Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6 PRACA POGL
DOWA
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei
polskiej IV, V i VI
Medicinal vascular plants in Pharmacopoeia of Poland No. 4, 5 and 6
ABSTRACT
The paper lists all vascular plants which herbal stock is mentioned in Pharmacopoeia of Poland No. 4, 5 and 6 (FP IV, V and
VI). We take into account all modifications in these three editions. The greatest changes in the set of medicinal plants
appeared in the 5th edition of Pharmacopoeia. FP IV, V and VI enumerate a total of 117 of vascular plants species, which
provide medicinal raw materials (tab. I), and 10 further genera without names of used species (tab. II). Herbal materials
derived from 100 taxa (species and genera) of medicinal vascular plants come from Polish herbalists cultivations and/or
from wild growing populations of plants. Stock from 6 other genera and 16 other species is imported.
KEY WORDS: medicinal plants, vascular plants, plant stock, pharmacopoeia, Poland
STRESZ CZ ENI E
Niniejsza praca zawiera zestawienie roślin naczyniowych, których surowce lecznicze wymieniono w Farmakopei Polskiej
(FP) IV, V, VI. Uwzględniono wszystkie zmiany, jakie miały miejsce w jej trzech wydaniach. Największe zmiany listy
farmakopealnych roślin leczniczych przyniosło wydanie Farmakopei Polskiej V. Ogółem FP IV, V i VI wymieniają łącznie
117 gatunków roślin naczyniowych, dostarczających surowców leczniczych (tab. I), a ponadto 10 dalszych rodzajów bez
podania nazwy wykorzystywanych gatunków (tab. II). Surowce ze 100 taksonów (gatunków i rodzajów) roślin leczniczych
pochodzą z upraw lub/i zasobów krajowych, natomiast surowce z 6 rodzajów i 16 gatunków pochodzą z importu.
SA
OWA KLUCZOWE: rośliny lecznicze, rośliny naczyniowe, surowce roślinne, Farmakopea Polska
Wstęp miast monografia jednego surowca znajduje się jedynie w FP
II wydanej w 1937 roku i przedrukowanej w 1946 roku [6].
Lista gatunków roślin leczniczych ujętych w Farmako-
pei polskiej (FP) zmienia się w kolejnych jej wydaniach.
Niniejsza praca zestawia rośliny naczyniowe, których su- Nomenklatura gatunków i surowców
rowce lecznicze wymieniono w Farmakopei polskiej IV, V
w Farmakopei polskiej IV, V i VI
i VI.
Rośliny dostarczające surowców leczniczych wymienione
Obecnie obowiązujące VI wydanie FP (z roku 2002)
w Farmakopei nazywamy roślinami farmakopealnymi. Oma-
[1] odwołuje się wielokrotnie do monografii surowców za-
wiane farmakopee podają zwykle ich pełne nazwy gatunko-
mieszczonych w FP V (wydanej w latach 1992 1995) [2,
we (zestawiono je w tabeli I), jednak w przypadku kilku su-
3], a oba te wydania powołują się z kolei na opis roślin
rowców tekst farmakopej ogranicza się do podania jedynie
i surowców w FP IV (z lat 1965 1970) [4]. W przypadku
nazwy rodzajowej rośliny macierzystej. Zdarza się tak w sytu-
jednego gatunku rośliny FP IV odsyła do monografii
acji, gdy surowce lecznicze pozyskuje się z kilku gatunków
surowców roślinnych, mieszanek lub preparatów zamiesz-
roślin o podobnych cechach budowy, podobnej zawartości
czonych tylko w wydaniu III (z lat 1954 1962) [5]. Nato-
substancji czynnych i zbliżonym działaniu farmakologicznym,
więc z punktu widzenia ziołolecznictwa nie zachodzi potrze-
ba dokładnego rozróżniania gatunku (tab. II). Są to:
Adres do korespondencji:
Dr farm. Jacek Drobnik  rzewień (Rheum)  w omawianych farmakopeach fi-
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej i Zielarstwa Śl. AM
guruje pod nazwą  Rheum sect. palmatum L. bez po-
ul. Ostrogórska 30, 41 200 Sosnowiec
dania przykładowych gatunków dostarczających surow-
Tel./faks: ([phone]
e-mail: [e-mail]
ca. Pod nazwą Rhei radix (stosowaną wymiennie z ter-
minem Rhei rhizoma) używa się obecnie w lecznictwie
Annnales Academiae Medicae Silesiensis 2006, 60, 6, 557 577
Copyright � Śląska Akademia Medyczna
surowców z Rheum palmatum L., a ponadto z Rh. offi-
ISSN 0208 5607
cinale Baill. oraz Rh. tanguticum Maxim. [7];
557
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
 sosna (Pinus L.)  żywicę sosnową (Pini resina) pozy- szyjkowy (C. monogyna Jacq.). Obecnie w obrębie ro-
skiwano, według FP IV i V, z różnych gatunków sosen dzaju wyróżnia się wiele podobnie wyglądających ga-
[2 4]. Surowiec krajowy pochodzi z pospolitej w Polsce tunków, w tym gatunków drobnych (szczególnie w ob-
sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) [8]; rębie C. monogyna L. s. lato) oraz mieszańców mię-
 traganek (Astragalus L.)  według FP IV wydzielina dzygatunkowych. Wszystkie te taksony mogą stano-
z pędów znana pod nazwą tragant pochodzi z kilku egzo- wić� surowiec zielarski. Gatunkiem dość częstym
tycznych gatunków traganków [4], głównie z azjatyckie- w Polsce, a do niedawna niewyróżnianym (nie tylko
go traganka gumodajnego (A. gummifer Labillardiere), przez zielarzy, ale i przez krajowych florystów) jest
a także z A. brachycalyx Fisch. ex Boiss. i A. verus Oli- też głóg odgiętodziałkowy (C. rhipidophylla Gand.)
vier [9]; [15].
 bawełna (Gossypium L.)  według FP IV surowiec  róże (Rosa L.)  w Polsce pozyskuje się różę dziką (R.
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków z tego rodza- canina L.) oraz inne bardzo podobnie gatunki dziko
ju [4]. W uprawie na cele użytkowe znajdują się nastę- rosnące. W krajowym obiegu zielarskim noszą one na-
pujące gatunki bawełny: drzewiasta (= b. afrykańska, zwę Rosa canina L. Dla potrzeb zielarskich z pewno-
G. arboreum L.), indyjska (G. herbaceum L.), kosmata ścią nie odróżnia się róży dzikiej (R. canina L.) od kil-
(= b. zwyczajna, G. hirsutum L.) i egipska (G. vitifo- ku podobnych do niej, pospolitych gatunków: róży si-
lium Lamarck)  każdy z tych gatunków jest zróżnico- nej (R. dumalis Bechst.), róży Sherarda (R. sherardii
wany na kilka odmian [9, 10]; Davies) i innych (por. [16]).
 eukaliptus (Eucalyptus L H�rit)  według FP surowiec  wierzba (Salix L.)  jako wierzba biała (Salix alba L.)
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków [1 4, 9]. zbierana jest prawdopodobnie w Polsce także bardzo
W uprawie na cele użytkowe znajdują się następujące ga- pospolita, a nie zawsze odróżniana przez początkują-
tunki eukaliptusa: gałkowy (Eucalyptus globulus Labil- cych zielarzy wierzba krucha (S. fragilis L.). Nie można
lardiere) i kamaldulski (E. camaldulensis Dehnh.) też wykluczyć, że na surowiec zielarski pozyskuje się
[9, 10]; w Polsce również inne, podobne wąskolistne gatunki
 kola (Cola Schott et Endlicher)  według FP surowiec wierzb oraz bardzo rozpowszechnione różnorodne mie-
pochodzi z kilku egzotycznych gatunków z tego rodza- szańce międzygatunkowe. Tak samo jest w przypadku
ju [1 4, 9]. Na cele użytkowe uprawia się następujące krzewiastej wierzby purpurowej (S. purpurea L.) (por.
gatunki koli: Cola vera Schuman, C. acuminata Palisot [15]).
de Beauvois i C. ballayi Cornus [9, 10]. Opisane przyczyny sprawiają, że trudno jest jednoznacz-
Dzięki postępom w taksonomii roślin, zmieniło się też nie odpowiedzieć na pytanie o liczbę gatunków farmako-
ujęcie niektórych taksonów roślin leczniczych (wyróżnio- pealnych stosowanych w Polsce. Są nimi rośliny z tabeli I
no w ich obrębie liczne gatunki), podczas gdy w zielarstwie oraz grupy roślin z tabeli II.
i recepturze nadal funkcjonują dawne nazwy (por. [11]). Gatunki rodzime we florze Polski, antropofity oraz efe-
Również tutaj można spotkać się ze znacznym morfolo- merofity, a także rośliny u nas uprawiane wyróżniono w
gicznym i fitochemicznym podobieństwem roślin z dane- tabeli I i II według prac [12] i [15] oraz cytowaną tam lite-
go taksonu, dzięki czemu na potrzeby zielarstwa można raturą. Nazwy naukowe łacińskie i polskie roślin podano
zrezygnować z długotrwałego procesu dokładnej identyfi- na podstawie pracy [12], a w przypadku roślin egzotycz-
kacji gatunkowej roślin macierzystych. Mamy tu następu- nych  zgodnie z pracami: [9, 10, 17, 18]. Rośliny leczni-
jące przypadki: cze zbierane ze stanu naturalnego w Polsce lub też upra-
 w obrębie dawnego taksonu o nazwie mniszek pospoli- wiane u nas w plantacjach zielarskich wyróżniono według
ty (Taraxacum officinale Weber) wyróżniono kilkaset pracy [19].
trudnych do oznaczenia gatunków, a stara nazwa T. of-
ficinale stała się obecnie synonimem jednej z sekcji ga-
Uwagi na temat zakresów nazw surowców roślinnych
tunków w obrębie rodzaju Taraxacum Wigg. (por. np.
[12, 13]). We florze Polski wyróżniono co najmniej 370 Należy zwrócić uwagę na następujące nazwy surowców
gatunków mniszków [12]. roślinnych zamieszczone w tabeli I:
 nazwa jeżyna krzewiasta (Rubus fruticosus L.) odnosi  Nazwa alo� capensis jest łacińską nazwą apteczną lub
się głównie do jeżyny fałdowanej (R. plicatus Weihe et handlową (lecz nie naukową!) nazwą aloesu kolczaste-
Nees) i innych pospolitych, podobnych do siebie, trud- go (Alo� ferox Miller) [20, 21] oraz alony otrzymywa-
nych do identyfikacji gatunków z sekcji Rubus L. (por. nej z tego gatunku, dlatego zdecydowano się ją zapi-
[14]). We florze Polski wyróżniono 90 gatunków jeżyn, sać z małej litery, jako określenie zwyczajowe (nomen
w tym dwa mieszańcowe [14]. vulgare).
 różnorodne i podobne do siebie krajowe gatunki gło-  Herniariae herba  ziele połonicznika, pochodzi z po-
gów (Crataegus L.) traktuje się w zielarstwie jak dwa łonicznika nagiego (Herniaria glabra L.), przy czym do-
taksony różniące się podstawowymi cechami blaszek puszczalny jest w tym surowcu dodatek połonicznika
liściowych i owoców  i określa nazwami głóg dwu- kosmatego (H. hirsuta L.) [4]. Sam połonicznik kosma-
szyjkowy (Crataegus oxyacantha auct.) i głóg jedno- ty nie jest jednak gatunkiem farmakopealnym w FP.
558
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Barbara Bacler, Jacek Drobnik, Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
 Violae tricoloris herba  według FP V surowiec zapisy- Farmakopea Polska V wymienia 78 gatunków i 7 rodza-
wany pod tą nazwą może zawierać ziele fiołka trój- jów, a FP VI  78 gatunków i 5 rodzajów.
barwnego (Viola tricolor L.) lub równorzędnie ziela Najwięcej zmian w zestawie krajowych farmakopeal-
fiołka polnego (V. arvensis Murray)  albo też mie- nych roślin leczniczych wprowadzono w wydaniu V FP. Wy-
szaninę ziela obu tych gatunków [2, 3]. W FP V bra- cofano wówczas 31 gatunków i 4 rodzaje z FP IV (brak ich
kuje jednak nazwy Violae arvensis herba dla surowca również w FP VI). Natomiast w FP V wprowadzono 25
z fiołka polnego. nowych gatunków i 2 rodzaje (figurują one nadal w FP VI).
W FP VI nie zamieszczono 1 rodzaju i 2 gatunków poda-
wanych w FP IV i V, natomiast wprowadzono 2 gatunki nowe:
Podsumowanie
Oenothera paradoxa Hudziok i Plantago ovata Foksal.
Farmakopee polskie IV, V i VI wymieniają łącznie na- Spośród wymienionych w niniejszej pracy gatunków
zwy 117 gatunków roślin naczyniowych dostarczających i rodzajów roślin farmakopealnych, krajowy przemysł zie-
surowców leczniczych (tab. I), a ponadto 10 taksonów larski zaspokaja zapotrzebowanie na surowce pochodzą-
w randze rodzaju, bez podawania nazw wykorzystywa- ce z 95 gatunków (tab. I) i 5 rodzajów (tab. II). Z tego
nych gatunków leczniczych (tab. II). W FP IV zamiesz- 38 gatunków i 3 rodzaje pozyskiwane są w Polsce wyłącz-
czono 85 gatunków. W przypadku jednego z nich mo- nie ze stanu naturalnego, 44 gatunki pochodzą wyłącznie
nografia surowca znajduje się w FP III  jest to malina z upraw zielarskich, a 13 gatunków i 2 rodzaje pozyskuje się
właściwa Rubus idaeus L. Farmakopea polska IV wymie- z obu tych z
ródeł. Surowce z 16 gatunków i 6 rodzajów
nia też 8 dalszych rodzajów roślin leczniczych. pochodzą z importu.
skich surowców leczniczych. Część I. Ann. Acad. Med. Siles. 2005; 59:
PI ŚMI ENNI CTWO
198 208.
1. Farmakopea polska. Wyd. 6. Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, 12. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Flowering Plants and
Warszawa 2002. Pteridophytes of Poland, a Checklist. Krytyczna lista roślin naczynio-
2. Farmakopea polska. Wyd. 5. tom 5. Polskie Towarzystwo Farmaceu- wych Polski. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences,
tyczne, Warszawa 1999. Kraków 2002.
3. Farmakopea polska. Wyd. 5. Supl. Polskie Towarzystwo Farmaceutycz- 13. �llgard H., Głowacki Z., Krechowski J. Species of genus Taraxacum
ne, Warszawa 1995. (Asteraceae) in Poand. Part 1. Pomorze, Mazowsze and Podlasie re-
4. Farmakopea polska. Wyd. 4. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekar- gions. Fragm. Flor. Geobot. Polonica 2000; 7: 5 62.
skich, Warszawa 1965 (tom 1), 1970 (tom 2). 14. Zieliński J. The genus Rubus (Rosaceae) in Poland. Polish Bot. Stud.
5. Farmakopea polska. Wyd. 3. Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej. 2004; 16: 1 300.
Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1954. 15. Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej.
6. Farmakopea polska II. Pharmacopoea Polonica II. Towarzystwo Przyja- Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
ciół Wydziałów i Oddziałów Farmaceutycznych przy Uniwersytetach 16. Popek R. Róże dziko rosnące Polski. Wydawnictwo Plantpress, Kraków 2002.
w Polsce, Warszawa 1946. 17. Anioł-Kwiatkowska J. Wielojęzyczny słownik florystyczny. Wydawnic-
7. Smolarz H. D., Wegiera M. Antrachinony  składniki roślinne o właści- two Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2003.
wościach nie tylko przeczyszczających. Postępy Fitoterapii 2004; 14 18. Szweykowska A., Szweykowski J. (red.). Słownik botaniczny. Wyd. 2.
(4): 169 172. Wiedza Powszechna, Warszawa 2003.
8. Kohlm�nzer S. Farmakognozja. Wyd. 5. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 19. Senderski M. E. Prawie wszystko o ziołach. Nakład autora. Podkowa
Warszawa 2000. Leśna 2004.
9. Strzelecka H., Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wy- 20. WHO Monographs on selected medicinal plants. World Health Organiza-
dawnictwo Naukowe PWN S.A., Warszawa 2000. tion, Geneva 1999.
10. Podbielkowski Z., Sudnik-Wojciechowska B. Słownik roślin użytkowych. 21. Jędrzejko K. Medicinal Plants and Herbal Materials in Use in Poland.
Wyd. 7. PWRiL, Warszawa 2003. A Checklist  Wykaz roślin i surowców leczniczych stosowanych
11. Drobnik J., Bacler B. Pochodzenie tradycyjnych łacińskich nazw zielar- w Polsce. Wydawnictwo Śląskiej Akademii Medycznej, Katowice 2001.
559
Tabela I. Gatunki leczniczych roślin naczyniowych w Farmakopei Polskiej IV, V i VI. (por. też tab. II.) Skróty i symbole: A  antropofit we florze Polski; ang.  angielski; fr.  francuski; E  efemerofit we florze Polski; for.
 forma; FP  Farmakopea polska; monogr.  monografia; Msz.  mieszanki farmakopealne; PL  status gatunku we florze Polski; Prep.  preparaty farmakopealne; sp.  nieoznaczony gatunek; subsp.  podgatunek; Sur.
 surowce lecznicze; U  gatunek uprawiany w Polsce (roślina ozdobna lub przemysłowa); var.  odmiana;  składnik flory Polski; O  brak we florze Polski
Table I. Medical vascular plants listed in Pharmacopoea of Poland No. 4, 5 and 6
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
PL Obowiązująca nazwa naukowa F PIV F PV FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Achillea millefolium L., krwawnik pospolity Stan naturalny
Sur. Yarrow (ang.)
Herba Millefolii Millefolii herba
Achill�e millefeuille (fr.)
Msz. Species ad gargarisma
Species advulantes
Species cholagogae
Species stomachicae
Species antipyreticae
Nazwy Acorus calamus L., tatarak zwyczajny
Stan naturalny
Sur. Rhizoma Calami
Prep. Tinctura amara
Tiinctura Calami
Tinctura Rhei composita
Nazwy Adonis vernalis L., miłek wiosenny Uprawy zielarskie
Sur. Herba Adonidis vernalis Adonidis vernalis herba
Prep. Tinctura Adonidis vernalis
titrata
Nazwy Alo� ferox Miller, aloes kolczasty  alo� capensis * 
Sur. Cap aloes (ang.)
Alona Alona (wysuszony sok z liści)
Aloes du cap (fr.)
Nazwy Alo� vera (L.) Burm. fil., 
Alo� barbadensis Mill.
aloes zwyczajny
Sur. Barbados aloes (ang.)
Alona (wysuszony sok z liści)
Aloes des Barbados (fr.)
Nazwy Althaea officinalis L., prawoślaz lekarski Uprawy zielarskie
Sur. Marshmallowleaf (ang.)
Folium Althaeae Althaeae folium
Feuille de guimauve (fr.)
Prep. Althaeae sirupus
Msz. Species expectorantes
Species antibechicae
Sur. Marshmallowroot (ang.)
Radix Althaeae Althaeae radix
Racine de guimauve (fr.)
Prep. Althaeae sirupus
Msz. Species antibechicae
560
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
F PIV
PL
wF PVI
leczn. w Polsce
Nazwy Ammi visnaga (L.) Lam., aminek egipski Uprawy zielarskie
Sur. Fructus Ammi visnagae
Nazwy Arachis hypogea L., orzacha podziemna 
Sur. Oleum Arachidis (rafinowany
olej wytoczony znasion)
Nazwy Angelica archangelica L. subsp. Uprawy zielarskie
Archangelica officinalis Hoffm.
archangelica, dzięgiel litwor
Sur. Archangelicae radix Angelica root (ang.)
(Radix Angelicae) Racine d ang�lique (fr.)
Prep. Guttae sedativae
Msz. Species digestivae
Nazwy Arctosaphylos uva-ursi (L.) Sprengel, mącznica lekarska Stan naturalny
Sur. Bearberry leaf (ang.)
Folium Uvae ursi Uvae ursi folium
Feuille de busserole (fr.)
Nazwy Arnica montana L., arnika górska Uprawy zielarskie
Sur. Arnica flower (ang.)
Anthodium Arnicae Arnicae Anthodium
Fleur d arnica (fr.)
Prep. Tinctura Arnicae Arnicae Tinctura
Msz. Species advulantes
Nazwy Arnica chamissonis Less., arnika łąkowa Uprawy zielarskie
Sur. Arnica flower (ang.)
Anthodium Arnicae Arnicae Anthodium
Fleur d arnica (fr.)
Prep. Tinctura Arnicae Arnicae Tinctura
Msz. Species advulantes
Nazwy Artemisia absinthium L., bylica piołun Stan naturalny
Sur. Wormwood (ang.)
Herba Absinthii Absinthii herba
Absynthe (fr.)
Prep. Species digestivae
Tinctura Absinthii Absinthii tinctura
Tinctura Rhei composita
Nazwy Atropa belladonna L., pokrzyk wilcza jagoda Uprawy zielarskie
Sur. Belladonna leaf (ang.)
Folium Belladonnae Belladonnae folium
Feuille de belladone (fr.)
Prep. Belladonnae extractum siccum
Msz. Suppositaria antispastica
Sur. Radix Belladonnae
Prep. Extractum Belladonnae
fluidum
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
561
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
PL F PIV
wF PVI
leczn. w Polsce
Extractum Belladonnae
Prep.
siccum
Tinctura Belladonnae
Nazwy Betula pendula Roth, brzoza brodawkowata Stan naturalny
Sur. Birch leaf (ang.)
Folium Betulae Betulae folium
Feuille de bouleau (fr.)
Msz. Species antirheumaticae
Species diureticae
Nazwy Betula pubescens Ehrh., brzoza omszona Stan naturalny
Sur. Birch leaf (ang.)
Folium Betulae Betulae folium
Feuille de bouleau (fr.)
Msz. Species antirheumaticae
Species diureticae
Nazwy U Brassica napus L. var. oleifera DC., kapusta rzepak (= rzepak) Uprawy zielarskie
Sur. Oleum Rapae (olej toczony na zimno z nasion)
Prep. Melilotus emplastrum
Oleum camphoratum
Sapo medicatus
Unguentum leniens
Nazwy A Brassica nigra (L.) Koch, kapusta czarna 
Sur. Sinapis oleum (olej
Oleum Sinapis
destylowany z nasion)
Prep. Spiritus Sinapis
Nazwy E Calendula officinalis L., Uprawy zielarskie
Calendula officinalis L.
nagietek lekarski
Sur. Calendula flover (ang.)
Calendulae anthodium (= Flos Calendulae)
Souci (fr.)
Nazwy U Capsicum annum L., pieprzowiec roczny Uprawy zielarskie
Sur. Fructus Capsici Capsici fructus
Prep. Linimentum restaurans
Tinctura Capsici
Nazwy Carum carvi L., kminek zwyczajny Uprawy zielarskie
Sur. Caraway fruit (ang.)
Fructus Carvi Carvi fructus
Carvi (fr.)
Msz. Species digestivae
Species laxantes
562
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
PL F PIV
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Cassia angustifolia Vahl., 
Cassia angustifolia Vahl var. b-Royleana Bischoff
strączyniec wąskolistny
Sur. Senna leaf (ang.)
Sennae folium
Feuille de S�n� (fr.)
Nazwy Cassia acutifolia Delile, 
Cassia senna L. (=
Cassia acutifolia Delile)
strączyniec ostrolistny (= senes)
Sur. Senna leaf (ang.)
Sennae folium
Feuille de S�n� (fr.)
Nazwy Centaurium erythraea Rafn, centuria pospolita Stan naturalny
Sur. Herba Centaurii
Nazwy Cepha�lis acuminata Karsten 
Sur. Ipecacuanha root (ang.)
Radix Ipecacuanhae Ipecacuanhae radix Racine d ip�cacuanha
(fr.)
Prep. Tinctura Ipecacuanhae Ipecacuanhae tinctura
Extractum Ipecacuanhae
siccum
Nazwy Cepha�lis ipecacuanha (Brot.) A. Rich. (= Psychtria ipecacuanha Stokes; = Uragoga ipecacuanha Baill.) 
wymiotnica prawdziwa
Sur. Ipecacuanha root (ang.)
Radix Ipecacuanhae Ipecacuanhae radix Racine d ip�cacuanha
(fr.)
Prep. Tinctura Ipecacuanhae Ipecacuanhae tinctura
Extractum Ipecacuanhae
siccum
Nazwy 
Cerasus avium (L.) Moench, Prunus avium (L.) L. var.
czereśnia ptasia avium (=Cerasus nigra Mill.)
Sur. Sirupus Cerasi (z owoców)
Prep. Succus Cerasi nigri
Nazwy A Chamomilla recutita (L.) Rauschert, rumianek pospolity
Stan naturalny
Sur. Matricaria flower (ang.)
i uprawy zielarskie
Anthodium Chamomillae Chamomillae anthodium
Fleur de matricaire (fr.)
Msz. Species ad gargarisma
Species antipyreticae
Species sedativae
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
563
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Chelidonium majus L.,
Stan naturalny
Chelidonium majus L.
glistnik jaskócze ziele
i uprawy zielarskie
Sur. Chelidonii herba
Msz. Species cholagogae
Species digestivae
Nazwy A Cichorium intybus L.,
Uprawy zielarskie
Cichorium intybus L.
cykoria podróżnik
Sur. Cichorii radix
Msz. Species digestivae
Species metabolicae
Nazwy Cinchona succirubra Pavon, chinowiec soczystoczerwony 
Sur. Cortex Cinchonae
(= Cortex Chinae)
Prep. Extractum Cinchonae fluidum
(= Extractum Chinae
fluidum)
Tinctura Cinchonae
( = Tinctura Chinae)
Tinctura Cinchonae
composita
Nazwy Citrus aurantium L. subsp. amara L. (= Citrus vulgaris Risso), pomarańcza gorzka) 
Citrus aurantium
Sur. Pericarpium Aurantii amari Aurantii amari pericarpium
Prep. Aurantii amari pericarpii sirupus
Sulfoguaiacoli sirupus
Aurantii amari extractum fluidum
Tinctura Aurantii amara Aurantii amari tinctura
Aurantii exocarpi sirupus
Tinctura Cinchonae
composita
Tinctura amara Amara tinctura
Nazwy Citrus limon (L.) Burman, cytryna właściwa 
Citrus limon
Sur. Lemon oil (ang.)
Citri aetheroleum
Oleum Citri Huile essentielle de citron
(olejek tłoczony ze świeżych owocni)
(fr.)
Nazwy Convallaria majalis L., konwalia majowa
Stan naturalny
Sur. Herba Convallariae Convallariae herba
i uprawy zielarskie
Prep. Guttae cardiacae
Guttae cardiacae cum Colae
extractum fluidum
564
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Tinctura Convallariae titrata
Prep.
Guttae cardiacae
Nazwy U Coriandrum sativum L., kolendra siewna
Uprawy zielarskie
Sur. Coriander (ang.)
Fructus Coriandri Coriandri fructus
Coriandre (fr.)
Prep. Tinctura Cinchonae
composita
Msz. Species stomachicae
Nazwy Crataegus laevigata (Poir.) DC.,
Stan naturalny
Crataegus oxyacantha L.
głóg dwuszyjkowy
Sur. Haw thornleaf andflow er
Inflorescentia Crataegi
Crataegi inflorescentia (ang.)
(= Flos Crataegi,
(= Flos Crataegi, Flos cum Folio Crataegi ) Feuille et fleur
Flos cum folio Crataegi)
d aub�pine (fr.)
Prep. Crataegi tinctura
Guttae cardiacae
Guttae cardiacae cum Colae extractum fluidum
Msz. Species sedativae
Nazwy Crataegus monogyna Jacq., góg jednoszyjkowy
Stan naturalny
Sur. Hawthorn berries (ang.)
Crataegi fructus
Baie d aub�pine (fr.)
Sur. Haw thornleaf andflow er
Inflorescentia Crataegi
Crataegi inflorescentia (ang.)
(= Flos Crataegi,
(= Flos Crataegi, Flos cum folio Crataegi ) Feuille et fleur
Flos cum folio Crataegi)
d aub�pine (fr.)
Prep. Crataegi tinctura
Guttae cardiacae
Guttae cardiacae cum Colae extractum fluidum
Msz. Species sedativae
Nazwy A Datura stramonium L., bieluń dziędzierzawa
Uprawy zielarskie
Sur. Folium Stramoni
Nazwy E, U Digitalis lanata L., naparstnica wełnista
Uprawy zielarskie
Sur. Folium Digitalis lanatae
Prep. Tinctura Digitalis lanatae
titrata
Nazwy A Digitalis purpurea L., naparstnica purpurowa
Uprawy zielarskie
Sur. Folium Digitalis purpureae
Prep. Tinctura Digitalis purpureae
titrata
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
565
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Elymus repens (L.) Gould,
Stan naturalny
Agropyron repens (L.) P. Beauv.
perz właściwy
Sur. Couch grass rhizome
Rhizoma Agropyri Graminis rhizoma (ang.)
Agropyri rhizoma
(= Rhizoma Graminis) (= Rhizoma Agropyri) Rhizome de chiendent
(fr.)
Msz. Species laxantes
Species metabolicae
Species reducentes
Nazwy Equisetum arvense L., skrzyp polny
Stan naturalny
Sur. Herba Equiseti Equiseti herba
Msz. Species antirheumaticae
Species diureticae
Species reducentes
Nazwy E, U Foeniculum vulgare Mill. Foeniculum vulgare Mill var. vulgare (Mill.) Thelling
Uprawy zielarskie
Sur. Fennel bitter (ang.)
Fructus Foeniculi Foeniculi fructus
Fruit de fenouil amer (fr.)
Msz. Species antibechicae
Sur. Foeniculi aetheroleum (olejek otrzymywany przez
Oleum Foeniculi
destylację z parą wodną owoców)
Nazwy Frangula alnus Mill., kruszyna pospolita
Stan naturalny
Sur. Cortex Frangulae Frangulae cortex Frangula bark (ang.)
(= Cortex Rhamni frangulae) (= Rhamni frangulae cortex) Bourdaine (fr.)
Prep. Extractum Frangulae fluidum
Extractum Frangulae siccum
Msz. Species cholagogae
Species laxantes
Species reducentes
Nazwy U Gentiana lutea L., goryczka żółta
Uprawy zielarskie
Sur. Gentian root (ang.)
Radix Gentianae Gentianae radix
Racine de gentiane (fr.)
Prep. Amara tinctura
Tinctura Gentianae Gentianae tinctura
Extractum Gentianae spissum
Tinctura Cinchonae
compositae
Msz. Species digestivae
Nazwy E Glycyrrhiza glabra L., lukrecja gadka
Uprawy zielarskie
Sur. Radix Glycyrrhizae Glycyrrhizae radix
566
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Prep. Elixir Glycyrrhizae
(= Elixir pectorale Regis
Daniae)
Extractum Glycyrrhizae
siccum
Msz. Species expectorantes
Species reducentes
Nazwy Helichrysum arenarium (L.) Moench, kocanki piaskowe Stan naturalny
Sur. Helichrysi inflorescentia
Inflorescentia Helichrysi
(= Flos Stoechados citrini)
Msz. Species cholagogae
Nazwy Herniaria glabra L., połonicznik nagi
Stan naturalny
Sur. Herba Herniariae**
Nazwy Humulus lupulus L., chmiel zwyczajny
Stan naturalny
Sur. Lupuli strobilus
i uprawy zielarskie
Prep. Guttae sedativae
Msz. Species sedativae
Sur. Lupulinum (= Glandulae
Lupuli, gruczoły wosków
wydzielniczych otarte
z owocostanów)
Nazwy Hypericum perforatum L., dziurawiec zwyczajny
Stan naturalny
Sur. Hypericum (ang.)
i uprawy zielarskie
Herba Hyperici Hyperici herba
Millepertuis (fr.)
Msz. Species advulantes
Nazwy A Inula helenium L., oman wielki
Uprawy zielarskie
Sur. Radix Inulae
Nazwy Juniperus communis L.,
Stan naturalny
Juniperus communis L.
jalowiec pospolity
Sur. Juniper (ang.)
Juniperi fructus (= Juniperi bacca)
Baie de geniŁvre (fr.)
Prep. Linimentum saponato-camphoratum
Sur.
Juniperi oleum
Nazwy U Lavandula officinalis L.,
Uprawy zielarskie
Lavandula angustifolia Mill.
lawenda lekarska
Sur. Lavender flower (ang.)
Lavandulae flos
Fleur de lavende (fr.)
Prep. Guttae sedativae
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
567
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Saponis kalini spiritus
Prep.
Unguentum leniens
Sur.
Lavandulae aetheroleum
Nazwy E, U Levisticum officinale Koch, lubczyk ogrodowy Uprawy zielarskie
Sur. Lovage root (ang.)
Radix Levistici Levistici radix
Racine de livŁche (fr.)
Msz. Species diureticae
Nazwy E, U Linum usitatissimum L., len zwyczajny Uprawy zielarskie
Sur. Linseed (ang.)
Semen Lini Lini semen
Graine de lin (fr.)
Prep. Sapo kalinus
Msz. Species laxantes
Lini oleum (tłoczony na
Oleum Lini
Sur. zimno z nasion)
Prep. Sapo kalinus
Nazwy Lobelia inflata L., stroiczka rozdęta Uprawy zielarskie
Sur. Herba Lobeliae
Prep. Tinctura Lobeliae
Nazwy Lycopodium clavatum L., widłak goz
dzisty Stan naturalny
Sur. Lycopodium (zarodniki
zebrane w początkowym
okresie żółknięcia kłosów)
Nazwy E, U Origanum majorana L., Uprawy zielarskie
Majorana hortensis Moench, majeranek ogrodowy
lebiodka majeranek
Sur. Majoranae herba
Prep. Majoranae unguentum
Nazwy Malva neglecta Wallr., Stan naturalny
Malva neglecta Wallr.
ślaz zaniedbany
Sur. Mallowflower (ang.)
Malvae folium
Fleur de mauve (fr.)
Msz. Species antibechicae
Nazwy Malva sylvestris Wallr., ślaz dziki Malva sylvestris Wallr. Stan naturalny
Sur. Mallowflower (ang.)
Malvae folium
Fleur de mauve (fr.)
Msz. Species antibechicae
Nazwy Melilotus altissimus Thuill., nostrzyk wyniosły
Stan naturalny
Sur. Herba Meliloti Meliloti herba
i uprawy zielarskie
Prep. Emplastrum Meliloti Meliloti emplastrum
568
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Msz. Species advulantes
Species antipyreticae
Nazwy Melilous officinalis (L.) Pall., nostrzyk żółty
Stan naturalny
Sur. Herba Meliloti Meliloti herba
i uprawy zielarskie
Prep. Emplastrum Meliloti Meliloti emplastrum
Msz. Species advulantes
Species antipyreticae
Nazwy E, U Melissa officinalis L.,
Uprawy zielarskie
Melissa officinalis L.
melisa lekarska
Sur. Melissa leaf (ang.)
Melissae folium
M�lisse (fr.)
Prep. Guttae sedativae
Msz. Species sedativae
Species expectorantes
Nazwy E, U Mentha piperita(L.) Huds.
Uprawy zielarskie
Mentha x citrata Ehrh. subsp.
var. officinalis Sole Mentha piperita (L.) Huds.
citrata, mięta pieprzowa
for. rubescens Camus
Sur. Peppermint oil (ang.)
Menthae piperitae aetheroleum (otrzymywany przez
Huile essentielle de
destylację z parą wodną ziela)
menthe poivr�e (fr.)
Prep. Gargarisma prophylacticum
Menthae piperitae tinctura
Sur. Peppermint leaf (ang.)
Folium Menthae piperitae Menthae piperitae folium Feuille de menthe poivr�e
(fr.)
Prep. Tinctura Menthae piperitae Menthae piperitae tinctura
Msz. Species antidiarrhoicae
Species cholagogae
Species expectorantes
Species sedativae
Species stomachicae
Sur. Oleum Menthae piperitae
(otrzymywany przez
destylację z parą wodną liści)
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
569
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Menyanthes trifoliata L., bobrek trójlistkowy Stan naturalny
Sur. Bogbean leaf (ang.)
Folium Menyanhidis Menyanthidis folium
M�nyanthe (fr.)
Prep. Tinctura amara Amara tinctura
Tinctura Rhei composita
Msz. Species stomachicae
Nazwy Myroxylon balsamum (L.) Harms var. pereirae Royle, 
maziziarn peruwiański
Sur. Balsamum peruvianum
(balsam wyciekający po
mechanicznym lub
termicznym uszkodzeniu
kory pnia)
Nazwy A Oenothera paradoxa Hudziok, Oenothera paradoxa Uprawy zielarskie
wiesiołek dziwny (patrz też tab. II) Hudziok
Sur. Oenotherae oleum virginum
(olej wiesiołkowy dziewiczy,
tłoczony z nasion)
Nazwy Ononis spinosa L., wilżyna ciernista Stan naturalny
Sur. Radix Ononidis
Nazwy E, U Papaver somniferum L., mak lekarski Uprawy zielarskie
Sur. Opium crudum (sok mleczny
otrzymywany przez nacięcie
niedojrzałych owoców
(makówek); Laudanum,
Meconinum
Prep. Tinctura Opii simplex
Nazwy E, U Phaseolus vulgaris L., Uprawy zielarskie
Phaseolus vulgaris L.
fasola zwyczajna
Sur. Phaseoli pericarpium
(=Fructus Phaseoli sine semine )
Msz. Species metabolicae
Species diureticae
Nazwy E, U Pimpinella anisum L., biedrzeniec anyż Uprawy zielarskie
Sur. Anissed (ang.) (w klimacie
Fructus Anisi Anisi fructus
Fruit d anis (fr.) Polski trudne)
Msz. Species expectorantes
570
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI
leczn. w Polsce
Sur. Anise oil (ang.)
Anisi aetheroleum (otrzymywany przez destylację
Oleum Anisi Huile esssenille d anis
z parą wodną owoców)
(fr.)
Prep. Ammoni anisatus spiritus
Nazwy Pinus sylvestris L., sosna zwyczajna (por. też tab. II) Stan naturalny
Sur. Oleum Terebinthinae
(otrzymywana przez
destylację balsamu)
Nazwy Plantago lanceolata L., Stan naturalny i
Plantago lanceolata L.
babka lancetowata uprawy zielarskie
Sur. Plantaginis lanceolatae folium
Msz. Species antibechicae
Species diureticae
Nazwy Plantago ovata Foksal, Plantago ovata Foksal Uprawy zielarskie
babka jajowata ( = P. ispaghula Roxburg)
Sur. Plataginis ovatae semen
Nazwy Plantago psyllium L., Uprawy zielarskie
Plantago psyllium L.
babka pesznik
Sur. Psyllium seed (ang.)
Psyllii semen
Graine de psyllium (fr.)
Msz. Species antidiarrhoicae
Nazwy Plantago arenaria Waldst. et Kit., Stan naturalny
Plantago indica L.
babka piaskowa
Sur. Psyllium seed (ang.)
Psyllii semen
Graine de psyllium (fr.)
Msz. Species antidiarrhoicae
Nazwy Polygonum aviculare L., rdest ptasi Stan naturalny
Sur. Herba Polygoni avicularis Polygoni avicularis herba
Nazwy Polygonum bistorta L., rdest wężownik Stan naturalny
Sur. Rhizoma Bistortae
Nazwy Polygonum hydropiper L., rdest ostrogorzki Stan naturalny
Sur. Herba Polygoni hydropiperis
Prep. Extractum Polygonii
hydropiperis fluidum
Nazwy Populus nigra L., topola czarna Populus nigra L. Stan naturalny
Sur. Populi folium
Msz. Species antirheumaticae
Sur. Populi gemma
Msz. Species antirheumaticae
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
571
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI
leczn. w Polsce
Nazwy Potentilla erecta (L.) Hampe, pięciornik kurze ziele Stan naturalny
Sur. Tormentil (ang.)
Rhizoma Tormentillae Tormentillae rhizoma
Tormentille (fr.)
Msz. Species antidiarrhoicae
Prep. Tinctura Tormentillae
Extractum Tormentillae
. siccum
Tormentillae unguentum
compositum
Nazwy Primula veris L., Uprawy zielarskie
Primula officinalis (L.) Hill
pierwiosnek lekarski
Sur. Radix Primulae
Nazwy Primua elatior (L.) Hill, pierwiosnek wyniosły Uprawy zielarskie
Sur. Radix Primulae
Nazwy Quercus lusitanica Lam.(= Qu. infectoria Olivier), 
dąb galasowy
Sur.
Galla (narośl z wybujałej tkanki
merystematycznej pąka
liściowego powstała po
złożeniu w nim jaj przez
galasownika Andricus sp.)
Prep. Tinctura Gallae
Nazwy Qurcus robur L., dąb szypułkowy Stan naturalny
Sur. Oak bark (ang.)
Cortex Quercus Quercus cortex
^
�corce de chene (fr.)
Prep. Species ad gargarisma
Msz. Species advulantes
Nazwy Quercus petraea (Matt.) Liebl., Stan naturalny
Quercus sessilis Ehrh.
dąb bezszypułkowy
Sur. Oak bark (ang.)
Cortex Quercus Quercus cortex
^
�corce de chene (fr.)
Msz. Species ad gargarisma
Species advulantes
Nazwy U Rheum palmatum L., Uprawy zielarskie
Rheum sect. palmatum L.
rzewień dłoniasty
Sur. Radix Rhei Rhubarb (ang.)
Rhei radix
(= Rhizoma Rhei ) Rhubarbe (fr.)
Prep. Sapo medicatus
Oleum camphoratum
572
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
F PIV
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP V FP VI
wF PVI
leczn. w Polsce
Extractum Rhei siccum
Prep. Tinctura Rhei composita
Rhei radicis tabulettae
Msz. Species laxantes
Species metabolicae
Species stomachicae
Nazwy E, U Ricinus communis L., rącznik zwyczajny Uprawy zielarskie
Sur. Oleum Ricini
(olej tłoczony z nasion)
Nazwy Rosmarinus officinalis L., Uprawy zielarskie
Rosmarinus sp.
rozmaryn lekarski
Sur. Rosmarini aetheroleum (monogr. w FP II)
Prep. Spiritus saponato-camphoratus
Nazwy Rubus idaeus L., malina właściwa
Stan naturalny
Sur. Fructus Rubi idaei
i uprawy zielarskie
(monogr. w FP III)
Prep. Sirupus Rubi idaei
Nazwy Salix alba L., wierzba biała Willowbark (ang.) Stan naturalny
Salix alba L.
(por. też tab. II) �corce de saule (fr.)
Sur. Salicis cortex
Msz. Species antipyreticae
Species antirheumaticaae
Nazwy Salvia officinalis L., szałwia lekarska uprawy zielarskie
Sur. Sage leaf (ang,)
Folium Salviae Salviae folium feuille de sauge
officinale (fr.)
Msz. Species ad gargarisma
Species antidiarrhoicae
Nazwy Sambucus nigra L., dziki bez czarny Stan naturalny
Sur. Elder flower (ang.)
Flos Sambuci Sambuci flos
Fleur de sureau (fr.)
Msz. Species antipyreticae
Sur. Fructus Sambuci
Nazwy Saponaria officinalis L., mydlnica lekarska Stan naturalny i
Sur. Radix Saponariae Saponariae radix uprawy zielarskie
Prep. Tinctura Saponariae
Msz. Species expectorantes
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
573
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców
y
ródło surowca
PL F PIV F PV FP VI
Obowiązująca nazwa naukowa
wF PVI
leczn. w Polsce
Nazwy E, U Solanum tuberosum L., ziemniak
Uprawy zielarskie
Sur. Amylum Solani
(skrobia z bulw)
Nazwy Solidago virgaurea L.,
Stan naturalny
Solidago virgaurea L.
nawłoć pospolita
Sur. Goldenrod (ang.)
Virgaureae herba (= Solidaginis virgaureae herba)
Solidage (fr.)
Msz. Species diureticae
Nazwy Strychnos nux-vomica L., kulczyba wronie oko 
Sur. Semen Strychni
(= Nux vomica)
Prep. Extractum Strychni siccum
Nazwy Symphytum officinale L., żywokost lekarski
Stan naturalny
Sur. Radix Symphyti
Nazwy Theobroma cacao L., kakaowiec właściwy 
Sur. Oleum Cacao (olej
wytłoczony na ciepło
z jąder nasiennych)
Nazwy Thymus vulgaris L., macierzanka tymianek (= tymianek)
Uprawy zielarskie
Sur. Thyme (ang.)
Herba Thymi Thymi herba
Thym (fr.)
Prep. Extractum Thymi fluidum
Thymi sirupus compositus
Msz. Species ad gargarisma
Species antibechicae
Species expectorantes
Sur. Thyme oli (ang.)
Thymi aetheroleum
Oleum Thymi Huile essentielle de thym
(otrzymywany przez destylację z parą wodną kwitnącego ziela)
(fr.)
Prep. Spiritus saponato-
camphoratus
Msz. Species ad gargarisma
Species antibechicae
Species expectorantes
Nazwy Lime flower (ang.)
Stan naturalny
Tilia cordata Miller, lipa drobnolistna
Fleur de tilleul (fr.)
Sur. Inflorescentia Tiliae Tiliae inflorescentia
Msz. Species antipyreticae
574
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela I. Ciąg dalszy
Table I. Continaution
Inne nazwy surowców y
ródło surowca
PL FP IV FP V FP VI
Obowiązująca nazwa naukowa
wF PVI leczn. w Polsce
Nazwy Lime flower (ang.) Stan naturalny
Tilia platyphyllos Scop., lipa szerokolistna
Fleur de tilleul (fr.)
Sur. Inflorescentia Tiliae Tiliae inflorescentia
Msz. Species antipyreticae
Nazwy E Trigonella foenum-graecum L., kozieradka pospolita Uprawy zielarskie
Sur. Semen Foenugraeci
Nazwy Triticum aestivum Lam., Uprawy zielarskie
Triticum vulgare Vill.
pszenica zwyczajna
Sur. Amylum Tritici Tritici amylum (skrobia z ziarniaków )
Prep. Glyceroli unguentum
Zinci oxydi et ammonii
bituminosulfonatus pasta
Zinci oxidi pasta
Zinci salicylatis ungentum
Nazwy Tussilago farfara L., podbiał pospolity Stan naturalny
Sur. Folium Farfarae
Nazwy Urtica dioica L., Stan naturalny
Urtica dioica L.
zwyczajna pokrzywa i uprawy zielarskie
Sur. Urticae folium
Msz. Species antirheumaticae
Species metabolicae
Nazwy Vaccinium myrtillus L., borówka czarna Stan naturalny
Sur. Fructus Myrtylli
Nazwy Vaccinium vitis-idaea L., borówka brusznica Stan naturalny
Sur. Folium Vitis idaeae Vitis idaeae folium
Nazwy Valeriana officinalis L., kozek lekarski Uprawy zielarskie
Sur. Valerian root (ang.)
Radix Valerianae Valerianae radix
Racine de val�riane (fr.)
Prep. Guttae cardiacae
Guttae cardiacae cum colae extractum fluidum
Guttae sedativae
Tinctura Valerianae Valerianae tinctura
Tinctura Valerianae aetherea
Msz. Species sedativae
Nazwy Viola arvensis Murray, fiołek polny Viola arvensis Murray
Stan naturalny
Sur. Violae tricoloris herba***
i uprawy zielarskie
Msz. Species metabolicae
Nazwy Viola tricolor L., fiołek trójbarwny
Viola tricolor L.
Sur. Violae tricoloris herba
Msz. Species metabolicae
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
575
Tabela II. Rodzaje leczniczych roślin naczyniowych w Farmakopei Polskiej IV, V i VI. Surowce pozyskiwane z więcej niż jednego gatunku rośliny w danym rodzaju (objaśnienia w tekście). Skróty i symbole: gat.  gatunek;
pozostałe jak w tabeli I
Table II. Medical vascular plants listed in Pharmacopeia of Poland No. 4, 5 and 6
Inne nazwy sur. Pozyskiwanie
PL
Obowiązująca nazwa naukowa FP IV FP V FP VI
w FP VI w Polsce
Nazwy 
Acacia Miller, akacja (różne afrykańskie gat., głównie A.senegal (L.) Willd., akacja senegalska)
Sur. Gummi arabicum (stwardniała
wydzielina wyciekająca z naciętych pni
i gałęzi)
Nazwy 
Astragalus L., traganek (różne gat., głównie A. gummifer Lab., traganek gumodajny)
Sur. Tragacantha (= Gummi Tragacantha)
Skrzepła wydzielina wyciekająca
z nacięć i pęknięć pni)
Nazwy Cola Schott et Endlicher, kola (różne gat., głównie C. vera Schuman, C. acuminata Palisot de Beauvois i C. ballayi Cornus) 
Sur. Embryo Colae (= Semen Colae) Colae embryo (nasiona pozbawione łupiny)
Extractum Colae fluidum Colae extractum fluidum
Extractum Colae siccum
Prep. Guttae cardiacae cum
Colae extractum fluidum
^
Nazwy Eucalyptus L Heritier de Brutelle (różne gat., Głównie E. globulus LabillardiŁre, eukaliptus gałkowy) 
Sur. Eucalyptus oil
Eucalypti aetheroleum (otrzymywany przez destylację (ang.)
Oleum Eucalypti
z parą wodną świeżych liści i ulistnionych gałązek)
Huile esentielle
d eucalyptus (fr.)
Prep. Gargarisma
prophylacticum
Nazwy Gossypium L., bawełna, (różne gat., głównie G. arboreum L., bawełna drzewiasta, 
G. herbaceum L., b. indyjska, G. hirsutum L., b. kosmata oraz G. vitifolium Lamarck,
b. egipska  wszystkie w licznych odmianach  (patrz [10])
Sur.
Gossypium depurativum
(odtłuszczone i wybielone włoski nasion)
Nazwy Oenothera biennis Oenothera biennis L. s. str., Stan naturalny
Oenothera biennis L. i inne
wiesiołek dwuletni (i inne pospolite krajowe gat.
i uprawy
gat. Oenothera L.
Oenothera L.)
zielarskie
Sur. Oenotherae oleum virginum
(olej wiesiołkowy
dziewiczy, tłoczony
z nasion)
576
Ann. Acad. Med. Siles. 2006, 60, 6
Tabela II. Ciąg dalszy
Table II. Continaution
Inne nazwy sur. Pozyskiwanie
PL Obowiązująca nazwa naukowa FP IV FP V FP VI
Tabela 2, strona 1(po korekcie)
w FP VI w Polsce
Nazwy Pinus L., sosna (różne gat., w Polsce P. sylvestris L, sosna zwyczajna) Stan naturalny
Sur. Colophonium (kalafonia  jest to żywica zatrzymana z balsamami przez (P. sylvestris)
oddestylowanie olejku)
Prep. Meliloti emplastrum
Nazwy Rosa L., róża (różne pospolite gat. krajowe, głównie R. canina L, róża dzika) Stan naturalny
Sur. Fructus Rosae (= Fructus Cynosbati,
Hypanthium Rosae)
Nazwy Rubus L., jeżyna (różne pospolite gat. krajowe, Stan naturalny
Rubus fruticosus L.
głównie R. plicatus W. et N., jeżyna fałdowana)
Sur. Rubi fruticosi folium
Msz. Species antidiarrhoicae
Nazwy Salix L., wierzba (różne pospolite gat. krajowe, Salix purpurea L. i inne gat. Willowbark (ang.) 
Salix purpurea L.
głównie S. purpurea L., wierzba purpurowa) krajowe �corce de saule (fr.)
Sur. Salicis cortex
Msz. Species antipyreticae
Species antirheumaticaae
Nazwy Taraxacum Wigg. sect. Taraxacum, mniszek, Stan naturalny
różne gat. krajowe objęte dawną nazwą Taraxacum officinale Weber i Uprawy
T. officinale Weber zielarskie
Sur. Taraxaci radix cum herba Taraxaci herba
Msz. Species antirheumaticae
Species diureticae
Species reducentes
Sur. Radix Taraxaci Taraxaci radix cum herba Taraxaci radix
Msz. Species antirheumaticae
Species cholagogae
Species diureticae
Species reducentes
Barbara Bacler, Jacek Drobnik
,
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
Lecznicze rośliny naczyniowe w Farmakopei polskiej IV, V i VI
577