym obiekcie, na znacznych wysokościach i przy wielu zagrożeniach dla
ludzi i elementów konstrukcyjnych.

Zabrania się wykonywania robót montażowych w tym sztukatorskich, na rusztowaniach

zewnętrznych gdy:

−

siła wiatru przekroczy 10 m/s,

−

widoczność spadnie poniżej 30 m,

−

oświetlenie będzie mniejsze niż 50 lx,

−

w czasie opadów atmosferycznych, burz z wyładowaniami i porywami wiatru oraz
bezpośrednio po opadach atmosferycznych do czasu oczyszczenia pomostów ze śniegu
i wody lub jego roztopienia się i wyschnięcia.
Realizacja prac sztukatorskich wprowadza szereg ograniczeń technologicznych, które

warunkują realizację robót. Wymagania technologiczne ograniczają przedziały dozwolonych
warunków

atmosferycznych,

których

realizowane

są

roboty

sztukatorskie.

Przy wykonywaniu elewacji z elementami sztukatorskimi należy zastosować wszystkie
ograniczenia i uwarunkowania dla robót t sztukatorskich wykonywanych na elewacjach, do
najważniejszych z nich należą:

−

nasłonecznienie tynkowanych ścian, które muszą być zabezpieczone przed zbyt dużym
nasłonecznieniem i działaniem ciepłego wiatru,

−

temperatura, nakładanie tynków wymaga spełnienia wymagań technologicznych
producenta co do ograniczeń temperatury,

−

opady wykluczają no ogół możliwość prowadzenia robót sztukatorskich wykonywanych
na elewacjach.

Ograniczenia technologii wykonywania sztukatorskich robót elewacyjnych powodują
ograniczenie w niekorzystnym oddziaływaniu czynników atmosferycznych.

Prawidłowy mikroklimat dla robót sztukatorskich podobne są do tynkarskich i można

przybliżyć je następującymi parametrami. Efektywna temp. wynosi: przy pracy średnio
ciężkiej 12,1–14,2

C, przy pracy ciężkiej 10,9 –12,7

C. Z obserwacji praktycznych wynika,

że odczucia pracowników są dobre, gdy przy zachowaniu wymienionych temperatur
wilgotność względna otoczenia wynosi 60-70 %RH a prędkość ruchu powietrza zawarta jest
w przedziale 0,2–1,0 m/s. Odstępstwa od podanych parametrów mikroklimatu należy
korygować właściwym ubiorem wraz z odzieżą roboczą oraz organizacją robót.

Zaleceniem dla wykonywania robót sztukatorskich w zimowych warunkach jest

zorganizowanie stanowisk pracy, które umożliwią realizację prac technologicznych oraz
miejsca do ogrzewania się pracowników. Dla pomieszczeń w budynku w czasie robót
sztukatorskich należy zapewnić temperatury technologicznej właściwej do realizacji prac.
Ogrzewanie pomieszczeń można uzyskać stosując nagrzewanie ciepłym powietrzem a dla
małych obiektów piece grzewcze. Należy zapewnić dopływ powietrza aby uniknąć zatrucia
czadem.

Przepisy o bezpieczeństwie i higienie pracy nie określają szczegółowo temperatury jaką

powinno się zapewnić w pomieszczeniach pracy. Określono temp. minimalną nie mniejszą
niż 10

C dla pomieszczeń pracy, chyba, że rodzaj produkcji na to nie pozwala. Realizacja

obiektów jest procesem montażowym, w który nie występują pomieszczenia pracy.
Wykonawstwo robót sztukatorskich wewnątrz budynku wymaga na ogół znacznego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

zaawansowania robót wykończeniowych obiektu lub realizowane jest w istniejącym już
obiekcie.

O ile wystąpi konieczność układania elewacji ze sztukaterią i tynkowania na zewnątrz

w warunkach zimowych, to roboty prowadzi się w cieplaku obejmującym część budynku. Do
przygotowania zapraw należy stosować podgrzewanie wody i piasku. Temperatura
materiałów powinna wynosić 8 ÷ 40

C. Prowadzone procesy grzewcze stanowią źródło

zagrożeń dla wykonujących je pracowników.

Realizacja robót montażowych w warunkach zimowych powinna uwzględniać

zastosowanie przy układaniu sztukaterii technologii oraz zapraw dostosowanych do
temperatury otoczenia. Prawidłowy dobór technologii realizacji robót sztukatorskich
powinien być objęty projektem technologii prac oraz organizacji budowy z nim związanym.

Zagrożeniem dla zdrowia przy wykonywaniu robót sztukatorskich jest wystąpienia

czynników niesprzyjających stanowiących źródła zagrożeń, do których należy zaliczyć
ekspozycję pyłów, które mogą zawierać krzemionkę oraz związków chemicznych
stosowanych do wyrobów i robót sztukatorskich.

Zasady ochrony środowiska przy wykonywaniu robót sztukatorskich

Realizacja robót sztukatorskich powinna uwzględniać stosowanie obowiązków z zakresu

ochrony środowiska przez wykonawców robót. Od nich zależy zachowanie w czystości
powierzchni ziemi, wody, roślinności i powietrza. Ochrona środowiska realizowana przez
wykonawców robót sztukatorskich obejmuje: a) ochronę powierzchni ziemi poprzez
zachowanie urodzajnej warstwy gleby w procesie inwestycyjnym, b) ochronę wód poprzez
nie odprowadzanie uciążliwych ścieków z terenu budowy, c) ochronę powietrza poprzez nie
odprowadzanie

atmosfery

pyłów

z materiałów

budowlanych

oraz

procesów

technologicznych występujących na budowie. Szczególnie szkodliwe na budowie przy
pracach sztukatorskich są pyły z materiałów budowlanych: wapna, cementu, drobnego,
pylistego piasku. Należy przestrzegać zasad przeładunku z wyeliminowaniem pylenia oraz
właściwego postępowania z materiałami odpadowymi pozostałymi po montażu, np. resztkami
zapraw i opakowaniami po nich np. po środkach impregnujących.

Zagrożenia w pracy sztukatora wykonywanej w warunkach trudnych i szczególnie
niebezpiecznych

W praktyce zakres wykonywanych prac sztukatorskich obejmuje również trudne

i szczególnie niebezpieczne warunki ich wykonania. Prace sztukatorskie, szczególnie
konserwatorskie, realizowane są również w warunkach związanych ze specyficznymi
zagrożeniami dodatkowo zwiększającymi zagrożenia występujące przy realizacji typowych
robót. Sytuacje szczególnie niebezpiecznych warunków należy powiązać z wystąpieniem
dodatkowych zagrożeń, które wymagają wprowadzenia dodatkowych zabezpieczeń lub
środków ostrożności. W przypadku robót sztukatorskich warunki realizacji ogólnych robót
budowlanych realizowanych na danym obiekcie nie są powiązane z zagrożeniami dla pracy
sztukatora.

Czynniki zagrażające zdrowiu osób pracujących na stanowisku sztukatora (renowatora

zabytków) wynikają z:
1. szczególnych miejsc dla technologii prowadzenia robót na wysokościach poza

rusztowaniami, oraz w warunkach, w których zachodzi obawa niedostatecznego
rozpoznania statyki konstrukcji, na rzecz której planowane są roboty konserwatorskie,

2. zastosowania specjalistycznych technologii konserwacji tynków i sztukaterii związanych

z dużą ekspozycją materiału chemicznego,

3. szczególnymi warunkami transportu i przeładunku materiałów wykorzystywanych do prac

konserwatorskich w tym głównie materiałów chemicznych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. utrudnień

związanych

warunkami

otoczenia

zewnętrznego

jak,

zapylenie

i zanieczyszczenie powietrza, temperatura, ruch powietrza, światło, hałas.

Zagrożenia prac sztukatorskich zostały przedstawiona w rozdz. 4 p. 4.1. i są one

właściwe dla szczególnych warunków. Szczególna ekspozycja zagrożeń wynikająca
z technologii prac sztukatorskich na miejsca dla poniższych warunków.

1. Przy robotach zagrożeniami są: upadek z wysokości, uderzenie przedmiotami

spadającymi
z wyższej kondygnacji.

2. Przy transporcie oraz obróbce sztukaterii zagrożeniami są urazy mechaniczne oraz

narażenia na zwiększoną ekspozycję pyłów gipsowych oraz specjalistycznych środków
chemicznych.

W celu uniknięcia zagrożeń i zorganizowania bezpiecznego stanowiska pracy należy:

−

zadbać o właściwe zorganizowanie stanowiska pracy oraz wyposażenie pracowników
w odpowiedni sprzęt i narzędzia, odzież roboczą i ochronną, kierowanie brygadą
sztukatorów wymaga doświadczenia i wiedzy oraz przygotowania frontu robót,

−

przestrzegać zasad technologii wykonywanych robót właściwą dla zastosowanych
materiałów,

−

zależnie od sytuacji zapewnić bezpieczne przejścia i dojścia do stanowisk pracy.

Pracodawca ma obowiązek określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac
szczególnie niebezpiecznych w tym szczególnie powinien zapewnić:

−

bezpośredni nadzór nad tymi pracami poprzez wyznaczenie w tym celu osób,

−

zastosować odpowiednie środki zabezpieczające,

−

przeprowadzić szczegółowy instruktaż pracowników obejmujący: imienny podział pracy,
kolejność wykonywania zaplanowanych zadań, zagrożenia i wymogi bhp przy pracy dla
poszczególnych czynności.
Przy organizowaniu prac szczególnie niebezpiecznych należy stosować zasadę, że środki

ochrony indywidualnej stosuje się w ostateczności, w sytuacji kiedy w pełni wyeliminowanie
zagrożeń poprzez zastosowanie środków technicznych i organizacyjnych nie jest możliwe.

Organizacja prac budowlanych wymaga dokonania oceny ryzyka w każdej sytuacji

rozpoczęcia robót budowlanych. Kodeks pracy w art. 226 nakłada obowiązek informowania
pracowników o ryzyku zawodowym dotyczącym każdego pracownika, niezależnie od rodzaju
zajmowanego stanowiska.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynności powinien wykonać użytkownik sprzętu mechanicznego w warsztacie

sztukatorskim przed jego uruchomieniem?

2. Kto może obsługiwać narzędzia mechaniczne wykorzystywane do prac sztukatorskich?
3. Czy można użytkować narzędzia sztukatorskie: noże sztukatorskie, strug do odlewów,

piłę rozpłatniczą do odlewów, przecinak, młotek, pędzle z drutu stalowego do innych
prac budowlanych, np. tynkowania?

4. Gdzie należy umieszczać instrukcję bezpiecznej obsługi i konserwacji instalacji odciągu

miejscowego w warsztacie sztukatorskim?

5. Jakie dokumenty uprawniają sztukatora do eksploatacji maszyn, urządzeń i sprzętu

budowlanego?

6. O jakiej masie odlewy może sztukator przenosić na budowie a jakie w warsztacie

sztukatorskim?

7. Jaka jest maksymalna masa przedmiotów, które można przenosić?
8. W jakich warunkach możesz magazynować materiały sztukatorskie w workach?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Jakie zagrożenia pożarowe występujące dla prac sztukatorskich wykonywanych latem?
10. Jesteś wewnątrz budynku, co musisz zrobić, gdy zauważysz pożar na zewnątrz?
11. Kto obejmuje kierownictwo prowadzenia akcji gaśniczej przed przybyciem straży

pożarnej, gdy realizowane są tylko roboty sztukatorskie?

12. Jaki przyjmiesz tryb postępowania przy prowadzeniu akcji ratowniczej, gdy

poszkodowany jest przytomny, ale ma kłopoty oddechowe?

13. Co należy sprawdzić przed przystąpieniem do sztucznego oddychania metodą usta – usta,

gdy poszkodowany ma uraz twarzy?

14. Jakie działania podejmiesz, aby udzielić pierwszej pomocy osobie zatrutej środkami

chemicznymi?

15. Jakie znasz zasady wykonywania robót sztukatorskich w okresie zimowym.
16. Jakie znasz przykłady ochrony środowiska, przy wykonywaniu robót sztukatorskich,

związane z ochroną ziemi, poprzez eliminację ekspozycji z farb i rozpuszczalników oraz
opakowań po nich.

17. Jakie znasz przyczyny urazów uderzeniem przedmiotów spadających z wysokości

w typowych warunkach prac sztukatorskich.

18. Jaki jest typ gaśnicy wg danych identyfikacyjnych zamieszczonych na rysunku.

Rysunek danych opisowych gaśnicy do pytania nr 18 [3]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W warsztacie sztukatorskim wybuchł pożar. Dobierz typ gaśnicy, którą należy

zastosować do gaszenia pożaru w zależności od rodzaju palącego się materiału. Opisz zasady
postępowania podczas gaszenia ognia wybranym sprzętem w określonych warunkach.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją ćwiczenia,
2) rozpoznać rodzaj palącego się materiału i sposób jego spalania,
3) sklasyfikować grupę pożaru,
4) dobrać typ gaśnicy, którą użyjesz do gaszenia,
5) opisać sposób gaszenia ognia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura rozdziału,

−

instrukcje gaśnic,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

W remontowanym budynku zabytkowym wykonywana jest renowacja sztukaterii

z zastosowaniem farb rozpuszczalnikowych do renowacji malowideł. Zaproponuj sposób
i miejsce organizacji podręcznego składowiska materiałów dla stanowiska pracy sztukatora
(dwóch osób pracujących równocześnie) oraz podaj proponowane wyposażenie w gaśnice
i sprzęt ppoż.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z tematem ćwiczenia,
2) określić zagrożenia związane z użyciem farb rozpuszczalnikowych, wskazać grupę

pożaru A, B, C, D wynikającą z palącego się materiału i sposobu jego gaszenia,

3) sporządzić wykaz środków zabezpieczenia dla zaplanowanych robót,
4) zaproponować bezpieczny sposób składowania materiałów,
5) przewidzieć warunki bezpiecznego użycia sprzętu ppoż. na stanowisku pracy sztukatora

poprzez określenie stosowanych gaśnic do grup pożaru związanych ze składowanymi
materiałami,

6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

dokumentacja obiektu,

−

instrukcje gaśnic typ

ABC, ABC, BC, ABC, BC, broszury ppoż.,

−

instrukcje użytkowania farb,

−

literatura rozdziału,

−

przybory do rysowania i pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać bezpieczne warunki prac dla narzędzi mechanicznych stosowanych

do prac sztukatorskich?

2) określić i zidentyfikować przewidywane zagrożenia dla transportu

materiałów sztukatorskich z miejsca składowania na stanowisko robót
sztukatorskich wewnątrz budynku na rusztowaniu na poziom pierwszego
piętra?

3) dobrać warunki organizacyjne i techniczne do planowanego transportu

odlewów (sztukatorskich) na stanowisko robót sztukatorskich?

4) przygotować bezpieczne stanowisko pracy mieszalnika z mieszadłem

ręcznym?

5) wykonać zabezpieczenie stanowiska pracy dla obsługi maszyn

mieszających w warsztatach sztukatorskich?

6) wyjaśnić, czym różni się obsługa maszyn budowlanych, np. dużych

agregatów tynkarskich od użytkowania sprzętu pomocniczego
w warsztacie sztukatorskim?

7) zorganizować ekipę do transportu np. kolumny o łącznej masie 120 kg i dł.

3 m na rusztowanie z pomostem roboczym, położonym 1 m na ziemią?

8) zaproponować miejsce i sposób magazynowania suchego płukanego

drobnego piasku oraz mielonego marmuru i pigmentów dla prac
sztukatorskich?

9) określić zagrożenia pożarowe na placu budowy przy robotach

sztukatorskich prowadzonych wewnątrz budynku w okresie zimowym?

10) zastosować sprzęt ppoż. do gaszenia pożaru farb rozpuszczalnikowych

powstałym na składowisku materiałów obok stanowiska robót
sztukatorskich?

11) dobrać sprzęt gaśniczy do pożaru urządzeń w warsztacie sztukatora?

12) dobrać tryb postępowania w akcji ratowniczej osoby zatrutej oparami

impregnatów w zależności od objawów poszkodowanego?

13) udzielić pierwszej pomocy osobie z urazami kręgosłupa?

14) opatrzyć zranienia rąk z udziałem masy gipsowej?

15) udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu z problemami oddychania?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań wyboru wielokrotnego. W każdym zadaniu są 4 możliwości

odpowiedzi, z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak –

0 punktów.

6. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po

rozwiązaniu pozostałych zadań.

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi zaczerniając właściwe pole.
8. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj poprawnego

oznaczenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10. Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
11. Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Prace sztukatorskie na rusztowaniach kozłowych w pomieszczeniu można rozpocząć

a) po ich prawidłowym zamontowaniu.
b) na polecenie kierownika budowy.
c) po ich odbiorze przez osobę uprawnioną i sprawdzeniu prawidłowości działania.
d) na polecenie inwestora.

2. W środki ochrony indywidualnej dla sztukatora (okulary ochronne) ma obowiązek

wyposażyć pracownika
a) sam pracownik na polecenie kierownika budowy.
b) pracodawca.
c) brygadzista.
d) pracodawca po potrąceniu z wynagrodzenia.

3. Elementami odzieży roboczej sztukatora nie są

a) ocieplacz, trzewiki skórzano-gumowe.
b) hełm, okulary ochronne.
c) ubranie drelichowe,

trzewiki skórzano-gumowe.

d) fartuch, ubranie drelichowe.

4. Sztukator pracując na drabinie może wykonywać

a) mocowanie gzymsu na zewnątrz budynku na wysokości 2,8 m do 4 godzin.
b) mocowanie gzymsu wewnątrz budynku na wysokości 2,8 m do 8 godzin.
c) renowacje plafonu.
d) malowanie listwy ornamentowej o szerokości 2 cm na ścianie pomiędzy kolumnami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Jaką ilość kleju i odlewów do prac sztukatorskich wolno składować na rusztowaniu

kozłowym?
a) konieczną do pracy w ciągu 4 godzin,
b) zgodną z dopuszczalnym obciążeniem pomostu po uwzględnieniu obciążenia

użytkowego,

c) maksymalnie jeden worek kleju i ornamenty wykorzystane do prac,
d) nie ma w tym zakresie wymagań.

6. Do przeniesienia, przy pracach sztukatorskich, odlewu o masie 110 kg w transporcie

wewnętrznym na odległości 65 m potrzeba.
a) 2 pracowników (ale silnych!).
b) co najmniej 3 pracowników (zdrowych).
c) co najmniej 4 pracowników i wyłącznie specjalistycznej brygady transportowej.
d) transport może odbywać się wyłącznie na wózku transportowym.

7. Do wymaganego zabezpieczenia stanowiska pracy sztukatora podczas montowania na

ścianie (wykonanie ornamentu) z pojedynczego pomostu rusztowania kozłowego należy
a) łata tynkarska i barierka.
b) barierka i listwa przy podeście od strony ściany.
c) barierka i listwa przy podeście.
d) wyłącznie wykonywanie prac zgodnie z zasadami bezpieczeństwa.

8. W skład koniecznych środków ochrony osobistej sztukatora pracującego na rusztowaniu

kozłowym na wysokości podestu 0,8 m nad poziomem podłogi, przy wykonywaniu
mocowania, szlifowania, wykańczania ornamentów wchodzi
a) beret, hełm ochronny, kalosze.
b) hełm ochronny, półmaska, okulary ochronne.
c) okulary ochronne, szelki bezpieczeństwa, rękawice gumowe.
d) okulary ochronne, półmaska, szelki bezpieczeństwa.

9. Do przenoszenia narzędzi sztukatora służy

a) skrzynka narzędziowa.
b) kieszeń w spodniach roboczych na nogawce.
c) kieszeń w bluzie drelichowej.
d) torba.

10. Sztukator, przed uruchomieniem mieszarki ciasta gipsowego w warsztacie, powinien

wykonać
a) przegląd codzienny zgodnie z instrukcją obsługi.
b) wlać wodę do komory roboczej mieszarki.
c) sprawdzić punkty smarowania zgodnie z instrukcję obsługi.
d) włączyć zasilanie prądowe i sprawdzić uziemienie.

11. Instruktaż obsługi mieszarki do ciasta gipsowego robotnik powinien otrzymać

a) w biurze przed rozpoczęciem pracy na budowie.
b) w czasie wolnym od prac.
c) przed rozpoczęciem jej obsługi.
d) przed rozpoczęciem obsługi po zapoznaniu się z jej instrukcją obsługi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Do gaszenia pożaru farb rozpuszczalnikowych w magazynie budowy należy użyć

a) gaśnicy śniegowej z magazynu.
b) gaśnicy pianowej z punktu ppoż. na budowie.
c) gaśnicy proszkowej z biura budowy.
d) hydrantu i koca gaśniczego z placu budowy.

13. Do jednoczesnego prowadzenia elewacyjnych robót sztukatorskich z rusztowania stałego

na kilku kondygnacjach w jednym pionie koniecznym jest?
a) zastosowanie pionowych siatek i folii zabezpieczających rusztowanie,
b) zastosowanie co najmniej jednego szczelnego pomostu oprócz pomostu roboczego

lub zabezpieczających specjalnych siatek poziomych,

c) zastosowanie hełmów (kasków) i szelek asekuracyjnych na wyposażeniu

pracowników,

d) stosowny zapis w instrukcji producenta rusztowania i zgoda kierownika budowy.

14. Wewnątrz budynku trzeba wykonywać prace tynkarskie a potem sztukatorskie, wewnątrz

pomieszczeń ustawiono rusztowania drewniane z pomostem na wysokości 2,5 m. Grupa
tynkarzy skończyła już pracę. Sztukatorzy mogą rozpocząć pracę na rusztowaniach:
a) na polecenie kierownika budowy, który dokonał kontroli rusztowań,
b) na polecenie brygadzisty po odbiorze robót tynkarskich,
c) na polecenie inwestora,
d) na

podstawie

dostarczonej

dokumentacji

rozpoczęcia

pracy

zgodnie

z harmonogramem.

15. Do obsługi szlifierki do odlewów gipsowych przy montażu sztukaterii na budowie nie

jest konieczne
a) przeszkolenie na budowie stałego pracownika firmy.
b) przeszkolenie pracownika o właściwych umiejętnościach.
c) uprawnienia kwalifikacyjne operatora.
d) polecenie brygadzisty i instruktaż obsługi.

16. Prostą naprawę szlifierki elektrycznej do robót sztukatorskich nie można zlecić:

a) stałemu pracownikowi firmy serwisowej.
b) sztukatorowi o właściwych predyspozycjach.
c) operatorowi podobnego sprzętu po specjalistycznym przeszkoleniu przez producenta

lub jego serwis.

d) pracownikowi na podstawie posiadanych kwalifikacji.

17. W zakresie robót remontowych występują roboty sztukatorskie na elewacji budynku.

W części obiektu w czynnym zakładzie pracy (biuro zarządu), roboty sztukatorskie
można rozpocząć
a) po wydzieleniu terenu budowy i ich zgłoszeniu w dyrekcji.
b) po wydzieleniu terenu budowy i zamknięciu ruchu.
c) po wydzieleniu terenu budowy i wyłączeniu ruchu w remontowanej części zakładu

pracy.

d) na podstawie opracowanej dokumentacji projektowej po ich zgłoszeniu w organie

administracji budowlanej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Pracownik zaprószył sobie oczy pyłem gipsowym, jest przytomny, oddycha i ma

wyczuwalne tętno. Przy udzielaniu mu pierwszej pomocy w pierwszej kolejności należy
a) przemyć oczy zimną wodą ze środkiem neutralizującym,
b) przemyć oczy dużą ilością czystej zimnej wody,
c) przemyć oczy dużą ilością zimnej wody z wodą utlenioną,
d) ułożyć poszkodowanego w bezpiecznej pozycji i wezwać pomoc medyczną.

19. Pracownik ma znaczne otarcie skóry dłoni a rana zabrudzona jest pyłem gipsowym

z dodatkiem wapna. Jest przytomny, oddycha i ma wyczuwalne tętno. Udzielając mu
pierwszej pomocy, w pierwszej kolejności należy
a) przemyć ranę dużą ilością zimnej wody.
b) przemyć ranę dużą ilością zimnej wody ze środkiem neutralizującym.
c) przemyć ranę dużą ilością zimnej wody z wodą utlenioną po ułożeniu

poszkodowanego w bezpiecznej pozycji.

d) wezwać pomoc medyczną.

20. Czy poprawę bezpieczeństwa w pracy z pyłami gipsowymi przy szlifowaniu odlewów na

sucho wynikająca z zastosowania środków technicznych, realizuje się poprzez
a) zastosowanie masek pyłowych.
b) przerwy w wykonywaniu zadań dla pracowników pracujących w półmaskach.
c) wymianę gipsu stosowanego na odlewy.
d) prowadzenie robót szlifierskich na stanowisku wyposażonym w odciąg pyłów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót sztukatorskich

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Borusiewicz W.: Konserwacja zabytków budownictwa murowanego, Arkady Warszawa

1985

2. Gilewicz A.: BHP w budownictwie materiały pomocnicze dla nauczycieli szkół

zawodowych. WSiP, Warszawa 1977

3. MEN Instytut Badań Edukacyjnych. Program nauczania dla zawodu technik

bezpieczeństwa i higieny pracy 21 02 Program nauczania. IBE Warszawa 1999

4. MEN Instytut Badań Edukacyjnych. Program nauczania dla zawodu technik

bezpieczeństwa i higieny pracy 21 02 Podstawa programowa. IBE Warszawa 1999

5. Mirski Z.J.: Budownictwo z technologią 3 Podręcznik dla technikum. WSiP, Warszawa

1998

6. Państwowa Inspekcja Pracy, J.M. Boguszewski, St. Staszewski: Bezpieczeństwo pracy.

Ocena ryzyka zawodowego w pięciu krokach. Broszura. Warszawa 2005

7. Państwowa Inspekcja Pracy. Bezpieczeństwo pracy na wysokości. Bezpieczna budowa.

Broszura. Główny Inspektor Pracy, Warszawa 2005

8. Państwowa Inspekcja Pracy. Budownictwo Zapobieganie upadkom z wysokości.

Broszura. Warszawa 2005

9. Rączkowski B.: BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.,

Gdańsk Wrzeszcz 1997

10. Roj-Chodacka A.: Budownictwo 2 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Poradnik i materiały dla
ucznia. Budownictwo B1.02. Krajowy Ośrodek Wspierania Edukacji Zawodowej
Warszawa 2002

11. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji

dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia. (Dz. U. z 2003 r. Nr 120, poz. 1126)

12. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa

i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. (Dz. U. z 2003 r. Nr 47, poz.
401.)

13. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie

ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny. (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 - tekst
jednolity)

14. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią 1. WSiP, Warszawa 1995
15. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1986
16. Wasilewski Z. J.: BHP na placu budowy. Arkady Warszawa 1989
17. Wieczorek Z.: Budownictwo Wymagania bezpieczeństwa pracy. Główny Inspektor

Pracy, Warszawa 2005

18. Wieczorek Z.: Bezpieczeństwo pracy roboty budowlane i rozbiórkowe. Główny Inspektor

Pracy, Warszawa 2003

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
31 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót malarskich
31 Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu robót malarskich
68 ROZ BHP przy wykonywaniu robót drogowych i mostowych [
14 Stosowanie przepisów bhp przy sporządzaniu stopów
17 Stosowanie przepisów prawa podczas wykonywania prac
BHP przy wykonywaniu prac z zakresu gospodarki leśnej, 1 bhp w zakladach
cichosz,podstawy technik wytwarzania, Przepisy BHP przy spawaniu gazowym
instrukcja bhp przy wykonywaniu Nieznany (8)
Instrukcja BHP przy wykonywaniu prac?karskich(1)
instrukcja bhp przy wykonywaniu Nieznany

więcej podobnych podstron