Mitteleuropa
1
Mitteleuropa
Mitteleuropa - niemieckie słowo
oznaczające Europę Środkową, mające
znaczenie geograficzne[1] , czasem
używane także w innych językach i
mające kilka różnych znaczeń.
Oznacza także jako pojęcie
historyczne[2] , polityczny program
będący celem wojennym Niemiec
podczas I wojny światowej,
zakładający dominację Cesarstwa
Niemieckiego nad Europą Środkową i
jej całkowitą eksploatację przez
Niemcy, aneksję terytoriów
zamieszkanych w większości przez
ludność nie-niemiecką oraz ich
germanizację.
Mitteleuropa, mapa wyznaniowa, rok 1901
Koncepcja Mitteleuropy (jedności
regionu środkowoeuropejskiego) powstała w XIX wieku w Austro-Węgrzech.
Koncepcja Naumanna
Temat jedności Europy Środkowej podejmowała również koncepcja polityki niemieckiej sformułowana w 1915
przez politologa Friedricha Naumanna, ogłoszona w książce Mitteleuropa. W jej myśl ta część Europy miała stać się
podporządkowanym państwu niemieckiemu tworem gospodarczo-politycznym. W swym programie Neumann
popierał również germanizację oraz madziaryzację tego regionu[3] . Wysuwano także żądania stworzenia na Krymie
niemieckiego państewka kolonialnego[4] oraz dążono do skolonizowania państw bałtyckich[5] .
Koncepcja Cesarstwa Niemieckiego
Rządzące elity polityczne Niemiec zaadaptowały ideę Mitteleuropy podczas I wojny światowej przy wytyczaniu
celów wojennych oraz planów nowego porządku europejskiego po ewentualnym zwycięstwie Państw Centralnych[6]
. Mitteleuropę tworzyłyby marionetkowe państwa (w tym Królestwo Polskie) pod polityczną, ekonomiczną i
wojskową kontrolą Rzeszy. Rejon miał być wykorzystywanym gospodarczo zapleczem imperium Niemieckiego, a
jego zasoby miały służyć udanej rywalizacji z Anglią na arenie światowej w celu uzyskania pozycji wiodącego
mocarstwa. Organizacja ekonomiczna opierałaby się na dominacji Niemiec, które narzuciłyby szereg korzystnych
dla siebie umów ekonomicznych z podległymi im satelickimi państwami takimi jak Ukraina czy Polska. Liczono
również na to iż nastroje klasy pracującej w Niemczech mogą być uspokojone przy pomocy aneksji terytorialnych,
osadnictwa oraz lepszej kondycji ekonomicznej Niemiec[7] . Populacja na podporządkowanych terenach stopniowo
byłaby germanizowana, także poprzez czystki etniczne na ludności rodzimej i równoległe osadnictwo niemieckie[6] .
Niemiecki plan Mitteleuropy podczas I wojny światowej przewidywał znaczną aneksję terytorium Polski i
wypędzenie z tych terytoriów Polaków oraz Żydów, zastępowanych stopniowo kolonistami niemieckimi[6] . Sama
Polska miała być stopniowo germanizowana, także poprzez zmniejszenie populacji Polskiej na skutek klęsk głodu[8]
[9]
. Częściowa realizacja tych planów miała swoje odzwierciedlenie w Traktacie Brzeskim, powiązanym z
gwarancjami ekonomicznej i militarnej dominacji Niemiec na Ukrainie[10]
Mitteleuropa
2
Koncepcja federalizacji
Koncepcja federalizacji Austro-Węgier podjęta została
jeszcze w połowie 1918, jako ostatnia próba
zachowania Monarchii w całości. Nowa konstytucja
państwa zakładać miała federację krajów koronnych
rządzonych przez odrębnych monarchów z dynastii
Habsburgów. W Polsce środowisko monarchistyczne
za odpowiedniego kandydata do korony uznały Karola
Habsburga. Politycznie koncepcja Mitteleuropy straciła
znaczenie po I wojnie światowej, kiedy Austro-Węgry
rozpadły się na szereg samodzielnych państw, a
Niemcy utraciły znaczną część swego terytorium.
Obecnie Mitteleuropa jest pojęciem głównie
Austro-Węgry, mapa etniczna, rok 1911
geograficznym, choć funkcjonuje także jako
nostalgiczne określenie terenów tworzących niegdyś
Austro-Węgry (od Lwowa po Triest). Wobec faktycznej klęski militarnej państw centralnych, w tym
wielonarodowej monarchii Austro-Węgierskiej, zaistniały warunki do odzyskania lub uzyskania niepodległości
przez wiele narodów Europy Centralnej i Wschodniej.
Bibliografia
" Janusz Pajewski "Mitteleuropa, Studia z dziejów imperializmu niemieckiego w dobie pierwszej wojny
światowej", Poznań, 1959
" Izabela Goworowska-Puchala "Mitteleuropa, Rdzeń Starego Kontynentu" Wydawnictwo Adam Marszałek,
Toruń, 1997, ISBN 83-7174-113-8
" Antoni Kukliński "Problematyka Przestrzeni Europejskiej" Oficyna Wydawnicza Rewasz, Warszawa, 1997,
ISBN 83-85557-36-9
Zobacz też
" Lebensraum
" Europa Środkowa
" Germanizacja
" Drang nach Osten
" Generalny Plan Wschodni
Przypisy
[1] Jan Wendt "Współpraca regionalna Polski w Europie Środkowej" Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, kwartalnik Studia
Europejskie, nr 4/1998
[2] Jan Wendt "Współpraca regionalna Polski w Europie Środkowej" Centrum Europejskie Uniwersytetu Warszawskiego, kwartalnik Studia
Europejskie, nr 4/1998
[3] "A History of the Habsburg Empire, 1526-1918." Robert Adolf Kann University of California Press 1980
[4] Czesław Madajczyk "Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1961, str. 88 i 89
[5] Czesław Madajczyk "Generalna Gubernia w planach hitlerowskich. Studia", Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 1961, str. 88 i 89
[6] Imanuel Geiss "Tzw. polski pas graniczny 1914-1918". Warszawa 1964
[7] "War and Punishment: The Causes of War Termination and the First World War" Hein Erich Goemans Princeton University Press 2000
[8] Source Records of the Great War, Vol. IV, ed. Charles F. Horne, National Alumni 1923 (http:/ / www. firstworldwar. com/ source/
poland_walcott. htm)
[9] DEVASTATED POLAND Frederick Walcott National Geographic, May 1917 (http:/ / www. zwoje-scrolls. com/ zwoje09/ text18p. htm)
Mitteleuropa
3
[10] "Coalition Warfare: An Uneasy Accord".Roy Arnold Prete, Keith Neilson 1983 Wilfrid Laurier University Press
Article Sources and Contributors
4
Article Sources and Contributors
Mitteleuropa Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=18151079 Contributors: Beno, Byczek1, Cancre, Divino, Herr Kriss, Kangel, Kocio, Masur, Mian, Molobo, Pernambuko,
Slaweks, Spars, Spetsedisa, Wpedzich, 57 anonimowe edycje
y
ródła, licencje i autorzy grafiki
Grafika:Mitteleuropa-Konfessionen 1901.JPG Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Mitteleuropa-Konfessionen_1901.JPG License: Public Domain Contributors:
User:Olahus
Grafika:Austria hungary 1911.jpg Source: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Austria_hungary_1911.jpg License: Public Domain Contributors: -
Licencja
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/