© JJ Michalek
Rynek wewnętrzny w
Unii Europejskiej
Jan J. Michałek
© JJ Michalek
Koncepcja jednolitego rynku
W czerwcu 1985 roku Komisja przekazała Radzie
Ministrów  Białą Księgę dotycząca tworzenia
jednolitego (wewnętrznego) rynku.
W programie tym przewidziano utworzenie w ciÄ…gu
siedmiu lat (Europe 1992) wewnętrznego rynku,
dzięki zniesieniu barier fizycznych, technicznych i
fiskalnych w przepływie towarów pomiędzy krajami
członkowskimi.
Program ten został zatwierdzony wszedł w życie 1
lipca 1987 jako  Single European Act .
1
© JJ Michalek
Bariery w funkcjonowaniu
wewnętrznego rynku
Do barier fizycznych ograniczających swobodny przepływ towarów
zaliczono:
kontrole graniczne oraz zróżnicowane dokumenty przy przewozie
towaru przez granicę. (dla celów statystycznych oraz sprawdzania czy
towary spełniają wymogi dotyczące jakości i bezpieczeństwa) .
bariery fiskalne wymieniono różnice w systemie poboru podatków
pośrednich (VAT i akcyzy). (Różnice dotyczyły sposobu poboru
podatków oraz struktury i wysokości stawek).
bariery techniczne: zróżnicowane systemy narodowe (regulacje
techniczne i normy) dotyczące jakości, bezpieczeństwa, składu oraz
oznakowania towarów.
bariery zwiÄ…zane z ograniczeniami narodowymi w zakupach
publicznych oraz kontrolą w świadczeniu usług finansowych i
publicznych.
Posunięcia służące tworzeniu
jednolitego rynku
Uproszczono dokumenty celne i transportowe (SAD: Single
Administrative Document);
Zniesiono kontrolÄ™ celnÄ… na granicy;
Zliberalizowano rynek drogowych i lotniczych przewozów
towarowych;
Ujednolicono procedury kontroli sanitarnej i weterynaryjnej;
Przyspieszono proces budowania jednolitych europejskich
regulacji (norm) technicznych (zaczęły powstawać mniej
szczegółowe normy  nowego podejścia );
Ujednolicono procedury wydawania certyfikatów zgodności;
Przyspieszono harmonizacje podatków pośrednich (podatku
akcyzowego i od wartości dodanej (VAT));
Zmniejszono bariery zwiÄ…zane z graniczeniami narodowymi przy
zakupach publicznych, oraz w świadczeniu usług finansowych i
publicznych.
2
© JJ Michalek
Potencjalne korzyści z eliminacji barier
(wymienione przez KomisjÄ™):
Usunięcie wymienionych barier, winno było,
zdaniem Komisji doprowadzić do różnorodnych
korzyści. Zaliczono do nich:
wzrost przychodów skali produkcji (korzyści skali);
wzrost konkurencji prowadzÄ…cy do wzrostu
produktywności i obniżek cen;
restrukturyzacji przemysłu (fuzje, bankructwa,
reorganizacje, realokacje), prowadzÄ…cej do poprawy
konkurencyjnej;
wzrost innowacyjności pobudzanej przez
funkcjonowanie jednolitego rynku.
© JJ MichaÅ‚ek
Uciążliwość barier w
handlu europejskim
Postrzegana restrykcyjność barier występujących
przed utworzeniem jednolitego rynku we Wspólnotach
skala uciążliwości
w kolejności:
2
Narodowe standardy i regulacje techniczne
Zakupy rzÄ…dowe 1
Bariery administracyjne 8
Fizyczne opóz
nienia i bariery na granicy 3
Różnice w podatkach VAT 6/7
Restrykcje występujące na rynku kapitałowym 6/7
Regulacje stawek transportowych 5
Prawo wspólnotowe 5
Skala: 1: najbardziej restrykcyjne; 8: najmniej restrykcyjne
3
© JJ MichaÅ‚ek
Jednolity rynek (wewnętrzny):
raport Checchini ego
Szacunki korzyści płynących z eliminacji barier po utworzeniu jednolitego rynku europejskiego
Korzyści z utworzenia jednolitego rynku Jako procent PKB krajów należących
europejskiego do Wspólnot Europejskich
Szacunek niski Szacunek wysoki
I etap: zniesienie barier handlowych tj. eliminacja 0,2 0,3
kontroli granicznej
II etap: zniesienie barier technicznych i 2,0 2,4
regulacyjnych dotyczÄ…cych produkcji
III etap: zniesienie barier pozwalajÄ…cych na 2,0 2,1
osiągnięcie korzyści skali produkcji
IV etap: Zniesienie barier eliminujÄ…cych 1,6 1,6
niewydolność menedżerską oraz renty
monopolistyczne
Całkowite korzyści 5,8 6,4
y
ródło: P. Cecchini, 1988 oraz M. Emmerson i inni, 1988.
Przykład: Procent firm w Polsce,
dla których normy techniczne nie
stanowiÄ… bariery w handlu
Technical Percentage Size of company Exports Exports Sectors
of
Standards to sales to sales
Wearing Machinery Wood
companies
>50%
Apparel and Products
<10%
Equipment (furniture)
(NACE
(NACE 29)
18) NACE 20
Product 38 27 33 47 20 47 38 31 23
quality
Technical 39 25 35 47 32 46 35 22 35
standards
Environme 46 23 43 56 31 49 42 31 38
ntal norms
Source: IKCHZ (2002) page 18 and Marczewski (2003) p. 204.
4
Small
Large
Medium
Potencjalne korzyści wynikające z przystąpienia do
jednolitego rynku dla polskich firm
Type of Percentage Size of company Companies
potential of
Small Mediu Large With With
benefits companies
m domesti foreign
c capital assets
Elimination of +75 +78 +72 +76 +74 +76
border control
Uniform +23 +48 +23 +12 +27 +12
technical
standards
Reduction of +47 +56 +41 +48 +48 +44
transaction risk
Source: IKCHZ (2002) page 19 and Marczewski (2003) p. 205.
© JJ MichaÅ‚ek
Efekty statyczne i dynamiczne integra-cji
Polski z UE (w mln. dol. z 1996 r.)
Tabela 1. Efekty statyczne i dynamiczne wynikajÄ…ce z integracji Polski z UE:
Zmiany salda wymiany handlowej: skumulowany wpływ poszczególnych efektów
integracji (w mln. dol. z 1996 r.)
Efekty statyczne
Strefa wolnego handlu Wspólna taryfa celna Wspólna polityka handlowa
UE Pozost. Razem UE Pozost. Razem UE Pozost. Razem
Eksport do 2348 0 2348 2348 0 2348 2348 -34 2314
Import z 3398 -389 3009 3398 163 3561 3398 214 3612
Saldo -1050 389 -661 -1050 -163 -1213 -1050 -248 -1298
Efekty dostosowawcze
Efekty dynamiczne
Efekt dochody w UE Efekt dochody w Polsce
UE Pozost. Razem UE Pozost. Razem UE Pozost. Razem
Eksport do 4442 -34 4408 4442 -34 4408 3344 -383 2961
Import z 3398 214 3612 5047 858 5905 5620 1502 7122
Saldo 1044 -248 796 -605 -892 -1497 -2276 -1885 -4161
y
ródło: W. Orłowski (2000), str. 66-71.
5
© JJ MichaÅ‚ek
Zmiany (jako % PKB) powstajÄ…ce wskutek
przystąpienia do JE i przyjęcia WZTC
Kraje
stałe przychody rosnące przychody
skali skali
UE (15) 0,030 0,030
Austria 0,145 0,173
Niemcy 0,041 0,050
Holandia 0,023 0,027
W Å‚ochy 0,046 0,063
W . Brytania 0,014 0,018
Hiszpania 0,003 0,003
Portugalia -0,002 -0,002
W ęgry 6,317 6,974
Polska 2,260 3,407
W NP -0,009 -0,014
y
ródło: Maliszewska, Tablica 12
Szacowane zmiany PKB członków UE
wskutek przyjęcia jednolitych regulacji
technicznych przez kraje EÅšW
Zmiana GDP
Kraj
(procent)
Niemcy 0.037
Reszta EU 0.006
Czechy 1.512
Estonia 1.599
Polska 1.015
Węgry 1.544
SÅ‚owacja 1.565
SÅ‚owenia 1.456
A
otwa 1.66
Litwa 1.774
Reszta Åšwiata -0.023
6
© JJ MichaÅ‚ek
Korzyści makroekonomiczne
Tabela 3.1. Korzyści makroekonomiczne (stopy wzrostu PKB) w 8 krajach Europy Środkowo-
Wschodniej (bez Bułgarii i Rumunii) przystępujących do UE
Stopy wzrostu PKB w latach:
Scenariusze: 2000-2009 2000-2004 2005-2009
Bazowy: bez akcesji 3,0 3,1 2,9
Normalna akcesja 4,3 4,0 4,6
Optymistyczny 5,1 4,0 6,1
y
ródło: The Economic Impact, str. 33.
Scenariusze:
- Bez akcesji: utrzymanie obecnych reform w krajach kandydackich
- Normalna akcesja: wdrożenie wszystkich regulacji, rozwój instytucji rynkowych, zwiększenie stopy
inwestycji
- Optymistyczny: dalsze spójne reformy rynkowe i większy napływ kapitału.
7