KWESTIONARIUSZ NADZIEI PODSTAWOWEJ – BHI – 12

Jerzy Trzebiński i Mariusz Zięba

PODSTAWY TEORETYCZNE

1) Według teorii Ericksona nadzieja podstawowa jest szczególnym przeświadczeniem

człowieka o dwóch ogólnych i powiązanych ze sobą właściwościach świata: a) że jest on

uporządkowany i sensowny oraz że b) generalnie jest przychylny ludziom. W tym sensie

nadzieja stanowi podstawę interpretacji zdarzeń dziejących się w świecie, zwłaszcza zdarzeń

przyszłych, które człowiek próbuje przewidzieć, ocenić i oszacować swoje szanse.

2) Poziom nadziei podstawowej jest ważnym czynnikiem osobowościowym,

umożliwiającym konstruktywne działanie człowieka w sytuacjach nowych i/ lub sytuacjach

rozpadu dotychczasowego ładu. W sytuacjach nowości nadzieja zwiększa gotowość do

podejmowania nowych wyzwań i budowanie nowego porządku w otaczającej nas

rzeczywistości. Osoby o silnej nadziei podstawowej szybciej godzą się ze stratą starego

porządku, a tym samym łatwiej przechodzą do fazy kształtowania nowego ładu.

3) Nadzieję podstawową należy traktować jako względnie stabilny element osobowości,

który kształtuje się w dzieciństwie i stanowi ważny składnik globalnej wizji świata. W tym

sensie nadzieja podstawowa jest kompetencją osobowości, która organizuje ludzkie

zachowania szczególnie w obliczu ważnych sytuacji życiowych.

OPIS KWESTIONARIUSZA, PROCEDURA BADANIA I OBLICZANIE WYNIKÓW

Kwestionariusz BHI – 12 składa się z 12 stwierdzeń, z czego 9 to stwierdzenia

diagnostyczne, a 3 pozostałe (1, 4, 7) to stwierdzenia buforowe. Stwierdzenia diagnostyczne

odnoszą się do przekonań na temat przychylności świata oraz porządku i przewidywalności w

świecie.

Zadaniem osoby badanej jest ocenić na skali pięciostopniowej stopień w jakim zgadza się

z poszczególnymi stwierdzeniami.

Odpowiedzi punktuje się w skali od 1 do 5, przy czym dla pozycji 3, 5, 9, 10, 12 stosujemy

punktację odwróconą, tzn. za kategorię 1 przyznajemy 5 punktów, za 2 – 4 punkty, za 3 – 3

punkty itd. Wynikiem jest suma punktów, która stanowi wskaźnik ogólnego poziomu nadziei

podstawowej. Im wyższy wynik tym wyższa nadzieja podstawowa.

FUNKCJE NADZIEI PODSTAWOWEJ W ŻYCIU CZŁOWIEKA

Badania wykazały, że:

a) ogrywa podstawowa rolę w radzeniu sobie w sytuacjach nieodwracalnej straty (np.

śmierci kogoś bliskiego). W takich sytuacjach osoby z silną nadzieją podstawową częściej

stosują unikowy styl radzenia sobie ze stresem, który wyraża się między innymi wycofaniem

z sytuacji. Adaptacyjna rola nadziei podstawowej polega na nieangażowaniem się w zmianę

faktu, którego zmienić nie można. Natomiast w sytuacjach niepowodzenia silniejsza nadzieja

podstawowa wiąże się z większym zaangażowaniem w problem.

b) dzięki tendencji do pozytywnego myślenia i pozytywnych emocji nadzieja podstawowa

zwiększa konstruktywność przeddecyzyjnych procesów poznawczych w sytuacjach trudnych.

c) w znaczący sposób wpływa na powodzenie procesu terapeutycznego

d) ułatwia przezwyciężenie kryzysu tożsamości wywołanego odrzuceniem przez bliskich

Osoby z silną nadzieją podstawową są:

- optymistyczne

- otwarte na świat i ludzi

- towarzyskie

- sumienne

charakteryzują się:

- poczuciem satysfakcji i zadowolenia z życia

- pozytywnym nastrojem

- poczuciem kontroli

- wiarą we własny sukces

- niskim poczuciem lęku

- niską depresyjnością