WETERYNARIA
HOMEOPATIA
W PRAKTYCE
dr n. wet. Jan Marczuk
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR w Lublinie
Rośliny lecznicze
i preparaty homeopatyczne
STOSOWANIE W TERAPII WYBRANYCH CHORÓB PSÓW:
CHOROBY UKA
ADU MOCZOWEGO I UKA
ADU RUCHU
Streszczenie Abstract
Właściwa terapia zachowawcza chorób zwierząt obejmuje, oprócz A proper conservative therapy of animals includes a dietetic tre-
postępowania dietetycznego, stosowanie leków syntetycznych atment as well as an application of synthetic medicaments, plant
oraz preparatów pochodzenia roślinnego i leków homeopatycz- preparations, and homeopathic medicaments. Plant preparations
nych. Leki pochodzenia roślinnego i preparaty homeopatyczne and homeopathic medicaments hold an established position in
majÄ… ugruntowanÄ… pozycjÄ™ w lecznictwie. NiewÄ…tpliwÄ… zaletÄ… tych the medical practice. Their indubitable advantage is that, in most
preparatów jest brak działania ubocznego, wymagają one jednak cases, they do not cause side effects. However, these preparations
dłuższego stosowania. Dotychczasowe obserwacje kliniczne do- extend the period of treatment. Still, clinical observations prove that
wodzą ich wysokiej skuteczności w terapii zarówno ostrych, jak plant preparations and homeopathic medicaments are highly effec-
i przewlekłych chorób psów. tive in the treatment of acute as well as chronic dog diseases.
SÅ‚owa kluczowe Key words
rośliny lecznicze, homeopatia, terapia psów medical plant, homeopathy, dogs therapy
Rośliny lecznicze towarzyszyły czło- W ostatnich latach obserwuje się stop- i MSM wzbogacono o sproszkowany ko-
wiekowi od najdawniejszych czasów. niowy wzrost zainteresowania naturalny- rzeń hakorośli rozesłanej.
Wzmianki o leczniczym wykorzystaniu mi metodami leczenia. Wynika to głównie W kraju około 230 roślin uważa się za
roślin pochodzą z naukowych odkryć ze wzrostu edukacji medycznej w spo- posiadające właściwości lecznicze, z któ-
archeologicznych dotyczących najstar- łeczeństwie, pojawienia się doniesień rych ponad 60 uprawia się jako rośliny
szych cywilizacji. Rozwój cywilizacji wraz o ubocznym działaniu leków syntetycz- zielarskie. Surowiec roślinny jest wyko-
z burzliwym rozwojem przemysłu farma- nych, bogatej oferty leków pochodzenia rzystywany do produkcji leków, jak rów-
ceutycznego i pojawieniem się niezliczonej naturalnego i powszechnego dostępu nież jest stosowany jako dodatek paszowy
ilości środków syntetycznych spowodo- do nich, jak również z pozytywnych re- w hodowli zwierząt, szczególnie trzody
wał spadek zainteresowania tą metodą akcji organizmu na stosowane prepara- chlewnej i drobiu (7).
leczenia. W ostatnich latach znaczny po- ty. W oparciu o przesłanki tradycyjnego Pozytywne cechy roślin leczniczych wy-
stęp naukowy przyczynił się do nowego ziołolecznictwa ludowego, a szczególnie nikają głównie z następujących faktów:
spojrzenia na terapię chorób ludzi, jak dzięki rozwojowi specjalistycznych badań  są one z
ródłem cennych witamin, soli
i zwierząt. Z jednej strony dokładniej po- naukowych, dokładniej poznano substan- mineralnych, olejków eterycznych, sa-
znano patomechanizm rozwoju chorób cje aktywne zawarte w roślinach oraz ich ponin, flawonidów i garbników, które
i ich leczenia, a z drugiej pojawiły się do- działanie na organizmy żywe. W nielicz- dzięki wielokierunkowemu działaniu
niesienia o niekorzystnym oddziaływa- nych przypadkach zaobserwowano rów- warunkują prawidłowe funkcjonowa-
niu syntetycznych środków leczniczych. nież niekorzystne efekty działania roślin nie organizmu, trawienie, wydalanie
Współczesna medycyna, licząca zaledwie leczniczych. Do lecznictwa zostały wpro- oraz odtruwanie z produktów przemia-
kilkaset lat, zaniedbywała naturalne meto- wadzone preparaty zawierające nowe, do- ny materii;
dy leczenia, uważając je za mało skuteczne. tychczas mało znane rośliny lecznicze, jak  organizm człowieka i zwierząt przy-
Czynnikiem decydującym o skuteczności również preparaty będące efektem współ- zwyczaił się do związków organicznych
określonego leku była szybkość zniesienia pracy nauk biotechnologicznych i współ- zawartych w roślinach, które towarzy-
objawów chorobowych i wyleczenia okre- czesnej farmakognozji. szą im od kilku tysięcy lat;
ślonej choroby. Z tego powodu leki synte- Podobnie jak w medycynie człowie-  zawarte w roślinach leczniczych sub-
tyczne były i są o wiele chętniej stosowane ka, również w medycynie weterynaryj- stancje czynne są połączone w kom-
w leczeniu niż leki pochodzenia roślinne- nej pojawiają się nowe leki zawierające pleksy łatwo przyswajalne przez orga-
go, których działanie jest znacznie wol- pojedyncze rośliny lecznicze, jak i leki nizm żywy;
niejsze. Występujące działania uboczne złożone z kilku roślin lub wzbogacone  substancje biologicznie czynne w ro-
niektórych syntetycznych leków spowo- o substancje pochodzenia roślinnego. ślinach leczniczych potęgują swoją ak-
dowały ograniczenia w ich powszechnym Dobrym przykładem może być preparat tywność, działając synergistycznie;
zastosowaniu, a w niektórych przypad- Arthroflex®  stosowany u psów w cho-  przy stosowaniu terapii roÅ›linnej
kach doprowadziło do całkowitego wy- robach zwyrodnieniowych stawów  w rzadkich przypadkach obserwuje
cofania ich z lecznictwa. w którym glukozaminę, chondroitynę się objawy ich przedawkowania, gdyż
58 LISTOPAD-GRUDZIEC
" 6/2006
WETERYNARIA
HOMEOPATIA
W PRAKTYCE
organizm sam wydala nadmiar związ- tej antycznej dewizie w połowie XX wie- ciwbólowo. Ponadto obniża pH moczu,
ków naturalnych; ku niemiecki lekarz Samuel Hahnemann co może być wykorzystane w profilak-
 niezwykle rzadko obserwuje się ich zbudował współczesną naukę o home- tyce kamicy struwitowej,
działanie uboczne; opatii. Zasady homeopatii zostały rozwi-  brzoza brodawkowata (Betula verrucosa)
 występują w różnych postaciach, do nięte i uzupełnione o homotoksykologię  sok ze świeżych liści brzozy wskazany
stosowania zarówno wewnętrznego, przez Hansa Reckewega (8). jest w schorzeniach nerek i dróg moczo-
zewnętrznego, jak i do inhalacji (napa- W wielu krajach świata (Niemcy, Fran- wych, w których obserwuje się zmniej-
ry, odwary, nalewki, krople, preparaty cja, USA, Rosja) środki homeopatyczne szone wydalanie moczu, szczególnie
iniekcyjne, tabletki, maści). mają ugruntowaną, opartą na ponad 200- w zapaleniu nerek i kamicy moczowej.
Natomiast do mankamentów roślin -letnim doświadczeniu, pozycję w pro- Związki flawonidowe zwiększają wy-
leczniczych należy zaliczyć niejednorod- filaktyce i leczeniu zarówno ludzi, jak dalanie z moczem jonów Na, Cl i kwa-
ną zawartość substancji biologicznie ak- i zwierząt. Do najważniejszych zalet prepa- su moczowego. Krajowym preparatem
tywnych oraz powolne dziaÅ‚anie lecznicze, ratów homeopatycznych należy zaliczyć: z liÅ›ci brzozy jest Succus Betule®,
wymagające kilkutygodniowego poda-  naturalne pobudzanie organizmu do  czosnek (Allium sativum)  dzięki
wania. Zawartość substancji aktywnych walki z przyczynami choroby, zawartości allicyny działa bakterio-
w roślinie jest uzależniona od rodzaju  całkowity brak działania ubocznego, i grzybobójczo. Poprzez zdolność obni-
zbioru (naturalny, uprawa), od sposobu  możliwość równoległego leczenia me- żania stężenia cholesterolu zapobiega
uprawy, terminu zbioru, rodzaju nawo- todami klasycznymi, zwyrodnieniowym zmianom naczy-
żenia itp., dlatego też czynione są wysił-  brak okresu karencji dla produktów niowym w nerkach oraz działa moczo-
ki w celu standaryzacji podstawowych pochodzenia zwierzęcego, pędnie. Preparaty z czosnku są szeroko
składników aktywnych w surowcach ro-  brak istotnych przeciwwskazań do dostępne w kraju w postaci tabletek
Å›linnych. Obecnie w lecznictwie stosuje stosowania (można stosować u samic lub kapsuÅ‚ek (Bio-Garlic®, Alliofil®,
siÄ™ gotowe preparaty, zawierajÄ…ce już stan- ciężarnych, noworodków, pacjentów Alliostabil®). Należy przy tym wspo-
daryzowane ekstrakty ziołowe. Odrębne- geriatrycznych), mnieć, że psy są szczególnie wrażliwe
go, niezwykle ostrożnego postępowania  relatywnie niską cenę w stosunku do na nadmierne dawki czosnku,
wymaga stosowanie silnie działających leków medycyny klasycznej,  mącznica lekarska (Arctostaphylos uve-ursi)
roślin leczniczych (np. bieluń dziędzie-  możliwość stosowania u wszystkich  jej liście zawierają glikozyd arbutynę,
rzawa, buławinka czerwona, naparstnica gatunków zwierząt i ptaków, hydrolizującą w organizmie do hydro-
wełnista). Stosowanie preparatów zawie-  różnorodność postaci oferowanych le- chinonu, która działa bakteriobójczo
rających związki czynne silnie działających ków (preparaty doustne, iniekcyjne, do nawet w stosunku do bakterii opornych
roślin wymaga ścisłej kontroli lekarskiej. stosowania zewnętrznego). na antybiotyki. Flawonidy występujące
Również w przypadku niektórych roślin Biorąc pod uwagę powyższe i kierując w surowcu działają moczopędnie, zwięk-
przeciwwskazaniem do ich stosowania się naczelną zasadą lekarską primum non szając przy tym wydalanie jonów sodu
jest ciąża i okres karmienia (5). nocere, należy stwierdzić, że zarówno ho- i chloru. Działanie preparatów z mączni-
W medycynie weterynaryjnej rośliny meopatia, jak i terapia lekami roślinny- cy jest skuteczniejsze w przypadku zasa-
lecznicze z powodzeniem sÄ… stosowane mi nie konkurujÄ… z klasycznÄ… medycynÄ… dowego pH moczu w granicach 7,5-8,0,
jako składniki mieszanek paszowych dla weterynaryjną, ale stanowią jej skutecz- dlatego też konieczna jest alkalizacja mo-
drobiu, świń i bydła, a także jako składni- ne uzupełnienie. czu. Na rynku krajowym brak jest poje-
ki niewielkiej grupy leków. Nieco rzadziej dynczych preparatów zawierających liść
preparaty zawierające rośliny lecznicze CHOROBY UKA
ADU MOCZOWEGO mÄ…cznicy lekarskiej, natomiast surowiec
są stosowane w leczeniu psów i kotów. Do najczęściej występujących chorób jest składnikiem preparatów złożonych,
Wynika to głównie z niewielkiej ofer- ukÅ‚adu moczowego u psów należy zali- np. Urosanu®,
ty handlowej odpowiednich preparatów czyć zapalenie nerek, zapalenie dróg mo-  mniszek lekarski (Taraxacum officinale)
weterynaryjnych na rynku krajowym. czowych, kamicę układu moczowego oraz  przetwory z korzenia rośliny zwiększa-
Dotychczasowe obserwacje kliniczne do- niewydolność nerek. Biorąc pod uwagę ją przesączanie w kłębkach nerkowych,
stępnych preparatów roślinnych dowodzą fakt, że nerki są narządem, który szcze-  mahonia ostrolistna (Mahonia spp.)
ich wysokiej skuteczności w profilaktyce gólnie czule reaguje na syntetyczne leki  roślina występująca w Ameryce Pół-
i leczeniu chorób psów. Nie obserwowa- i w przypadku niewydolności wymaga nocnej, a w Polsce uprawiana jako krzew
no działania ubocznego nawet przy dłuż- modyfikacji podawanych leków, stosowa- ozdobny. Korzeń mahonii zawiera wy-
szym stosowaniu. Jako przykład może nie leków pochodzenia roślinnego i leków sokie stężenie berberyny  alkaloidu
sÅ‚użyć preparat Phytophale®  zawiera- homeopatycznych jest w tym przypadku o silnym dziaÅ‚aniu przeciwbakteryjnym.
jący w swoim składzie trzy mało znane całkowicie uzasadnione. Substancje ak- Berberyna występuje również w liściach
rośliny lecznicze. Preparat ten stosowany tywne zawarte w roślinach leczniczych berberysu zwyczajnego (Berberis vul-
jest w azotemii psów i kotów. Działanie stosowanych w terapii chorób układu mo- garis)  rośliny występującej w Polsce
moczopędne preparatu nie daje zauważal- czowego mają działanie wielokierunkowe.  oraz w gorzkniku kanadyjskim. Przy
nych, ubocznych zaburzeń elektrolitowych Jednak największe znaczenie kliniczne po- dłuższym stosowaniu preparatów z ma-
we krwi, jakie obserwuje się w przypadku siadają rośliny o działaniu moczopędnym honii może dojść do zaburzeń w pra-
syntetycznych diuretyków. lub przeciwbakteryjnym na drogi moczo- widłowej mikroflorze jelit, dlatego też
Sztuka leczenia oparta na zasadach we (5, 7). Do roślin mających takie właści- wskazane jest jednoczesne doustne po-
homeopatii byÅ‚a już znana w czasach woÅ›ci należą: dawanie probiotyków (Enteroferment®,
antycznych. Hipokrates, wielki grecko-  aloes prawdziwy (Aloe vera)  dziÄ™ki Lakcid®, Laktobif®). W kraju brak jest
-rzymski lekarz, ponad 2000 lat temu obecności acemannanu, ligniny, sapo- preparatów zawierających surowiec
nauczał, że  przez podobne choroba zo- niny i kwasu salicylowego sok z aloesu z powyższych roślin leczniczych,
stanie wywołana, a przez zastosowanie działa immunostymulująco, przeciw-  skrzyp polny (Equisetum arvense)  zie-
podobnego zostanie ona wyleczona . Na grzybiczo, przeciwzapalnie oraz prze- le rośliny wskazane jest przy leczeniu
60 LISTOPAD-GRUDZIEC
" 6/2006
WETERYNARIA
HOMEOPATIA
W PRAKTYCE
stanów zapalnych dróg moczowych czowo w stanach zapalnych kłębków CHOROBY UKA
ADU RUCHU
i kamicy moczowej, natomiast ze nerkowych, moczowodów i w kamicy U starszych psów występują choroby za-
względu na swoje silne działanie draż- moczowej. palne i zwyrodnieniowe stawów, obejmu-
niące przeciwwskazane jest przy za- Oprócz pojedynczych roślin leczni- jące stawy kręgosłupa oraz stawy kończyn.
paleniu nerek. Krzemionka zawarta czych w lecznictwie mogą być stosowane Do tej grupy chorób szczególnie predys-
w roślinie, szybko wydalana przez złożone preparaty, zawierające w swoim ponowane są jamniki, psy nadmiernie
układ moczowy, zapobiega krystalizacji składzie kilka ziół. Najbardziej znane to: otłuszczone i dużych ras. Jak dotychczas
mineralnych skÅ‚adników w moczu, Fito-mix XIII®  zioÅ‚owa mieszanka mo- nie znaleziono skutecznej metody leczenia
 pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) czopÄ™dna, Incontinuria®  krople stoso- chorób zapalnych i zwyrodnieniowych sta-
 ziele stosowane w leczeniu zapale- wane w osłabieniu pęcherza moczowego, wów. W terapii tych schorzeń są stosowane
nia pÄ™cherza moczowego i nerek. Dzia- Nefrol®  pÅ‚yn stosowany zapobiegawczo m.in. zarówno sterydowe, jak też i niestery-
ła przeciwkrwotocznie oraz powoduje przy skłonnościach do tworzenia kamie- dowe leki przeciwzapalne. W czasie terapii
wzrost stężenia hemoglobiny i żelaza ni moczowych, Nefrotin®  stosowany lekami przeciwzapalnymi należy liczyć siÄ™
we krwi, co może być wykorzystane w terapii przewlekłych zakażeń i kamicy z dużym działaniem ubocznym w postaci
w leczeniu wspomagajÄ…cym niedo- moczanowej, Ortus species diureticae®, zjawiska immunosupresji (leki sterydowe),
krwistoÅ›ci towarzyszÄ…cej przewlekÅ‚ej Urosan®  zioÅ‚owe zestawy moczopÄ™d- dziaÅ‚ania drażniÄ…cego bÅ‚onÄ™ Å›luzowÄ… oraz
niewydolnoÅ›ci nerek, ne, Phytophale®  zioÅ‚owe tabletki mo- nerki i dziaÅ‚ania prozakrzepowego (nie-
 żurawina błotna (Oxycoccus quadripe- czopędne stosowane w azotemii psów steroidowe leki przeciwzapalne). Z tych
talus Gilib., syn. Vaccinium oxycoccos L.) i kotów, Lespewet®  preparat w postaci wzglÄ™dów leki te mogÄ… być podawane tyl-
 dzięki obecności w owocach kwasu tabletek i płynu do stosowania w azote- ko przez krótki okres. Dłuższe podawanie
chininowego i antycjanozydów dziaÅ‚a mii psów, Urogran®  granulat stosowany wymaga kontroli stanu czynnoÅ›ciowego
bakteriobójczo w drogach moczowych, w stanach zapalnych nerek, moczowodów nerek i badania stanu krzepliwości krwi
obniża pH moczu, a dzięki zawartości oraz chorobach pęcherza moczowego (hemostazy). Dlatego też celowe wydaje
rutyny uszczelnia Å›ródbÅ‚onek naczyÅ„.  oraz Urosept®  tabletki do stosowa- siÄ™ uwzglÄ™dnienie w postÄ™powaniu tera-
Związki czynne owoców żurawiny za- nia w zakażeniach układu moczowego. peutycznym chorób zapalnych i zwyrod-
pobiegają kolonizacji dróg moczowych W leczeniu chorób układu moczowego nieniowych układu ruchu, poza lekami
przez E. coli i ich nawrotowym infek- również można stosować pojedyncze i zło- pochodzenia syntetycznego, leków po-
cjom. Dostępne preparaty zawierające żone preparaty homeopatyczne. W tabeli 1 chodzenia roślinnego i leków homeopa-
wyciąg z owoców żurawiny błotnej to zostały zestawione niektóre preparaty ho- tycznych. Przy tym należy wspomnieć, że
Urinal® i Vitabutin®, meopatyczne, które mogÄ… być stosowane leki pochodzenia naturalnego sÄ… bezpiecz-
 znamię kukurydzy (Sigma Maydis) w chorobach układu moczowego u psów niejsze, skuteczniejsze i łatwiejsze w stoso-
 działa moczopędnie i przeciwskur- (1, 4, 6, 8, 9). waniu. Do roślin zawierających naturalne
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 6/2006 61
WETERYNARIA
HOMEOPATIA
W PRAKTYCE
substancje lecznicze o działaniu przeciw- melinę. Jest ona enzymem proteoli- nicza pochodząca z Afryki Południowej
zapalnym należą: tycznym o działaniu przeciwzapalnym o działaniu przeciwzapalnym, przeciw-
 aloes prawdziwy (Aloe vera)  substancje i jest stosowana w stanach zapalnych reumatycznym i przeciwbólowym. Jej kłą-
aktywne soku z aloesu, m.in. kwas cy- i zwyrodnieniowych stawów. Jedno- cze jest stosowane w stanach zapalnych
namonowy, kwas chryzofanowy, kwas czesne stosowanie bromeliny z lekami i zwyrodnieniowych stawów. Dostępna
salicylowy, izobarbaloina, działają prze- sterydowymi pozwala na zredukowanie jest w licznych preparatach: Harpagophy-
ciwzapalnie i przeciwbólowo. Acemannan dawki tych ostatnich. Ananase®, Extra- tum Arkogelules®, Harpagon®, Reuma-
 wielocukier obecny w aloesie  przy- nase®, Traumanase® i Bromelain 200® phyt® i Reumaherb® i stanowi skÅ‚adnik
wraca zaburzoną produkcję kolagenu to zagraniczne preparaty zawierające złożonych preparatów dla psów: Canivi-
w tkance chrzÄ™stnej i kostnej. Szczegól- bromelinÄ™, ton forte®, Arthroflex® i Artroscan®,
ną cechą maści zawierających w swoim  dzika róża (Rosa canina)  jej owoce  imbir (Zingiber officinale)  jego
składzie miąższ aloesowy jest bardzo zawierają w swoim składzie galaktoli- sproszkowane kłącze jest stosowa-
dobra penetracja do głębiej położonych pid GOPO o silnym działaniu przeciw- ne w przewlekłych stanach zapalnych
chorych tkanek (2), zapalnym. Surowiec jest składnikiem i zwyrodnieniowych stawów, w których
 ananas jadalny  nie jest co prawda ro- preparatów Litozin® i Litozin Forte®, dochodzi do niszczenia chrzÄ…stki sta-
śliną leczniczą, lecz zawiera niezwykle  hakorośl rozesłana (Harpagophytum pro- wowej. Dostępne preparaty z kłączem
aktywnÄ… substancjÄ™ leczniczÄ…  bro- cumbens)  czarci pazur  roÅ›lina lecz- imbiru to Zinaxin® i Zinaxin Rebulid®,
Nazwa leku i producent Postać leku Wskazania
Albumoheel S® (Heel) Tabletki BiaÅ‚komocz
Atropinum compositum® (Heel) Roztwór do iniekcji Kolka nerkowa, stany skurczowe moczowych dróg wyprowadzajÄ…cych
Berberis-Homaccord® (Heel) Roztwór do iniekcji Stany zapalne dróg moczowych, nerczyca, kolka nerkowa, zapalenie
Krople pęcherza moczowego
Cantharis® (Dagomed) Krople Stany zapalne ukÅ‚adu moczowego, czÄ™stomocz, stany podgorÄ…czkowe
Granulki i gorączka w przebiegu chorób układu moczowego
Cantharis compositum® (Heel) Roztwór do iniekcji Ostre i przewlekÅ‚e zapalenie miedniczek nerkowych
i pęcherza moczowego, krwawienia z dróg moczowych, parcie na mocz
Formica Rufa Compose® Krople Zapalenia dróg moczowych, zakażenie E. coli, kamica
(Dolisos)
Mucosa compositum® (Heel) Roztwór do iniekcji Ostre i przewlekÅ‚e stany zapalne dróg moczowych
Populus compositum SR® (Heel) Krople Zapalenie pÄ™cherza moczowego, zaburzenia stanu czynnoÅ›ciowego
nerek, białkomocz
RV 18 Miktiolith® (Reckeweg) Roztwór do iniekcji Ostre i przewlekÅ‚e zapalenie nerek, cystitis, kamica moczowa, piasek
Globulki w moczu
Reneel® (Heel) Tabletki Stany zapalne ukÅ‚adu moczowego, kamica
Traumeel® (Heel) Roztwór do iniekcji Krwiomocz
Tabletki
Krople
Cantharis®, Apis Mell®, Aconite®, Terebintha®, Berberis vulgaris Q.®, Mercurius solubilis®
 pojedyncze preparaty homeopatyczne do stosowania w zapaleniu pęcherza moczowego
Aconite®, Arsenicum album®, Berberis vulgaris Cantharis®, Lycopodium clavatum®, Medorrhinum®, Solidago virgaurea®
 pojedyncze preparaty homeopatyczne do stosowania w zapaleniu nerek
Tab. 1. Wybrane pojedyncze i złożone preparaty homeopatyczne stosowane w leczeniu chorób układu moczowego psów
Nazwa leku i producent Postać leku Wskazania
Bryonia® (Dagomed) Granulki Zmiany zwyrodnieniowe odcinka szyjnego krÄ™gosÅ‚upa
Coezyme compositum® (Heel) Roztwór do iniekcji Stymulacja aparatu enzymatycznego w chorobach zwyrodnieniowych
Discus compositum® (Heel) Roztwór do iniekcji Zapalenie kostno-chrzÄ…stkowe, zapalenie stawów,
choroby zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa
Harpagophytum® Tabletki Choroby zwyrodnieniowe stawów krÄ™gosÅ‚upa
Roztwór do iniekcji
Homeodose-4® Krople Bóle reumatyczne
Rhus Toxidendron Compose® Krople Choroba zwyrodnieniowa stawów
(Dolisos)
Rhus® (Dagomed) Granulki Choroby ukÅ‚adu kostno-stawowego
RV 25 Traumato® (Reckeweg) Roztwór do iniekcji Choroby zwyrodnieniowe stawów, zespół Wobblera,
Globulki dysplazja stawów biodrowych
Traumeel S® (Heel) Tabletki Ostre i przewlekÅ‚e zapalenia stawów,
Maść choroba zwyrodnieniowa narządu ruchu
Roztwór do iniekcji
Zeel® (Heel) Roztwór do iniekcji Choroby zwyrodnieniowe w obrÄ™bie stawów,
Tabletki zapalenie pochewek ścięgnistych
Maść
Tab. 2. Wybrane pojedyncze i złożone preparaty homeopatyczne stosowane w leczeniu chorób układu ruchu u psów
62 LISTOPAD-GRUDZIEC
" 6/2006
WETERYNARIA
HOMEOPATIA
W PRAKTYCE
 ogórecznik lekarski (Borago officinalis) Poza pojedynczymi roślinami leczni- 2. Basseti A., Sala S.: Wielka księga aloesu. Hi-
storia, botanika, skład oraz aspekty farmako-
i wiesiołek dwuletni  olej z wiesiołka czymi w leczeniu chorób układu ruchu
logiczne legendarnej rośliny. Zuccari, 2005.
lub olej z nasion ogórecznika zwiera- stosuje się preparaty złożone. Należy tu-
3. Gratz H.: Traumeel ad us. vet. jako podstawo-
jÄ… nienasycony kwas tÅ‚uszczowy GLA taj wymienić: Rheumafort®  zawierajÄ…cy
wy lek w terapii małych zwierząt.  Biologiczna
 gamma-linolenowy (10), w swoim składzie ekstrakty tragakanki,
Medycyna Weterynaryjna , 2, 2001, 56-64.
 siemię lniane (Semen Lini )  stanowi arcydzięgla, rumianku, jeżówki, cytryny
4. Kora M.: Zielona medycyna. Apiterapia,
cenne z
ródÅ‚o nienasyconych kwasów i organicznÄ… siarkÄ™; Arthroflex® i Arthro-
homeopatia, ziołolecznictwo. Oficyna Wyd.
tÅ‚uszczowych omega-3, których nie- scan®  preparaty dla psów zawierajÄ…ce
EKO-VITAL, 1996.
dobór prowadzi m.in. do reumatoidal- Harpagophytum procumbens, glukozaminę,
5. Ożarowski A.: Ziołolecznictwo. Poradnik dla
nego zapalenia stawów (10), chondroitynę, metylo-sulphonylo-me-
lekarzy. PZWL, Warszawa 1982.
 skrzyp polny (Eqiusetum arvense)  ziele tan (MSM), witaminę C i Mn; Flexi- 6. Rakow B.: Homeopatia w leczeniu psów (na-
dziÄ™ki wysokiej zawartoÅ›ci metylosul- -Bello®  kapsuÅ‚ki dla psów ze spirulinÄ…, turalna metoda leczenia psów). Mulico, War-
szawa 1995.
phonylometanu (MSM) wskazane w le- drożdżami piwnymi, ekstraktem z małża
7. Rabinowicz M.I.: Lekarstwiennyje rastienija
czeniu chorób reumatycznych stawów. omułka nowozelandzkiego, kieselgurem,
w wietierynarnoj praktikie. Moskwa 1987.
Dostępny w postaci pojedynczych pre- kurkumą, cynkiem, biotyną oraz witami-
8. Reinhart E., Jaśkowski J.M., Kita J.: Ho-
paratów, np. Naturkaps Skrzyp Max®, nami E i C; Caniviton forte®  tabletki dla
motoksykologia weterynaryjna z elementami
jak również w postaci preparatów zło- psów zawierające karnitynę, chondroity-
homeopatii. Wyd. Heel, Warszawa 1999.
żonych, np. Reumogran®, nÄ™, witaminÄ™ C, Mn, J, Se i Harpagophytum
9. Soszka U.: Pacjenci geriatryczni  leczenie ho-
 wierzba biaÅ‚a (Salix alba)  jej kora za- procumbens; Fito-Mix XI® i Reumosan®
meopatyczne wybranych chorób układu pokar-
wiera glikozydy fenolowe, które w prze-  wieloskładnikowe mieszanki zioło-
mowego, układu moczowego i układu krążenia.
wodzie pokarmowym uwalniają alkohol we o działaniu przeciwreumatycznym
 Biologiczna Medycyna Weterynaryjna , 1,
salicylowy. PowstaÅ‚e zwiÄ…zki salicylowe  i Reumogran®  granulat o dziaÅ‚aniu
2003, 22-27.
działają przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwzapalnym i przeciwbólowym. 10. Wilczek J.: Niezbędne nienasycone kwasy
przeciwgorączkowo i przeciwbakteryj- Wybrane leki homeopatyczne stosowa- tłuszczowe w żywieniu psów i kotów.  Życie
Wet. , 2006, 81, 263-269.
nie, szczególnie w błonach stawowych ne w chorobach zapalnych i zwyrodnie-
i mięśniach. Dzięki obecności taniny niowych stawów zostały przedstawione
w surowcu preparaty z wierzby białej w tabeli 2 (1, 3, 6, 8). dr n. wet. Jan Marczuk
działają mniej drażniąco na przewód po- Katedra i Klinika Chorób
karmowy w porównaniu do niesterydo- Wewnętrznych Zwierząt
Piśmiennictwo
wych leków przeciwzapalnych. Surowiec
1. Ambronn G.: Langjahrige Erfarungen mit antiho- Wydziału Medycyny Weterynaryjnej AR
jest składnikiem preparatów złożonych motoxischen Preparaten Bem Gross- und Kleintier. 20-612 Lublin, ul. Głęboka 30
Reumosan® i Reumogran®.  Biol. Tiermedizin , 2, 1998, 50-59. e-mail: [e-mail]
LISTOPAD-GRUDZIEC
" 6/2006 63