Jak uporządkować swoje życie.

Darmowy

Poradnik w formie kursu.

www.treningro.com

[e-mail]

Niniejsza publikacja dotyczy polepszenia warunków Twojego życia na

wszystkich płaszczyznach poprzez zmianę zachowań. Taką zmianę która

dokonuje się w sposób niemalże automatyczny. Spośród innych

poradników wyróżnia się tym, iż nie tylko opisałem w niej co zrobić aby

poprawić swoje życie na lepsze, ale także napisałem jak to zrobić –

nierzadko dzieląc się swoim doświadczeniem. Książka dotyczy więc w

pierwszej kolejności odkrycia w sobie motywacji, następnie rozwoju

osobistego i relacji międzyludzkich, a w konsekwencji sukcesu ogólnie

pojętego.

Korzyści dla czytelnika z przepracowania tej książki są nieograniczone,

ponieważ nabyta wiedza może być wykorzystana w każdej sytuacji i przez

każdego człowieka. Jest to wiedza wynikająca z doświadczenia czytelnika

i ma zastosowanie uniwersalne.

Wszystko co tu opisałem przepracowałem sam z efektem końcowym

przekraczającym moje najśmielsze oczekiwania. Ponad to pomogłem

przejść przez ten kurs rozwoju osobistego grupie osób, które osiągnęły

podobny, zadowalający rezultat.

Przy opracowaniu tekstu korzystałem z rozmaitych fachowych

czasopism i publikacji, za każdym razem podając źródło.

Spis treści :

Wstęp – czyli jak odkryć w sobie motywację

rozdział 1 – nie jesteś bezradny

rozdział 2 – wizja Ciebie w niedalekiej przyszłości

rozdział 3 – w oparciu o własne siły?

rozdział 4 - jaki jesteś naprawdę?

rozdział 5 – co przeszkadza Ci osiągnąć stały sukces, a co pomaga?

rozdział 6 – zacznij już od dzisiaj

rozdział 7 – czym jest stres i jak sobie z nim radzić?

rozdział 8 – optymistycznie

rozdział 9 - ściąga uczuć i cech charakteru

Wstęp – czyli jak odkryć w sobie motywację

Na początek zastanówmy się jak ważna jest motywacja w naszym

życiu. Wszystkie nasze działania mają swój początek w motywacji i

poglądach. Kiedy mam motywację, jestem w stanie przenosić góry, kiedy

jej brak nie chce mi się umyć po sobie nawet jednej szklanki. Dokładnie

rok temu zmotywowany perspektywą otworzenia dochodowej firmy na

terenie Niemiec w czasie nie dłuższym niż cztery miesiące nauczyłem się

posługiwać językiem niemieckim tematycznym w stopniu średnio

zaawansowanym. Miałem silną motywację zarobienia niezłych pieniędzy

co zaowocowało tym , że znalazłem sposób jak w tak krótkim czasie

nauczyć się języka. Miałem cel.

Po czterech miesiącach okazało się, że w wyniku mojej choroby nie będę

mógł wyjechać i pracować w tej branży. Po straceniu motywacji

całkowicie zaprzestałem naukę języka. Potrzebowałem kolejnych ośmiu

miesięcy żeby znaleźć inną motywację.

Motywacja jest naszym bodźcem w zwykłych, codziennych sprawach.

Jak ją odkryć? To prostsze niż sądzisz. Odkryj swoje potrzeby, a za nimi

odkryjesz motywację, np. dzwoni budzik, jest poniedziałek szósta rano,

pogoda zdecydowanie jesienna.... nie masz ochoty wynurzyć się z tej

ciepłej i przyjemnej pościeli, ale mimo to wstajesz ponieważ masz

motywację. Dla każdego z nas może być ona różna. Jedni wstają do pracy

ponieważ skądś muszą brać pieniądze na swoje potrzeby, inni znów

wstają do życia, inni jeszcze aby nie spóźnić się na pociąg czy samolot

jeśli planują podróż.....itp. Jest to przykład kiedy początkowo

nieprzyjemne działanie może stać się dla nas czymś pozytywnym.

Kolejny przykład z życia wzięty. Historia ta wydarzyła się naprawdę.

Celowo nie podaję imion uczestniczących w niej osób, ponieważ nie mam

z nimi kontaktu i nie wiem czy na to by zezwolili. Ale nie imiona są tu

najważniejsze, a to co się z tej historii przebija. Na początku lat 90-tych,

mój kolega z klasy niefortunnie skoczył do wody powodując poważny

uraz kręgosłupa. Okazało się, że potrzebna będzie kosztowna

rehabilitacja. Dowiedzieli się o tym dwaj bracia w wieku 12 i 13 lat. Ich

motywacją stało się zebranie odpowiedniej sumy pieniędzy, potrzebnej do

leczenia. W ciągu jednego miesiąca znaleźli sponsora, który

wyprodukował gąbki do mycia z nadrukiem informującym, iż dochód z

ich sprzedaży przeznaczony jest na leczenie mojego kolegi. Ci

kilkunastoletni chłopcy sprzedali po znajomych i nieznajomych prawie

cały zapas tych gąbek. W ten sposób zebrali całą kwotę. Nie zrażali się

odmowami kolejnych firm i poszczególnych osób, ponieważ mieli w

sobie ogromną siłę – mieli motywację. Rehabilitacja przebiegła

prawidłowo i kolega który ją przeszedł w pełni odzyskał sprawność

fizyczną. To wspaniały przykład pokazujący jak wielką siłę daje nam

motywacja.

Motywacja jest siłą napędową człowieka. Decyduje o tym, co robisz, do

czego dążysz. Warunkuje Twoje działania, każdego dnia. Często jest tak,

że nie zadajemy sobie tego pytania: "po co?". Cokolwiek robimy,

wykonujemy to.

Odkr yj to, c o ki er uj e Tw oi m dzi ał a ni e m .

Odpowiedz na pytania (zapisz wszystkie odpowiedzi):

1. Co Cię najbardziej motywuje do działania?

2. Co w przeszłości powodowało, że działałeś?

3. Jakie wydarzenia? Dlaczego właśnie to wydarzenie?

4. Jakie osoby? Dlaczego ta właśnie osoba?

5. Gdy działałeś i czułeś się zmotywowany do działania,

robiłeś to, aby:

a) Udowodnić coś sobie? Jeżeli tak, co chciałeś udowodnić?

b) Udowodnić coś innym? Jeżeli tak, co chciałeś udowodnić?

c)Robiłeś to dla siebie? Jeżeli tak, jakie miałeś z tego korzyści?

d)Robiłeś to dla kogoś? Jeżeli tak, jakie korzyści za tym stały?

e) Inne motywy? Opisz, jakie i po co.

(źródło „jak odkryć to czego pragniesz?” Łukasz

Milewski)

Moją motywacją do rozwoju osobistego jest chęć bycia lepszym

człowiekiem. Ze zdumieniem odkrywałem jak przenosi się to

bezpośrednio na moje związki z innymi ludźmi, czy to w domu

rodzinnym, czy też w pracy...ze zdumieniem odkryłem związek między

pracą nad charakterem, a zwiększoną ilością pieniędzy w portfelu. Odkąd

w 2001 roku zacząłem tę wspaniałą przygodę jaką jest odkrywanie

samego siebie, w moim życiu zaczęły dziać się cuda. I to przez duże C.

A co jest Twoją motywacją do życia, do pracy, do rozwoju osobistego?

Być może jest to chęć zarobienia dużych pieniędzy, może poprawa

stosunków w rodzinie, może zerwanie z nałogiem palenia lub objadania

się? Zastanów się proszę i odkryj swoje motywacje, a ja w tej książce

pokażę Ci jak je urzeczywistnić.

Rozdział 1 – nie jesteś bezradny

Podczas kilkuletniego studiowania ludzkiej osobowości zauważyłem

pewną prawidłowość. Większość naszych problemów życiowych wynika

z naszej bezradności. Otóż ja twierdzę, że nie jesteś bezradny,... wszystko

zależy od tego jak silną masz motywację. Zauważyłem też, że każdy

człowiek marzy o tym, by być zaradny, samodzielny i niezależny.

Również Ci, którzy próbują zmienić swoje

życie.

Chciałbym zwrócić

waszą uwagę na zasadniczą różnicę między bezsilnością, a bezradnością.

Z bezsilnością mamy do czynienia wtedy, gdy np. zachorujemy lub gdy

pracodawca z sobie tylko wiadomych powodów nie dał nam obiecanej

podwyżki lub awansu. W obu tych przypadkach nie mamy wpływu na to

co nas spotkało. Ale nie jesteśmy bezradni. W pierwszym możemy iść po

prostu do lekarza, w drugim negocjować z pracodawcą, a jeżeli nie

przyniesie to oczekiwanych rezultatów... zmień pracę na lepszą. Nie

bójmy się zmian na lepsze. Nie bójmy zmian, które wprowadzą w nasze

życie zdumiewającą poprawę. Większość ludzi pragnie stabilizacji,

podczas gdy wszystko dookoła jest w ciągłym ruchu. Zarówno w

przyrodzie jak i w otaczającym nas świecie materialnym. Wszystko

podlega ciągłej zmianie. Ponieważ zmiana w nas samych nie może

dokonać się bez naszego udziału proponuję Ci ćwiczenie pisemne.

Zastanów się jaki jest Twój pogląd na bezradność i przelej to na papier.

Opisz też proszę z jak największą dokładnością trzy przykłady z Twojego

życia kiedy okazałeś się bezradny. Może dotyczyć to sytuacji w pracy, w

rodzinie w urzędzie itp. A teraz opisz trzy przykłady kiedy wykazałeś się

zaradnością. Proszę abyś w tym ćwiczeniu zdobył się na tak wielką

uczciwość w stosunku do siebie, na jaką Cię stać. Ważne jest zachowanie

kolejności w pisanych pracach – poglądy, a dopiero później przykłady.

Nie musisz się spieszyć, ani bać się oceny. Jednak doświadczenie wielu

osób przechodzących przez ten kurs przed Tobą pokazuje, że czas na to

ćwiczenie to maksymalnie jeden tydzień. Do tego czy opłaca nam się

używać w naszym życiu bezradności i jak ją z niego wyeliminować

przejdziemy w następnych rozdziałach.

A teraz spójrzmy na drugą stronę tego medalu, na zaradność. Dla

jednych osoba zaradna to ta co potrafi zakleić obowiązującą cenę na

pudełku butów niższą (czytaj dokonać wyłudzenia), dla innych to osoba,

która potrafi szybko planować i jeszcze szybciej te plany zamieniać w

czyny.

Z mojego punktu widzenia zaradność, to umiejętność podejmowania
decyzji przybliżających nas do naszych celów. Z uwzględnieniem
obowiązującego prawa i własnych zasad moralnych.

Żeby decyzja mogła nas przybliżyć do celu, musi iść za nią działanie.

Władza ustawodawcza bez wykonawczej nic nie zrobi. Tak samo jak

decyzja, bez działania.

Jednak samo działanie nie jest zaradnością! Znam człowieka, który od 10

lat ciągle zakłada firmy i ciągle bankrutuje, robiąc sobie coraz większe

długi. Jedno co mogę o nim powiedzieć, to : "Facet na pewno dużo działa

i jest wytrwały";)

Lecz jego działanie NIE przybliża go do celu. Dlaczego?

Podejmuje złe decyzje...

(źródło forum internetowe Profeo Tomasz Dulewicz)

Na koniec tego rozdziału pozwolę sobie zacytować wypowiedź jednej z

uczestniczek forum internetowego :

„ Moja odpowiedź na pytanie zawarte w temacie: Co zrobić, żeby być

zaradnym?

1. nie marudzić

2. nie czekać na gwiazdkę z nieba ale zwyczajnie po nią polecieć

3. wchodzić oknami, drzwiami i kominem (cierpliwość popłaca

4. inwestować w siebie (kursy, spotkania - wszystko, co da nam

wiedzę i, nie ukrywajmy tego, jakiś papierek)”

Rozdział 2 – wizja Ciebie w niedalekiej przyszłości

Teraz, gdy poznałeś swoje motywacje i odkryłeś że nigdy nie jesteś

bezradny możesz posunąć się o krok dalej.

Wbrew powszechnej opinii, masz olbrzymi wpływ na swoją przyszłość.

Możesz nauczyć się jak kierować własnym życiem, aby przynosiło Ci

uczucie spełnienia i satysfakcji. To Ty jesteś przysłowiowym kowalem

własnego losu. ...jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz... te ludowe

przysłowia pokazują nam, że ludzkość od dawna ma świadomość tego, iż

od nas wiele zależy. To od Ciebie zależy czy osiągniesz sukces, czy też

porażkę. To Ty masz wybór. Nie bój się tej odpowiedzialności, bo jej

owoce przejdą Twoje najśmielsze oczekiwania.

Wielu ludzi nie potrafi odpowiedzieć na pytanie - „kim jesteś?” Jeszcze

mniej osób zadaje sobie to pytanie....kim jestem?, co chciałbym w życiu

osiągnąć?, na ile jest to realne?, co we mnie przeszkadza mi do

osiągnięcia wymarzonego celu, a co powinienem pielęgnować i rozwijać

ponieważ jest mi pomocne niemalże w każdej sytuacji?

Chciałbym, abyś znalazł odrobinę czasu na to by pisemnie odpowiedzieć

sobie na poniższe pytania : - kim chciałbyś być ?, jakim człowiekiem

chciałbyś się stać? , jakie wartości chciałbyś posiadać? Przemyśl

spokojnie i jasno te sprawy i uczciwie zapytaj siebie samego – co serce

Twe pragnie dla Ciebie.

(źródło Warsztaty studiowania 12 kroków)

Przez kolejny tydzień najczęściej jak możesz wyobrażaj sobie że jesteś tą

osobą. Postaraj się poczuć uczucia, które chciałbyś mieć będąc tą osobą.

To kolejny krok w stronę zmian na lepsze. Po upływie tygodnia zastanów

się w którym punkcie życia obecnie się znajdujesz?, jak daleko lub blisko

jesteś wymarzonego ideału? Jeżeli masz wrażenie, że Twój ideał jest

odległy i czy aby na pewno uda Ci się go osiągnąć, wiedz że wielu przed

Tobą miało wątpliwości. Kilku z nich poddało się już na tym etapie, ale

byli też tacy którzy szczerze zapragnęli żyć lepiej – mimo wątpliwości - i

którym się to udało. Chcę żebyś wiedział, że ja w Ciebie wierzę. Ty też

uwierz w siebie, bo jako człowiek z natury masz olbrzymi potencjał i

możliwości. Już od teraz zacznij proszę wrażać w codzienne życie tzw.

pozytywne myślenie. Czym tak naprawdę jest myślenie pozytywne i jakie

są jego owoce przedstawiam poniżej.

Umiejętność dostrzegania pozytywów w każdej sytuacji jest uważana

za jeden z mierników zdrowia psychicznego. Osoby, które umieją

dostrzegać dobre strony u innych ludzi i zauważać pozytywne aspekty

wydarzeń, są bardziej lubiane, pogodniejsze i - o dziwo - mniej chorują.

Chociażby tylko dlatego warto świadomie doskonalić swoje umiejętności

pozytywnego myślenia.

Świadomość myśli, racjonalne i pozytywne myślenie są trzema blisko ze

sobą związanymi narzędziami, które pomagają eliminować brak pewności

siebie, który powoduje stres.

Pozytywne myślenie polega na świadomym koncentrowaniu się na

pozytywach tego, co nas otacza: ludzi, zdarzeń i sytuacji. Hasło

"pozytywne myślenie" często mylnie utożsamiane jest z "propagandą

sukcesu", dlatego warto dokładniej określić, czym jest - a czym nie jest -

pozytywne myślenie.

Pozytywne myślenie, to przede wszystkim, opieranie się na mocnych

stronach człowieka, a nie podkreślanie jego słabości, umiejętność

zauważania w ludziach i ułatwianie im dostrzegania talentów i

pozytywnych cech, jakie posiadają. To zauważanie i rozwijanie swoich

pozytywnych stron, zdolności i zainteresowań, a także związana z tym

odpowiedzialność za zidentyfikowanie i wydobycie na światło dzienne

swoich talentów i uzdolnień w procesie świadomego odkrywania siebie.

Pozytywne myślenie to także dostrzeganie pozytywnych aspektów

wydarzeń. W każdej sytuacji można zmusić się do zauważenia czegoś

pozytywnego, nawet jeśli jedynym pozytywem, jaki nam przychodzi do

głowy, jest lekcja, jaką właśnie otrzymujemy w "szkole życia".

Pozytywne myślenie objawia się w pozytywnych oczekiwaniach w

stosunku do wyników działania, zarówno swojego, jak i innych. Jedną z

zasadniczych cech człowieka sukcesu jest nawyk pozytywnego

oczekiwania, że się uda i koncentrowanie się na tym, co trzeba zrobić, aby

się udało, a nie szukanie przyczyn, dla których ma się nie udać. Innymi

słowy jeśli wpadnie Ci złoty zegarek do studzienki pełnej szamba, to tak

naprawdę nie jest ważne jak to się stało, ale co zrobić aby go teraz

wyciągnąć.

Umysł nasz, nawet jeśli świadomie nie zdajemy sobie z tego sprawy, ma

tendencję do automatycznego dążenia do realizowania obrazów, które

"widzi". Jeśli chcemy osiągnąć wyznaczony cel, musimy pielęgnować w

myśli pożądany obraz ("jestem szczupły"), a nie obraz tego, czego nie

chcemy ("jestem za gruby"). W tym wypadku pozytywne myślenie

sprowadza się do dyscypliny wyobrażania sobie tego, co chcemy osiągnąć

i do czego zmierzamy, a nie tego, czego się obawiamy i nie chcemy, aby

się wydarzyło.

Pozytywne myślenie związane jest z rozwijaniem odpowiedzialności,

która objawia się w patrzeniu w przyszłość, a nie w rozpamiętywaniu

błędów przeszłości. Dlatego - zamiast tracić czas na usprawiedliwianie się

i tłumaczenie - lepiej zastanowić się: co JA mogę zrobić w tej konkretnej

sytuacji, aby było lepiej - i nie szukać wykrętów, albo mieć pretensje.

Pozytywne myślenie jest umiejętnością i może stać się nawykiem. Nigdy

nie należy koncentrować się na przeszłości, bo to, co się stało "już się nie

odstanie". Zawsze można odruchowo myśleć o przyszłości: jak można

pomóc w danej sytuacji, a jeśli nie można pomóc, to chociaż nie

przeszkadzać.

Pozytywne myślenie, to niezbędna umiejętność reagowania na zmiany

przez zadawanie sobie pytania, jak wykorzystać nową (często pozornie

trudniejszą) sytuację na swoją korzyść.

Pozytywne myślenie to także "zapał do życia", aktywne branie problemów

w swoje ręce, realizowanie marzeń, odważne próbowanie nowych

rozwiązań, wiara w swoje możliwości, a nie bierne narzekanie na

przeciwności losu, zatruwanie siebie i otoczenia poczuciem bezsilności i

niemożności.

Człowiek myślący pozytywnie:

- mówi o pozytywnych stronach swoich przyjaciół, sytuacji...

- przewiduje rozwój i podejmuje odpowiednie kroki w tym kierunku

- przyszłość napawa go optymizmem

- szuka możliwości efektywnej pracy

- konkuruje z najlepszymi

- stara się zarobić więcej

- wyznacza sobie wielkie cele

- planuje długofalowo

- otacza się ludźmi myślącymi pozytywnie, o postępowych poglądach

- nie zwraca uwagi na drobne pomyłki

- koncentruje się na swoich zaletach

- poszerza swoje horyzonty myślowe

- ma na uwadze nie tylko to co jest w danym momencie, ale i to, co
może być

- czuje się członkiem wspólnoty, zespołu i nie ogranicza się tylko do
własnego zakresu obowiązków

- wierzy w siebie

Bardzo skuteczną metodą jest przeciwstawianie negatywnym myślom

pozytywnych afirmacji. Dzięki temu można osiągnąć większa pewność

siebie a przede wszystkim zmienić swój dotychczasowy negatywny

wzorzec postępowania w nowy- pozytywny. Podstawą afirmacji jest

racjonalna ocena. W oparciu o nią można zmienić destrukcyjny obraz

siebie.

Oto kilka przykładów afirmacji:

 Potrafię to zrobić

 Potrafię osiągnąć swój cel

 Jestem sobą i ludzie lubią mnie za to jaka jestem

 Kontroluję swoje życie

Technika afirmacji, stosowania wewnętrznych przekonań, pozytywnych

stwierdzeń jest dobrym sposobem na podniesienie się na duchu,

dodanie sobie siły i odwagi.

„Każdy moment w życiu zawiera w sobie jakąś okazję.

Umiejętnością jest ją dostrzec.”

Galileusz

Niekiedy jednak ludzie stosują pozytywne myślenie w sposób

lekkomyślny, wierząc, że jest ono skuteczne w każdej sytuacji.. Należy

pamiętać, że samo pozytywne myślenie jest niewystarczające! Aby

przyniosło ono efekt, należy przede wszystkim realistycznie określić

swoje cele, stworzyć staranny plan pracy a pozytywne myślenie

traktować jako wsparcie dla swoich działań!

„Jeśli postanowiłeś myśleć pozytywnie, może ci to w czymś pomóc, ale

to nie jest medytacja. To po prostu więcej myślenia. Równie łatwo

możemy stać się więźniami tak zwanego pozytywnego myślenia, jak

negatywnego. Pozytywne myślenie również może być ograniczające,

nieodpowiednie, złudne, zaabsorbowane sobą i niewłaściwe. Jeśli

chcemy zmienić swoje życie i przekroczyć ograniczenia myśli,

potrzebujemy czegoś zupełnie innego”

dr Jon Kabat Zinn

Świadomość myśli, racjonalne i pozytywne myślenie są trzema blisko

ze sobą związanymi narzędziami, które pomagają eliminować brak

pewności siebie, który powoduje stres.

Według tradycji buddyjskiej – źródeł cierpienia człowieka upatrywać

możemy w czterech rodzajach sytuacji: gdy nie dostajemy tego, czego

pragniemy, gdy tracimy to, do czego jesteśmy przywiązani, gdy

dostajemy to, czego nie chcemy i gdy przywiązujemy się do tego, co

nam nie służy. Współczesna teoria stresu zwraca uwagę na te same

zjawiska – opisuje je tylko innym językiem. Otóż sytuacje

stresotwórcze to pozbawienie, utrata, przeszkody i fiksacje, w których

rozwijamy przystosowawcze i nieprzystosowawcze reakcje radzenia

sobie ze stresem. Różnorodność sytuacji stresowych i osobistych

wzorców reagowania na nie, utrudnia sformułowanie jakiejś

uniwersalnej „receptury” radzenia sobie ze stresem. ( Problem stresu i

skutecznego sposobu radzenia sobie z nim omówiony szerzej został w

rozdziale siódmym ). Dlatego najczęściej poradniki i treningi

„antystresowe” sprowadzają zagadnienie do umiejętności relaksu oraz

pozytywnego myślenia.

Jacek Santorski w swojej książce „Jak żyć żeby nie zwariować”

proponuje kilka postulatów, które powinny być, jego zdaniem,

spełnione przed podjęciem działań rozładowujących napięcie,

wzmacniających i prowadzących do sukcesu. Są to:

1. zatrzymaj się

2. ugruntuj się

3. skontaktuj się z uczuciami

4. rozejrzyj się

5. ustal dystans

Zasady te, jak pisze Santorski, wymagają znajomości siebie, gotowości

do rezygnowania z iluzji i spojrzenia prawdzie w oczy. Dopiero po

przejściu tych pięciu kroków można przystąpić do usuwania objawów i

przyczyn stresotwórczej sytuacji. Gdy człowiek jest obecny,

realistycznie ugruntowany w sobie i otoczeniu, lepiej jest myśleć, że

szklanka jest do połowy pełna, a nie pusta. „Trzeba wyczuć, kiedy jest

czas na pozytywne myślenie, a kiedy na przytomność umysłu.”

Dla humanistów inspirowanych poglądami C. Rogersa kryterium

dojrzałości jest "pozytywne myślenie", bo ono wprowadza nas w świat

miłego nastroju i buduje pozytywną przyszłość.

To nie ludzie czy sytuacje, w jakich się znaleźliśmy, wywołują

frustrację, lęk, rozczarowanie czy irytację. To nasze myśli i postawy,

związane z tymi osobami czy sytuacjami, stanowią przyczynę. To nie

ludzie czy zdarzenia są powodem zdenerwowania i oburzenia - ranią

nas jedynie własne myśli i postawy. Czasami spotykamy w tym

kontekście stwierdzenia, które są wręcz absurdalne. Przykładem może

tu być następująca zasada lansowana przez psychologów humanistów:

"Nic poza moimi myślami nie może mnie skrzywdzić"

Jak pisze w swoim artykule „Punkt widzenia – antropologia

poradnictwa”, psycholog Monika Rzeczkowska: „Najbardziej

charakterystycznym i niebezpiecznym wychowawczo przykładem

odrywania ludzkiego myślenia od obiektywnej rzeczywistości, jest

nawoływanie ze strony psychologów humanistów do wyrobienia sobie

"pozytywnego" obrazu samego siebie. Posiadanie pozytywnych

przekonań na temat samego siebie jest tu uznawane za sprawdzian

zdrowia psychicznego oraz kryterium właściwej postawy wobec siebie.

Tymczasem jest rzeczą oczywistą, że obraz samego siebie nie powinien

być ani pozytywny ani negatywny, lecz po prostu prawdziwy.

Pozytywna powinna być natomiast postawa wobec samego siebie.

Człowiek dojrzały psychicznie to nie ten, który widzi siebie w sposób

pozytywny lecz ten, który patrzy na siebie w sposób prawdziwy, czyli

realistyczny, a przez to także zróżnicowany. Taki człowiek wymaga od

siebie znacznie więcej niż tylko "pozytywnego" myślenia. Wymaga od

siebie pozytywnego postępowania.

Humaniści uczynili z "pozytywnego myślenia" rodzaj magicznego

panaceum na wszelkie trudności człowieka i przypisali mu cudotwórczą

wręcz moc. Humanistyczna recepta na szczęście jest więc wyjątkowo

prosta: człowiek powinien myśleć pozytywnie o samym sobie, o innych

ludziach, o świecie, o poszczególnych wydarzeniach i sytuacjach, a

wtedy będzie szczęśliwy i poradzi sobie z każdą trudnością. Gdyby tak

łatwo można było osiągnąć szczęście, to wszyscy ludzie byliby

szczęśliwi. Jest to ucieczka od obiektywnych uwarunkowań, wymagań i

trudności, którym podlega człowiek.

Humanistyczna recepta na osiągnięcie szczęścia bywa jednak

bezkrytycznie akceptowana przez wielu psychologów i pedagogów

ponieważ nie stawia ona poważnych wymagań. Jest przecież znacznie

łatwiej "pozytywnie" myśleć, niż pozytywnie postępować. Tymczasem

ucieczka od rzeczywistości w "pozytywne myślenie” jest osłabianiem

ludzkiej zdolności do przemiany siebie i świata oraz uczeniem się

filozofii życia analogicznej do filozofii narkomana czy alkoholika.

Ludzie uzależnieni właśnie po to sięgają po substancje psychotropowe,

aby wprowadzić samych siebie w świat "pozytywnych" myśli i przeżyć,

bez podejmowania wysiłku przemiany ich bolesnej sytuacji życiowej.

Tymczasem prawdziwe i trwałe szczęście może przynieść człowiekowi

jedynie świat pozytywnych działań oraz dojrzałych więzi.. Dojrzałość

myślenia nie polega na przejściu z myślenia negatywnego do myślenia

"pozytywnego", lecz na uczeniu się obiektywnego analizowania

rzeczywistości, czyli na szukaniu prawdy o samym sobie oraz o świecie

zewnętrznym.

Umiejętność pozytywnego myślenia z całą pewnością umożliwia

wpływ człowieka na jakość jego życia, jednak należy pamiętać, że nie

zastąpi ona umiejętności myślenia racjonalnego i że amerykańskie

„keep smiling” nie zawsze się sprawdza, nie jest skuteczne w każdej

sytuacji i czasami może nam bardziej zaszkodzić niż pomóc...

Aczkolwiek, myśląc o przyszłości, o naszej sytuacji, czy o nas samych

nie możemy widzieć tylko czarnej plamy. Takie spostrzeganie jest

niekonstruktywne, nie prowadzi do twórczych rozwiązań, a nawet jest

szkodliwe. Psychologowie, lekarze, naukowcy, czy trenerzy zajmujący

się działaniami twórczymi zwracają uwagę na to, jak wiele korzyści

wynika z myślenia pozytywnego.

Dlatego nie dziwi fakt, że w dzisiejszych czasach, kiedy na każdym

kroku narażeni jesteśmy na stres, żyjemy w ciągłym pośpiechu, często

nie mając czasu dla siebie, a sytuacja wokół nas wręcz „przyprawia o

dreszcze” pozytywne myślenie zdobywa olbrzymią popularność. Często

jest to jedyny sposób, aby pomóc samemu sobie i nie dać się

zwariować...

„Jedyne zło, jakie istnieje na świecie, jest w naszych sercach.

Tam też powinny odbywać się nasze walki.”

Mahatma Gandhi

–

(źródło „czy umiejętność pozytywnego myślenia, jako jedna z technik kontroli swego umysłu umożliwia wpływ
człowieka na jakość jego życia?” Joanna Hajduk)

Rozdział 3 – w oparciu o własne siły ?

Czy jesteś zdany w życiu tylko na siebie?. Czy faktycznie jest aż tyle

nieprawości w ludziach, jak pokazuje się nam w mediach?

Kilka lat temu pojechałem do Warszawy „podbijać świat”. Jadąc tam

nasłuchałem się o mieszkańcach stolicy samych najgorszych rzeczy i

zostałem ostrzeżony przed ich rzekomym cwaniactwem. Już w pierwszy

dzień miałem okazję przekonać się jak bardzo pomocni są tzw.

Warszawiacy. Przez ponad trzy lata mieszkając w tym mieście spotkałem

tylko jeden przypadek, kiedy chciano mnie naciągnąć. Poznałem wielu

wspaniałych rdzennych mieszkańców Warszawy i sporo im zawdzięczam.

A jak wygląda sprawa w urzędach?, czy Panie które siedzą za tymi

okienkami są naprawdę nieprzyjazne i chcą utrudnić nam życie?

Z własnego doświadczenia wiem, że może jeden przypadek na sto.

A rodzina?, przyjaciele?, współpracownicy i pracodawcy?

Pamiętam, jak sam chciałem prowadzić swoją firmę, sam chciałem być

wykonawcą, księgowym...w domu najlepiej wiedziałem jak wychowywać

dziecko. Chciałem żeby otaczający mnie ludzie domyślili się, że potrzebna

mi pomoc, wręcz tego od nich oczekiwałem. Efektem było przemęczenie,

rozdrażnienie i ciągłe konflikty w relacji z innymi ludźmi. Nauczmy się

oddelegowywać, nauczmy się prosić o pomoc...nie jest to dla nas żadną

ujmą. Bycie wdzięcznym drugiemu człowiekowi za okazaną pomoc to nic

strasznego, ani też wiążącego. Nie bójmy się być wdzięczni. Wdzięczność

rodzi pokorę. A pokora jest niezbędna do osiągnięcia sukcesu.

Jeżeli się uczciwie temu przyjrzeć dostrzeżemy jak bardzo wspierani

jesteśmy na co dzień. Jak wiele osób chce nam pomóc. Pytanie tylko czy

mamy odwagę o tę pomoc poprosić?, czy nie kierujemy się właśnie

uprzedzeniami i fałszywymi poglądami na temat życzliwości ludzi? Czy

chcemy tylko brać nie dając nic w zamian? Czy kiedy wchodzimy do

urzędu nie jesteśmy uprzedzeni tym co już wiemy na temat Pani w

okienku? I czy swoim wyrazem twarzy nie zapraszamy jej do tego aby

faktycznie potraktowała nas przedmiotowo? Z doświadczenia wiem, że

gdy ja podchodzę do drugiego człowieka z uśmiechem i życzliwością to

on chętnie ją odwzajemnia.

A czy Ty masz podobne doświadczenia?

Napisz proszę jaki masz pogląd na temat życzliwości i pomocy ze strony

drugiego człowieka. Opisz też proszę trzy konkretne przykłady kiedy ktoś

Ci pomógł i jak się wtedy z tym czułeś. Podkreślam, że prace aby

przyniosły pożądany efekt muszą być pisemne. Pamiętaj, nie musisz brać

wszystkiego na własne barki, bo ileż samemu można udźwignąć?

Rozdział 4 – jaki jesteś naprawdę?

Chcę się z Tobą podzielić swoim doświadczeniem na temat

przepracowania tego rozdziału i udzielić kilku cennych i pomocnych

wskazówek. Rozdział ten ma na celu odkrycie prawdy o samym sobie.

Prawdy opartej na uczciwości, która skupia się zarówno na pozytywnych

cechach Twojej osobowości jak i tych negatywnych. Pamiętaj, że należy

przyglądać się sobie w duchu miłości i akceptacji do samego siebie. Ale

uczciwie i odważnie. Traktuj siebie jak najlepszego przyjaciela, ale nie

wahaj się zauważyć u siebie niedoskonałości i błędów. Pamiętaj, im więcej

wysiłku włożysz w ten proces, tym więcej zyskasz. Uzyskasz tu

odpowiedź na pytanie jakie jest naprawdę Twoje życie w zestawieniu z

tym w co wierzysz. Być może w trakcie pisania tych prac ogarną Cię

wątpliwości, ale pamiętaj że jest to wspaniała przygoda na drodze do

samopoznania.

Chciałbym Cię prosić, abyś nie oceniał tego co piszesz w kategoriach

dobry czy zły ponieważ prace w tym rozdziale dotyczą głównie tego, w co

osobiście wierzysz. Zaczynajmy więc.

W grupie zwanej „Poglądy” napisz o twoich poglądach w dniu

dzisiejszym.

Ważne jest również to, abyś podawał konkretne przykłady swoich

zachowań. Jeżeli o czymś opowiadasz, ma to być opis prawdziwego

zdarzenia z twego życia. Na przykład w części pod nazwą

„Egocentryzm”, w grupie „Zachowań niezgodnych z poglądami” opiszesz

konkretne zdarzenie, kiedy zachowałeś się w sposób egocentryczny czyli

taki, że w centrum twego zainteresowania znalazłeś się ty sam lub twoje

zachcianki.

Masz być konkretny, to znaczy masz podawać wszystkie imiona osób

uczestniczących wraz z tobą w danej sytuacji (KTO). Masz także,

najdokładniej jak potrafisz podać daty (KIEDY) i miejsce (GDZIE)

opisywanych faktów. I wreszcie, masz również dokładnie opisać swój

postępek mówiąc, co zrobiłeś (CO).

Słowem, konkretny przykład składa się z czterech informacji: KTO,

KIEDY, GDZIE i CO.

Opis konkretnego przykładu egocentryzmu mógłby wyglądać

następująco:

W październiku zeszłego roku mojemu bratu, Janowi

Kowalskiemu, popsuł się samochód właśnie wtedy, gdy miał

jechać do pracy. Ja wybierałem się po Staszka Nowaka, z

którym mieliśmy jechać na przyjęcie do naszego kumpla

Michała Kwiatkowskiego. Brat zapytał, czy nie mógłbym go

podwieźć. Odpowiedziałem, że powinien był sprawdzić

wcześniej, czy samochód jest na chodzie i pojechałem sam

po Staszka. Myślałem tylko o sobie.

Mniej pożyteczne są przykłady, które zawierają uogólnienia.

Przykładem uogólnienia mógłby być opis:

W zeszłym roku mój brat Jan Kowalski wielokrotnie zwracał

się do mnie w różnych sprawach, ale nigdy mu nie

pomogłem. Byłem egocentryczny.

Opis ten zawiera uogólnienie, ponieważ mówi raczej o sposobie

postępowania niż o konkretnym zdarzeniu w konkretnym dniu i miejscu.

Przykład taki nie przybliży cię do rzeczywistości ponieważ nie jest

jasny. W pracy nad swoim charakterem najbardziej istotne jest

przybliżenie się do rzeczywistości po to, by przełamać zakłamania na

temat własnego postępowania. Ktoś mógłby na przykład bez większego

zastanowienia powiedzieć: „Ach wiesz, bywam czasami

egocentrykiem”. Gdy jednak poprosimy o konkretne przykłady, nie

będzie umiał ich podać. Innymi słowy, tak naprawdę to wcale nie widzi

swojego egocentryzmu ani tego, jaki ta cecha ma wpływ na jego życie.

Nie ma kontaktu z rzeczywistością.

Bądź konkretny ! Tylko to pomoże ci naprawdę zobaczyć twoje

postępowanie.

UCZCIWOŚĆ

Poglądy:

Jakie są twoje aktualne poglądy na temat uczciwości ? Dlaczego

uczciwość jest taka ważna ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Nieuczciwość objawia się w różny sposób. Obejmuje takie rzeczy, jak

ukrywanie prawdy, szukanie wykrętów, nieuczciwe myślenie

(racjonalizacja, uzasadnianie), mówienie pół-prawdy, udawanie kogoś

innego, kłamstwo, pomniejszanie, nadskakiwanie ludziom, oszukiwanie,

niedotrzymywanie obietnic. Podaj przykład trzech wspomnianych form

nieuczciwości.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykład zachowania, w którym byłeś uczciwy.

WYKONYWANIE PRACY

Poglądy:

Jakie jest twoje zdanie na temat terminowości wykonywania

zaplanowanej pracy ? Jak się czujesz odkładając coś na potem ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykład odkładania pracy na potem.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykład wykonania pracy w terminie.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Poglądy:

Sformułuj swój pogląd na temat znaczenia osobistej odpowiedzialności

człowieka. Co to znaczy być nieodpowiedzialnym ? Jaki jest związek

między obwinianiem a nieodpowiedzialnym zachowaniem ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykład zachowania niezgodnego z twoimi poglądami

wyrażającymi potrzebę bycia odpowiedzialnym; opisz sytuację w której

zachowałeś się nieodpowiedzialnie.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykład twego zachowania, które było zgodne z poglądami na

temat osobistej odpowiedzialności.

EGOCENTRYZM

Poglądy:

Jaki wpływ ma na ciebie przesadne zainteresowanie sobą

(samolubstwo) ? Napisz, co sądzisz o ważności znalezienia jakiegoś

innego „centrum uwagi” w twoim życiu. Czym jest to „centrum uwagi”

obecnie ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których twój przesadny egocentryzm

kogoś skrzywdził.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których dzięki twemu nowemu „centrum

uwagi” udało ci się nikogo nie skrzywdzić.

ZŁOŚĆ

Poglądy:

Podaj swoją opinię na temat wyrażania złości i wyjaśnij jakie jest twoim

zdaniem źródło uraz lub niechęci do kogoś. O co masz największe

urazy ? Powiedz, jak mógłbyś sobie poradzić ze swymi urazami ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady sytuacji, kiedy sposób wyrażania złości był niezgodny z

twoimi obecnymi poglądami na ten temat. Przykładami mogą być

sytuacje, w których rozładowałeś złość w sposób destrukcyjny lub też

urazy, jakich nabrałeś do jakiejś osoby za jej postępowanie.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady poradzenia sobie ze swoją złością w sposób zgodny z

aktualnymi poglądami.

STOSUNEK DO SIEBIE W RELACJI DO INNYCH

Poglądy:

Opisz jaki jesteś, jeżeli chodzi o użalanie się nad sobą i poczucie

wdzięczności. Czy czujesz się czasami jak ofiara pogrążona w litości

nad sobą ? Czy też przyjmujesz postawę pełną wdzięczności ? Dlaczego

poczucie wdzięczności jest takie dobre i wskazane ? Do kogo czujesz

wdzięczność ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady sytuacji, w których poddałeś się litości nad sobą.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady sytuacji, w których przeżywałeś szczerą wdzięczność i

postępowałeś w imię tej wdzięczności.

SZACUNEK DO SIEBIE

Poglądy:

Napisz swoje zdanie na temat tego, jak zyskać szacunek do siebie

samego bez fałszywego wywyższania się nad innych ludzi. Dlaczego

szacunek do siebie odgrywa tak wielką rolę ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady prób zyskania szacunku do siebie przez wywyższanie

się nad innych (mania wielkości, fałszywa duma).

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady zyskiwania szacunku dla siebie przez postępowanie

zgodne z tym, jak uważasz że powinieneś.

AKCEPTACJA NIEDOSKONAŁOŚCI

Poglądy:

Czy potrafisz zaakceptować niedoskonałość w sobie i innych, czy też

starasz się każdego „naprawiać” za pomocą swego krytycyzmu ? Co

sądzisz o potrzebie akceptacji niedoskonałości ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których dążyłeś do perfekcjonizmu i byłeś

krytyczny wobec siebie i innych.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, kiedy byłeś tolerancyjny wobec siebie i

innych i umiałeś zaakceptować niedoskonałość.

UWOLNIENIE SIĘ OD POCZUCIA WINY

Poglądy:

Poczucie winy pochodzi z popełnienia czynu, który jest niezgodny z

wartościami i poglądami. Możliwe, że czujesz się winny, bo kradłeś,

kłamałeś, oszukiwałeś, skrzywdziłeś kogoś, zniszczyłeś coś, byłeś

niewierny itp. Co wiesz na temat radzenia sobie z poczuciem winy ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, za które czujesz się winny, zwłaszcza w

sytuacji, o których nigdy nie rozmawiałeś, a które wciąż powodują

poczucie winy.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady wskazujące na to, ze odczułeś ulgę gdy powiedziałeś

komuś o tym, co wzbudziło w tobie poczucie winy.

WIARA I ODWAGA

Poglądy:

Napisz swoją definicję wiary i odwagi. Jakie miejsce zajmują obecnie w

twoim życiu wiara i odwaga ? Dlaczego mają one dla ciebie tak duże

znaczenie ? Czy obecnie podejmujesz swoje decyzje kierując się wiarą i

odwagą ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady sytuacji, kiedy kierował tobą strach.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których kierowałeś się wiarą i odwagą.

TROSKA O INNYCH

Poglądy:

Dlaczego troska o innych jest taka ważna ? Co to znaczy troszczyć się o

kogoś ? Co to znaczy, że ci na kimś zależy ?

Zachowania niezgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których okazałeś obojętność i brak troski

o drugiego człowieka.

Zachowania zgodne z poglądami:

Podaj przykłady zachowań, w których wykazałeś troskę o kogoś.

(źródło „przewodnik do kroku czwartego” Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa)

Pisząc powyższe prace cały czas pamiętaj, że to Ty masz być swoim

najlepszym przyjacielem.

Rozdział 5 – co przeszkadza Ci osiągnąć stały

sukces, a co pomaga?

Pozytywne myślenie jest jednym z najważniejszych aspektów życia

człowieka. Jest przejawem zdrowego, radosnego, życzliwego

nastawienia do siebie, innych ludzi, otoczenia. Jest udowodnione, że jest

decydującym czynnikiem w utrzymaniu oraz powrotu do zdrowia. Jest

także udowodnione, że optymiści odnoszą większe sukcesy w życiu, że

kreują swoje własne szczęście. Właściwie pozytywne myślenie i

nastawienie jest warunkiem udanego, szczęśliwego, spełnionego życia.

Napisane jest to w wielkiej liczbie książek dotyczących samorozwoju,

rozwoju duchowego i o tematyce parapsychologicznej. Wystarczy

pozytywnie myśleć i już wszystko w życiu układa się pomyślnie. Czy aby

na pewno?

Ta wątpliwość pojawia się od razu, gdy obserwuje się życie osób

wdrażających reguły i zasady zawarte w książkach dotyczących

pozytywnego myślenia. Oczywiście jest w nich mnóstwo przykładów, że

to działa. Ale co wtedy, gdy nie działa to w naszym życiu? Pozytywne

myślenie przynosi rezultaty, gdy jest wynikiem odczuwania uczuć

wyższych. Ufność, pewność, radość, zadowolenie są podstawą

optymizmu. Wystarczy je wzbudzić. Nie raz się przekonałem, że nie

zawsze jest to proste. Dla jednych osób te uczucia są możliwe do

wywołania w każdym momencie. Inni potrzebują na to wielu lat pracy nad

sobą, nad własną psychiką. Smutek, żal, zniechęcenie, depresja utrudniają

lub uniemożliwiają pozytywne myślenie. I nie są stanami przypadkowymi.

Zawsze są wynikiem wewnętrznych przekonań, ograniczeń, przeszłych

zdarzeń i to czasami sięgających wielu poprzednich wcieleń. Najpierw

warto od nich się uwolnić, uzdrowić. Inaczej dla budowanego przez osobę

optymizmu będą wielkim balastem, ciężarem uniemożliwiającym w pełni

lub w ogóle optymistyczne myślenie.

( źródło Forum Internetowe pozytywne.com Tomek Nawrot)

Ten rozdział jest poświęcony właśnie temu aby uwolnić się od wszelkich

negatywów, aby uzdrowić nasz charakter.

Czym jest charakter? Według słownika to :

Zespół tych cech osobowości, które związane są z przekonaniami

moralnymi. Pojęcie używane do pozytywnego i negatywnego

wartościowania osobowości jednostki, np. szlachetny charakter,

niezłomny, osoba o silnej woli, ale: bez charakteru, egoistyczna, o słabym

charakterze. Ze względu na normatywne konotacje, pojęcie rzadziej

używane we współczesnej psychologii niż osobowość.

Spróbujmy to rozwinąć. W pierwszym zdaniu mowa o cechach

osobowości i przekonaniach moralnych. Jeśli uczciwie i gruntownie

przepracowałeś poprzedni rozdział doskonale znasz już swoje

przekonania. W tym rozdziale skupimy się przede wszystkim na cechach

charakteru. Na tych cechach dzięki którym doznajemy uczucia cierpienia.

Nauczymy się też zastępować je cechami które są powszechnie uważane

za pozytywne i są dokładną odwrotnością tych pierwszych.

Cechy , których używanie utrudnia nam życie :

–

nieuczciwość

–

lenistwo

–

odkładanie na później

–

kompulsywne zachowania ( objadanie się, palenie papierosów,

–

uzależnienie od internetu itp. )

–

egocentryzm

–

egoizm

–

lęk przed oceną

–

perfekcjonizm

–

skłonność do agresji

–

pycha

–

nieodpowiedzialność

–

skłonność do plotkowania

Dokładne przeciwieństwo cech negatywnych w odpowiedniej

kolejności :

–

uczciwość

–

pracowitość

–

terminowość, odpowiedzialność

–

umiarkowanie, uczciwość

–

pokora

–

altruizm

–

odwaga, uczciwość

–

miłość, umiarkowanie

–

uczciwość

–

odpowiedzialność

–

umiarkowanie, uczciwość

W jaki sposób możemy wykorzystać tę wiedzę w praktyce? Otóż pomocną

będzie tabela, dzięki której poznamy możliwość wyboru używania

poszczególnych cech charakteru w naszym życiu.

Poniżej podam przykład z własnego doświadczenia kiedy bardzo

przeszkadzał mi nałóg palenia. Dodam przy tym, iż nie palę już od

ponad ośmiu lat, a praca przy cechach charakteru pomaga mi do nałogu

nie wrócić.

TABELA DO PRACY NAD CECHAMI CHARAKTERU

(źródło Warsztaty studiowania 12 kroków)

Wada, przywara,
brak,/
coś co
przeszkadza mi
normalnie
funkcjonować

Przyjemna strona
wady / co mnie
kusi, pociąga,
omamia, sprawia
przyjemność

Przykra strona
wady / opisać
precyzyjnie te
uczucia, lęki,
wstyd itp.

Czy prawdziwie
chcę się pozbyć
tej wady,
przywary itp.?
Co ja mogę
zrobić by to
uczynić?

Palenie
papierosów

Mogę
zredukować
napięcie, mogę
zamaskować
nieśmiałość, nie
muszę
rozwiązywać
problemu – mogę
go przepalić

Powoli zabijam
swoje ciało, nie
uczę się
rozwiązywać
trudnych sytuacji,
uciekam od
rzeczywistości,
problemy w
końcu się
spiętrzają, z
moich ust
wydobywa się
nieprzyjemny
zapach, brak
jedności z ludźmi
którzy nie palą

Tak, chcę pozbyć
się tego nałogu.
Mogę poprosić o
pomoc
psychologa lub
osoby, która już
uporała się z tym
problemem,
mogę nauczyć się
inaczej reagować
na sytuacje
stresowe, mogę
ciągle próbować
nawet gdy od
razu nie udaje mi
się rzucić
palenia.

A teraz z innej beczki

Wada, przywara,
brak,/
coś co
przeszkadza mi
normalnie
funkcjonować

Przyjemna strona
wady / co mnie
kusi, pociąga,
omamia, sprawia
przyjemność

Przykra strona
wady / opisać
precyzyjnie te
uczucia, lęki,
wstyd itp.

Czy prawdziwie
chcę się pozbyć
tej wady,
przywary itp.?
Co ja mogę
zrobić by to
uczynić?

Skłonność do
porównywania
się z innymi –
ocenianie ich

Mogę poczuć się
lepiej wytykając i
dostrzegając
czyjeś wady i
niedociągnięcia,
nie muszę myśleć
o swoich wadach,
mogę się pokazać
innym że jestem
lepszy od nich i
pozornie zdobyć
uznanie

Brak poczucia
jedności z drugim
człowiekiem,
brak przyjaznych
relacji, poczucie
pustki i
wyobcowania,
pojawia się lęk
przed oceną, nie
mogę pokazać
jaki jestem
naprawdę –
muszę zakładać
maskę
nieomylności, nie
mogę być sobą,
wstydzę się
poprosić
drugiego
człowieka o
pomoc

Tak , chcę
pozbyć się tej
przywary
Mogę szukać
tego co łączy
mnie z drugim
człowiekiem, a
nie tego co dzieli,
mogę uczciwie
spojrzeć, że to
co przeszkadza
mi u innych jest
najczęściej moją
wadą, mogę
szukać
wdzięczności do
drugiego
człowieka,mogę
zachowywać się
altruistycznie

Przepracuj w ten sposób wszystkie wypisane przeze mnie wyżej

negatywne cechy charakteru. Kolejno tydzień po tygodniu wprowadzaj

pozytywne cechy w codzienne życie. Ćwicz dostrzeganie swoich zalet.

Nabierz doświadczenia, że można inaczej...Zastąp negatywne –

pozytywnymi...Teraz masz wybór... Pamiętaj, że nie jesteś bezradny.

Przeczytaj jeszcze raz uważnie fragment rozdziału drugiego dotyczący

pozytywnego myślenia.

Rozdział szósty – zacznij już dzisiaj

Jak często zdarza Ci się czuć rano, - niemalże zaraz po przebudzeniu - ,

niepokój i napięcie?

Takie stany emocjonalne mają swoje źródło w poprzednim dniu. Są

wynikiem nierozliczonych spraw i uczuć z dnia wczorajszego. Chcę

podzielić się z Tobą co zrobić, aby je na stałe wyeliminować i budzić się

rano ze spokojem ducha.

Zacznijmy od stworzenia planu dnia. O wiele łatwiej poruszać się w

życiu mając plan niż chaotycznie reagować na to co przynosi kolejny

dzień. Twój plan powinien być dopasowany adekwatnie do Twoich

potrzeb. Ja sam wprowadziłem zasadę planowania dnia w swoje życie i

pokażę jak taki plan może wyglądać uwzględniając oczywiście moje

indywidualne potrzeby i zainteresowania. Chcę zaznaczyć, że w weekend

obowiązują mnie tylko medytacja i przegląd dnia.

Pobudka o godzinie szóstej trzydzieści. Pół godziny poświęcam na

poranną toaletę i gimnastykę.

Następne piętnaście minut na śniadanie, kolejny kwadrans na wyciszenie i

medytację – tu bardzo pomocne mogą się okazać różnego rodzaju refleksje

na każdy dzień roku ogólnie dostępne w księgarniach. Tym sposobem

mamy już siódmą trzydzieści. W ciągu następnego kwadransa

przygotowuję się do wyjścia do pracy. Dojazd zajmuje mi około godziny.

Za dziesięć dziewiąta dojeżdżam do miejsca pracy i od dziewiątej

otwieram swoje biuro. Przerwę na drugie śniadanie robię o godzinie

jedenastej i trwa ona pół godziny. O szesnastej kończę pracę i jadę do

domu. Na miejscu jestem zazwyczaj około siedemnastej trzydzieści. Do

dziewiętnastej spędzam czas na zabawie z córeczką. Wyjątkiem są tu trzy

dni w tygodniu, kiedy pomagam innym ludziom uporządkować swoje

życie poprzez przepracowanie podobnego kursu rozwoju osobistego i

wdrażanie nowych zasad w ich życie. O dziewiętnastej czas na kolację.

Następne dwie godziny spędzam wspólnie z żoną lub na zajęciach przy

których się relaksuję ( dobra muzyka, książka, film, itp.). Po wieczornej

toalecie, około godziny dwudziestej drugiej przeprowadzam tzw. przegląd

dnia z miejsca przyznając się do popełnianych błędów.

Poniżej podam przykład jak to robię.

W pierwszej kolejności wyszukuję w myśli te zdarzenia z bieżącego dnia,

które zaburzyły mój spokój ducha. Czasem myśli te mają charakter

obsesyjny i wręcz chcę się od nich uwolnić. Kiedy indziej zaś tak dalece

nie podoba mi się moje zachowanie, że skrzętnie chowam te zdarzenie

głęboko w mojej psychice. Aby to dostrzec, muszę zachować bezwzględną

uczciwość wobec siebie. Tu niezwykle pomocna może okazać się tabela z

podanymi przykładami przedstawiona poniżej.

TABELA POMOCNA PRZY PRZEGLĄDZIE DNIA

Sytuacja
zdarzenie

Jak się czuję w
związku z tą
sytuacją,
zdarzeniem?

Czy to jak się
zachowałem w
tej konkretnej
sytuacji jest
zgodne z moimi
aktualnymi
poglądami?

Co mogę zrobić,
aby uwolnić się
od negatywnych
skutków tego
zdarzenia?

Gdy jechałem
samochodem do
pracy nagle inny
uczestnik ruchu
wymusił
pierwszeństwo
zajeżdżając mi
drogę

Podczas sytuacji i
kilka godzin po
całym zdarzeniu
czułem gniew,
wrogość,
wściekłość, bunt,
niezgodę,
starałem się
usprawiedliwić
mój gniew

Takie zachowanie
nie jest zgodne z
moimi poglądami

Mogę poczuć
wdzięczność, że
nie doszło do
wypadku, mogę
uczciwie
przyznać, że mi
również zdarza
się prowadzić
pojazd
nieprzepisowo,
mogę zachować
spokój, mogę
wyrazić swoją
złość w sposób
asertywny

Pozmywałem
naczynia po
obiedzie mimo iż
bardzo nie lubię
tego robić

Początkowo
czułem niechęć i
lenistwo, gdy
skończyłem
czułem
satysfakcję,
zadowolenie

To zachowanie
jest zgodne z
moimi poglądami

To zdarzenie
wywołało u mnie
same pozytywne
skutki

Pomimo silnego
zmęczenia całym
dniem poszedłem
z córeczką na
dwie godziny do
sali zabaw

Na początku
towarzyszyło mi
lenistwo,
racjonalizacja. W
trakcie i po
czułem
wdzięczność,
satysfakcję,
uczucie
spełnienia,
radość, jedność

Zachowałem się
zgodnie z moimi
poglądami

Nie wywołało to
u mnie
negatywnych
skutków

Nie ma chyba takiej osoby, która chętnie przyznawałaby się do błędu,

może za wyjątkiem tych nielicznych, którzy stale przepraszają za to, że

żyją i są skłonni wziąć na siebie winę nawet za błędy popełnione przez

kogoś innego. Umiejętność przyznania się do błędu, który się faktycznie

popełniło, jest dużą sztuką, którą mogą posiąść osoby z niezachwianym

poczuciem własnej wartości, a jednocześnie dopuszczające tę możliwość,

że nie są doskonałe pod każdym względem. Przyznanie się do błędu stawia

nas w pozycji równorzędnej wobec partnera. Jeśli natomiast szukamy jakiś

wymówek, staramy się zrzucić odpowiedzialność za błędy popełnione

ewidentnie z naszej winy wytwarzamy skośną relację pomiędzy nami a

partnerem interakcji. Relacja zaczyna przybierać kształt: oskarżony -

oskarżyciel. Zaczyna się tzw. walka na argumenty, która nigdy nie ma

optymistycznego zakończenia. Umiejętność przyznania się do błędu

pozwala nam zachować szacunek do samych siebie a także pomaga nam

zyskać szacunek innych.

(źródło „czy umiesz przyznać się do błędu?” quizy.interia.pl)

Zastanów się proszę, czy masz doświadczenia, kiedy natychmiast

przyznałeś się do błędu i przeprosiłeś za swoje zachowanie?

Jak się czułeś wtedy, a jak czujesz się gdy przesadna duma

nie pozwala Ci na przyznanie się do swojej nieomylności? Czy

dostrzegasz różnicę? Od teraz praktykuj natychmiastową akceptację

swojej niedoskonałości i nie wahaj się przeprosić drugiego człowieka gdy

wyrządzisz mu przykrość swoim zachowaniem.

ROZDZIAŁ 7 – czym jest stres i jak sobie z nim
radzić?

Czym są stres i stresory?

Autorem sformułowania „trud istnienia” jest Kazimierz Dąbrowski,

twórca teorii dezintegracji pozytywnej. Głównym przesłaniem jego

pięknych prac jest myśl, że nasze cierpienia, kłopoty, z którymi sobie nie

radzimy, a nawet zaburzenia, świadczą o naszej głębokiej wrażliwości. Nie

muszą prowadzić do degradacji, lecz do bolesnego wprawdzie, ale wartego

wysiłku rozwoju osobistego. Warto zastosować tu zabawne stwierdzenie,

że ponoć jedynie bakterie nie przeżywają dramatycznych wzlotów i

upadków.

Businessman żyjący pod ciągłą presją, z jednej strony swoich klientów, z

drugiej – swoich podwładnych, pracownik kontroli lotów zdający sobie

sprawę, że chwila roztargnienia może kosztować życie setek ludzi,

lekkoatleta za wszelką cenę pragnący zwyciężyć w biegu i mąż bezsilnie

obserwujący konanie chorej na raka żony – wszyscy oni cierpią z powodu

stresu.

Stres jest nieodłącznym składnikiem egzystencji każdego żywego

organizmu. Stres jest sygnałem, że sytuacja wymaga przystosowania i ,

podnosząc poziom aktywacji organizmu, zapewnia wzbudzenie niezbędnej

ku temu energii. Chcąc utrzymać się przy życiu, musimy bez przerwy

dokonywać nowych przystosowań do stale zmieniających się warunków

otoczenia. Przecież nawet podczas snu nasze narządy wewnętrzne ciężko

pracują. Nie odpoczywa też nasz biedny mózg, szczególnie podczas snu.

Zmęczone serce pompuje krew, płuca dokonują wymiany gazowej,

żołądek trawi wczorajszą kolację......

Bez względu na to, ile masz lat, jakie jest Twoje wykształcenie, na czym

polega Twoja praca, czy jesteś samotny, czy też masz liczną rodzinę, życie

zawsze postawi przed Tobą wymagania. Będziesz musiał wykonywać

rozliczne zadania, wciąż od nowa przystosowywać się do zmieniających

się warunków otoczenia.

Zamiast unikać stresu, powinieneś nauczyć się, w jaki sposób można

najskuteczniej sobie z nim radzić. Tylko taka droga ma sens, prawda?

Poniżej przedstawię kilka wypróbowanych, skutecznych sposobów jak

odreagować stres.

Oto jedna z technik relaksacji polegającej na wizualizacji.

Połóż się proszę wygodnie. Układając się, zadbaj o każdą część Twojego

ciała. Możesz to zrobić, wyobrażając sobie, że rozmawiasz z każdą częścią

ciała i pytasz ją, czy jest jej w danej pozycji wygodnie, ciepło,

komfortowo. Zapytaj, co możesz dla niej zrobić – co trzeba zmienić w

ułożeniu Twego ciała i w otoczeniu. Poświęć czas i uwagę wszystkim

obszarom ciała i nie pomijaj żadnego z nich.

Gdy uzyskasz zapewnienie o wygodzie i przyzwolenie na bezruch –

zamknij oczy. Pamiętaj, żebyś bezruch odczuwał jako coś, co sam

wybrałeś, jako pozytywną wartość, przyjemność, radość, ulgę, nie zaś jako

przymus. Jeśli w bezruchu nie możesz pozbyć się uczucia ograniczenia,

niepokoju, napięcia, pozwól, aby ta faza ćwiczenia potrwała dłużej.

Poczekaj, aż uzyskasz stan, w którym poczujesz się lepiej i dasz sobie

przyzwolenie na kontynuowanie tego doświadczenia.

Czy już jest w porządku?

Mam nadzieję, że po prostu w ogóle nie chce Ci się poruszać. O, jak

dobrze....Twoje ciało w bezruchu przypomina bezwładny woreczek pełen

ziarenek kaszy, które wcale nie mają ochoty na przesypywanie się.

Wybierają teraz relaks. Pomyśl chwilę o pogłębieniu oddechu, wyciszeniu.

Następnie wyobraź sobie cudowną kryształową wannę. Jest nieskazitelnie

czysta i pełna wody zabarwionej na Twój ulubiony kolor. Ma przepiękny

zapach i temperaturę przyjemną dla Twojej skóry. Wyobraź sobie, że

dotykasz jej powierzchni opuszkami palców i to doznanie sprawia Ci

wielką przyjemność. Masz ochotę na kąpiel, więc po chwili zanurzasz całe

ciało w wodzie w najbardziej odpowiadający Ci sposób. Czujesz się

dobrze, bezpiecznie.

Pozwól sobie na parę chwil takiego wyobrażonego choćby lenistwa......

Po paru minutach przywołaj wrażenie nieco chłodniejszej temperatury.

Pooddychaj teraz, proszę, nieco głębiej. Poczujesz się bardziej rześki,

pełen energii i radości. Gdy będziesz gotowy, przeciągnij się i otwórz oczy.

Pamiętaj, żebyś nie robił tego gwałtownie.

Nie zapomnij wyrazić wdzięczności za pracę i poświęcony sobie czas. To

cudownie, że potrafisz być dobry dla siebie.

(źródło Kurs psychologii ESKK lekcja 3 „o

trudzie istnienia”)

Zajmijmy się teraz sztuką medytacji. Na wstępie chciałbym obalić parę

mitów na jej temat i przybliżyć Ci jakie zbawienne skutki ma jej

praktykowanie w codziennym życiu.

Po pierwsze medytacja nie jest transem, hipnozą czy autohipnozą.

Przeciwnie, medytacja jest świadomym działaniem. Podczas medytacji

jesteś świadomy każdej chwili i tego co dzieje się dookoła.

Najważniejszą rzeczą o jakiej warto wspomnieć jest wytrwałość i

regularność. Należy praktykować w miarę możliwości systematycznie. Nie

oczekiwać zbyt wielu nieprawdopodobnych efektów z dnia na dzień, lecz

cierpliwie kontynuować wybraną przez siebie drogę. Należy to jednak

zawsze robić z pełną powagą i miłością do siebie i Boga. Nie jest to

pierwsze lepsze ćwiczenie, ale coś, co ma nas przybliżyć do

Rzeczywistości. Ale nie wpadajmy też od razu w przesadę, unikajmy

poczucia zbyt wielkiej powagi i uroczystości oraz wrażenia, że bierzemy

udział w jakimś specjalnym rytuale. Powinniśmy się czuć naturalnie i

spontanicznie, ale z szacunkiem dla Celu (“We wszystkim musi być

umiar" – Pitagoras).Ktoś, kto decyduje się na praktykę medytacji,

powinien unikać używek, szczególnie papierosów, wszelkich alkoholi i

narkotyków. Używki powodują niekorzystne zmiany w systemie

nerwowym, a to nie ułatwia, a wręcz przeciwnie, utrudnia praktykę.

Najdosadniej argumentuje to L. Żądło: “Medytacja zbliża do Boga, a Bóg i

smród wzajemnie się wykluczają".

Praktyka medytacji wywołuje wiele reakcji naszego organizmu

fizycznego, a poprzez nie następują też zmiany psychiczne i duchowe.

Zmiany te zauważalne są tak subiektywnie, jak i przez obiektywną

aparaturę naukową. Niekiedy są one drobne, ledwo zauważalne, innym

razem bardzo mocno zaakcentowane. Nie są to jednak nigdy cuda, ale jak

najbardziej rzeczy normalne.

Mówiąc o reakcjach organizmu, mam na myśli reakcje w trakcie

praktyki lub bezpośrednio po niej, jak również reakcje ujawniające się po

pewnym czasie, jako trwałe zmiany.

Na początek omówię reakcje związane bezpośrednio z medytacją.

Wymienione są one w przypadkowej kolejności. Nie oznacza to więc, że w

takiej kolejności będą się pojawiać. Jedni odczują je słabiej, inni silniej, a

jeszcze inni wcale. Wszystko zależy od indywidualnego stanu

psychofizycznego praktykującego.

Do reakcji tych należą:

•

uspokojenie emocji i umysłu,

•

zlikwidowanie napięć mięśni,

•

wolniejsza cyrkulacja krwi i bicie serca,

•

równa i jednostajna praca gruczołów dokrewnych,

•

przypływ sił fizycznych i psychicznych,

•

drętwienie, mrowienie i puchnięcie nóg; po pewnym czasie

dolegliwość ta zanika,

•

drętwienie i mrowienie w rejonie krzyżowo-lędźwiowym, a

szczególnie, gdy adept ma problemy z kręgosłupem i

utrzymaniem pionowej pozycji ciała; podobnie jest ze strefą karku

i między łopatkami,

•

uczucie ciepła lub zimna,

•

rozjaśnienie umysłu,

•

zawroty głowy,

•

uzyskanie odpowiedzi na postawione pytania i problemy

•

zmniejszenie częstotliwości oddechów i ich spowolnienie,

•

spontaniczne pojawianie się łez, śmiechu i innych emocji.

Niezależnie od reakcji bieżących medytacja powoduje różne trwale

zmiany i przemiany w naszym organizmie fizycznym. Należą do nich

m. in. :

•

zmniejszenie napięcia mięśniowego,

•

uregulowanie przemiany materii,

•

spadek zużycia tlenu,

•

zmniejszenie częstotliwości oddechów,

•

zwiększenie długości oddechu,

•

zwiększenie łatwości oddychania,

•

zmniejszenie bezsenności,

•

unormowanie ciśnienia,

•

zwiększenie wydajności sercowo-naczyniowej,

•

zwolnienie akcji serca,

•

zwiększenie tolerancji na wysiłek fizyczny u sercowców,

•

unormowanie wagi ciała,

•

ograniczenie palenia tytoniu, picia alkoholu, używania

narkotyków,

•

zmniejszenie podatności na choroby psychosomatyczne,

•

unormowanie funkcjonowania całego organizmu.

Pamiętać jednak należy, że medytacja nie jest uniwersalnym

lekarstwem na wszystkie choroby. Jest tylko jedną z istniejących metod,

którą warto połączyć z medycyną tradycyjną bądź współczesną.

W psychice daje się zauważyć także wiele pozytywnych zmian, na

przykład:

•

redukcja napięć stresowych,

•

zwiększenie poziomu inteligencji,

•

zmniejszenie uczucia niepokoju, strachu, lęku, agresji,

•

zwiększenie zdolności twórczych,

•

poprawa wydajności pracy i wydajności umysłowej,

•

rozwój osobowości,

•

zwiększenie moralnej odpowiedzialności,

•

uzyskanie idealnego zdrowia psychicznego,

•

zwiększenie koncentracji,

•

likwidacja negatywnych myśli z podświadomości,

•

nauka dyscypliny wewnętrznej,

•

zwiększenie akceptacji siebie,

•

poprawa pamięci,

•

zmiany w odbieraniu i przeżywaniu codziennego życia,

•

stały rozwój duchowy.

Zmiany te związane są przede wszystkim z uspokojeniem układu

nerwowego. Spokój ten pociąga za sobą spokój wszystkich mięśni i

narządów wewnętrznych a poprzez kolejne oddziaływania wpływa na

umysł. Dobrze przygotowana i przeprowadzona medytacja nie powinna

męczyć i powodować negatywnych stanów duchowych.

(źródło „medytacja – teoria i

praktyka” Andrzej Bednarz)

Medytacja to obserwacja, która oznacza jednoczesny udział.

Umysł składa się z serii wydarzeń a obserwator uczestniczy w tych

zdarzeniach za każdym razem, kiedy spogląda w głąb. To, na co patrzysz,

reaguje na proces obserwacji. Patrzysz na siebie, a to, co widzisz, zależy

od tego, jak patrzysz. Tak więc proces medytacji jest niezwykle subtelny, a

rezultat całkowicie zależy od stanu umysłu medytującego. Poniższe zasady

mają wielkie znaczenie dla sukcesu w praktyce. Większość z nich już

została uprzednio przedstawiona. Tutaj zbieramy je wszystkie jako zbiór

zasad, których należy przestrzegać.

1.

Niczego nie oczekuj: po prostu siedź i obserwuj, co się dzieje.
Potraktuj to jak eksperyment. Zainteresuj się aktywnie samym
testem. Ale nie pozwól, by twoje oczekiwania względem rezultatów
rozproszyły cię. Jeśli już o tym mowa, nie oczekuj jakichkolwiek
wyników. Pozwól, by medytacja biegła własnym rytmem i torem.
Pozwól, by medytacja nauczyła cię tego, czego powinieneś się
nauczyć. Świadomość medytacyjna dąży do postrzegania
rzeczywistości dokładnie takiej, jaką ona jest.

Bez względu na to czy to jest zgodne z naszymi oczekiwaniami, czy

nie, konieczne jest byśmy na chwilę porzucili wstępne założenia i
wyobrażenia. Na jakiś czas musimy odłożyć nasze wyobrażenia,

opinie i interpretacje na górną półkę. W przeciwnym przypadku będą
nam one przeszkadzać.

2.

Nie napinaj się: nie przyspieszaj niczego, ani nie staraj się za
bardzo. Medytacja nie jest agresywna. Nie można niczego
gwałtownie robić na siłę. Działaj systematycznie i bez napięcia.

3.

Nie spiesz się: nie ma pośpiechu, działaj powoli. Należy usadowić
się na poduszce i siedzieć jakby miało się cały dzień wolny.
Wszystko co cenne, wymaga czasu. Cierpliwość, cierpliwość,
cierpliwość.

4.

Niczego nie trzymaj się kurczowo i niczego nie odrzucaj: niech się
dzieje, co się dzieje, przystosuj się do tego, cokolwiek by to było.
Jeśli pojawią się pozytywne wyobrażenia, to dobrze. Jeśli pojawią się
negatywne wyobrażenia, to też dobrze. Potraktuj je wszystkie równo
i cokolwiek się zdarzy przyjmij to ze spokojem. Nie walcz z tym,
czego doświadczasz, po prostu obserwuj to uważnie.

5.

Odpuść sobie: naucz się płynąc z nurtem zachodzących zmian.
Rozluźnij się i zrelaksuj.

6.

Zaakceptuj wszystko, co się pojawi: zaakceptuj swoje uczucia,
nawet te, których wolałbyś nie mieć. Zaakceptuj swoje
doświadczenia, nawet te, których nienawidzisz.

Nie potępiaj się za to, że masz wady i słabości. Naucz się postrzegać

wszystkie zjawiska zachodzące w twoim umyśle jako absolutnie
naturalne i zrozumiałe. Spróbuj wyrobić w sobie nieustającą,

bezstronną akceptację wobec wszystkiego

- czego doświadczasz.

7.

Bądź dla siebie łagodny: bądź dla siebie miły. Być może nie jesteś
ideałem, ale jesteś wszystkim, z czym będziesz pracował. Proces
stawania się tym, kim będziesz, zaczyna się od całkowitej
samoakceptacji.

8.

Obserwuj siebie: kwestionuj wszystko. Niczego nie przesądzaj z
góry. Nie wierz w coś tylko dlatego, że brzmi to mądrze i pobożnie,
bo powiedział to ktoś, kto jest święty. Sam się przekonaj. To nie
znaczy, że masz być cyniczny, zuchwały lub odnosić się do innych z
lekceważeniem. To znaczy, że powinieneś opierać się na własnym
doświadczeniu. Poddaj wszystkie stwierdzenia testowi własnych
doświadczeń i pozwól, by rezultaty doprowadziły cię do prawdy.
Medytacja wglądu rozwija się z wewnętrznej tęsknoty do tego, aby
uświadomić sobie, co jest prawdziwe i uzyskać wgląd w prawdziwą
strukturę egzystencji, który przyniesie wyzwolenie.

Całą praktyka opiera się na pragnieniu, żeby poznać prawdę. Bez
niego praktyka jest powierzchowna.

9.

Potraktuj problemy jak wyzwania: potraktuj negatywne
doświadczenia jak okazję, by się czegoś nauczyć i rozwinąć.

Nie uciekaj od nich, nie potępiaj siebie ani nie cierp w milczeniu.
Masz problem? Świetnie. To woda na twój młyn. Ciesz się, zagłęb

się w nim i badaj go.

10.

Nie rozmyślaj: nie musisz wszystkiego rozumieć. Dyskursywne
myślenie nie uwolni cię z pułapki. W medytacji umysł oczyszcza się
w naturalny sposób poprzez uważność, poprzez samą uwagę, bez
słów. Nawyk roztrząsania problemów nie jest konieczny, by pozbyć
się rzeczy, które cię zniewalają. Wszystko czego trzeba, to czysta,
pozarozumowa percepcja czym są i jak działają. Samo to wystarczy,
by się ich pozbyć. Pojęcia i rozumowanie są tylko zawadą. Nie myśl.
Obserwuj.

11.

Nie zastanawiaj się nad kontrastami: ludzie są różni, lecz
roztrząsanie tych różnic to niebezpieczna rzecz. Jeśli nie będziemy
ostrożni, doprowadzi nas to wprost do egoizmu. Tok zwykłego
ludzkiego rozumowania pełen jest chciwości, zazdrości i dumy.
Mężczyzna, który widzi innego mężczyznę na ulicy, może
natychmiast pomyśleć: “Wygląda lepiej ode mnie.” Od razu pojawia
się zawiść lub wstyd.

Dziewczyna, która widzi inną dziewczynę może pomyśleć: “Jestem
ładniejsza od niej.” Od razu pojawia się duma. Takie porównywanie
to nawyk mentalny, który prowadzi bezpośrednio do takich czy
innych, negatywnych odczuć: chciwości, zawiści, dumy, zazdrości i
nienawiści.

To negatywny nawyk mentalny, lecz tak właśnie robimy cały czas.
Porównujemy się z innymi, jeśli chodzi o: wygląd, sukces,
osiągnięcia, bogactwo, stan posiadania, iloraz inteligencji, a
wszystko to prowadzi do tego samego miejsca - wyobcowania, barier
pomiędzy ludźmi, negatywnych uczuć.

Zadaniem medytującego jest pozbycie się tego negatywnego nawyku
poprzez dokładne zbadanie go, a następnie zastąpienie go innym
nawykiem.

Zamiast skupiać się na różnicach pomiędzy sobą a innymi, medytujący
skupia się na podobieństwach. Ogniskuje swą uwagę na tych czynnikach,
które są uniwersalne dla wszystkich żyjących istot, na rzeczach, które
zbliżą go do innych. Dzięki temu, porównania, jeśli już w ogóle się
pojawią, prowadzą raczej do poczucia wspólnoty, a nie do poczucia
wyobcowania. Oddychanie to uniwersalny proces. Wszystkie kręgowce
oddychają generalnie w ten sam sposób. Wszystkie żyjące istoty, w taki
czy inny sposób, wymieniają gaz z otoczeniem. To jeden z powodów, dla
których podczas medytacji koncentrujemy się właśnie na oddechu. Zaleca
się, by medytujący badał proces własnego oddechu, co pozwoli mu na
zrozumienie jego pierwotnego, odwiecznego związku z resztą życia. To
nie znaczy, że przymykamy oczy na wszystkie różnice wokół nas. Różnice
istnieją. Oznacza to po prostu, że przestajemy podkreślać różnice a
zaczynamy akcentować elementy uniwersalne. Zalecana jest następująca
procedura:

Kiedy medytujący spostrzeże jakikolwiek obiekt, nie powinien
rozmyślać o nim w zwykły, egoistyczny sposób.

Powinien raczej obserwować proces percepcji sam w sobie.

Powinien obserwować pojawiające się uczucia i będące ich skutkiem
czynności umysłu. Powinien zaobserwować zmiany, które w wyniku tego
zachodzą w jego świadomości. Obserwując te zjawiska, medytujący musi
być świadom tego, że to co widzi, jest uniwersalne. To początkowe

doznanie wywoła przyjemne, nieprzyjemne lub neutralne uczucia. To

powszechne zjawisko. Podobnie jak w jego umyśle, zachodzi ono także w
umysłach innych osób i powinien on wyraźnie sobie zdawać z tego
sprawę. Na te odczucia może zareagować w różny sposób. Może
odczuwać chciwość, pożądanie lub zazdrość. Może odczuwać lęk,
niepokój, nudę lub martwić się. Takie reakcje są powszechne. Po prostu
zauważa je i następnie uogólnia. Powinien zdawać sobie sprawę z tego, że
takie reakcje są zwykłymi ludzkimi reakcjami i każdy może ich
doświadczyć.

Na początku taki typ praktyki może wydawać się sztuczny i wymuszony,
lecz jest nie mniej naturalny niż to, co robimy zazwyczaj. Jest po prostu
nowy. W miarę jak będziemy praktykować, ten zwyczaj zastąpi zwykły
nawyk egoistycznego porównywania, a na dłuższą metę okaże się on o
wiele bardziej naturalny. Dzięki temu mamy w sobie dużo zrozumienia.
Słabości i wady innych już nas nie denerwują. Zmierzamy w kierunku
harmonii z całym życiem.

(źródło „medytacja – Vipassana w prostych słowach” Henepola Guanaratana)

Rozdział 8 – optymistycznie

Optymiści odznaczają się na ogół większą zdolnością zwalczania

trudności i posiadaniem bardziej pomocnej sieci stosunków socjalnych

niż osoby widzące świat na czarno, a to może chronić optymistów przed

stresem i depresją.

Badania wykazały, że osoby patrzące z optymizmem w przyszłość

odznaczają się na ogół lepszym zdrowiem psychicznym niż pesymiści.

Naukowcy teoretyzują, że jedną z możliwych przyczyn tego jest fakt, iż

optymiści częściej tworzą mocne więzy z innymi, co – jak stwierdzono –

jest czynnikiem zwiększającym zdolność pokonywania stresów.

Ponieważ optymistycznie nastawione osoby mogą być bardziej

uzdolnione, jeśli chodzi o kontakty międzyludzkie i przyciągają inne

osoby – mogą one łatwiej budować sieci powiązań socjalnych.

Obecne badania ustaliły dwie potencjalne przyczyny niższego poziomu

stresu u optymistów: mocne przyjaźnie i świetne zdolności zwalczania

trudności. I tak na przykład optymiści częściej stwierdzali, że czują, iż

znają kogoś, kto mógłby im pomóc w przeprowadzce lub pożyczyłby

samochód. Optymiści budowali bardziej pomocne sieci socjalne niż

osoby nastawione bardziej pesymistycznie.

(źródło Journal of Personality and Social

Psychology styczeń 2002)

Współczesny rytm życia narzuca rzecz trudną do zaakceptowania - o

każdej porze roku powinniśmy być jednakowo sprawni, wydajni, zaradni,

energiczni i pełni zapału. Brak światła nadrabiamy żarówkami, brak

witamin - suplementami, a zimowy chłód - ogrzewaniem. I w zasadzie to

powinno nam wystarczyć, by funkcjonować na przedwiośniu tak samo

dobrze jak w środku lata.

Na przekór

Dokucza nam nie tylko zmęczenie, ale także uczucie ciągłego

rozdrażnienia. Nie mamy dość energii, by radzić sobie z codziennymi

zajęciami, ani cierpliwości do pokonywania przeszkód. Do kompletnej

rozpaczy może doprowadzić nas sprawa tej wagi co wypluta na dywan

niemowlęca kaszka czy odgłosy awantury dobiegające z dziecinnego

pokoju.

Wszystko dzieje się nie tak i zaczynamy się zastanawiać, czemu cała

rodzina, bliscy oraz koledzy z pracy sprzysięgli się w jakimś ponurym

spisku działania na przekór nam. Dziecko za wolno wchodzi po schodach.

Mąż złośliwie wierci udarem dziury w ścianach. Pies plącze się pod

nogami. Żona znów nie doprawiła obiadu. Spieszymy się na spotkanie, a

tu autobus ucieka nam sprzed nosa, ochlapując błotem z góry na dół. Wiatr

wieje w oczy. I wciąż jest tak przeraźliwie zimno.

Będzie lepiej!

Warto sobie uzmysłowić pewną ważną rzecz: pogorszenie naszych relacji

z całym otaczającym światem nie jest trwałą zmianą. To nieprawda, że nikt

nas nie kocha i że niebo na zawsze pozostanie szare. To tylko gorszy czas.

Pamiętaj w takich chwilach, że o tym, jak czuje się dusza, decyduje

kondycja ciała. Duch nie może być ochoczy, kiedy ciało mdłe. Czy nam

się to podoba, czy nie, jesteśmy istotami, których życiem steruje biologia i

chemia. Choć brzmi to prozaicznie - twoje poczucie szczęścia, optymizm,

zapał i radość życia zależą (między innymi, ale jednak!) od przemian

hormonalnych. Gdy spada poziom hormonów odpowiedzialnych za

pozytywne emocje, obniża się także nastrój.

Całe szczęście, że taką sytuację można zmienić. Oto sprawdzone i

skuteczne sposoby na lepszy humor i zastrzyk sił witalnych.

Znów chcę się żyć

Najlepiej byłoby się zmobilizować i... wprowadzić w czyn wszystkie nasze

propozycje. Ale twoje samopoczucie poprawi się, gdy zrealizujesz choćby

jeden z punktów programu.

Przyjmij pomoc bliskich

Pierwszy punkt programu to gwałtowne hamowanie. Gdy czujesz się

zmęczony, pozbawiony energii, gdy wszystko cię denerwuje lub przerasta

postaraj się zatrzymać.

Jeśli pracujesz zawodowo, weź chociaż dzień urlopu. Nawet w pracy

nie jesteś niezastąpiony. Jeśli twoją pracą jest prowadzenie domu, zrób

sobie krótkie wakacje od wszystkich czynności, których zaniechanie nie

spowoduje końca świata. Pozwól spokojnie rosnąć górze prasowania i

prania, przygotuj mało skomplikowany obiad (makaron z sosem

pomidorowym? ryż z jabłkami? zupa z mrożonki?), odpuść sobie

sprzątanie.

Proś o pomoc. Pamiętaj tylko, że nikt z bliskich zapewne nie umie

czytać w twoich myślach i zamiast czekać, aż ktoś z domowników

nareszcie umyje wannę albo uruchomi odkurzacz, lepiej wprost

poprosić o wykonanie konkretnej czynności. Naucz się też przyjmować

pomoc - podziękuj, ale nie padaj z wdzięczności na kolana (każdy z

domowników - nie tylko ty - ma obowiązek dbać o to, by żyło wam się

dobrze); udziel konkretnych wskazówek, ale nie kręć nosem, że ktoś

posprzątał, ugotował albo powiesił pranie po swojemu.

Gdy trochę odpoczniesz, skoncentruj się na tym, co daje najwięcej

radości tobie i dzieciom. Może przypomnisz sobie ulubioną zabawę

dzieciństwa i zdradzisz im jej sekret? Możecie czytać, podziwiać

kolorowe szkiełka w kalejdoskopie, ale i rzucać w siebie poduszkami,

łaskotać, śmiać się. Taka bliskość dodaje sił, odświeża emocje, łagodzi

złość. A przytulanie, głaskanie, kontakt fizyczny sprzyja poczuciu

bezpieczeństwa i spokoju. Nie tylko ty poczujesz się lepiej. Dzieci

odzyskają uśmiechniętego rodzica, przestaną na chwilę marudzić i

męczyć. Wszyscy będą zadowoleni.

Uwierz w moc miłości

W codziennej gonitwie, zmęczeniu i znużeniu zapominamy o tym,

bez czego tak naprawdę trudno żyć. O miłości.

To przecież miłość sprawiła, że założyliście rodzinę, że

zdecydowaliście się na dziecko, że pracujecie, by utrzymać dom, że

rozwijacie się, by być dla siebie ciekawymi partnerami. To ona była siłą

sprawczą.

Jak to się stało, że kiedyś patrzyliście sobie w oczy godzinami, a teraz

za całą czułość starcza pospieszny pocałunek na dzień dobry? Owszem,

są dzieci, praca, obowiązki, ale... Wspólnie spędzony wieczór,

rozmowa, dotyk - obojgu wam dodadzą sił. Dobrze popatrzeć na siebie

w ciepłym świetle świec, w zapachu perfum odnaleźć wspomnienie

pierwszych randek, przytulić do kochanego ramienia i pomyśleć, że

zimą, wiosną i latem jest obok ktoś bliski, dobry i czuły. Warto

powiedzieć, że się kocha. Zakochani nie czują zmęczenia.

Nie daj się rutynie

Trudno znaleźć większego wroga entuzjazmu niż codzienna monotonia.

Spacer tymi samymi alejkami, zakupy w tym samym sklepie, droga do

pracy w tych samych korkach ulicznych, zawsze te same kanapki na

kolację, za oknem od miesięcy nagie drzewa i szare trawniki...

Pomyśl, co możesz zmienić, by poczuć się lepiej. Możesz wybrać wariant

domowy (poświęcić się pasji majsterkowania lub wyszywania), wyjściowy

(zapisać się na kurs tańca), korespondencyjny (zacząć się uczyć języka

obcego), ekskluzywny i wysmakowany (posiąść umiejętność

przygotowywania sushi i podawania go znajomym z zachowaniem całego

rytuału). Wybierz coś, co pozwoli ci się przenieść w inny, fascynujący

świat wrażeń i doznań.

Szukaj ulgi w ruchu

Jesteś przemęczony, masz ochotę zatopić się w miękkiej kanapie,

przykryć kocykiem i nic nie robić? To nie poprawi twojego samopoczucia.

Im dłużej nie ćwiczysz, tym mniej masz sił, tym szybciej się męczysz,

tym bardziej boli cię kark, kręgosłup, stawy. Wysiłek fizyczny wzmacnia

mięśnie, stymuluje odporność, podnosi poziom endorfin. Osoby regularnie

uprawiające sporty mają w sobie więcej energii i radości życia, łatwiej

radzą sobie z problemami i poczuciem bezsilności.

Chodzi o to, by się przemóc i zacząć ruszać. Bardzo dobrą formą

mobilizacji jest miły, spokojny rodzinny dzień na basenie. Ruch w wodzie

nie męczy, a zapewnia doskonały relaks. Wiele nowoczesnych parków

wodnych ma w swej ofercie także łaźnię parową, jacuzzi, hydromasaże, a

wszelkie zabiegi SPA zapewniają wzmocnienie i przypływ energii.

Jeśli nie lubisz pływać albo nie po drodze ci na basen, wybierz inną formę

aktywności - rower, marsze, gry zespołowe, jogę albo siłownię. Pamiętaj

tylko, by trening zawsze zaczynać od rozgrzewki, a kończyć na

rozciąganiu i by ćwiczyć regularnie.

Nie gaś (w sobie) światła

Znasz na pewno termin "depresja sezonowa". W naszej szerokości

geograficznej o nią nietrudno, choć nie każde obniżenie nastroju należy od

razu podciągać pod termin "depresja".

Niedobór światła wpływa na obniżenie poziomu serotoniny, hormonu

odpowiedzialnego m. in. za równowagę emocjonalną. Staraj się więc łapać

każdy promień słońca. W domu też nie oszczędzaj na świetle - choć

sztuczne, jest jednak pewną namiastką słonecznego blasku. Jeśli

rzeczywiście ciężko znosisz długie miesiące w mroku, możesz

zafundować sobie doświetlanie specjalnymi lampami do fototerapii. W

odzyskaniu energii pomaga także zwykłe solarium. Jeśli jednak

zdecydujesz się na opalanie, rób to z umiarem.

Śpij mocno, nabieraj sił

By dobrze funkcjonować, potrzebujesz snu. Osoba przewlekle

niewyspana traci refleks i zdolność koncentracji, robi się drażliwa i mało

odporna.

Jeśli masz małe dziecko, dobrze znasz ten stan. Pamiętaj jednak, by

przynajmniej raz na jakiś czas prosić kogoś bliskiego o pomoc i

regenerować siły podczas mocnego, spokojnego snu. Jeżeli czujesz się

bardzo zmęczony, śpij jak dziecko - jak twoje własne dziecko, nawet jeśli

oznaczałoby to położenie się do łóżka tuż po dobranocce. Po dobrze

przespanej nocy nabierzesz sił i z ochotą powitasz nowy dzień.

Zadbaj o swoją dietę

Na to, jak się czujesz, wielki wpływ ma to, co jesz.

Potrzebujesz sporej dawki witamin i minerałów oraz produktów, które

wspomagają wydzielanie endorfin, zwanych ładnie, choć niezbyt

precyzyjnie, hormonami szczęścia.

Sięgnij po pełnoziarniste pieczywo, gruboziarniste kasze, makaron razowy

lub z pszenicy durum, muesli. Zawartość zdrowych węglowodanów w

diecie poprawi gospodarkę hormonalną, ustabilizuje samopoczucie, doda

sił i energii. Ograniczy także chęć na słodycze, których jedzenie poprawia

humor na bardzo krótko. Jeśli masz wielką ochotę na czekoladę, sięgnij po

gorzką, najlepiej zawierającą powyżej 80 proc. kakao. Ma dużo magnezu,

który zachowuje w równowadze system nerwowy, poprawia nastrój, a

jedzona z umiarem nie tuczy. Wyeliminuj ( a jeśli nie możesz , to

zdecydowanie ogranicz ) ze swojego życia używki typu kawa, papierosy

czy alkohol

Postaraj się dostarczyć organizmowi jak najwięcej witamin. Pamiętaj, by

dostarczyć organizmowi zdrowej porcji białka w postaci chudego mięsa,

tłustych morskich ryb (zawarte w nich kwasy tłuszczowe działają

antydepresyjnie) albo produktów sojowych.

Porzuć myśli o drastycznym odchudzaniu. Teraz potrzebujesz przede

wszystkim zdrowego odżywiania i... miłego biesiadowania. Celebrowanie

rodzinnych posiłków, przyjemność płynąca z jedzenia - to nie tylko uczta

dla zmysłów, ale także metoda terapeutyczna.

Uśmiechaj się mimo wszystko

Na koniec proponuję to, od czego właściwie trzeba było zacząć -

uśmiechnij się!

Wbrew sobie, wbrew pogodzie, wbrew niekorzystnym warunkom

biometeorologicznym. Badania wykazują rzecz zabawną - jeśli zmusić

mięśnie twarzy do - nawet całkiem nieszczerego - uśmiechu i zamrzeć w

nim na parę chwil, w organizmie zaczyna wzrastać poziom hormonów

odpowiedzialnych za dobry nastrój. Okazuje się, że twoje ciało ma w sobie

więcej optymizmu, niż ci się może wydawać.

(źródło Gazeta.pl eDziecko tytuł „skąd czerpać

energię i optymizm” Joanna Szulc)

Ściąga cech charakteru i uczuć

Podane poniżej wyrazy i ich synonimy mogą być wyrażane zarówno
jako uczucie jak i cecha charakteru.

Odzwierciedlają nasz stosunek do innych ludzi i otoczenia, ale i do nas
samych.

Motywują nas do wielu czynów, sprawiają, że zachowujemy się tak lub
inaczej. Tłumaczymy nimi wiele naszych zachowań, część z nich z
pewnością ma związek z naszym wychowaniem, jest wynikiem wzorców
przekazywanych nam przez rodziców lub środowisko w jakim
przebywamy.

AKCEPTUJĄCY

otwarty, wrażliwy, czuły, wyrozumiały, aprobujący, posłuszny,

współczujący, tolerancyjny.

ATRAKCYJNY

cudowny, przystojny, piękny, śliczny, podziwiany, wspaniały, szałowy,

sensacyjny, ponętny, pożądany, erotyczny, emocjonujący, dobrze ubrany,

przyjemny, promieniujący, zachwycający, pociągający, słodki.

BEZBRONNY

słaby, bezradny, zagrożony, udręczony, czujący się niepewnie,

zdenerwowany, niepewny, bezsilny, uzależniony, narażony, bez energii, nie

chroniony.

BEZ ŻYCIA

drętwy, bez humoru, bez wyrazu, pozbawiony uczuć, niedostępny, zimny,

wyizolowany, zobojętniały, zapomniany, nieczuły, bezduszny, apatyczny,

pasywny, zgrzybiały, nie na czasie, starej daty, stary, leciwy, przestarzały,

zmarnowany, ponury, opuszczony, bezbarwny, posępny.

BIERNY

słaby, bez energii, niewzruszony, zamknięty w sobie, statyczny, nieśmiały,

wykazujący brak pewności siebie, apatyczny, obojętny, ospały, spokojny,

cichy, pozbawiony agresji, bezczynny, bezwładny, ociężały, nieruchomy,

bez ruchu, zgodny, uległy, posłuszny, potulny, łagodny, uśpiony,

odrętwiały.

BOGATY

żyjący w dobrobycie, zamożny, odnoszący sukcesy, osiągający spełnienie,

doskonały, opływający w dostatek, syty, spokojny, hojny, żyjący w

przepychu.

CHCIANY

poważany, lubiany, kochany, mile widziany, pożądany, potrzebny, ceniony,

wybrany, będący przedmiotem zazdrości, upragniony, wymarzony,

wytęskniony.

CZUJĄCY SIĘ NIEPEWNIE

niekochany, zaniedbany, niechciany, niepożądany, bezbronny, niepewny,

pozbawiony równowagi, nie czujący się bezpiecznie, niespokojny, pełen

obaw, stremowany, wykazujący brak pewności siebie, zagrożony,

chwiejny, pełen wątpliwości.

DOCENIAJĄCY COŚ

szczęśliwy, mający szczęście, wdzięczny, zobowiązany, mający dług

wdzięczności.

GNIEWNY

wściekły, urażony, złoszczący się, kipiący gniewem, wrogo usposobiony,

pełen nienawiści, oburzony, zawzięty, wojowniczy, bojowo nastawiony,

gwałtowny, rozzłoszczony, kłótliwy, zaniepokojony, srogi,

niepochamowany, doprowadzony do pasji, ziejący złością, nieznośny,

zrzędliwy, zdenerwowany, zirytowany, rozgniewany, urażony, pełen

oburzenia, doprowadzony do wściekłości, rozdrażniony, nieprzyjazny,

rozjuszony, płonący gniewem.

GORSZY OD INNYCH

nie potrafiący sprostać wymaganiom, godny pogardy, mierny, mający

poczucie niższości, podrzędny, posiadający braki, pełen wad,

nieodpowiedni, marny, zasługujący na pogardę, kiepski, budzący

politowanie, ubogi, mizerny, posiadający skazę, niedoskonały, nędzny, w

poślednim gatunku, lichy drugorzędny.

GWAŁTOWNY

porywczy, szalony, histeryczny, impulsywny, tracący panowanie nad sobą,

popędliwy, pełen życia, pełen energii, nieokiełznany, niezależny,

szaleńczy, niepohamowany, oszalały, wściekły, wyzwolony, rozwiązły,

dający folgę uczuciom, rozpasany.

KOBIECA

piękna, potrzebna, wrażliwa, kochana, pożądana, zadbana, pociągająca,

podniecająca, zmienna, delikatna, silna, urocza, pełna gracji, pełna intuicji,

zaborcza, empatyczna, płodna, wytworna, łagodna, wychowująca.

KOCHANY

będący przedmiotem troski, kochający, przywiązany, podtrzymany na

duchu, akceptowany, mający poczucie bezpieczeństwa, cieszący się

zaufaniem, chciany, bezpieczny, chroniony, zakochany, będący

przedmiotem czyjejś uwagi, upragniony, adorowany, szanowany,

ukochany, miłowany, ceniony, wartościowy, czczony, uznany, uwielbiany,

podziwiany, kochany do szaleństwa, ubóstwiany, doceniany, pożądany.

LEPSZY OD INNYCH

wspaniały, doskonały, mający przewagę, pewny siebie, faryzeuszowski, z

poczuciem wyższości, dominujący, znakomity.

MANIPULOWANY

kierowany, wykorzystywany, zjednany przez kogoś, manewrowany,

łatwowierny, wyzyskiwany, eksploatowany, żyłowany, sterowany,

kontrolowany, działający po omacku, pozwalający kierować sobą, pod

czyimś wpływem.

MĄDRY

wykształcony, znajdujący spełnienie, odczuwający spokój, opanowany,

zrównoważony, harmonijny, bystry, spokojny, mający poczucie integracji,

pełen życia, tworzący harmonijną całość, natchniony, doskonały, radosny,

światły.

MĘSKI

waleczny, potrzebny, pełen życia, ochraniający, despotyczny,

zdecydowany, przystojny, zdolny do czegoś, silny, muskularny, dzielny,

odważny, władczy, potężny.

NIESPOKOJNY

przejęty, stremowany, będący w napięciu, poruszony, strapiony,

zaniepokojony, rozkojarzony, czujny, pełen obaw, zdenerwowany,

zniecierpliwiony, niecierpliwy, zmartwiony, sfrustrowany, rozdrażniony,

zafrasowany, jak na szpilkach, silnie zestresowany, drażliwy, strwożony,

nerwowy, pobudliwy, bojaźliwy, płochliwy.

NIE ZAINTERESOWANY

obojętny, znudzony, nie zaangażowany, z rezerwą, chłodny, beznamiętny,

neutralny, zblazowany, spokojny, opanowany, bezstronny, bez wiary w

siebie, sztywny, wykazujący brak zainteresowania, odległy, powściągliwy,

zamknięty w sobie.

OBCIĄŻONY KŁOPOTAMI

wytrzymały, pogodzony z losem, tolerancyjny, mający utrudniony ruch,

mający kule u nogi, okpiony, zmartwiony, cierpiący, dotknięty

nieszczęściem, skrzywdzony, boleśnie zraniony, przygnębiony, strapiony,

zniechęcony, przytłoczony, skrępowany, zgnębiony, przeciążony,

przeładowany, nadwyrężony, zdenerwowany, zrażony, zaniepokojony.

OBURZONY

odczuwający wstręt, uznający coś za niemoralne, żywiący odrazę, czujący

obrzydzenie.

OPTYMISTYCZNY

przyjazny, towarzyski, entuzjastyczny, pełen nadziei, pozytywny,

potwierdzający, pewny siebie, obiecujący, pełen ochoty.

OPUSZCZONY

niechciany, niekochany, odrzucony, porzucony, zignorowany, rozłączony,

niepotrzebny, niepożądany, niemile widziany, odepchnięty, zdeprawowany,

osamotniony, zapomniany, poza nawiasem, wykluczony, pominięty,

nieuznawany, będący w kłopotach, pozostawiony samemu sobie,

odtrącony.

OSAMOTNIONY

wyizolowany, odcięty, porzucony, wykluczony z towarzystwa,

opuszczony, sam jeden, samotny, wyobcowany, oderwany, oddalony,

odosobniony, zapomniany, oddzielony, odseparowany, niepożądany.

PEŁEN ŻYCIA

żywy, pełen werwy, pobudzony do działania, kipiący życiem, pełen

optymizmu, pełen animuszu, rzutki, dynamiczny, porywający, silny, pełen

wigoru, pełen energii, rozradowany, przedsiębiorczy, podniecony.

PEWNY SIEBIE

potrafiący sprostać wymaganiom, kompetentny, wyniosły, zdolny do

czegoś, rozważny, nie mający wątpliwości, bezczelny, zarozumiały,

przeświadczony o swojej racji, zadufany, optymistyczny, pełen nadziei,

ochoczy, stanowczy, agresywny, przedsiębiorczy, natarczywy, energiczny.

PIĘKNY

atrakcyjny, przystojny, przepiękny, świetny, zachwycający, dobry,

wspaniały, kapitalny, cudowny, ponętny, urodziwy, śliczny, słodki.

PODEKSCYTOWANY

podniecony, pełen entuzjazmu, uniesiony radością, pełen zachwytu,

pobudzony do działania, przejęty, ożywiony, pełen życia, uradowany,

rozemocjonowany, wybuchowy, witalny, tryskający energią, rozochocony,

szczęśliwy, pobudliwy, w euforii, pełen animuszu, odurzony,

rozentuzjazmowany, niespokojny, rozjuszony, oszalały, namiętny,

rozogniony, rozgorączkowany, zaniepokojony, podminowany,

zelektryzowany, dynamiczny, rozsierdzony, pełen werwy, poruszony.

PODZIWIANY

szanowany, ważny, poważany, czczony, doceniony, honorowany,

chwalony, wysoko ceniony, uznany, lubiany, wprawiający w zachwyt,

adorowany, uwielbiany, znamienity, ubóstwiany, bezcenny.

POKONANY

zniechęcony, zawiedziony, słaby, zdesperowany, zmarnowany,

zrezygnowany, uległy, przytłoczony, pobity, przybity, zdruzgotany,

zdeprymowany, zdezorientowany, smutny, sflaczały, zmorzony, zdławiony,

oszołomiony, osłabiony, zwyciężony, rozgromiony, strapiony,

przygnębiony, obezwładniony, ujarzmiony, poskromiony, osaczony,

przegrany, wyprowadzony w pole, przechytrzony.

POTRZEBNY

pożądany, kochany, będący przedmiotem czyjejś troski, niezbędny,

konieczny, godny zaufania.

POWIERZCHOWNY

płytki, prymitywny, wykazujący ignorancję, ograniczony, nic nie znaczący,

bez wyrazu, obłudny, nieszczery, pusty, próżny.

POZBAWIONY UCZUĆ

nie troszczący się, nielubiany, niekochany, drętwy, bez życia, zagubiony,

zdezorientowany, bez serca, z dystansem, zimny, beznamiętny, posępny,

flegmatyczny, zamknięty w sobie, stoik, niewzruszony, nie przejawiający

uczuć, nieporuszony, nieczuły, gruboskórny, brutalny, bezlitosny,

zatwardziały, podły, złośliwy, nie okazujący współczucia.

POZYTYWNY

przekonany o swojej racji, mający rację, aktywny, stanowczy, otwarty,

odpowiedzialny, twierdzący, optymistyczny, zuchwały, pewny siebie,

przeświadczony o czymś, tryskający energią, pogodny, wesoły, pomocny,

twórczy, korzystny, owocny, przynoszący dobre wyniki, pożyteczny, wart

zachodu, stanowczy, przeświadczony o czymś, jednoznaczny, jasny,

usankcjonowany, asertywny, prawdziwy, autentyczny.

PRZESTRASZONY

przerażony, pełen obaw, wylękniony, ostrożny, panicznie bojący się,

bojaźliwy, zagrożony, pesymistyczny, obawiający się niewiadomego,

zmrożony, wystraszony, niespokojny, skonsternowany, lękliwy,

zaniepokojony, zdenerwowany, paranoiczny, zmartwiony, onieśmielony,

spłoszony, sterroryzowany, ulegający panice, wstrząśnięty, zatrwożony,

zaskoczony.

PRZYTŁUMIONY

zablokowany, zdławiony, powściągnięty, zgnieciony, stłamszony,

obezwładniony, zmiażdżony, pokonany, przytłoczony, zduszony,

przyduszony, uciśniony, zatamowany, uspokojony, stłumiony, na

cenzurowanym, mający zahamowania, powstrzymany, wyciszony,

okiełznany, ujarzmiony.

ROMANTYCZNY

sentymentalny, zadumany, czuły, zakochany, kochający, intymny, tkliwy,

troskliwy, przywiązany, rozmiłowany, zaślepiony.

ROZCZAROWANY

zdradzony, zniechęcony, pozbawiony iluzji, pozbawiony złudzeń,

niezadowolony, zawiedziony, nieukontentowany.

SEKSOWNY

zmysłowy, pociągający, lubieżny, uwodzący, nęcący, oddany rozkoszom,

erotyczny, pożądliwy, podniecający, atrakcyjny, pobudzający, namiętny,

kuszący, gorący, zakochany, rozpalony.

SERDECZNY

zapraszający, przyjazny, gościnny, ciepły, uprzejmy, sympatyczny,

przystępny, bliski, towarzyski, łaskawy, miły, przyjemny, pogodny, dobrze

wychowany, grzeczny, przyzwoity.

SFRUSTROWANY

schwytany w pułapkę, przyparty do muru, osaczony, na cenzurowanym,

zdołowany, zniechęcony, powstrzymany, niezadowolony, rozdrażniony,

rozzłoszczony, wkurzony, nabity w butelkę, rozczarowany, zawiedziony,

pokonany, zniweczony, zdenerwowany, skrępowany, zatrzymany, spętany,

przygaszony, pohamowany, spowolniony, zdławiony.

SMUTNY

przygnębiony, zdeprymowany, skłonny do płaczu, zasmucony, ze

"złamanym sercem", ponury, posępny, zgorzkniały, pogrążony w smutku,

zasępiony, przybity, zrozpaczony, melancholijny, zgaszony, zmartwiony.

SPOKOJNY

pojednawczy, zadowolony, pokojowy, stateczny, usatysfakcjonowany,

niezachwiany, pogodny, cichy, bezpieczny, stały, obiektywny, silny,

zrównoważony, łagodny, opanowany, uspokojony, uśmierzony, uciszony,

złagodzony, zjednany, ukojony, flegmatyczny, bierny, obojętny, skupiony,

poważny, delikatny, refleksyjny, rozważny, odprężony, kojący,

ustatkowany, milczący, niewzruszony, niezmącony.

STAWIAJĄCY OPÓR

zawzięty, bojowy, walczący, nieugięty, przeciwstawiający się,

powściągnięty, poskromiony, przeciw czemuś, zatwardziały,

przystopowany, powstrzymujący,pohamowujący, w silnej opozycji,

utrzymany w ryzach, okiełznany, sprzeciwiający się, buntowniczy,

zniewolony.

SZANOWANY

lubiany, kochany, poważany, ceniony, uznawany, wysłuchiwany, znany,

rozpoznawany, zauważany, akceptowany.

SZCZERY

nie udający, uczciwy, autentyczny, prawdziwy, płynący z głębi serca,

otwarty.

SZCZĘŚLIWY

uradowany, radosny, pełen triumfu, zachwycony, oczarowany, tryskający

radością, nie posiadający się z radości, ekstatyczny, odurzony, szalejący z

radości, ukontentowany, przejęty, rozradowany, przyprawiony o zawrót

głowy, wesoły, ujmujący, życzliwy, mający szczęście, rozanielony,

uniesiony radością, w euforii, podekscytowany, pełen animuszu,

ożywiony, tryskający energią.

UFNY

akceptujący, kochający, darzący zaufaniem, serdeczny, bliski, bezpieczny,

łatwowierny, wierzący.

URADOWANY

zachwycony, oczarowany, ubawiony, urzeczony, podniecony, zdumiony, w

cudownym nastroju, raźny, pełen życia, usatysfakcjonowany, pogodny,

pełen zachwytu, upojony szczęściem, nie posiadający się z radości,

przejęty, ucieszony, zadowolony, ukontentowany.

UZDOLNIONY

utalentowany, dążący do celu, odnoszący dobre wyniki, inteligentny,

rozważny, genialny, odnoszący sukcesy, zdolny, twórczy, zręczny,

litościwy, tolerancyjny, uprzejmy, współczujący, troskliwy.

WINNY

zasmucony, pogrążony w żalu, zobowiązany, zmartwiony, zawstydzony,

potępiony.

WOLNY

beztroski jak dziecko, pełen ekspresji, nie skrępowany, wolny jak ptak, bez

zahamowań, niefrasobliwy, oswobodzony, wyemancypowany, zwolniony z

uwięzi, uwolniony z więzów, oczyszczony z zarzutów, zrehabilitowany,

obroniony, niezależny, niezaangażowany, neutralny, nie związany,

bezgraniczny, nie podlegający kontroli.

WRAŻLIWY

czuły, otwarty, akceptujący, udzielający schronienia, wyrozumiały,

uprzejmy, sympatyczny, życzliwy, łagodny, cierpliwy, zgodny,

tolerancyjny.

WROGO USPOSOBIONY

zły, urażony, wściekły, zadający rany, niebezpieczny, szorstki,

zastraszający, krzywdzący, sarkastyczny, zjadliwy, złośliwy, dokuczliwy,

walczący.

WSPIERANY

podtrzymywany na duchu, zachęcony, rozumiany, uznawany, przekonany

do czegoś, doznający pociechy, napełniony otuchą, pocieszany,

pokrzepiany, podnoszony na duchu, mający poparcie, wzmocniony,

zasilony.

WSPÓŁCZUJĄCY

litościwy, empatyczny, taktowny, troskliwy, wyrozumiały.

WYCZULONY

czuły, wrażliwy, delikatny, przeczulony, nadwrażliwy, troskliwy,

niespokojny, uprzedzająco grzeczny, pełen intuicji, przewrażliwiony,

drażliwy, rozdrażniony, wyczulony, spostrzegawczy, bystry, przenikliwy.

WZMOCNIONY

odnowiony, ożywiony, odrodzony, zregenerowany, odmłodzony,

odświeżony.

ZADOWOLONY

uradowany, szczęśliwy, uwieńczony powodzeniem, osiągający spełnienie,

w siódmym niebie, pełen nadziei, przepełniony optymizmem,

zaspokojony,usatysfakcjonowany, syty, ukojony, podniesiony na duchu,

ukontentowany, rozpieszczony.

ZAINSPIROWANY

pod wrażeniem, podniesiony na duchu, zachwycony, oświecony,

znajdujący spełnienie, ożywiony, zmotywowany, witalny, oczarowany,

zachęcony, pobudzony, natchniony, zdopingowany, namówiony,

podekscytowany, rozogniony, zelektryzowany, podżegany, popędzony,

sprowokowany, przynaglony.

ZAINTERESOWANY

podniecony, zafascynowany, zaciekawiony, zaangażowany, pełen

entuzjazmu, zachwycony, zafrapowany, zaabsorbowany, pochłonięty,

rozbawiony, pobudzony, oczarowany, podekscytowany, zaintrygowany,

skuszony, poruszony, znęcony.

ZAKŁOPOTANY

zmieszany, zmarnowany, przygnębiony, dotknięty, nierozważny,

oszołomiony, nie mający najmniejszego pojęcia, wprowadzony w błąd,

bez czucia, targany sprzecznymi uczuciami, zdezorientowany, bezładny,

zaślepiony, nie wyraźny, niejasny, zażenowany, zbity z tropu, uwikłany,

przestraszony, zamroczony, roztargniony, zafrasowany.

ZANIEPOKOJONY

troszczący się, zainteresowany, uważny, współczujący, pełen zrozumienia,

zatroskany, uwikłany, zaangażowany, poświęcony, przestraszony,

skonsternowany, niespokojny, lękliwy, bojaźliwy, wylękniony,

zdenerwowany, paranoiczny, wstrząśnięty, przejęty, zmartwiony, strapiony.

ZASKOCZONY

zdumiony, zdziwiony, oszołomiony, zirytowany, niespokojny, zbity z

pantałyku, skonsternowany, zbity z tropu, przestraszony, skonfundowany,

zaślepiony, wprawiony w osłupienie, zszokowany.

ZAZDROSNY

zawistny, pożądający, zzieleniały z zazdrości, czujący się niepewnie,

urażony, pożądliwy, podejrzliwy, zgorzkniały.

ZAŻENOWANY

upokorzony, skonfundowany, zawstydzony, skonsternowany, zmieszany,

skrzywdzony, zdeprecjonowany, zbezczeszczony, zdegradowany, nie

aprobowany, speszony, zmartwiony, poniżony.

ZDENERWOWANY

zmartwiony, zakłopotany, niespokojny, poruszony, wstrząśnięty, przejęty,

oszalały, rozemocjonowany, rozhisteryzowany, rozdrażniony, wytrącony z

równowagi, zaniepokojony, wzburzony, podniecony, wkurzony,

zirytowany, strapiony, zadręczony, zaaferowany, zatroskany, afektowany,

sfrustrowany, onieśmielony, wzruszony, tracący głowę, rozjątrzony,

rozdygotany, dręczący się, znękany, rozzłoszczony, zbulwersowany,

gniewny, doprowadzony do pasji.

ZDOŁOWANY

przepracowany, przymuszony, pod presją, przemęczony, obciążony,

zniewolony, na cenzurowanym, pokonany, upokorzony, skrytykowany,

potępiony, oskarżony, obwiniony, zbesztany, zhańbiony, nie doceniony,

przygnębiony, sprofanowany, sflaczały, zdegradowany, poniżony, nie

aprobowany, traktowany pogardliwie, lekceważony, zażenowany.

ZIMNY

stroniący od innych, trzymający się na uboczu, zdystansowany,

gruboskórny, obojętny, z rezerwą, oziębły, nie troszczący się, wykazujący

brak zainteresowania, nie kochający, bez życia, lodowaty, niezdolny do

wyrażania uczuć, beznamiętny, stłumiony, powściągliwy, małomówny, bez

emocji, nieczuły, niewzruszony.

Z KIEPSKIM SAMOPOCZUCIEM

zaniepokojony, zniecierpliwiony, skrępowany, rozdrażniony, niespokojny,

przygnębiony, przybity, przewrażliwiony, napięty, zirytowany,

zmartwiony, strapiony.

ZŁY

nieposłuszny, bezwartościowy, gorszy od innych, straszny, odrażający,

niesympatyczny, niemoralny, niepokojący, gruboskórny, nędzny,

nieokrzesany, szkodliwy, zepsuty, zgniły, zgorzkniały, pełen wad, nie

potrafiący sprostać wymaganiom, skorumpowany, niechętny, złośliwy,

groźny, nieprzyjemny, oszukańczy, niegodziwy, makiawelski, podły,

nikczemny.

ZMARTWIONY

zaniepokojony, zirytowany, zakłopotany, okpiony, obciążony kłopotami,

niespokojny, cierpiący, zdenerwowany, onieśmielony, zgnębiony,

wytrącony z równowagi, zadręczony, zrażony, strapiony, dotknięty

nieszczęściem, wstrząśnięty, znękany, zestresowany, rozjątrzony,

rozgniewany, skonany, rozwścieczony, rozzłoszczony, rozeźlony,

wzburzony, rozgorączkowany, udręczony.

ZMĘCZONY

znużony, wyczerpany, zniechęcony, ospały, letargiczny, senny,

przytępiony, przemęczony, strudzony, wypalony, zmordowany, utrudzony,

wycieńczony.

ZNUDZONY

wykazujący brak zainteresowania, znużony, odrętwiały, oderwany.

ZRANIONY

wytrącony z równowagi, skrzywdzony, zbolały, smutny, poszkodowany,

odrzucony, zraniony, potłuczony, okaleczony, poszarpany, przygnębiony,

zmarnowany, obrzucony obelgami, oszpecony, zniszczony, zrozpaczony,

cierpiący męczarnie, obolały.

ZRELAKSOWANY

przyjemny, ciepły, pojednawczy, zgodny, łagodny, zadowolony, spokojny,

wygodny, przytulny, mający poczucie bezpieczeństwa, doznający uczucia

błogości.

ZSZOKOWANY

sparaliżowany, wstrząśnięty, oszołomiony, bez życia, porażony, zmrożony,

zestresowany, zaniepokojony, zaskoczony, odurzony, zdumiony,

zdeterminowany, poruszony, wytrącony z równowagi, skonsternowany,

zachwiany, przestraszony, zdezorientowany, wprawiony w osłupienie,

zaszokowany, obrażony, znieważony, przytłoczony, przerażony,

onieśmielony, osłupiały, ulegający panice, wylękniony, zatrwożony,

zastraszony.

ZWYCIĘSKI

triumfujący, odnoszący sukcesy.